Το Γράµµα Έτος IΑ, αριθ. 63

Transcript

1 Το Γράµµα Έτος IΑ, αριθ. 63 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΕΚ Ι ΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΥΟ ΜΗΝΕΣ ΕΚ ΟΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΜΑΝΟΣ ΤΣΕΛΙΚΑΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ : Ο ΟΣ ΤΕΩ 1, ΠΑΤΗΣΙΑ, Τ.Κ , ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛΕΦ ΟΚΤΩΒ.-ΝΟΕΜΒ Ο ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΣΕΣΛΑΒ ΜΙΛΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΝΕΜΕΝΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥ, Η ΠΟΛΩΝΙΑ Α Πέθανε ο ασυµβίβαστος Πολωνός ποιητής Τσέσλαβ Μίλος Πέθανε τον Αύγουστο στην Κρακοβία σε ηλικία 93 ετών ο ποιητής Τσέσλαβ Μίλος, που είχε πάρει το 1980 βραβείο Νόµπελ λογοτεχνίας. Στο πιο γνωστό έργο του «Το αιχµάλωτο πνεύµα» (1953) ο Μίλος εξετάζει το βίωµα και την προδοσία των διανοουµένων κάτω από την κοµµουνιστική κυριαρχία. Ως διπλωµάτης το 1951 εγκατέλειψε την πατρίδα του διαφωνώντας µε το καθεστώς και επέστρεψε το 1989 όταν αποκαταστάθηκε η δηµοκρατία. στο Γκτάνσκ και είναι αφιερωµένο στους εργάτες που σκοτώθηκαν απ την Αστυνοµία το 1970: Το 1945 έγραψε την Αφιέρωση: Εσύ που δεν µπόρεσα να σώσω άκουσέ µε, προσπάθησε να καταλάβεις αυτά τα απλά λόγια γιατί θα ντρεπόµουν να πω άλλα. Σ τ ορκίζοµαι δεν είµαι επιδέξιος µε τις λέξεις, σου µιλώ µε τη σιωπή όπως ένα σύννεφο ή ένα δέντρο. Αυτό που µε δυνάµωσε, για σένα ήταν µοιραίο. Εδώ είναι η κοιλάδα των ρηχών ποταµών της Πολωνίας. Και µια πελώρια γέφυρα που χάνεται στην οµίχλη. Εδώ είναι µια διαλυµένη πόλη και ο αέρας οδηγεί τις κραυγές των γλάρων στον τάφο σου την ώρα που σου µιλώ. Τι είναι µια ποίηση που δεν σώζει έθνη και λαούς; µια συµπαιγνία µε τα επίσηµα ψέµατα, ένα τραγούδι µεθυσµένων που όπου να ναι θα τους κόψουν το λαιµό, αναγνώσµατα για δευτεροετείς φοιτήτριες. Αναζήτησα την καλή ποίηση χωρίς να το γνωρίζω, Ανακάλυψα, αργά, τη σωτήρια λειτουργία της, Αυτό µε σώζει, µόνον αυτό. Να και ένας λόγος του Μίλος, που είναι χαραγµένος σ ένα µνηµείο, το οποίο βρίσκεται Στην Πολωνία δείχνουν στον επισκέπτη τα µνηµεία της γεµάτης πόνο ιστορίας της χώρας. Τον οδηγούν στα φριχτά στρατόπεδα συγκεντρώσεως των Γερµανών, στο Γκέτο των Εβραίων της Βαρσοβίας και στους ανδριάντες των ενδόξων αγωνιστών κατά της παλιάς ρωσικής ή σουηδικής Β Πολωνία, η πονεµένη χώρα Εσύ που έβλαψες έναν απλό άνθρωπο, εσύ που έσκασες στα γέλια βλέποντάς τον να βασανίζεται, µην αισθάνεσαι ασφαλής, γιατί ο ποιητής θυµάται. Το 1960 ανέλαβε µια θεση καθηγητή στο Πανεπιστήµιο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας. Η τελευταία συλλογή του µε τον τίτλο Αυτό εκδόθηκε το Μια εκτενής συγκεντρωτική έκδοση της ποίησής του πρόκειται να εκδοθεί προσεχώς από τις εκδόσεις «Γαβριηλίδη» σε µετάφραση του Αντώνη Μακρυδηµήτρη. ΠΗΓΕΣ: Εφηµερίδες Τα Νέα, Η Καθηµερινή. ή πρωσσικής κυριαρχίας, όπως του Tadeusz Kosciuszko (1794). Του µιλούν για το Γκντάνσκ, όπου άρχισε ο αγώνας για την ελευθερία πρώτα ως συνδικαλιστική δράση των εργατών, ύστερα ως επίκληση του Θεού και τέλος ως επιδίωξη αποτίναξης του ρωσικού - κοµµουνιστικού ζυγού.

2 2 Οι Πολωνοί αναφέρουν επίσης στους τουρίστες και την επαίσχυντη εκείνη συµφωνία, µε την οποία είχε µοιραστεί όλη η χώρα αυτή σε τρία µέρη: ένα πρωσσικό, ένα ρωσικό και ένα αυστρουγγαρικό, µη αφήνοντας κανένα τµήµα για τους ίδιους τους Πολωνούς! Το συµπέρασµα είναι ότι, αν για τις άλλες χώρες της Ευρώπης η είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν οικονοµικά ή πολιτικά ωφέλιµη, για την Πολωνία ήταν οριστική σωτηρία από διαµελισµούς, ταπεινώσεις και άλλες συνέπειες των βλέψεων κακών γειτόνων, που τώρα έπαψαν να είναι κακοί και είναι απλώς εταίροι, γιατί άλλαξε τελείως η νοοτροπία όλων των Ευρωπαίων. Η χώρα, που είχε πρώτο πρόεδρο δηµοκρατίας ένα µουσικό, αξίζει το καλωσόρισµα. ΚΡΑΚΟΒΙΑ Η Κρακοβία είναι η αρχαιότερη περιοχή της Πολωνίας. Εκτός από τα χίλια χρόνια καταγραµµένης ιστορίας, σταθεροί κάτοικοι υπήρξαν δίπλα από το Βιστούλα ποταµό πριν από πέντε χιλιάδες χρόνια. Εξόρυξη σιδήρου διαπιστώθηκε από τους αρχαιολόγους από το 1500 µ.χ. Αντικείµενα ρωµαϊκά χρονολογούνται εκεί από τον 4 ο µέχρι τον 1 ο π. Χ. αιώνα. Τον 9 ο και 10 ο αιώνα µ. Χ. η Κρακοβία υπάγεται στη Μοραβία και κατόπι στη Βοηµία. Τότε αναγράφεται και το όνοµα της πόλης για πρώτη φορά ως Κράκουα ή Καράκα στα αραβικά. Το 1076 ο ούκας Μπολεσλάβ στέφθηκε βασιλιάς της Πολωνίας και ο διάδοχος του, ο Βλαδισλάβ έκοψε νοµίσµατα, όπου αναγράφεται το όνοµα της Κρακοβίας. Αξιοθέατα της Κρακοβίας είναι η Πλατεία Αγοράς, το µνηµείο του µεγάλου Πολωνού ποιητή Αδάµ Μίκιεβιτς, το κτίριο της Αγοράς, ο Πύργος του ηµαρχείου και οι εκκλησίες του Αγίου Άνταλµπερτ και της Παρθένου Μαρίας. Στην τελευταία το µεγάλο αξιοθέατο είναι το τρίπτυχο ξυλόγλυπτο τέµπλο, που φιλοτέχνησε ο Βιτ Στος, ένας άφθαστος καλλιτέχνης που µοίρασε τη ζωή και την τέχνη του µεταξύ Κρακοβίας και Νυρεµβέργης. Στο κεντρικό τµήµα της τεράστιας επιφάνειας του τέµπλου εικονίζεται η Κοίµηση της Θεοτόκου. Στα πλαϊνά τµήµατα, που ανοίγουν και κλείνουν, εικονίζεται ο Ευαγγελισµός, η Γέννηση του Χριστού, η Ανάσταση, η Ανάληψη και η Πεντηκοστή. Η Κρακοβία είναι η πόλη του Αρχιεπισκόπου Καρόλου Βοϊτύλα, που έγινε ο σηµερινός Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β. Είναι η πόλη που το 1978 Από τον 15ο αιώνα η Ακαδηµία της Κρακοβίας ασκούσε έλξη στους σπουδαστές όλης της Κεντρικής Ευρώπης, όπως ο Νικόλαος Κοπέρνικος ( ). Το 1879 ιδρύθηκε το Εθνικό Μουσείο για να στεγάσει τα ζωγραφικά και γλυπτικά έργα των Πολωνών καλλιτεχνών, όπως του µεγάλου Γιαν Ματέϊκο. Κατά τον Α Παγκόσµιο Πόλεµο η Κρακοβία ήταν η τέταρτη πόλη της ανεξάρτητης Πολωνίας. Κατά την κατοχή από τους Ναζί ο εβραϊκός πληθυσµός της πόλης, που είχε εµπλουτίσει την ιστορία της επί µακρόν, σχεδόν εξοντώθηκε πλήρως. Το χωµάτινο µνηµείο του ελευθερωτή Κοστσιούσκο στην Κρακοβία Ο απελευθερωτής αυτός φυλακίστηκε από τον Τσάρο στην Πετρούπολη δύο χρόνια και ύστερα εξορίστηκε στην Ελβετία. ανακηρύχθηκε από την Ουνέσκο ως ένα από τα δώδεκα σηµαντικά αρχιτεκτονικά συµπλέγµατα του κόσµου. Οι ορθόδοξοι της Πολωνίας είναι συγκεντρωµένοι στο βορειοανατολικές πόλεις της χώρας. Το πολωνικό ορυχείο αλατιού ΒΙΕΛΙΤΣΚΑ Θεωρείται το πιο παλιό ορυχείο αλατιού της Ευρώπης που λειτουργεί ακόµα. Οι διάδροµοι και οι τεράστιες αίθουσες, που δηµιουργήθηκαν µε την εξόρυξη του άλατος, δηµιούργησαν σιγά σιγά µια παράξενη υπόγεια πόλη ηλικίας 700 ετών. Υπολογίζεται ότι η αρχή της παραγωγής αλατιού από την εξάτµιση θαλάσσιου νερού στην περιοχή της Βιέλιτσκα έγινε γύρω στο 3500 π.χ. Η εξόρυξη άρχισε κατά το δεύτερο µισό του ΧΙΙΙ αιώνα. Εκατό χρόνια αργότερα το σύνολο του εισοδήµατος από αυτή την επιχείρηση συνιστούσε το ένα τρίτο των εσόδων του Βασιλικού Θησαυροφυλακίου. Το 1978 το Ορυχείο µπήκε στον κατάλογο των τόπων πολιτιστικής περιουσίας του κόσµου της ΟΥΝΕΣΚΟ. * * * Η τουριστική διαδροµή καλύπτει είκοσι αίθουσες που διασχίζονται από περάσµατα που οδηγούν σε τρία υπόγεια επίπεδα βάθους 64 έως 135 µέτρων.

3 5 Οι πιο πολλές αίθουσες δεν είναι παρά το αποτέλεσµα χειρωνακτικής εξαγωγής αλατιού. Επάνω: Παρεκκλήσιο St. Kinga µέσα στο αλατωρυχείο Βιελίτσκα. Φυγή στην Αίγυπτο, έργο από αλάτι του Άντονυ Βιρόντεκ εξιά: Άγαλµα του Κοπέρνικου από αλάτι. Παρεκκλήσιο St. Kinga. Οι πολυέλαιοι είναι από αλάτι. Οι εικόνες και τα άλλα στοιχεία προσφέρθηκαν από την Κατερίνα Παρπούρα

4 6 Με την ευκαιρία της 75 ης επετείου από τη γέννηση του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ νεότερου, µία πολιτικός και παλιά συνεργάτιδα της κινήσεως Μαύρη ύναµη σκέπτεται τι µπορούσε να αλλάξει αν είχαµε πάρει στα σοβαρά τις πιο ριζοσπαστικές διδασκαλίες του µεγάλου αυτού ηγέτη και τι θα µπορούσε να γίνει και τώρα Η αγαπητική κοινωνία του Μάρτιν Λούθερ Κίγκ της Grace Lee Boggs Κ αθώς διάβαζα και ξαναδιάβαζα τις οµιλίες και τα γραπτά των τελευταίων ετών του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ του νεότερου, ξεκαθαρίστηκε στο µυαλό µου ότι το προφητικό όραµα του Κιγκ είναι σήµερα το απαραίτητο σηµείο εκκίνησης για τους επαναστάτες του 21 ου αιώνα. Νέο είδος επανάστασης Το να βλέπεις τον Μάρτιν Λούθερ Κιγκ ως επαναστάτη έρχεται σε οξεία αντίθεση µε την επίσηµη εικόνα του ως απλού συνήγορου των δικαιωµάτων των Αφροαµερικανών εντός του υπάρχοντος συστήµατος. Στα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του καθώς αντιµετώπιζε προβλήµατα που απαιτούσαν πιο πολύπλοκες λύσεις από τα οράµατα µαύρων και λευκών παιδιών που περπατάνε πιασµένα από τα χέρια, ο Κιγκ άρχισε να εξερευνά ένα νέο είδος επανάστασης, τέτοιο που θα έθετε υπό δοκι- µασία όλες τις αξίες και τους θεσµούς τις κοινωνίας µας και θα συνδύαζε τον αγώνα εναντίον του ρατσισµού µε αγώνα εναντίον της φτώχειας, του µιλιταρισµού και του υλισµού. «Η µαύρη επανάσταση», επέµενε, «είναι κάτι πολύ περισσότερο από τον αγώνα για τα δικαιώµατα των Μαύρων. Εκθέτει κακά που είναι βαθειά ριζωµένα στην όλη δοµή της κοινωνίας µας». «Ο πόλεµος του Βιετνάµ», έλεγε, «είναι σύµπτωµα πολύ βαθύτερης νόσου του αµερικανικού πνεύµατος. Η υλική ανάπτυξη έχει γίνει αυτοσκοπός. Η επιστηµονική µας δύναµη έχει ξεπεράσει την πνευµατική µας δύναµη». Να τι πρέπει να συζητάµε καθώς γιορτάζουµε την 75 η επέτειο της γεννήσεώς του. Το µποϋκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκό- µερυ της Αλαµπάµα το , που έδωσε στον Κιγκ την πρώτη του εµπειρία στην ηγεσία του κινήµατος ήταν µια διαχωριστική γραµµή, γιατί δηµιούργησε µια θεωρία και µια πρακτική επαναστατικού αγώνα πολύ διαφορετικού από εκείνον που επικρατούσε κατά το πρώτο µισό του 20ού αιώνα κάτω από την επίδραση της Ρωσικής Επανάστασης του Τον καιρό εκείνο οι πιο πολλοί επαναστάτες, όπως και εγώ, αντιλαµβάνονταν τον επαναστατικό αγώνα ως εξέγερση, ν αρπάξουν την εξουσία οι καταπιεσµένοι από τους καταπιεστές, τα θύµατα από τους φαύλους. Αντίθετα, το µποϋκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκόµερυ ήταν µια µακρά (κράτησε ένα χρόνο), χωρίς βία, πειθαρχηµένη και τελικά επιτυχηµένη αποχή από µια κοινότητα µαύρων που αγωνίζονταν εναντίον της στερήσεως του ανθρωπιάς τους, όχι ως οργισµένα θύµατα ή αντάρτες, αλλά ως καινούργιοι άνδρες και γυναίκες, αντιπροσωπευτικοί µιας νέας πιο ανθρωπινής κοινωνίας. Χρησιµοποιώντας µεθόδους που µεταµόρφωσαν τους ίδιους, έγιναν το έναυσµα των κινηµάτων ανθρωπισµού και οικολογίας, τα οποία κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια δηµιουργούν µια νέα πολιτική κοινωνία στις Ηνωµένες Πολιτείες. Ως πάστορας και φιλόσοφος ο Κιγκ έπαιξε κεντρικό ρόλο βοηθώντας τους µαύρους στο µποϋκοτάζ των λεωφορείων να δηµιουργήσουν το νέο παράδειγµα αγώνων µεταµορφωτικών χωρίς βία, που υποχρέωσαν τα επόµενα εννέα χρόνια το Κογκρέσο να ψηφίσει το Νόµο των Πολιτικών ικαιωµάτων (1964) και το Νόµο των ικαιωµάτων Ψήφου (1965). Ν αλλάζεις τον εαυτό σου, ν αλλάζεις τις δοµές Ο Κιγκ αγωνίστηκε στο κίνηµα µόνο 13 χρόνια, από τη συµµετοχή του στο Μποϋκοτάζ Λεωφορείων του Μοντγκόµερυ µέχρι τη δολοφονία του το Αλλά η διαλεκτική εξέλιξη της σκέψης του σ αυτά τα ταραχώδη χρόνια είναι καταφανής. Τον Ιούνιο του 1965 η εξέγερση στο Βατς της Καλιφόρνιας έφερε τον Κιγκ αντιµέτωπο µε το πραγµατικό γεγονός, ότι η νοµοθεσία για πολιτικά δικαιώµατα και δικαίωµα ψήφου λίγα µπορούσε να προσφέρει στους µαύρους νέους που ζούσαν ζωή απελπιστική στα βόρεια γκέτο. Γι αυτό το 1966 πήγε στο Σικάγο να συναντήσει αυτούς τους νέους.

5 Στοχαζόµενος επάνω στις συναντήσεις αυτές και στο γεγονός της αυξανόµενης αντίστασης στον πόλεµο του Βιετνάµ, ο Κιγκ συµπέρανε ότι η κρίση της µαύρης νεολαίας είχε ρίζες σε δοµικά ζητήµατα που απαιτούσαν να πάει κανείς πιο πέρα και από τα πολιτικά δικαιώµατα και από τη Μαύρη ύναµη. «Ένα ατυχές γεγονός σχετικά µε τη Μαύρη ύναµη» είπε, «είναι ότι δίνει στη φυλή προτεραιότητα, ακριβώς την ώρα που η επίδραση του αυτοµατισµού και άλλων δυνάµεων έχουν κάνει το οικονοµικό θέµα θεµελιώδες το ίδιο για τους µαύρους όπως και για τους λευκούς». Ως αποτέλεσµα, στα κυριότερα γραπτά του και στις οµιλίες των δύο τελευταίων ετών της ζωής του («Πού πάµε τώρα; Κοινότης ή χάος» και «Ώρα να σπάσουµε τη σιωπή») ο Κιγκ άρχισε να προβάλει ένα τρόπο ριζοσπαστικής επανάστασης που θα στρεφόταν σιγά σιγά από «µια κοινωνία προσανατολισµένη στην ύλη σε µια κοινωνία προσανατολισµένη στον άνθρωπο». Απέρριπτε τη δικτατορία της τεχνολογίας, επειδή, όπως έλεγε, µειώνει τον άνθρωπο, αφού του περιορίζει το αίσθηµα της συµµετοχής. Προειδοποιούσε επανειληµµένως ότι «διογκω- µένες υλικές δυνάµεις αναγγέλλουν αυξηµένους κινδύνους, αν δεν υπάρχει ανάλογη ενίσχυση της ψυχής». «Όταν οι µηχανές και οι υπολογιστές, τα κίνητρα για κέρδος και τα δικαιώµατα ιδιοκτησίας θεωρούνται πι ο σπουδαία από τους ανθρώπους», έλεγε, «η γιγαντιαία τριάδα του ρατσισµού, του υλισµού και του µιλιταρισµού δεν µπορούν να υπερνικηθούν». Αντιθέτως ο Κιγκ είχε ένα όραµα συµµετοχής των στελεχών του κινήµατος και των απλών πολιτών στη δηµιουργία των νέων αξιών, αληθειών, σχέσεων και υποδοµών ως θεµελίου µιας νέας κοινωνίας. Ζήτησε προγράµµατα που θα επιστράτευαν νέους στην εσωτερική µεταβ ολή του εαυτού τους και στην δοµική µεταβολή της κοινωνίας «µέσα στις πόλεις µας που πεθαίνουν». Ζήτησε ριζική επανάσταση αξιώ ν και ένα νέο κοινωνικ ό σύστηµα πέρα από τον καπιταλισµό, για τον οποίο έλεγε ότι ήταν «πάρα πολύ εγωκεντρικός και ατοµιστικός» και από τον κοµ µουνισµ ό, που είναι «πάρα πολύ συγκεντρωτικός κρατ ισ µός». Η καταστροφή του πολέµου του Βιετνάµ του ενέπνευσε µια νέα σύλληψη παγκόσµιας υπηκοότητας, την οποία χρειαζόµαστε επειγόντως σήµερα, καθώς καταπιανόµαστε µε την καταστροφή, π ου είναι η τωρινή κατοχή του Ιράκ. «Κάθε έθνος» είπε, «πρέπει τώρα να αναπτύξει µια υπερισχύουσα αφοσίωση στην ανθρωπότητα ως σύνολο, αν θέλει να διατηρήσει ό,τι έχει µεγαλύτερη αξία στις χωριστές κοινωνίες. «Οι απόκληροι σ όλο τον κόσµο», είπε, «αιµορραγούν µέχρι θανάτου από βαθειές κοινωνικές και οικονοµικές πληγές». Για να πάρουν οι Ηνωµένες Πολιτείες τη σωστή θέση σ αυτή τη παγκόσµια αλλαγή, πρέπει να «γίνει µια ριζική επανάσταση αξιών». Τα επιχειρήµατα του Κιγκ εναντίον του αντικοµµουνιστικού πολέµου µπορούν να εφαρ- µοσθούν σχεδόν κατά λέξη στον τρέχοντα πόλεµο κατά της τρ οµοκρατίας. «Η φτώχεια, η ανασφάλεια και η αδικία», εξήγησε, «είναι το γόνιµο έδαφος όπου αναπτύσσεται ο σπόρος του κοµµουνισµού. Μια θετική επανάσταση αξιών είναι η καλύτερη άµυνά µας εναντίον του κοµµουνισµού». Η γέννηση µιας νέας κοινωνίας Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς άλλα προγράµµατα, που πάνε πιο πολύ µέχρι τη ρίζα της κρίσης που ζούµε. Τολµώ να πω ότι αν, κατά τα 40 χρόνια µετά τη δολοφονία του Μ. Λ. Κιγκ οικοδοµούσαµε ένα κίνηµα που θα πραγµατοποιούσε την Επανάσταση που εκείνος προέβαλλε, η 11 η Σεπτεµβρίου ίσως είχε αποφευχθεί. Καθώς η κυβέρνηση του Μπους συνεχίζει να εκµεταλλεύεται τους φόβους του λαού για να εκτελέσει το πρόγραµµά της, που περιέχει στρατιωτική ανάπτυξη, περικοπές των κοινωνικών προγραµµάτων και κατάπνιξη των διαφωνιών, έχουµε ανάγκη να αντλούµε από το επαναστατικό πνεύµα του Κιγκ. Εσωτερικεύ- οντας και κατακτώντας την αντίληψή του περί αγάπης, ως προθυµίας να πάµε όσο µακριά χρειαστεί για ν αποκαταστήσουµε την κοινότητα στη ζωή, θα βοηθήσουµε πολλούς 7

6 8 Αµερικανού ς να παραδεχθούν ότι ο καλύτερος τρόπος να εξασφαλίσουµε την ειρήνη και την ασφάλειά µας. δεν είναι να πολεµάµε εναντίον του «Άξονα του κακού» αλλά µε επανάσταση στις δικές µας αξίες και πρακτικές. Αυτή η επανάσταση θα περιλαµβάνει µια σύλληψη της οικουµενικότητας, όπου η ζωή ενός Αφγανού, ενός Ιρακινού, ενός Βορειοκορεάτη ή Παλαιστίνιου είναι τόσο πολύτιµη όσο και ενός Αµερικανού. Ελπιδοφόρα σηµάδια εµφανίζονται σε πόλεις και δήµους σ όλη τη χώρα. Περισσότερες από 100 πόλεις των ΗΠΑ και άλλες 400 σε άλλες χώρες του κόσµου αντιστάθηκαν στην περιφρόνηση της κυβέρνησης Μπους στη Συµφωνία του Κυότο για τη θέρµανση της Γης επινοώντας τοπικές πρωτοβουλίες που εκπληρώνουν τους σκοπούς της Συµφωνίας. Τοπικές οµάδες οργανώνουν προγράµµατα για να µειωθεί η εξάρτησή µας από τον παγκόσµιο καπιταλισµό δηµιουργώντας οικονοµίες που είναι πιο αυτοδύναµες όπως το τοπικό νόµισµα (δολλάριο Ίθακα) και τα προγράµµατα αστικής γεωργίας. Εκπαιδευτικά προγράµµατα για νέους, όπως το Καλοκαίρι του Ντητρόϊτ και το KIDS (Παιδιά που αναλαµβάνουν άµεση υπηρεσία) είναι πρόδροµα προγράµµατα µεταβολής του εαυτού µας, µεταβολής των κοινωνικών δοµών και αναπτύξεως κοινοτικού πνεύµατος στα σχολεία µας από το νηπιαγωγείο µέχρι το λύκειο. Ο Κιγκ συνεχώς εξηγούσε σε όσους ανήκαν στο κίνηµα της ελευθερίας ότι η άρνησή τους να απαντήσουν µε τον ίδιο τρόπο στη βία και την τροµοκρατία ενίσχυε την ενότητά τους και αύξανε τη δύναµή τους. Θύµιζε και σ αυτούς και στον κόσµο ότι ο σκοπός τους δεν ήταν µόνο να κάθονται στο εµπρός µέρος του λεωφορείου ή να µπορούν να ψηφίζουν, αλλά να γεννηθεί µια νέα κοινωνία που θα στηρίζεται περισσότερο στις ανθρώπινες αξίες. Κάνοντας έτσι, όχι µόνο δυνάµωνε τους αγωνιστές της πρώτης γραµµής, αλλά σιγά σιγά ανέπτυσσε µια στρατηγική για τη µεταµόρφωση ενός αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σε ένα αγώνα που προάγει την ανθρωπιά όλων των µελών της κοινωνίας και έτσι φέρνει την κοινωνία αγάπης πιο κοντά στην πραγµατοποίηση. Αυτό είναι το νόηµα των αληθινών επαναστάσεων. Γίνονται για να προσδιορισθούν πάλι οι σχέσεις µας µε τους άλλους, µε τη Γη και µε το σύµπαν. Για να δηµιουργείται µια νέα κοινωνία στα σηµεία και στα κενά που έµειναν από τη φθορά της παλιάς. Για ελπίδα, όχι για απόγνωση. Για να λέµε ναι στη ζωή και όχι στον πόλεµο. Για να βρίσκουµε το κουράγιο να αγαπάµε και να φροντίζουµε τους λαούς του κόσµου, όπως αγαπάµε και φροντίζουµε την οικογένειά µας. Το επαναστατικό όραµα του Κιγκ είναι να γίνει ο καθένας η αλλαγή, αυτή που θέλουµε να δούµε στον κόσµο. YES! Περιοδικό θετικού µέλλοντος, Σηάτλ, ΗΠΑ, Άνοιξη Η Γκραίης Λη Μπογκς γεννήθηκε από κινέζους µετανάστες το Αφού πήρε το δίπλωµά της στη φιλοσοφία, παντρεύτηκε ένα αφροαµερικανό συνδικαλιστή. Και οι δύο ασχολήθηκαν έντονα µε την οργάνωση της Μαύρης ύναµης και την πολιτική. Αφού οι διακρίσεις φυλής και φύλου απέκλειαν γι αυτήν ακαδηµαϊκή καριέρα, αφιέρωσε τη ζωή της στην κοινωνική δράση. Το 1992 βοήθησε στην ίδρυση του Detroit Summer, ενός πολυπολιτισµικού προγράµµατος για όλες τις γενιές για την αναδόµηση και τον αναπροσδιορισµό του Ντητρόϊτ ΕΙΜΑΙ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ Μαζεύω τις όµορφες ιδέες Σταχυολογώ τις σοφές κουβέντες Συγκεντρώνω τις ηρωϊκές πράξεις. ΤΑΞΙΝΟΜΩ Τις εργασίες που οφείλω να κάνω Τις υποχρεώσεις που έχω Τα καθήκοντά µου. ΑΞΙΟΛΟΓΩ Τι είναι πρώτ ο και τι είναι δεύτερο τι προσωρινό και τι µόνιµο, τι πρόσκαιρο και τι αιώνιο. ΒΑΖΩ ΣΕ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ Τα πράγµ ατα και τα γεγονότα Τα πρόσωπα και τα αισθήµατα. Μ ΑΡΕΣΟΥΝ Τα σπάνια έργα, Τα ξεχωριστά πρόσωπα, Οι αδαµάντινοι χαρακτήρες Οι χρυσές καρδιές. ΙΑΛΕΓΩ ΜΕ ΠΟΛΛΗ ΠΡΟΣΟΧΗ Τους φίλους µου, τους συνεργάτες µου, τους συναγωνιστές µου, τους συνοδοιπόρους µου, τους πνευµατικούς µου αδελφούς. Είµαι συλλέκτης Από το περιοδικό «Το Σήµαντρο»

7 9 Των ονείρων Τι σηµασία έχει τώρα αν ήσαν γνήσια ή κάλπικα τα φλουριά που βρήκες στον ύπνο σου αφού ξύπνησες κι αναστέναξες; Άλλωστε φλουριά πια στο δρόµο δεν πέφτουν, σεντούκια πια στο κατώϊ δεν υπάρχουν... Τι σηµασία έχει, αν στον ύπνο σου στο δάσος περπατώντας χάθηκες αγωνία κι ιδρώς αν σε τύλιγαν αν το δρόµο να βρεις θα προλάβαινες, ή στο δάσος τη νύχτα θα πέρναγες αφού τ όνειρο κόπηκε; Και θυµήθηκες: τ αδιέξοδα είν από µέσα σου, πως στο τέλος προφταίνεις. Θυµήθηκες: δεν περπατά κανείς σ αυτό τον κόσµο σε πυκνά και µεγάλα δάση µόνος... Τι σηµασία έχει πια σαν πουλί κι αν πετούσες στον ύπνο σου πόσο εξαίσια ήταν κι ανάλαφρα χωρίς κόπο ψηλά να πορεύεσαι, από τόσο ψηλά να κοιτάζεις αφού τούτο τελείωσ απότοµα και στον κόσµο είσαι πάλι, όπου οι άνθρωποι έχουν βάρος, από κάτω κοιτάζουν προς τα ύψη, τα όρη ποθούνε σκαρφαλώνουν µε κόπο, έχουν βάρος µα δεν είναι πουλιά, ούτε αγγέλοι... Σηµασία έχει µόνον αν πρόλαβες να πεις ήµαρτον σ έναν που πίκρανες, µην χάσεις τις ψυχές που αδίκησες, µην αργήσεις για πλέρια εξήγηση, γιατί µόνο η µάνα, αν την πλήγωσες θα σκεφτεί δεν πειράζει, το ξέχασα θα είναι σίγουρη πάντα: δεν το θελες, του θυµού ήταν τα λόγια κι οι πράξεις σου και συγχώρεση δίνει από µόνη της. Όσα έχουν σηµασία ας προλάβουµε. Μάνος. Τσελίκας

8 10 Το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων Το Λύκειο των Ελληνίδων είναι από τα µακροβιότερα ελληνικά σωµατεία και από τα σηµαντικότερα στον ελληνικό κοινωνικό και πολιτιστικό βίο καθώς και στο χώρο των γυναικείων κινήσεων, µε συνέπεια η ιστορική του διαδροµή και δράση να παρουσιάζει ενδιαφέρον για ένα ευρύ κοινό. Η µακρόχρονη και συνεχής παραµονή στο κεντρικό κτίριο της οδού ηµοκρίτου αρ. 14 και η φροντίδα πολλών µελών συνέβαλαν στη διάσωση µεγάλου αριθµού τεκµηρίων της ιστορίας του Λυκείου των Ελληνίδων. Επί προεδρίας Χρ. Καλλία πρωτοδηµιουργήθηκε Τµήµα Ιστορίας του Λυκείου των Ελληνίδων, ενώ το 1988, επί προεδρίας Τ. Βαληνάκη, ιδρύθηκε το ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ, το οποίο ανέλαβε έκτοτε να µεριµνά για τον εντοπισµό, τη συγκέντρωση, τη διατήρηση, την ταξινόµηση, την προβολή και τη διάθεση στο κοινό όλων των σωζο- µένων στοιχείων που αφορούν στη δράση του Λυκείου από την ίδρυσή του µέχρι τώρα. Έφορος εξελέγη η Ελένη Μπόµπου-Πρωτοπαπά, η οποία είχε ήδη αναλάβει τη συγγραφή ιστορίας του Λ τ Ε. Καρπός της εργασίας αυτής υπήρξε ο τόµος: Ελένη Μπόµπου-Πρωτοπαπά, Το Λύκειο των Ελληνίδων , Αθήνα Τα µέλη του Τµήµατος Ι.Α. και οι επιστη- µονικοί του συνεργάτες, εκτός από την αρχειακή εργασία, επιδίδονται περιστασιακά σε ερευνητικές ενασχολήσεις που βασίζονται κατά κύριο λόγο στο υλικό του Αρχείου ή αναλαµβάνουν ν αναδιφήσουν στοιχεία που ζητεί η Πρόεδρος ή το ιοικητικό Συµβούλιο του Λυκείου. Το Μέγαρο Αντωνοπούλου, όπου στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων. Επιστολή της Ακαδηµίας Αθηνών προς το Λύκειον των Ελληνίδων, που αναγγέλλει τη βράβευση της δράσης του Λ τ Ε για την καταπολέµηση του αναλφαβητισµού (1937). Το Μάρτιο κάθε χρόνου το Τµήµα Ι. Α. διοργανώνει την ετήσια εκδήλωσή του στο κεντρικό κτίριο του Λ τ Ε προβάλλοντας κυρίως θέµατα από την ιστορία των γυναικών και του γυναικείου κινήµατος.

9 11 Από τον Οκτώβριο του 1988 το Τµήµα Ι. Α. ξεκίνησε στο Μέγαρο Αντωνοπούλου τη διοργάνωση δωρεάν µαθηµάτων ελληνικής γλώσσας και πολιτισµού σε αλλοδαπές, µια δραστηριότητα που έµελλε να αναπτυχθεί ποικιλότροπα στα χρόνια που ακολούθησαν Επιστηµονικοί συνεργάτες του Ι. Α. έχουν υπάρξει η ιστορικός Φωτεινή Τασιού ( ), ο ιστορικός δρ. Νίκος Ανδριώτης (από το 1991 µέχρι σήµερα) και η ειδική για τα γυναικεία θέµατα επιστήµων Άννα Μιχοπούλου (2000 µέχρι σήµερα). Η ιδρύτρια του Λυκείου των Ελληνίδων Καλλιρόη Παρρέν σε προσωπογραφία Σ. Βικάτου. Το επεξεργασµένο υλικό του Ιστορικού Αρχείου περιλαµβάνει: Το Πρωτόκολλο αλληλογραφίας του Λ τ Ε από το Σύνολο εγγράφων από το 1911 µέχρι το 1990, Σύνολο επιστολών στρατιωτών από το µέτωπο της Αλβανίας προς µέλη του ΛτΕ, το αρχείο της πρώην Προέδρου Χρυσούλας Καλλία, έντυπα που έχει εκδώσει το Λ τ Ε, εφήµερο υλικό του ΛτΕ (αφίσες προσκλήσεις, κώδικες πρακτικών κ.ά.), υλικό των παραρτηµάτων του λυκείου στην Ελλάδα και των γραφείων του στο εξωτερικό, έντυπα άλλων φορέων και οργανώσεων (όπως ο ΕΟΤ, γυναικείες οργανώσεις κ.ά.) καθώς και βιβλία. Το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων είναι για το κοινό κάθε Τετάρτη 4-8 µ.µ. (από Οκτώβριο µέχρι Μάϊο) στο Μέγαρο Αντωνοπούλου, Λεωφόρος Αλεξάνδρας 4, τηλέφ. και φαξ: Τα στοιχεία έστειλε η Κα Ναταλία Σαµαρά-Γκέτλιχ Φυλλάδια που αναφέρονται σε παλαιότερες και νεότερες δραστηριότητες του Λυκείου των Ελληνίδων: του Τµήµατος Παιδικής Αδελφοσύνης, του Τµή- µατος Χορού, του Μουσείου Ελληνικής Ενδυ- µασίας.

10 12 ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΕΛΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Ι ΙΟΥ Η ΙΑΤΡΟΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΑΠΟΥΣΙΑΖΕΙ Πήγα, λοιπόν, στο σινεµά. Με τον ηµήτρη. Τον παλιό συµφοιτητή και τα τοιαύτα. «εν είδα τίποτα και τίποτα δεν άκουσα», ο τίτλος του έργου ίσως κι εγώ. Και τη Μαρία, τη συµβία του. Τον πρώτο, από µια άποψη, πάλαι ποτέ, έρωτά µου. «Χαρούµενο», εντούτοις το έργο που θα λεγε και µια ψυχή. Τα δύσκολα είναι µετά. (Εκείνοι πήρανε το λεωφορείο). Η επιστροφή. Βιτρίνες απουσίας νυχτερινές οδός παθών πλέον αυτή η Τσιµισκή. «Μακεδονία» της Κυριακής Σαββατοβραδινή υπό µάλης και σπίτι, γλυκό µου σπίτι. Μόνος. Ηδονικές µπεκιαρλίδικες ταλαιπωρίες. Μηχάνηµα αγαπητικό ο τηλεφωνητής τελικώς (Ακροατής δεν είναι πάντα που µας λείπει;) Τον είχα χρησιµοποιήσει και παλαιότερα, αν ενθυµείσθε. Κι αν η κασέτα σας ακόµη µαγνητοφωνεί ίσως θα πρέπει (δια λόγους συµµετρίας) να κλείσω εδώ µε το χαρακτηριστικό κι εγώ ήχο. Μπιπ. ΕΙ ΟΠΟΙΕΣ ΑΠΟΧΡΩΣΕΙΣ (ΕΙΣ ΠΑΝΙΚΟΒΛΗΤΟΝ Ι ΙΟΛΕΚΤΟΝ) Σχολιαστές κι αναλυτές περίσσεψαν. ιάλογοι στηµένοι. Από την γκρίνια βγάζω το ψωµί µου. (Κι αφού ο θάνατος από ρουκέτες χειρότερο κακό είναι απ' τον αργό συνολικό της γης το θάνατο να απαιτήσουµε οργισµένοι απ' τους οικολόγους αύριο τον Κλίντον να σκοτώσουν. Εγώ εννοείται δεν συµµετέχω, δεν πανικοβάλλοµαι. Απλά ενώπιον ακροατηρίων σχολιάζω απαντήσεις γραµµατέων. Απλά τις απουσίες βάζω σ' όσους µετά τις διαµαρτυρίες µου έκαναν πάλι κάτι τελικά. (Ας είχαν πιο νωρίς προλάβει!) Οι εξηγήσεις κι οι απαιτήσεις επερίσσεψαν. Οι "αγαπώντες" είναι αλίµονο κι οι "πράττοντες" που εξέλιπαν... 6 Μαΐου 1999 * * * ΜΑΓΙΑΤΙΚΟ ΦΕΓΓΑΡΙ Κάτι τον πιάσαµε κάτι µας έπιασε, πες πως µε τον Μάη εντάξει. Με το της πανσελήνου πρόβληµα, όµως, ω φίλοι, τι θα κάνουµε; Κλέων Πενδρινός (Γιώργος Τσελίκας)

11 Από τη ζωή των αρχαίων Ελλήνων Ο Αισχύλος την έπαθε από µια χελώνα. Κι όµως είχε καταφέρει να νικήσει και να γελοιοποιήσει την τροµερή ανθρωποφάγο Σφίγγα, που ήταν ο φόβος και ο τρόµος των Θηβών. Η θηβαϊκή τριλογία του, που άρχιζε µε τον «Λάϊο», συνεχιζόταν µε τον «Οιδίποδα» και τελείωνε µε τους «Επτά επί Θήβαις», συµπληρωνόταν µε ένα σατιρικό δράµα, τη «Σφίγγα». Το κύριο πρόσωπο της σάτιρας αυτής ήταν ένας Σιλεινός, που αντιµετώπιζε τη Σφίγγα κρατώντας στο κλεισµένο χέρι του ένα πουλί. Ρωτούσε τη Σφίγγα: «Αυτό που κρατάω στο χέρι µου είναι ζωντανό ή πεθαµένο;» Αν η σφίγγα έλεγε ζωντανό, ο Σειλινός θα έσφιγγε το χέρι του και θα έπνιγε το πουλί. Αν έλεγε πεθαµένο, θα άνοιγε το χέρι του και θα το άφηνε να φύγει ζωντανό. εν ξέρουµε τι από τα δυο συνέβη, γιατί το έργο αυτό δεν έχει διασωθεί. Οπωσδήποτε η Σφίγγα την έπαθε για πρώτη και µόνη φορά. Όταν οι Αθηναίοι µάθανε τον ξαφνικό και περίεργο θάνατο του Αισχύλου, είπε κάποιος: «Ο αετός εκδικήθηκε τη Σφίγγα. Έχουν φαίνεται και τα ζώα αλληλεγγύη» Ο Αισχύλος ως γνωστόν σκοτώθηκε από µια χελώνα, που έπεσε στο κεφάλι του και η οποία είχε ξεφύγει από µεγάλο ύψος από τα νύχια ενός αετού. * * *. Οι Άγγλοι κρασοπατέρες για να καταπολεµήσουν τον αλκοολισµό εσκάρωσαν παλαιότερα µια κινηµατογραφική ταινία. Κάτι ανάλογο είχε κάνει στην αρχαιότητα ο κωµικός ποιητής Κρατίνος, ο µεγαλύτερος αντίπαλος του Αριστοφάνη. Στην κωµωδία του αυτή, που είχε τιτλοφορήσει «Φιάλη», το κυριότερο πρόσωπο ήταν ο ίδιος ο Κρατίνος. Παρουσιαζόταν ως σύζυγος της προσωποποιηµένης Κωµωδίας, που τον κατηγορούσε ότι την εγκατέλειψε για µια άλλη γυναίκα, τη Μέθη. Οι δύο σύζυγοι στο τέλος συµφιλιώνονται, αλλά η Κωµωδία, για να εµποδίσει τον Κρατίνο να παρασυρθεί πάλι από το πάθος του, έσπασε όλους τους αµφορείς και τα κύπελλα, όλα δηλαδή τα µπουκάλια και τα ποτήρια που υπήρχαν στο σπίτι. Φαντάζεται κανείς εύκολα πόσο χιούµορ σήκωνε ένα τέτοιο θέµα. Ασφαλώς ο Κρατίνος το έσπειρε άφθονα στην πρωτότυπη κωµωδία του. Τον ξεπέρασε όµως κάποιος ακροατής του. Η χιουµοριστικότερη σκηνή, όπως την αφηγούνται οι χρονογράφοι της εποχής, δεν οφείλεται στη σατιρική του ιδιοφυΐα και παίχθηκε µετά την παράσταση. Ένας Αθηναίος, µεγάλος και αδιόρθωτος οινοπότης, 13 που είχε παρακολουθήσει την κωµωδία, γύρισε σπίτι του κατσουφιασµένος. Πάει πια! το κόβω! ανέκραξε µπαίνοντας. εν θα ξαναπιείς κρασί; τον ρώτησε χαρούµενη η γυναίκα του. Όχι!... εν θα ξαναπάω σε θέατρο! * * * Ξέρατε ότι ο Αριστοφάνης διετέλεσε.. κωπηλάτης και τιµονιέρης; Αυτό τουλάχιστον µας διαβεβαιώνει ο ίδιος στους «Ιππείς» του. Ιδού περί τίνος πρόκειται: Ο Αριστοφάνης το πρώτο του έργο, τους «αιταλείς», τους παρουσίασε µε ξένο όνοµα. Αλλά δεν ήταν η πρώτη φορά. Ο Αριστοφάνης χρησιµοποίησε ψευδώνυµα για πάρα πολλά έργα του και στα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Στους «Ιππείς» µας εξηγεί τους λόγους. Για το πρώτο του έργο µας λέει ότι ήταν πάρα πολύ νέος για να αναγνωρίσει το παιδί του. Γι αυτό το εξέθεσε και το περισυνέλεξε ένας άλλος. Προσθέτει ότι δεν έδωσε ακόµα τίποτα µε το δικό του όνοµα, γιατί ήξερε πόσο δύσκολα είναι τα γούστα των Αθηναίων κι ότι χρειαζόταν µεγάλη πείρα του θεάτρου για να ανεβάσει κανείς µια κωµωδία και να τους ικανοποιήσει. Θέλησε λοιπόν να µαθητεύσει ως κωπηλάτης, προτού γίνει τιµονιέρης και οδηγήσει ο ίδιος το καράβι του. Έτσι απολογείται ο σατιρικός για το περίεργο αυτό κρυφτούλι που έπαιξε επί χρόνια. * * * Ο Πλούταρχος µας αφηγείται το εξής ανέκδοτο για τον Μένανδρο, τον ιδρυτή της νέας κωµωδίας, για τον οποίο οι αρχαίοι έλεγαν ότι οι µέλισσες σταλάξανε στα χείλη του το εύοσµο µέλι τους και οι Χάριτες την εξαίσια δροσιά τους. Μια µέρα κάποιος είπε στο Μένανδρο: «Πλησιάζουνε Μένανδρε, τα ιονύσια κι εσύ ακόµα δεν έφτιαξες την κωµωδία σου». Κι ο Μένανδρος του απάντησε: «Μα τους θεούς, εγώ την κωµωδία την έφτιαξα, η πλοκή είναι έτοιµη. εν µένει παρά να την πασπαλίσω µε τα στιχάκια» Αυτό σηµαίνει ότι ο Μένανδρος έδινε περισσότερη σηµασία στην πλοκή παρά στους στίχους. Γι αυτό και θεωρείται ο πατέρας του συγχρόνου θεάτρου. * * * Τα έργα του Μενάνδρου είχαν τόση ζωντάνια, αλήθεια και φυσικότητα, ώστε µια µέρα ο γραµµατικός Αριστοφάνης ο Αλεξανδρεύς παρακολουθώντας ένα έργο του σηκώθηκε και ανέκραξε: «Ω Μένανδρε και ζωή, ποιος από τους δυο µιµήθηκε τον άλλον;» Από τη συλλογή του Θεόδωρου Μπλουγουρά

12 14 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΘΑΡΡΟΥΣ δεν θα τον θεωρήσω πια σαν «ένα απλό δάσκαλο». Α Απλώς δάσκαλος Άγγισε τη ζωή πολλών νέων και µε τον ήσυχο τρόπο του, άλλαξε και τη ζωή τους. Μ εγάλωσα στο Λογκ Άϊλαντ και δεν έδωσα ποτέ πολλή προσοχή στο επάγγελµα του πατέρα µου. Για µένα ήταν απλώς καθηγητής µέσης εκπαίδευσης που δεν µιλούσε πολύ για τη δουλειά του. Ήταν πάντα παρών όταν τον χρειαζόµουν γι αυτό, όπως και άλλα παιδιά, τον είχα για δεδο- µένο. Όταν πήρε σύνταξη, µετακοµίσαµε στη Νότια Καρολίνα, όπου ο µπαµπάς δίδασκε αγγλικά. Στα 65 όµως αναγκάστηκε ν αφήσει και αυτή τη δουλειά. Όταν επισκεπτόµαστε τους γονείς µου µιλούσαµε για άλλα πράγµατα, όχι για διδασκαλία, εκτός όταν λέγαµε για τη δουλειά της γυναίκας µου, που διδάσκει σε δηµοτικό. Ακόµα κι όταν αρρώστησε δεν µιλούσα µαζί του για την καριέρα του. Πέθανε στα 75 του χρόνια. Στην κηδεία ήρθαν οι φίλοι του στο σπίτι. Ήµουν 50 ετών και αισθανόµουν ο νεότερος εκεί µέσα. Οι φίλοι του πατέρα µου µού έλεγαν για όσα έκαναν µαζί µε τον πατέρα µου και πόσα σήµαινε εκείνος γι αυτούς. Ενώ µιλούσαν µε τη µητέρα µου και µεταξύ τους, πρόσεξα έξι-εφτά µαύρους νέους και νέες που περίµεναν να γράψουν το όνοµά τους στον κατάλογο επισκεπτών. Σοβαρά, νόµισα ότι όλοι αυτοί οι νέοι είχαν έρθει σε λάθος κηδεία. Πήγα και τους είπα ότι επρόκειτο για τον Φρανκ Ντρίσκολ. Μια νέα µου είπε ότι ναι, είδαν το αγγελτήριο στην εφηµερίδα και αποφάσισαν να έρθουν. Ήταν µαθητές του πριν από 10 χρόνια και ήθελαν να εκφράσουν το σεβασµό τους. Είπε ότι κι άλλοι µαθητές του θα έρχονταν µόλις σχολούσαν απ τη δουλειά. Συγκινήθηκα. Τους έβαλα µέσα και τους σύστησα στη µητέρα µου. Μου είπαν πόσο ο πατέρας µου επηρέασε τη ζωή τους. Κάποιος µου είπε ότι είχε επενδύσει στις αθλητικές του ικανότητες. Ο µπαµπάς τον έπεισε να σπουδάσει κάτι καλύτερο για εναλλακτική λύση. Τον άκουσε και, όταν η αθλητική του εξέλιξη δεν πήγε καλά, όπως έλπιζε, ήταν ευτυχής που υπήρχε άλλη λύση. Μια κοπέλλα µου είπε ότι ο µπαµπάς τη βοήθησε ν αγαπήσει τα έργα του Ουΐλλιαµ Σαίξπηρ βάζοντας τους µαθητές να συσχετίζουν τα έργα του µε τη ζωή τους και τα έθιµά τους. Μια άλλη κοπέλλα µου είπε ότι διαβάζει στα παιδιά της κάθε βράδυ, επειδή ο µπαµπάς µου την έµαθε να απολαµβάνει το διάβασµα. Αυτοί οι καλοί νέοι θυµήθηκαν τον πατέρα µου και άφησαν τις δουλειές τους για να εκφράσουν το σεβασµό τους κατά το θάνατό του. άκρυσα ακούοντας πόσο ο πατέρας µου επηρέασε αυτούς τους ανθρώπους. Πάντα τον θεωρούσα δεδοµένο. Τώρα =================================== Β Παιδί κάποιου άλλου της Joyce Schowalter Ή ταν µια ζεστή και υγρή µέρα του Η φίλη µου Σέλια και εγώ πήγαµε τα παιδιά µας στη Λίµπερτυλαντ του Μέµφις, που είναι ένα πάρκο µε παιχνίδια, θεάµατα και µουσική. Είχαν βρει πολύ ταλαντούχους εφήβους που έκαναν κάθε µέρα τέσσερεις παραστάσεις. Το θέατρο είχε σκιά, µολαταύτα εµείς το απόγευµα είχαµε ζεσταθεί και κουραστεί, ενώ τα παιδιά µας ήταν ακόµα γεµάτα ζωή. Αποφασίσαµε ν αφήσουµε τα παιδιά µας να ανεβαίνουν στις διάφορες τούµπες και να ζαλίζονται, ενώ εµείς βρήκαµε κάπου δροσιά να καθήσουµε. Καθήσαµε στο θέατρο ν αναπαυθούµε και να πιούµε κάτι. Καµιά εικοσαριά άνθρωποι ήταν εκεί ζητώντας κι αυτοί λίγη δροσιά. Σε λίγο άρχιζε µια παράσταση. Οι έφηβοι έδωσαν ένα ωραίο θέαµα γεµάτο µοντέρνα µουσική, αλλά δυστυχώς οι λίγοι θεατές δεν πρόσεχαν και πολύ. Όταν τέλειωσε το πρόγραµµα ακούστηκαν λίγα χλιαρά χειροκροτήµατα. Η φίλη µου η Σέλια όµως σηκώθηκε και επευφηµούσε και χειροκροτούσε σαν να ήταν στη πιο καλή θεατρική παράσταση του Μπροντγουέη. Με κοίταξε που καθόµουν και µου είπε, «Αυτοί είναι τα παιδιά κάποιων γονέων. Αφού οι µαµάδες τους λείπουν, πρέπει να τα ενθαρρύνουµε». Κοίταξε! Η Σέλια µου έδωσε µια προοπτική που δεν είχα σκεφτεί. Είχε δίκιο. Στάθηκα και εγώ όρθια σαν αναπληρώτρια µαµά και φώναζα µπράβο στα παιδιά αυτά, που είχαν κάνει τόσο κόπο. Αυτά έγιναν πριν από έξι χρόνια και κρατώ τα λόγια της Σέλιας. Στα φαγάδικα προσπαθώ να θυµάµαι ότι τα παιδιά που στέκονται πίσω από τον πάγκο είναι παιδιά κάποιου, το ίδιο στο παιδί που φέρνει πίτσα, το κορίτσι στο ταµείο ενός µαγαζιού. Τους φέρνοµαι όπως θα ήθελα να φερθούν στα παιδιά µου. Όταν στο σχολείο έχουν ανασφάλεια, τους λέω ένα λόγο ενθαρρύνσεως. Ευχαριστώ, Σέλια για τον κανόνα: «Κάνε στα παιδιά των άλλων ό,τι θα ήθελες να κάνουν στα παιδιά σου!»

13 15 Η σελίδα του Τάσου Οικονόµου Πρόβληµα αριθ. 6: Ένα ζευγάρι (ο Κώστας και η Μαρία) έχει ραντεβού στις 14:00. Πριν ξεκινήσει για να πάει ο Κώστας ρωτά µία κυρία στο δρόµο τι ώρα είναι. Το ρολόι της κυρίας πηγαίνει 5 λεπτά µπροστά, αυτή όµως νοµίζει ότι πηγαίνει 10 λεπτά πίσω. Του λέει την ώρα και αυτός πηγαίνει στο ραντεβού. Η Μαρία αντίστοιχα ρωτά έναν κύριο, του οποίου το ρολόι πηγαίνει 10 λεπτά πίσω, ενώ αυτός νοµίζει ότι πηγαίνει 15 λεπτά µπροστά. Λέει στη Μαρία την ώρα και αυτή πηγαίνει στο ραντεβού. Με πόση ώρα διαφορά έφτασε το ζευγάρι στο σηµείο συναντήσεως; ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΕΚ ΟΤΑ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ Πως κλείνονται οι δουλειές Ο Τζακ, ένας έξυπνος επιχειρηµατίας, µιλάει µε το γιο του: Τζακ: Θέλω να παντρευτείς µια κοπέλα της επιλογής µου. Γιος: Θα διαλέξω την σύζυγό µου µόνος µου. Τζακ: Μα πρόκειται για την κόρη του Μπιλ Γκέιτς. Γιος: Αν είναι έτσι εντάξει Την εποµένη ο Τζακ πλησιάζει τον Μπιλ Γκέιτς. Τζακ: Έχω έναν σύζυγο για την κόρη σου. Μπιλ Γκέιτς: Μα η κόρη µου είναι πολύ µικρή ακόµα. Τζακ: Μα αυτός ο άνδρας είναι αντιπρόεδρος στην Παγκόσµια Τράπεζα. Μπιλ Γκέιτς: Αν είναι έτσι, εντάξει Τέλος ο Τζακ πηγαίνει να δει και τον πρόεδρο της Παγκόσµιας Τράπεζας. Τζακ: Έχω να προτείνω κάποιον για αντιπρόεδρο. Πρόεδρος: Μα έχω ήδη περισσότερους αντιπροέδρους απ όσους χρειάζοµαι. Τζακ: Μα αυτός είναι ο γαµπρός του Μπιλ Γκέιτς. Πρόεδρος: Αν είναι έτσι, γίνεται Και ο πρώτος κύκλος κλείνει µε επιτυχία. ιοίκηση και µάνατζερ Ένας άντρας µέσα σε ένα αερόστατο συνειδητοποιεί ότι έχει χαθεί. Χάνει λίγο ύψος και βλέπει έναν άντρα στο έδαφος. Κατεβαίνει κι άλλο και φωνάζει: «Συγνώµη, µπορείτε να µε βοηθήσετε; Υποσχέθηκα σε ένα φίλο ότι θα τον συναντούσα εδώ και µια ώρα, αλλά δεν ξέρω πού είµαι». Ο άντρας από κάτω του απαντάει: «Είσαι σε ένα αερόστατο ζεστού αέρα σε ύψος περίπου δεκαπέντε µέτρων. Βρίσκεσαι στις 38 µοίρες ανατολικά γεωγραφικό µήκος και στις 23 µοίρες βόρεια γεωγραφικό πλάτος». «Μήπως είσαι µηχανικός;» ρωτάει ο αιωρούµενος. «Ναι, είµαι» λέει εκείνος στο έδαφος, «πώς το κατάλαβες;» «Κοίτα, ό,τι µου είπες είναι τεχνικά σωστό, αλλά δεν έχω ιδέα τι να κάνω µε την πληροφορία που µου έδωσες, και το γεγονός παραµένει ότι είµαι ακόµα χαµένος. Ειλικρινά, δε µε βοήθησες και πολύ ως τώρα.» Ο από κάτω λέει «Εσύ πρέπει να είσαι µάνατζερ». Πράγµατι, πώς το κατάλαβες; Κοίτα, δεν ξέρεις πού είσαι, ούτε πού πας. Έχεις ανέλθει στο ύψος σου χάρη σε µια µεγάλη φούσκα. Έδωσες µια υπόσχεση πού δεν γνωρίζεις πώς να την κρατήσεις, και περιµένεις από τους από κάτω να λύσουν τα προβλήµατά σου. Το θέµα είναι ότι βρίσκεσαι ακριβώς στην ίδια κατάσταση όπου βρισκόσουν πριν µε ρωτήσεις, αλλά, κατά κάποιο τρόπο, τώρα είναι δικό µου σφάλµα.» Υπολογισµοί Οι αστρονόµοι έχουν αποδείξει ότι η σελήνη αποµακρύνεται από τη γη ελάχιστα κάθε χρόνο, αλλ αυτή η απόσταση έχει µετρηθεί. Κάνοντας τον µαθηµατικό υπολογισµό, βρίσκουµε ότι πριν από 85 εκατοµµύρια χρόνια η σελήνη γύριζε γύρω από τη Γη σε απόσταση 12 µέτρων από την επιφάνειά της. Αυτό ίσως εξηγεί και των θάνατο των δεινοσαύρων, τουλάχιστον αυτόν που ήσαν πολύ ψηλοί

14 16 Η σελίδα της Ξένης ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ όσο καλός κι αν είναι ένας φίλος, ίσως έρθει κάποια στιγµή που θα σε πληγώσει και συ πρέπει να τον συγχωρήσεις. η αληθινή φιλία συνεχίζει να αυξάνεται ακόµα και µε τη µεγαλύτερη απόσταση. Το ίδιο και µε την αληθινή αγάπη. µπορεί να κάνεις κάτι σε µια στιγµή που θα σε πονάει γι µια ζωή. θέλει πολύ καιρό για να γίνω το πρόσωπο που θέλω να γίνω. πρέπει να χωριζόµαστε από τους αγαπηµένους µας µε λόγια αγάπης. Μπορεί να είναι η τελευταία φορά που τους βλέπουµε. µπορεί κανείς να προχωρήσει κι άλλο αφού πει ότι δεν µπορεί άλλο. είτε ελέγχουµε τη συµπεριφορά µας είτε µας ελέγχει εκείνη. είµαστε υπεύθυνοι για ό,τι κάνουµε ανεξαρτήτως του πώς αισθανόµαστε την ώρα εκείνη. ο καλός µου φίλος και εγώ µπορεί να κάνουµε οτιδήποτε ή να µην κάνουµε τίποτα και να περνάµε θαυµάσια. καµιά φορά όταν είµαι οργισµένος έχω το δικαίωµα να είµαι οργισµένος, αλλά δεν έχω το δικαίωµα να είµαι σκληρός. επειδή απλώς κάποιος δεν σε αγαπά µε τον τρόπο που θέλεις, δεν σηµαίνει ότι δεν σε αγαπά πολύ, αλλ όπως µπορεί. δεν φτάνει πάντα να σε συγχωρούν οι άλλοι. Μερικές φορές είναι ανάγκη να µάθεις να συγχωρείς τον εαυτό σου. η ωριµότητα έχει σχέση µε όσα έζησες και τι έµαθες απ αυτά, πόσο έτοιµος είσαι να προσφέρεις και λιγότερο µε το πόσα γενέθλια έχεις γιορτάσει. η ιστορία µας κι οι περιστάσεις ίσως επέδρασαν στο ποιοι είµαστε, αλλά είµαστε υπεύθυνοι για το ποιοι γινόµαστε. ακόµα και όταν νοµίζεις ότι δεν έχεις τίποτα πια να δώσεις, όταν κάποιος κλαίει θα βρεις δύναµη να τον βοηθήσεις. όταν κάποιοι µαλώνουν, δεν σηµαίνει ότι δεν αγαπιούνται. Και επειδή κάποιοι δεν µαλώνουν δεν σηµαίνει ότι αγαπιούνται. Πιστεύω ότι δυο άνθρωποι µπορεί να κοιτάζουν το ίδιο πράγµα και να βλέπουν κάτι τελείως διαφορετικό. Επειδή είσαι όµορφος άνθρωπος Αν ο Θεός είχε ψυγείο θα έβαζε το πορτραίτο σου απέξω. Αν είχε πορτοφόλι, θα είχε µέσα τη φωτογραφία σου. Σου στέλνει πάντα λουλούδια την άνοιξη σου στέλνει την ανατολή κάθε πρωΐ, ό,τι κι αν θέλεις να Του πεις, ακούει µπορεί να πάει να µείνει παντού, αλλά διάλεξε την καρδιά σου. παραδέξου του, πολύ σε νοιάζεται! Ο Θεός δεν υποσχέθηκε µέρες χωρίς πόνο, γέλιο, χωρίς λύπη, ήλιο χωρίς βροχή, αλλά υποσχέθηκε δύναµη για την ηµέρα παρηγοριά για τα δάκρυα και φως για το δρόµο. Στείλε το αυτό σε κάθε «όµορφο άνθρωπο». Αυτό το ξέρατε; Αν πολλαπλασιάσουµε τον αριθµό επί τον εαυτό του προκύπτει ένας συµµετρικός αριθµός: Χ = , Τι κοινό έχουν τα αλεξίσφαιρα γιλέκα, οι έξοδοι πυρκαϊάς, οι υαλοκαθαριστήρες παρµπρίζ και οι εκτυπωτές λέηζερ; Απάντηση: Εφευρέθηκαν όλα από γυναίκες. Ποια είναι η µόνη τροφή που δεν χαλάει ποτέ; Απάντηση: Το µέλι. Το πρώτο µυθιστόρηµα που γράφτηκε σε γραφοµηχανή είναι Ο Τοµ Σώγερ. Αν ένα άγαλµα καβαλλάρη στην πόλη έχει τα δύο πόδια στον αέρα, ο ήρωας πέθανε στη µάχη. Αν το άλογο έχει το ένα πόδι στον αέρα, ο ήρωας πέθανε από πληγές της µάχης. Αν το άλογο έχει και τα τέσσερα πόδια στο έδαφος, τότε ο εικονιζόµενος πέθανε από φυσικά αίτια. Από τη συλλογή της Ξένης Σώντερς Λύση 6 ου προβλήµατος: Με σαράντα λεπτά διαφορά. Ο Κώστας έφτασε στις 13:45, η δε Μαρία στις 14:25.

15 ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ 17 Με την ίδια καλή οργάνωση, µε την ίδια επιτυχία στις συγκοινωνίες και χωρίς σοβαρά παρατράγουδα έγιναν µετά του Ολυµπιακούς και οι Παραολυµπιακοί Αγώνες. ιευκρινίστηκε ότι Παρα-ολυ- µπιακοί σηµαίνει παράλληλοι µε τους Ο- λυµπιακούς Αγώνες. Ο κόσµος εκτίµησε ιδιαίτερα αυτούς τους αγώνες, θαύµασε τους αθλητές και τους υποστήριξε, αφού η µεγάλη προετοιµασία τους, η προσπάθεια, η υπερνίκηση των δυσκολιών και το ηθικό τους µετρούσαν κυρίως για το αποτέλεσµα. Τα σχολεία ήταν όλα παρόντα µε τη σειρά τους εύθυµες γραµµές από παιδιά όλων των ηλικιών, που χάρηκαν τη γιορτή, επευφήµησαν όλους τους αθλητές και πήραν το µάθηµα τους. Είδαν πόση χαρά δίνει η επιµονή και η υπερνίκηση των εµποδίων ανεξάρτητα από την απόκτηση ή όχι µεταλλίου. εν είχα πάει στο ΟΑΚΑ κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών Αγώνων. Η γυναίκα µου και εγώ αποφασίσαµε ότι άξιζε να ενθαρρύνουµε τους αθλητές των Παραολυµπιακών, άλλωστε και οι δικές µας εντυπώσεις ήταν, όπως το φανταζόµαστε, µοναδικές και αξέχαστες: Ο χώρος ήταν υπέροχος. Από τη µια έβλεπες τον «κινητό τοίχο», αυτό το επίτευγµα της τεχνολογίας και της αισθητικής, από την άλλη τα νερά και τη «στοά». Οι πινακίδες πολλές και ωραίες. Και απέναντι αυτή την περίφηµη στέγη Καλατράβα, που είναι και στέγη και ωραίο γλυπτό και εµπνευσµένο αρχιτεκτονικό δηµιούργηµα και στήριξη του φωτισµού και των άλλων τεχνικών αναγκών κάθε µεγάλου θεάµατος. Παντού εθελοντές, µερικοί καθισµένοι ψηλά µε µεγάφωνο στο χέρι, καλωσόριζαν ή αποχαιρετούσαν ή διευκόλυναν τα παιδιά και τους µεγάλους και έδειχναν ευγένεια, χαρούµενη διάθεση και εξυπηρετικότητα, όπως και στους άλλους αγώνες, πράγµα που αναγνωρίστηκε και θαυµάστηκε από όλους τους θεατές, Έλληνες και ξένους. Μπήκαµε στο κεντρικό στάδιο να δούµε αγωνίσµατα στίβου. Κοντά µας έκαιγε η φλόγα των αγώνων. Απέναντί µας η µεγάλη οθόνη έγραφε τα ονόµατα των νικητών µε µεγάλα γράµµατα. Τα παιδιά κατά την εκκίνηση των δροµέων έκαναν ησυχία, µετά την πιστολιά ζητωκραύγαζαν και ενθάρρυναν τους αθλητές και στον τερµατισµό επευφηµούσαν πιο ζωηρά για τους νικητές. Στους εθνικούς ύµνους άλλων χωρών πολλοί θεατές σηκώνονταν όρθιοι. Είδαµε τους αθλητές του άλµατος εις ύψος να πηδούν µε ένα πόδι, είδαµε άλλους να ρίχνουν το δίσκο από το καροτσάκι, είδαµε του τυφλούς αθλητές του δρόµου να τρέχουν, µερικοί συνοδευόµενοι από βοηθούς που έτρεχαν δίπλα τους (και λίγο πιο πίσω). Είδαµε και την κολύµβηση και την καλαθοσφαίριση µε καροτσάκια, που είναι και πολύ ωραίο θέαµα. Από την οικογένειά µας είχαµε εκπροσώπους τριών γενεών στον εθελοντισµό: Η γιαγιά Βασιλική, η ανιψιά της φοιτήτρια Maria Dilba, και η εγγονή της, η Ελισάβετ, που θα εγγραφεί τώρα στο Τµήµα Κοινωνικής εργασίας ΤΕΙ. Η τελευταία ήταν µια από τις 800 άσπρες µορφές που άνοιξαν τους αγώνες µε τη χορογραφία της έναρξης των Παραολυµπιακών στις 17 / 9. Η εκ Γερµανίας εθελόντρια ορίστηκε να υπηρετεί στις σουΐτες των χορηγών και είχε την ευκαιρία να δει στην έναρξη των Ολυµπιακών Αγώνων την ποιητική και ζωγραφική εξιστόρηση των εποχών της ελληνικής ιστορίας και τη δύναµη της τεχνικής να παρουσιάζει σύµβολα, όπως τον πυθαγόρειο θέωρηµα, τον Γαλαξία, τον Έρωτα, την έλικα του γενετικού κώδικα, τα ταυροκαθάψια κλπ. Και επιδόθηκε και στην ανταλλαγή των αναµνηστικών καρφιτσών των αγώνων, που µετά από χρόνια θα έχουν τόση συλλεκτική αξία Η γυναίκα µου, που πήγε ως εθελόντρια στο Στάδιο Γαλατσίου, εντυπωσιάστηκε από το µεγάλο αριθµό των εθελοντών (αγοριών και κοριτσιών), από την προθυµία και τη µεγάλη ευγένειά τους, πώς είχαν έτοιµο ένα καλό λόγο για τους άλλους εθελοντές, για τους επισκέπτες και τους αθλητές. «Η πρόβα αυτή του εθελοντισµού, που έγινε µε την ευκαιρία των Ολυµπιακών Αγώνων, έλεγε ο κ. ηµήτρης, ένας εθελοντής, να µην πάει χαµένη ως πείρα, αλλά να µας δώσει ερεθίσµατα για να προωθήσουµε την ιδέα του εθελοντισµού στον τόπο µας σε όλους τους τοµείς. Να δουλέψουµε σε συσσίτια προσφύγων, να εργασθούµε σε ιδρύµατα και να είµαστε παρόντες παντού ως άτοµα έτοιµοι να προσφέρουµε όπου υπάρχει ανάγκη. Αυτό θα σώσει τον κόσµο, η βοήθεια του ενός προς τον άλλον, όχι η γκρίνια και η απόδοση της ευθύνης στους άλλους ή στο κράτος». Μ. Ιππόκαµπος

16 18 Πήγα, είδα, διάβασα, άκουσα και νοµίζω ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΗ Ζεστή θωριά ξεπρόβαλε του Γιώργη µας στο «Γράµµα» Κεφάλι λες ξεπήδησε µέσ απ τη βίβλο µπρος σου. υο χέρια διάπλατα ανοιχτά, φτερά να παν του ψήλου. Γερά δυο πόδια στην πλαγιά θ ανηφορίσουν τώρα. Και σάκος πήχτρα αποκοτιές και πήχτρα ψυχεράδες. Μα ψυχερά και απόκοτα δεν τα στερξεν η µοίρα. Θ. Μπλουγουράς Π ολλές ήταν οι επισκέψεις και πολλά τα συλλυπητήρια τηλεγραφήµατα, τα γράµ- µατα, οι στίχοι, οι κάρτες, τα ηλεκτρονικά µηνύµατα και τα τηλεφωνήµατα για το γιό µας Γιώργο. Η Βάσω, οι κόρες µου και εγώ ευχαριστούµε θερµά για όλα, γιατί όλα περιείχαν πολλή αγάπη και συµπαράσταση. ηµοσιεύω εδώ µόνο το ποίηµα του φίλου Θεόδωρου Μπλουγουρά σε ύφος δηµοτικού τραγουδιού. Έκλαψα, φίλε µου (φαίνεται πως ήταν πια καιρός ) ιδίως για το ποίηµα αυτό και για τα άλλα λόγια και τους άλλους στίχους που µου στείλατε, εσύ και άλλοι. Λόγω του πένθους για το Γιώργο Τσελίκα και για όσα επακολούθησαν και για την (µετά το µνηµόσυνο των 40 ηµερών εκείνου) σκληρή απώλεια του γυναικαδέλφου Ρήγα Παρπούρα, δεν θα σχολιάσω αυτή τη φορά ούτε την οργανωτική επιτυχία της χώρας µας στους Ολυµπιακούς και τους Παραολυµπιακούς Αγώνες ούτε την αποτυχία µας να γίνουν καθαροί αγώνες τουλάχιστον από Έλληνες ή τη ντροπή που αισθανθήκαµε όλοι για τα συστήµατα ντόπιγκ τύπου Τζέκου και τα απαράδεκτα καµώµατα του Κεντέρη και της Θάνου (και όσων τους βοήθησαν)... Ούτε το πολλαπλό δράµα που αφ ενός σκέπασε 17 ανθρώπους µε τα νερά του Αιγαίου κοντά στον Άθω, αφ ετέρου ξεσκέπασε τις ανεπάρκειες των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών. Ούτε την φοβερή τραγωδία στο σχολείο της ρωσικής πόλης Μπεσλάν, ούτε την τελευταία µαθητική τραγωδία στα Καµένα Βούρλα. Σχολιάστηκαν άλλωστε και φωτίστηκαν όλα τα θέµατα αυτά αρκετά. Αν προσθέσουµε και όσα συµβαίνουν στο Ιράκ και τα έχουµε δυστυχώς συνηθίσει δεν ξέρω αν µπορώ πια να ζητώ να πενθήσεις µαζί µας Τ ο γνωστό µυθιστόρηµα «Ο Τυφλοπόντικας και η κουκουβάγια» του Charles Duffie, που είχε δηµοσιευτεί στο «Γράµµα» σε συνέχειες και µετά το είχε εκδώσει σε βιβλίο ο Γιώργος Τσελίκας, θα παιχτεί στην Παιδική Σκηνή του ηµοτικού Θεάτρου Μαρκόπουλου σε θεατρική διασκευή Ράνιας Αντύπα (που έκανε και τα σκηνικά) και σκηνοθεσία Σπύρου Κολιοβασίλη. Με την ευκαιρία, που µε προσέγγισαν ως µεταφραστή του βιβλίου, έµαθα για το έργο του Πολιτιστικού Συλλόγου «ΠΕΡΙΑΚΤΟΙ», που ανεβάζει στο Μαρκόπουλο θεατρικά έργα για µικρούς και µεγάλους. Με χαρά θα πάω να δω τη δουλειά αυτή και θα σε ενηµερώσω. Μακάρι το ωραίο βιβλίο, που αγαπήθηκε, ν αρχίσει µια νέα σταδιοδροµία εν ξέρω αν θα προφθάσεις, να δεις την Έκθεση Ζωγραφικής του Σοφοκλή Χρήστου στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Η οργάνωση έγινε µέσα στο πλαίσιο των Παραολυµπιακών Αγώνων, παρατάθηκε µέχρι την 10η Οκτωβρίου και η είσοδος είναι δωρεάν. Μπορείς να ζητήσεις όµως το βιβλίο που έχει µέσα όλα τα έργα του. Το τηλέφωνο του κ. Χρήστου είναι Πρόκειται για τον καλλιτέχνη, για τον οποίο έχω γράψει εκτενώς στο Γράµµα αριθ. 61. Τα θέµατά του είναι ελληνικά τοπία µε πενάκι από την Πλάκα, τη Σαντορίνη και άλλα νησιά, από τα Μετέωρα, τον Άθω κ.ά Τα έργα χαρακτηρίζονται από ακρίβεια, µεγάλη γνώση της προοπτικής και της γεωµετρικής σύνθεσης, αριστοτεχνική απόδοση των σκιών και αληθινή οµορφιά. Αξίζει να δει κανείς έστω και µια αρχαία κολόνα, ένα µοναστήρι ή ένα πέτρινο τοίχο φτιαγµένο από τον Σ. Χρήστου. Ο καλλιτέχνης έχει ιδρύσει και ένα σωµατείο για την υποστήριξη ατόµων µε κινητικές αναπηρίες, την «Κοινωνική Αλληλεγγύη». Καλώντας το τηλέφωνο µαθαίνεις για τη δράση του σωµατείου και συγχρόνως χρεώνεσαι ένα µικρό ποσό για ενίσχυσή του. Μ. Τ.