Πληροφορικός Γραμματισμός ΣΔΕ Αγ. Βασιλείου, ΡΕΘΥΜΝΟ Εκπαιδευτής ΦΑΚΙΔΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΕ86, ΠΕ83

Transcript

1 ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (ΙΝΤΕΡΝΕΤ) Τι είναι και πως συνδέομαι Υπηρεσίες Διαδικτύου Διευθύνσεις Διαδικτύου Ο παγκόσμιος ιστός: WWW Φυλλομετρητές Ιστού (Web Browsers) Πλοήγηση με Φυλλομετρητές Ιστού Τύποι ιστοσελίδων στον Ιστό Μηχανές Αναζήτησης Δημιουργία Ιστοσελίδας Οι γλώσσες του Web , στον προμηθευτή και στον Ιστό FTP Εφαρμογές νέφους (cloud) Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (1) Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (2)

2 Τι είναι και πως συνδέομαι; Είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών στο οποίο συμμετέχουν οργανισμοί, εταιρείες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, απλοί χρήστες κ.α. και απολαμβάνουν κάποιες υπηρεσίες που αυτό παρέχει. Για να συνδεθούμε χρειαζόμαστε τον κατάλληλο εξοπλισμό (μοντεμ-ρουτερ) και μία κατάλληλη τηλεφωνική γραμμή όπως σήμερα είναι η Ασύμμετρη Ψηφιακή Συνδρομητική Γραμμή (Asymmetric Digital Subscriber Line ADSL) σε κάποιον πάροχο υπηρεσιών (service provider) Internet. Π.χ. Cosmote, Vodafone, Wind, Forthnet-Nova. Χρειάζεται επιπλέον κόστος συνδρομής και αποκτούμε έτσι κάποιους κωδικούς εισόδου στο δίκτυο του προμηθευτή μας που είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο. Κατόπιν πρέπει να δημιουργήσω αυτή τη σύνδεση στον υπολογιστή μου σύμφωνα με τις οδηγίες του παρόχου.

3 Υπηρεσίες Διαδικτύου Το ίντερνετ βασίζεται στο μοντέλο πελάτη εξυπηρετητή όπου για κάθε υπηρεσία πρέπει να υπάρχει ένας εξυπηρετητής (server) να ικανοποιήσει τις αιτήσεις του πελάτη (server). Στηρίζεται στην οικογένεια πρωτοκόλλων TCP/IP. Υπάρχουν διάφορες υπηρεσίες που παρέχει και χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα κάθε φορά πρωτόκολλα και προγράμματα: Παγκόσμιος ιστός,world Wide Web: Σελίδες με πληροφορίες σε μορφή κειμένου, εικόνας, ήχου, βίντεο: η δημοφιλέστερη Μεταφορά αρχείων, FTP (file transfer protocol): μεταφορά αρχείων Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, μηνύματα σε άλλους χρήστες, που έχουν ηλεκτρονική διεύθυνση ( address). Δεν απαιτεί www! Newsgroups, telnet, DNS, irc, chat, video conferencing,...

4 Διευθύνσεις Διαδικτύου Κάθε υπολογιστής στο διαδίκτυο έχει μία μοναδική (στατική) διεύθυνση που αποτελείται από 4 αριθμούς από το 0 έως το 255 χωρισμένους με τελεία και λέγεται διεύθυνση IP. π.x (IPv4 32 bit, IPv6 128 bit) Ένας χρήστης βγαίνει στο Ιντερνετ μέσω μιας (δυναμικής) διεύθυνσης που του την αποδίδει το πρωτόκολλο DHCP. Για ευκολία χρησιμοποιούμε μνημονικά αντί για αριθμούς: in.gr και μία υπηρεσία του διαδικτύου (Domain Name System) αναλαμβάνει την μετάφραση σε αριθμητική μορφή. Το τελευταίο συνθετικό μπορεί να αναδεικνύει την εθνικότητα (.gr) ή τον σκοπό ( όπου com σημαίνει εμπορική επιχείρηση, edu εκπαιδευτικό ίδρυμα, gov κυβερνητική οργάνωση, mil στρατιωτική υπηρεσία και org οργανισμό και λέγεται top level domain ενώ το πρώτο λέγεται domain (τομέας).

5 Ο παγκόσμιος ιστός: WWW Αποτελείται από ένα σύνολο υπολογιστών-εξυπηρετητών για την υπηρεσία WWW που διαθέτουν ιστοσελίδες (web pages) δηλ. είναι ιστότοπος (web site) οι οποίες είναι προσβάσιμες από ειδικά προγράμματα που λέγονται φυλλομετρητές (web browsers) και χρησιμοποιείται το πρωτόκολλο http (HyperText Transfer Protocol) ή https (secure) που είναι ασφαλέστερο. Για να πλοηγηθούμε σ αυτούς χρειαζόμαστε τις θέσεις των ιστοσελίδων οι οποίες περιγράφονται από τις διευθύνσεις τους που εδώ λέγονται URL (Uniform Resource Locator) και έχουν την μορφή Το πρώτο συνθετικό δείχνει το πρωτόκολλο(υπηρεσία), το δεύτερο τη διεύθυνση (domain) και το τελευταίο τη θέση του αρχείου ιστοσελίδας στον συγκεκριμένο server.

6 Φυλλομετρητές Ιστού (Web Browsers) Είναι τα προγράμματα που μας επιτρέπουν την πλοήγηση στον Ιστό. Δημοφιλέστερα είναι ο Chrome, Microsoft Edge, FireFox, Safari, Opera. Διαβάζουν Ιστοσελίδες δηλ. σελίδες με κείμενο, υπερκείμενο, εικόνα, βίντεο, ήχο και μπορούν ακόμα και να εκτελέσουν εφαρμογές (Java applets) του server. To υπερκείμενο (hypertext) είναι ένα κείμενο, συνήθως χρωματισμένο ή υπογραμμισμένο, που μας επιτρέπει την πλοήγηση-μεταφορά σε άλλη ιστοσελίδα μέσω συνδέσμωνυπερσυνδέσμων (links-hyperlinks) όταν το επιλέξουμε. Μας επιτρέπουν την οργάνωση των σελίδων που επισκεπτόμαστε ( Αγαπημένα - Σελιδοδείκτες ), και δέχονται πρόσθετα (add ons) με επιπλέον λειτουργίες, ενώ επιδέχονται πολλές ρυθμίσεις και προσωποποίηση.

7 Πλοήγηση με Φυλλομετρητές Ιστού Γενικά υπάρχουν αρκετές προεπιλογές - διαμορφώσεις στον browser μας. Για την πλοήγηση στο Διαδίκτυο, αρχικά εισάγουμε την διεύθυνση που θέλουμε να επισκεφτούμε στο κατάλληλο πεδίο και κατόπιν πιέζουμε enter. Μία ιστοσελίδα μπορεί να περιέχει cookies δηλαδή κάποια αρχεία πληροφορίας που τοποθετούνται στον υπολογιστή μας και αφορούν στατιστικά και προτιμήσεις μας. Προσέχουμε πάντα όταν δίνουμε προσωπικές πληροφορίες και σ αυτήν την περίπτωση ελέγχουμε ή σύνδεση μας να είναι ασφαλής (https, ειδικό εικονίδιο πριν τη διεύθυνση). Με την έλευση του Web 2.0 ο χρήστης μπορεί να αλληλεπιδρά με τον ιστότοπο, και να μην είναι μόνο παθητικός αναγνώστης. Μπορεί να αφήνει το δικό του περιεχόμενο στο server.

8 Τύποι ιστοσελίδων στον Ιστό Στον Ιστό βρίσκουμε διαφόρων ειδών ιστοσελίδες: - Πληροφοριακές ενημερωτικού χαρακτήρα: είναι σελίδες όπως π.χ. online εφημερίδων, περιοδικών, επιστημονικές... - Ιστολόγια (Blogs): Περιέχουν άρθρα και συνήθως υπάρχει μία κατάταξη χρονική ή και θεματική. - Ηλεκτρονικά καταστήματα e-shops: μας δίνουν την δυνατότητα αγορών μέσω ενός καλαθιού και πληρωμής online με διάφορους τρόπους - Ιστοσελίδες παρουσίασης-διαφημιστικές-εταιρικές: Ενημερώνουν τον επισκέπτη για την εταιρεία, και παρουσιάζουν διάφορες πτυχές τις εταιρείας. - Κοινωνικά δίκτυα: Ο χρήστης γίνεται μέλος ομάδας ανοικτής ή κλειστής και μπορεί να δημοσιεύει περιεχόμενο - Διάφορες Πλατφόρμες: Ο χρήστης μπορεί να ανεβάσει περιεχόμενο κάθε είδους (φωτογραφίες, βίντεο, προϊόντα)

9 Μηχανές Αναζήτησης Επειδή δεν είναι δυνατόν να ξέρουμε η πληροφορία που μας ενδιαφέρει σε ποιο δικτυακό τόπο βρίσκεται και ποια είναι η διεύθυνση της, υπάρχουν στο Διαδίκτυο ειδικές ιστοσελίδες που εξειδικεύονται σ αυτό και τις ονομάζουμε Μηχανές Αναζήτησης. Αρκεί να εισάγουμε τη διεύθυνση τους στο φυλλομετρητή για να μεταβούμε σ αυτές και κατόπιν να εισάγουμε το ερώτημα μας. Παίρνουμε μία λίστα από διευθύνσεις ιστοσελίδων με πληροφορία συναφή με το ερώτημα μας. Οι δημοφιλέστερες είναι Google ( η Bing ( και η Yahoo. Η αναζήτηση μπορεί να αφορά όχι μόνο σε κείμενο αλλά και σε εικόνες, βίντεο, κ.α. και μπορούμε να εξειδικεύσουμε την αναζήτηση μας με ημερομηνίες, γλώσσα κ.α.

10 Δημιουργία ιστοτόπων Οι γλώσσες του web Η γλώσσα συγγραφής ιστοσελίδων είναι η ΗΤΜL (hypertext markup language), τρέχουσα έκδοση 5. Για την μορφοποίηση της χρησιμοποιείται η γλώσσα CSS (cascading style sheet). Για να προσθέσω διαδραστικότητα χρησιμοποιείται και η γλώσσα JavaScript. Για την δημιουργία ιστοτόπων χρησιμοποιώ συνήθως κάποια υπηρεσία φιλοξενίας ιστοσελίδων (web hosting). Πρώτα όμως πρέπει να έχω κατοχυρώσει ένα όνομα (domain) για τον ιστότοπο μου π.χ. Η συγγραφή των ιστοσελίδων μπορεί να γίνει με προγράμματα διαχείρισης περιεχομένου (CMS) όπως το WordPress, Joomla, Drupal χρησιμοποιώντας έτοιμα πρότυπα. Υπάρχουν και ιστότοποι που προσφέρουν δωρεάν δημιουργία ιστοσελίδων, με περιορισμούς(sites.google.com)

11 , στον προμηθευτή και στον Ιστό Κάθε προμηθευτής υπηρεσιών Internet παρέχει στους συνδρομητές του μία διεύθυνση της μορφής Μέσω του κατάλληλου προγράμματος αλληλογραφίας μπορούμε να διαβάζουμε και να στέλνουμε μηνύματα. Το πρόγραμμα αλληλογραφίας απαιτεί ρυθμίσεις (π.χ. διευθύνσεις SMPT/POP server) και όταν αλλάξουμε προμηθευτή, πρέπει να αλλάξουμε και διεύθυνση. Αντίθετα στον Ιστό υπάρχουν ελεύθερες υπηρεσίες παροχής , όπως Google, Yahoo, Hotmail, και μπορούμε να το χειριζόμαστε μέσω του web browser μας, και είναι ανεξάρτητα προμηθευτή, επιβαρύνοντας μας μόνο με κάποιες διαφημίσεις. Θέτουν βέβαια κάποια όρια στην ελεύθερη τους μορφή, όπως π.χ το σύνολο των GB που έχουμε στην ταχυδρομική θυρίδα μας. Αποφεύγουμε άνοιγμα αγνώστων μηνυμάτων και SPAM!

12 FTP, μεταφορά αρχείων Ιστορικά, η αποθήκευση αρχείων στο Ίντερνετ γινόταν σε ειδικούς εξυπηρετητές που έτρεχαν το πρωτόκολλο (υπηρεσία) αυτό, και επέτρεπαν στους χρήστες άλλοι με κωδικό, άλλοι χωρίς το κατέβασμα ή ανέβασμα αρχείων στον αποθηκευτικό χώρο τους καθώς και κάποιες άλλες βασικές λειτουργίες αρχείων. Η πρόσβαση γίνεται μέσω ειδικού προγράμματος FTP με κατάλληλη ρύθμιση των διευθύνσεων διακομιστή και κωδικών. Οι σημερινοί φυλλομετρητές είναι ικανοί να χρησιμοποιήσουν αυτήν την υπηρεσία, αν στην διεύθυνση προορισμού μας εισάγουμε πρώτα το συνθετικό ftp://

13 Εφαρμογές νέφους (cloud) Είναι υπηρεσίες-εφαρμογές που είναι διαθέσιμες από κάποια πλατφόρμα στο διαδίκτυο και προσβάσιμες μέσω του φυλλομετρητή μας οπουδήποτε και αν βρισκόμαστε, καθώς και τα αρχεία μας μπορεί να βρίσκονται στην πλατφόρμα. Επιτρέπουν συνεργασία και διαμοιρασμό εργασίας. Παραδείγματα: Google Apps και Microsoft Office 365. Στην πιο απλή τους μορφή οι πιο χαρακτηριστικές εφαρμογές είναι αυτές που επιτρέπουν την αποθήκευση των αρχείων μας στο διαδίκτυο και κατά συνέπεια την ανάκτηση τους από οπουδήποτε βρισκόμαστε, με οιονδήποτε υπολογιστή με σύνδεση Ίντερνετ. Παράδειγμα: Dropbox, Google Drive, Microsoft OneDrive. Διατίθενται και δωρεάν με περισσότερες όμως επιλογές για επαγγελματίες και μικρότερους περιορισμούς αποθηκευτικού χώρου.

14 Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (1) Σε κάθε βήμα μας στον ιστοχώρο πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά τις πληροφορίες που μοιραζόμαστε με τον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχουν διαφόρων ειδών παγίδες: Ηλεκτρονικό ψάρεμα (phishing): Συνήθως ψεύτικες ιστοσελίδες, που μιμούνται τις νόμιμες και μας προτρέπουν να τους δώσουμε διάφορα στοιχεία. Διαδικτυακές απάτες: προσπαθούν να πείσουν το χρήστη με διάφορους τρόπους, μηνύματα, ιστοσελίδες και να του αποσπάσουν χρήματα. Κακόβουλο λογισμικό, λογισμικό υποκλοπής (Malware, Spyware): Παρουσιάζεται σαν κανονικό λογισμικό αλλά όταν τρέχει στο παρασκήνιο μπορεί να μεταδίδει ιδιωτικές πληροφορίες από τον υπολογιστή του χρήστη. Απειλές: Cyberstalking, Cyberbullying, Online predation, Obscene/offensive content, Sextortion

15 Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (2) Χρησιμοποιούμε προγράμματα προστασίας ιών. Ορισμένα έχουν εξελιγμένες επιλογές προστασίας από Web/ , hackers, ηλεκτρονικές συναλλαγές, ιδιωτικότητα. Δεν εμπιστευόμαστε άτομα τα οποία γνωρίζουμε μόνο από το Διαδίκτυο Δεν δίνουμε ποτέ κωδικούς σε κανέναν στο Διαδίκτυο, ακόμα και αν ισχυρίζεται ότι είναι π.χ. η τράπεζα μας! Αναφέρουμε προσβλητικό κακόβουλο περιεχόμενο Προσέχουμε τι υλικό πληροφορίες μοιραζόμαστε στα κοινωνικά δίκτυα Δεν ανοίγουμε μηνύματα και συνημμένα μηνυμάτων αγνώστους Δεν εθιζόμαστε σε διαδικτυακά παιχνίδια και τζόγο Ενημερωνόμαστε για τους κινδύνους: από