International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE"

Transcript

1 DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 10th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 2012

2 Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου O r g a n i z i n g C o m m i t t e e Z o e G a v r i i l i d o u A n g e l i k i E f t h y m i o u E v a n g e l i a T h o m a d a k i Penelop e Kambakis -Vougiou klis Γραμματειακή Υποστήριξη S e c r e t a r i a l S u p p o r t Ioannis Anagnostopoulos M a r i a G e o r g a n t a P o l y x e n i I n t z e N i k o s M a t h i o u d a k i s L i d i j a M i t i t s E l e n i P a p a d o p o u l o u A n n a S a r a f i a n o u E l i n a C h a dji p a p a ISBN Τ υ π ο γ ρ α φ ι κ ή ε π ι μ έ λ ε ι α Ν ί κ ο ς Μ α θ ι ο υ δ ά κ η ς Ε λ έ ν η Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Ε λ ί ν α Χ α τ ζ η π α π ά Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς ε ξ ώ φ υ λ λ ο υ Ν ί κ ο ς Μ α θ ι ο υ δ ά κ ης Copyright 2012 Δ η μ ο κ ρ ί τ ε ι ο Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Θ ρ ά κ η ς D e m o c r i t u s U n i v e r s i t y o f T h r a c e Ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο Σ ύ ν τ α ξ η ς, Μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α ς, Φ ω ν η τ ι κή ς, Σ η μ α σ ι ο λ ο γ ί α ς, L a b o ra to r y o f S y n ta x, M o r pho l o g y, P h o n e t i c s, S e m a n t i c s, Δ ι ε θ ν έ ς Σ υ ν έ δ ρ ι ο Ε λ λ η ν ι κ ή ς Γ λ ω σ σ ο λ ο γ ί α ς I n t er n a ti o n a l C o n fe r e n c e o f G r e e k L inguist ic s +Μ όρφωση Δ Π Θ +M orp ho SE D U T H

3 ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ Δώρης Κ. Κυριαζής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ελλάδα ABSTRACT Today Arta Avlona (Vlorë) is the northernmost Greek-speaking village in the Albanian territory. The linguistic findings of an on-site research, in conjunction with supplementary historical and ethnographic data, point to an independent idiom of Modern Greek, sharing certain characteristics with the other idioms, without, however, identifying itself with any of them. Its archaic character is reflected in the vocabulary and in the specific concordances with the Greek dialect of South Italy, the idioms of Ionian Islands, Epirus etc., as well as in the early and continuous contacts and interactions with other languages in the specific geographic region. Keywords: Greek-speaking areas in Albania, Greek dialects, Contact linguistics Αντικείμενο της ανακοίνωσης αυτής αποτελεί το γλωσσικό ιδίωμα της Άρτας Αυλώνα (αλβ. Nártë) και δευτερευόντως του διπλανού χωριού Σβερέtšι (αλβ. Zvërnéc), που από κοινού απαρτίζουν τη βορειότερη εντός της Αλβανίας- ελληνόφωνη εστία. Χάρτης με τις ελληνόφωνες εστίες της Αλβανίας. Από βορρά προς νότο: 1. Άρτα Αυλώνα και Σβερέtšι 2. Χιμάρα-χωριό, Δρυμάδες, Παλιάσα 3. Περιοχή Αγίων Σαράντα, Δελβίνου, Δρόπολης, Πωγωνίου. In Z. Gavriilidou, A. Efthymiou, E. Thomadaki & P. Kambakis-Vougiouklis (eds), 2012, Selected papers of the 10th ICGL, pp Komotini/Greece: Democritus University of Thrace.

4 [ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ ] Αναφερόμενος στην Άρτα Αυλώνα (στο εξής ΆΑ), ο Αραβαντινός (1856 Β : ) την καταγράφει ως Παλαιά Άρτα και σημειώνει: «Κώμη τοῦ Αὐλῶνος κειμένη ¾ τῆς ὥρας μακρὰν τῆς ἀκτῆς ὃπου ὃρμος τις Πόρτο Νόβον καλούμενος, ἐν ᾧ σώζονται ἐρείπια ἀρχαίας ἀκροπόλεως τῆς πάλαι Ἀρνίσης, ἐξ ἧς καὶ ὠνομάσθη Ἄρτα, ἢ τοῦ Ὀρεστικοῦ Ἄργους, ἐφ ᾧ καὶ κατὰ μίμησιν τῆς Ἀμφιλοχικῆς Ἄρτης προσηγορεύθη οὓτως καὶ αὕτη». Επίσης, σύμφωνα με έκθεση του Ελληνικού Προξενείου Αυλώνας προς το Υπουργείο Εξωτερικών, της 9 Μαΐου 1903, «Τό χωρίον Ἄρτα μίαν ὥραν τοῦ Αὐλώνος ἀπέχον, οἰκεῖται ὑπό χιλίων κατοίκων ἁπάντων ἑλληνοφώνων καὶ ὀρθοδόξων. Ἡ ἀλβανική γλῶσσα ἐν αὐτῷ εἶναι ἄγνωστος. Ἔχει δύο ἐκκλησίας καὶ σχολεῖον» (Κόντης 1995: Ι 103). Άρτα Αυλώνα (Nartë) και Σβερέτšι (Zvërnec). Βασικές δραστηριότητες των κατοίκων της ΆΑ υπήρξαν η αλιεία, η παραγωγή αλατιού και η γεωργία. Το χωριό βρίσκεται δίπλα στη λιμνοθάλασσα που φέρει το ίδιο όνομα, ενώ παλαιότερα, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ηλικιωμένων, αποτελούσε νησίδα μέσα στη λίμνη, εξασφαλίζοντας καλύτερες συνθήκες άμυνας για τους κατοίκους του. Το ελληνικό σχολείο στην ΆΑ έκλεισε μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου αλβανικού κράτους. Στα χρόνια του κομμουνιστικού καθεστώτος απαγορευόταν η δημόσια χρήση της ελληνικής και η αναφορά στην ελληνικότητα των κατοίκων του χωριού. Με τον τρόπο αυτό, μέχρι το 1990, οι Αρτινοί μιλούσαν το τοπικό τους ιδίωμα ανεπηρέαστοι από τη γραπτή αλλά και από την προφορική κοινή νεοελληνική (KNE). Το άνοιγμα των συνόρων και οι συχνές επαφές με την Ελλάδα οδήγησαν στη γρήγορη διάδοση της ΚΝΕ στους νεότερους και στη [ 891 ]

5 [ ΔΩΡΗΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ ] συρρίκνωση του ιδιώματος. Οι Αρτινοί είναι γνωστοί στην ευρύτερη περιοχή για τη φιλομάθεια και την εργατικότητά τους 1. Σε προηγούμενη εργασία μας (Κυριαζής & Σπύρου, υπό έκδοση), με σημείο αναφοράς τα ισόγλωσσα που προτείνει ο Τζιτζιλής για την κατάταξη των νεοελληνικών διαλέκτων (Τζιτζιλής, υπό έκδοση), σκιαγραφήσαμε τα βασικά γλωσσικά χαρακτηριστικά του ιδιώματος της ΆΑ, τα οποία επιγραμματικά είναι: 1. Βόρειος φωνηεντισμός (με αρκετές εξαιρέσεις). 2. Έρρινη προφορά των συμπλεγμάτων μπ, ντ, γκ / γγ. 3. Ουρανοφατνιακά προστριβόμενα tš, dž : [džadés] και τριβόμενα š, ž : ιšάδα [išáða], žoύσαν [žúsan]. 4. Έλλειψη φωνολογικής διάκρισης μεταξύ των απλών και διπλών συμφώνων. 5. Έλλειψη ουράνωσης με τη μορφή τσιτακισμού. 6. Απουσία ασυνίζητων τύπων. 7. Τήρηση του νόμου της τρισυλλαβίας. 8. Τάση για ανοιχτές συλλαβές: ότανε, τον ταβάνε, την στιάνε. 9. Μη διατήρηση του τελικού ν των ουσιαστικών ουδετέρου γένους. 10. Έλλειψη της μορφολογικής διάκρισης ανάμεσα στην ονομαστική και στην αιτιατική πληθυντικού των αρσενικών σε ος ( ήφερνε τς κεφάλοι τέτοιους Φυλακή εβανάνε καμπόσοι [=καμπόσους]) και -ός (οι Αρτνοί, τς Αρτνοί). Το χαρακτηριστικό αυτό έχει επεκταθεί και στα αρσενικά σε ας και ης, στο βαθμό που σχηματίζουν τον πληθυντικό όμοια με τα δευτερόκλιτα (ι άντρας, οι άντροι, τς άντροι ι στρατιώτς, οι στρατιώτ(οι), τς στρατιώτ(οι). 11. Ερωτηματική αντωνυμία τί. 12. Χρήση ενός κατά βάση διμελούς συστήματος δεικτικών αντωνυμιών. Τα δεικτικά ενισχύονται πολλές φορές από την παρουσία του δεικτικού/επιτατικού μορίου για. Στην ΆΑ η αντωνυμία εκείνος, αντίθετα από την τούτος, χρησιμοποιείται πολύ σπάνια και στη θέση της μπαίνει η αυτός, η οποία έχει διττή λειτουργία, κοντινής και μακρινής, ανάλογα με την περίπτωση, δείξης. 13. Μη ανάπτυξη /γ/ στη ρηματική κατάληξη εύω (-βω). 14. Ρηματικές καταλήξεις ουν και αν του γ πληθ. του ενεργητικού ενεστώτα και των παρελθοντικών χρόνων: γράφτ(ου)νε, εγραφτάν, εγραψάν (Vido 2000: 109). 15. Χρήση της κατάληξης έτε στο β πληθ. του ενεργητικού παρατατικού και αορίστου: εγραφτέτε, εγραψέτε (Vido 2000: 109). 16. Μεσοπαθητικός αόριστος σε ηκα. 17. Σχηματισμός του ενικού των οξύτονων ρημάτων της α τάξης με φωνηεντικές επεκτάσεις: τραβάει το τουμάρ απ τα χέλια Τα χτυπάει με τν ουρά. 18. Τα οξύτονα ρήματα της α τάξης σχηματίζουν σιγματικό παρατατικό: πουρβατούσαν, αbδούσαν. 19. Τάση διατήρησης της άτονης συλλαβικής αύξησης (επάντρεψα, επήρα, εκανάμ, ελεγάμε, εβανάμε, αλλά και πηγαινάμ, βανάμ, τέκνεψα, κ.ά.). 20. Στερητικά επίθετα σε (σ)τος (άβραστος, αχάλαστος, αδούλευτος). 21. Έλλειψη χρήσης πρωτότυπων ουσιαστικών στη θέση υποκοριστικών της Κοινής ή και αντίστροφα: αυλί τεμάχιο από καλάμι που χρησιμοποιείται για να κατασκευαστεί το δίχτυ της τράτας αντί για αυλός. 22. Εκφορά έμμεσου αντικειμένου συνήθως στη γενική: Όσο [=ακόμη] και καζάν τσ-ό-δναμε τς κοπέλας. 23. Πρόταξη των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας σε όλες τις εγκλίσεις, εκτός από την προστακτική. 24. Στις εκφράσεις του μη πραγματικού, στο ιδίωμα της ΆΑ φορέας της χρονικής βαθμίδας είναι το ρήμα και όχι το γραμματικοποιημένο μόριο (Δα πήγαινε ι Γκάκιους, δα πήγαινε αν ήξερε...). Εκτός από τα παραπάνω, το ιδίωμα της ΆΑ παρουσιάζει και τις εξής ιδιαιτερότητες: παρατηρείται υπερωική προφορά του λ, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις, και ευρισκόμενο δίπλα σε a ή o, τρέπεται σε ṷ (ṷαλώ λαλώ, βάṷτος βάλτος, άṷος άλλος, κṷώθω κλώθω κτλ.). Σε άλλες περιπτώσεις το λ αποβάλλεται: ουρί λουρί, όνdžα λόντζα, κουκύθ κολοκύθι, λιμοπούα λιμνοπούλα, απαριά απλαριά, κουσαριά κλώσσα πβ. κλωσσαριά, βράχους βράχλος, δάχους δάχτυλος. Όμως καλός, τëν dούβλωνε των τούβλων κ.ά. Στη σημερινή κατάσταση του ιδιώματος η τροπή αυτή δεν φαίνεται να έχει πλέον γενικό χαρακτήρα κι αυτό οφείλεται είτε στην πίεση της ΚΝΕ είτε σε ενδοσυστημικούς μηχανισμούς που πρέπει να διερευνηθούν. Αντίστοιχη προφορά εντοπίζεται στα ιδιώματα Δρυμού-Μελισσοχωρίου Θεσσαλονίκης, της Α. Ρωμυλίας, στην Τσακωνική κ.ά. (Αλμπανούδης 2009: 129, όπου και η σχετική βιβλιογραφία). Το χαρακτηριστικό αυτό του ιδιώματος ΆΑ δεν φαίνεται να αποκτήθηκε σε συνθήκες γλωσσικής επαφής, αφού η αλβανική παρουσιάζει παρόμοιες τροπές μόνο σε απομακρυσμένα γεωγραφικά ιδιώματά της, όπως είναι τα αρβανίτικα (Γιοχάλας 2011: ). Ένα κεντρικό φωνήεν ǝ εμφανίζεται σε δύο περιπτώσεις: α) ως αναπτυκτικό πριν από υστερογενή συμπλέγματα με πρώτο μέλος υγρό (κǝρφά κρυφά, έπǝλνα έπλυνα ) και β) ως αποτέλεσμα κεντρικοποίησης των ο, ε δίπλα σε ένηχο ή συριστικό (τëν dούβλωνε, επëρνάνε, γκëζέριζε γκιζέριζε, εμείς-ë, ομπρός-ë, ι καημένος-ë). Σημειώνουμε ότι στο τέλος της λ. εμφανίζεται συχνά και το ι (κάλτσες μάλλινεσ-ι, εμάς-ι, από αυτουνούσ-ι). 1 Χρήσιμες πληροφορίες για την ιστορία του χωριού, τη γλώσσα και τις παραδόσεις του, βρίσκει κανείς στα έργα του Βασίλη Βίντου (Vido 2000, 2009). Το βασικό του έργο (2000) μεταφράζεται ήδη στην ελληνική. Από τη θέση αυτή θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για την πολλαπλή βοήθεια που μου προσέφερε κατά τη συλλογή γλωσσικού υλικού από την ΆΑ. [ 892 ]

6 [ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ ] Από τις τροπές συμφώνων και συμφωνικών συμπλεγμάτων αναφέρουμε: γ > χ (ψυγείο > ψυχείο), δ > Ø (δαγκωσιά > αγκουšιά), θ > δ (βλ. μόριο δα του μέλλοντα, που απαντά ευρύτερα στα βόρεια ιδιώματα), χ > θ (χειμν(ι)κό > θειμ(ν)ικό), mn > m (λιμν λιμ, πβ. και λιμοπούα), χn > n (έριχνα έρινα), pj > [c] Αμ ιšύ κια (=πια) (Vido 2000: 113), st > ks (στερνά - ξερνά), sf > fs > ps (σφαχτό > *φσαχτό > πσαχτό. Σάββατο επσαζάμ τα πσαχτά). Η μετάθεση sf > fs που πιστοποιείται από τον τύπο φσογγίζω του ιδιώματος απαντάται και σε μικρασιατικά ιδιώματα (καππαδοκικά κ.ά.) και στη Β. Πάφο. Οι ακολουθίες -Φsis και Φzis εξελίσσονται σε -Φis: θα τα βράεις (βράσεις) Να τς κεράεις (κεράσεις) Πιανς αλατίις (αλατίζεις). Διαφορετικά από άλλα ηπειρωτικά ιδιώματα, στην ΆΑ διατηρούνται τα συμπλέγματα ρν και λν (παίρνω, κιτëρνος, χαλνώ αντί για παίρω, κίτερος, χαλώ). Ένα άλλο γνώρισμα του ιδιώματος είναι η τάση αποβολής του τελικού ε από τους ρηματικούς τύπους α προσώπου πληθυντικού στον παρατατικό και τον αόριστο (που απαντά και στα θρακοβιθυνιακά): εγραφτάμ(ε), εγραψάμ(ε), ηθελάμ, ηγλεπάμ(ε). Ελεγάμε, ελεγάμ παραμύθια. Σχετικά με την επικράτηση του τόνου στην παραλήγουσα και μετά την αποβολή του ληκτικού e στη λήγουσα, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι πρόκειται για μεταγενέστερη εξέλιξη τύπων με διπλό τονισμό: έγραψάμε - εγραψάμε εγραψάμ, που αποβάλλουν τον αρχικό τόνο και διατηρούν τον δευτερεύοντα (βλ. Τζιτζιλής, Εισαγωγή). Σε μορφοσυντακτικό επίπεδο ξεχωρίζει η γενικευμένη χρήση του αρσενικού άρθρου i (και σπανιότερα u), που διαφοροποιεί το ιδίωμα ΆΑ από τα υπόλοιπα ηπειρωτικά ιδιώματα 2. Η υποχώρησή του στις νεότερες κυρίως ηλικίες είναι αποτέλεσμα της επίδρασης της ΚΝΕ. Απαντάνε τ. πληθ. φίλματα ταινίες [πβ. αλβ. filma ταινίες ], ατόματα, κομμουνιστέ, κομμουνιστέοι, γενικές του τ. αντρού μου, τ αλογού, τουν κοπελώνε κτλ. και αιτιατικές όπως Αϊ- Δημητρίτνη, Αϊ-Νικολίτνη, Šκούρτνη, Μάρτνη κ.ά. Άλλο σημείο διαφοροποίησης του ιδιώματος είναι και ο σχηματισμός του συγκριτικού βαθμού των επιθέτων με το μόριο (α)κόμα (π.χ. κόμα καλός αλλά και κόμα καλύτερος. Σημειώνουμε ότι παράλληλη δομή, με τη χρήση του akoma, βρίσκουμε και στην αλβανική: akoma më i mirë ακόμα πιο καλός, όμως *akoma i mirë ακόμα καλός. Χρησιμοποιείται το επίθετο μέγας δίπλα στο μεγάλος (είχαμε ένα όbορον μέγαν, αυλή μεγάλη) καθώς και η επιθετική κατάληξη ιά αντί για ή (ακριβιά, χοντριά, χ(λ)ωριά, Αρτνιά, Μπερατνιά κ.ά.). Επίσης, στα επίθετα διατηρείται η κατάληξη έινος (-ένιος στην ΚΝΕ): λουμέινο αλουμινένιο (Vido 2000: 127), bακρέινος χάλκινος, λασπέινος (Vido 2000: 127), χουλέινος στο χρώμα της χολής (Vido 2000: 143) κ.ά. Σε ό,τι αφορά τις αντωνυμίες, σε λίγες περιπτώσεις διαπιστώσαμε τη χρήση των τύπων τούνος και τούνους της τίνος, που απαντούν και σε άλλα ιδιώματα (θρακοβιθυνιακά και αλλού). Αξιοσημείωτη είναι και η ιδιότυπη χρήση από ηλικιωμένα άτομα του μόνος μου/μας, χωρίς να γίνεται μορφολογική διάκριση γένους και αριθμού: Τα δουλευάμ μόνος μας εμείς [τα πανιά], τ αρματώναμ μόνος μας να το πούμε Έχω πάρει μια φορά έν αρνί μαναχή μου, μόνος μου Η χρήση αυτή οφείλεται πιθανότατα σε επίδραση της αλβανικής, όπου οι αντίστοιχες δομές σχηματίζονται με την αντωνυμία vetë (vetë unë μόνος/μόνη μου, vetë ne μόνοι/μόνες μας ). Μέσα από παρόμοιες διαδικασίες φαίνεται να προέκυψε και η δομή Του χε μειν καρφί αυτνής, όπου το του έχει επικρατήσει του της, όπως στην αλβανική: i kishte mbetur peng (του/της είχε μείνει ). Από τα αριθμητικά αναφέρουμε χρήσεις όπως δεκατρίο δεκατρίο (πινακίδα λεωφορείου) ή ήταν στο δωμάτιο το τέσσορο καθώς και έναν ιδιάζοντα τρόπο αρίθμησης των εκατοντάδων: τέσσερις φορές από εκατό ρίζες είχε Οχτώ φορές από εκατό σπίτια Στο ρηματικό σύστημα, αξιοσημείωτη είναι η μορφολογία του ρήματος είμαι, του οποίου παραθέτουμε το κλιτικό παράδειγμα ενεστώτα και παρατατικού οριστικής: Είμαι / είσαι / εν (έντους, έντη, έντο) // Είμαστε / είστε / εν και Ήμναμ / ήσταν / ήταν (και ήμαν, ημουνάνε) // Ημνανέσταν (και ημναμέστανε) / ηστανάσταν / ητανάν. Στο ιδίωμα φαίνεται να υπάρχει μια προτίμηση στο σχηματισμό συντελικών χρόνων με το βοηθητικό είμαι + μετοχή: Η κληματιά εν βλασταρισμέν (Vido 2000: 117), Εγώ γεννημένη είμαι τον gερό τ Zog. To 1918 εγώ είμαι γεννημένη Τα žούžαλα εν πιημένα, έχνε πιει... Αξιοσημείωτοι είναι και οι τύποι α ενικού παρατατικού μεσοπαθητικής: καθουμνάμ, ερχομνάμ, αφκραζομουνάμ αλλά και του α ενικού παρατατικού του είμαι (ήμναμ). Σε χρήσεις όπως Εμείς θέλνε να δώκουμ προίκα Όσο και καζάν τσ-ό-δναμε [της νύφης] τα ευρύτερα συμφραζόμενα δείχνουν ότι το ρ. θέλνε φέρει τη σημασία έπρεπε και συνεπώς έχει γραμματικοποιηθεί. (Πβ. αντίστοιχα την πρόταση Αυτά θέλ(ου)νε κόψιμο). 2 Στην Ήπειρο, το αρσενικό άρθρο i απαντά μόνο στα τουρκογιαννιώτικα. [ 893 ]

7 [ ΔΩΡΗΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ ] Από τη μορφολογία του ρήματος αξιοπρόσεκτοι είναι οι τ. κρυβήνω/-ομαι (Κρυβήνουν το ρακί στα μπρούτσα Κρυβήθκαν [τα ψάρια] στ μαλάπα), καθώς και ποτώ ποτίζω, θυμώ θυμάμαι. Η κατάληξη εύω εμφανίζεται δίπλα σε βάσεις που συνήθως παίρνουν άλλες καταλήξεις: κερδεύω, λοθεύω (<θολεύω θολώνω ), τεκνεύω αποκτώ παιδιά, ενώ η ύπαρξή της στην ελληνική συμβάλλει στο να εντάσσονται στο συγκεκριμένο κλιτικό παράδειγμα δάνεια ρήματα όπως το αλβανικό kursej κάνω οικονομία, του οποίου το θέμα του αορίστου είναι kursev-: Μηχανή που κουρσεύ πολύ [καύσιμα] Βάλε κι άλλο κρασί. Μη με κουρσεύς εμένα. Οι άρω και έρνω χρησιμεύουν για τη μορφολογική προσαρμογή ρημάτων από άλλες γλώσσες: -άρω: ντεμασκάρω, οπεράρω κάνω εγχείριση, -έρνω: Το λαβράκι κοντρολέρνει το δόλο υποπτεύετ Μπούκα, να το πουμ, μπουκέρνει το νιρό Γετέρνω (<αλβ. jetoj ζω ). Από το υλικό μας ξεχωρίζουμε ακόμη προστακτικές του τ. χώστατε αντί χώστε τα. Παρόμοιες δομές απαντούν σε πολλά νεοελληνικά ιδιώματα. Στην ακολουθία να + μη(ν) + Ρ παρατηρείται η τάση πρόταξης του αρν. μορίου, που είναι συχνή και στην προφορική αλβανική: Εβανάμ žβαν Ήταν μη να βγει και τρίχα στο πρόσωπο Μη να χ τέτοια καθόλου Από μας μη να μειšκ ποδάρ Να σ τα πω, πώς μη να σ τα πω!. να ριχτώ [ή] μη να ριχτώ Στο ιδίωμα της ΆΑ η έμφαση επιτυγχάνεται συχνά με τη δομή Ρ + και + Ρ: όλο απ τη Μιζεκιά επαιρνάνε [νυφάδες]. Βλαχιά δεν επαιρνάν και δεν επαιρνάν Το κραšί τόπινε και τόπινε το κραšί Γενοντάν και γενοντάν άšκημα πράγματα Παρόμοια δομή με την παραπάνω, με τη διαφορά ότι το επαναλαμβανόμενο ονοματικό στοιχείο διαθέτει στη β εμφάνισή του ένα επιπλέον επιτατικό συστατικό, εντοπίζεται και στα σχήματα χάρε κι δυόχαρε διάβολε και τρισδιάβολε (Vido 2000: 121), oρς κι περόρς horr dhe kaluar horrit = αλήτης κι αληταράς (Vido 2000: 132). Στο ουσ. Τραντανύφ νυφίτσα (Vido 2000: 140) ως πρώτο συνθετικό εμφανίζεται, υποθέτουμε, το αριθμητικό τριάντα με επιτατική χρήση (πβ. τη λ. Πεντάμορφη). Στο ιδίωμα παρατηρείται μεγάλη ποικιλία συνδέσμων: οσουγκιάν όσο και να ναι (Vido 2000: 132), δικιμή, δικαιμή [<εἰ δὲ καὶ μὴ ] Θα δως τα λεφτά, λέει. Δικαιμή δα τα πληρώσω εγώ (Βλ. Andriotis 1974: 222), πότε όταν (Πότε ήμν εγώ κοπέλα, οχτακόšα σπίτια ητανάν), όντε όταν (Όντε το βγανάμ απ τον Καβαλλιόνα, να το πνες με τον dενεκέ [το νερό]), όνταν όταν (Όνταν πήγαινε στον Καβαλλιόνα, έβανε τν dήρα ), φάντα όταν (Φάντα η καμπάνα απαγορεύτκε ), μότι μόλις (Μότι είχε αρραβωνιαστεί ), μόνdι μόλις (Μόνdι αντάμωνε τν τράτα ) κ.ά. Το μόριο μη, σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται να χρησιμοποιείται διαζευκτικά στη θέση του συνδέσμου είτε: [Επαιρνάμ απ το βαρέλι] με τα λιγιένια μη κραšί μη τšίπρο Τρεις φορεšές είχα Κάνα δυο [κουστούμια] τάjχα μεταξωτά φάρε. Ένα κουστούμ μη στα λιγνά μη τέτοια Από τα επιρρήματα είναι χαρακτηριστική η (συχνή) χρήση του πολό αντί του πολύ (πολό βαρύ τ αλάτι), του βαριτά αντί βαριά (μορχετάν βαριτά), του αλβανά αντι αλβανικά (μιλούσε αλβανά), καθώς και επιρρηματικών φράσεων όπως όπου κι αν παντού (έβγαινε [φύτρωνε] όπου κι αν αυτό), ένα λοβ μια φορά, κάποτε, βρουαšιές-βρουαšιές αρμαθιαστά, τς καινουργιάς εκ νέου κ.ά. Στους ηλικιωμένους παρατηρείται εκτεταμένη χρήση της λ. μακάρ ως πραγματολογικού δείκτη: Τν Τετράδ δεν ετρωγάμ, μακάρ, κρέας Χτήματα: Είχε, μάκαρ Το πρωί, το βραδ, μακάρι, πότε θέλανε. Στο ιδίωμα γίνεται χρήση του συγκρ. μορίου σαν με ονομαστική πτώση, γνωστή κι από άλλα ιδιώματα: Είναι σαν ι αχνός. Φευγς σαν ι νόρος εšύ. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η χρήση της πρόθεσης ξον με ονομαστική: ξον αυτός μια φουρά αυτός μια φορά ξεχωρίζει (Vido 2000: 132). Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τύποι να νάρθει Θέλω να νάρθω, που είναι αποτέλεσμα λαθεμένης επανανάλυσης (απαντούν και σε άλλα ιδιώματα), καθώς και οι φαινομενικά πλεοναστικοί τύποι απ απ έκ Šτέτο απ απ εδώ Ζελιάτων. Μέχρ ίšα με το μαγαžί, που προέρχονται από συνδυασμό της πρόθεσης με παγιωμένες επιρρηματικές δομές. Οι λεξιλογικοί αρχαϊσμοί είναι ένα άλλο βασικό γνώρισμα του ιδιώματος ΆΑ. Παραθέτουμε λίγα μόνο παραδείγματα από τους τομείς αλιείας και αμπελοκαλλιέργειας: αυλί (<αυλός) κομμάτι καλάμι που χρησιμοποιείται για να κατασκευάσουμε το δίχτυ της τράτας. Πβ. Andriotis 1974: 165. βρούτα ψαράκι, μπάφα (Vido 2000: 118). ΆΑ: τ βρούτα, που εχ τς αράδες [και] έχει το κουφάρ σαν μαύρο. Τη λέμε καμιά φορά και βουζοκόκκινο. Η λ. δεν καταγράφεται από το Ιστ. Λεξ. της Ακαδημίας Αθηνών. Η λ. έχει περάσει και στα διπλανά αλβανικά ιδιώματα: vrúdë ιδ. lloj qefulli me kokë të vogël dhe me vija të zeza në trup (Nushi 1991: 269). Η λ. ανάγεται μάλλον στο βρύττος εἶδος ἐχίνου πελαγίου, ὥς φησιν Ἀριστοτέλης οἱ δὲ ἰχθῦν Ησύχιος. γάστρος < γάστρων πβ. Andriotis 1974: 193, Psara u.a. eine Fischart. Σύμφωνα με το ΙΛ Δ/2 259, γάστρος (ο) ο ιχθύς κέφαλος Λευκ., Σάμ., Στερελλ. τ. gάστρος στο Μεσολόγγι.. Η λ. στο αλβ. ιδίωμα της Μουζακιάς: gástro, -ja αρσ. είδος κεφαλόπουλου (Nushi 1991: 72). [ 894 ]

8 [ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ ] γνέφια σύννεφα, πβ. Andriotis 1974: 392, νέφιον, όπου τ. γνέφι Ereik, Kerk, Oth, Pelop, γνέφ Leukas. λαšά λέγεται το κύμα, που χτυπάει και πάνει αλάργα < αρχ. ελασία Andriotis 1974: 232, όπου διαφ. ιδιωμ. τύποι λασjά Kythn, λασά Sam. Η σημασία αυτή απαντά μόνο στην ΆΑ. Η λ. ελασία στη Bova. νησσάρ πάπια, Andriotis 1974: 393, λ. νησσάριον, όπου νησσάρι Ep, Ereik., Kerk, Oth. Pax u.a. τούμπανος πελεκάνος, cf. τύπανος an unknown bird LSJ Η λ. και στο ελλ. ιδίωμα της Θεσπρωτίας με την ίδια σημ. (Μπόγκας 1966 Β : 188). Από το χώρο της αμπελουργίας και γενικότερα των καλλιεργειών: βράγα ρώγα. O Rohlfs (1964: 435, λ. ῥάξ (ῥάγα)), δίνει για Τάραντα τ. vráva, vrá, grá chicco di uva, που τους ανάγει σε αρχ. τ. *βράγα (vielleicht aus ϝράγα?). βρούκουλους ακρίδα (βροῦκος ὰκρίδων εἶδος. Ησύχιος, Andriotis 1974: 188, λ. βρούκος). μάχτρα σκάφη για την παρασκευή ψωμιού (Ησύχιος, Andriotis 1974: 364, λ. μάκτρα). Σημειώνουμε ότι το ιδίωμα της ΆΑ με τις τελευταίες λέξεις δημιουργεί επιμέρους λεξιλογικά ισόγλωσσα με τα ελληνικά της Κάτω Ιταλίας κι αυτό αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη της διαχρονικής παρουσίας του στο συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Επίσης, διαπιστώνουμε πολλά κοινά λεξιλογικά στοιχεία με τα υπόλοιπα ιδιώματα της Ηπείρου, με εκείνα των Επτανήσων και της υπόλοιπης ελληνόφωνης επικράτειας. Για παράδειγμα, εκτός από τις λ. γνέφια, λαšά, νησσάρ, που αναφέρθηκαν ήδη, τη λ. βράχους (< βλάχρον, Ησύχιος) της ΆΑ τη βρίσκουμε είτε ως προσηγορικό είτε ως τοπωνύμιο στην Κ. Ιταλία: to láhri, Lahríto (Rohlfs 1964: 87, λ. βλάχριον, και *λάχριον 291) στη Χιμάρα-χωριό: βράγχνα η (Μπόγκας 1966 Β : 82) στην Κέρκυρα: βράχλο το, βλάχλα η, βράχλα η στους Παξούς: βράχλος ο στην Ικαρία βλήχα στην Τσακωνία βάšα (Andriotis 1974: 177, λ. βλάχνον) στην Πολίτσιανη Πωγωνίου και τη Δούβιανη Δρόπολης: Βράχλα (Κουλίδας 2005 : 73, 168) στη Δρόβιανη: Βλαχούρια (Κουλίδας 2005: 264) κτλ. Η λ. βρούκος (>βρούκουλους) απαντά σε Απουλία, Κύπρο, Πελοπόννησο (Μάνη) καθώς και (ως βρούχος) σε Χίο, Κρήτη, Ρόδο, Τσακωνιά (βρούχο) κτλ. Η λ. βρούλλο (<αρχ. βροῦλλον), πβ. βρουαšιά αρμαθιά στην ΆΑ, σε Καρπαθο, Ρόδο, Απουλία, Καλαβρία, Καππαδοκία (Andriotis 1974: 188). Άλλοι λεξιλογικοί αρχαϊσμοί του ιδιώματος ΆΑ είναι και οι λ. σύν φο κουνιάδα (<αρχ. σύννυμφος, Andriotis 1974: 536) και τύμπανος ρόδα με ντουλαπάκια, για την άντληση νερού απ τη λίμνη και το πέρασμά του στο αυλάκι, πβ. τύμπανον ΙΙΙ. (In a machine) drum, roller (LSJ 1834), καθώς και τουμπάν αυλή της εκκλησίας (Vido 2000: 140), πβ. τύμπανον IV. (Archit.) the sunken triangular space enclosed by the cornice of the pediment, the square panel of a door (LSJ 1834). Στο λεξιλόγιο του ιδιώματος βρίσκουμε ίχνη της λατινικής και των νεολατινικών γλωσσών, όπως: βλίκους αφαλός < λατ. umbilicus, φρούγκους δοθιήν < λατ. furunculus (Vido 2000: 149), γιουβάρ βιβάρι < λατ. vivarium, μπουνόρα νωρίς < ιτ. a buon ora, κτλ. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης, το ιδίωμα φαίνεται να έχει δεχτεί πρώιμες σλαβικές επιδράσεις τόσο από τα βορειοδυτικά όσο κι από τα νοτιοανατολικά της Βαλκανικής. Και τα γύρω αλβανικά ιδιώματα είναι έντονα επηρεασμένα από τη σλαβική. Από το λεξιλόγιο της αλιείας και τις ονομασίες που σχετίζονται με τη λιμνοθάλασσα, αναφέρουμε ενδεικτικά: γκλάβους (γκλάβος) χοντρό χέλι (Vido 2000: 119). Η λ. δεν μαρτυρείται σε άλλα ελληνικά ιδιώματα (το ΙΛ, E/1 230, δίνει μόνο τη λ. γκλάβα κεφάλι < σλ. glava), αλλά τη βρίσκουμε στο Κοσσυφοπέδιο (gllavo Fischart, Ylli 1997: 81, gllavë). λοβ φορά ένα λοβ μια φορά, κάποτε (Η λιμ έχ ψοφής ένα λοβ και το καλοκαίρ που θυμούμαι εγώ ), «ενδημική» λέξη που σχετίζεται με τη σλαβ. λ. лов κυνήγι, άγρα, παλαιοβουλγ. ловъ (БΕР 3, 419) 3. νόρος πλι κι αυτό. Βουτάλ, στο γκρι. Έχ τα πόδια στραβά < σερβ. нор Vogelart am Shkodrasee (Ylli 1997: 173, nor). Στο ιδίωμα ΆΑ έχει εισχωρήσει επίσης και το σλαβικό επίθημα οв-, το οποίο σχηματίζει όχι μόνο ανδρωνυμικά (Παντελόβα, Καμπερόβα) αλλά και ουσιαστικά και επίθετα θηλυκού γένους (ακτšόβα γυναίκα που μαγείρευε σε γάμους, μπουνταλόβα χαζή κ.ά.). Τα τούρκικα δάνεια του ιδιώματος παρουσιάζουν ενίοτε τύπους που δεν τους βρίσκουμε στα όμορα αλβανικά ιδιώματα και στα άλλα ιδιώματα της Ηπείρου: μπαχτšάς μπαχτσές, πβ. διαλ. τ. bahça της λ. bahçe (Redhouse) καθώς και αλβ. bahçe, 3 Ευχαριστώ τον καθηγητή Χρ. Τζιτζιλή για την επισήμανση. [ 895 ]

9 [ ΔΩΡΗΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ ] νιšαστάς / νισεšτας νισεστές, πβ. τ. nišasta της περσικής αρχής λ. nιšasta starch (from wheat etc., used for food (Redhouse) και αλβ. niseshte. Το λεξικό του Redhouse δεν έχει τ. hazna δίπλα στη λ. hazne reservoir, αλλά η ύπαρξή του δεν αποκλείεται, αφού στην ΆΑ απαντά λ. χασνάς. Ευρισκόμενο σε αλβανόφωνο κυρίως περίγυρο, το ιδίωμα ΆΑ δέχτηκε πολλές επιδράσεις από την αλβανική, που φαίνονται σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα, και ιδιαίτερα στο λεξιλόγιο. Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αι., ιδίως κατά την περίοδο , διαμορφώθηκαν συνθήκες μιας όλο και πιο ασύμμετρης διγλωσσίας. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι και η σχετικά συχνή εμφάνιση γραμματικών λέξεων αλβανικής προέλευσης, όπως οι φάρε καθόλου, διόλου, εντελώς (<fare), ας ας ούτε ούτε (<as), μεžί μετά βιας (<mezi), dοτ, dότις (Δεν τηραζάμ dοτ δεν μπορούσαμε να δούμε ), καθώς και λ. με συχνή εμφάνιση β(ου)λά αδερφέ και βουλάκο αδερφάκι (< vëlla, vëllako), μπίγια κόρη (< bijë), βάšα κοπελιά (<vashë), που χρησιμοποιούνται για δήλωση οικειότητας. Η νεότερη γενιά της εποχής «τς παρτίας» (του κόμματος) είχε συνηθίσει σε ένα ιδιότυπο, πολλές φορές υβριδικό και «πλούσιο» σε σημασιολογικούς αλβανισμούς, λεξιλόγιο: α-šφριτεζάρ-ιστος ανεκμετάλλευτος (<shfrytëzoj εκμεταλλεύομαι ), ψένομαι ωριμάζω (για φρούτα) κατά το αλβ. piqem, εν για βγάλσιμο τα μάτια κι αυτή είναι διαβόλου κάλτσα, κατά το ësht për t i nxjerrë sytë κτλ. Πολλά είναι και τα ελληνικά στοιχεία στα όμορα αλβανικά ιδιώματα. Για παράδειγμα, ο Nushi (1991: 71, 269) καταγράφει στη Μουζακιά λέξεις όπως galishá [gališá] άμπωτη και vrúdë [vrúdǝ] είδος κεφαλόπουλου, που επιχωριάζουν στην ΆΑ ως βγαλšά και βρούτα. (Για περισσότερα παραδείγματα βλ. Tzitzilis 1997). Τo τοπωνύμιo Narda 4 το βρίσκουμε για πρώτη φορά καταγραμμένο το 1520 σε χάρτη τούρκου περιηγητή (Vido 2009: 49), ενώ δεν απαντά στο χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Παλαιολόγου Β, του 1307, που αφορούσε ζητήματα δικαιοδοσίας της επισκοπής Κανίνων. Όμως στο χρυσόβουλο αυτό αναφέρονται τα «εἰς τὸν Αυλῶνα ἁλυκῆς τηγάνια τέσσαρα» (Alexander 1941: 180), που σημαίνει ότι οι αλυκές της Άρτας λειτουργούσαν την εποχή εκείνη. Στην ΆΑ, για την ακρίβεια σε σημείο του λόφου όπου βρίσκεται σήμερα το Σβερέτšι, οι ψαράδες αναφέρουν το τοπωνύμιο Παδιακουτήρ, που το ονομάζουν και Μπούντα (< ιταλ. punta). Πιστεύουμε ότι η λ. Παδιακουτήρ αναλύεται ως *Πάγιο Ακροτήρι 5, και με βάση το δεδομένο αυτό σχετίζουμε την ονομασία Άρτα ή Narta με τη σλαβική λ. rъtъ, που σύμφωνα με τον Šmilauer (1970: 155) ως τοπωνύμιο απαντά με τις σημ. Bergspitze, Anhöhe μύτη βράχου, ύψωμα και Kap - κάβος. Τοπωνύμιο Narta βρίσκουμε και σε άλλα σημεία του σλαβόφωνου χώρου (Šmilauer ό.π.). Σημειώνουμε ότι ο Malingoudis (1981: 98) ανάγει στη ρίζα αυτή και το τοπωνύμιο Ἄρτος (ein steiler Hügel απόκρημνος λόφος ) της Πελοποννήσου. Ξεκινώντας και πάλι από τις ιδιότητες της ακτής ή και των υδάτων δίπλα σ αυτή, το οικωνύμιο Σβερέτšι, τ. Ζβιρέτš, αλβ. Zvërnéc, που μέχρι σήμερα το συνέδεαν με την παλαιοσλαβική λ. звѣрь αγρίμι (БΕР Ι 625), μπορεί να ερμηνευθεί διαφορετικά. Ο Šmilauer (1970: 191) ανάγει το τοπωνύμιο Zvirec (που απαντάει στη Σλοβενία) στην παλαιοσλαβική λ. вирь, η οποία έχει δεύτερο τύπο извирь και σημ. νεροστρόβιλος, βαθύ μέρος στη λίμνη, ποτάμι, βάλτος, πηγή. Ονομασίες με παραπλήσιο περιεχόμενο απαντάνε στην ευρύτερη περιοχή της ΆΑ (βλ. το αρχ. Αυλών 6, αλλά και το Πόρος). Η παραπάνω ερμηνεία του τοπωνυμίου Άρτα θέτει σε νέα βάση την παράδοση που συνδέει την ίδρυση της Άρτας Αυλώνα με την εγκατάσταση στο σημείο αυτό ελληνόφωνου πληθυσμού που ήρθε από την Άρτα του Αμβρακικού κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.. Το γεγονός ότι έχουμε μια συνέχεια στη διαχρονική ονομασία του συγκεκριμένου σημείου (*Πάγιο Ακροτήρι > Παδιακουτήρ Άρτα - Μπούντα) 7 συνάδει και με τις γλώσσες των αλλόφωνων πληθυσμών που πέρασαν από ή εγκαταστάθηκαν στα μέρη αυτά. Κλείνοντας τη σύντομη αυτή παρουσίαση, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι το γλωσσικό ιδίωμα της ΆΑ προσφέρεται για περαιτέρω διερεύνηση και μελέτη, τόσο από τη σκοπιά της ιστορικής γλωσσολογίας όσο και από τη σκοπιά των γλωσσικών επαφών. Πρώτο και βασικό χαρακτηριστικό του ιδιώματος αυτού είναι η συντηρητικότητά του, που ερμηνεύεται με βάση την περιφερειακή γεωγραφική του θέση. Χάρη σε αυτήν παρουσιάζει επιμέρους 4 Στο πρόβλημα της καταγωγής του οικωνυμίου Άρτα/Narta δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα ικανοποιητική ερμηνεία. Βλ. Δελόπουλος Είναι από τα λίγα σταθερά σημεία δίπλα στη λιμνοθάλασσα, τα όρια της οποίας άλλαζαν λόγω των προσχώσεων. Η αρχ. λ. πάγος βράχος διασώζεται μάλλον στο τοπωνύμιο Paguria (Παγούρια), όνομα χωραφιού στο μούλκι της ΆΑ. 6 Είναι αξιοσημείωτο το ότι στο ιδίωμα ΆΑ διασώζεται το τοπωνύμιο αυτό σε αρσενικό γένος: ο Αυλώνας στον Αυλώνα, ενώ στην αλβανική είναι θηλυκού γένους (Vlonë / Vlorë). Για τη λ. αυτή βλ. Demiraj 2008: 149 κε. 7 Σημειώνουμε ότι και η τουρκική συμμετέχει στην αλληλουχία αυτή, δεδομένου ότι απέναντι από τον Αυλώνα υπάρχει το Καραμπουρούνι (< kara burun), το «Μαύρο Ακροτήρι», που χωρίζει το Ιόνιο από την Αδριατική. [ 896 ]

10 [ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ ] ισόγλωσσα με τα ελληνικά της απέναντι Κάτω Ιταλίας, των Επτανήσων και της Ηπείρου, αλλά και με τις απόμακρες εστίες ελληνοφωνίας της Κύπρου, της Θράκης και της Μ. Ασίας. Δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η ενδιαφέρουσα λεξιλογική του διαστρωμάτωση και η συνύπαρξη λέξεων ελληνικής αρχής με δάνεια άλλων γλωσσών, αποτέλεσμα διαδοχικών επαφών των κατοίκων της ΆΑ με ξενόγλωσσους πληθυσμούς. Η διαχρονική του παρουσία επιβεβαιώνεται κι από τις λέξεις που δάνεισε στα γειτονικά ιδιώματα της αλβανικής. Αν θεωρήσουμε ότι στο γεωγραφικό αυτό σημείο η ελληνική διαθέτει βάθος χρόνου που αγγίζει την αρχαιότητα, θα πρέπει να ερευνήσουμε και να ερμηνεύσουμε πώς και πότε η συγκεκριμένη εστία ελληνοφωνίας απέκτησε χαρακτηριστικά βόρειου φωνηεντισμού. Οφείλεται αυτό σε μια μεταγενέστερη, κατά τα χρόνια πιθανόν της πρώιμης Τουρκοκρατίας, μαζική εγκατάσταση πληθυσμού που μιλούσε βόρειο ιδίωμα 8 ; Ή μήπως ήταν η ίδια η εσωτερική δυναμική του ιδιώματος που οδήγησε σε αυτή την εξέλιξη 9 ; Σημειώνουμε ότι οι ενδυμασίες των γυναικών της ΆΑ και η συνήθειά τους να κουβαλάνε αντικείμενα τοποθετώντας τα πάνω στο κεφάλι, προσιδιάζουν με αυτά της νησιωτικής Ελλάδας (Επτάνησα) και της Κάτω Ιταλίας. Η σύνθετη προβληματική που αναδύεται δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνο με μια διεπιστημονική προσέγγιση. Δείγμα κειμένου από το ιδίωμα ΆΑ Εγώ με λέγνε Θανασούλα Šτέτο. Είμαι ογδόντα εννιά. Τς πέντε τ Απριλιού σώνω τα ογδόνταννιά και μπαίνω τα νενήντα. Ου πατέρας μου γέρασε εκατόν δύο χορνών. Μονέ χωρς γναίκα. Τ απέθανε η γναίκα γλήγορα. Η γυναίκα τόκαμε δεκαέξ τέκνα. Εγώ έκαμα εφτά τέκνα. Κείνα τα χρόνια έκαναν πολλά τέκνα. [Γιατί;] Δεν ηξεράνε. Δεν τοjξεράνε. Χάλευε γιατρικό η μάνα μου, όπως ήλεγε ι πατέρας μου. Όπως μας-ού-λεγε. «Βρες λίγο ιλιάτš να μη κινήσω βαριά πλιά Λεγάν βαριά το έγκυος. Μες στον bατέρα μου έκατσα ίšαμ τα δεκαεννιά χορνών. Δεκαεννιά χορνών με πάντρεψε. Μούρθαν πορξενιές μακάρι, πο [αλλά] μούρθανε απ όξω το χωριό. Στου Ζβερέτš, με χαλευάνε ένας πρώτος απ το Ζβερέτšι Μ λέει εμένα, ταρνάξου λίγο, μωρ κοπέλα, μ λέει μένα υτός. Να σε ιδούμε λίγο. Ταράχτκα εγώ. Πού έν ι πατέρας, λέει. Είχαμ ένα αμπέλι στην Παναγιά. Μέγα αμπέλι. Τόχει ι Δήμος τώρα. Ικεί δούλευαμ. Δεν πήγε αλλούθε π τ αμπέλι μου. Δεν τσι βγάνω τς τšούπρες, ήλεγε ι πατέρας μου, χώρια απ το πράμα μου. Πήγαιναμ στο πράμα μας, μέρα-νύχτα εκεί. Στάρι έκανε, μίσιρ έκανε, καλαμπόκι το λέγμε εμείς, και žούσαμ καλά. Βιβλιογραφία Alexander, P.J A Chrisobull of the Emperor Andronicus II Palaeologus in favor of the See of Kanina in Albania, Byzantion XV ( ) Boston: Byzantine Institute. Αλμπανούδης, Π Το ιδίωμα της βόρειας Θράκης: Το Μικρό και Μεγάλο Μοναστήρι Α. Ρωμυλίας. Διδ. διατρ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Andriotis, N Lexikon der Archaismen in neugriechischen Dialekten. Wien: Verlag der ÖAW. Αραβαντινός, Π Χρονογραφία της Ηπείρου των τε όμορων ελληνικών και ιλλυρικών χωρών. Τ. Α, Β, εν Αθήναις: εκ του τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού. Brown, Ch.G. & Joseph, B.D (forthcoming). Some Preliminary Observations on the Greek of Southern Albania, Tenth International Congress of Greek Linguistics, Komotini. Budziszewska, W Die Widerspiegelung der Kultur der Slaven in den slawischen Lehnwörtern in neugriechischen Dialekten, Linguistique Balkanique 3-4, Γιοχάλας, Τ Η αρβανιτιά στο Μοριά χρονικά πορείας. τ. A + Β. Αθήνα: Πατάκης. Demiraj, Sh Epiri, pellazgët, etruskët dhe shqiptarët. Tiranë: Infbotues. Δελόπουλος, Γ.Δ Η Άρτα και ορισμένα συγγενικά της τοπωνύμια. Α Συμπόσιο γλωσσολογίας του βορειοελλαδικού χώρου. Θεσσαλονίκη: ΙΜΧΑ, Κόντης Β (επιμ.) Ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου και ελληνοαλβανικές σχέσεις. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας». 8 Στο οθωμανικό κατάστιχο του 1583 με τα ονόματα των οικογενειαρχών της ΆΑ, σε μια τουλάχιστον περίπτωση, μαθαίνουμε ότι ο Vaso Lito κατάγεται από τη Maura (Λευκάδα). Demiraj 2008: 166. Στη Λευκάδα όμως, παρότι έχουμε βόρειο φωνηεντισμό, δεν γίνεται χρήση του αρσενικού άρθρου i. 9 Βλ. Brown & Joseph 2011 (υπό δημοσίευση), που αναφέρονται στο ενδεχόμενο αυτό, με βάση τα χωρογλωσσολογικά κριτήρια (norms of areal linguistics) του M. Bartoli. [ 897 ]

11 [ ΔΩΡΗΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ ] Κουλίδας, Κ. (επιμ.) Τα τοπωνύμια των πανάρχαιων ελληνικών χωριών του νομού Αργυροκάστρου. Ιωάννινα: Σύνδεσμος συνταξιούχων ελληνοδασκάλων ελληνικής μειονότητας νομού Αργυροκάστρου. Κυριαζής, Δ. & Σπύρου, Α «Τα ελληνικά γλωσσικά ιδιώματα της Αλβανίας». Νεοελληνική Διαλεκτολογία VI. Αθήνα: ΚΕΝΔΙ Ακαδημίας Αθηνών (υπό έκδοση). Malingoudis, Ph Studien zu den slavischen Ortsnamen Griechenlands. 1. Slavische Flurnamen aus der messenischen Mani mit 7 Karten. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag. Μπόγκας, Ε Τα γλωσσικά ιδιώματα της Ηπείρου (Βορείου, Κεντρικής και Νοτίου). Ιωάννινα: Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών. T. A - Β. Nushi, J Fjalë popullore nga Myzeqeja. Tiranë: Akademia e Shkencave. Orel, V Albanian Etymological Dictionary. Leiden-Boston-Köln: Brill. Παπαδοπούλου, Α Γραμματική των βορείων ιδιωμάτων της νέας ελληνικής γλώσσης. Αθήνα. Rohlfs, G Lexicon Graecanicum Italiae Inferioris. Tübingen: Max Niemeyer Verlag. Šmilauer, V Handbuch der slawischen Toponomastik. Praha: Československá Akademie Svane, G Slavische Lehnwörter im Albanischen. Aarhus: University Press. Tzitzilis, Chr «Zur Problematik der griechischen Lehnwörter im Albanischen». Zeitschrift für Balkanologie 33/2: Τζιτζιλής, Χρ «Τα αρχαία μακεδονικά στοιχεία στο ιδίωμα της ορεινής Πιερίας». Στο Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.) Θέρμη και Φως. Αφιερωματικός τόμος στη μνήμη του Α.-Φ. Χριστίδη. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Τζιτζιλής, Χρ. (υπό έκδοση). Νεοελληνικές διάλεκτοι. Εισαγωγή. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ylli, Xh Das slavische Lehngut im Albanischen. 1.Teil: Lehnwörter. München: Verlag Otto Sagner. Vido, V. 2000). Helenizëm që nuk u shua. Narta e Vlorës Një essé në fushën e etnografisë. Athinë. Vido, V. 2009). Mbi origjinën e banorëve të Nartës. Vlorë: Europrint. [ 898 ]

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Γραμματική εντάσσεται στα ευρύτερα πλαίσια του γλωσσικού μαθήματος. Δε διδάσκεται χωριστά, αλλά με βάση την ενιαία προσέγγιση της γλώσσας, όπου έμφαση δίνεται στη λειτουργική χρήση της. Διδάσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Τα ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Τα ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός Τα ουσιαστικά Ανισοσύλλαβα ουσιαστικά λέµε τα ουσιαστικά που στον πληθυντικό έχουν µια παραπάνω συλλαβή, ενώ ισοσύλλαβα αυτά που έχουν στον ενικό και στον ενικό και τον πληθυντικό τον ίδιο αριθµό συλλαβών.τα

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος του βιβλίου αυτού είναι να κατακτήσουν οι μικροί μαθητές

Στόχος του βιβλίου αυτού είναι να κατακτήσουν οι μικροί μαθητές Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Στόχος του βιβλίου αυτού είναι να κατακτήσουν οι μικροί μαθητές τον μαγικό κόσμο της γραμματικής, ώστε να οδηγηθούν στη σωστή χρήση του γραπτού λόγου. Μια σειρά από ασκήσεις με γραμματικά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΝΗΤΙΚΗ-ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ (Ι)

ΦΩΝΗΤΙΚΗ-ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ (Ι) ΦΩΝΗΤΙΚΗ-ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ (Ι) Βασικά σηµεία Η φωνητική µελετά τους φθόγγους Οι φθόγγοι διακρίνονται: κατά τον τόπο (διχειλικά, οδοντικά κτλ.) κατά τον τρόπο άρθρωσης (κλειστά, τριβόµενα κτλ.) Η Φωνολογία µελετά

Διαβάστε περισσότερα

403 3. Μορφολογία ουσιαστικών στη γενική ενικού 3.1 134 3.2 135 3.3 136 3.4 137 3.5 138 3.6 139 3.7 140 3.8 141 3.9 142 4. Μορφολογία ουσιαστικών στη γενική ενικού 4.1 143 4.2 144 4.3 145 4.4 146 4.5 147

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ 1. Πτωχοπρόδρομος - Το κείμενο έχει πολλές διαφορετικές γραφές στα χειρόγραφα που διασώζεται, λόγω του σχετικά δημώδους αλλά και σκωπτικού του χαρακτήρα. Δυσχεραίνει

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόταση. Πρόταση λέγεται ένα σύντομο κομμάτι του λόγου, που περιλαμβάνει μια σειρά από λέξεις με ένα τουλάχιστον ρήμα και έχει ολοκληρωμένο νόημα.

Η πρόταση. Πρόταση λέγεται ένα σύντομο κομμάτι του λόγου, που περιλαμβάνει μια σειρά από λέξεις με ένα τουλάχιστον ρήμα και έχει ολοκληρωμένο νόημα. Η πρόταση Πρόταση λέγεται ένα σύντομο κομμάτι του λόγου, που περιλαμβάνει μια σειρά από λέξεις με ένα τουλάχιστον ρήμα και έχει ολοκληρωμένο νόημα. Ορθογραφικές παρατηρήσεις 1. Το πρώτο γράμμα κάθε πρότασης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ -

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - Τάξη Δείκτες Επιτυχίας Κατανόηση Γραπτού Λόγου Δείκτες Επάρκειας Β Τα παιδιά 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό,

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου Ενότητα 1η: «Πάλι μαζί!» Σημεία στίξης: τελεία ερωτηματικό...4 Η δομή της πρότασης: ρήμα υποκείμενο αντικείμενο...5 Ουσιαστικά: αριθμοί γένη...6 Ονομαστική πτώση ουσιαστικών...6 Οριστικό άρθρο...7 Ερωτηματικές

Διαβάστε περισσότερα

Β τάξη. Κειµενικοί στόχοι Λεξικογραµµατικοί στόχοι Γραπτά µηνύµατα του περιβάλλοντος

Β τάξη. Κειµενικοί στόχοι Λεξικογραµµατικοί στόχοι Γραπτά µηνύµατα του περιβάλλοντος Β τάξη Στο δρόµο για το σχολείο Ενότητα Κειµενικοί στόχοι Λεξικογραµµατικοί στόχοι Γραπτά µηνύµατα του περιβάλλοντος Προφορικός λόγος: Απαντητική ετοιµότητα Αναδιήγηση Συζήτηση Διατύπωση γνώµης Κατάτµηση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσεξε τα παρακάτω παραδείγματα:

Πρόσεξε τα παρακάτω παραδείγματα: 1 Το άρθρο, γενικά Πρόσεξε τα παρακάτω παραδείγματα: Αυτός είναι ο Γιάννης, αυτή είναι η Έλσα και αυτό είναι το σκυλάκι τους. Οι μπαμπάδες και οι μαμάδες καμιά φορά είναι αυστηροί με τα παιδιά τους. Γιωργάκη,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ Είναι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονοματικές φράσεις και κάνουν την ίδια «δουλειά» με αυτές.

ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ Είναι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονοματικές φράσεις και κάνουν την ίδια «δουλειά» με αυτές. ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ Είναι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονοματικές φράσεις και κάνουν την ίδια «δουλειά» με αυτές. Οι αντωνυμίες δίνουν στον λόγο μας συντομία και σαφήνεια. Μας βοηθούν να μιλάμε πιο εύκολα για

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα

Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 2012-2013 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα Ενότητα 1 Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο Η επιβίωση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 2012-2013 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 2012-2013 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 2012-2013 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα Ενότητα 15 Α. Κείμενο Η Αθήνα προπύργιο της Ευρώπης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 03-04 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Προγραμματισμός κατά ενότητα Ενότητα Α. Κείμενο Θυσία για την πατρίδα ½ Εκμάθηση λεξιλογίου: εὐδαίμων,

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ Α1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ. Κατανόηση γραπτού λόγου. Γεια σου, Μαργαρίτα!

Συγγραφέας: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ Α1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ. Κατανόηση γραπτού λόγου. Γεια σου, Μαργαρίτα! Συγγραφέας: Αλεξίου Θωμαή ΕΠΙΠΕΔΟ Α1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ Κατανόηση γραπτού λόγου Γεια σου, Μαργαρίτα! Έμαθα να γράφω καλά. Ρώτησες πού μένω! Είμαι από την Ελλάδα αλλά μένουμε στην Αυστραλία.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Συμπλήρωση πρωτοκόλλων ανάλυσης λαθών ορθογραφίας και αξιολόγησης του επιπέδου παραγωγής γραπτού λόγου ΣΥΓΓΡΑΦΗ: Κίτσου Γεωργία Εκπαιδευτικός ΠΕΟ3 ΑΘΗΝΑ 2015 1 Πρωτόκολλο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Παναγιώτης Δεμέστιχας Στέλλα Γκανέτσου

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Παναγιώτης Δεμέστιχας Στέλλα Γκανέτσου ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Παναγιώτης Δεμέστιχας Στέλλα Γκανέτσου ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Συγγραφείς: Παναγιώτης Δεμέστιχας, Στέλλα Γκανέτσου Υπεύθυνη Παραγωγής: Φωτεινή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Χρόνος: 1 ώρα. Οδηγίες

ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Χρόνος: 1 ώρα. Οδηγίες ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΤΑΞΗ Α ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ 17/05/2014 Χρόνος: 1 ώρα Οδηγίες 1. Έλεγξε ότι το γραπτό που έχεις μπροστά σου αποτελείται από τις σελίδες 1-8. 2. Όλες τις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΠ 40. Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου.

ΕΛΠ 40. Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου. ΕΛΠ 40 Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου. Διαμόρφωση κεφαλαίων εργασίας: 1. Μουσική και χορός: απαραίτητα στοιχέια κουλτούρας 2. Βορειοελλαδικός χώρος και πληθυσιακές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 013-014 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Προγραμματισμός κατά ενότητα 1 η ΕΝΟΤΗΤΑ Από τον τόπο μου σ όλη την Ελλάδα Ταξίδια, περιηγήσεις, γνωριμία

Διαβάστε περισσότερα

3ο Νηπ/γείο Κορδελιού Τμήμα Ένταξης

3ο Νηπ/γείο Κορδελιού Τμήμα Ένταξης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ Περιεχόμενα Α ΕΠΙΠΕΔΟ (λεξιλόγιο) 1 ο ΣΤΑΔΙΟ : Ονοματοποίηση αντικειμένων και προσώπων 2 Ο ΣΤΑΔΙΟ: Ονοματοποίηση πράξεων 3 ο ΣΤΑΔΙΟ : Καθημερινές εκφράσεις και χαιρετισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγικά κείμενα 2. Βαθμοί επιθέτων και επιρρημάτων Η σύγκριση 3. Το β συνθετικό Λεξιλόγιο 4. Οργάνωση και συνοχή της περιγραφής και της αφήγησης 5. Δραστηριότητες παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ -

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - Τάξη Δείκτες Επιτυχίας Κατανόηση Γραπτού Λόγου Δείκτες Επάρκειας A Τα παιδιά 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό,

Διαβάστε περισσότερα

Ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός Ουσιαστικά Ανισοσύλλαβα ουσιαστικά λέµε τα ουσιαστικά που στον πληθυντικό έχουν µια παραπάνω συλλαβή, ενώ ισοσύλλαβα αυτά που έχουν στον ενικό και τον πληθυντικό τον ίδιο αριθµό συλλαβών. Τα ουδέτερα ανισοσύλλαβα

Διαβάστε περισσότερα

Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης

Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης Ε Τάξη Όνομα: Ημερομηνία 1. Ορθογραφία 2. Άκουσε και βάλε στο φαγητό που αρέσει στη Μαρίνα. 1 3. Σημείωσε με το ζώο που έχει το κάθε παιδί. Μαρίνα Γάτα σκύλος κουνέλι χρυσόψαρο

Διαβάστε περισσότερα

Δευτερόκλιτα επίθετα

Δευτερόκλιτα επίθετα Δευτερόκλιτα επίθετα Τα δευτερόκλιτα επίθετα χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες: 1. Ασυναίρετα Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. ὁ σοφὸς, ἡ σοφὴ, τὸ σοφόν, ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον Τριγενή και δικατάληκτα,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΣΗ. Η οργανωμένη ομάδα λέξεων που εκφράζει μόνο ένα νόημα, με σύντομη συνήθως διατύπωση, λέγεται πρόταση.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΣΗ. Η οργανωμένη ομάδα λέξεων που εκφράζει μόνο ένα νόημα, με σύντομη συνήθως διατύπωση, λέγεται πρόταση. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΣΗ Η οργανωμένη ομάδα λέξεων που εκφράζει μόνο ένα νόημα, με σύντομη συνήθως διατύπωση, λέγεται πρόταση. Ως προς το περιεχόμενό τους 1) κρίσεως ο ομιλητής θέλει να πληροφορήσει, να δηλώσει

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 5 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου Ενότητα 7 η : «Πολιτείες ντυμένες στα λευκά!» Παρελθοντικοί χρόνοι: Αόριστος-Παρατατικός...24 Το ρήμα «είμαι» στον αόριστο και παρατατικό...25 Χρονικοί και Αιτιολογικοί σύνδεσμοι...26 Παραθετικά επιθέτων...26

Διαβάστε περισσότερα

Το αντικείμενο [τα βασικά]

Το αντικείμενο [τα βασικά] Το αντικείμενο [τα βασικά] Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά. Παράλληλα θα δίνονται παραδείγματα και στα Νέα Ελληνικά (ΝΕ) Τι είναι το αντικείμενο; Αντικείμενο είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΣΤ ΤΑΞΗΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΓΛΩΣΣΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΣΤ ΤΑΞΗΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΓΛΩΣΣΑ Ονοματεπώνυμο: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΕΜΑΤΑ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΣΤ ΤΑΞΗΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΓΛΩΣΣΑ Άννα Φρανκ [Από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ] Αγαπητή Κίτυ, Η μητέρα είναι τρομερά εκνευρισμένη, πράγμα

Διαβάστε περισσότερα

«Η τροπικότητα στην Νέα Ελληνική» Ανάλυση βάσει του Επικοινωνιακού Δοµολειτουργικού Προτύπου

«Η τροπικότητα στην Νέα Ελληνική» Ανάλυση βάσει του Επικοινωνιακού Δοµολειτουργικού Προτύπου Πώς τροποποιούµε το µήνυµα: 1. Έγκλιση (σελ. 1) 2. Άποψη - Ποιόν Ενεργείας (σελ. 7) 3. Άρνηση - Ερώτηση (σελ. ) 4. Τροπικά (σελ. 13). Επιτονισµός και τόνος (σελ. 13) 1 1. Έγκλιση: Οριστική (+/-) Απαρέµφατο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΑΞΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΔΙΔΑΚΤΕΣ Δειγματικές ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ δραστηριότητες ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Βασισμένο στην ύλη του σχολικού βιβλίου ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Γρήγορα τεστ Γλώσσα Γ Δημοτικού Γ 2 ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Ενότητα 4η Ο κόσμος γύρω μας Βασικό λεξιλόγιο σκουπίζω, σκουπιδότοπος,

Διαβάστε περισσότερα

Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο σε μια πρόταση;

Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο σε μια πρόταση; Το υποκείμενο του ρήματος Γεια σας! Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με το υποκείμενο του ρήματος στα αρχαία ελληνικά. Παράλληλα θα δώσουμε και παραδείγματα στα νέα ελληνικά (ΝΕ). Τί είναι το υποκείμενο;

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ Βασίλης Αναστασίου

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ Βασίλης Αναστασίου ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Η γλώσσα μας αποτελείται από λέξεις. Λέξεις μικρές ή και μεγάλες, συνηθισμένες ή ασυνήθιστες. Ο αριθμός των λέξεων της γλώσσας μας είναι τεράστιος. Η ελληνική γλώσσα είναι η πλουσιότερη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Βασισμένο στην ύλη του σχολικού βιβλίου ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Γρήγορα τεστ Γλώσσα Γ Δημοτικού Γ 3 ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Ενότητα 9η Άνθρωποι και μηχανές Βασικό λεξιλόγιο σιδηρουργός,

Διαβάστε περισσότερα

Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Οµιλίας

Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Οµιλίας Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Οµιλίας Το παιδί ξεδιπλώνει τις γλωσσικές ικανότητες του µε το χρόνο. Όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά µεταξύ τους και το κάθε ένα έχει το δικό του ρυθµό. Τα στάδια ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα Έχουν δύο φωνές: την ενεργητική και την παθητική Ενεργητική φωνή: ω. Παθητική φωνή: -μαι. Οι καταλήξεις των ρημάτων, ω, -άβω

ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα Έχουν δύο φωνές: την ενεργητική και την παθητική Ενεργητική φωνή: ω. Παθητική φωνή: -μαι. Οι καταλήξεις των ρημάτων, ω, -άβω 1 ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου και φανερώνουν ότι κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα κάνει κάτι (κάποια ενέργεια), ή παθαίνει κάτι από κάποιον άλλον, ή από τον εαυτό του ή βρίσκεται σε

Διαβάστε περισσότερα

The G C School of Careers

The G C School of Careers The G C School of Careers ΔΕΙΓΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ Χρόνος: 1 ώρα και 30 λεπτά Αυτό το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες, συμπεριλαμβανομένης και αυτής. Να απαντήσεις σε

Διαβάστε περισσότερα

καταλήξεις ασυναίρετων της β' κλίσης Ενικός ον. γεν. δοτ. αιτ. κλ. -ον -ου -ῳ -ον -ον -ος -ου -ῳ -ον -ε Πληθυντικός -οι -ων -οις -ους -οι

καταλήξεις ασυναίρετων της β' κλίσης Ενικός ον. γεν. δοτ. αιτ. κλ. -ον -ου -ῳ -ον -ον -ος -ου -ῳ -ον -ε Πληθυντικός -οι -ων -οις -ους -οι Η δεύτερη κλίση περιλαμβάνει ονόματα: αρσενικά και θηλυκά σε: -ος ουδέτερα σε: -ον συνηρημένα σε: -ους, -ουν αττικόκλιτα αρσενικά και θηλυκά σε: -ως, ουδέτερα σε: -ων Τα αρσενικά και τα θηλυκά της β' κλίσης

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεκτοι/Ιδιώματα. Εργασια: Παράδοση εργασίας:

Διάλεκτοι/Ιδιώματα. Εργασια: Παράδοση εργασίας: Διάλεκτοι/Ιδιώματα Εργασια: Θα πρέπει να επιλέξετε ένα άτομο ηλικίας άνω των 60 ετών που να χρησιμοποιεί διάλεκτο ή ιδίωμα της ελληνικής γλώσσας και να συμπληρώσετε το παρακάτω ερωτηματολόγιο με βάση τα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΑ. Μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

ΑΡΘΡΑ. Μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ Μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες. Μας δείχνουν για τη λέξη που τα ακολουθεί: Το γένος: αρσενικό, θηλυκό ουδέτερο Τον αριθμό:

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου

Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου 0-6 μηνών 7-12 μηνών 13-18 μηνών 19-24 μηνών 2-3 ετών 3-4 ετών 4-5 ετών 5-6 ετών 6-7 ετών 0-6 μηνών Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους Συχνά μουρμουρίζει, γελά και παράγει ευχάριστους

Διαβάστε περισσότερα

ΡΗΜΑΤΑ. Στην πρώτη περίπτωση κάποιος ενεργεί (ρήμα) και η ενέργειά του αυτή ασκείται σε ένα άλλο πρόσωπο ή πράγμα έξω από αυτόν.

ΡΗΜΑΤΑ. Στην πρώτη περίπτωση κάποιος ενεργεί (ρήμα) και η ενέργειά του αυτή ασκείται σε ένα άλλο πρόσωπο ή πράγμα έξω από αυτόν. ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε πλήθος ομάδα λέξεων μετά τα ουσιαστικά. Τα ρήματα δείχνουν πράξεις. Όπως δείχνουν και τα παρακάτω σχήματα έχουμε τις εξής περιπτώσεις. Στην πρώτη περίπτωση

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση προφορικού λόγου

Κατανόηση προφορικού λόγου Β1 (25 μονάδες) Διάρκεια: 25 λεπτά Ερώτημα 1 Θα ακούσετε δύο (2) φορές έναν συγγραφέα να διαβάζει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του με θέμα τη ζωή του παππού του. Αυτά που ακούτε σας αρέσουν, γι αυτό κρατάτε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙ: ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΜΑΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙ: ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙ: ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ 1. Εισαγωγή - Τόσο στον Ειρηνικό, όσο και στην Αυστραλία και την Αμερική γηγενείς γλώσσες θεωρούνται οι γλώσσες των λεγόμενων «ιθαγενών»,

Διαβάστε περισσότερα

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση να: Να κατανοούν την ανθρωποκεντρική διάσταση του αρχαίου κόσμου.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση να: Να κατανοούν την ανθρωποκεντρική διάσταση του αρχαίου κόσμου. ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΟΡΜΟΥ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Ι. Να επεξεργάζονται το αρχαιοελληνικό κείμενο σε σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-15 Μάθημα: Ελληνικά για ξενόγλωσσους Επίπεδο: Ε1 Διάρκεια:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α : ΕΚΘΕΣΗ (30 ΜΟΝΑΔΕΣ)

ΜΕΡΟΣ Α : ΕΚΘΕΣΗ (30 ΜΟΝΑΔΕΣ) ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ : Ελληνικά ΕΠΙΠΕΔΟ : 2 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ Α : ΕΚΘΕΣΗ (30 ΜΟΝΑΔΕΣ) Να αναπτύξετε ΕΝΑ από τα πιο κάτω θέματα (150-180 λέξεις ή 15-20 γραμμές) 1. Πώς πέρασα το περασμένο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΜΙ= είμαι, υπάρχω. ΥΠΟΤΑ- ΚΤΙΚΗ ω ης η ωμεν. ισθι εστω. εσοίμην εσοιο εσοιτο εσοίμεθα εσοισθε εσοιντο ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ. ο υσης ο υσ η ο υσαν

ΕΙΜΙ= είμαι, υπάρχω. ΥΠΟΤΑ- ΚΤΙΚΗ ω ης η ωμεν. ισθι εστω. εσοίμην εσοιο εσοιτο εσοίμεθα εσοισθε εσοιντο ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ. ο υσης ο υσ η ο υσαν ΕΙΜΙ= είμαι, υπάρχω Ε- ΝΕ- ΣΤΩ- ΤΑΣ ΠΑ- ΡΑ- ΤΑ- ΤΙ- ΚΟΣ ΜΕΛ- ΛΟ- ΝΤΑΣ ΚΛΙΣΗ ΟΡΙΣΤΙ- ΚΗ ε ιμί ε ι εστί(ν) εσμέν εστέ ε ισί(ν) η/ ην ησθα ην ημεν ησαν εσομαι εσ η/ εσει εσται εσόμεθα εσεσθε εσονται ΥΠΟΤΑ-

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Μορφολογίας της Νέας Ελληνικής Ι. Κώστας Δ. Ντίνας Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας

Θέµατα Μορφολογίας της Νέας Ελληνικής Ι. Κώστας Δ. Ντίνας Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας Θέµατα Μορφολογίας της Νέας Ελληνικής Ι Κώστας Δ. Ντίνας Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας Η παρουσίαση επιλεγµένα θέµατα µορφολογίας της νέας ελληνικής µορφολογικά χαρακτηριστικά της ΝΕ, η λέξη στη νέα

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Η. Μήλλα για το βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος

Ομιλία του Η. Μήλλα για το βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος Ομιλία του Η. Μήλλα για το βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος. 30.4.2015. Το Γλωσσικό Ιδίωμα και η Ταυτότητα Υπάρχουν λέξεις κλειδιά στον τίτλο του βιβλίου:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ 1) ΑΠΟΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ Πολλά ρήματα έχουν ρηματικούς τύπους και στις δύο φωνές, π.χ. κλείνω κλείνομαι. Υπάρχουν και ρήματα που έχουν τύπους μόνο σε μία φωνή. Τα ρήματα που έχουν μόνο παθητική φωνή ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί μου

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί μου Αρχαία Ελληνική Γλώσσα: η βασική μέθοδος διδασκαλίας της Νεοελληνικής ως ξένης γλώσσας ΤΑΤΙΑ ΜΤΒΑΡΕΛΙΤΖΕ Υποψήφια διδάκτωρ του Ινστιτούτου Κλασσικής Φιλολογίας, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του

Διαβάστε περισσότερα

Παραδοσιακά παιχνίδια

Παραδοσιακά παιχνίδια Ενότητα 11 Περιγράφουμε πώς παίζονται διάφορα παιχνίδια Κατανοούμε και δίνουμε οδηγίες για να παίξουμε παιχνίδια Ξεχωρίζουμε τις εγκλίσεις των ρημάτων Χρησιμοποιούμε απρόσωπα ρήματα Κλίνουμε επίθετα σε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2008-2009

ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2008-2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2008-2009 Μάθημα: ΕΛΛΗΝΙΚΑ Επίπεδο: 1 Διάρκεια: 2 ώρες Ημερομηνία

Διαβάστε περισσότερα

17.Β. ΜΙΚΡΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΤΟ 4 - ΧΑΤΖΗΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΡΙΑ

17.Β. ΜΙΚΡΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΤΟ 4 - ΧΑΤΖΗΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΡΙΑ Ήταν ο Σοτός στην τάξη και η δασκάλα σηκώνει την Αννούλα στον χάρτη και τη ρωτάει: Αννούλα, βρες μου την Αμερική. Σην βρίσκει η Αννούλα και ρωτάει μετά τον Σοτό η δασκάλα: -Σοτέ, ποιος ανακάλυψε την Αμερική;

Διαβάστε περισσότερα

Απλές ασκήσεις για αρχάριους μαθητές 5

Απλές ασκήσεις για αρχάριους μαθητές 5 Περιεχόμενα Το ελληνικό αλφάβητο... 9 Ενεστώτας (το βοηθητικό ρήμα είμαι) Γραμματική...10 Ενεστώτας (ενεργητική φωνή, α συζυγία) Γραμματική...10 Ενεστώτας (ενεργητική φωνή, α συζυγία και βοηθητικό ρήμα

Διαβάστε περισσότερα

Το ρήμα λύω στην Οριστική Ε.Φ. Επιμέλεια: Ευθυμιάδου Ευφροσύνη

Το ρήμα λύω στην Οριστική Ε.Φ. Επιμέλεια: Ευθυμιάδου Ευφροσύνη Το ρήμα λύω στην Οριστική Ε.Φ. Επιμέλεια: Ευθυμιάδου Ευφροσύνη Δεν θα πρέπει να συγχέουμε τη φωνή με τη διάθεση. Φωνή: γραμματική κατηγορία που σχετίζεται με την κατάληξη του ρήματος Διάθεση: έχει να

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμικό για την εκμάθηση της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης

Λογισμικό για την εκμάθηση της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης Λογισμικό για την εκμάθηση της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης Μειονοτικά σχολεία Θράκης: Δυσκολίες του μαθητικού κοινού στην εκμάθηση της Ελληνικής Επιστημονική υπεύθυνη:

Διαβάστε περισσότερα

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία 5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

Δείγμα εξέτασης. Ο νέος σχεδιασμός

Δείγμα εξέτασης. Ο νέος σχεδιασμός Δείγμα εξέτασης Ο νέος σχεδιασμός Περιεχόμενα I. Εισαγωγή και γενικές οδηγίες II. Προετοιμασία: θεματικές ενότητες, λεξιλόγιο και Γραμματική 1. Δομή της γραπτής εξέτασης 1.1 Κατανόηση γραπτού λόγου 1.2

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας. Κείμενο. Κατάλογος φαινομένων. Περιεχόμενα. [Διδασκαλία - Εκπαίδευση] Ηλεκτρονικές Ασκήσεις

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας. Κείμενο. Κατάλογος φαινομένων. Περιεχόμενα. [Διδασκαλία - Εκπαίδευση] Ηλεκτρονικές Ασκήσεις [Διδασκαλία - Εκπαίδευση] Εργαστήριο Αρχαιομάθειας Ηλεκτρονικές Ασκήσεις Κατάλογος φαινομένων Περιεχόμενα - Κείμενο - Γραμματική - Συντακτικό - Λεξιλογικά - Ερμηνευτικά - Μεταφραστικά Κείμενο ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Α τάξη. Βρες και κύκλωσε παρακάτω όλες αυτές τις λέξεις που είναι γραμμένες δίπλα:

Α τάξη. Βρες και κύκλωσε παρακάτω όλες αυτές τις λέξεις που είναι γραμμένες δίπλα: [ Στον τομέα των ερευνών, σ αυτή την ιστοσελίδα, μπορεί να δει κανείς μια μικρή μας έρευνα για τα ορθογραφικά λάθη στο δημοτικό σχολείο. Με βάση τη συχνότητα των λαθών που διαπράχτηκαν κατά τμήμα, καταρτίσαμε

Διαβάστε περισσότερα

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 10th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 2012 Οργανωτική

Διαβάστε περισσότερα

Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα.

Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα. Γράφει: Κωνσταντίνα Γκόλτσιου, Παιδίατρος - Αναπτυξιολόγος Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα.

Διαβάστε περισσότερα

THE G C SCHOOL OF CAREERS ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ

THE G C SCHOOL OF CAREERS ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ THE G C SCHOOL OF CAREERS ΔΕΙΓΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ Χρόνος: 1 ώρα Αυτό το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες, συμπεριλαμβανομένης και αυτής. Να απαντήσεις σε ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

THE ENGLISH SCHOOL ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

THE ENGLISH SCHOOL ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ THE ENGLISH SCHOOL ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ Diagnostic exam 2016 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Διάρκεια εξέτασης: 1 ώρα και 15 λεπτά ΟΔΗΓΙΕΣ Διάβασε προσεκτικά τις οδηγίες αυτής της σελίδας. Γράψε ΟΛΕΣ τις απαντήσεις στο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Ο. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΟΥ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Ο. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΟΥ Περίοδος ονομάζεται το κομμάτι του λόγου που αρχίζει και τελειώνει σε ισχυρό σημείο στίξης (τελεία, ερωτηματικό, θαυμαστικό). Όταν στην αρχή ή στο τέλος έχουμε άνω τελεία, μιλάμε τώρα πια για ημιπερίοδο.

Διαβάστε περισσότερα

THE ENGLISH SCHOOL ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

THE ENGLISH SCHOOL ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ THE ENGLISH SCHOOL ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Diagnostic exam 2018 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Διάρκεια εξέτασης: 1 ώρα και 15 λεπτά ΟΔΗΓΙΕΣ Διάβασε προσεκτικά τις οδηγίες αυτής της σελίδας. Γράψε ΟΛΕΣ τις απαντήσεις στο γραπτό που

Διαβάστε περισσότερα

Η παθητική σύνταξη και το ποιητικό αίτιο

Η παθητική σύνταξη και το ποιητικό αίτιο Η παθητική σύνταξη και το ποιητικό αίτιο Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Ας δούμε τι συμβαίνει στα νέα ελληνικά. Πολλές φορές μπορούμε να εκφράσουμε το ίδιο νόημα και με την ενεργητική και με την

Διαβάστε περισσότερα

Pos matome Griko: Το εκπαιδευτικό υλικό. Β Επίπεδο για ενηλίκους. Μαριάννα Κατσογιάννου, Γλωσσολόγος, Καθηγήτρια, Παν/μιο Κύπρου

Pos matome Griko: Το εκπαιδευτικό υλικό. Β Επίπεδο για ενηλίκους. Μαριάννα Κατσογιάννου, Γλωσσολόγος, Καθηγήτρια, Παν/μιο Κύπρου Pos matome Griko: Το εκπαιδευτικό υλικό. Β Επίπεδο για ενηλίκους Μαριάννα Κατσογιάννου, Γλωσσολόγος, Καθηγήτρια, Παν/μιο Κύπρου Χαιρετίζοντας την σημερινή εκδήλωση εκ μέρους του Πανεπιστημίου Κύπρου, θα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Δ.Π.Μ.Σ.)

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Δ.Π.Μ.Σ.) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Δ.Π.Μ.Σ.) «Διερμηνεία και Μετάφραση» Tων Τμημάτων: Φιλολογίας, Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γαλλικής Γλώσσας και

Διαβάστε περισσότερα

Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.

Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση. Τι είναι ρήμα; Παραδείγματα: α) Ο εργάτης δουλεύει β) Ο ήλιος σκεπάστηκε από τα σύννεφα γ) Το μωρό κοιμάται Οι λέξεις «δουλεύει», «σκεπάστηκε», «κοιμάται», λέγονται ρήματα γιατί φανερώνουν ότι ο εργάτης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΠΙΔΑ. Είμαι 8 χρονών κα μένω στον καταυλισμό μαζί με άλλες 30 οικογένειες.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΠΙΔΑ. Είμαι 8 χρονών κα μένω στον καταυλισμό μαζί με άλλες 30 οικογένειες. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΠΙΔΑ Είμαι 8 χρονών κα μένω στον καταυλισμό μαζί με άλλες 30 οικογένειες. Μέχρι πριν λίγες μέρες βρισκόμουν στο χωριό μου το Ριζοκάρπασο, αλλά μετά την εισβολή ήρθαμε με την μητέρα μου

Διαβάστε περισσότερα

Δεκτές είναι μόνο οι λέξεις της νέας Eλληνικής γλώσσας που υπάρχουν στα ισχύοντα βοηθήματα-λεξικά τα οποία είναι τα εξής (1) :

Δεκτές είναι μόνο οι λέξεις της νέας Eλληνικής γλώσσας που υπάρχουν στα ισχύοντα βοηθήματα-λεξικά τα οποία είναι τα εξής (1) : Α. ΓΕΝΙΚΑ Δεκτές είναι μόνο οι λέξεις της νέας Eλληνικής γλώσσας που υπάρχουν στα ισχύοντα βοηθήματα-λεξικά τα οποία είναι τα εξής (1) : 1. «Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη, 1998

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Βασισμένο στην ύλη του σχολικού βιβλίου ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Γρήγορα τεστ Γλώσσα Γ Δημοτικού Γ 1 ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Ενότητα 1η Πάλι μαζί Γραμματική Συντακτικό Οικογένειες λέξεων

Διαβάστε περισσότερα

Αιτία παραποµπής Ε Ω ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ.

Αιτία παραποµπής Ε Ω ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ. Στοιχεία εξέτασης Στοιχεία εξεταζοµένου παιδιού Ονοµατεπώνυµο: 1043 1043 (1043) Φύλο: Αγόρι Ηµ/νια γέννησης: 16-07-2011 Μητρική γλώσσα: Ελληνικά Προτίµηση χεριού: εξί Ηµ/νια εξέτασης: 21-11-2016 Χρονολογική

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Νέα ελληνικά- Πανεπιστήμιο Stendhal Grenoble 3 επίπεδο A1 εξάμηνο Β - επιλογή /επιμέλεια Μ. Ζουμπουλίδου Γραμματικό Κοινωνικοπολιτιστικά.

Νέα ελληνικά- Πανεπιστήμιο Stendhal Grenoble 3 επίπεδο A1 εξάμηνο Β - επιλογή /επιμέλεια Μ. Ζουμπουλίδου Γραμματικό Κοινωνικοπολιτιστικά. Μάθημα 13 Περιεχόμενο Επικοινωνιακός στόχος Λεξιλόγιο Δ1-Κ.Γ.Λ: Αγορές στο περίπτερο, στο κατάστημα ψιλικών. Δ2-Κ.Γ.Λ : Στον φούρνο Δ3-Κ.Π.Λ : Στο περίπτερο Στον φούρνο. Δ5-Π.Π.Λ: παιχνίδι Λεξιλόγιο :

Διαβάστε περισσότερα

Νέα ελληνικά Επίπεδο A1-Εξάμηνο Α Κοινωνικοπολιτιστικά Βιβλία. Πηγές

Νέα ελληνικά Επίπεδο A1-Εξάμηνο Α Κοινωνικοπολιτιστικά Βιβλία. Πηγές Μάθημα Περιεχόμενο Επικοινωνιακός στόχος Λεξιλόγιο 1 Δ1 Ελληνικό αλφάβητο Γραφή-προφοράτονισμός Δ2 Ανάγνωση ασκήσεις γραφής. Δ3 Απλοί χαιρετισμοί. 2 Δ1 Εμπέδωση της γραφής της ανάγνωσης. Ορθογραφία απλών

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

E N O T H T A YΠOMNHMA. Οδηγοί του κόσμου, Τα ελληνικά νησιά, εκδ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Αθήνα, 1998

E N O T H T A YΠOMNHMA. Οδηγοί του κόσμου, Τα ελληνικά νησιά, εκδ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Αθήνα, 1998 0-0086_D3_GLOSSA_TEYXOS C GLOSSA 2/9/2 0:6 AM Page 78 6 Η Ρόδος Η Ρόδος είναι το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκα - νήσων. Δίκαια την αποκαλούν το μαργαριτάρι της Μεσογείου. Οι σπάνιες ομορφιές της ξεδιπλώ νο

Διαβάστε περισσότερα

Test Unit 1 Match 4 Match 3 Example: Complete: η, το 3 Example:

Test Unit 1 Match 4 Match 3 Example: Complete: η, το 3 Example: Test Unit 1 Σύνολο: /20 1 Match Βαθμοί: 4 2 Match Βαθμοί: 3 1. Μ κ 2. Α ω 3. Κ ε 4. Λ μ 5. Η α 6. Ω υ 7. Ν λ 8. Ε ν 9. Υ η Example: η μαμά 1. το νερό 2. το μήλο 3. το λεμόνι 4. η καρέκλα 5. η κότα 6. το

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχογλωσσολογικά ευρήματα για τους κλινικούς δείκτες πρώιμης διάγνωσης στην Ειδική Γλωσσική Διαταραχή

Ψυχογλωσσολογικά ευρήματα για τους κλινικούς δείκτες πρώιμης διάγνωσης στην Ειδική Γλωσσική Διαταραχή Ψυχογλωσσολογικά ευρήματα για τους κλινικούς δείκτες πρώιμης διάγνωσης στην Ειδική Γλωσσική Διαταραχή Σπυριδούλα Βαρλοκώστα Πανεπιστήμιο Αθηνών Ημερίδα «Γλωσσικές διαταραχές στα παιδιά και τους εφήβους:

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2009 2010 Μάθημα: Ελληνικά Επίπεδο: 2 Διάρκεια: 2 ώρες Ημερομηνία:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Σκεντερίδης Αβραάμ / Ελληνικά. Χαιρετισμούς. 1. Γεια σου / Γεια σας. 2. Είμαι ο Κώστας. 3. Χαίρω πολύ, Νίκος. 4. Είμαι η Μαρία.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Σκεντερίδης Αβραάμ / Ελληνικά. Χαιρετισμούς. 1. Γεια σου / Γεια σας. 2. Είμαι ο Κώστας. 3. Χαίρω πολύ, Νίκος. 4. Είμαι η Μαρία. ΕΛΛΗΝΙΚΑ Χαιρετισμούς 1. Γεια σου / Γεια σας 2. Είμαι ο Κώστας 3. Χαίρω πολύ, Νίκος. 4. Είμαι η Μαρία. Εσύ; 5. Είμαι ο Τάκης 6. Καλημέρα / Καλησπέρα / Καληνύχτα 7. Με λένε Γιώργο / Εμένα με λένε Γιώργο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΣΥΠΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΚΟΥ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΣΥΠΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΚΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΣΥΠΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΚΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΔΕΣΥΠΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΚΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Oρθογραφία Λεξιλόγιο ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Γραμματική ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΔΕΣΥΠΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΚΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ενότητα: Γεωγραφία (2 φύλλα εργασίας) Επίπεδο: Β1, Β2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες ιάρκεια: 4 ώρες (2 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ης ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ης ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 3 Διδαγμένο κείμενο Ἀριστοτέλους Πολιτικά (Α1,1/Γ1,2/Γ1,3-4/6/12)

Διαβάστε περισσότερα

Γ μέρος. 7. Ανάλυση των αποτελεσμάτων σε κύρια θέματα γραμματικής

Γ μέρος. 7. Ανάλυση των αποτελεσμάτων σε κύρια θέματα γραμματικής Γ μέρος 7. Ανάλυση των αποτελεσμάτων σε κύρια θέματα γραμματικής Στην παρούσα ενότητα αναλύονται τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της επίδοσης των συμμετασχόντων σε 20 κύρια θέματα γραμματικής: 1. Μορφολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 1 ο Στάδιο Διαβάζουμε προσεκτικά το κείμενο 2 ο Στάδιο Χωρίζουμε περιόδους/ημιπεριόδους 3 ο Στάδιο Βρίσκουμε ρήματα (μετοχές & απαρέμφατα) σε κάθε περίοδο/ημιπερίοδο. 4 ο Στάδιο Βρίσκουμε συνδέσμους που

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧ.ΕΤΟΥΣ 2008-2009. Τάξη Β Τμήμα: Β θεωρητική 1 Μάθημα: Λατινικά Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ. ρωμαϊκής λογοτεχνίας, γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

ΣΧ.ΕΤΟΥΣ 2008-2009. Τάξη Β Τμήμα: Β θεωρητική 1 Μάθημα: Λατινικά Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ. ρωμαϊκής λογοτεχνίας, γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΥΛΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧ.ΕΤΟΥΣ 008-009 Σχ. Μονάδα: ο Γενικό Λύκειο ιαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Τάξη Β Τμήμα: Β θεωρητική 1 Μάθημα: Λατινικά Διδάσκουσα Καθηγήτρια: Γιακουμάτου Μαρία-Θηρεσία

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2007 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΤΑΛΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2007 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΤΑΛΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2007 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΤΑΛΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Μετά την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων το σχολικό έτος 2006-2007 και επειδή, λόγω της εφαρμογής κύκλων συνδιδασκαλίας

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ -

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - Τάξη Δείκτες Επιτυχίας Κατανόηση Γραπτού Λόγου Δείκτες Επάρκειας Γ Τα παιδιά 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό,

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα