«ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΗΔΗ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» Ένα νέο εκπαιδευτικό υλικό Μαρία Μοσχόβου, Φιλόλογος ΜΑ, Σχολείο Eλληνικών «Μέγας Αλέξανδρος» e- mail:

Transcript

1 «ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΗΔΗ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» Ένα νέο εκπαιδευτικό υλικό Μαρία Μοσχόβου, Φιλόλογος ΜΑ, Σχολείο Eλληνικών «Μέγας Αλέξανδρος» e- mail: Α. EΙΣΑΓΩΓΗ It s all Greek to me! Πόσο συχνά συνδέεται η έννοια της πολυπλοκότητας με την ελληνική γλώσσα διαπιστώνεται και από την χρήση αυτής της καθημερινής έκφρασης που υπάρχει στα αγγλικά. Για μια από τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες της Ευρώπης, ο «μύθος» της δύσκολης, της «λαβυρινθώδους» γλώσσας σε επίπεδο μορφοσυντακτικό και σημασιολογικό εξακολουθεί να λειτουργεί ως αντικίνητρο, ως δυνητικά απροσπέλαστο εμπόδιο σε όσους επιθυμούν να την προσεγγίσουν επιφανειακά ή σε βάθος. Κι όμως είναι οξύμωρο ότι πολλές από τις λέξεις που ευρέως χρησιμοποιούνται και διανθίζουν την καθημερινή γλωσσική επικοινωνία εκατομμυρίων ανθρώπων, λέξεις όπως «μυθολογία», προέρχονται από αυτή την απροσπέλαστη φαινομενικά γλώσσα: την ελληνική. Μήπως τελικά η επισήμανση αυτών των αναλογιών, ομοιοτήτων σε επίπεδο σημασιολογικό, δίνει μια πιο προσιτή, οικεία εικόνα σε όσους επιθυμούν να μάθουν τη νέα ελληνική ως ξένη γλώσσα; Μήπως η κατανόηση ομοιοτήτων-αναλογιών ανάμεσα σε γλώσσες δεν είναι και μια μέθοδος, ένα χρήσιμο «εργαλείο» για την εκμάθηση πολλών γλωσσών, ιδιαίτερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Β. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 1. ΕΤΑΙΡΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι παραπάνω σκέψεις αποτέλεσαν και την πρωταρχική ιδέα για την δημιουργία ενός εκπαιδευτικού υλικού που πήρε τον τίτλο «Γνωρίζεις ήδη Ελληνικά» (USGA) και χρηματοδοτήθηκε μερικώς από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του προγράμματος ΓΔ Εκπαίδευση και πολιτισμός- Πρόγραμμα δια βίου μάθησης (Kωδ: LLP GR-KA-2-KA2MP). Το παρόν υλικό έγινε από 6 εταίρους σε 7 γλώσσες και απευθύνεται σε αρχάριους μαθητές επιπέδου Α1 κι εξόδου Α2 σύμφωνα με την επιπεδοποίηση του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για την εκμάθηση και την Διδασκαλία Γλωσσών. Στο πρόγραμμα αυτό που επιδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχουν έξι χώρες, μεταξύ αυτών των εταίρων είναι Πανεπιστήμια, Εκπαιδευτικοί Οργανισμοί και Ενώσεις, όπως: η Ισπανία (UNIVERSITY OF MURCIA.), Ρουμανία (UNIVERSITY OF ALEXANDER IOAN CUZA, IASI), η Βουλγαρία (ECED, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ), η Ιταλία (ΕUROMEDITERRRANEAN CULTURAL HERITAGE AGENCY), η Λεττονία (HELLENIC COMMUNITY OF LATVIA) και φυσικά η Ελλάδα (EΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ- ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ «ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», ΕΛΕΑ Ε.Π.Ε.) 2. ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Το εκπαιδευτικό υλικό περιλαμβάνει: 1) μελέτες που αναφέρονται στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας, στην ιστορία των γλωσσών των εταίρων και στην επίδραση που άσκησε η ελληνική γλώσσα στις αντίστοιχες γλώσσες των εταίρων που συνεργάσθηκαν στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Παράλληλα έγινε προσπάθεια μέσα από αυτές τις μελέτες να διαφανεί και η επίδραση των άλλων γλωσσών στη νεοελληνική γλώσσα. Οι επιμέρους μελέτες ακολουθούνται και από σχετική βιβλιογραφία που συνδέεται με τις ελληνικές λέξεις στις εξεταζόμενες γλώσσες. Η συνολική μας προσπάθεια σε κάθε περίπτωση είναι ανοιχτή: σε ιδέες και προβληματισμούς που θα προκύψουν αναμφίβολα από αυτό το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό, καθώς επίσης και σε κάθε ανάλογη προσπάθεια, την οποία και εμείς με τη σειρά μας οφείλουμε να προωθήσουμε στην ιστοσελίδα μας. 2) ένα Λεξικό με λέξεις κοινές στα ελληνικά και σε έξι άλλες γλώσσες της Ευρώπης: ισπανικά, ρουμανικά, λεττονικά, βουλγαρικά, ιταλικά, αγγλικά. Ο πίνακας αυτός υπάρχει τόσο σε έντυπη μορφή, όσο και σε ηλεκτρονική στο Διαδίκτυο. Οι λέξεις που έχουν επιλεγεί είναι στο σύνολό τους 4.972, ωστόσο ο κατάλογος αυτός παραμένει ανοιχτός σε πιθανές προσθήκες. Η επιλογή των λέξεων γίνεται με γνώμονα την ελληνική τους ρίζα. Οι λέξεις αυτές χρησιμοποιούνται και στη δημιουργία του αντίστοιχου εκπαιδευτικού υλικού που απευθύνεται σε αρχαρίους. Πρέπει να υπογραμμισθεί ωστόσο ότι λόγω του μεγέθους του εγχειρήματος και της συμβολής πολλών εταίρων, ο κατάλογος ενδέχεται να έχει κάποιες τροποποιήσεις στο μέλλον. Παράλληλα, χρειάζεται να τονισθεί ότι δεν έχει γίνει εξαντλητικός έλεγχος των λέξεων που περιλαμβάνονται, απλά και μόνο μία προσπάθεια συλλογής λέξεων με ελληνικές ρίζες από διαφορετικές πηγές και με πολύ συγκεκριμένη βιβλιογραφία η οποία και παρατίθεται. Οι λέξεις εν συνεχεία κατηγοριοποιούνται σε έντεκα τομείς: φιλολογία, φιλοσοφία, ιστορία, μουσική, θρησκεία, πολιτική, τεχνολογία, μαθηματικά, ιατρική, βιολογία, γεωγραφία-γεωλογία. Από την κατηγοριοποίηση αυτή του λεξιλογίου καθορίζονται και οι θεματικές 1

2 κατηγορίες δέκα στο σύνολό τους - μέσα από τις οποίες θα επιλεγούν και οι λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα στο εκπαιδευτικό υλικό, στο περιεχόμενο των ενοτήτων και στη δομή των ενοτήτων. 3) το εκπαιδευτικό υλικό σε έντυπη μορφή μαζί με τις απαντήσεις: αποτελείται από 24 Ενότητες, ασκήσεις και παιχνίδια βάσει των θεματικών κατηγοριών που προαναφέραμε: μυθολογία αρχαιολογία, φύση περιβάλλον βιολογία- αστρολογία, θετικές επιστήμες: φυσική- χημεία- μαθηματικά- ιατρική, πολιτισμός: θέατρομουσική λογοτεχνία, τεχνολογία, θεωρητικές επιστήμες: φιλοσοφία - φιλολογία- πολιτική- ιστορία ανθρωπολογία, θρησκεία, αθλητισμός, ονόματα, εκπαίδευση. 4) το εκπαιδευτικό υλικό σε ηλεκτρονική μορφή CD: περιλαμβάνει τις 24 Ενότητες του έντυπου υλικού με τις αντίστοιχες ασκήσεις και τα παιχνίδια 5) Ιστοσελίδα στην οποία δίνονται πληροφορίες για το πρόγραμμα και τους εταίρους 3. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Με το παρόν εκπαιδευτικό υλικό γίνεται προσπάθεια: να δοθεί ένα επιπλέον κίνητρο για την εκμάθηση μιας από τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες της Ευρώπης, της Νέας Ελληνικής. να παρουσιασθεί μια νέα μεθοδολογική προσέγγιση της νεοελληνικής γλώσσας που θα βασίζεται στις κοινές λέξεις ελληνικής προέλευσης στις γλώσσες των εταίρων. Με αυτό τον τρόπο η γλώσσα θα γίνει πιο προσεγγίσιμη σε όσους ανθρώπους θεωρούν ότι πρόκειται για γλώσσα «απρόσιτη». να προωθηθεί η γλωσσική ποικιλότητα μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αποτελέσει «εργαλείο» εκμάθησης ξένων γλωσσών με βασικό άξονα τις ομοιότητες αναλογίες που μπορούν να υπάρξουν μεταξύ γλωσσών. να αποτελέσει μέθοδο εκμάθησης της γλώσσας μέσα σε τάξη αλλά και με την μέθοδο της αυτοδιδασκαλίας/ για την εξ αποστάσεως μάθηση. με το εκπαιδευτικό υλικό που υπάρχει τόσο σε έντυπη μορφή, όσο και σε ηλεκτρονική, να εξασφαλισθεί η πρόσβαση σε αυτό ατόμων με ειδικές ανάγκες. 4. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό απευθύνεται σε μαθητές που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με την ελληνική γλώσσα και με τις δυσκολίες που αυτή παρουσιάζει ως προς το διαφορετικό αλφάβητο και τη σύνθετη μορφοσυντακτική της δομή. Στόχοι άμεσοι είναι: α) να ξεπερασθεί η αρχική στερεοτυπική αντίληψη ότι η νέα ελληνική- μια γλώσσα με πλουσιώτατο ιστορικό παρελθόν-είναι απρόσιτη, δυσνόητη και για αυτό το λόγο «καταδικασμένη» ως γλώσσα να ομιλείται σε περιορισμένο, γεωγραφικά, χώρο β) να εξοικειωθεί ο μαθητής με τα μορφοσυντακτικά φαινόμενα της γλώσσας που για πρώτη φορά διδάσκεται και γ) να γίνει με το συγκεκριμένο εγχειρίδιο μια απόπειρα προώθησης της πολυγλωσσίας μέσα από την σύνδεση ευρωπαϊκών γλωσσών. Για να πραγματοποιηθούν αυτοί οι στόχοι χρησιμοποιείται η πλέον πρόσφορη για την εκμάθηση ξένων γλωσσών μέθοδος, η λειτουργική- επικοινωνιακή, χωρίς ωστόσο να παραμερίζεται και η μορφοσυντακτική πλευρά της γλώσσας. Σε κάθε κεφάλαιο χρησιμοποιείται συγκεκριμένος αριθμός λέξεων από τις θεματικές κατηγορίες μέσα σε αυθεντικό κατά το δυνατόν- γλωσσικό περιβάλλον, έτσι ώστε ο μαθητής να αντιληφθεί ότι πολλές λέξεις στα ελληνικά του είναι ήδη οικείες από την δική του γλώσσα και βέβαια ότι οι υπάρχουν σημαντικές ομοιότητες ανάμεσα στις ευρωπαϊκές γλώσσες σε επίπεδο λεξιλογικό- σημασιολογικό. Σε σχέση με την μορφοσυντακτική δομή της γλώσσας, στις 24 Ενότητες υπάρχει ένας αυξανόμενος βαθμός δυσκολίας ο οποίος α) καλύπτει όλη την ύλη για το επίπεδο των αρχαρίων και β) βρίσκεται σε συσχέτιση τόσο με τα ίδια τα κείμενα, όσο και με τις λέξεις που χρησιμοποιούνται σε κάθε κείμενο. Για περαιτέρω εξάσκηση και εμβάθυνση σε επικοινωνιακές δραστηριότητες, υπάρχει ένας επαρκής αριθμός ασκήσεων που συνδέονται με δεξιότητες κατανόησης, παραγωγής και τελειοποίησης τόσο του προφορικού, όσο και του γραπτού λόγου. Κάθε κεφάλαιο επίσης περιέχει και ακουστικές ασκήσεις που αφορούν στην συμπλήρωση κενών, στην αντιστοίχιση, στην επιλογή Σωστού Λάθους, με βάση τα κείμενα που έχουν προηγηθεί ή νέα κείμενα. Μετά από κάθε τέσσερα κεφάλαια ακολουθεί κι επαναληπτική ενότητα έτσι ώστε ο μαθητής μέσω της διδασκαλίας ή της αυτοδιδασκαλίας να μπορεί να εποπτεύσει και να τελειοποιήσει τις γνώσεις του. Κέντρο του συγκεκριμένου εγχειριδίου είναι πάντοτε η μαθητοκεντρική προσέγγιση της γλώσσας. Με αυτό το σκεπτικό, δίνεται έμφαση στο να γίνεται ο χρήστης της γλώσσας σταδιακά πιο ανεξάρτητος κι επαρκής στη χρήση όχι μόνο της γραμματικής και του συντακτικού αλλά και του λεξιλογίου. Ωστόσο επειδή οι ασκήσεις γραπτού ή προφορικού λόγου δεν αποτελούν το μόνο μέσο προσέγγισης μιας γλώσσας, τα παιχνίδια σε κάθε ενότητα βοηθούν στην εμπέδωση της γλώσσας. Πάνω στην ίδια λογική έχει δημιουργηθεί και το αντίστοιχο CD που συνοδεύει το έντυπο υλικό. 2

3 Ως προς τα κείμενα απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία αυθεντικών επικοινωνιακών δραστηριοτήτων. Γίνεται προσπάθεια οι διάλογοι να είναι όσο πιο κοντά στον τρόπο ομιλίας και σκέψης των φυσικών ομιλητών. Παράλληλα υπάρχουν και κείμενα με αυθεντικές πηγές που αναφέρονται στην ιστορία και στον πολιτισμό της Ελλάδας από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα αλλά και στη νοοτροπία των ανθρώπων. Υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί του υλικό μέσα σε τάξη αλλά και από αυτοδίδακτους μαθητές παράλληλα βέβαια πάντα και με την χρήση του ηλεκτρονικού υλικού έτσι ώστε να είναι προσιτό σε άτομα κάθε ηλικίας και για εργαζομένους αλλά και για άτομα με ειδικές ανάγκες. 5. ΟΜΑΔΕΣ ΣΤΟΧΟΙ Ειδικότερα άμεσες ομάδες στόχοι είναι σπουδαστές του Πανεπιστημίου της Μούρθια και του Ιασίου, Εκπαιδευτικού Οργανισμού ECED από το Πλόβντιβ, μαθητές των δύο οργανώσεων εταίρων στην Ιταλία και την Λετονία και γενικότερα σε κάθε ενδιαφερόμενο Ίδρυμα, Εκπαιδευτικό Οργανισμό ή σε μεμονωμένα άτομα. Το παρόν υλικό προσφέρεται επίσης ως μέθοδος εκμάθησης της γλώσσας μέσα από την παρακολούθηση μαθημάτων μέσα σε τάξη, όσο και ως μέθοδος αυτοδιδασκαλίας. Επίσης το «Γνωρίζεις Ήδη Ελληνικά» προσφέρεται και για επέκταση σε περαιτέρω γλώσσες, όπως για παράδειγμα στα γαλλικά και στα γερμανικά. 6. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η συλλογική αυτή προσπάθεια πιστεύουμε ότι δημιουργεί μια νέα προσέγγιση στην εκμάθηση των γλωσσών και ειδικότερα της Νέας Ελληνικής ως προς τα εξής σημεία: 1. Παρόλο που έχει επισημανθεί στο παρελθόν αρκετές φορές ότι ελληνικές λέξεις χρησιμοποιούνται σε πολλές γλώσσες, δεν έχει αξιοποιηθεί επαρκώς αυτή η διαπίστωση στην εκπαιδευτική πράξη. Στη μέθοδο που αναπτύσσουμε δεν παραθέτουμε απλώς αυτές τις λέξεις, τις κοινές μεταξύ των γλωσσών, αλλά τις αξιοποιούμε και διδακτικά. 2. Η παρούσα μέθοδος «συνδέει» λεξιλογικά μεταξύ τους εφτά γλώσσες, ωστόσο προσφέρεται για περαιτέρω ανάπτυξη, εφόσον πολλές λέξεις ελληνικής προέλευσης υπάρχουν και σε άλλες γλώσσες. To υλικό έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί και σε άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3. Με την παράλληλη χρήση έντυπου εκπαιδευτικού υλικού, CD αυξάνονται οι δυνατότητες χρήσης του εκπαιδευτικού υλικού από τους «δυνάμει» μαθητές. Το υλικό μπορεί αν ανταποκριθεί στις ανάγκες της διδασκαλίας σε τάξη, όσο και της ανοιχτής εξ αποστάσεως μάθησης και αυτοδιδασκαλίας. 7. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό αναμένεται να αξιολογηθεί για την λειτουργικότητά του και την εκπαιδευτική του αξία, μέσα από πιλοτικές εφαρμογές που θα ξεκινήσουν φέτος, τόσο σε ιδρύματα των εταίρων, όσο και σε άλλα ιδρύματα/ οργανισμούς που θα εκδηλώσουν ανάλογο ενδιαφέρον. 8. ΔΟΜΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Κάθε Ενότητα αποτελείται από επτά μέρη. α) Στο πρώτο μέρος υπάρχουν τρία κείμενα, ένα από τα οποία είναι διάλογος και τα δύο άλλα είναι κείμενα για τον πολιτισμό και την ιστορία της Ελλάδας με εξαίρεση τις πρώτες ενότητες, όπου εκεί κρίνεται σκόπιμο να τοποθετηθούν απλής μορφής, διάλογοι. Μετά από κάθε κείμενο ακολουθούν λεξιλογικοί πίνακες. Ο πρώτος αναφέρεται σε λέξεις που υπάρχουν στο Λεξικό με τις κοινές λέξεις κι ο δεύτερος σε άλλο λεξιλόγιο που υπάρχει μέσα στο κείμενο. Στο τέλος κάθε κειμένου ακολουθούν πέντε ασκήσεις κλειστού τύπου, συμπλήρωσης, αντιστοίχισης, επιλογής. β) Στο δεύτερο μέρος υπάρχουν υπάρχει η γραμματική με θεωρία και ασκήσεις. Η γραμματική δίνεται μέσα σε πίνακες μαζί με παραδείγματα και ακολουθούν έξι ασκήσεις κλειστού τύπου συμπλήρωσης, αντιστοίχισης, επιλογής. γ) Στο τρίτο μέρος υπάρχουν παιχνίδια: Κρεμάλα, Σταυρόλεξο, Εικόνα και Λέξη δ) Στο τέταρτο μέρος στόχος είναι η παραγωγή λέξεων και ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου. ε) Στο πέμπτο υπάρχει άσκηση ελεύθερης ανάπτυξης για γραπτή παραγωγή λόγου στ) Στο έκτο μέρος υπάρχει μία προφορική άσκηση. ζ) Στο τελευταίο μέρος η ενότητα κλείνει με έναν πίνακα των λέξεων από όλη την ενότητα σε αλφαβητική σειρά. η) Μετά από κάθε 4 ενότητες υπάρχει και μία επαναληπτική με επιπλέον ασκήσεις Κατά συνέπεια γίνεται επεξεργασία και στις 4 δεξιότητες παραγωγής και κατανόησης γραπτού και προφορικού λόγου 3

4 3. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 21 - Οδηγώντας A ΜΕΡΟΣ Η Ενότητα 21 έχει τον γενικό τίτλο Οδηγώντας και αναφέρεται στις οδηγίες που δίνουμε στο δρόμο, γραμματικά εξετάζονται: η Προστακτική (Απλή, Συνεχής, Ανώμαλα Ρήματα) και οι χρήσεις της, καθώς και τα τοπικά επιρρήματα. Η θεματική κατηγορία στην οποία ανήκουν τα κείμενα αυτής της Ενότητας είναι : μυθολογία-αρχαιολογία. Το κείμενο που ενδεικτικά επιλέγουμε κι αναφέρεται σε αυτή την επικοινωνιακή κατάσταση είναι ένας διάλογος μέσα στον οποίο υπάρχουν οδηγίες. ΚΕΙΜΕΝΑ - ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α. ΔΙΑΛΟΓΟΣ Οδηγώντας προς τον Αχέροντα ποταμό Θεοδόσης: Λοιπόν είστε έτοιμοι για το ταξίδι σας στον Κάτω Κόσμο; (γέλια από όλους ) Ναγκά, Όλεγκ: Στον Άδη; Μα είσαι σοβαρός; Θεοδόσης: Και βέβαια! Λοιπόν, Ναγκά Στρίψε στην πρώτη διασταύρωση δεξιά, ακολούθησε τις πινακίδες για το χωριό Μόρφι και στη διασταύρωση με το χωριό Κυψέλη κάνε αριστερά. Μετά προχώρησε όλο ευθεία μέχρι το Γλυκύ και φτάσαμε στον Αχέροντα ποταμό! Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, μετά το θάνατο, ο Ερμής παρέδιδε τις ψυχές στο Χάροντα για να τις οδηγήσει με βάρκα στο βασίλειο του Πλούτωνα. Κάθε ψυχή έπρεπε να πληρώσει έναν οβολό, πριν καταλήξει στο βασίλειο του Άδη, αλλά Όλεγκ: Για μας τους ζωντανούς όμως, η τιμή είναι άλλη, 7 ευρώ ο καθένας! Ακολουθούν οι δύο Λεξιλογικοί Πίνακες με λέξεις βάσει του Λεξικού κοινών λέξεων και λέξεις βάσει του γενικότερου λεξιλογίου. Α1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ κόσμο Α2. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ διασταύρωση κόσμος, ο διασταύρωση, η Α2. ΑΣΚΗΣΕΙΣ Δίνονται ενδεικτικά κάποιες ασκήσεις λεξιλογικές με παραγωγή λέξεων, συμπλήρωση, αντιστοίχιση, επιλογή. Είναι όλες κλειστού τύπου και συνδέονται με την κατανόηση λέξεων του Λεξικού καθώς και γενικότερου λεξιλογίου. 1. Συμπληρώστε με την κατάληξη -ικός: π.χ. παιδί + ικός παιδ-ικός 2. Αντιστοιχίστε: α. αρχαίος νεκρός β. θάνατος κλασικός 3. Συμπληρώστε τα κενά με λέξεις από το πλαίσιο: διασταύρωση ευθεία προχωράς στρίψε ακολούθησε α. Σταμάτα! Μην! Δεν βλέπεις ότι ακόμη περνούν πεζοί; 4. Αντιστοιχίστε: α. στρίβω στροφή 4

5 5. Επιλέξτε το σωστό: 1. Πώς λένε το ποτάμι που πάνε να δουν οι τρεις φίλοι; α. Χάροντα β. Άδη γ. Αχέροντα Β ΜΕΡΟΣ Παρακάτω παρουσιάζονται δύο γραμματικά φαινόμενα: η Προστακτική της Ενεργητικής Φωνής στα ομαλά και στα ανώμαλα ρήματα και τα τοπικά επιρρήματα. Η θεωρία δίνεται με παραδείγματα και πίνακες. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ Β1. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΘΕΩΡΙΑ 1. Προστακτική Ενεργητικής Φωνής Προστακτική Συνεχής/ Προστακτική Απλή/ Προστακτική στα Ανώμαλα Ρήματα 2. Επιρρήματα τοπικά Παρακάτω υπάρχουν μερικές από τις ασκήσεις γραμματικής της Ενότητας, με βάση τα γραμματικά φαινόμενα που εξετάσθηκαν. Β2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Συμπληρώστε τις προτάσεις με το β πληθυντικό πρόσωπο στη Συνεχή Προστακτική: Σε περίπτωση καύσωνα α. Πάντοτε καπέλο και ανοιχτόχρωμα ρούχα! (φοράω) 2. Συμπληρώστε τις προτάσεις με το β πληθυντικό πρόσωπο στην Απλή Προστακτική: Σε περίπτωση που κάποιος πάθει θερμοπληξία α. τον στη σκιά! (βάζω) 4. Συμπληρώστε τα κενά με λέξεις από το πλαίσιο: ανάμεσα εδώ αριστερά μπροστά κοντά δίπλα χαμηλά πουθενά α. στην Ελλάδα έχουμε πολλές μέρες το χρόνο ζέστη. Γ ΜΕΡΟΣ Από τα παιχνίδια παρουσιάζονται ενδεικτικά η Κρεμάλα και το παιχνίδι Εικόνα και Λέξη ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΛΕΞΕΩΝ 1. Κρεμάλα 2. Εικόνα και Λέξη 3. Βρείτε τις λέξεις: Α Σ 5

6 Δ ΜΕΡΟΣ Δίνεται μία λέξη από αυτές που υπάρχουν στο Λεξικό κοινών όρων και η αντίστοιχη εικόνα και αναζητούνται λέξεις με παρόμοια ρίζα/ παράγωγες/σύνθετες με στόχο να εμπλουτίσουμε το λεξιλόγιο των μαθητών. ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ μυθολογία, η μύθος, ο κόσμος, ο μυθικόςή-ό κοσμικόή-ό κόσμημα, το Ε ΜΕΡΟΣ Στόχος αυτής της άσκησης είναι η Παραγωγή γραπτού λόγου. Πρόκειται για άσκηση ελεύθερης ανάπτυξης. ΓΡΑΦΟΥΜΕ. Γράψτε έναν διάλογο μεταξύ δύο φίλων. Ο ένας δίνει οδηγίες στον άλλο πως να έρθει στο σπίτι του. ΣΤ ΜΕΡΟΣ Η άσκηση αυτή είναι προφορική. Χρησιμοποιούνται λέξεις από αυτές που έχουν ήδη δοθεί σε κείμενα ή ασκήσεις. ΜΙΛΑΜΕ. Δώστε οδηγίες στους συμμαθητές σας. Χρησιμοποιήστε ένα χάρτη και πείτε πως μπορούν να φτάσουν π. χ. στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Ζ ΜΕΡΟΣ Δίνονται όλες οι λέξεις (βάσει του Λεξικού κοινών λέξεων) από όλα τα κείμενα, έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να ανατρέχουν σε αυτές όποτε θέλουν ΠΙΝΑΚΑΣ ΛΕΞΕΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Άδης, ο αίνιγμα, το θεωρία, η ιερογλυφικός-ή-ό 4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οι συντελεστές αυτής της συλλογικής προσπάθειας έχοντας κατά νου τις αυξανόμενες ανάγκες που υπάρχουν για εκμάθηση πολλών ξένων γλωσσών και παράλληλα την ανάγκη στήριξης της γλωσσικής πολυμορφίας στην Ευρώπη αντιλαμβάνονται ότι: 6

7 το «Γνωρίζεις Ήδη Ελληνικά» ως εκπαιδευτικό υλικό δίνει απλώς και μόνο ένα έναυσμα, ώστε να γίνουν και άλλες παρόμοιες προσπάθειες συσχετισμού των ευρωπαϊκών γλωσσών στην διδακτική πράξη. είναι αναμενόμενο να υπάρξουν προβληματισμοί και ενδεχομένως αντιρρήσεις ως προς το δείγμα των λέξεων, την μεθοδολογική προσέγγιση, την λειτουργικότητα του συγκεκριμένου εγχειρήματος Ωστόσο το συλλογικό αυτό εγχείρημα παραμένει «ανοιχτό» σε παρατηρήσεις, προσθήκες που θα μπορέσουν ενδεχομένως να το βελτιώσουν και να το κάνουν ένα περισσότερο αποτελεσματικό διδακτικό «εργαλείο». 5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κωνσταντινίδης, Α. (1993), Η Οικουμενική Διάσταση της Ελληνικής Γλώσσας Μπαμπινιώτης. Γ. (1998), Συνοπτική Ιστορία της ελληνικής γλώσσας με εισαγωγή στην ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογία. Αθήνα Πολίτης, Λ. (2006), Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας Κριαράς Ε. (1995), Νέο ελληνικό λεξικό της σύγχρονης ελληνικής δημοτικής γλώσσας, Εκδοτική Αθηνών Μπαμπινιώτης Γ. (1998), Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας ΕΠΕ, Αθήνα Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανώλη Τριανταφυλλίδη], Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη 3η ανατύπωση, Σεπτέμβριος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανώλη Τριανταφυλλίδη], Άπαντα Μανώλη Τριανταφυλλίδη, Νεοελληνική Γραμματική Ιστορική εισαγωγή, 1938, 3ος τόμος, ανατύπωση με διορθώσεις, Θεσσαλονίκη, Holton, Mackridge, Φιλιππάκη- Warburton (2003), Γραμματική της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα Baugh Albert C., Cable A. & T. (2002), A History of the English Language. London: Routledge. The Cambridge History of the English Language (1992), Cambridge: Cambridge University Press vol. 2 The Cambridge History of the English Language (1999), Cambridge: Cambridge University Press vol. 3 The Cambridge History of the English Language (1998), Cambridge: Cambridge University Press vol. 4 Βασμανόλη, Ε. (2007), Οι αντιδάνειες λέξεις στη Νέα Ελληνική. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών Σαριπόλειο Ίδρυμα Μπακάκου-Ορφανού Α. (2005), Η λέξη της Νέας Ελληνικής στο γλωσσικό σύστημα και στο κείμενο. Αθήνα: Περιοδικό Παρουσία, παράρτημα αρ. 65. Мария Филипова- Байрова, (1969), Гръцки заемки в съвременния български език, София Иванова- Мирчева Дора, (2003), История на българския език, Велико Tърново Иванчев Светомир (1988), Българският език-класически и екзотичен, София Пороманска Стойна (1995), Гръцки език за начинаещи, София Marongiu P. (2000), Breve storia della lingua italiana per parole, Firenze, Le Monnier F. Bruni (2001), Una lingua senza impero: l italiano, Venezia Università Ca Foscari Νεοελληνικό Ρουμανικό Λεξικό, (2000), γενική επιμέλεια και τελική αναμόρφωση Lia Brad- Chisakof, εκδ. Demiourg, 2η έκδοση, Bucureşti Dicţionar Explicativ Ilustrat al Limbii Române, (Λεξικό Ερμηνευτικό Εικονογραφημένο της Ρουμανικής Γλώσσας), (2007), coordonator ştiinţific (επιστ. επιμ.) Eugenia Dima, Editura (εκδόσεις) Arc & Gunivas, Chişinău Mardare Valeriu (2003), Dicţionar român- neogrec (Λεξικό ρουμάνο νεοελληνικό), γεν. επιμ. Στέλλα Καραλή, editura ( εκδ. Polirom), 2η έκδοση, Iaşi Bergua Cavero, J. (2002), Introducción al estudio de los helenismos del español, Zaragoza Bergua Cavero, J. (2004), Los helenismos del español. Historia y sistema, Madrid Estébanez, F. (1998), Étimos griegos. Monemas básicos del léxico científico, Barcelona. Fernández Galiano, M., Lengua griega y lengua española, Estudios Clásicos 43 (1964) Rodríguez Adrados, F. (1999), Historia de la lengua griega, Madrid 7

8 Περίληψη Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Γνωρίζεις Ήδη Ελληνικά», μία συλλογική προσπάθεια έξι χωρών για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού υλικού που θα έχει ως βάση λέξεις κοινές ανάμεσα στην ελληνική και στις γλώσσες των χωρών των εταίρων. Αποτελεί κομμάτι του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ΓΔ Εκπαίδευση και πολιτισμός- Πρόγραμμα δια βίου μάθησης ( LLP GR-KA-2-KA2MP), με μερική χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το υλικό εκπονείται τόσο σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, όσο και σε διαδικτυακό τόπο, και στοχεύει σε μια νέα μεθοδολογία, όπου θα αναδεικνύονται οι ομοιότητεςαναλογίες ανάμεσα στις ευρωπαϊκές γλώσσες. Εκεί εντοπίζεται και η καινοτομία του. Abstract This paper presents the educational programme «You speak Greek already», which is a collaborative project of six countries. The programme aims at the formation of an educational material based on common words among Greek and the languages of the other partners. It constitutes a part of a European programme Education and Culture Long life programme ( LLP GR-KA-2-KA2MP), partly funded by the European Union. The material is being created in both printed and CD ROM edition, as well as on Internet website; Its goal is the development of a new methodology, in which the similarities/analogies among European languages will be highlighted. Consequently, this is the innovative character of this project. Βιογραφικό Απόφοιτος του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών (1996). Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών στον τομέα: «Θέατρο στην Εκπαίδευση», (2006). Καθηγήτρια ελληνικής ως ξένης γλώσσας στο Σχολείο Ελληνικών «Μέγας Αλέξανδρος», Ελληνοβρετανικό Κολλέγιο. Έχει εργασθεί ως καθηγήτρια- Φιλόλογος στη δημόσια Μέση Εκπαίδευση και σε Φροντιστήρια καθώς και ως συγγραφέας κι επιμελήτρια στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Σπουδών των εκδόσεων Πατάκη. Συμμετοχή σε Συνέδρια: 2003: Γ Πανελλήνιο Συνέδριο του Π.Τ.Δ.Ε. «Η λογοτεχνία σήμερα: όψεις, αναθεωρήσεις, προοπτικές». 2004: Σεμινάριο «Θέατρο: τέχνη και τεχνική» υπό την καθοδήγηση του σκηνοθέτη Fabio Tolledi, στα πλαίσια της Δ Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το Θέατρο στην Εκπαίδευση : «Εργαστήρι Τέχνης και Λόγου» του τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Π.Τ.Δ.Ε. (υπεύθυνοι: Θ. Γραμματάς-Τ. Τζαμαργιάς) και στην Πανεπιστημιακή Θεατρική Ομάδα «Πλους». 2004: 1 η Πανελλήνια Συνάντηση Φοιτητικού θεάτρου στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών. 2006: Σεμινάριο του Τ. Τζαμαργιά: «Αρχαίο ελληνικό δράμα και σχολικό θέατρο». 2008, Σεπτεμβρίου, ΟΔΕΓ «Η Διδασκαλία των Νέων Ελληνικών στον κόσμο. Σχολεία, Μέθοδοι, Βιβλία, Εξετάσεις» 8