ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ * ΤΟΜΕΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ * ΤΟΜΕΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Επίκουροι Καθηγητές Λ. Κιτσαράς Σ. Τσαντίνης 1 Η ΆΣΚΗΣΗ Ο Ματθαίος Μ. εργάζεται ως υπάλληλος (φύλακας αυτοκινήτων) στην επιχείρηση στάθμευσης αυτοκινήτων (parking) της ομόρρυθμης εταιρείας «Οικονομίδης - Μπαλής και Σία ο.ε.» στον Πειραιά. Ένα Σαββατόβραδο που είχε ρεπό, ο Ματθαίος, θέλοντας να εντυπωσιάσει την φίλη του Μάρθα Κ., περνάει από το parking της εταιρείας και πείθοντας τον συνάδελφό του που είχε βάρδια, παίρνει το πολυτελές αυτοκίνητο του μόνιμου πελάτη Πλούταρχου Π. και πάει σε κέντρο διασκεδάσεως με την φίλη του στην παραλιακή λεωφόρο. Στην επιστροφή προς Πειραιά, αφού ο Ματθαίος έχει πιεί μία φιάλη ουίσκυ μόνος του, παραβιάζει κόκκινο φωτεινό σηματοδότη επί της παραλιακής και συγκρούεται με άλλο αυτοκίνητο, που έμπαινε κανονικά (εκ δεξιών του Ματθαίου) στην λεωφόρο. Από την σύγκρουση τραυματίζεται σοβαρά ο οδηγός του άλλου αυτοκινήτου Σωτήριος Σ.. Επίσης τραυματίζεται η Μάρθα, η οποία δεν φορούσε ζώνη ασφαλείας και την στιγμή της σύγκρουσης, είχε αγκαλιάσει και φιλούσε τον Ματθαίο εμποδίζοντας την ορατότητά του προς τα δεξιά. Συνεπεία της συγκρούσεως αμφότερα τα εμπλακέντα αυτοκίνητα υπέστησαν ολική ζημία. Το αυτοκίνητο του Πλούταρχου Π. είναι ασφαλισμένο με μικτή ασφάλεια στην ασφαλιστική εταιρεία «Άπτερος Νίκη Α.Ε.Γ.Α.». Μετά ταύτα: 1. Ο Σωτήριος Σ. ασκεί αγωγή αποζημιώσεως κατά του Πλούταρχου Π., του Ματθαίου Μ. και του πλούσιου ομόρρυθμου εταίρου Οικονομίδη. Πού βασίζονται οι όποιες αξιώσεις του κατά καθενός εναγομένου; 2. Κατά ποίου άλλου έχει αξίωση ο Σωτήριος Σ.; 3. Ο Οικονομίδης προσεπικαλεί στην δίκη την ομόρρυθμη εταιρεία «Οικονομίδης - Μπαλής και Σία ο.ε.». Είναι παραδεκτή η προσεπίκληση; Μπορεί ο Οικονομίδης να προσεπικαλέσει και τον Μπαλή, που είναι και διαχειριστής της εταιρείας; 4. Ο Μπαλής, ως διαχειριστής της εταιρείας, αναρωτιέται εάν η εταιρεία μπορεί ήδη στο παρόν στάδιο να ασκήσει αγωγή κατά του Ματθαίου Μ. 5. Ο Πλούταρχος Π. προσεπικαλεί την ασφαλιστική εταιρεία «Άπτερος Νίκη Α.Ε.Γ.Α.». Στην προσεπίκλησή του σωρεύει παρεμπίπτουσα αγωγή με την οποία ζητά (α) να καταδικασθεί η εταιρεία να του καταβάλει το ποσόν το οποίο θα καταδικασθεί και ο ίδιος να

2 καταβάλει στον ενάγοντα (β) να καταδικαστεί η εταιρεία να του καταβάλει ασφάλισμα για την ολική ζημία του αυτοκινήτου του. Είναι παραδεκτή η προσεπίκληση; 6. Η ασφαλιστική εταιρεία προβάλλει στην δίκη τον ισχυρισμό ότι σύμφωνα με το ασφαλιστήριο συμβόλαιο η ευθύνη της αποκλείεται, εάν κατά το ατύχημα ο οδηγός τελούσε σε μέθη. Συνιστά ο ισχυρισμός άρνηση ή ένσταση; Είναι νόμω βάσιμος ο ισχυρισμός; Τι δικαιώματα και κατά ποίου έχει η ασφαλιστική εταιρεία; Ο Πλούταρχος Π. αντιπροτείνει ότι, όπως ισχυρίζεται και ο εναγόμενος Ματθαίος, το ατύχημα δεν οφειλόταν στην μέθη του (η οποία πάντως δεν αμφισβητήθηκε), αλλά στο ότι η Μάρθα είχε πέσει πάνω του και του απέκλειε την θέα προς τα δεξιά. Γι αυτό δεν είδε τον σηματοδότη και το επερχόμενο αυτοκίνητο. Είναι νόμω βάσιμος ο ισχυρισμός του; 7. Επίσης ο Πλούταρχος Π. προσεπικαλεί στην δίκη και τον έμπορο αυτοκινήτων Ευάγγελο Α. από τον οποίο έχει αγοράσει το αυτοκίνητο με πίστωση του τιμήματος και παρακράτηση κυριότητας, διότι όπως αναφέρει στην προσεπίκλησή του, αυτός είναι ο αληθής κύριος του αυτοκινήτου, επομένως και αυτός ευθύνεται για την ζημία που προκλήθηκε στον ενάγοντα. Είναι η προσεπίκληση παραδεκτή; 8. Πράγματι ο Ευάγγελος Α. παρεμβαίνει κυρίως στην δίκη κατά της «Άπτερος Νίκη Α.Ε.Γ.Α.» και κατά του Πλούταρχου Π. διεκδικώντας το ποσόν της ασφαλιστικής αποζημίωσης για τον εαυτό του. Είναι παραδεκτή και βάσιμη η κυρία παρέμβαση; 9. Στην δίκη, η ομόρρυθμη εταιρεία προβάλλει τον ισχυρισμό ότι ο Ματθαίος δεν έδρασε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του όταν πήρε το αυτοκίνητο σε ημέρα αδείας, επομένως η εταιρεία δεν ευθύνεται για την ζημία. Είναι ο ισχυρισμός νόμω βάσιμος; Μπορεί τον ισχυρισμό να τον προβάλει και ο Οικονομίδης κατά του Σωτήρη Σ.; Πρέπει να τον προβάλει για να ληφθεί υπόψιν ο ισχυρισμός και υπέρ του Οικονομίδη, ή αρκεί ότι τον προβάλει η εταιρεία; 10. Ποιες άλλες αξιώσεις και κατά ποίου έχει ο Πλούταρχος για την καταστροφή του αυτοκινήτου του; 11. Η αγωγή και οι προσεπικλήσεις απορρίπτονται. Ο Σωτήριος ασκεί έφεση. Τι μεταβιβάζεται στο Εφετείο; 12. Τρία χρόνια μετά το ατύχημα ο δεσμός της Μάρθας με τον Ματθαίο διαλύεται και η Μάρθα αναρωτιέται εάν μπορεί τώρα να στραφεί κατά κάποιου για να αποζημιωθεί και αυτή για τις βλάβες υγείας που υπέστη συνεπεία του ατυχήματος. Κατά ποίου μπορεί να στραφεί; Νομοθετικά κείμενα: ΑΚ, ΚΠολΔ, Ν. ΓϠ Ν/1911, Π.Δ. 237/1986, Ν. 2496/1997, Ν. 3557/2007.

3 Ν. 4072/ ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ - ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Άρθρο 249. Έννοια, εφαρμοζόμενες διατάξεις 1. Ομόρρυθμη είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ευθύνονται παράλληλα όλοι οι εταίροι απεριόριστα και εις ολόκληρον. 2. Εφόσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στο παρόν κεφάλαιο, εφαρμόζονται στην ομόρρυθμη εταιρεία οι διατάξεις του αστικού κώδικα για την εταιρεία, με εξαίρεση τις διατάξεις των άρθρων 758 και 761 του Αστικού Κώδικα. Π.Δ. 237/1986 (κωδικοποίηση των νόμων περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως οχημάτων) Αρθρο Το πρόσωπο που ζημιώθηκε έχει από την ασφαλιστική σύμβαση και μέχρι το ποσό αυτής ιδία αξίωση κατά του ασφαλιστή. 2. Η αξίωση αυτή παραγράφεται μετά πάροδο πέντε (5) ετών από την ημέρα του ατυχήματος, επιφυλασσομένων των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας για την αναστολή και τη διακοπή της παραγραφής. *** Η παρ.2 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 7 Ν.3557/2007, ΦΕΚ Α 100/ Σε περίπτωση που έχουν ζημιωθεί περισσότερα πρόσωπα όταν το σύνολο των αποζημιώσεων που πρέπει να καταβληθούν από τον υπαίτιο υπερβαίνει το ασφαλιστικό ποσό, το δικαίωμα καθενός από αυτούς κατά του ασφαλιστή περιορίζεται σύμμετρα, μέχρι τη συμπλήρωση του όλου ασφαλιστικού ποσού. Αν ο ασφαλιστής, ο οποίος αγνοεί την ύπαρξη ή το μέγεθος άλλων απαιτήσεων ή μετά από δικαστική απόφαση, κατέβαλε σε κάποιο από τα πρόσωπα αυτά ποσό ανώτερο από το μερίδιο που αναλογεί σ`αυτόν, ο ασφαλιστής υποχρεούται έναντι των λοιπών ζημιωθέντων μόνο μέχρι τη συμπλήρωση του ασφαλιστικού ποσού. Τα πρόσωπα αυτά έχουν δικαίωμα αναγωγής κατά αυτού που αποζημιώθηκε καθ` υπέρβαση. 4. Οταν το πρόσωπο που ζημιώθηκε είναι μόνιμος κάτοικος της αλλοδαπής επιτρέπεται η καταβολή του ασφαλίσματος στο νόμισμα της χώρας οπου ο δικαιούχος έχει τη μόνιμη κατοικία του. "5. Η συζήτηση της κύριας αγωγής κατά ασφαλιστικής εταιρίας, του κατά το άρθρο 19 του παρόντος νόμου Επικουρικού Κεφαλαίου ή άλλου υπόχρεου για απώλεια εισοδήματος λόγω ατυχήματος που προκλήθηκε από αυτοκίνητο κηρύσσεται απαράδεκτη, αν δεν προσαχθεί βεβαίωση περί προηγούμενης κοινοποίησης αντιγράφου της αγωγής στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία του ενάγοντος. *** Η παρ.5 προστέθηκε με την παρ.5 εδ.η` άρθρου 10 Ν.2741/1999,ΦΕΚ Α 1999/ Σύμφωνα με την περ. vi του αυτού άρθρου και νόμου: "Η διάταξη της υπό στοιχείο η` περίπτωσης καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς δίκες για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση". Αρθρο 4 Ν. 3557/2007: Μετά το άρθρο 6 του π.δ. 237/1986 προστίθενται νέα άρθρα 6α και 6β, ως εξής: Άρθρο 6β Π.Δ. 237/ Εξαιρούνται από την ασφάλιση οι ζημίες που προκαλούνται: α) από οδηγό ο οποίος στερείται της άδειας οδήγησης που προβλέπεται από το νόμο για την κατηγορία του αυτοκινήτου οχήματος που οδηγεί β) από οδηγό ο οποίος, κατά το χρόνο του ατυχήματος, τελούσε υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών, κατά παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ν. 2696/1999,

4 ΦΕΚ 57 Α`), όπως εκάστοτε ισχύει, εφόσον η εν λόγω παράβαση τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την πρόκληση του ατυχήματος. Αν το αυτοκίνητο όχημα που εμπλέκεται στο ατύχημα ανήκει κατά κυριότητα σε επιχείρηση εκμίσθωσης επιβατικών αυτοκινήτων οχημάτων, το δικαίωμα αναγωγής του ασφαλιστή ασκείται μόνο κατά του οδηγού του ζημιογόνου αυτοκινήτου οχήματος, εφόσον υφίσταται έγκυρο μισθωτικό έγγραφο γ) από αυτοκίνητο όχημα του οποίου γίνεται διαφορετική χρήση από αυτή που καθορίζεται στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο και στην άδεια κυκλοφορίας, εφόσον η χρήση αυτή τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την πρόκληση του ατυχήματος. 2. Με τη σύμβαση ασφάλισης επιτρέπεται να ορίζονται, πέραν των περιπτώσεων της προηγούμενης παραγράφου και άλλες περιπτώσεις εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη, εφόσον οι περιπτώσεις αυτές αφορούν μόνο προαιρετική ασφαλιστική κάλυψη. Κάθε άλλη εξαίρεση είναι αυτοδικαίως άκυρη. 3. Ο ασφαλιστής δεν απαλλάσσεται από την ευθύνη του έναντι των ζημιωθέντων τρίτων, προβάλλοντας τις εξαιρέσεις των προηγούμενων παραγράφων, οι οποίες ισχύουν αποκλειστικά στο πλαίσιο της σχέσης του με τον ασφαλισμένο." ΑΠ 521/ (Δ` Πολιτικό Τμήμα) ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Διονύσιο Γιαννακόπουλο, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ελευθέριο Μάλλιο, Γεωργία Λαλούση, Ευτύχιο Παλαιοκαστρίτη και Σοφία Καραχάλιου, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 22 Ιανουαρίου 2010, με την παρουσία και του Γραμματέα Γεωργίου Φιστούρη για να δικάσει μεταξύ: Της αναιρεσείουσας: Εταιρίας με την επωνυμία "...", που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Γεώργιο Πανούση και κατέθεσε προτάσεις. Των αναιρεσιβλήτων: 1)..., 2)..., 3)..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Χρήστο Λίντα με δήλωση κατ` άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ και κατέθεσαν προτάσεις. Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 26/11/2004 αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 29542/2005 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 1502/2008 του Εφετείου Θεσσαλονίκης. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 4/12/2008 αίτησή της και τους από 10/12/2009 πρόσθετους λόγους αυτής. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Σοφία Καραχάλιου ανέγνωσε την από 12/1/2010 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την παραδοχή του δευτέρου λόγου της αιτήσεως αναιρέσεως, από τον αριθμό 8 του άρθρου 559 του Κ.Πολ.Δ. και την απόρριψη των λοιπών λόγων αυτής και των προσθέτων λόγων της. Ο πληρεξούσιος της αναιρεσείουσας ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη του αντίδικου μέρους στη δικαστική δαπάνη. ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Φέρονται προς συζήτηση η από αίτηση, περί αναιρέσεως της υπ` αριθμ. 1502/2008 αποφάσεως του Εφετείου Θεσσαλονίκης, και οι από πρόσθετοι λόγοι αυτής, που ασκήθηκαν παραδεκτώς, κατ` άρθρον του Κ.Πολ.Δ. και συνεπώς πρέπει να συνεκδικασθούν, 1. ΝΟΜΟΣ = ΕΠΙΔΙΚΙΑ 2010, 215.

5 εφ` όσον οι πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως δεν έχουν αυθυπαρξία, αλλά συμπληρώνουν την αίτηση αναιρέσεως και αποτελούν ενιαίο σύνολο με αυτή, και να ερευνηθούν, περαιτέρω, ως προς την ουσιαστική βασιμότητά τους. Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 523, 532 και 674 παρ. 1 του Κ.Πολ.Δ, η οποία εφαρμόζεται και στην ειδική διαδικασία των διαφορών για ζημίες από αυτοκίνητο και την σύμβαση της ασφαλίσεώς του (άρθρο 681 Α Κ.Πολ.Δ), προκύπτει ότι, αν απορριφθεί η έφεση ως εμπρόθεσμη ή απαράδεκτη ή τυπικώς άκυρη, τότε απορρίπτεται και η αντέφεση χωρίς έρευνα της ουσίας της υποθέσεως, εκτός αν ασκήθηκε κατά την διάρκεια της προθεσμίας της εφέσεως για τον αντεκκαλούντα, οπότε αποσυνδέεται από την έφεση και ισχύει ως αυτοτελής έφεση. Όμως, στην ειδική διαδικασία των άρθρων 663 επ Κ.Πολ.Δ, κατά την οποία εκδικάζονται και οι διαφορές για ζημίες από αυτοκίνητο και την σύμβαση της ασφαλίσεώς του, αν η αντέφεση ασκήθηκε με τις προτάσεις, κατά την παρεχόμενη από το άρθρο 674 παρ. 1 του αυτού Κώδικος δυνατότητα, τότε δεν ισχύει ως αυτοτελής έφεση. Και τούτο, διότι, κατά την διάταξη του άρθρου 523 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ, η οποία έχει εφαρμογή και στην ανωτέρω ειδική διαδικασία, ως εκ της μη υπάρξεως αντιθέτου ρυθμίσεως, αυτή ασκείται μόνον δια δικογράφου. Εξ άλλου, κατά την διάταξη του άρθρου 559 αριθμός 14 του Κ.Πολ.Δ, ιδρύεται λόγος αναιρέσεως και όταν το δικαστήριο παρά το νόμο κήρυξε ή δεν κήρυξε ακυρότητα, έκπτωση από δικαίωμα ή απαράδεκτο, που προέρχεται από την παραβίαση δικονομικής διατάξεως. Στην παρούσα περίπτωση, με τον πρώτο λόγο αναιρέσεως, αποδίδεται στην προσβαλλομένη απόφαση η πλημμέλεια από τον αριθμό 14 του άρθρου 559 του Κ.Πολ.Δ, επειδή το Εφετείο, μετά την απόρριψη της εφέσεως, που ασκήθηκε από τους δεύτερο και τρίτο των ήδη αναιρεσιβλήτων, ως απαραδέκτου, απέρριψε και την αντέφεση που είχε ασκήσει η αναιρεσείουσα, με τις προτάσεις της, ενώπιον του δικαστηρίου, η οποία ίσχυε ως αυτοτελής έφεση, ως ασκηθείσα κατά την διάρκεια της προθεσμίας της εφέσεως (εν όψει του ότι δεν είχε χωρήσει επίδοση της εκκαλουμένης αποφάσεως). Ο λόγος αυτός αναιρέσεως πρέπει να απορριφθεί, ως απαράδεκτος, διότι, για την ισχύ, ως αυτοτελούς εφέσεως, της αντεφέσεως, που ασκήθηκε από την αναιρεσείουσα, δεν ήταν αρκετή η άσκησή της κατά την διάρκεια της προθεσμίας της εφέσεως, αλλά έπρεπε, επί πλέον, να ασκηθεί με δικόγραφο και όχι με τις προτάσεις. Κατόπιν τούτων, πρέπει η αίτηση αναιρέσεως να απορριφθεί, ως προς του δευτέρα και τρίτο των αναιρεσιβλήτων. Διάταξη, όμως, περί δικαστικών εξόδων αυτών, δεν θα περιληφθεί, λόγω ελλείψεως σχετικού αιτήματος. Επειδή, με τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 περ. α`, 6 παρ. 1, 10 παρ. 1 και 11 παρ. 1 του Ν. 489/1976 "Περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως της εξ ατυχημάτων αστικής ευθύνης", ορίζονται μεταξύ άλλων τα εξής: "Ο κύριος ή κάτοχος αυτοκινήτου που κυκλοφορεί μέσα στην Ελλάδα επί οδού, υποχρεούται να έχει καλύψει με ασφάλιση την εκ τούτου έναντι τρίτων αστική ευθύνη, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος (αρθρ. 2 παρ. 1 περ. α). Η ασφάλιση πρέπει να καλύπτει την αστική ευθύνη του κυρίου, του κατόχου και κάθε οδηγού ή προστηθέντος για την οδήγηση ή υπευθύνου του ασφαλισμένου αυτοκινήτου. Εξαιρείται η αστική ευθύνη των προσώπων που επελήφθησαν του αυτοκινήτου με κλοπή ή βία και αυτών που προκάλεσαν το ατύχημα εκ προθέσεως (αρ. 6 παρ. 1). Το πρόσωπο που ζημιώθηκε έχει από την ασφαλιστική σύμβαση και μέχρι του ποσού αυτής ιδία αξίωση κατά του ασφαλιστή (αρθ. 10 παρ. 1). Με την επιφύλαξη του δικαιώματος άσκησης αγωγής κατά του λήπτη της ασφάλισης, του ασφαλισμένου και του οδηγού, ο ασφαλιστής δεν μπορεί να αντιτάξει κατά του ζημιωθέντος τρίτου, όταν αυτός ασκεί την αξίωση της παραγράφου 1 του άρθρου 10, ενστάσεις που απορρέουν από την ασφαλιστική σύμβαση". (άρθρ. 11 παρ. 1). Περαιτέρω, κατά την διάταξη του άρθρου 25 παρ. 8 της υπ` αριθ. ΚΑ/585/ Απόφασης του Υπουργού Εμπορίου «Περί καθορισμού των γενικών όρων του ασφαλιστηρίου του καλύπτοντος την εξ ατυχημάτων αυτοκινήτων αστικήν ευθύνην» (ΦΕΚ 795/1978 ΑΕ και ΕΠΕ), αποκλείονται της ασφαλίσεως ζημίες που προκαλούνται καθ` ον χρόνον ο οδηγός του αυτοκινήτου οχήματος ετέλει υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών, κατά την έννοια και τις

6 προϋποθέσεις του άρθρου 42 του ΚΟΚ. Τέλος, κατά την διάταξη του άρθρου 9 παρ. 2 του Ν. 2496/1997, τον λήπτη της ασφάλισης βαρύνουν όλες οι υποχρεώσεις του απορρέουν από την ασφαλιστική σύμβαση, εκτός από εκείνες που από την φύση τους πρέπει να εκπληρωθούν από τον ασφαλισμένο. Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων (της τελευταίας εφαρμοζομένης αναλογικώς και στην ασφάλιση της αστικής ευθύνης εξ αυτοκινητικών ατυχημάτων), συνάγεται, ότι η ρήτρα στο ασφαλιστήριο για εξαίρεση από την ασφαλιστική κάλυψη των ζημιών που προκαλούνται, κατά τον χρόνο που ο οδηγός έχει καταναλώσει οινόπνευμα περισσότερο του επιτρεπτού από τον Κώδικα οδικής κυκλοφορίας (είτε με την ενσωμάτωση της ρήτρας αυτής στην σύμβαση ασφαλίσεως, είτε με την παραπομπή της συμβάσεως ασφαλίσεως στους όρους της προαναφερομένης Αποφάσεως του Υπουργού Εμπορίου, μεταξύ των οποίων και το άρθρο 25 παρ. 8 αυτής), αποτελεί στην πραγματικότητα "κεκαλυμμένο ασφαλιστικό βάρος", στην παράβαση του οποίου υποπίπτει ο ασφαλισμένος, εφ` όσον βαρύνεται με υπαιτιότητα (άρθρο 330 ΑΚ). Το ασφαλιστικό αυτό βάρος «του μη οδηγείν υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών», αφορά και απευθύνεται σε κάθε ασφαλιζόμενο πρόσωπο ήτοι όχι μόνον στον οδηγό, αλλά και στον κάτοχο ή ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου, όταν αυτοί είναι πρόσωπα διαφορετικά από τον οδηγό. Επομένως, ο ασφαλιστής, ο οποίος υποχρεώθηκε να καταβάλει αποζημίωση στον ζημιωθέντα τρίτο, χωρίς να έχει ευθύνη, λόγω της συμβατικής εξαιρέσεως από την ασφαλιστική κάλυψη των ζημιών, που προκαλούνται, όταν ο οδηγός του ασφαλισμένου αυτοκινήτου ευρίσκεται σε μέθη, δύναται κατ` αρχήν, εφ` όσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, να ασκήσει αναγωγή κατά του κατόχου και ιδιοκτήτου που είναι πρόσωπα διαφορετικά από τον "εν μέθη" οδηγό, για να τελεσφορήσει, όμως, η αγωγή του αυτή θα πρέπει τα ανωτέρω πρόσωπα να βαρύνονται με υπαιτιότητα για την παράβαση αυτή. Η υπαιτιότητα τεκμαίρεται και ο ασφαλιστής αρκεί να επικαλεσθεί με την αγωγή του περιστατικά, τα οποία, στην συγκεκριμένη περίπτωση, φέρουν τα τυπικά στοιχεία ατυχήματος, διαπραχθέντος από "εν μέθη" οδηγό. Εναπόκειται δε στον εναγόμενο, προς ανατροπή του τεκμηρίου αυτού, να προβάλει ισχυρισμό, με την επίκληση περιστατικών, που κατατείνουν σε απόκρουση της υπαιτιότητός του (ΑΠ 1357/2008, ΑΠ 1517/2006). Περαιτέρω, κατά την διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 8, αναίρεση επιτρέπεται και αν το δικαστήριο της ουσίας έλαβε υπ` όψη του πράγματα που δεν προτάθηκαν ή δεν έλαβε υπ` όψη πράγματα που προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Ως "πράγματα", κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, θεωρούνται οι αυτοτελείς πραγματικοί ισχυρισμοί, που συνιστούν την ιστορική βάση και επομένως στηρίζουν το αίτημα της αγωγής, ανταγωγής, ενστάσεως και αντενστάσεως. Υπό την έννοια αυτή, "πράγμα" αποτελεί και ο λόγος της εφέσεως, ο οποίος αφορά σε αυτοτελή ισχυρισμό και η παραδοχή του έχει ως συνέπεια την εξαφάνιση της εκκαλουμένης αποφάσεως. Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλομένη απόφασή του, όπως προκύπτει από αυτή, το Εφετείο δέχθηκε, ανελέγκτως: Ότι αποκλειστικός υπαίτιος του ενδίκου ατυχήματος και των εξ αυτού συνεπειών ήταν ο οδηγός του ασφαλισμένου στην ενάγουσα-αναιρεσείουσα αυτοκινήτου, Υ1, υιός του ήδη πρώτου αναιρεσιβλήτου, ο οποίος οδηγούσε αυτό, ευρισκόμενος υπό την επήρεια οινοπνεύματος και τοξικών ουσιών, που επηρέασε την οδηγική ικανότητα αυτού. Ότι ο πρώτος αναιρεσίβλητος είχε ασφαλίσει το ζημιογόνο αυτοκίνητο στην αναιρεσείουσα δυνάμει του υπ` αριθ.... ασφαλιστηρίου, για το χρονικό διάστημα από έως , και ότι στο ασφαλιστήριο αυτό είχε περιληφθεί όρος περί εξαιρέσεως από την ασφάλιση των ζημιών που προξενούνται από κάποια από τις αιτίες που αναφέρονται στα άρθρα 25 και 26 των γενικών όρων

7 ασφαλίσεως αυτοκινήτων της υπ` αριθ. Κ4/585/1978 Αποφάσεως του Υπουργού Εμπορίου. Ακόμη, ότι ο όρος αυτός αφ` ενός μεν ενσωματώθηκε στο κείμενο του ασφαλιστηρίου συμβολαίου, αφ` ετέρου δε απέκτησε συμβατική ισχύ, με: την παράδοση του ασφαλιστηρίου στον α` εναγόμενο, την μη εναντίωση τούτου στο περιεχόμενό του, την καταβολή των ασφαλίστρων αναντιρρήτως και την τοποθέτηση του σήματος ασφαλίσεως στο "παρμπρίζ" του αυτοκινήτου. Με βάση τις παραδοχές του αυτές, απέρριψε τον αντίθετο ισχυρισμό του πρώτου εναγομένου, που είχε προταθεί από αυτόν ενώπιον του Πρωτοδίκου δικαστηρίου και είχε επαναφέρει στο Εφετείο, με αντίστοιχο λόγο εφέσεως. Ακολούθως, με την αυτή απόφασή του, το Εφετείο δέχθηκε, ανελέγκτως, τα κατωτέρω πραγματικά περιστατικά, εν σχέσει προς την αξίωση της ενάγουσας αναιρεσείουσας κατά του ασφαλισμένου της α` εναγομένου, ιδιοκτήτου του ζημιογόνου αυτοκινήτου: "Περαιτέρω εκτός από την ένσταση αυτή, ως προκύπτει από τα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη πρακτικά, ο πρώτος εναγόμενος κατά την ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου συζήτηση της ένδικης (εξ αναγωγής) αγωγής, αμυνόμενος κατ` αυτής, προέβαλε μεταξύ άλλων και τον ισχυρισμό ότι ο θανατωθείς κατά το ατύχημα οδηγός του ζημιογόνου αυτοκινήτου έλαβε κατά τον χρόνο του ατυχήματος στην νομή και κατοχή του το αυτοκίνητο αυτό, εν αγνοία και χωρίς την συγκατάθεση αυτού (πρώτου εναγομένου), επικαλούμενος δε το γεγονός της ανυπαρξίας στο πρόσωπο του της ιδιότητας του νομέως και κατόχου κατά τον χρόνο του ατυχήματος, προέτεινε και την ένσταση του περιορισμού της ευθύνης του μέχρι της εκ 300 ευρώ υπολειμματικής αξίας του ζημιογόνου αυτοκινήτου, τα οποία και δήλωσε ότι παραχωρεί στην ενάγουσα. Αναφορικά με τον πρώτο των εν λόγω ισχυρισμών, ο οποίος είναι νόμιμος, συμφώνως προς τα προεκτεθεντα, ερειδόμενος στο αρθρ. 330 ΑΚ, σε συνδυασμό με άρθρ. 9 παρ.2 του Ν.2496/1997, αποδείχθηκαν τ` ακόλουθα: Κατά τις νυκτερινές ώρες της ο γιος του πρώτου εναγομένου Υ1 βρήκε τα κλειδιά του υπ` αριθμ.... ΕΙΧ αυτοκινήτου στο σπίτι, όπου συγκατοικούσε με τους γονείς του, και εν αγνοία και χωρίς την έγκριση του ιδιοκτήτη πατέρα του και αντισυμβαλλομένου στην ασφαλιστική σύμβαση {πρώτου εναγομένου} αφήρεσε το αυτοκίνητο αυτό για να μεταβεί εκτός Θεσσαλονίκης, προκειμένου να συνδιασκεδάσει με τους φίλους του. Όμως, ως αποδείχθηκε, ο εν λόγω κάτοχος του ασφαλισμένου στην ενάγουσα αυτοκινήτου οδηγούσε αυτό κατά την υπό την επήρεια οινοπνεύματος και τοξικών ουσιών (χασίς), ουσίες που επέδρασαν αποφασιστικά στην οδηγική του συμπεριφορά, και προκλήθηκε το επίδικο τροχαίο αυτοκινητικό ατύχημα, κατά το οποίο τραυματίστηκε θανάσιμα και ο ίδιος ο οδηγός του ως άνω αυτοκινήτου. Εφόσον συνεπώς ο εν λόγω οδηγός επιλήφθη της οδηγήσεωςτου αυτοκινήτου αυτού χωρίς την γνώση, συναίνεση ή έστω εκ των υστέρων έγκριση του ιδιοκτήτη αυτού και πρώτου εναγομένου, τον τελευταίο με την ιδιότητα αυτή του ιδιοκτήτη του ζημιογόνου αυτοκινήτου και αντισυμβαλλόμενου στην σύμβαση ασφαλίσεως, δεν βαρύνει υπαιτιότητα για το γεγονός της οδηγήσεως υπό οδηγού τελούντα υπό την επήρεια οινοπνεύματος και τοξικών ουσιών και εντεύθεν παραβάσεως του ασφαλιστικού βάρους...". Με βάση τις παραδοχές του αυτές, το Εφετείο, κατά παραδοχή της εφέσεώς του ήδη α` αναιρεσιβλήτου, εξαφανίζοντας την πρωτόδικη απόφαση, με την οποία είχε γίνει δεκτή η αγωγή, κατά την βάση της που αφορούσε στην ευθύνη τούτου, ως κυρίου του ζημιογόνου αυτοκινήτου, απέρριψε αυτή, κατά την, ως άνω, βάση της. Με τον δεύτερο κύριο λόγο αναιρέσεως, αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η πλημμέλεια από τον αριθμό 8 του άρθρου 559 του Κ.Πολ.Δ., επειδή το Εφετείο, με το να δεχθεί την έλλειψη υπαιτιότητας του α` εναγομένου-α` αναιρεσιβλήτου, ιδιοκτήτου και μη οδηγού του ζημιογόνου αυτοκινήτου, στην παράβαση του ανωτέρω ασφαλιστικού βάρους, έλαβε υπ` όψη πράγματα που δεν προτάθηκαν ενώπιον του Πρωτοδίκου δικαστηρίου και δεν απετέλεσαν λόγο της εφέσεως του α` εναγομένου - α` αναιρεσιβλήτου. Από το δικόγραφο των προτάσεων των εναγομένων-αναιρεσιβλήτων, ενώπιον του Πρωτοδίκου δικαστηρίου, το οποίο επιτρεπτώς επισκοπεί ο Αρειος Πάγος (άρθρ Κ.Πολ.Δ.), προκύπτει ότι σ` αυτές, στις

8 οποίες αναφέρθηκαν με δήλωσή των, που καταχωρίσθηκε στα πρακτικά, δεν είχε περιληφθεί ισχυρισμός του πρώτου τούτων, περί μη ευθύνης του, λόγω ελλείψεως της τεκμαιρομένης εις βάρος του υπαιτιότητας, για την παράβαση του ανωτέρω ασφαλιστικού βάρους, με σαφή έκθεση των γεγονότων που τον θεμελιώνουν και αίτημα για την απόρριψη της αγωγής, κατά την διάταξη του άρθρου 262 Κ.Πολ.Δ., ενώ με λόγο της εφέσεως δεν εισήχθη παράπονο ενώπιον του Εφετείου, για την απόρριψη από το Πρωτόδικο δικαστήριο τέτοιου ισχυρισμού. Αντιθέτως, στις προτάσεις ενώπιον του Πρωτοδίκου δικαστηρίου είχε περιληφθεί "ένσταση περιορισμού της ευθύνης αυτού στο ποσό της αξίας του ζημιογόνου αυτοκινήτου", κατ` άρθρο 4 του Ν.ΓΠΝ/1911, την οποία (αξία) προσδιόριζε στο ποσό των 300 Ευρώ, επειδή ο υιός του Υ1, είχε αφαιρέσει το ζημιογόνο αυτοκίνητο και το οδηγούσε χωρίς την γνώση του και επομένως ο ίδιος, κατά τον χρόνο του ατυχήματος, δεν ήταν κάτοχος αυτού. Αυτούσια δε η ένσταση αυτή αποτέλεσε τον τρίτο λόγο της εφέσεώς του. Επομένως το Εφετείο, το οποίο, κατά τα ανωτέρω, έλαβε υπ` όψη ανύπαρκτο λόγο της εφέσεως και ανύπαρκτο αυτοτελή ισχυρισμό του α` εναγομένου-α` αναιρεσιβλήτου, με συνέπεια την παραδοχή της εφέσεως και την απόρριψη της αγωγής της ήδη αναιρεσείουσας κατ` αυτού (κατά την κύρια βάση της), υπό την ιδιότητα του ασφαλισμένου της, υπέπεσε στην πλημμέλεια από τον αριθμό 8 του άρθρου 559 του Κ.Πολ.Δ. και πρέπει ο δεύτερος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως να γίνει δεκτός, ως βάσιμος. Κατ` ακολουθίαν τούτων, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφαση, κατά το αμέσως ανωτέρω αναφερόμενο κεφάλαιό της, και να παραπεμφθεί η υπόθεση, προς περαιτέρω εκδίκαση, στο ίδιο Εφετείο, εφ` όσον είναι δυνατή η συγκρότηση αυτού από δικαστές άλλους, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως και να καταδικασθεί δε ο α` αναιρεσίβλητος, λόγω της ήττας του (άρ. 176, 183 Κ.Πολ.Δ.), στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας. Σημειωτέον ότι, εφ` όσον αναιρείται η απόφαση, κατά το ανωτέρω κεφάλαιο, παρέλκει η έρευνα των λοιπών λόγων της αιτήσεως αναιρέσεως και των προσθέτων λόγων αυτής, που αφορούν στο ίδιο κεφάλαιο της αποφάσεως. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Απορρίπτει την από αίτηση αναιρέσεως, ως προς την δευτέρα και τον τρίτον των αναιρεσιβλήτων (... και...). Αναιρεί την υπ` αριθμ. 1502/2008 απόφαση του Εφετείου Θεσσαλονίκης, κατά το κεφάλαιο που αναφέρεται στο σκεπτικό της παρούσας. Παραπέμπει την υπόθεση, προς περαιτέρω εκδίκαση, κατά το αυτό κεφάλαιο, στο ίδιο Εφετείο, που θα συγκροτηθεί από δικαστές άλλους, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως. Και Καταδικάζει τον πρώτο αναιρεσίβλητο (...) στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας, τα οποία ορίζει σε τρείς χιλιάδες πεντακόσια (3.500) Ευρώ. Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 5 Φεβρουαρίου Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 19 Μαρτίου Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ