ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΗΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ» «ANALYSIS OF MODERN APPLICATIONS OF TELEMETRY METHOD IN MEDICINE»

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΗΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ» «ANALYSIS OF MODERN APPLICATIONS OF TELEMETRY METHOD IN MEDICINE» Εισηγητής: Γιαννακόπουλος Μερκούριος Αριθμός Μητρώου. : 3896 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κόγια Γρ. Φωτεινή Καβάλα, Μάρτιος 2013

2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ «ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΗΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ» «ANALYSIS OF MODERN APPLICATIONS OF TELEMETRY METHOD IN MEDICINE» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εισηγητής: Γιαννακόπουλος Μερκούριος Αριθμός Μητρώου: 3896 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κόγια Γρ. Φωτεινή 2013

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των σπουδών μου στο Τμήμα Ηλεκτρολογίας του Τ.Ε.Ι. Καβάλας. Η εκπόνησή της ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2012 και ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2013, υπό την επίβλεψη της Καθηγήτριας κας Κόγια Γρ. Φωτεινής, Καθηγήτριας Εφαρμογών του Τομέα Φυσικής, του Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών, της Σχολής Τεχνολογικών Εφαρμογών, του Τ.Ε.Ι. Καβάλας. Σκοπός της εργασίας είναι η ανάλυση των σύγχρονων εφαρμογών της τηλεμετρικής μεθόδου και συγκεκριμένα των χρήσεων της στη διαχείριση της ανθρώπινης υγείας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την καθηγήτρια κα. Κόγια Φωτεινή αφενός για την ανάθεση του θέματος της πτυχιακής εργασίας και αφετέρου για το αμέριστο ενδιαφέρον που έδειξε κατά την εκπόνησή της και τη βοήθεια που μου παρείχε σε όλη τη διαδικασία υλοποίησης της.. Καβάλα, Μάρτιος 2013 iii

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματεύεται τις σύγχρονες εφαρμογές της τηλεμετρικής μεθόδου, όπως αυτές πραγματώνονται σε πολλές και διαφορετικές επιστήμες. Η μέθοδος της έρευνας είναι η βιβλιογραφική ανασκόπηση και αποσκοπεί στο να καταδειχθούν τα βασικότερα σημεία του θέματος. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στις σύγχρονες εφαρμογές της τηλεμετρικής μεθόδου στην ιατρική επιστήμη, τη λεγόμενη και τηλεϊατρική, καθώς και στις δυνατότητες που αυτή προσφέρει. Μέσα από την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η τηλεμετρική μέθοδος συμβάλλει στη βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, γίνεται αντιληπτή η συνδρομή της τεχνολογίας και των καινοτομιών που προκύπτουν από αυτήν. Σκοπός της εργασίας είναι να καταδείξει τα πλεονεκτήματα των εφαρμογών της τηλεμετρικής μεθόδου στην ιατρική επιστήμη και να προβληματίσει ως προς την ανάγκη περαιτέρω ενασχόλησης με το θέμα, τόσο των επαγγελματιών υγείας όσο και των επιστημόνων της τεχνολογίας. iv

5 ABSTRACT This project deals with the current applications of telemetry method, as realized in many different disciplines. The method of investigation is literature and is intended to illustrate the key points of the subject. The focus is on contemporary applications of telemetry method in medical science, and so-called telemedicine and the opportunities it offers. Through the analysis of how the telemetry method helps in optimizing the health services, perceived assistance of technology and innovations that result from it. The purpose of this paper is to demonstrate the advantages of the method telemetry applications in medical science and thought as to the need for further engagement with the issue, the health professionals and scientists in technology. v

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟ....i ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ......ii ΠΡΟΛΟΓΟΣ... iii ΠΕΡΙΛΗΨΗ...iv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ......vi ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ 1. Σύγχρονες εφαρμογές της τηλεμετρικής μεθόδου Φωτοβολταϊκά πάρκα Μετεωρολογία Αιολικά πάρκα Τηλεμετρία στα πλοία Έρευνα σεισμών και ηφαιστειολογική έρευνα Διαχείριση υδάτων Παρακολούθηση ποιότητας περιβάλλοντος Χρήση σε πολύπλοκα συστήματα Μελέτη άγριας ζωής Έλεγχος ραδιενέργειας Δίκτυα BMS Δίκτυο διανομής φυσικού αερίου Άλλες εφαρμογές ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ vi

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Εκπαίδευση ιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού από απόσταση Διαχείριση διαγνωστικών τεχνικών που χρησιμοποιούν multimedia πληροφορίες Παροχή συμβουλών από απόσταση (τηλεσυμβουλευτική) Διάγνωση από απόσταση (τηλεδιάγνωση) Δημιουργία ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου ασθενούς Ηλεκτρονική κάρτα υγείας Εκτέλεση εγχειρήσεων από απόσταση (τηλεχειρουργική)..21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Τηλεκαρδιολογία Τηλεπαθολογία (εφαρμογή στην παθολογοανατομία) Τηλεοφθαλμολογία Τηλεδερματολογία Τηλεακτινολογία Τηλεψυχιατρική Περιπτώσεις εφαρμογών σε άλλες ιατρικές ειδικότητες Τηλεκυτταρολογία Τηλεαιματολογία Τηλεογκολογία Τηλεορθοπεδική Τηλεπαιδιατρική Τηλεγυναικολογία. 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ ΣΤΑ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ vii

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ ΣΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ. 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ...52 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΣΘΕΝΩΝ 8.1. Παρακολούθηση και παροχή ιατρικών υπηρεσιών στο σπίτι των ασθενών Τηλεϊατρική υποστήριξη ατόμων τρίτης ηλικίας Εφαρμογή τηλεϊατρικής σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις 62 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. 66 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ viii

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συλλογή από κατάλληλα όργανα και η μεταφορά δεδομένων σε απομακρυσμένους σταθμούς για καταγραφή και ανάλυση με χρήση της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών, η τηλεμετρική δηλαδή μέθοδος, κατέχει σημαντική θέση στις μέρες μας στο σύνολο σχεδόν των επιστημών. Βρίσκει μάλιστα πολλές εφαρμογές, καθώς η παρακολούθηση της λειτουργίας ενός συστήματος είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη στο μέγιστο των δυνατοτήτων του συστήματος αυτού. Στο 1 ο κεφάλαιο, λοιπόν, της παρούσας εργασίας γίνεται αναφορά σε σύγχρονες εφαρμογές της τηλεμετρικής μεθόδου σε διάφορους τομείς των επιστημών, για να καταδειχθεί η μεγάλη σημασία που έχει η μέθοδος αυτή στη σωστή διαχείριση των δεδομένων. Σκοπός της εργασίας είναι να γίνει κατανοητός ο καταλυτικός ρόλος που διαδραματίζει η τηλεμετρική μέθοδος κυρίως στην επιστήμη της ιατρικής και στο χώρο της υγείας και της περίθαλψης γενικότερα. Γι αυτό και, αφού γίνει στο κεφάλαιο 2 προσπάθεια να οριστεί με σαφήνεια τι είναι η τηλεϊατρική, ακολουθεί στη συνέχεια μια επισκόπηση των σύγχρονων εφαρμογών της. Έτσι, στο 3 ο κεφάλαιο δίνονται κάποιες βασικές εφαρμογές και στο 4 ο κεφάλαιο αναλύεται ο τρόπος που η τηλεμετρική μέθοδος εφαρμόζεται στις ειδικότητες της ιατρικής επιστήμης. Στα κεφάλαια 5,6 και 7 παρουσιάζεται ο τρόπος που η τηλεϊατρική συμβάλλει στην αντιμετώπιση περιστατικών σε περιπτώσεις που η πρόσβαση σε νοσοκομείο ή κέντρο υγείας δεν είναι άμεσα εφικτή (επείγοντα περιστατικά, στρατιωτικές επιχειρήσεις, ναυτιλία αντίστοιχα). Ακολουθούν στο 8 ο κεφάλαιο οι εφαρμογές που πραγματοποιούνται από το σπίτι του ασθενούς, είτε πρόκειται γενικά για ασθενείς είτε για άτομα τρίτης ηλικίας είτε για ασθενείς με χρόνιες παθήσεις. Στη συνέχεια, στο κεφάλαιο 9 γίνεται αναφορά στη συμβολή της τηλεϊατρικής στην έγκαιρη πρόβλεψη και αντιμετώπιση επιδημιών, ενώ στο 10 ο δίνονται στοιχεία σχετικά με την 1

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ απαιτούμενη τεχνολογία. Τέλος, παρατίθενται τα συμπεράσματα της εργασίας σχετικά με τη λειτουργικότητα και τα οφέλη της τηλεμετρικής μεθόδου στην ιατρική επιστήμη. 2

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ 1. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ Τηλεμετρία, ή διαφορετικά τηλεέλεγχος, ονομάζεται η χρήση τηλεπικοινωνιών για την αυτόματη ένδειξη ή καταγραφή μετρήσεων (επιστημονικών δεδομένων) από απόσταση. Σαν συνακόλουθο αυτού, τηλεχειρισμός είναι η χρήση τηλεπικοινωνιών για την μεταφορά σημάτων για την έναρξη, αλλαγή ή τερματισμό λειτουργιών εξοπλισμού από απόσταση. Συνήθως, ένα ολοκληρωμένο σύστημα που περιλαμβάνει τις παραπάνω λειτουργίες ονομάζεται σύστημα SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition). Η τηλεμετρική μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς: 1.1. Φωτοβολταϊκά πάρκα Παρέχεται η δυνατότητα επιτήρησης φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων, ακόμα και μεγάλης κλίμακας. Παράδειγμα αποτελεί το SMA Cluster Controller, το οποίο παρέχει ασφαλή επιτήρηση και έλεγχο έως 75 μετατροπέων στοιχειοσειράς, Το σύστημα εξασφαλίζει μέγιστες ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων για την επιτήρηση εγκατάστασης και τη γρήγορη επεξεργασία των δεδομένων μέτρησης, πληροφοριών λειτουργίας και εντολών συστήματος ελέγχου εγκατάστασης. Επίσης, οι ποικίλες δυνατότητες σύνδεσης των αισθητήρων επιτρέπουν την ακόμα πιο ακριβή αξιολόγηση της απόδοσης της εγκατάστασης. 3

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ 1.2. Μετεωρολογία Ήδη από τη δεκαετία του 1920 είχε εφαρμοστεί στα μετεωρολογικά μπαλόνια για τη μετάδοση μετεωρολογικών δεδομένων. Οι μετεωρολογικοί σταθμοί συλλέγουν τα δεδομένα, τα οποία αποστέλλουν ασύρματα στο κέντρο ελέγχου για επεξεργασία. Εικόνα 1.1. Αποστολή μετεωρολογικών δεδομένων στο κέντρο ελέγχου 1.3. Αιολικά πάρκα Η ηλεκτρική ενέργεια, που παράγεται και διακινείται, μετράται και καταγράφεται από τους μετρητές διακίνησης ενέργειας. Οι μετρήσεις ανακτώνται μέσω ασύρματης (GSM) ή ενσύρματης τηλεμετρίας από το δίκτυο τηλεφωνίας. Επίσης εγκαθίσταται συσκευή καταγραφής διαταραχών δικτύου και ποιότητας ισχύος. Το σύστημα αποτελείται από τον καταγραφέα, το λογισμικό ανάλυσης και παραμετροποίησης, τοπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή αξιολόγησης, ο οποίος συνδέεται με τον καταγραφέα μέσω π.χ. μίας σειριακής σύνδεσης (RS232) και έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στα γραφεία του δικτύου μέτρησης, ο οποίος συνδέεται με τον τοπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή αξιολόγησης μέσω του διαδικτύου με ασφαλή σύνδεση τύπου VPN (Virtual Private Network). 4

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ 1.4. Τηλεμετρία στα πλοία Σε ένα πλοίο, οπού η κατασκευή του αποτελείται από μεγάλο αριθμό πολυσύνθετων και διαφορετικών συστημάτων, βρίσκουμε σε μεγάλη έκταση ολοκληρωμένα συστήματα τηλεμετρίας. Μέσω της τηλεμετρικής μεθόδου είναι εφικτό επομένως να ελέγχονται: το σύστημα παραγωγής μηχανικής ισχύος και κίνησης του πλοίου (πρόωση), η παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ισχύος, η εξυπηρέτηση συστημάτων ασφαλείας/ελέγχου βλαβών και βοηθητικών συστημάτων Έρευνα σεισμών και ηφαιστειολογική έρευνα Η τηλεμετρική μέθοδος παρέχει τη δυνατότητα να υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης και διαχείρισης σεισμικού κινδύνου. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες ένα τηλεμετρικό δίκτυο σταθμών πεδίου έχει εγκατασταθεί στην Ελλάδα, και μετρά ηλεκτρομαγνητικές μεταβολές στις χαμηλές και υψηλές συχνότητες με σκοπό την συσχέτιση αυτών με σεισμούς Διαχείριση υδάτων Αφορά σταθμούς μέτρησης ποιοτικών και ποσοτικών παραμέτρων του νερού και είναι από τις αρκετά χρησιμοποιούμενες περιπτώσεις τηλεμετρικής. Εικόνα 1.2. Σύστημα τηλεμετρίας υδάτων 5

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ Οι τηλεμετρικοί σταθμοί μέτρησης ποιότητας και ποσότητας υδάτινων σωμάτων είναι πολυαισθητήρες τοποθετημένοι σε συγκεκριμένα σημεία, στρατηγικής σημασίας, της περιοχής παρακολούθησης οι οποίοι προσδιορίζουν τις τιμές φυσικοχημικών παραμέτρων (ph, αγωγιμότητα, θερμοκρασία, θολερότητα, διαλυμένο οξυγόνο) και αποτελούνται από ηλεκτρονικά στοιχεία. Η εφαρμογή αυτή χρησιμοποιείται στη ΔΕΥΑ Κοζάνης, όπου δεδομένα από το δίκτυο ύδρευσης σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο μεταδίδονται μέσω συστήματος τηλεμετρίας σε ένα κεντρικό σταθμό ελέγχου. Οποιαδήποτε βλάβη ή απώλεια γίνεται έτσι άμεσα γνωστή προκειμένου να ελαττωθεί στο ελάχιστο ο χρόνος αποκατάστασής της και κατ επέκταση η ποσότητα του νερού που θα χαθεί. Αντίστοιχα προγράμματα εφαρμόζονται σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο στην ύδρευση, αλλά και στην άρδευση των καλλιεργειών, όπου επιτυγχάνεται εξοικονόμηση νερού, καλύτερη παραγωγή και συνακόλουθη μικρότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος Παρακολούθηση ποιότητας περιβάλλοντος Σχετίζεται με τη λειτουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των υδάτων και της ποιότητας του αέρα, με σκοπό την αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος Χρήση σε πολύπλοκα συστήματα Η τηλεμετρική είναι πολύ χρήσιμη σε περιπτώσεις που απαιτείται αυτόματη παρακολούθηση, ειδοποίηση και καταγραφή αρχείων για να επιτευχθεί αποτελεσματική και ασφαλής λειτουργία. Παράδειγμα αποτελεί η χρήση της σε πυραύλους ή διαστημόπλοια, σε χημικά ή πυρηνικά εργοστάσια, σε εξέδρες άντλησης πετρελαίου, όπου λόγω της πολυπλοκότητας των συστημάτων αυτών είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση. 6

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ 1.9. Μελέτη άγριας ζωής Η τηλεμετρική είναι πολύ χρήσιμη στην παρακολούθηση σε ατομικό επίπεδο απειλούμενων ειδών. Έχει μάλιστα κατοχυρωθεί ως μια από τις βασικές μεθόδους για τη μελέτη της οικολογίας των ζώων (και κυρίως των πτηνών) στο φυσικό τους περιβάλλον. Τα είδη αυτά είναι εφοδιασμένα με κολάρο/ετικέτα, τα οποία περιλαμβάνουν αισθητήρες που καταδεικνύουν τη θέση τους (με χρήση GPS ή ARGOS), μετρούν τη θερμοκρασία τους, το βάθος και τη διάρκεια κατάδυσης (στα θαλάσσια). Επίσης οι ερευνητές λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον των ζώων, τις λειτουργίες και τη συμπεριφορά τους Έλεγχος ραδιενέργειας Το τηλεμετρικό δίκτυο ελέγχου ραδιενέργειας περιβάλλοντος χρησιμοποιείται για τη συνεχή καταγραφή των μετρήσεων, αλλά και ως σύστημα συναγερμού σε περίπτωση υπέρβασης των προκαθορισμένων φυσιολογικών επιπέδων. Στην Ελλάδα το δίκτυο αυτό αποτελείται συνολικά από 31 σταθμούς μέτρησης. Συγκεκριμένα, 24 σταθμοί περιλαμβάνουν ανιχνευτές μέτρησης του ρυθμού δόσης της ολικής-γ στον αέρα, 4 είναι σταθμοί μέτρησης ραδιενέργειας υδάτων στα ποτάμια της Βόρειας Ελλάδας, και 3 είναι ανιχνευτικά συστήματα ραδιενέργειας του αεροζόλ της ατμόσφαιρας. Εικόνα 1.3. Σταθμός μέτρησης ραδιενέργειας 7

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ Δίκτυα BMS Τα BMS (Building Management Systems / Συστήματα Διαχείρισης Κτιρίων) προσφέρουν μοναδικά πλεονεκτήματα εξοικονόμησης ενέργειας, καθολικής εποπτείας, άμεσης ενημέρωσης για βλάβες - ακόμη και βλάβες που πρόκειται να συμβούν στο άμεσο μέλλον στα κτίρια. Με τη χρήση δικτύων επικοινωνίας επιτυγχάνεται ο απομακρυσμένος έλεγχος του συστήματος, όταν δεν υπάρχει δυνατότητα χειρισμού από το κεντρικό σύστημα Δίκτυο διανομής φυσικού αερίου Οι βασικές λειτουργίες του είναι η συλλογή και καταγραφή πληροφοριών από τους σταθμούς σε ένα κεντρικό σημείο ελέγχου (κέντρο ελέγχου), καθώς και ο τηλεχειρισμός (π.χ των ηλεκτροκίνητων βαννών, όπου αυτές έχουν προβλεφθεί από τον σχεδιασμό του δικτύου), έτσι ώστε να εξασφαλίζεται συνεχής εποπτεία και έλεγχος της λειτουργίας του δικτύου διανομής του φυσικού αέριου. Επίσης η περαιτέρω αξιοποίηση των συλλεγόμενων πληροφοριών, η δημιουργία διαφόρων διαγραμμάτων, απεικονίσεων και πινάκων, η πρόσβαση σε ιστορικά αρχεία και συγκεντρωτικές καταστάσεις. Αντίστοιχα, η τηλεμετρική μέθοδος εφαρμόζεται και στη βιομηχανία του πετρελαίου Άλλες εφαρμογές Η τηλεμετρία βρίσκει όμως εφαρμογή και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, στην επιστήμη του διαστήματος (χρήση στα διαστημόπλοια), σε δοκιμές πτήσης ή μηχανοκίνητων αγώνων (για παράδειγμα στη Formula 1), σε δίκτυα κλιματιστικών, στα φώτα των δρόμων, στους σταθμούς μέτρησης ενέργειας, αλλά και σε οποιοδήποτε δίκτυο επιδέχεται ηλεκτρονική εφαρμογή. Χρησιμοποιείται, επίσης στους αθλητές για την συλλογή και καταγραφή της σωματικής και φυσικής τους κατάστασης, για τη μέτρηση, διερεύνηση, σύγκριση, απεικόνιση, καταγραφή και αξιολόγηση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης και γενικότερα των αρθρώσεων στο ανθρώπινο σώμα από απόσταση. Με τη τηλεμετρική μέθοδο μπορεί να πραγματοποιηθεί τεστ 8

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ τροφικής δυσανεξίας ή ανίχνευσης αλλεργιών, όπως και να γίνει προληπτικός έλεγχος για την προδιάθεση διαταραχών της υγείας. Γίνεται σαφές ότι η τηλεμετρική μέθοδος σχετίζεται με μια πληθώρα επιστημών και μάλιστα βρίσκει πολλές σύγχρονες εφαρμογές στην ιατρική. 9

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Καθώς οι συνθήκες ζωής αλλάζουν καθημερινά και με δεδομένη την ανάπτυξη της τεχνολογίας και της υποδομής των τηλεπικοινωνιών, η ιατρική αλλάζει πρόσωπο και πλέον δύναται να εφαρμόζεται εξ αποστάσεως, οριζόμενη ως τηλεϊατρική. Ο ορισμός της τηλεϊατρικής, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Executive board 101st Session, 21 Ιανουαρίου 1998) είναι: "Παροχή ιατρικής περίθαλψης - σε περιπτώσεις όπου η απόσταση είναι κρίσιμος παράγοντας - από όλους τους επαγγελματίες του χώρου της Υγείας χρησιμοποιώντας τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών για την ανταλλαγή έγκυρης πληροφορίας για τη διάγνωση, αγωγή και πρόληψη ασθενειών, την έρευνα και εκτίμηση, όπως και τη συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών Υγείας, όλα αυτά στα πλαίσια της αναβάθμισης της Υγείας των ατόμων και των κοινοτήτων τους". Το Κέντρο Τηλεϊατρικής της Νορβηγίας (Norwegian Centre of Telemedicine) ορίζει την τηλεϊατρική ως: «την έρευνα, την παρακολούθηση και τη διαχείριση των ασθενών, καθώς και την εκπαίδευση των ασθενών και του προσωπικού κάνοντας χρήση συστημάτων που επιτρέπουν την άμεση πρόσβαση στις πληροφορίες ασθενών και τις συμβουλευτικές υπηρεσίες ειδικών, οπουδήποτε και να βρίσκονται αυτοί». Το Υπουργείο Υγείας της Ελλάδας, τέλος, την ορίζει ως: «το σύστημα που επιτρέπει στους φορείς υγείας τη χρήση ειδικευμένων διασυνδεδεμένων ιατρικών συσκευών, ούτως ώστε να παρέχουν ιατρική γνωμάτευση (και ει δυνατόν να θεραπεύσουν) ασθενείς που είναι σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες». 10

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ 3.1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ Σε γενικές γραμμές η εκπαίδευση από απόσταση υλοποιείται στις περιπτώσεις όπου ο εκπαιδευτής και οι εκπαιδευόμενοι βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες και η τεχνολογία (φωνή, βίντεο, δεδομένα, έντυπο υλικό), συχνά σε συνδυασμό με επικοινωνία πρόσωπο-με-πρόσωπο, χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει το διδακτικό κενό. Εικόνα 3.1. Τηλεκπαίδευση ιατρών Συγκεκριμένα στην ιατρική, μια επιστήμη που καθημερινώς εμπλουτίζεται με νέα δεδομένα, η ανάγκη επιμόρφωσης και δια βίου μάθησης των επαγγελματιών υγείας είναι επιτατική. Καθώς όμως είναι δύσκολο και για εκπαιδευτές και για εκπαιδευόμενους να βρίσκονται στον ίδιο χώρο την ίδια στιγμή, η τηλεκπαίδευση έρχεται να καλύψει αυτή την αδυναμία. Έτσι, η τηλεϊατρική εκπαίδευση διατηρεί το ιατρικό προσωπικό ενήμερο με τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα του. 11

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Εκτός αυτού όμως, είναι εφικτή και η πρόσβαση σε μια πληθώρα πληροφοριών και η εφαρμογή βοηθημάτων με πολυμέσα χωρίς σημαντικό κόστος. Το διαδίκτυο σε συνδυασμό με τις σύγχρονες τεχνολογίες υπολογιστών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη συλλογή δεδομένων, την παραγωγή γνώσης και τη διανομή της στους ενδιαφερόμενους. Έχει δημιουργηθεί, παραδείγματος χάριν μια βάση δεδομένων με την ονομασία «Δημόσια Ιατρική» (PubMed), μέσω της οποίας μπορεί ο ενδιαφερόμενος να αναζητήσει μια πληθώρα άρθρων, σημειώσεων, διαλέξεων. Διατίθενται, επιπλέον, βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων, όπως είναι οι MEDLINE, CANCERLIT, HealthSTAR, BIOETHICSLINE, AIDSLINE, AIDSTRIALS και AIDSDRUGS. Ή ακόμα τα Virtual Hospital, Mosby s Medical Encyclopedia, The ultimate 3D skeleton, Interactive Anatomy, τα οποία περιέχουν πληθώρα πληροφοριών που αφορούν ιατρούς αλλά και ασθενείς. Μπορούν επίσης να διανεμηθούν μέσω δικτύου διάφορες εφαρμογές προσομοίωσης από τους εκπαιδευτές. Για παράδειγμα με την εφαρμογή Voxel Man μπορεί ο εκπαιδευόμενος ιατρός να αντιμετωπίσει σε προσομοιωτή πραγματικές συνθήκες χειρουργείου. Η εφαρμογή καταγράφει τα αποτελέσματα, τα αξιολογεί και διατηρεί αρχείο για ανατροφοδότηση του έργου και παρακολούθηση της προόδου στην πάροδο του χρόνου. Εικόνα 3.2. Εκπαίδευση ιατρού στον προσομοιωτή Voxel Man 12

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Γενικά στην τηλεκπαίδευση προτιμάται η χρήση πολυμέσων (εικόνες, βίντεο, ήχος) μαζί με απλά δεδομένα, ενώ η διδασκαλία γίνεται σε περιβάλλον εικονοδιάσκεψης/εικονοσυνεδρίας (video conferencing) για να υπάρχει αμεσότητα στην επικοινωνία. Εκτός όμως από την τηλεδιάσκεψη µε ήχο και εικόνα, µπορεί η τηλεκπαίδευση να πραγματοποιείται και με βασικές υπηρεσίες ( , news, ftp, www), ηλεκτρονικούς πίνακες (white boarding), διαµοιρασµό εφαρμογών και κειμένων (application and document sharing) μέσω επικοινωνιακών δικτύων κάθε μορφής (π.χ. ISDN, ATM, δορυφορικών, GSM) και με γραπτό διάλογο (internet relay chat). Τα οφέλη της τηλεκπαίδευσης είναι πολλά, μεταξύ των οποίων: η ευελιξία στο χώρο, το χρόνο και τον ρυθμό της μάθησης η επιτάχυνση της διαδικασίας μεταφοράς της γνώσης και η συνακόλουθη εξοικονόμηση χρόνου ο αυτοέλεγχος του εκπαιδευόμενου για τον ρυθμό προόδου που σημειώνει η δυνατότητα να παρέχονται ίσες ευκαιρίες συνεχιζόμενης κατάρτισης κι εκπαίδευσης σε όλους ανεξάρτητα από χωρικά ή χρονικά εμπόδια ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ MULTIMEDIA ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλές διαγνωστικές τεχνικές στην ιατρική που χρησιμοποιούν ακίνητη ή και κινούμενη εικόνα, καθώς και ηχητικά σήματα, δηλαδή multimedia πληροφορίες. Οι πληροφορίες αυτές αποθηκεύονται σε βάσεις δεδομένων, δημιουργώντας για παράδειγμα ένα ιστορικό του ασθενούς. Είναι δυνατό να αποστέλλονται ιατρικά δεδομένα σε μορφή εικόνας ή ήχου, όπως για παράδειγμα εργαστηριακές αναλύσεις, δηλαδή μετρήσεις μικροβιολογικές, κυτταρολογικές, αιματολογικές. Επίσης με τη μορφή πολυκάναλων μονοδιάστατων καταγραφών μπορούν να αποστέλλονται 13

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ βιοσήματα (in vivo μετρήσεις). Παραδείγματα τέτοιων σημάτων είναι αυτά που παρακολουθούν ζωτικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, όπως μετρήσεις θερμοκρασίας, αρτηριακής πίεσης, ρυθμού αναπνοής, αισθητήρες γλυκόζης (για παρακολούθηση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα) και τα ηλεκτροκαρδιογραφήματα. Ακόμα η τηλεϊατρική βρίσκει εφαρμογή στην αποστολή δεδομένων που παράγονται από απεικονιστικές διατάξεις σε μορφή δισδιάστατων ή τρισδιάστατων εικόνων, όπως μαγνητικές και αξονικές τομογραφίες, ακτινογραφίες, αγγειογραφήματα, υπερηχογραφήματα, εικόνες μικροσκοπίου, ενδοσκόπηση, βιομαγνητισμό. Εικόνα 3.3. Αποστολή multimedia πληροφοριών Το πρόγραμμα "Telemed Virtual Patient Record System" που αναπτύχθηκε από το Los Alamos National Laboratory σε συνεργασία με το National Jewish Center for Immunology and Respiratory Medicine (NJC) στο Ντένβερ του Κολοράντο (Η.Π.Α.) αποτελεί ένα παράδειγμα εφαρμογής της χρήσης πληροφοριών multimedia στην ιατρική. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ιατροί έχουν μέσω δικτύου διαθέσιμα στοιχεία και ιστορικά ασθενών από το γραφείο τους. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στο ιστορικό 14

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ κάποιου ασθενούς αξιοποιώντας εικόνες, βίντεο κτλ. από παλαιότερες εξετάσεις ΠΑΡΟΧΗ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ (ΤΗΛΕΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ) Ως τηλεσυμβουλευτική ορίζεται η παροχή εξειδικευμένης ιατρικής γνώσης μέσω της χρήσης τηλεματικών συστημάτων. Συγκεκριμένα, κάποιος μη εξειδικευμένος ιατρός (ή και παραϊατρικό προσωπικό) μεταδίδει σε ψηφιακή μορφή μέσω δικτύου κλινικά στοιχεία ενός ασθενούς σε έναν ή περισσότερους εξειδικευμένους ιατρούς. Αποστέλλονται κλινικά στοιχεία, όπως καρδιογραφήματα, ακτινογραφίες, εικόνες μικροσκοπίου ή γενικότερα ιατρικά δεδομένα ή άλλες πληροφορίες για τον ασθενή. Η διαδικασία έχει ως εξής: Ο τοπικός ιατρός κάνει τη διάγνωση και στη συνέχεια διαμοιράζει σε ψηφιακή μορφή τις πληροφορίες στους ειδικούς εξειδικευμένους ιατρούς. Οι τελευταίοι, αφού επεξεργαστούν τα στοιχεία και τα εξετάσουν στον υπολογιστή τους, δίνουν τις απαραίτητες συμβουλές και οδηγίες στους μη εξειδικευμένους ιατρούς ή προχωρούν και στη διάγνωση της εξέτασης, προκειμένου να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις για την υγεία του ασθενούς. Εικόνα 3.4. Εφαρμογή τηλεσυμβουλευτικής 15

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Η τηλεσυμβουλευτική αφορά και την απλή ανταλλαγή πληροφοριών με τη χρήση τηλεφωνικών συσκευών. Συνήθως όμως περιλαμβάνει και τη μετάδοση κλινικών στοιχείων σε ψηφιακή μορφή. Κι αυτό γιατί η μετάδοση μπορεί να γίνεται όχι απλώς τοπικά, δηλαδή εντός του ίδιου νοσοκομείου, αλλά κυρίως απομακρυσμένα, δηλαδή μεταξύ κέντρων υγείας και νοσοκομείων. Έτσι, η τηλεσυμβουλευτική καλύπτει την ανάγκη ανταλλαγής απόψεων καθώς και την οργάνωση συμβουλίων ειδικών ιατρών για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων σύνθετων καταστάσεων όπου απαιτείται η ταυτόχρονη μελέτη της κατάστασης του ασθενούς από ειδικούς διαφορετικών ειδικοτήτων. Σε αυτή την περίπτωση η επικοινωνία μεταξύ ιατρών μπορεί να γίνει και σε περιβάλλον εικονοδιάσκεψης, ιδιαίτερα όταν απαιτείται αμεσότητα στην επικοινωνία. Η υποδομή που απαιτείται για τη μετάδοση των ιατρικών εξετάσεων σε ψηφιακή μορφή περιλαμβάνει: Εκ μέρους του ιατρού που θα κάνει τη διάγνωση και θα στείλει τα δεδομένα : μια ιατρική συσκευή για τη συλλογή των ιατρικών δεδομένων, όπως ηλεκτροκαρδιογράφος, μικροσκόπιο, ακτινολογικό μηχάνημα. Και μία συσκευή ψηφιοποίησης της ιατρικής πληροφορίας, όπως x-ray scanners, camera/frame grabber, ψηφιακός καρδιογράφος. Απαραίτητος είναι και ο εξοπλισμός για τη μετάδοση ενσύρματα ή ασύρματα των ψηφιακών δεδομένων. Τέλος, από τη μεριά του ιατρού, που θα επεξεργαστεί τα δεδομένα προκειμένου να δώσει τη συμβουλή του, απαιτούνται οθόνες υψηλής ανάλυσης για τη σωστή απεικόνιση των δεδομένων ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ (ΤΗΛΕΔΙΑΓΝΩΣΗ) Η τηλεδιάγνωση, όπως και η τηλεσυμβουλευτική αναφέρεται στην ανταλλαγή ιατρικών δεδομένων ενός ασθενούς μεταξύ ιατρών, με σκοπό την καλύτερη πληροφόρηση και καθοδήγηση στην λήψη αποφάσεων για την υγεία του ασθενούς. Η τηλεδιάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πραγματικό χρόνο συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην προνοσοκομειακή επείγουσα ιατρική. 16

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Έτσι σε επείγουσες περιπτώσεις που δεν υπάρχει κάποιος γιατρός παρών στο περιστατικό και πρέπει να γίνει άμεση εκτίμηση τόσο της κατάστασης του ασθενή όσο και της ανάγκης μεταφοράς του σε κάποιο κεντρικό νοσοκομείο, η τηλεδιάγνωση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη. Υπάρχει όμως και η δυνατότητα στον ασθενή να λάβει μια δεύτερη γνώμη μέσω της τεχνολογίας της τηλεϊατρικής, χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθεί σε κάποιο άλλο νοσοκομειακό ίδρυμα. Παράδειγμα αποτελεί ένα πρόγραμμα σε συνεργασία του Massachusetts General Hospital (MGH), των Partners Healthcare International (PHI) και του Ιατρικού Ομίλου Αθηνών, που δίνει τη δυνατότητα σε Έλληνες ασθενείς με διαγνωσμένα σύνθετα ή απειλητικά για τη ζωή ιατρικά προβλήματα τη δυνατότητα επανεξέτασης της περίπτωσής τους από κορυφαίους ιατρούς της Ιατρικής Σχολής του Harvard. Το Ολοκληρωμένο Διεπιστημονικό Πρόγραμμα Θεραπευτικής Υποστήριξης (CMTS) επιτρέπει στον Έλληνα ασθενή μια εναλλακτική αξιολόγηση της περίπτωσής του από το Massachusetts General Hospital (MGH) χωρίς να φύγει από το σπίτι του. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται μέσω του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών στο Μαρούσι και του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης και είναι προσιτό σε όλους τους Έλληνες ασθενείς. Εικόνα 3.5. Εφαρμογή τηλεδιάγνωσης 17

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Η τηλεδιάγνωση βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε χώρες όπως η Ελλάδα, καθώς η γεωγραφική της κατανομή απαιτεί σύγχρονους τρόπους πρόσβασης απομακρυσμένων και δύσβατων περιοχών που δεν διαθέτουν εξειδικευμένο ή οποιοδήποτε ιατρικό προσωπικό. Έτσι, ασθενείς που μέχρι πριν ήταν απομονωμένοι γεωγραφικά και κατά συνέπεια και ιατρικά, έχουν την ευκαιρία με την τηλεϊατρική να έρθουν σε επικοινωνία με τον ιατρό τους ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Προτυποποίησης ( κείμενο CEN/TC25/WG1/N8 ): «Ιατρικός Φάκελος είναι η αποθήκη όλων των πληροφοριών που αφορούν στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, έτσι ώστε να αποτελεί τη βάση της διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης του ασθενούς αλλά και τη βάση επιδημιολογικών ερευνών». Ο ιατρικός φάκελος δημιουργείται, διατηρείται και συντηρείται από έναν ιατρό ή μια Μονάδα υγείας ή άλλον επαγγελματία φροντίδας υγείας. Αφορά το ιστορικό, τη κλινική εξέταση, τη διάγνωση, τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει, στοιχεία νοσηλείας, τα αποτελέσματα εργαστηριακών παρακλινικών εξετάσεων, τις απεικονιστικές εξετάσεις (π.χ. ακτινογραφίες, αξονικές τομογραφίες υπέρηχοι κτλ.) και τις ενδοσκοπικές εξετάσεις (π.χ. γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση ) του ασθενούς. Από το 1969 όμως ο ιατρικός φάκελος έλαβε ηλεκτρονική μορφή. Τα δεδομένα δηλαδή αποθηκεύονται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος είναι κοινά γνωστός ως Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΗΦΥ) και ως Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενή (ΗΦΑ). Το Ινστιτούτο Ιατρικής των Η.Π.Α. δίνει τον ακόλουθο ορισμό: «Ηλεκτρονικός Ιατρικός Φάκελος (Electronic Medical Record/EMR) είναι ένα σύστημα που είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να υποστηρίζει την απόλυτη διαθεσιμότητα και ακρίβεια ιατρικών ή άλλων πληροφοριών, με στόχο την παροχή ιατρικής περίθαλψης». Και σύμφωνα με το Institute of Medicine (IoM), «ο ηλεκτρονικός φάκελος αποτελεί ένα σύστημα 18

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ σχεδιασμένο με σκοπό να υποστηρίξει την απόλυτη διαθεσιμότητα και ακρίβεια ιατρικών ή άλλων πληροφοριών με σκοπό την παροχή ιατρικής περίθαλψης. Τα αρχεία ασθενών πρέπει να υποστηρίζουν και να βελτιώνουν την ποιότητα και αποδοτικότητα καθώς και να μειώνουν τα οικονομικά κεφάλαια. Επιπλέον να υποστηρίζει την κλινική έρευνα και τις υπηρεσίες υγείας αλλά ταυτόχρονα να διασφαλίζει την εμπιστευτικότητα των ασθενών». Ο ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος είναι σημαντικός τόσο για το ιατρικό προσωπικό όσο και για τον ίδιο τον ασθενή. Η παροχή υπηρεσιών υγείας και η αποδοτικότητά τους βελτιώνεται, καθώς δίνεται η δυνατότητα για άμεση κι ακριβή πρόσβαση στα δεδομένα του αρχείου υγείας από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία περίθαλψης ανεξάρτητα από τη γεωγραφική περιοχή που βρίσκονται. Όλοι οι ιατρικοί φάκελοι ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πρότυπο κοινά αποδεχτό από όλα τα νοσοκομεία που χρησιμοποιούν την εφαρμογή αυτή. Επιπλέον, χρησιμοποιείται μια κοινή ορολογία στους ιατρικούς φακέλους. Έτσι, λόγω της τυποποίησης που υπάρχει στη χρήση του ηλεκτρονικού αρχείου μειώνεται το ποσοστό λάθους στις ιατρικές αναφορές. Στατιστικές μελέτες, που διενεργήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, έδειξαν ότι θα μπορούσαν να σωθούν έως και ζωές το χρόνο. Εικόνα 3.6. Απεικόνιση ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου 19