ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ Ε ΑΦΟΥΣ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ Ε ΑΦΟΥΣ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ"

Transcript

1 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις ηµέρες µας όλο και πιο φλέγον ζήτηµα είναι η ρύπανση του εδάφους. Το έδαφος αποτελεί το «σπίτι» µας για δισεκατοµµύρια χρόνια. Παρόλα αυτά τους τελευταίους δύο αιώνες ο άνθρωπος µε τις ενέργειές του έχει καταστρέψει τους φυσικούς πόρους. Το έδαφος, µαζί µε τα υδάτινα συστήµατα, είναι ο κυριότερος αποδέκτης της ανθρωπογενούς ρύπανσης. Οι βιοµηχανικές, βιοτεχνικές και εµπορικές δραστηριότητες ρυπαίνουν σε µεγάλο βαθµό το έδαφος. Γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα, λιπάσµατα και φυτοφάρµακα ρυπαίνουν καλλιεργηµένες εκτάσεις. Ατυχήµατα και διαρροές πετρελαίου, απόβλητα ορυχείων και λατοµείων είναι µερικές άλλες αιτίες ρύπανσης εδαφών. Επίσης το έδαφος γίνεται αποδέκτης και των ατµοσφαιρικών ρύπων που κατακρηµνίζονται ανάλογα µε τις συνθήκες και τη γεωµορφολογία των περιοχών. Πώς όµως ορίζεται η ρύπανση του εδάφους και ποιες είναι οι ουσίες που την προκαλούν; Όξινη βροχή, ραδιενεργά κατάλοιπα και φυτοφάρµακα αποτελούν µερικές από τις αιτίες διεύρυνσης του προβλήµατος. Στη συνέχεια θα ασχοληθούµε µε τις αιτίες εξ αιτίας των οποίων το έδαφος βρίσκεται σε κρίση καθώς και τα αποτελέσµατά τους τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ποιότητα της ζωής µας. Τέλος θα προτείνουµε λύσεις ώστε να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων στα αστικά κέντρα και να βελτιωθεί η ζωή µας. 1

2 3.2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ε ΑΦΟΥΣ Ρύπανση εδάφους είναι υποβάθµιση από τις επιφάνειες γήινου εδάφους που προκαλούνται συχνά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και την κακή χρήση του. Ο όρος "ρύπανση" του εδάφους αναφέρεται στη µείωση της ικανότητας του εδαφικού οικοσυστήµατος να επιτελέσει τις βασικές του λειτουργίες, ως αποτέλεσµα της εναπόθεσης οργανικών ή ανόργανων ουσιών. Η ρύπανση του εδάφους είναι µια ιδική περίπτωση της ευρύτερης έννοιας του όρου υποβάθµιση της ποιότητας του εδάφους και αναφέρεται στην χηµική του υποβάθµιση. Οι διάφορες χηµικές ουσίες που προκαλούν τη ρύπανση του εδάφους µπορεί να προέρχονται είτε από διάφορες φυσικές διεργασίες (φυσικοί ρύποι), είτε να είναι αποτέλεσµα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (ανθρωπογενείς ρύποι). [1] Η ύπαρξη των διάφορων χηµικών ουσιών στο έδαφος δε συνιστά από µόνη της ρύπανση. Οι χηµικές αυτές οργανικές και ανόργανες ουσίες για να χαρακτηρισθούν ως ρύποι και να προκαλέσουν ρύπανση στο εδαφικό οικοσύστηµα, πρέπει να παρεµποδίζουν µία ή περισσότερες εδαφικές λειτουργίες. [2] Οι κυριότερες αιτίες ρύπανσης των εδαφών 2

3 Το έδαφος, µαζί µε τα υδάτινα συστήµατα, είναι ο κυριότερος αποδέκτης της ανθρωπογενούς ρύπανσης. Οι βιοµηχανικές, βιοτεχνικές και εµπορικές δραστηριότητες ρυπαίνουν σε µεγάλο βαθµό το έδαφος. Τα υγρά και στερεά απόβλητα αρχικά εναποτίθενται και επεξεργάζονται σε χερσαίες εγκαταστάσεις. Γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα, λιπάσµατα και φυτοφάρµακα ρυπαίνουν καλλιεργηµένες εκτάσεις. Ατυχήµατα και διαρροές πετρελαίου, απόβλητα ορυχείων και λατοµείων είναι µερικές άλλες αιτίες ρύπανσης εδαφών. Το έδαφος γίνεται αποδέκτης και των ατµοσφαιρικών ρύπων που κατακρηµνίζονται µε αργούς ρυθµούς ανάλογα µε τις συνθήκες και τη γεωµορφολογία των περιοχών. οργανικών και ανόργανων ρύπων στο νερό, απορροφούνται από το έδαφος και µεταφέρονται στα διάφορα εδαφικά περιβαλλοντικά διαµερίσµατα µε τη βροχή και στα υπόγεια νερά. Οι συντελεστές κατανοµής ρύπων µεταξύ εδαφών και νερού, εδάφους και ατµόσφαιρας, εδάφους και οργανικών συστατικών, παίζουν σηµαντικό ρόλο για τον τελικό διασκορπισµό, µεταφορά, επανεξάτµιση και συσσώρευση ρύπων στα εδάφη. Οι συντελεστές κατανοµής προκαθορίζουν και την τοξικότητα ρύπων στα φυτά και τα χερσαία ζώα, τη διάσπαση από φυσικές διεργασίες µέσα στο έδαφος και την βιοαποικοδόµιση τους µέσω των εδαφικών µικροοργανισµών. Αυτά είναι τα βασικά προβλήµατα της περιβαλλοντικής τοξικολογίας σε σχέση µε τους τοξικούς και επικίνδυνους χηµικούς ρύπους στα εδάφη. Μελέτες για τις συγκεντρώσεις τους και τους µηχανισµούς τοξικότητας χρησιµεύουν για την εκτίµηση του κινδύνου για το περιβάλλον των ζωντανών οργανισµών και τη υγεία του ανθρώπου. ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΆΖΩΤΟ Η περιεκτικότητα σε ολικό άζωτο µπορεί να ποικίλλει πολύ στα διάφορα εδάφη ή σε διαφορετικά βάθη του ίδιου εδάφους. Συνήθως, το επιφανειακό στρώµα καλλιεργούµενων εδαφών περιέχει άζωτο από 0,05% ως 0,4% κ.β. ενώ στο υπέδαφος το ποσοστό του αζώτου µπορεί να είναι και κάτω από 0,02%. Οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουν την περιεκτικότητα του εδάφους σε άζωτο είναι το 3

4 κλίµα, η βλάστηση, οι συνθήκες στραγγίσεως και η µηχανική σύσταση του εδαφικού υλικού. Πολύ µικρή ποσότητα (περίπου το 2%) από το ολικό άζωτο του επιφανειακού εδάφους βρίσκεται σε ανόργανη µορφή: Κυρίως NH και NO 3 και λίγα NO - 2, µε τα περισσότερα αµµωνιακά να είναι προσροφηµένα ενώ τα ανιόντα βρίσκονται στο υδατικό διάλυµα. Το άζωτο είναι σηµαντικότατο συστατικό του εδάφους, ένα από τα βασικά θρεπτικά συστατικά του. Άζωτο αφαιρείται από το έδαφος µε τη συγκοµιδή των αγροτικών προϊόντων, µε απονιτροποίηση, µε διάβρωση και µε την έκπλυσή του και µεταφορά του σε βαθύτερα στρώµατα της εδαφικής κατατοµής, ενώ προστίθεται σε αυτό µε τη µορφή λιπασµάτων (τεχνητά, κοπριά), τη βροχόπτωση (ενυδατωµένα οξείδια του αζώτου) και κυρίως µε τη βιολογική δέσµευσή του. Η αζωτοδέσµευση είναι όρος που χρησιµοποιείται για τη µετατροπή του µοριακού αζώτου, το οποίο αποτελεί το 79% του ατµοσφαιρικού αέρα αλλά σε αυτή τη µορφή είναι αδρανές, σε µορφή ανόργανης χηµικής ουσίας ή ελεύθερης ρίζας (π.χ. NH 2 OH, NH + 4, NO - 3 ). Στη φύση, η αζωτοδέσµευση γίνεται από µερικά γένη βακτηρίων, φωτοσυνθετικών, αερόβιων και αναερόβιων, τα οποία µπορεί να συµβιώνουν σε ξενιστές ή ελεύθερα στο έδαφος και στο νερό. Το αρχικό προϊόν όλων αυτών των µικροοργανισµών είναι η αµµωνία. Παρά την αφθονία του αζώτου στη φύση, είναι θρεπτικό στοιχείο που συνήθως βρίσκεται σε ανεπαρκείς ποσότητες για τις καλλιέργειες. Η οργανική ουσία του εδάφους περιέχει άζωτο το οποίο µπορεί να είναι δεσµευµένο σε ενώσεις που διασπώνται εύκολα ή στον χούµο που αποτελείται από ενώσεις ανθεκτικές σε περαιτέρω διάσπαση. Στην οργανική ουσία, µία σηµαντική παράµετρος που επηρεάζει µεταξύ άλλων τον κύκλο του αζώτου είναι η αναλογία στην περιεκτικότητα άνθρακααζώτου (λόγος C/N). C/N>30: το εδαφικό άζωτο ακινητοποιείται C/N µεταξύ 20-30: το άζωτο ούτε ακινητοποιείται ούτε απελευθερώνεται 4

5 C/N<20: το άζωτο απελευθερώνεται µε διάσπαση της οργανικής ουσίας Η ανοργανοποίηση των αζωτούχων οργανικών ενώσεων γίνεται σε τρία στάδια: Αµινοποίηση Αµµωνιοποίηση Νιτροποίηση Τα νιτρικά ιόντα (NO - 3 ) που βρίσκονται στο εδαφικό διάλυµα µπορεί να προκαλέσουν πρόβληµα νιτρορύπανσης όταν οι βροχοπτώσεις ή οι αρδεύσεις εφοδιάζουν το έδαφος µε ποσότητες νερού που υπερβαίνουν την εξατµισοδιαπνοή και ποσότητα του ύδατος αποµακρύνεται µε την επιφανειακή απορροή προς λίµνες, ποτάµια και θάλασσες ή διηθείται στα βαθύτερα στρώµατα καταλήγοντας σε υπόγεια και επιφανειακά ύδατα. ΦΩΣΦΟΡΟΣ Η µέση περιεκτικότητα των εδαφών σε φώσφορο κυµαίνεται συνήθως γύρω από το 0,5% αλλά συχνά είναι δυνατόν να είναι πολύ µεγαλύτερη ή µικρότερη. Στα ανώτερα στρώµατα, συνήθως ένα ποσοστό λίγο µεγαλύτερο του 50% του ολικού φωσφόρου είναι σε ανόργανη µορφή. Τα φωσφορούχα συστατικά είναι γενικώς δυσδιάλυτα ή αδιάλυτα, έτσι ο φώσφορος εντοπίζεται κυρίως στη στερεή φάση. Oi συγκεντρώσεις φωσφόρου στο εδαφικό διάλυµα (PO 3-4, HPO 2-4 κλπ ή σύµπλοκα π.χ. FeH 2 PO 2+ 4, Al(H 2 PO 4 ) 3, CaH 2 PO ανάλογα µε το ph και άλλες παραµέτρους ισορροπίας) είναι χαµηλές (τυπικά <1ppm). Στη στερεή φάση, ο φώσφορος απαντάται κυρίως σε ανόργανες ενώσεις προσροφηµένες στην άργιλλο ή σε κρυστάλλους CaCO 3, σε κρυστάλλους φωσφορούχων ορυκτών όπως π.χ. του φθοριοαπατίτη Ca 10 (PO 4 ) 6 F 2 (κάποιες φορές µικρές ποσότητες είναι ενσωµατωµένες στο κρυσταλλικό πλέγµα και αργιλοπυριτικών ορυκτών) και σε φωσφορούχες οργανικές ενώσεις. Ποσότητες φωσφορικών ανιόντων προσροφώνται στην επιφάνεια 5

6 αργιλλικών κόκκων σε ισορροπία µε το εδαφικό διάλυµα. Σε αντίθεση µε το άζωτο, η µοναδική φυσική πηγή φωσφόρου για το έδαφος είναι τα φωσφορικά ορυκτά των µητρικών υλικών και ιδιαίτερα το αφθονώτερο από αυτά, ο φθοριοαπατίτης. Ο φώσφορος είναι ένα από τα βασικά θρεπτικά συστατικά του εδάφους, απαραίτητος για την ανάπτυξη και τη γενικότερη υγεία των φυτών και την αυξηµένη απόδοση των καλλιεργειών. Οι ρίζες προσλαµβάνουν τον φώσφορο υπό τη µορφή των ιόντων H 2 PO - 4 και HPO 2-4 εξαντλώντας γρήγορα το εδαφικό διάλυµα, καθώς η αναπλήρωση του διαλυτού φωσφόρου µέσω εκρόφησης ή/και αναδιαλύτωσης είναι σχετικά αργή (µόνο ένα µέρος του φωσφόρου της στερεής φάσης είναι εύκολα κινητοποιήσιµος φώσφορος). Τα φωσφορούχα λιπάσµατα περιέχουν κατά κύριο λόγο δισόξινο φωσφορικό ασβέστιο Ca(H 2 PO 4 ) 2 το οποίο είναι ευδιάλυτο και εµπλουτίζει άµεσα το εδαφικό διάλυµα σε φώσφορο, αλλά ο φώσφορος αντιδρά σχετικά γρήγορα µε τα ανόργανα συστατικά του εδάφους και ακινητοποιείται καθώς µετατρέπεται σε δυσδιάλυτες-αδιάλυτες µορφές. Απώλειες φωσφόρου από το έδαφος πραγµατοποιούνται λόγω της πρόσληψής του από τα φυτά, µέσω έκπλυσης και λόγω διάβρωσης. Λόγω της µικρής συγκέντρωσης του στο εδαφικό διάλυµα, η συγκέντρωση φωσφόρου στο έδαφος µειώνεται µε πολύ αργό ρυθµό όταν δεν αναπτύσσονται φυτά σε αυτό. ΚΑΛΙΟ Η ολική περιεκτικότητα των εδαφών σε κάλιο είναι συνήθως της τάξης του 1-2% και εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τη λιθολογική σύσταση των µητρικών πετρωµάτων και το βαθµό αποσάρθρωσής τους. Η κατανοµή του καλίου σε άµµο, ιλύ και άργιλλο δεν εµφανίζει οµοιοµορφία τέτοια που να επιτρέπει γενικεύσεις. ιακρίνονται τρεις µορφές εδαφικού καλίου: Ανταλλάξιµο κατιόν K +, προσροφηµένο κυρίως στη στερεή φάση σε ισορροπία µε πολύ µικρότερες ποσότητές του στο εδαφικό διάλυµα. Αποτελεί λιγότερο από το 1% του ολικού καλίου. Ιόν K + ισχυρά ροφηµένο σε φυλλοπυριτικά υλικά (π.χ. µοσχοβίτης, βερµικουλίτης, κλπ). 6

7 Ιόν K + το οποίο συµµετέχει στο κρυσταλλικό πλέγµα καλιούχων αστρίων. Μέσω διεργασιών ιοντοεναλλαγής, κυρίως παρουσία βερµικουλίτη, είναι δυνατόν µέρος του ανταλλάξιµου καλίου να µετατρέπεται σε µη ανταλλάξιµο. Η αντίστροφη διεργασία είναι επίσης πιθανή (οι ισορροπίες των ιοντοεναλλακτικών δράσεων καθορίζονται από πολλές παραµέτρους). Μη ανταλλάξιµο κάλιο µπορεί επίσης να µετατραπεί σε ανταλλάξιµο και λόγω αποσάρθρωσης των αστρίων. Συνήθως, αναφέρεται ως διαθέσιµο κάλιο αυτό που είναι διαθέσιµο για πρόσληψη από τα φυτά. Θεωρητικά, πρέπει να περιλαµβάνει το ανταλλάξιµο κάλιο και ένα κλάσµα του ισχυρά ροφηµένου (αυτό που µπορεί να εκροφηθεί µε ρυθµούς συγκρίσιµους µε τις απαιτήσεις των φυτών αν εξαντληθεί το κάλιο στο εδαφικό διάλυµα). Παρά το γεγονός ότι δεν αποτελεί δοµικό στοιχείο των φυτικών ιστών, το κάλιο είναι ένα από τα τρία βασικά θρεπτικά στοιχεία του εδάφους (N, P, & K) γιατί είναι απαραίτητο για τη σύνθεση αµύλου, αµινοξέων και πρωτεϊνών, στη µετακίνηση των σακχάρων και στις διεργασίες της φωτοσύνθεσης. Όταν προστίθεται κάλιο στο έδαφος µέσω λίπανσης απαιτούνται αρκετά µεγάλες δόσεις, ώστε µετά τη δέσµευση µέρους του καλίου (λόγω µετατροπής του σε µη ανταλλάξιµο) να παραµείνει ένα υπόλοιπο ικανό για τη σχεδιαζόµενη χρήση. Εξάλλου, το κάλιο µπορεί να αποµακρύνεται από το έδαφος µέσω έκπλυσης, πρόσληψης από τα φυτά και επιφανειακής διάβρωσης. ΑΣΒΕΣΤΙΟ Από άποψη περιεκτικότητας σε ασβέστιο, τα εδάφη µπορούν να διαιρεθούν σε δύο οµάδες. Η µία οµάδα περιλαµβάνει εδάφη συνήθως µεγάλης ηλικίας σε περιοχές µε µεγάλες βροχοπτώσεις, όπου το ασβέστιο περιέχεται ως ανταλλάξιµο Ca 2+ - σε ισορροπία µε κατά πολύ µικρότερες ποσότητες στο εδαφικό διάλυµα και ως συστατικό κρυστάλλων πρωτογενών ορυκτών, π.χ. Ca-αστρίων. Η περιεκτικότητα σε ολικό ασβέστιο είναι γενικά µικρότερη από 1%. 7

8 Στη δεύτερη οµάδα υπάγονται σχετικώς νεαρής ηλικίας εδάφη τα οποία περιέχουν σε κάποιο βάθος συχνά και στην επιφάνεια ελεύθερο CaCO 3, συνήθως µαζί και MgCO 3. Το ποσοστό του ανθρακικού ασβεστίου µπορεί να ποικίλλει πολύ, υπερβαίνοντας σε κάποιες περιπτώσεις και το 50% της εδαφικής στερεής µάζας. Τέτοιου τύπου εδάφη απαντώνται συνήθως σε περιοχές µε λίγες βροχοπτώσεις και έντονη εξάτµιση. Στις σχετικά ξηρότερες περιοχές, κάτω από τον ορίζοντα συσσώρευσης CaCO 3 υπάρχει και συσσώρευση γύψου (CaSO 4 2H 2 O). Φυσικά, σε αυτά τα εδάφη υπάρχει και ανταλλάξιµο ασβέστιο σε µεγάλες ποσότητες όπως επίσης και φωσφορικά άλατα του ασβεστίου σε συγκεντρώσεις τυπικά της τάξης των µερικών δεκάδων ppm. Πηγή ιόντων ασβεστίου για τα εδάφος αποτελεί η βραδεία αποσάρθρωση ασβεστούχων πρωτογενών πυριτικών ορυκτών και η διαλυτοποίηση ασβεστίτη, δολοµίτη και γύψου (όταν αυτά τα ορυκτά υπάρχουν στο έδαφος). Η αποµάκρυνση ασβεστίου από το έδαφος λαµβάνει χώρα µε έκπλυση των ανταλλάξιµων ιόντων του, πρόσληψη (σχετικά µικρή) από τα φυτά. Το ασβέστιο δεν αποτελεί θρεπτικό στοιχείο για τα φυτά, όµως η σε κατάλληλες δόσεις πρόσληψή του συνδέεται µε την ανάπτυξή τους. Έλλειψη ασβεστίου είναι πιθανότερο να παρατηρηθεί στις εξής περιπτώσεις: Ισχυρώς όξινα ανόργανα εδάφη Ισχυρώς αλκαλιωµένα (µη αλατούχα) εδάφη Εδάφη πτωχά σε οργανική ουσία που είναι αµµώδη ή πολύ περιεκτικά σε οξείδια και καολινίτη. Ορισµένα εδάφη πολύ πλούσια σε µαγνήσιο ΜΑΓΝΗΣΙΟ Το µαγνήσιο στο έδαφος συναντάται κυρίως σαν συστατικό του κρυσταλλικού πλέγµατος των σιδηροµαγνησιακών ορυκτών (βιοτίτης, χλωρίτης, κλπ), όπου αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν, καθώς και δευτερογενών ορυκτών, π.χ. του δολοµίτη. Ιόντα µαγνησίου µπορεί να είναι δεσµευµένα και σε φυλλοπυριτικά ορυκτά (µοντµοριλλονίτης, βερµικουλίτης κ.α.). Μόνο ένα µικρό ποσοστό του 8

9 µαγνησίου του εδάφους (το πολύ 1-2%) βρίσκεται σε αυτό µε µορφή ανταλλάξιµων κατιόντων. Τα ανταλλάξιµα ιόντα Mg 2+ προέρχονται από την αποσάρθρωση των πετρωµάτων και είτε προσροφώνται, είτε εκπλένονται, είτε απορροφώνται από τις ρίζες των φυτών (σε σχετικά πολύ µικρές ποσότητες που γενικώς καλύπτονται από τους ρυθµούς αναπλήρωσης µέσω της αποσάρθρωσης των πετρωµάτων), είτε καταβυθίζονται ως MgCO 3. Σε ορισµένες περιπτώσεις, όταν λαµβάνει χώρα σύνθεση αργιλοπυριτικών ορυκτών, µπορούν να ενσωµατωθούν εκ νέου σε κρυσταλλικά πλέγµατα. Σε παράκτιες περιοχές, η βροχή αποτελεί φυσική πηγή µαγνησίου για το έδαφος, καθώς είναι εµπλουτισµένη µε θειϊκό µαγνήσιο θαλάσσιας προέλευσης. Ύδατα άρδευσης και κοπριές µπορούν επίσης να εµπλουτίσουν ένα καλλιεργούµενο έδαφος σε µαγνήσιο. Το µαγνήσιο είναι συστατικό της χλωροφύλλης και σχετίζεται επίσης µε το µεταβολισµό του φωσφόρου, την ενεργοποίηση πολλών ενζύµων, τη σύνθεση φυτικών ελαίων και την αναπνοή των κυττάρων. Γενικά, σπάνια παρατηρείται έλλειψη µαγνησίου. [4] 3.3 ΑΙΤΙΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΠΩΣ ΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ Ε ΑΦΟΥΣ Η ρύπανση του εδάφους δηµιουργείται κυρίως από την χρήση ορισµένων τεχνικών της σύγχρονης γεωργίας, όπως τα χηµικά λιπάσµατα και τα φυτοφάρµακα. Τα χηµικά λιπάσµατα αυξάνουν την παραγωγή σε µεγάλο βαθµό, αλλά περιέχουν ίχνη από τοξικά µέταλλα και µεταλλοειδή τα οποία παραµένουν στο έδαφος και συσσωρεύονται στους επιφανειακούς ορίζοντες, ιδιαίτερα στις περιοχές κοντά στις ρίζες. Ακόµα τα εδάφη είναι εκτεθειµένα στους ρύπους που δηµιουργούνται στην ατµόσφαιρα και οι οποίοι καταλήγουν σε αυτά µε τις βροχές. Στην συνέχεια οι ρύποι οι οποίοι δηµιουργούνται στο έδαφος ή απλά διέρχονται από αυτό, καταλήγουν αργά ή γρήγορα στην υδατόσφαιρα και ή µέσω τον επιφανειακών και υπόγειων υδάτων στις θάλασσες. Έτσι λοιπόν η ρύπανση του εδάφους είναι στενά συνδεδεµένη µε την ρύπανση των χερσαίων υδάτων και των θαλασσών. Τέλος τα οικιακά απόβλητα όπως τα πλαστικά κουτιά,τα γυάλινα µπουκάλια και άλλα υλικά τα οποία αποδοµούνται 9

10 πολύ αργά ή καθόλου καθώς και τα βιοµηχανικά τοξικά απόβλητα τα οποία πετιούνται σε αστικές ή υπαίθριες περιοχές προκαλούν ρύπανση των εδαφών αλλά και υποβαθµίζουν την αισθητική του περιβάλλοντος γενικότερα. ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΩΝ Ε ΑΦΩΝ Το έδαφος, µαζί µε τα υδάτινα συστήµατα, είναι ο κυριότερος αποδέκτης της ανθρωπογενούς ρύπανσης. Οι βιοµηχανικές, βιοτεχνικές και εµπορικές δραστηριότητες ρυπαίνουν σε µεγάλο βαθµό το έδαφος. Τα υγρά και στερεά απόβλητα αρχικά εναποτίθενται και επεξεργάζονται σε χερσαίες εγκαταστάσεις. Γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα, λιπάσµατα και φυτοφάρµακα ρυπαίνουν καλλιεργηµένες εκτάσεις. Ατυχήµατα και διαρροές πετρελαίου, απόβλητα ορυχείων και λατοµείων είναι µερικές άλλες αιτίες ρύπανσης εδαφών. Το έδαφος γίνεται αποδέκτης και των ατµοσφαιρικών ρύπων που κατακρηµνίζονται µε αργούς ρυθµούς ανάλογα µε τις συνθήκες και τη γεωµορφολογία των περιοχών. οργανικών και ανόργανων ρύπων στο νερό, απορροφούνται από το έδαφος και µεταφέρονται στα διάφορα εδαφικά περιβαλλοντικά διαµερίσµατα µε τη βροχή και στα υπόγεια νερά. Οι συντελεστές κατανοµής ρύπων µεταξύ εδαφών και νερού, εδάφους και ατµόσφαιρας, εδάφους και οργανικών συστατικών, παίζουν σηµαντικό ρόλο για τον τελικό διασκορπισµό, µεταφορά, επανεξάτµιση και συσσώρευση ρύπων 10

11 στα εδάφη. Οι συντελεστές κατανοµής προκαθορίζουν και την τοξικότητα ρύπων στα φυτά και τα χερσαία ζώα, τη διάσπαση από φυσικές διεργασίες µέσα στο έδαφος και την βιοαποικοδόµιση τους µέσω των εδαφικών µικροοργανισµών. Αυτά είναι τα βασικά προβλήµατα της περιβαλλοντικής τοξικολογίας σε σχέση µε τους τοξικούς και επικίνδυνους χηµικούς ρύπους στα εδάφη. Μελέτες για τις συγκεντρώσεις τους και τους µηχανισµούς τοξικότητας χρησιµεύουν για την εκτίµηση του κινδύνου για το περιβάλλον των ζωντανών οργανισµών και την υγεία του ανθρώπου. Ορισµένες από τις βασικές αιτίες ρύπανσης των εδαφών είναι: ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Φυτοφάρµακα λέγονται µια σειρά από φάρµακα, χηµικές ουσίες που φτιάχνονται για την αποτελεσµατική καταπολέµηση των εχθρών των φυτών. Είναι δυνατά δηλητήρια, προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, που δρουν και σκοτώνουν ζωικούς και φυτικούς οργανισµούς που βλάπτουν τις καλλιέργειες Με στόχο την αύξηση της απόδοσης της καλλιεργήσιµης γης η χρήση των φυτοφαρµάκων (παρασιτοκτόνων, εντοµοκτόνων, αντιβιοτικών, αυξητικών ορµονών των φυτών, κ.ά.) παρουσιάζει αλµατώδη αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες. Η ολοένα και αυξανόµενη όµως χρήση τους έφερε πολύ γρήγορα στην επιφάνεια τις αρνητικές επιπτώσεις τους αφού τα περισσότερα είναι ενώσεις µεγάλης τοξικότητας και µε µεγάλο βαθµό βιολογικής 11

12 συσσώρευσης (π.χ. εκείνα που περιέχουν χλωριωµένες οργανικές ενώσεις, διάφορες οργανικές και οργανοµεταλλικές ενώσεις, φωσφορούχες οργανικές ενώσεις, ανόργανες ενώσεις και κυρίως ανόργανα άλατα των µετάλλων αρσενικό (As), ψευδάργυρος (Zn), χαλκός (Cu) κ.ά.). Τα φυτοφάρµακα µετά τη χρήση τους υφίστανται µια σειρά φυσικών, χηµικών και βιολογικών διαδικασιών (υδρόλυση, οξείδωση, διάσπαση, µεταφορά, εξάτµιση, κ.ά.) µε αποτέλεσµα να ρυπαίνουν το νερό και το έδαφος και να εµφανίζονται σε επικίνδυνες συγκεντρώσεις στα τρόφιµα (λαχανικά, φρούτα, κρέας, κ.λπ.) και στο ανθρώπινο σώµα. Τα περισσότερα φυτοφάρµακα απορροφώνται από το γαστρεντερικό σωλήνα αλλά και από το δέρµα και τους πνεύµονες και µεταφέρονται στους ιστούς του ανθρώπινου σώµατος µε την κυκλοφορία του αίµατος. Προξενούν χρόνιες δηλητηριάσεις, σοβαρές διαταραχές στη λειτουργία του νευρικού συστήµατος ενώ ορισµένα από αυτά έχουν και καρκινογόνο δράση. Από το πλήθος των αναλύσεων που έχουν γίνει σε διάφορα ερευνητικά εργαστήρια σ όλο τον κόσµο προκύπτει ότι είναι σχεδόν αδύνατος ο εντοπισµός στη σηµερινή εποχή οργανισµών στο σώµα των οποίων να µην υπάρχουν ίχνη φυτοφαρµάκων. Σύµφωνα µε πρόσφατες µελέτες, βρίσκονται ακόµα και σήµερα ποσότητες χλωριωµένων εντοµοκτόνων σε εδάφη και ζώα µολονότι έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια από την απαγόρευση της χρήσης τους (π.χ. έχουν βρεθεί εδάφη που περιέχουν µέχρι 2 κιλά DDT ανά στρέµµα). Η ρύπανση του εδάφους από τα φυτοφάρµακα, όπως υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές, έχει προχωρήσει πια τόσο πολύ ώστε, ακόµα και αν σταµατήσει σήµερα η χρήση τους, η επαναφορά του εδάφους στην κανονική του κατάσταση εκτός από χρόνο απαιτεί τεράστια χρηµατικά ποσά και εκτεταµένα προγράµµατα. ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ Πολύ µεγάλες είναι και οι συνέπειες που προκαλούνται στο φυσικό περιβάλλον το οποίο επηρεάζεται και αλλοιώνεται σε µεγάλο βαθµό, µε αποτέλεσµα 12

13 να καταστρέφεται η ισορροπία του. Οι βλαβερές ουσίες που περιέχονται στα φυτοφάρµακα επηρεάζουν και καταστρέφουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής όπου γίνεται χρήση τους. Ολόκληρες οµάδες ζώων και εντόµων (όχι µόνο των βλαβερών αλλά και ωφέλιµων) εξαφανίζονται διαταράσσοντας τη φυσική ισορροπία. Πολλά χόρτα, µικρά φυτά και δέντρα απορροφούν αυτές τις ουσίες οι οποίες µε το χρόνο συσσωρεύονται και έτσι καταστρέφονται. Ένα µέρος των ουσιών αυτών καταλήγει στο υπέδαφος και τα υπόγεια νερά τα οποία ρυπαίνονται. Υπολείµµατα φυτοφαρµάκων και άδειες συσκευασίες αντί να καταστραφούν, πετιούνται ασυλλόγιστα σε µικρά ποτάµια και ρέµατα µε αποτέλεσµα να µολύνονται τα νερά τους, αλλά ταυτόχρονα µεταφέρονται και στη θάλασσα µολύνοντας έτσι και τα νερά των θαλασσών. Ο ψεκασµός µε φυτοφάρµακα (ιδιαίτερα όταν γίνεται από τον αέρα µε ειδικά αεροπλάνα) µολύνει και την ατµόσφαιρα µε αποτέλεσµα να έχει αρνητικές συνέπειες στη ζωή φυτών και ζώων.όπως καταλαβαίνουµε λοιπόν όλοι µας η µόλυνση και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος είναι πολύ µεγάλη, ακόµα και όταν γίνεται κανονική χρήση των φυτοφαρµάκων, πολύ περισσότερο δε όταν γίνεται αλόγιστη χρήση τους. Γίνεται έτσι επιτακτική η ανάγκη να παρθούν πιο δραστικά µέτρα έτσι ώστε να περιοριστεί η χρήση τους και να γίνεται πιο σωστά, µε έλεγχο και µέτρο γιατί τα φυτοφάρµακα µαζί µε τους άλλους παράγοντες µόλυνσης (καυσαέρια, απόβλητα ) συµβάλλουν στην κατάρρευση του περιβάλλοντος. Και ακόµα καλύτερα, όπως θα δούµε σε άλλο κεφάλαιο, η πλέον σωστή λύση είναι η στροφή προς την βιολογική γεωργία η οποία µπορεί να είναι ο εναλλακτικός και καλύτερος για την υγεία και το περιβάλλον τρόπος καλλιέργειας. ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ - ΡΑ ΙΕΝΕΡΓΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ Με τον όρο στερεά απόβλητα και ραδιενεργά κατάλοιπα αναφερόµαστε σε όλες εκείνες τις ουσίες ή τα αντικείµενα που εµφανίζονται κυρίως σε στερεή φυσική κατάσταση και από τα οποία ο κάτοχός τους θέλει ή υποχρεούται να απαλλαγεί. Τα στερεά απόβλητα (οικιακά και βιοµηχανικά) ρυπαίνουν το έδαφος µε τις επικίνδυνες χηµικές ενώσεις που περιέχουν ενώ µε τη διάλυση και τη µεταφορά των ενώσεων αυτών οι ρυπογόνες ουσίες διασκορπίζονται σε µεγάλες αποστάσεις. 13

14 Εξαιρετικά επικίνδυνα είναι τα βιοµηχανικά στερεά απόβλητα που περιέχουν βαρέα µέταλλα όπως µόλυβδος (Pb), υδράργυρος (Hg), κάδµιο (Cd), ψευδάργυρος (Zn), χαλκός (Cu), νικέλιο (Ni), Αρσενικό (As) κ.ά. Σε περίπου 50 εκατ. στρέµµατα στην Ουκρανία και 3 εκατ. στρέµµατα στη Λιθουανία, κυρίως σε οικισµούς και βιοµηχανικές περιοχές, έχουν καταγραφεί υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων µετάλλων (ΕΕΑ 2003). Τα χηµικά στοιχεία που περιέχονται στα οικιακά και τα βιοµηχανικά στερεά απόβλητα εµφανίζονται στο έδαφος σε µικρές ποσότητες. Ωστόσο η είσοδος τους στις τροφικές αλυσίδες και η βιολογική τους συσσώρευση αυξάνει εξαιρετικά την τοξικότητα τους. Έτσι σε ανώτερους οργανισµούς όπως στον άνθρωπο, σε πολλά θηλαστικά, πουλιά και µεγάλα ψάρια παρατηρούνται συγκεντρώσεις βαρέων µετάλλων ανώτερες κατά χιλιάδες φορές από τις συγκεντρώσεις των ίδιων στοιχείων στο έδαφος. Στην Ευρώπη, οι πιο εκτεταµένες και πιθανά οι πιο έντονα ρυπασµένες περιοχές βρίσκονται γύρω από τις µεγαλύτερες βιοµηχανικές ζώνες, από το Nord-Pas de Calais της Γαλλίας ως το Rhein-Ruhr της Γερµανίας, κατά µήκος του Βελγίου και της Ολλανδίας, αλλά και στη νότια Βρετανία. Μεταξύ των ευρωπαϊκών περιοχών, των οποίων οι πιθανότητες ρύπανσης του εδάφους σε τοπικό επίπεδο είναι υψηλές, περιλαµβάνονται το Saar της Γερµανίας, το Po της βόρειας Ιταλίας και το «Μαύρο Τρίγωνο» που βρίσκεται µεταξύ Πολωνίας Τσεχίας Σλοβακίας (ΕΕΑ 2003). Ωστόσο, η διάθεση των απορριµµάτων, ακόµα και των οικιακών, αποτελεί πάντα ένα µεγάλο ζήτηµα για τη ρύπανση του εδάφους. Η ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριµµάτων σε σκουπιδότοπους και χωµατερές, συνιστά έναν κίνδυνο. Στη χώρα µας εξακολουθούν να υπάρχουν σήµερα µας περισσότεροι από τέτοιοι χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριµµάτων (ΧΑ Α). Η επιστηµονική και τεχνολογική έρευνα προσπαθεί να αντιµετωπίσει το πρόβληµα των στερεών αποβλήτων µε διάφορους τρόπους, όπως π.χ. µε ανακύκλωση ορισµένων υλικών (χαρτί, µέταλλο, πλαστικό, γυαλί), υγειονοµική ταφή, λιπασµατοποίηση, άλεση και πολτοποίηση καθώς και µε την καύση των απορριµµάτων. 14

15 Ιδιαίτερα επικίνδυνα, τοξικά και µολυσµατι-κά είναι τα απορρίµµατα των νοσοκοµείων. Συνήθως τα απορρίµµατα αυτά µεταφέρονται χωριστά ή καίγονται σε ειδικούς κλιβάνους προκειµένου να προστατευτεί η δηµόσια υγεία. Περισσότερο επικίνδυνα θεωρούνται τα ραδιενεργά κατάλοιπα γιατί δηµιουργούν σοβαρά προβλήµατα όχι µόνο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσµιο επίπεδο. Τα ραδιενεργά κατάλοιπα προέρχονται από τις πυρηνικές δοκιµές, από τη χρήση πυρηνικών όπλων και από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις (π.χ. πυρηνικά εργοστάσια). Τα ραδιενεργά κατάλοιπα µεταφέρονται από το έδαφος στα φυτά. Το πέρασµα τους στις τροφικές αλυσίδες και η βιολογική τους συσσώρευση και µάλιστα επιλεκτικά (π.χ. ιώδιο στο θυρεοειδή αδένα, στρόντιο στα οστά, καίσιο στους ιστούς) αποτελούν φοβερή απειλή για κάθε είδους ζωή και κυρίως για τα ανώτερα ζώα και τον άνθρωπο (προκαλούν καρκίνο και γενετικές µεταλλάξεις). Οι συνέπειες του ατυχήµατος στο Chernobyl (1986) εξακολουθούν να είναι επιβαρυντικές για αρκετά εδάφη της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Οι πυρηνικές δοκιµές, η εξόρυξη και επεξεργασία ουρανίου και η παραγωγή πυρηνικών καυσίµων έχουν επηρεάσει σηµαντικά τα εδάφη των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Μάλιστα, σε ορισµένες περιοχές, όπως στο Kyrgysztan και στο Καζακστάν, ραδιενεργά απόβλητα εξακολουθούν να βρίσκονται αποθηκευµένα χωρίς επαρκή προστατευτικά µέτρα. ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ Η όξινη βροχή είναι οτιδήποτε πέφτει από τον ουρανό πάνω στον πλανήτη µας, η βροχή, το χιόνι, η υγρασία κλπ, και που είναι αφύσικα όξινα. Να µη την συγχέουµε µε τη µη µολυσµένη βροχή που πέφτει, γιατί εκείνη η βροχή είναι φυσικώς ελαφρώς όξινη. Προκαλείται από τη σηµερινή βιοµηχανία που χρησιµοποιεί πολλές χηµικές ουσίες για να κατασκευάζει διάφορα προϊόντα. Εντούτοις λόγω της δυσκολίας και του κόστους των προϊόντων εκπέµπονται συχνά στην ατµόσφαιρα, µε ελάχιστη ή καµία επεξεργασία, πολλές χηµικές ουσίες. Η επίδραση της όξινης βροχής στα εδάφη εντοπίζεται στην αποσάθρωση (φυσική και χηµική) των πετρωµάτων και συνε-πώς στην απελευθέρωση βαρέων µετάλλων. Τα µέταλλα αυτά στη συνέχεια περνούν στα νερά και στο έδαφος και έτσι επηρεάζεται άµεσα η ζωή των φυτών και των υδρόβιων οργανισµών. 15

16 Τα αργιλικά εδάφη, για παράδειγµα, λόγω της επίδρασης της όξινης βροχής, χάνουν τη συνοχή τους και διαλυόµενα ελευθερώνουν µεγάλες ποσότητες αλουµινίου (Αl) ενώ µε την αποσάθρωση των ασβεστολιθικών πετρωµάτων δηµιουργείται θειικό ασβέστιο (γύψος) και νιτρικό ασβέστιο που είναι ενώσεις υδροδιαλυτές. Ταυτόχρονα η όξινη βροχή προσβάλλει το ριζικό σύστηµα των φυτών µε την εξουδετέρωση οργανισµών που προσλαµβάνουν άζωτο και άλλα χρήσιµα συστατικά όπως ασβέστιο και νάτριο. Στη θέση τους ενεργοποιούνται βαρέα µέταλλα (όπως αλουµίνιο) που είναι τοξικά και επηρεάζεται η βασική λειτουργία της φωτο-σύνθεσης και η καρποφορία των φυτών. Η όξινη βροχή είναι ένα µεγάλο πρόβληµα. Προκαλεί το θάνατο των λιµνών µας, των ποταµών µας, της άγριας ζωής και επιπλέον βλάπτει τους ανθρώπους. Επίσης προκαλεί άλλα προβλήµατα που είναι πολύ σοβαρά επίσης όπως η ελευθέρωση του αργιλίου και του µολύβδου στις παροχές του νερού µας. Υποφέρουµε δυστυχώς λόγω αυτής. Ελπίζουµε η όξινη βροχή στο µέλλον να µειωθεί µε τα µέτρα που έχουν ληφθεί. ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Τυπος Βιοµηχανίας Χηµικές Βιοµηχανίες Ο As Cd CH** Cu Cr CN Pb Hg Se Zn Χ Χ Χ Χ Χ Βυρσοδεψεία Χ Χ Μεταλλουργίες Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χρωµατουργεία Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Φαρµακευτικές Βιοµηχανίες Χ Χ Χ 16

17 Βιοµηχανίες Χάρτου Χ Χ Τυπογραφεία Χ Χ Χ Χ Χ Επικίνδυνες βιοµηχανικές ουσίες 1 Στον παραπάνω πινάκα απεικονίζονται µε (Χ) οι βλαβερές ουσίες που παράγουν διαφορετικοί τύποι βιοµηχανιών ΕΤΗΣΙΩΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ (ΤΟΝΟΙ/ ΕΤΟΣ) ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α (1995) Περιοχή Συνολική ποσότητα Ανακυκλώσιµη ποσότητα Υπόλοιπο (προς διάθεση) Νοµός Αττικής Λοιπή Ελλάδα Νότια Νοµός Θεσσαλονίκης Λοιπή Ελλάδα Βόρεια ΣΥΝΟΛΟ Παραγόµενες ρυπογόνες ουσίες 1 Στον παραπάνω πινάκα παρουσιάζεται η συνολική ποσότητα απορριµµάτων που παράγονται από διάφορους νοµούς της Ελλάδας καθώς και την ποσότητα που ανακυκλώνεται και το υπόλοιπο που µένει αδιάθετο. 17

18 Τα επικίνδυνα απόβλητα στην Ελλάδα είναι κυρίως σκωρίες εµπλουτισµού µεταλλευµάτων (σιδηρονικελίου, σιδηροπυρίτη, αλουµίνας κλπ), λάσπες από διυλιστήρια, λάσπες βαφείων και άλλων βιοµηχανικών µονάδων, σκόνη από σακκόφιλτρα χαλυβουργίας, λάσπες από βιοµηχανία λιπασµάτων, µπαταριών κλπ. Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, ένα σηµαντικό ποσοστό των παραγόµενων επικινδύνων αποβλήτων ανακυκλώνεται, όµως παραµένουν και σηµαντικές ποσότητες για διάθεση σε αποδέκτες. Όσον αφορά τα νοσοκοµειακά απόβλητα, αυτά διακρίνονται σε κοινά αστικά και σε µολυσµατικά. Στην Ελλάδα οι παραγόµενες ποσότητες µολυσµατικών νοσοκοµειακών αποβλήτων ανέρχονται σε 40 περίπου τόνους την ηµέρα. Σε ορισµένες περιπτώσεις, στην Ελλάδα δεν γίνεται διαχωρισµός των κοινών από τα µολυσµατικά απόβλητα και η διάθεσή τους γίνεται σε πλαστικές σακούλες και µε συνήθη απορριµµατοφόρα οχήµατα στις κοινές χωµατερές αστικών αποβλήτων χωρίς ιδιαίτερες προφυλάξεις. Αξίζει να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε µελέτη του ΥΠΕΧΩ Ε (1995) µόνον το 37% των νοσηλευτικών ιδρυµάτων στην Ελλάδα διαθέτει αποτεφρωτική µονάδα για την αποτέφρωση των µολυσµατικών αποβλήτων όπως απαιτούν οι διεθνείς προδιαγραφές. Η κατασκευή της πρώτης ειδικής µονάδας επεξεργασίας µολυσµατικών αποβλήτων στην Ελλάδα άρχισε στην περιοχή της Αττικής (Νέα Λιόσια) το ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ε ΑΦΟΥΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όταν αναφερόµαστε στην ρύπανση του εδάφους κυρίως εννοούµε την µακροπρόθεσµη επιβάρυνση της επιφάνειας της γης µε χηµικές ουσίες που επιδρούν αρνητικά στη διατήρηση ή στην ανάπτυξη της ζωής και γενικότερα έχουν αρνητικές 18

19 επιπτώσεις στην χλωρίδα και στην πανίδα της περιοχής. Η µόλυνση του εδάφους δυστυχώς δεν περιορίζεται στην επιφάνεια της γης αλλά επεκτείνεται και στο υπέδαφος, λόγω των όµβριων υδάτων µε αποτέλεσµα να έχουµε µόλυνση του υδάτινου ορίζοντα µίας πολύ µεγαλύτερης από εκείνης της επιφανειακής µόλυνσης περιοχής. Η ρύπανση του εδάφους µπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο στην ζωή του ανθρώπου όσο και στο περιβάλλον. Αυτές οι δυσάρεστες επιπτώσεις οφείλονται σε διάφορους τοµείς, κυρίως από τις δραστηριότητες των ανθρώπων. Τα φυτοφάρµακα και τα λιπάσµατα, οι πυρκαγιές, η µη ορθολογική καλλιέργεια της γης, τα στερεά απόβλητα, τα ραδιενεργά κατάλοιπα καθώς και η όξινη βροχή είναι τα κυριότερα αίτια που οδηγούν στα αποτελέσµατα που θα παραθέσουµε παρακάτω. ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ - ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ Ρύπανση Εδάφους από φυτοφάρµακα ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ 19

20 Οι συνέπειες των φυτοφαρµάκων στην υγεία είναι άµεσες ή µακροχρόνιες και σηµαντικές. Αρχικά, µπορούν να υπάρξουν ατυχήµατα δηλητηριάσεων που ίσως προκαλέσουν µέχρι και θάνατο ή ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία όσων έχουν δηλητηριαστεί. Όσον αφορά τις µακροχρόνιες βλάβες, οι κυριότερες επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισµό είναι προβλήµατα στο νευρικό και αναπνευστικό σύστηµα, βλάβες στο συκώτι και τα νεφρά, διάφορες αλλεργίες, επιδράσεις στο αίµα αλλά µπορεί να υπάρξει µέχρι και πρόκληση καρκίνου διαφόρων µορφών. Οι µακροχρόνιες επιπτώσεις προκαλούνται κυρίως µέσα από την τροφική αλυσίδα διότι περνάνε, πριν προλάβουν να διασπαστούν, στον ανθρώπινο οργανισµό µε τη λήψη φυτικών τροφών ή µε προϊόντα ζώων, τα οποία τρέφονται µε φυτικές τροφές και έτσι φτάνουν σ' αυτά οι βλαβερές ουσίες. Από την άλλη µεριά, τα λιπάσµατα δεν απορροφώνται τελείως από τα φυτά και είναι δηλητηριώδη για τα ζώα και τους ανθρώπους. Μάλιστα µπορούν να γίνουν τροφή για φυτικούς µικροοργανισµούς που καθώς αυξάνονται υπερβολικά καταναλώνουν µεγάλες ποσότητες οξυγόνου, κάνοντας έτσι αδύνατη τη ζωή στους υπόλοιπους οργανισµούς, φυτικούς και ζωικούς. Πολλά από αυτά µάλιστα εκκρίνουν τοξίνες.[5] ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Οι συνέπειες των φυτοφαρµάκων στο περιβάλλον µπορούν να είναι πολύ µεγάλες. Οι βλαβερές ουσίες που περιέχονται στα φυτοφάρµακα επηρεάζουν και καταστρέφουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Ολόκληρες οµάδες ζώων και εντόµων (βλαβερών και ωφέλιµων) εξαφανίζονται ενώ και η χλωρίδα µας, όπως είναι τα µικρά φυτά και δέντρα, καταστρέφονται. Το ανησυχητικό µε τις επιπτώσεις που θα έχει στο περιβάλλον ένα φυτοφάρµακο είναι πως δεν είναι πάντοτε ορατές και µετρήσιµες. Επιπλέον, τα λιπάσµατα µπορούν να προκαλέσουν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήµατα. Τα χηµικά λιπάσµατα καταστρέφουν το έδαφος µε δύο τρόπους. Κατ αρχήν προκαλούν χηµική διάβρωση, αποσυνθέτοντας την κολλοειδή ουσία του 20

21 αργίλου. Έπειτα, µε κάποιες αντιδράσεις δηµιουργούν ένα είδος σόδας που προκαλεί τη λεγόµενη τσιµεντοποίηση του εδάφους, δηλαδή το έδαφος σε βάθος cm γίνεται σκληρό σαν πέτρα. ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ - ΡΑ ΙΕΝΕΡΓΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ Ρύπανση εδάφους από απόβλητα ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Ένας άλλος τοµέας που ευθύνεται για την µόλυνση του εδάφους είναι τα στερεά απόβλητα και τα ραδιενεργά κατάλοιπα. Χωρίς να υπάρχει ευθεία σύγκριση ανάµεσα στην πρώτη πηγή µόλυνσης µε την δεύτερη πηγή αυτής της κατηγορίας, επιβαρύνουν και οι δύο αιτίες το έδαφος και το υπέδαφος πολλές φορές σε οριστική βάση αν ως άξονας αναφοράς ληφθεί η διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Βασική επίπτωση στην υγεία που προκαλούν τα απόβλητα είναι το γεγονός ότι απαιτούν αρκετό οξυγόνο που είναι απαραίτητο σε πολλούς οργανισµούς. Όσον αφορά τα ραδιενεργά κατάλοιπα, αυτά µπορούν να προκαλέσουν σοβαρές αρρώστιες στην υγεία του ανθρώπου αλλά και θάνατο. Για τον πληθυσµό, που εκτίθεται σε µόλυνση από τέτοια ραδιενεργά παράγωγα, ο βασικός κίνδυνος είναι η ανάπτυξη καρκίνου καθώς και συχνές είναι οι αιµορραγίες και πεπτικά προβλήµατα, λοιµώδη ή ανοσολογικά. Βέβαια, υπάρχουν και επιπτώσεις χαµηλών δόσεων ακτινοβολίας, οι οποίες είναι ελάχιστα γνωστές, και θα µπορούσαν να 21

22 προκαλέσουν καταρράκτη, ένας κίνδυνος που παρακολουθείται σε επαγγελµατίες της υγείας που εκτίθενται σε αυτήν (καρδιολόγοι, για παράδειγµα).[6] ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα παγκόσµια περιβαλλοντικά προβλήµατα, ενώ η µη διαχείριση των στερεών αποβλήτων τείνει να αποτελέσει έναν εφιάλτη για τη χώρα µας. Οι επιπτώσεις από την αλόγιστη διάθεσή τους είναι η αυτανάφλεξη (εκδήλωση πυρκαγιών) που µπορεί να οδηγήσει σε ερηµοποίηση περιοχών, παραγωγή επικίνδυνων αερίων για την χλωρίδα και την πανίδα και τέλος ρύπανση υδροφόρου ορίζοντα. Οι επιπτώσεις από τα ραδιενεργά κατάλοιπα µπορούν να είναι τροµακτικά σοβαρές. Σε ατυχήµατα, όπως στο πυρηνικό ατύχηµα του Τσερνόµπιλ (1986), µετά από σχεδόν 30 χρόνια, η ραδιενέργεια έχει περάσει στο υπέδαφος και στην τροφική αλυσίδα. Κάθε είδος ζωής όταν εκτίθεται σε τόσο µεγάλο βαθµό ακτινοβολίας θεωρείτε µολυσµένο. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Τα στερεά απόβλητα αποτελούν πλήγµα στην οικονοµία και τον τουρισµό της περιοχής. Αρχικά, η εγκατάσταση συστηµάτων κατακράτησης των ρύπων και συστηµάτων συνεχούς παρακολούθησής τους (continious monitoring) είναι πολύ ακριβή και έπειτα τεράστιο είναι και το κόστος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως επιπτώσεις της ρύπανσης στην υγεία, στα κτίρια, στις σοδειές, στο φαινόµενο του θερµοκηπίου και εργατικά ατυχήµατα. Από την άλλη µεριά, τα ραδιενεργά κατάλοιπα απαιτούν υψηλά ποσά για τα συστήµατα ασφάλειας και αποτροπής τροµοκρατικών ενεργειών.[7] ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 22

23 Η όξινη βροχή έχει σοβαρές επιπτώσεις στο έδαφος. Αρχικά, η όξινη βροχή αποµακρύνει από το έδαφος πολύτιµα µέταλλα όπως το µαγνήσιο, το ασβέστιο και το κάλιο, µετατρέποντας το φτωχό, λόγω έλλειψης θρεπτικών συστατικών. Όσο πιο όξινο είναι το ph της βροχής τόσο περισσότερα τοξικά µέταλλα απελευθερώνονται από το έδαφος. Αυτά τα µέταλλα απελευθερώνονται από το έδαφος και µπορούν να φτάσουν µέχρι και στην τροφική αλυσίδα να επηρεάσουν την υγεία των ανθρώπων. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Πυρκαγιές αποτέλεσµα της ανθρώπινης αδιαφορίας ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Αν η έκθεση στον καπνό είναι σύντοµη, τότε οι συνέπειες, ιδίως στους ενήλικες, φεύγουν γρήγορα µετά την αποµάκρυνση του καπνού. Στα σηµάδια ενόχλησης καπνού περιλαµβάνονται ερέθισµα (φαγούρα) στα µάτια, επώδυνος λαιµός,διαρροή απ τη µύτη και γενικό βήξιµο. Βέβαια, άνθρωποι µε προυπάρχουσες ασθένειες όπως η καρδιοπάθεια ή πνευµονοπάθεια (συµπεριλαµβανοµένου του άσθµατος) είναι πιο ευαίσθητοι στις συνέπειες της αναπνοής λεπτών µορίων. Μπορεί να περάσει λίγο διάστηµα µέχρι να παρουσιαστούν και να επιδεινωθούν τα συµπτώµατα. Όταν η έκθεση στον καπνό είναι για µεγάλο χρονικό διάστηµα είναι γνωστό ότι µπορούν να προκαλέσουν ή πιστεύεται ότι µπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στον άνθρωπο λόγω κάποιων συστατικών τους. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 23

24 Οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών έχουν καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον και το οικοσύστηµα. Όταν ένα δάσος ταλαιπωρείται από πυρκαγιές συστηµατικά, τότε µετατρέπεται αρχικά σε θαµνότοπο, υποβαθµίζεται η παραγωγική του ικανότητα και τελικώς ερηµοποιείται αφού µπορεί να µετατραπεί σε µία άγονη και βραχώδη έκταση. Έπειτα, αξίζει να σηµειωθεί πως κατά µέσο όρο η αποκατάσταση της καµένης δασικής έκτασης γίνεται σε 5 δεκαετίες ενώ Έχουµε αύξηση της θερµοκρασίας και ενίσχυση του φαινόµενου του «Θερµοκηπίου».[8] ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Φυσικά, οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών έχουν καταστροφικές συνέπειες και στον οικονοµικό τοµέα. Αρχικά, όπως είναι γνωστό ότι οι πυρκαγιές καταστρέφουν γεωργικές εκτάσεις, σοδιές και κτηνοτροφίες οι οποίες έχουν άµεση επιρροή και στην ανεργία. Με τη σειρά της, η ανεργία µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα µεταναστεύσεις προς τα κοντινά αστικά κέντρα και ερηµοποίηση των πληγέντων περιοχών. Τέλος µετά από µία µεγάλη πυρκαγιά καταστρέφονται τα δασικά προϊόντα και τα στερούµαστε για αρκετά χρόνια, µέχρι να ξαναγίνει το δάσος όπως ήτανε προτού καεί.[9] 3.5 ΛΥΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μέχρι σήµερα το έδαφος δεν έχει αποτελέσει αντικείµενο ειδικών µέτρων προστασίας σε κοινοτικό επίπεδο. Η προστασία του εδάφους εξασφαλίζεται µε διάφορες διατάξεις, οι οποίες είτε συνδέονται µε την προστασία του περιβάλλοντος είτε αφορούν άλλους πολιτικούς τοµείς όπως η γεωργία ή η αγροτική ανάπτυξη. Εντούτοις µε τις εν λόγω διατάξεις δεν εξασφαλίζεται η επαρκής προστασία του, λόγω της ποικιλίας των στόχων και των πεδίων εφαρµογής τους. Επιβάλλεται να αναληφθεί συντονισµένη δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο λόγω της σηµασίας που έχει η κατάσταση του εδάφους για άλλα ήδη ρυθµισµένα σε κοινοτικό επίπεδο θέµατα περιβάλλοντος ή επισιτιστικής ασφάλειας, καθώς και λόγω 24

25 του κινδύνου πρόκλησης στρεβλώσεων στην εσωτερική αγορά κατά την αποκατάσταση µολυσµένων τοποθεσιών, εξαιτίας των ενδεχόµενων διασυνοριακών επιπτώσεων και των διεθνών διαστάσεων του εν λόγω προβλήµατος. Η θεµατική στρατηγική για την προστασία του εδάφους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) προτείνει µέτρα µε στόχο την προστασία του εδάφους και τη διαφύλαξη της ικανότητάς του να επιτελεί τις οικολογικές, οικονοµικές, κοινωνικές και πολιτιστικές λειτουργίες του [10] Η στρατηγική προβλέπει τη διαµόρφωση νοµοθετικού πλαισίου για την προστασία και τη βιώσιµη αξιοποίηση του εδάφους, την ενσωµάτωση της προστασίας του εδάφους στις εθνικές και κοινοτικές πολιτικές, την ενίσχυση του αντίστοιχου γνωστικού υπόβαθρου, καθώς και τη µεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού. Η πρόταση οδηγίας αποτελεί µείζον στοιχείο της στρατηγικής και θα επιτρέψει στα κράτη µέλη να λάβουν τα δέοντα µέτρα ανάλογα µε τις τοπικώς επικρατούσες συνθήκες. Προβλέπει µέτρα που αποσκοπούν στον εντοπισµό των προβληµάτων, στην πρόληψη της υποβάθµισης του εδάφους και στην αποκατάσταση των ήδη υποβαθµισµένων ή µολυσµένων εκτάσεων. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ Ε ΑΦΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΙΑΒΡΩΣΗ Η αντιµετώπιση της διαβρώσεως και η καλή συντήρηση του εδάφους µπορεί να γίνει µε τους παρακάτω τρόπους: Με την καλλιέργεια των επικλινών εδαφών κατά ισοϋψείς καµπύλες συντελεί στη µείωση της κλίσης και τη χαλάρωση του εδάφους, που µε τη σειρά της οδηγεί στην αποτροπή της επιφανειακής απορροής των νερών της βροχής. Με τη κατασκευή αναβαθµίδων κατά τις ισοϋψείς στα επικλινή εδάφη. 25

26 Με την κάλυψη των εδαφών µε φυτική βλάστηση η µε καλλιεργούµενα φυτά ή µε φυσική βλάστηση (λιβάδι, δάσος ) Προστασία των δασών από πυρκαγιές και µέτρα προστασίας µετά τις πυρκαγιές. Αναδάσωση φυσική ή τεχνητή. Τα οικοσυστήµατα έχουν τη δυνατότητα φυσικής αναγέννησης όµως µερικές φορές σε επικλινή εδάφη πρέπει να επεµβαίνουµε άµεσα µε φυτεύσεις ή αντιδιαβρωτικά τεχνικά έργα. Η αποκατάσταση παλιών λατοµείων που έχουν εγκαταλειφθεί Αναβαθµίδες κατασκευασµένες από φυσική πέτρα ασική περιοχή σε δασική έκταση µε σηµάδια αυξηµένης βόσκησης Τροποποίηση συµπεριφοράς, ανάληψη ευθυνών και συµµετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν περιβαλλοντικά προβλήµατα για το έδαφος[11] ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ Ε ΑΦΟΥΣ Τα κράτη µέλη λαµβάνουν τα δέοντα µέτρα για να αποφεύγεται η µόλυνση των εδαφών από επικίνδυνες ουσίες. Παράλληλα οφείλουν να συντάξουν µητρώο περιοχών που έχουν υποστεί µόλυνση από ανάλογες ουσίες, όταν οι συγκεντρώσεις τους συνεπάγονται σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου ή το περιβάλλον, καθώς και των τοποθεσιών στις οποίες κατά το παρελθόν αναπτύχθηκαν ορισµένες δραστηριότητες [χώροι υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων (χωµατερές), αεροδρόµια, λιµένες, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, δραστηριότητες που διέπονται από τις διατάξεις της οδηγίας για την ολοκληρωµένη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης κ.λπ.]. Στην πρόταση παρατίθεται κατάλογος των εν δυνάµει ρυπογόνων δραστηριοτήτων. Τα κράτη µέλη οφείλουν εν συνεχεία να προβαίνουν στην εξυγίανση των τοποθεσιών που έχουν υποστεί ρύπανση, στο πλαίσιο εθνικής στρατηγικής, το οποίο καθορίζει τις αντίστοιχες προτεραιότητες. Όταν είναι αδύνατο να αναλάβει ο υπεύθυνος το κόστος της εξυγίανσης της τοποθεσίας, το κράτος µέλος πρέπει να µεριµνά για τη χρηµατοδότηση της αποκατάστασης. 26

27 ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΙΝ ΥΝΩΝ, ΜΕΤΡΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΚΑΙ Τα µέτρα στην πρόταση οδηγίας προβλέπουν ότι τα κράτη µέλη θα καταγράψουν τις περιοχές στις οποίες υφίστανται κίνδυνοι αποσάθρωσης, µείωσης της περιεκτικότητας του εδάφους σε οργανικά υλικά, καθίζησης (συµπίεσης), αλάτωσης ή κατολίσθησης, ή τις περιοχές στις οποίες έχει ήδη λάβει χώρα ανάλογη διαδικασία εδαφικής υποβάθµισης. Η ως άνω καταγραφή πρέπει να πραγµατοποιηθεί βάσει των κριτηρίων που ορίζονται στην πρόταση. Εν συνεχεία επιβάλλεται να καθοριστούν στόχοι και να εγκριθούν προγράµµατα κατάλληλων µέτρων, ώστε να µειωθούν οι προαναφερόµενοι κίνδυνοι και να αντιµετωπιστούν οι συνέπειές τους. Τα κράτη µέλη οφείλουν επίσης να προβλέψουν µέτρα που θα επιτρέπουν τον περιορισµό της αδιαβροχοποίησης (στεγανοποίησης-σφράγισης) των εδαφών και θα αποκαθιστούν ιδίως τις εγκαταλελειµµένες τοποθεσίες ή, όταν η αδιαβροχοποίηση κρίνεται απαραίτητη, µέτρα που θα περιορίζουν τις συνέπειές της. 27

28 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΡΥΠΩΝ [5] Απόνερα ελαιουργείων Τα υγρά απόβλητα τα οποία προέρχονται από τα απόνερα των ελαιουργείων µετά την εξαγωγή του ελαιόλαδου καθώς επίσης και σε µονάδες επεξεργασίας βρώσιµων ελιών αποτελούν ένα σηµαντικό κίνδυνο περιβαλλοντικής υποβάθµισης. Τα έντονα προβλήµατα ρύπανσης που προκύπτουν στο ευρύτερο περιβάλλον (έδαφος, νερό και αέρα) αντιµετωπίζονται µε µια σειρά µεταχειρίσεις, που στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση της περιβαλλοντικής υποβάθµισης. Μερικά από τα µέτρα αυτά είναι η κατασκευή εξατµισοδεξαµενών πλησίον των ελαιουργείων, όπου συγκεντρώνονται τα απόνερα, η χρήση αερόβιων και αναερόβιων µεταχειρίσεων καθώς και η χηµική οξείδωση µε όζον, υπεροξείδιο του υδρογόνου (H2O2) ή /και UV ακτινοβολία, επίσης ο συνδυασµός χηµικής και βιολογικής επεξεργασίας αλλά και ο διαχωρισµός των απόνερων ανάµεσα σε πολύτιµα συστατικά και σε απόβλητα (Λαζαρίδη, 2003). Θα πρέπει βέβαια να λαµβάνεται υπόψη το κόστος εγκατάστασης και υλοποίησης αυτών των µέτρων καθώς και άλλα τεχνικά εµπόδια (π.χ έλλειψη χώρου για κατασκευή εξατµισοδιαπνοής). Η εξάτµιση σε ανοικτές εξατµισοδεξαµενές, είναι η πιο κοινή τεχνική για την Κρήτη, για την αντιµετώπιση των προβληµάτων ρύπανσης των απόνερων από τα ελαιουργεία, κυρίως λόγω του χαµηλού κόστους εγκατάστασης. Έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία των υγρών αποβλήτων µπορεί να αποτελέσουν ένα άριστο εδαφοβελτιωτικό ή να χρησιµοποιηθούν για µερική αντικατάσταση των λιπασµάτων, λόγω του υψηλού βιολογικού φορτίου και της υψηλής θρεπτικής αξίας. Επίσης τα στερεά υποπροϊόντα των ελαιουργείων µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την παραγωγή κοµπόστας, η οποία έχει µεγάλη αξία στην λίπανση σε βιολογικούς ελαιώνες. Πιλοτικές µονάδες για την επεξεργασία αποβλήτων έχουν γίνει σε αρκετές περιοχές καθώς επίσης και κάποιες µονάδες για παραγωγή βιοαερίων. ιαχείριση ρύπων 28

29 Αρχικά, σηµαντική είναι πρόληψη της δηµιουργίας των απορριµµάτων. Στη συνέχεια η επαναχρησιµοποίηση των συσκευασιών και η ανακύκλωση είναι τρόποι µείωσης των απορριµµάτων στις καλλιέργειες. ιαχωρισµός απορριµµάτων Τα απορρίµµατα καλλιέργειας διαχωρίζονται σε απορρίµµατα φυτοπροστατευτικών προϊόντων (κενά συσκευασίας φυτοπροστατευτικών προϊόντων και λιπασµάτων) και λοιπά απορρίµµατα. Είναι σηµαντικό να γίνεται ο διαχωρισµός των απορριµµάτων στην πηγή προέλευσης τους, προκειµένου να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο ανακύκλωσης και να αποφευχθούν προβλήµατα υγείας και ασφαλείας για τους εργαζοµένους στη συλλογή και το χειρισµό των απορριµµάτων. ιαχείριση απορριµµάτων Η συλλογή των απορριµµάτων συνίσταται να γίνεται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα. γιατί η ύπαρξη απορριµµάτων για µεγάλο χρονικό διάστηµα στους ελαιώνες αποτελεί εστία µόλυνσης προσελκύοντας έντοµα και τρωκτικά. Στους ελαιώνες επίσης, είναι απαραίτητο να καθοριστεί και να σηµανθεί ευκρινώς χώρος συγκέντρωσης και αποκοµιδής όλων των απορριµµάτων, φυτοπροστατευτικών και µη. Οι ελαιοκαλλιεργητές είναι σηµαντικό να εναρµονίζονται µε τις ειδικές δεσµεύσεις κάθε περιοχής, περιοχών οικολογικά ευαίσθητων (µελέτες του ΥΠΕΧΩ Ε ή Εθνικά Σχέδια ράσης) καθώς και να προστατεύουν το αγροτικό τοπίο (αναβαθµίδες, ξερολιθιές, αναχώµατα και τα φυσικά πρανή στα όρια των ελαιώνων). Εικόνα 1: μόλυνση του εδάφους 29

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους ΡΥΠΑΝΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους οργανισμούς και διαταραχές στα οικοσυστήματα.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Το Φαινόμενο του θερμοκηπίου Η τρύπα του όζοντος Η μόλυνση της ατμόσφαιρας Η μόλυνση του νερού Η μόλυνση του εδάφους Όξινη βροχή Ρύπανση του περιβάλλοντος Ραδιενεργός ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Οικιακή Οικονομία Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Κουτσάκη Μαρία Χρυσή Β 4 Η ρύπανση του περιβάλλοντος: το σύγχρονο πρόβλημα του 21ου αιώνα Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Eνημέρωσης κι Ευαισθητοποίησης μαθητών, γονέωνκαι εκπαιδευτικών για τα Απόβλητα Συσκευασίας στο Δήμο μας

Πρόγραμμα Eνημέρωσης κι Ευαισθητοποίησης μαθητών, γονέωνκαι εκπαιδευτικών για τα Απόβλητα Συσκευασίας στο Δήμο μας Πρόγραμμα Eνημέρωσης κι Ευαισθητοποίησης μαθητών, γονέωνκαι εκπαιδευτικών για τα Απόβλητα Συσκευασίας στο Δήμο μας ΕλληνικήΕταιρείαΑξιοποίησης Ανακύκλωσης Α.Ε. Τα σκουπίδια μας... Αυξάνονται χρόνομετοχρόνο!

Διαβάστε περισσότερα

Τα Σκουπίδια µας. Αστικά Στερεά Απόβλητα χαρακτηρίζονται τα:

Τα Σκουπίδια µας. Αστικά Στερεά Απόβλητα χαρακτηρίζονται τα: Τα Σκουπίδια µας (Αστικά Στερεά Απόβλητα) Αστικά Στερεά Απόβλητα χαρακτηρίζονται τα: Ζυµώσιµα: 44% Η µέση ποιοτική σύσταση των παραγόµενων Χαρτί: 25% αστικών στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα, Πλαστικά: 12%

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Αναστασία Ματαλιωτάκη Β'3

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Αναστασία Ματαλιωτάκη Β'3 εργασία Οικιακής Οικονομίας Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Αναστασία Ματαλιωτάκη Β'3 Η ρύπανση του περιβάλλοντος Εισαγωγή Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια, η οποία περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ.

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. 2 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ.σ.3 Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

2.4 Ρύπανση του νερού

2.4 Ρύπανση του νερού 1 Η θεωρία του μαθήματος με ερωτήσεις 2.4 Ρύπανση του νερού 4-1. Ποια ονομάζονται λύματα; Έτσι ονομάζονται τα υγρά απόβλητα από τις κατοικίες, τις βιομηχανίες, τις βιοτεχνίες και τους αγρούς. 4-2. Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως:

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: Το νερό (Η 2 Ο) Το οξυγόνο (Ο 2 ) Ο άνθρακας (C) Το άζωτο (N 2 ) Το θείο (S) Οφώσφορος(P) κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: 1. Οι εδαφικές ιδιότητες μεταβάλλονται: Α. Κατά μήκος των τριών αξόνων (x, y, z) Β. Με το πέρασμα του

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΤΑΞΗ :Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΤΑΞΗ :Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΤΑΞΗ :Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016 Απορρίμματα Τι είναι τα απορρίμματα; Απορρίμματα είναι υπολείμματα τροφών και αντικειμένων τα οποία έχουν παύσει να εξυπηρετούν τον σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση και Τεχνολογίες Επεξεργασίας Αποβλήτων

Διαχείριση και Τεχνολογίες Επεξεργασίας Αποβλήτων Διαχείριση και Τεχνολογίες Επεξεργασίας Αποβλήτων Απόβλητα Ν. 1650/1986 Απόβλητο θεωρείται κάθε ποσότητα ουσιών, θορύβου, αντικειμένων ή άλλων μορφών ενέργειας σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση από τις οποίες

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών 30-12-2014 EVA PAPASTERGIADOU Ανακύκλωση των Θρεπτικών είναι η χρησιμοποίηση, ο μετασχηματισμός, η διακίνηση & η επαναχρησιμοποίηση των θρεπτικών στοιχείων στα οικοσυστήματα

Διαβάστε περισσότερα

E. Καµπουράκης. Τηλ.. 281 0 245851, Fax.. 281 0 245873 ekab@nagref-her.gr

E. Καµπουράκης. Τηλ.. 281 0 245851, Fax.. 281 0 245873 ekab@nagref-her.gr ΛίπανσηστηνΒιολογικήΓεωργία E. Καµπουράκης Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) Ταχ. Θυρ.. 2229, 71003 Ηράκλειο, Κρήτη Ελλάδα Τηλ.. 281 0 245851, Fax.. 281 0 245873 ekab@nagref-her.gr Λίπανσηστηνβιολογικήγεωργία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Ρύπανση του εδάφους

4.2 Ρύπανση του εδάφους 110 Ερωτήσεις θεωρίας με απαντήσεις 4.2 Ρύπανση του εδάφους Οι ανθρώπινες δραστηριότητες ρυπαίνουν το έδαφος Ερωτήσεις κατανόησης θεωρίας και προβλήματα 2-1. Η ρύπανση του εδάφους οφείλεται κυρίως στη

Διαβάστε περισσότερα

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης Επειδή ο πληθυσμός της γης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες αυξάνοντας συνεχώς, χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο γλυκό νερό. Με τον τρόπο αυτό, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το γλυκό νερό ρυπαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΑΘΗΜΑ ΚΟΡΜΟΥ «Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕΡΟΣ B ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΑΡΤΙΟΥ ;

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΑΡΤΙΟΥ ; ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Ορισμός: Είναι η διαδικασία με την οποία επαναχρησιμοποιείται εν μέρει ή ολικά οτιδήποτε αποτελεί έμμεσα ή άμεσα αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και το οποίο στην μορφή που είναι δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή ΜΠΕ 2. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή

Εφαρμογή ΜΠΕ 2. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή Εφαρμογή ΜΠΕ 2 Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ΧΥΤΑ είναι ο συνδυασμός ενός χώρου ειδικά επιλεγμένου, διαμορφωμένου και εξοπλισμένου και ενός τρόπου λειτουργίας, διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν 7. Επαναχρησιμοποίηση νερού στο δήμο μας! Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν επεξεργασία πριν την επανάχρησή τους. Ο βαθμός επεξεργασίας εξαρτάται από την χρήση για την

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Χημικές ιδιότητες του εδάφους

Δασική Εδαφολογία. Χημικές ιδιότητες του εδάφους Δασική Εδαφολογία Χημικές ιδιότητες του εδάφους Χημικές ιδιότητες εδάφους Εδαφικά κολλοειδή Ηλεκτρικά φορτία των ανόργανων κολλοειδών Εναλλακτική ικανότητα του εδάφους Βαθμός κορεσμού με βάσεις Ανταλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Σοφοκλής Λογιάδης Τι ειναι ρυπανση του νερου -ορισμος Το νερό είναι η πηγή ζωής στον πλανήτη μας. Περίπου το 70% της επιφάνειας του σκεπάζεται με νερό. Από το συνολικό διαθέσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα τσακάλι που ζουν σε ένα οικοσύστημα ανήκουν: Α. Στον ίδιο πληθυσμό Β. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης ΡΥΠΑΝΣΗ 91 είναι η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς ( ο ορισμός της ρύπανσης από τον ΟΗΕ ) Ρύποι Φυσικοί (εκρήξεις

Διαβάστε περισσότερα

90711400-8. Σελίδα 2 από 5

90711400-8. Σελίδα 2 από 5 CPV κωδικοί «Υπηρεσίες λυμάτων, απορριμμάτων, καθαρισμού και περιβαλλοντικές υπηρεσίες» 90XXXXXX CODE EL 90000000-7 Υπηρεσίες λυμάτων, απορριμμάτων, καθαρισμού και περιβαλλοντικές υπηρεσίες 90400000-1

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ *Φέρουσα χωρητικότητα Ο μέγιστος αριθμός ατόμων ενός είδους που μπορεί να υποστηρίζεται από ένα δεδομένο οικοσύστημα. Ο προσδιορισμός της για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ

ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗΟ Θ Ω ΔΙΑΒΡΩΣΗ Έφη Λαμπροπούλου, Γεωλόγος 7 ου Γυμνασίου Περιστερίου ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Αποσάθρωση καλείται το φαινόµενο κατά το οποίο τα προϊόντα της φθοράς

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458

Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458 Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΣΤΟΙΧΕΙΑΡΥΠΑΝΣΗΣ 2.1 ΠΑΘΟΦΟΝΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 2.1.1 ΒΑΚΤΗΡΙΑ 2.1.2 ΙΟΙ 2.1.3 ΠΡΩΤΟΖΩΑ 2.2 ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΥΤΕΣ ΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων

Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων Ενότητα 10: Τελική διάθεση Ταφή. Μουσιόπουλος Νικόλαος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 12 1. Παράδειγµα κριτηρίου κλειστού τύπου - ανοικτού τύπου - κρίσης (µάθηµα ηµέρας) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΕΠΩΝΥΜΟ. ΟΝΟΜΑ ΤΑΞΗ ΤΜΗΜΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ Σκοπός εξέτασης: Η διαπίστωση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ. Μαµάης Ακαδηµαϊκό έτος 2009-2010 Εαρινό Εξάµηνο Τάσεις εξάπλωσης

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός το. φλψ Στάδια επεξεργασίας λυμάτων ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ?

Ορισμός το. φλψ Στάδια επεξεργασίας λυμάτων ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ? ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ? Ο βιολογικος καθαρισμος αφορα την επεξεργασια λυματων, δηλαδη τη διαδικασια μεσω της οποιας διαχωριζονται οι μολυσματικες ουσιες από

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2003 2004 στο μάθημα «Το πείραμα στη

Διαβάστε περισσότερα

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα διαφέρουν από τα αέρια. 1. Ένα αέριο αποτελείται από ξεχωριστά άτομα ή μόρια τα οποία είναι διαχωρισμένα ενώ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (2 Ο κεφάλαιο) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα Μάθημα 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση Δύο από τα σημαντικότερα προβλήματα παγκοσμίως είναι η λειψυδρία και η ρύπανση του νερού. Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τις αιτίες που

Διαβάστε περισσότερα

Ατμόσφαιρα. Αυτό τo αεριώδες περίβλημα, αποτέλεσε την πρώτη ατμόσφαιρα της γης.

Ατμόσφαιρα. Αυτό τo αεριώδες περίβλημα, αποτέλεσε την πρώτη ατμόσφαιρα της γης. Ατμόσφαιρα Η γη, όπως και ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα, αναπτύχθηκε μέσα από ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης και αερίων, πριν από 4,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Τότε η γη, περικλειόταν από ένα αεριώδες περίβλημα

Διαβάστε περισσότερα

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων Ενότητα 5: Πηγές και Τύποι Ρύπανσης Αναπληρωτής Καθηγητής Νικόλαος Θεοδοσίου ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Η αποσάθρωση ορίζεται σαν η διάσπαση και η εξαλλοίωση των υλικών κοντά στην επιφάνεια της Γης, µε τοσχηµατισµό προιόντων που είναι σχεδόν σε ισορροπία µε τηνατµόσφαιρα, την υδρόσφαιρα και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΜΗΜΑ : Α3 ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : Σωτηρόπουλος Σάββας. Τσόγκας Βασίλης

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΜΗΜΑ : Α3 ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : Σωτηρόπουλος Σάββας. Τσόγκας Βασίλης ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΜΗΜΑ : Α3 ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : Σωτηρόπουλος Σάββας Τσόγκας Βασίλης ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Η συγκέντρωση του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, η κοινωνική και τεχνολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 1.1 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 1.1 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 1.1 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Η βιολογική παραγωγή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση Δασική Εδαφολογία Εδαφογένεση Σχηματισμός της στερεάς φάσης του εδάφους Η στερεά φάση του εδάφους σχηματίζεται από τα προϊόντα της αποσύνθεσης των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων μαζί με τα προϊόντα της

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: Φυσικά Χηµικά Βιολογικά. Πολλές από τις παραµέτρους που ανήκουν στις κατηγορίες αυτές αλληλεξαρτώνται π.χ. η θερµοκρασία που

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα ύλη μέχρι

Διδακτέα ύλη μέχρι 7Ο ΓΕΛ Πειραιά Α Λυκείου Σχολικό έτος 2017-18 ΓΕΩΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (μάθημα επιλογής) Διδακτέα ύλη μέχρι 18-12-2017 Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Η διδακτέα ύλη για το μάθημα επιλογής «ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Βασιλεία Αλεξανδροπούλου ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ της ΟΜΑΔΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Βασιλεία Αλεξανδροπούλου ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ της ΟΜΑΔΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Μαθητές της ομάδας Βιργινία Καρασταμάτη Σταματία Κουτσίκου Νικολοπούλου Μαρία- Ελένη Ντούνκιεβτς Λάουρα Μωϊσιάδη Λυδία Αναστασία Χουτζούμη Κουρούβανης Κων/νος Αδαμαντία Ριτσοτάκη Κουρούπη Ελένη

Διαβάστε περισσότερα

Παντελής Παντελάρας Χημικός Μηχανικός Μέλος ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ

Παντελής Παντελάρας Χημικός Μηχανικός Μέλος ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ Παντελής Παντελάρας Χημικός Μηχανικός Μέλος ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ Η συνέπεια της ανάπτυξης σε μιά παγκόσμια οικονομία, είναι η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής και της κατανάλωσης. Αποτέλεσμα : υπερβολική αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Οργανική ουσία είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 05/02/1017 ΘΕΜΑ 1 ο Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Σε ένα οικοσύστημα θα τοποθετήσουμε τις ύαινες και τα λιοντάρια στο ίδιο τροφικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Ζήτηµα 1ο Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι ιοί είναι :

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι

Διαβάστε περισσότερα

THE GREEN RECYCLE RIGHT. Αποστολή µας: ο σωστός τρόπος. ανακύκλωσης µπαταριών µολύβδου - οξέως.

THE GREEN RECYCLE RIGHT. Αποστολή µας: ο σωστός τρόπος. ανακύκλωσης µπαταριών µολύβδου - οξέως. THE Αποστολή µας: ο σωστός τρόπος ανακύκλωσης µπαταριών µολύβδου - οξέως. powered by To Green Mission...αποτελεί µία «πράσινη αποστολή» δεκάδων επιχειρήσεων από διάφορους επιχειρηµατικούς κλάδους, που

Διαβάστε περισσότερα

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του Έδαφος Οι ιδιότητες και η σημασία του ΕΔΑΦΟΣ : Είναι το χαλαρό επιφανειακό στρώμα του στερεού φλοιού της γης. ΕΔΑΦΟΓΕΝΕΣΗ: Το έδαφος σχηματίζεται από την αποσάθρωση των μητρικών πετρωμάτων με την επίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Συνολικός Προϋπολογισμός: Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ελλάδα Ισπανία. Ιταλία

Συνολικός Προϋπολογισμός: Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ελλάδα Ισπανία. Ιταλία 2009 2012 Συνολικός Προϋπολογισμός: 1.664.986 Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης: 802.936 Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Η παρουσίαση Η κατάσταση στην Ελλάδα Τι κάνουν στην Ισπανία Τι κάνουν στην Ιταλία Τι θα μπορούσαμε

Διαβάστε περισσότερα

Συσκευασία Τροφίμων. Διάρθρωση διαλέξεων

Συσκευασία Τροφίμων. Διάρθρωση διαλέξεων Συσκευασία Τροφίμων Εισαγωγή Αθανάσιος Αλεξόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Υγιεινής Τροφίμων Διάρθρωση διαλέξεων Εισαγωγή Πλαστική συσκευασία Μεταλλική συσκευασία Γυάλινη συσκευασία Χάρτινη συσκευασία Ασηπτική

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος

Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος Κύριες διαδικασίες: 1) Αποσάθρωση 1) Μετακίνηση Έκπλυση

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ 2. ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

1. Η ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ 2. ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Σελίδα 1 Τίτλος ενηµερωτικού δελτίου Π Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΕΚΠΕΜΠΕΙ Εισαγωγή των δικών σας εικόνων SOS!!!!!! Η καταστροφή του περιβάλλοντος Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι η µεγάλη µας ντροπή καθώς υποθηκεύει

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη του καλίου, γενικά Προάγει την φωτοσύνθεση Επιταχύνει την μεταφορά των προϊόντων μεταβολισμού Ενισχύει την

Διαβάστε περισσότερα

Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος

Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2007-2008 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Θέμα: Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος Τμήμα: ΗΥ: Ομάδα: Β1 pc25

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 Η ύλη συναντάται σε τρεις φυσικές καταστάσεις: Στερεή: έχει καθορισμένη μάζα, σχήμα και όγκο. Υγρή: έχει καθορισμένη μάζα και όγκο, ενώ σχήμα κάθε φορά παίρνει το σχήμα του δοχείου που το

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας

Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας ΑΡΓΥΡΩ ΛΑΓΟΥΔΗ Δρ. Χημικός TERRA NOVA ΕΠΕ περιβαλλοντική τεχνική συμβουλευτική ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΔΟΥ, ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΦΥΤΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΔΟΥ, ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΦΥΤΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΔΟΥ, ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΦΥΤΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. (ΜΗΔΙΚΗΣ). Σαχινίδης Συμεών ΟΝΟΜΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

«ΠεριβαλλοντικέςΕπιπτώσεις απότη γιαµια

«ΠεριβαλλοντικέςΕπιπτώσεις απότη γιαµια «ΠεριβαλλοντικέςΕπιπτώσεις απότη τηχρήσηηλιακώνσυστηµάτων γιαµια µιααειφόροπροοπτική» Ν. Φραντζεσκάκη 1, Β. Γκέκας 1 και Θ. Τσούτσος 2 1. Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά 2. Κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Κύκλος του άνθρακα Φαινόμενο του θερμοκηπίου Υπερθέρμανση

Διαβάστε περισσότερα

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή.

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) οργανική ουσία (χούμος) Η άργιλος (< 2μ) των εδαφών, διαμέτρου

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων λέγεται η κίνηση των θρεπτικών στοιχείων και ο ανεφοδιασμός δασικών οικοσυστημάτων με θρεπτικά συστατικά Οικοσύστημα

Ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων λέγεται η κίνηση των θρεπτικών στοιχείων και ο ανεφοδιασμός δασικών οικοσυστημάτων με θρεπτικά συστατικά Οικοσύστημα Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων λέγεται η κίνηση των θρεπτικών στοιχείων και ο ανεφοδιασμός δασικών οικοσυστημάτων με θρεπτικά συστατικά Οικοσύστημα Απελευθέρωση ουσιών αποσύνθεση Απορρόφηση

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Οικολογία: η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών, και φυσικά του ανθρώπου, με τους βιοτικούς (ζωντανούς οργανισμούς του ίδιου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενότητα 9: Υγρά αστικά απόβλητα Διάθεση λυμάτων στο έδαφος (φυσικά συστήματα επεξεργασίας) (Μέρος 1 ο ) Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

Σάββατο, 25 Μαΐου 2002 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΕΙΑ. Βιολογία

Σάββατο, 25 Μαΐου 2002 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΕΙΑ. Βιολογία Σάββατο, 25 Μαΐου 2002 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΕΙΑ Βιολογία ΘΕΜΑ 1 Στις ερωτήσεις 1 5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Ποιο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Εδαφικά κολλοειδή Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) ή οργανική ουσία (χούμος) με διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ηάργιλος(

Διαβάστε περισσότερα

All from a Single Source

All from a Single Source All from a Single Source Το PeKacid TM είναι μια νέα, καινοτόμος λύση για τον φώσφορο σε ασβεστούχα εδάφη και νερά με μεγάλη σκληρότητα. Στερεό φωσφορικό οξύ σε σάκους Μονοκρυσταλλικό, με χαμηλό ph (2.2)

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση ΣΤ 1 ΤΑΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ανακύκλωση ΣΤ 1 ΤΑΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ανακύκλωση ΣΤ 1 ΤΑΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γεια σας! Είμαι η Μαρία και θα σας μιλήσω για την ανακύκλωση μπαταριών. Γεια σας! Είμαι η Χαριτίνη και θα σας μιλήσω για την κομποστοποίηση. Γεια σας! Είμαι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ. Μαρία Δημητρίου Δ τάξη

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ. Μαρία Δημητρίου Δ τάξη ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ Μαρία Δημητρίου Δ τάξη Τι είναι η ανακύκλωση; Τι είναι ανακύκλωση Τι είναι ανακύκλωση Ανακύκλωση; Είναι η διαδικασία μέσα από την οποία επιτυγχάνεται η εκ νέου χρήση των υλικών συσκευασίας

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ 1 Ονομ/μο φοιτήτριας: Κουκουλιάντα Στυλιανή Αριθμός μητρώου: 7533 Υπεύθυνος καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη ιάθεση Επεξεργασµένων Υγρών Αποβλήτων στο Υπέδαφος

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη ιάθεση Επεξεργασµένων Υγρών Αποβλήτων στο Υπέδαφος Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη ιάθεση Επεξεργασµένων Υγρών Αποβλήτων στο Υπέδαφος Μαρία Π. Παπαδοπούλου ρ. Πολιτικός Μηχανικός Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης Πολυτεχνειούπολη, 73100,

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις 2013. Έκφραση - Έκθεση

Πανελλαδικές εξετάσεις 2013. Έκφραση - Έκθεση Πανελλαδικές εξετάσεις 2013 Έκφραση - Έκθεση Γ1. Σε άρθρο που πρόκειται να αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με: α) τις επιπτώσεις που έχει προκαλέσει

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

που χάνεται κατά την καλλιέργεια και του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,, στην τρύπα του όζοντος και στην όξινη βροχή.

που χάνεται κατά την καλλιέργεια και του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,, στην τρύπα του όζοντος και στην όξινη βροχή. Επίδραση του ανθρώπου Γεωργία και επίδραση στον κύκλο του Ν Το Ν είναι το κύριο θρεπτικό που χάνεται κατά την καλλιέργεια και απελευθερώνεται ως οξείδια του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική μηχανική

Περιβαλλοντική μηχανική Περιβαλλοντική μηχανική 2 Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική μηχανική Enve-Lab Enve-Lab, 2015 1 Environmental Μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντικά προβλήματα Παγκόσμια κλιματική αλλαγή Όξινη βροχή Μείωση στρατοσφαιρικού

Διαβάστε περισσότερα

1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ Τροφοδότηση του εδαφικού διαλύματος Απορρόφηση Ρίζας Οργανική ουσία Ανταλλαγή κατιόντων Εδαφικό διάλυμα Μικροοργανισμοί εδάφους Προσρόφηση

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Εννοιών στη Βιολογία της Γ Λυκείου. Κεφάλαιο εύτερο Ενότητα: Ερημοποίηση Ρύπανση

Παρουσίαση Εννοιών στη Βιολογία της Γ Λυκείου. Κεφάλαιο εύτερο Ενότητα: Ερημοποίηση Ρύπανση Παρουσίαση Εννοιών στη Βιολογία της Γ Λυκείου Κεφάλαιο εύτερο Ενότητα: Ερημοποίηση Ρύπανση Τι ονομάζουμε ερημικά οικοσυστήματα; Πρόκειται για οικοσυστήματα που χαρακτηρίζονται από άγονα εδάφη, μικρή παραγωγικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50

Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50 Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50 Τι ορίζουμε ως «βιομάζα» Ως βιομάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά,

Διαβάστε περισσότερα