Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Γεωγραφία της Υπαίθρου. Ενότητα : Γεωργία Κτηνοτροφία(II) Κίζος Αθανάσιος. Τμήμα Γεωγραφίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Γεωγραφία της Υπαίθρου. Ενότητα : Γεωργία Κτηνοτροφία(II) Κίζος Αθανάσιος. Τμήμα Γεωγραφίας"

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Γεωγραφία της Υπαίθρου Ενότητα : Γεωργία Κτηνοτροφία(II) Κίζος Αθανάσιος Τμήμα Γεωγραφίας

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

3 1. Σκοποί ενότητας Περιεχόμενα ενότητας Οι αρχαίες αυτοκρατορίες και ο ρόλος της υπαίθρου (Μεσοποταμία - Περσία, Αίγυπτος, Ρώμη, Αμερική) Μεσοποταμία Αίγυπτος Ρώμη Νομάδες και μετακινήσεις πληθυσμών από την Ασία Οι Αυτοκρατορίες της Αμερικής (Αζτέκοι, Ίνκας) Αζτέκοι Ίνκας Κίνα Ινδία... 12

4 1. Σκοποί ενότητας Στην ενότητα αυτή αναλύεται με περισσότερες λεπτομέρειες η εμφάνιση της γεωργίας κτηνοτροφίας και η οργάνωση των πρώτων αγροτικών κοινωνιών. Οι κοινωνίες της υπαίθρου σε ιστορική προοπτική: Οι αρχαίες αυτοκρατορίες και ο ρόλος της υπαίθρου (Μεσοποταμία - Περσία, Αίγυπτος, Ρώμη, Αμερική). 2. Περιεχόμενα ενότητας 2.1 Οι αρχαίες αυτοκρατορίες και ο ρόλος της υπαίθρου (Μεσοποταμία - Περσία, Αίγυπτος, Ρώμη, Αμερική) Μεσοποταμία Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι αυτοκρατορίες στη Μεσοποταμία άνθισαν σε μια από τις περιοχές όπου πρωτοεμφανίστηκε η γεωργία και η κτηνοτροφία. Οι κυρίαρχες καλλιέργειες στην περιοχή ήταν τα σιτηρά, με πολλές διαφορετικές ποικιλίες και συνδυασμούς σε καλλιεργητικά συστήματα, διάφορα ψυχανθή με κυρίαρχο τις φακές και η εκτροφή γιδιών σε συστήματα ημι-νομαδικής ή νομαδικής κτηνοτροφίας από πληθυσμούς που ήταν σε συνεχείς προστριβές με τους εδραιωμένους γεωργούς στην περιοχή. Η περιοχή της Μεσοποταμίας και ιδιαίτερα η εύφορη ζώνη μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, αποτέλεσε και μια από τις πρώτες περιοχές όπου εμφανίστηκε άρδευση με μόνιμα αρδευτικά και στραγγιστικά δίκτυα ανοιχτών αγωγών, τα οποία χρησιμοποιούσαν το νερό των ποταμών με μια σειρά από πολύπλοκα συστήματα που εκμεταλλευόταν τη φυσική ροή και τη δημιουργία μικρών κλίσεων. Το δίκτυο αυτό φαίνεται ότι ήταν αρκετά εκτεταμένο, ενώ τα ποτάμια ήταν πλωτά σε μεγάλο μέρος της ροής τους. Εκτός από το αρδευτικό δίκτυο, στην περιοχή έχουν βρεθεί ίχνη και από άλλα εγγειοβελτιωτικά έργα μεγάλης κλίμακας (εκτροπές ποταμών, αποστραγγίσεις, αναχώματα για πλημμύρες). Η δημιουργία τέτοιων έργων σε αυτή την κλίμακα υπονοεί την ύπαρξη ισχυρών και πλούσιων διοικητικών δομών που θα μπορούσαν να σχεδιάσουν, να χρηματοδοτήσουν, να εφαρμόσουν και να διοικήσουν αυτά τα συστήματα. Πράγματι, υπάρχουν πολλές μαρτυρίες και ευρήματα για την ύπαρξη μιας σειράς ισχυρών πολεμικών και πολιτικών σχηματισμών, ισχυρής γραφειοκρατικής οργάνωσης και πολύπλοκης κοινωνικής δομής. Η δομή αυτή περιλάμβανε μια ισχυρή τάξη ευγενών που κατείχαν τη γη και σχημάτιζαν ταυτόχρονα και το ανώτερο πολεμικό σώμα, από την οποία προέρχονται και οι βασιλείς και οι κυβερνήτες των επαρχιών, μια ιερατική τάξη, μια σειρά από συντεχνίες βιοτεχνικών επαγγελμάτων και εμπόρων και τους αγρότες, πολλοί ελεύθεροι γεωργοί που υπόκεινταν σε φόρο και άλλοι εξαρτημένοι. Σε κάθε περίπτωση, μια παρόμοιας μορφής κοινωνική δομή διατηρήθηκε στην περιοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα, παρά τις σχετικά συχνές πολιτικές μεταβολές στην κορυφή της πυραμίδας από εισβολείς, οι οποίοι συνήθως αντικαθιστούσαν την άρχουσα τάξη ή συγχωνεύονταν μαζί της, χωρίς να αλλάζουν πολλά από τα υπόλοιπα. Είναι γεγονός ότι η πολιτική συνοχή και η της περιοχής και των γύρω περιοχών ήταν από πολύ ισχυρή ως πολύ χαλαρή ή και ανύπαρκτη ανάλογα με τη σχετική ισχύ των φυλών της εποχής, με αποτέλεσμα μια σειρά από τα έργα αυτά να παραμεληθούν και να αχρηστευτούν τελικά. Μια άλλη εξήγηση μπορεί να είναι η εξάντληση ορισμένων

5 γαιών από την υπερβολικά έντονη χρήση των πόρων και η αναγκαστική αχρηστία των έργων, όμως τέτοιες θεωρίες δεν υποστηρίζονται ακόμη από την πλειοψηφία των ερευνητών της περιοχής και της περιόδου. Ο στόχος των καλλιεργητικών συστημάτων ήταν η εξασφάλιση ενός βασικού επιπέδου αυτάρκειας των κατοίκων της υπαίθρου (μετρημένης σε ποσότητα σιτηρών ανά άτομο και έτος) και η παραγωγή πλεονάσματος για την προμήθεια με σιτηρά των αστικών περιοχών, οι οποίες ήταν λίγες αλλά σημαντικές σε μέγεθος. Οι υπόλοιπες πόλεις ήταν οικισμοί μικρότερου μεγέθους, προσανατολισμένοι προς την ύπαιθρο και την αγροτική παραγωγή, μερικές φορές και οχυρωμένοι. Εμπορευματικές καλλιέργειες (κυρίως αμπέλι, αλλά και φρούτα από ιθαγενή δέντρα όπως ο φοίνικας και το ροδάκινο) συναντώνται, αλλά η έκταση τους δεν είναι γνωστή, πιθανότατα όμως δεν ήταν πολύ εκτεταμένη. Το άροτρο είναι διαδεδομένο, αλλά οι πρακτικές (αγρανάπαυση εναλλαγή) δεν είναι απόλυτα γνωστές, αν και αναμφισβήτητα υπήρχε κάποιο σύστημα διαχείρισης. Το φορολογικό σύστημα ήταν σε κάθε περίπτωση σε είδος Αίγυπτος Όπως στη Μεσοποταμία, έτσι και η Αίγυπτος αποτέλεσε μια από τις περιοχές όπου πρωτοεμφανίστηκε η γεωργία και η κτηνοτροφία, με κυρίαρχες καλλιέργειες και εδώ τα σιτηρά, χωρίς όμως σημαντική παρουσία νομαδικής κτηνοτροφίας έξω από την έρημο. Η εύφορη κοιλάδα του Νείλου αποτέλεσε μαζί με τη Μεσοποταμία μια από τις πρώτες περιοχές όπου εμφανίστηκε άρδευση με μόνιμα αρδευτικά και στραγγιστικά δίκτυα ανοιχτών αγωγών, που χρησιμοποιούσαν το νερό και τη ίλη του Νείλου για άρδευση και ανανέωση της γονιμότητας των εδαφών. Το δίκτυο αυτό ήταν εκτεταμένο και ο Νείλος αποτελούσε την μεγάλη πλωτή οδό που συνέδεε το Πάνω και το Κάτω Βασίλειο. Η ένωση των δύο Βασιλείων σήμανε και την αρχή της ακμής της Αιγύπτου, η οποία πάντοτε βασίστηκε στην ικανότητα παραγωγής πλεονάσματος σιτηρών στην κοιλάδα, καθώς ακόμη και στην κλασική αρχαιότητα και στους Βυζαντινούς χρόνους η Αίγυπτος αποτελούσε σιτοβολώνα και προμηθευτή σιταριού μεγάλων αστικών κέντρων όπως η Ρώμη και η Κωνσταντινούπολη. Η δημιουργία των έργων έγινε από την κεντρική εξουσία που βασιζόταν σε μια ισχυρή γραφειοκρατική και ιερατική οργάνωση μιας κεντρικής εξουσίας αποκεντρωμένης σε κάποιο βαθμό. Η κοινωνική δομή αυτή περιλάμβανε μια ισχυρή τάξη ευγενών που κατείχαν τη γη (αν και η ψιλή κυριότητα ανήκει στον Φαραώ που εισπράττει και τους φόρους), από την οποία προέρχονται και οι Φαραώ και οι κυβερνήτες των επαρχιών, μια ιερατική γραφειοκρατική τάξη, η οποία ελέγχει πρακτικά τη διανομή της εξουσίας, συντεχνίες βιοτεχνικών επαγγελμάτων και εμπόρων και τους αγρότες, πολλοί από τους οποίους δεν είναι ελεύθεροι, αλλά εξαρτημένοι στη γη που καλλιεργούν. Υπάρχουν έτσι ταυτόχρονα μικρές και μεγάλες ιδιοκτησίες, αλλά δεν υπάρχουν πληροφορίες για τους τρόπους απόκτησης σπόρων σε χρονιές σιτοδείας και για χρέη, αν και είναι γνωστές περιπτώσεις κατάσχεσης κτημάτων μικρών καλλιεργητών από την αριστοκρατία, γεγονός που υποδηλώνει την ανυπαρξία κεντρικού συστήματος προστασίας των μικροκαλλιεργητών και την ύπαρξη ιδιωτικών συστημάτων αγροτικής πίστης. Οι κατακτήσεις στο Νότο και στην Ανατολή προσέθεσαν πολύ πλούτο και αύξησαν τις ανάγκες διοικητικού προσωπικού, ενώ διόγκωσαν και ορισμένα σημαντικά αστικά κέντρα, με κυρίαρχο αυτό των Θηβών στο Νείλο και των Φοινικικών πόλεων

6 στην Μεσογειακή ακτή. Η μεγάλη γονιμότητα των εδαφών προκάλεσε την ύπαρξη ισχυρής εξουσίας και συνεχής χρήσης των αρδευτικών έργων. Ο στόχος των καλλιεργητικών συστημάτων ήταν η εξασφάλιση μιας ποσότητας σιτηρών ανά άτομο και έτος για τους καλλιεργητές για την επίτευξη ενός βασικού επιπέδου αυτάρκειας των κατοίκων της υπαίθρου και η παραγωγή πλεονάσματος για την προμήθεια με σιτηρά των αστικών περιοχών. Το σιτάρι και το κριθάρι αποτελούν τις κύριες εμπορευματικές καλλιέργειες, με φορολογία σε είδος. Οι πρακτικές περιλαμβάνουν αγρανάπαυση, αλλά σε μικρότερο βαθμό από άλλα συστήματα την ίδια περίοδο ή και αργότερα, εξαιτίας της περιοδικής ανανέωσης της γονιμότητας από τις ετήσιες πλημμύρες του Νείλου. Ιδιαίτερα αναπτυγμένη είναι η οικόσιτη κτηνοτροφία, με ζώα εργασίας (αγελάδες και βόδια) και πουλερικά (κυρίως πάπιες). Οι πληροφορίες για την αρχαία Αίγυπτο δηλώνουν υψηλή εμπορευματοποίηση του σιταριού, ισχυρή αστική και εμπορική τάξη, αλλά και την ύπαρξη κρατικών αποθεμάτων σίτου που μοιράζονταν σε περιπτώσεις σιτοδείας λόγω πολέμων ή κακών καιρικών συνθηκών. Η αριστοκρατία της γης χρησιμοποιεί και σκλάβους στην καλλιέργεια της γης (εκτός από τη βιοτεχνία, τις οικιακές δουλειές και τα ορυχεία) Ρώμη Οι κυριότερες παραγωγικές μονάδες στην ύπαιθρο ήταν οι μεγάλες ιδιοκτησίες των αριστοκρατών και οι μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις. Το Latifundium (μεγάλος αγρός) είναι ένας από τους σημαντικότερους και ανθεκτικότερους σχηματισμούς εκμετάλλευσης της γης στην αρχαιότητα και με ορισμένες παραλλαγές συνεχίστηκε ως τον Μεσαίωνα. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι (Garnsey and Saller, 1995): Μορφή: οι μορφές του είναι διαφορετικές ανάλογα με την περίοδο και την περιοχή όπου βρίσκεται. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι Ρωμαίοι αριστοκράτες είχαν στην κατοχή τους περισσότερα από ένα κτήματα σε διαφορετικές μάλιστα χώρες. Εργατικό Δυναμικό: οι μαρτυρίες είναι διαφορετικές όπως και οι διαφορετικές μορφές. Μπορεί να είναι είτε σκλάβοι, είτε ελεύθεροι αγρότες που νοικιάζουν ή/και εκμεταλλεύονται τη γη του γαιοκτήμονα. Χρήσεις Γης: οι κυριότερες χρήσεις γης αφορούν κυρίως εκτατική καλλιέργεια σιτηρών και εμπορευματικών καλλιεργειών (αμπέλι, ελιά, φρούτα) σε μικρότερη έκταση. Η εκτροφή των ζώων ήταν συμπληρωματική, αν και υπήρχαν και αμιγή κτηνοτροφικά κτήματα, τα οποία όμως σπανίζουν εξαιτίας των Μεσογειακών συνθηκών και της ανεπάρκειας βοσκότοπων για όλες τις εποχές του έτους. Γεωγραφική διασπορά: μεγάλα κτήματα υπήρχαν σε όλη την Αυτοκρατορία. Ξεκίνησαν από την ίδια την Ιταλία και επεκτάθηκαν στην Γαλατία, στην Αφρική, στην Ελλάδα, στην Μέση Ανατολή, στην Μικρά Ασία, στην Ισπανία. Οι μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις είναι από τα κύτταρα που δημιούργησαν την Ρωμαϊκή Δημοκρατία και την Αυτοκρατορία έπειτα. Οι εκμεταλλεύσεις αυτές διατηρήθηκαν στην Ιταλία και σε άλλες περιοχές της Αυτοκρατορίας σε όλη τη διάρκεια της, παρόλο που δέχονταν πιέσεις φορολογικές, στρατιωτικές και νομοθετικές από την κεντρική εξουσία. Ο θεσμός επεκτάθηκε και με την πρακτική διαμοιρασμού εκτάσεων σε βετεράνους λεγεωνάριους στις κατακτημένες χώρες.

7 Για τη Ρώμη πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται για την πρώτη οργανωμένη εμπορική και αστική κοινωνία που διήρκεσε μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο αστικός πληθυσμός μεγάλωσε πολύ και οι μεγαλύτερες πόλεις έφτασαν ως και σε εκατοντάδες χιλιάδες πληθυσμό, με προεξάρχουσα την ίδια τη Ρώμη, όπου ο πληθυσμός (μαζί με τους σκλάβους) ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο την εποχή του Αυγούστου (1 ος αιώνας π.χ.). Ο αστικός αυτός πληθυσμός είχε μεγάλες ανάγκες παραγωγής σιτηρών κυρίως αλλά και γενικότερα τροφής και οδήγησε στη δημιουργία μηχανισμών για την έγκαιρη προμήθεια και μεταφορά σιτηρών από όλη τη Μεσόγειο προς τη Ρώμη και προς τις μεγάλες πόλεις γενικότερα. Οι περιοχές απ όπου προμηθευόταν κυρίως σιτηρά η Ρώμη ήταν η Αίγυπτος και η Γαλλία. Μεγάλο μέρος μάλιστα του πληθυσμού της Ρώμης τρεφόταν από σιτάρι που δίνονταν σε καθημερινή βάση δωρεάν στους φτωχότερους Ρωμαίους πολίτες από τις κρατικές αποθήκες. Υπολογισμοί στην εποχή του Τιβέριου (περίπου στην εποχή γέννησης του Χριστού) ανεβάζουν το πλήθος των δικαιούχων της χορηγίας αυτής σε εκατοντάδες χιλιάδες. Υπάρχει έτσι ισχυρή εξάρτηση από την ύπαιθρο για παροχή τροφής και οι περίοδοι κακής σοδειάς στιγματίζονται από εκτεταμένες ταραχές στους δρόμους της Ρώμης και από μετακινήσεις προς την ύπαιθρο. Σε επίπεδο διαχειριστικών συστημάτων, οι Ρωμαίοι είναι υπεύθυνοι για τέσσερις μεγάλες μεταβολές: Την εισαγωγή νέων εργαλείων στην παραγωγή. Η βελτίωση των εργαλείων αφορά τόσο σε αυτά που χρησιμοποιούνται για την κατεργασία του εδάφους (άροτρα, υνιά), όσο και αυτά που χρησιμοποιούνται για την συγκομιδή καρπών, αλλά για την μεταποίηση των προϊόντων (πατητήρια, ελαιοτριβεία κτλ.). Την εισαγωγή νέων εγγειοβελτιωτικών και αρδευτικών έργων. Η Αυτοκρατορία πραγματοποίησε μια σειρά από μεγάλης κλίμακας εγγειοβελτιωτικά έργα (αποξήρανση υγροτόπων, στραγγιστικά δίκτυα, διώρυγες) και πολλά αρδευτικά έργα, με σειρά υδραγωγείων που χρησιμοποιήθηκαν για ύδρευση και άρδευση (μαρτυρίες της εποχής δίνουν αναλυτικές πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζονταν η παροχή και η βέλτιστη κλίση για να υπάρχει συνεχής και στρωτή ροή του νερού και να αποφεύγονται οι τύρβες και τα υδραυλικά άλματα, ενώ εντύπωση προκαλεί το δίκτυο συντήρησης που ουσιαστικά στηριζόταν σε αγρότες που χρησιμοποιούσαν το νερό για άρδευση και τους συνέφερε η καλή λειτουργία του δικτύου, με ειδικούς επιστάτες της ροής, αλλά και οι αποστάσεις που διέσχιζαν οι αγωγοί (κλειστοί και ανοιχτοί) που έπρεπε να διασχίσει το νερό και έφταναν τα δεκάδες χιλιόμετρα) αλλά και εισαγωγή νέων αρδευτικών τεχνικών (πότισμα σε αναβαθμίδες, πότισμα σε αυλάκια) για αποτελεσματικότερη χρήση του νερού. Την εισαγωγή νέων καλλιεργητικών συστημάτων που έχουν ορθολογικό χαρακτήρα και την διαμόρφωση καλλιεργητικών σχεδίων σε μακρο επίπεδο. Η δυνατότητα καλλιέργειας μεγάλων εκτάσεων με ένα καλλιεργητικό σχέδιο, επέτρεψε την ανάπτυξη πολύπλοκων συστημάτων διαχείρισης. Είναι χαρακτηριστικές οι μαρτυρίες για μεθόδους επαναφοράς της γονιμότητας του εδάφους με χρήση λίπανσης και καλλιέργειας με συγκεκριμένες πρακτικές, με περισσότερο χαρακτηριστική την πρακτική της τριετούς ή τετραετούς αμειψισποράς και του διαχωρισμού των εδαφών σε ζώνες καλλιέργειας και αγρανάπαυσης. Η πρακτική αυτή διαχωρίζει την καλλιεργούμενη έκταση σε τρεις ή τέσσερις περιοχές (πρακτική που όπως θα δούμε διατηρήθηκε στον Μεσαίωνα) και η μια περιοχή καλλιεργείται με σιτηρά, οι άλλες περιοχές καλλιεργούνται με

8 ψυχανθή ή αγραναπαύονται και ταυτόχρονα λιπαίνονται με βόσκηση. Η πρακτική αυτή προϋπήρχε βέβαια, αλλά στην Ρωμαϊκή περίοδο κωδικοποιήθηκε και οργανώθηκε με γεωμετρικά κριτήρια και κριτήρια γονιμότητας των εδαφών. Την εισαγωγή νέων φυτών. Η μακρόχρονη ειρήνη και η μεγάλη έκταση της Αυτοκρατορίας, αλλά και το ελεύθερο εμπόριο με περιοχές ως και την Ινδία, βοήθησαν στην κυκλοφορία φυτών και ζώων από άλλες περιοχές. Τα είδη ήταν καλλιεργούμενα και καλλωπιστικά (ή οικιακά για τα ζώα), καθώς η επιθυμία των αριστοκρατών να εντυπωσιάσουν, έφερε πολλά εξωτικά είδη φυτών και ζώων στην Μεσόγειο και στην Ευρώπη. Από τα καλλιεργούμενα φυτά, οι σημαντικότερες προσθήκες αφορούν οπωροφόρα δέντρα (ροδακινιές, βερικοκιές κ.α.), λαχανικά και σιτηρά, ενώ για τα ζώα αφορούν κυρίως τις όρνιθες. Όσον αφορά καλλωπιστικά φυτά, οι μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν εντυπωσιακούς κήπους με δημιουργία μικροκλιμάτων για να ευδοκιμήσουν εξωτικά φυτά, ενώ για τα ζώα, εκτός από σταθερές ποσότητες μεγάλων θηρευτών για αγώνες, αναφέρονται ως και πολεμικοί ελέφαντες (στην εκστρατεία του Κλαύδιου στην Βρετανία) και πολλά εξωτικά ζώα Νομάδες και μετακινήσεις πληθυσμών από την Ασία Οι στέπες της Ασίας αποτελούν μια περιοχή από την οποία έχουν ξεκινήσει πολλές νομαδικές και ημινομαδικές φυλές για να εγκατασταθούν αργότερα σε άλλες περιοχές στην Ασία ή στην Ευρώπη. Ο χώρος από όπου ξεκινούν αυτές οι φυλές είναι μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή στην Κεντρική Ασία, με ορεινές και πεδινές περιοχές. Το κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των φυλών είναι οι περιοδικές ή μη μετακινήσεις και η εξάρτηση από την κτηνοτροφία για την κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών. Πολλές μάλιστα από αυτές τις φυλές μετακινούνται με χρήση αλόγων, αλλά τα εκτρεφόμενα ζώα μπορεί να είναι πρόβατα, αίγες και βοοειδή. Η χρήση αλόγων επιτρέπει τη μετακίνηση σε μεγάλες αποστάσεις. Πολλές από αυτές τις φυλές κατοικούν σε σκηνές και είναι ιδιαίτερα καλοί πολεμιστές. Οι μετακινήσεις και επιδρομές τους τρομοκρατούν εγκαταστημένους αγροτικούς πληθυσμούς στη Κίνα, στη Περσία, στη Μικρά Ασία και στην Ευρώπη. Οι λαοί αυτοί αντιπροσωπεύουν πολύ μεγάλη απειλή για τους μόνιμα εγκατεστημένους γεωργούς και αποτελούν μυθικές απειλές για διάφορα κράτη, οι οποίες αντιμετωπίζονται με μια σειρά από τρόπους (τείχη, στρατιωτική οργάνωση και σταδιακή ενσωμάτωση ως μισθοφόροι σε επαγγελματικούς στρατούς). Οι επιδρομές και οι μετακινήσεις τους συνήθως σταματούν με την εύρεση κατάλληλου μέρους για εγκατάσταση, την επιστροφή στις στέπες ή με στρατιωτικά μέσα. Όταν δεν επιστρέφουν, εγκαθίστανται μόνιμα στις περιοχές που κατακτούν ή ενσωματώνονται σε αυτές και υιοθετούν σταδιακά εδραίες καλλιεργητικές πρακτικές εγκαταλείποντας τη νομαδική κτηνοτροφία. Τέτοιοι λαοί σχετικά πρόσφατα (καθώς ακόμη και η εγκατάσταση των Δωριέων στην Ευρώπη θεωρείται ως τέτοια μετακίνηση) είναι πολλοί διαφορετικοί Ινδοευρωπαίοι, όπως οι διάφορες φυλές των Γότθων που εγκαθίστανται στη Μικρά Ασία, στη Γερμανία και φτάνουν ως την Ιταλία και τη Βόρεια Αφρική, δημιουργώντας πολλά δικά τους βασίλεια στη θέση της σταδιακά αποσυντιθέμενης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και πολλές φυλές Μογγόλων, όπως οι Ούνοι και οι Τούρκοι, οι οποίοι δημιούργησαν δικές τους αυτοκρατορίες στην Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ασία. Οι μετακινήσεις αυτών των λαών άλλαξαν ριζικά την ιστορία Ευρώπης και Ασίας και η συνεισφορά τους σε

9 αυτή την ιστορία συνήθως δεν αναγνωρίζεται, καθώς αντιπροσωπεύουν το φόβο των βάρβαρων νομάδων κτηνοτρόφων επιδρομέων στους σταθερούς αγροτικούς πληθυσμούς Οι Αυτοκρατορίες της Αμερικής (Αζτέκοι, Ίνκας) Η σύντομη αναφορά που ακολουθεί στις μεγάλες αυτοκρατορίες της Αμερικής είναι περισσότερο μια εισαγωγή στην αγροτική ιστορία και στις πρακτικές στην Αμερικάνικη ήπειρο πριν από την κατάκτηση της από τους Ευρωπαίους, παρά μια αναλυτική περιγραφή. Εστιάζεται στους Αζτέκους και στους Ίνκας, οι αυτοκρατορίες των οποίων είναι οι μακροβιότερες (μαζί με των Μάγιας) και οι πιο γνωστές Αζτέκοι Η Αυτοκρατορία των Αζτέκων προέρχεται από την ενοποίηση κάτω από την ευρεία ετικέτα των Αζτέκων μιας σειράς από διαφορετικές φυλές που ζούσαν στην περιοχή του σημερινού Μεξικό και περιλάμβαναν τον ορεινό όγκο όπου και σήμερα βρίσκεται η πόλη του Μεξικό, την ακτή προς τον κόλπο του Μεξικό, ως και τον Ειρηνικό ωκεανό. Όταν ο Κορτέζ ήρθε σε επαφή μαζί τους (16 ος αιώνας), η αυτοκρατορία ήταν σε πλήρη ακμή και φαίνεται ότι εκτεινόταν στη μέγιστη ιστορική έκταση της. Ήταν μια αρκετά αστική αυτοκρατορία με μια πολύ μεγάλη πόλη (Μέχικο ή Τενοχιτλάν σε μεγάλο υψόμετρο στο οροπέδιο όπου σήμερα βρίσκεται η πόλη του Μέχικο) και αρκετές μικρότερες πόλεις με πολλούς μικρούς αγροτικούς και εμπορικούς οικισμούς. Η αυτοκρατορία ήταν οργανωμένη κεντρικά, με τον αυτοκράτορα να είναι ο ανώτατος κύριος της γης (έχοντας τη ψιλή κυριότητα της πλειοψηφίας των γαιών) και ο εκφραστής του κράτους. Παρά την κεντρική δομή άσκησης της εξουσίας, η κατανομή των γαιών μπορούσε να γίνει και σε τοπικό επίπεδο, αφού η Κοινότητα ή μια μορφή αδελφότητας (καλπούλλι, μικρή Κοινότητα) μπορεί να έχει και αυτή την ψιλή κυριότητα της γης, με άδεια από την κεντρική εξουσία. Η επικαρπία της γης έτσι μοιραζόταν είτε στην αριστοκρατία (απευθείας από τον αυτοκράτορα), είτε σε καλλιεργητές (μέσω της Κοινότητας) ή οικογένειες εφ όρου ζωής. Η έκταση αυτή που παραχωρείται από την κοινότητα είναι μεταβιβάσιμη και κληρονομείται στους απογόνους της οικογένειας, αλλά η καλλιέργεια και οι πρακτικές ελέγχονται από τοπικά συμβούλια. Αν για οποιονδήποτε λόγο σταματήσει η καλλιέργεια της γης που έχει παραχωρηθεί για περισσότερο από 2 χρόνια, η γη αυτή αφαιρείται και δίνεται σε άλλη οικογένεια που να μπορεί να την καλλιεργήσεις. Επίσης αν για κάποιους λόγους (πόλεμος, αρρώστιες, κτλ.) λιγοστέψουν τα μέλη της οικογένειας και δεν μπορεί αυτή να εκμεταλλευτεί όλη τη διαθέσιμη γη και πάλι το συμβούλιο μπορεί να δώσει μέρος της σε άλλη οικογένεια. Με αυτό τον τρόπο η γη αναδιανέμεται συνεχώς ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες των οικογενειών της Κοινότητας. Στην περίπτωση της αριστοκρατίας, η καλλιέργεια της γης γινόταν είτε με σκλάβους (κυρίως αιχμαλώτους πολέμου), είτε με παραχώρηση σε καλλιεργητές έναντι μέρους της παραγωγής. Η σημαντική αστική ανάπτυξη, υποδηλώνει και ανάπτυξη βιοτεχνίας και υπηρεσιών, οι οποίες βασίζονται στην εμπορευματοποίηση της παραγωγής, η οποία γίνεται είτε απευθείας από τους αγρότες κοντά σε μεγάλες πόλεις, είτε από την κεντρική εξουσίας μέσω της αριστοκρατίας. Έχει καταγραφεί πολύ μεγάλη ποικιλία χρήσεων γης. Από τη μια υπάρχουν καλλιέργειες Αμερικανικών σιτηρών και φυσικά αραβόσιτος, ενώ από την άλλη κυρίως διαφόρων ειδών πιπεριές και άλλα κηπευτικά είναι πολύ διαδεδομένα. Αντίθετα, η

10 κτηνοτροφία είναι πολύ περιορισμένη, εξαιτίας και της απουσίας στην περιοχή ζώων αντίστοιχων με τα Ασιατικά και τα Ευρωπαϊκά. Η κατανάλωση κρέατος προέρχεται κυρίως από το κυνήγι και την εκτροφή πουλερικών. Δεν υπάρχει άροτρο και το γεγονός αυτό περιορίζει σημαντικά την έκταση που μπορεί να καλλιεργηθεί, κάνοντας τα καλλιεργητικά συστήματα να βασίζονται στην ένταση εργασίας, καθώς όλες οι φροντίδες γίνονται με το χέρι και καλλιέργειες είναι σκαλιστικές. Υπάρχει αρδευόμενη γη σε σημαντικό ποσοστό, με ανοιχτούς αγωγούς, αλλά και μεταφορά με δοχεία, λίπανση γίνεται με κοπριά πουλερικών και ανθρώπινα υλικά, ενώ δεν είναι πολλά γνωστά για τα συστήματα και τις πρακτικές διατήρησης της γονιμότητας. Παρόλα αυτά, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει την παρουσία ακόμη και αρδευόμενων αναβαθμίδων σε εκτεταμένες εκτάσεις της Αυτοκρατορίας και γενικά την ύπαρξη ενός ιδιαίτερα ανθρωπογενούς τοπίου. Μετέπειτα μαρτυρίες και μελέτες σκαλιστικών εντατικών συστημάτων στο Μεξικό, τα οποία φαίνεται να βασίζονται σε συστήματα πριν από την Ευρωπαϊκή κατάκτηση, φανερώνουν την ύπαρξη συστημάτων εντατικής και βιώσιμης γεωργίας με σκαλιστικές μεθόδους και καλλιέργεια ως και 10 διαφορετικών παραγωγών με 2 και 3 σοδειές το χρόνο συνολικά από την ίδια έκταση, αλλά με ταυτόχρονη φροντίδα για τη γονιμότητα της Ίνκας Η Αυτοκρατορία των Ίνκας περιλάμβανε την εποχή που τη συνάντησε ο Πιζάρο (16 ος αιώνας) μια γεωγραφική περιοχή από τον σημερινό Ισημερινό ως τη Χιλή και απλωνόταν σε όλο τον ορεινό όγκο των Άνδεων και στις μικρές πεδιάδες στον Ειρηνικό ωκεανό. Ήταν και αυτή μια αρκετά αστική αυτοκρατορία με μια μεγάλη πόλη (Κούζκο σε μεγάλο υψόμετρο) και αρκετές μικρότερες πόλεις με πολλούς μικρούς αγροτικούς οικισμούς και εξαιρετικό οδικό δίκτυο. Η αυτοκρατορία ήταν οργανωμένη κεντρικά, με τον αυτοκράτορα (γιος του ήλιου) να είναι ο ανώτατος κύριος όλης της γης (ψιλή κυριότητα) και ο εκφραστής του κράτους. Η κατανομή των γαιών γινόταν σε επίπεδο Κοινότητας η οποία μοίραζε την επικαρπία στις οικογένειες της ανάλογα με τα μέλη τους. Η έκταση αυτή είναι γενικά κληρονομήσιμη στους απογόνους της οικογένειας, αλλά η καλλιέργεια και οι πρακτικές ελέγχονται συνεχώς από τοπικά συμβούλια. Υπάρχει μια οργάνωση συλλογής της παραγωγής για το κράτος και μοίρασμα της στις οικογένειες, αλλά και σε ηλικιωμένα άτομα, τα οποία δεν είναι υποχρεωμένα να εργάζονται, αλλά απολαμβάνουν κρατικής μέριμνας. Επίσης, η βιοτεχνία οργανώνεται από το κράτος και ο ρουχισμός και ο εξοπλισμός μοιράζονται από κρατικές αποθήκες. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν τρεις τάξεις μόνο: ο λαός, οι ιερείς και οι στρατιωτικοί. Παρόλα αυτά αναφέρονται και σκλάβοι που είναι αιχμάλωτοι πολέμου. Έχει καταγραφεί και εδώ μεγάλη ποικιλία χρήσεων γης. Καλλιέργειες (συχνά σε αρδευόμενες αναβαθμίδες) σιτηρών, φασολιών και πατάτας και κηπευτικών με κυριαρχία της ντομάτας και του κολοκυθιού. Η εκτατική κτηνοτροφία είναι επίσης ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. Ούτε εδώ υπάρχει άροτρο και τα καλλιεργητικά συστήματα βασίζονται στην ένταση εργασίας, με τις φροντίδες να γίνονται με το χέρι και τις καλλιέργειες να είναι σκαλιστικές. ενώ δεν είναι πολλά γνωστά για τα συστήματα και τις πρακτικές διατήρησης της γονιμότητας.

11 2.1.6 Κίνα Τα διάφορα βασίλεια και η ενωμένη αυτοκρατορία της Κίνας εκτείνεται σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή, αλλά περιλαμβάνει κυρίως τις εύφορες πεδιάδες και κοιλάδες των μεγάλων ποταμών της, την παραλιακή ζώνη και εκτεταμένες εκτάσεις στέπας προς το εσωτερικό. Γενικότερα στην περιοχή υπάρχει πολύ μεγάλη ιστορία αστικών συγκεντρώσεων και πολιτισμού. Σε πολλές από τις ευφορότερες κοιλάδες, η καλλιέργεια σιτηρών παρουσιάζεται ήδη από την εποχή του λίθου και στην εποχή του χαλκού υπήρχαν ήδη οργανωμένες κοινότητες και βασίλεια με ανεπτυγμένη γραφειοκρατία, ισχυρή δημόσια διοίκηση, σημαντικό εμπόριο και επαγγελματικό στρατό. Πολλά από τα σημαντικότερα ποτάμια είναι ήδη πλωτά σε μεγάλο μήκος τους, δημιουργώντας πολύ σημαντικές μεταφορικές οδούς, ενώ ανεπτυγμένο ήταν και το οδικό δίκτυο, το οποίο αργότερα κατά τη διάρκεια της ένωσης των βασιλείων και της ακμής της Αυτοκρατορίας ήταν πολύ εκτεταμένο, συντηρημένο, με σταθμούς ανεφοδιασμού και ασφάλειας. Κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας, η κινεζική κοινωνία ήταν πολύ πολύπλοκη και οργανωμένη με πολλές και καθορισμένες τάξεις. Η γη ανήκε στο μεγαλύτερο μέρος της στην αριστοκρατία, η οποία αποτελούσε και την ανώτερη διοικητική τάξη, αν και η ενσωμάτωση των αριστοκρατών στη διοίκηση γινόταν όχι αυτόματα, αλλά έπειτα από μεγάλη και επίπονη εκπαίδευση. Η καλλιέργεια των κτημάτων της αριστοκρατίας γινόταν με χρήση υπηρετών και εξαρτημένων χωρικών που νοικιάζουν τη γη από τον γαιοκτήμονα και του αποδίδουν μέρος της σοδειάς, ενώ αναλαμβάνουν από κοινού μια σειρά από επενδύσεις και ρίσκα (σπόρο και εργασία κυρίως). Εκτός από τους εξαρτημένους χωρικούς, υπήρχε και τάξη ελεύθερων αγροτών με μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις και φορολογία σε είδος, οι οποίοι συγκεντρώνονταν περισσότερο σε μικρές κοινότητες της υπαίθρου, παρά στα πολλά μεγάλα αστικά κέντρα. Άλλες τάξεις περιλαμβάνουν τους κατώτερους διοικητικούς υπαλλήλους, τους επαγγελματίες στρατιώτες, τους εμπόρους και τους τεχνίτες, οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε πολύ ισχυρές συντεχνίες. Η τάξη των ιερωμένων είναι πολύ λιγότερο σημαντική από τις περισσότερες αυτοκρατορίες και δεν έχει παρά ελάχιστη πολιτική εξουσία ή περιουσία. Οι καλλιέργειες περιλαμβάνουν κυρίως ρύζι σε περιοχές όπου η άρδευση ή/και η περιοδική κατάκλυση είναι εύκολη. Το γεγονός ότι η καλλιέργεια ρυζιού απαιτεί την ύπαρξη σχετικά μικρών, επίπεδων χωραφιών με πρόσβαση σε νερό άρδευσης, αποτελεί μια πολύ καλή εξήγηση για τη δημιουργία ενός πολύπλοκου συστήματος άρδευσης και ισοπέδωσης των χωραφιών, το οποίο γινόταν σε μικρή κλίμακα από τους αγρότες και σε μεγαλύτερη από την κεντρική διοίκηση. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η καλλιέργεια ρυζιού ακόμη και σε αναβαθμίδες (όπως και στην ευρύτερη Νοτιο-Ανατολική Ασία). Οι αναβαθμίδες αυτές αποτελούν πραγματικά μνημεία εντατικής διαχείρισης με ταυτόχρονη καλλιέργεια ρυζιού, λαχανικών και εκτροφή ψαριών, με παράλληλη όμως φροντίδα για τη διατήρηση και ανανέωση της γονιμότητας του εδάφους. Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται είναι περισσότερο βασισμένα στην ανθρώπινη εργασία και λιγότερο σε καλλιέργεια με ζώα (βουβάλια κυρίως). Αυτό οφείλεται στο είδος της καλλιέργειας και στα αργιλώδη εδάφη των περισσότερων κοιλάδων που καθιστούν την κατεργασία με ζώα δύσκολη. Υπάρχει παράλληλα και κτηνοτροφία, με οικόσιτα πτηνά (κότες και πάπιες), βοοειδή και βουβάλια στα πεδινά και εκτατική κτηνοτροφία με πρόβατα στα ορεινά, ενώ υπάρχουν και αρκετοί νομαδικοί ή ημι-νομαδικοί πληθυσμοί στα ημιορεινά και στα ορεινά. Επίσης

12 η οικιακή βιοτεχνία ήταν ανεπτυγμένη σε ορισμένες περιοχές, ιδιαίτερα για παραγωγή υφασμάτων. Το εμπόριο ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για την οργανωμένη και αστική αυτή κοινωνία. Υπήρχε πολύ ανεπτυγμένο τοπικό εμπόριο με αγροτικά κυρίως προϊόντα και σημαντικό εμπόριο μεγάλων αποστάσεων με πλοία και καραβάνια. Τα δύο κυριότερα μονοπώλια της περιοχής στο εμπόριο ήταν το μετάξι ως τον 12 ο 13 ο αιώνα, με εμπορικά καραβάνια που διέσχιζαν το δρόμο του μεταξιού ως τη Μεσόγειο και το τσάι πιο πρόσφατα. Αξίζει να σημειωθεί ότι και για τα δύο προϊόντα υπήρχαν αυστηρά μέτρα εξαγωγών πρώτης ύλης και τεχνογνωσίας για να προστατευτεί αυτό το μονοπώλιο. Στον 20 ο αιώνα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ακολούθησε την πράσινη επανάσταση, με εκσυγχρονισμό της καλλιέργειας ρυζιού και μεγάλα εγγειοβελτιωτκά έργα που απέδωσαν στην καλλιέργεια ερήμους ή στέπες, με παροδικά πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα, αλλά και με πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα Ινδία Όπως και στην περίπτωση της Κίνας, έτσι και στην περιοχή της Ινδίας, αυτό που σήμερα είναι ένα κράτος στο παρελθόν ήταν μια σειρά από μικρότερα ή μεγαλύτερα βασίλεια με πολλά κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και σημαντικές διαφορές. Στο βορρά και κάτω από τον ορεινό όγκο των Ιμαλάϊων, εκτείνονται οι εύφορες πεδιάδες του Ινδού και του Γάγγη και των παραποτάμων τους, περιοχή όπου η εμφάνιση της γεωργίας χρονολογείται ήδη από την προϊστορία. Νοτιότερα βρίσκονται περισσότερα δάση και ορεινές εκτάσεις. Η γενική εικόνα της κοινωνίας είναι σχετικά κοινή για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, με πολλές και πολύ διακριτές τάξεις. Η ανώτερη τάξη είναι η αριστοκρατία, η οποία κατέχει και τη πλειοψηφία της γης. Οι μεγάλοι αυτοί γαιοκτήμονες χρησιμοποιούν υπηρέτες και σκλάβους για την καλλιέργεια της γης, ενώ νοικιάζουν και σε μικροκαλλιεργητές μέρος των εκτάσεων. Υπάρχουν όμως και πολλοί ελεύθεροι καλλιεργητές με μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, ιδιαίτερα σε πεδινά και ημιορεινά, οι οποίοι αποτελούν μια δική τους τάξη, των αγροτών. Άλλες τάξεις περιλαμβάνουν τεχνίτες σε πόλεις, εμπόρους, στρατιωτικούς, ιερείς και διοικητικούς. Η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ της κοινωνίας της Ινδίας και των άλλων παρόμοιων κοινωνιών που έχουν αναφερθεί εδώ είναι η πολύ μεγαλύτερη διάσπαση μεταξύ των τάξεων, με την έννοια ότι είναι πολύ δύσκολο να γίνουν μικτοί γάμοι ή να ανέβουν κοινωνικά μέλη χαμηλότερων τάξεων. Οι καλλιέργειες περιλαμβάνουν κυρίως σιτηρά στις πεδιάδες με τη χρήση αρότρου και βόδια και καλλιέργεια κηπευτικών (μελιτζάνες, μαρούλια, αγγούρια). Υπάρχει πολύ σημαντική οικόσιτη στις πεδιάδες και εκτατική και εντατική κτηνοτροφία (εκτός βοοειδών), με πρόβατα και αίγες στα ορεινά και κότες, πάπιες, χήνες, βουβάλια στα πεδινά. Ακόμη και ελέφαντες χρησιμοποιούνται για μεταφορές προϊόντων και για το πολύ ανεπτυγμένο εμπόριο ξυλείας. Γενικά το εμπόριο είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο, καθώς και γεωγραφικά αποτελεί σημαντικό κόμβο εμπορίου: από θάλασσα με Κίνα, Νοτιοανατολική Ασία και Ιαπωνία, Βόρεια και δυτικά με ορεινούς πληθυσμούς και δρόμο μεταξιού, δυτικά με Πέρσες και γενικά Μέση Ανατολή και Μεσόγειο.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι 1 Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Οικονομία και κοινωνία στη Βαρβαρική Δύση Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ )

2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ ) 2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ. 20-23) 2.1. Η Χώρα. Νείλος : Πηγές από Αιθιοπία και δέλτα. Δυτικά : Η Λιβυκή έρημος. Ανατολικά : Η έρημος του Σινά έως Ερυθρά Θάλασσα. Λάσπη Ευφορία. Άνω Αίγυπτος-Κάτω Αίγυπτος. 2.2.

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Από την ρωμαϊκή λεγεώνα στον Μεσαίωνα Γιώργος Μαργαρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.1 Το δουλοκτητικό σύστημα 2.1 ΤΟ ΔΟΥΛΟΚΤΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Με τον Αιγυπτιακό

Με τον Αιγυπτιακό Με ποιον πολιτισμό θα ασχοληθούμε; Με τον Αιγυπτιακό Η θέση της Αιγύπτου Τι βλέπετε; Αίγυπτος και Νείλος Η Αίγυπτος οφείλει την ύπαρξη της στον Νείλο. Το άγονο έδαφος κατέστη εύφορο χάρη στις πλημμύρες,

Διαβάστε περισσότερα

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη Σελ. 122 3. Οι ανακαλύψεις α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων Η αναζήτηση νέων δρόμων είναι αναγκαία εξαιτίας : της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ-Βουλευτές:

ΤΑΞΗ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ-Βουλευτές: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣΚΑΙΟΙΠΕΡΙΑΥΤΟΝ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΟΙKAI BOYΛΕΥΤΕΣ (HONESTIORES ΕΝΤΙΜΟΤΑΤΟΙ) - ΣΤΡΑΤΟΣ- ΚΛΗΡΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Αυτοκράτορας: H ανάρρηση στο θρόνο χάρη στο

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα2:Ο πόλεμος στην εποχή του χαλκού Γιώργος Μαργαρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Οι «βαρβαρικές» επιδρομές Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες Το γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον, εάν οι βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες στην επιφάνεια του πλανήτη και αν όλες οι περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΑΛΙΕΙΑ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΑΛΙΕΙΑ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΑΛΙΕΙΑ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Στην ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, οι μέθοδοι εκτροφής των ζώων είναι δύο: 1. Η βόσκηση σε λιβάδια (παραδοσιακή εκτατική κτηνοτροφία), όταν τα ζώα είναι λίγα σε

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική αναδρομή!!!

Ιστορική αναδρομή!!! Ιστορική αναδρομή!!! Προϊστορικά χρόνια τροφοσυλλέκτης αρχικά για να βρίσκει την τροφή του να φτιάχνει τα καταφύγιά του σημαντικότεροι σταθμοί στην ιστορία του ανθρώπου μυϊκή ενέργεια αργότερα φτιάχνει

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Εισαγωγή Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού

Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ενότητα 3: Ιστορική Ανασκόπηση των Ισλαμικών Αυτοκρατοριών Δημήτριος Σταματόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι 1 Ενότητα #3: Βασικές Γνώσεις II Η κοινωνία κατά την καρολίγγεια περίοδο Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα εγγειοβελτιωτικά έργα

Εισαγωγή στα εγγειοβελτιωτικά έργα Εισαγωγή στα εγγειοβελτιωτικά έργα Εγγειοβελτιωτικά Έργα Εγγειοβελτιωτικά έργα Συμβαδίζουν με την εξέλιξη του πολιτισμού π.χ. Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Ινδία, Κίνα, Περσία Εγγειοβελτιωτικά έργα Εμπειρικές

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 1η Διάλεξη Α. Τέσσερα Σχέδια για τη Θεσσαλονίκη Χωροταξική Μελέτη (1966-1968)

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #8: Χρονολόγιο Ι Χρονολόγιο 253 507 μ. Χ. Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Πόλεμος και Πολιτική

Πόλεμος και Πολιτική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάθημα 2 ο : Αρχαιότητα. Ο πόλεμος στην εποχή του χαλκού. 3η χιλιετηρίδα 1η πριν το έτος μηδέν. Γεώργιος Μαργαρίτης, Καθηγητής, ΑΠΘ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Πόλεμος και Πολιτική

Πόλεμος και Πολιτική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάθημα 4 ο : Από την Ρωμαϊκή Λεγεώνα στον Μεσαίωνα. 3ος αι. π.χ. 7ος αι. μ.χ. Γεώργιος Μαργαρίτης, Καθηγητής, ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 02 / 04 / 2014 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 02 / 04 / 2014 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 02 / 04 / 2014 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ Έτη 2009, 2010 και 2011 Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή και κατανομή της τροφής. Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία

Παραγωγή και κατανομή της τροφής. Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία Παραγωγή και κατανομή της τροφής Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία Τι τρώμε; Τι τρώει ο άνθρωπος; Ας αφήσουμε τους αριθμούς να μιλήσουν Μόλις 9 είδη ζώων (βόδι, χοίρος, πρόβατο, κατσίκι, βούβαλος, κοτόπουλο,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο: Εισαγωγή στη Ευρώπη. Η Ευρώπη είναι μια από τις πέντε κατοικημένες ηπείρους της γης. Γνωρίζεις ποιες είναι οι άλλες τέσσερις ήπειροι;

Κεφάλαιο: Εισαγωγή στη Ευρώπη. Η Ευρώπη είναι μια από τις πέντε κατοικημένες ηπείρους της γης. Γνωρίζεις ποιες είναι οι άλλες τέσσερις ήπειροι; Κεφάλαιο: Εισαγωγή στη Ευρώπη Η Ευρώπη είναι μια από τις πέντε κατοικημένες ηπείρους της γης. Γνωρίζεις ποιες είναι οι άλλες τέσσερις ήπειροι; Η έκτη ήπειρος, η Ανταρτική, είναι ακατοίκητη γιατί βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

http://www.eu-water.eu

http://www.eu-water.eu 5ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu "Οικονομικά κίνητρα για την υιοθέτηση πρακτικών εξοικονόμησης νερού και

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΩΣΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ο αριθμός των βοοειδών και αιγοπροβάτων παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις μεταπολεμικά. Τα βοοειδή έπειτα από μια σημαντική πτώση κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Ανάβρυτα 2015 2016 Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Γεωργική Οικονομία Τα πρώτα βήματα στην γεωργική οικονομία γίνονται κατά την Μυκηναϊκήεποχή. Τηνεποχήαυτή:

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό Φροντιστήριο Στην Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις

Ειδικό Φροντιστήριο Στην Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Απαντήσεις Α1. α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: το κόμμα του Γ. θεοτόκη Αντιβενιζελικών. Σελ. 92-93 και Από τα Αντιβενιζελικά κόμματα..το πιο διαλλακτικό.σελ92 β. Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης(1905): Στο μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Νικόλαος Θεοδοσίου- Αν. καθηγήτης Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Κοκοντίνης. 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες

Μιχάλης Κοκοντίνης. 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες Μιχάλης Κοκοντίνης 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη 2017-18 1. Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες Πρώτη φροντίδα των Ρωμαίων ήταν να κρατήσουν τους Έλληνες διχασμένους και να τους εμποδίσουν

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ

PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ ΑΦΡΙΚΗ Η Αφρική είναι η δεύτερη σε έκταση και πληθυσμό ήπειρος της γης με πληθυσμό περίπου 1 δισ κατοίκους.

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Αειφορική γεωργία και ανάπτυξη Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Θέματα Αγροτικής Κοινωνιολογίας

Ειδικά Θέματα Αγροτικής Κοινωνιολογίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ειδικά Θέματα Αγροτικής Κοινωνιολογίας Ενότητα 4 η : Κοινωνικές Συγκρούσεις και Κινήματα στην Ύπαιθρο Μαρία Παρταλίδου Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Τουρισμός Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΔΙΕΘΝΩΣ & ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ελπίδα Κολοκυθά- Αναπλ. καθηγήτρια Α.Π.Θ Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6326 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: (με μαυρισμένα γράμματα είναι η σωστή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΟΥΣ 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 29 / 04 / 2015

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΟΥΣ 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 29 / 04 / 2015 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Πειραιάς, 29 / 04 / 2015 ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΟΥΣ Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα οριστικά αποτελέσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου Η χρησιμότητα του μαθήματος Η κατανόηση του «σκηνικού» πίσω από τη διαμόρφωση της

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών

Εφαρμογές Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εφαρμογές Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών Ενότητα # 8: Ανάλυση δικτύων στα ΣΓΠ Ιωάννης Γ. Παρασχάκης Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Απριλίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2016

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Απριλίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Απριλίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2016 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα Νίκος Χρυσόγελος Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων/ Περιφερειακός Σύμβουλος Νοτίου Αιγαίου www.chrysogelos.gr Αναθεώρηση: για

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα διάρθρωσης γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων ΕΙΔΟΣ. Δειγματοληπτική έρευνα / Απογραφική έρευνα

Έρευνα διάρθρωσης γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων ΕΙΔΟΣ. Δειγματοληπτική έρευνα / Απογραφική έρευνα Έρευνα διάρθρωσης γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων ΕΙΔΟΣ Δειγματοληπτική έρευνα / Απογραφική έρευνα Ερευνώμενος Πληθυσμός και Δειγματοληπτικό Πλαίσιο Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε όλους τους Νομούς

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και

Διαβάστε περισσότερα

Τα σημαντικότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που. Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα

Τα σημαντικότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που. Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Τα σημαντικότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που ονομάζεται ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα Ποια σύγχρονα κράτη αποτελούν την περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 13 / 05 / 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, ΕΤΩΝ 2009 ΚΑΙ 2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 13 / 05 / 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, ΕΤΩΝ 2009 ΚΑΙ 2010 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 13 / 05 / 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, ΕΤΩΝ 2009 ΚΑΙ 2010 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα οριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και Επανάσταση. 2 ο μάθημα

Διαφωτισμός και Επανάσταση. 2 ο μάθημα Διαφωτισμός και Επανάσταση 2 ο μάθημα 10.10.2018 Τι είναι ο Διαφωτισμός; Διαφωτισμός Τι πρεσβεύουν οι Διαφωτιστές; 1. τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, 2. αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑ, Α1 ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΓΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Α1 2015-2016 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΟΡΤΣΕΡΑ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΈΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΠΕΜΠΤΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΟΜΑ Α Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΠΕΜΠΤΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΟΜΑ Α Α ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΠΕΜΠΤΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 Β ΤΑΞΗΣ ΟΜΑ Α Α Α1.1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό των δεδοµένων της Στήλης Α και δίπλα σε κάθε αριθµό το γράµµα του δεδοµένου της Στήλης Β που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση Γιώργος Μαργαρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πλίνιος μάλιστα γράφει ότι η Κρήτη ήταν η πατρίδα δύο δένδρων με μεγάλη ιατρική χρησιμότητα του κρητικού πεύκου και του κρητικού κυπαρισσιού, από

Ο Πλίνιος μάλιστα γράφει ότι η Κρήτη ήταν η πατρίδα δύο δένδρων με μεγάλη ιατρική χρησιμότητα του κρητικού πεύκου και του κρητικού κυπαρισσιού, από ΤΑ ΒΟΤΑΝΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ Ο Ιπποκράτης υποστηρίζει πως η τροφή μπορεί να γίνει και φάρμακο. Τα βότανα χρησιμοποιήθηκαν σε θεραπευτικές πρακτικές ως φαρμακευτικά είδη αλλά και ως φορείς της θεϊκής ευλογίας. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Περιφερειακή Ανάπτυξη ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιφερειακή Ανάπτυξη Διάλεξη 2: Οικονομική Ανάπτυξη και Οικονομική Μεγέθυνση (κεφάλαιο 1, Πολύζος Σεραφείμ) Δρ. Βασιλείου Έφη Τμήμα Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης 2 η εργασία 2012 13 ΘΕΜΑ: «Στις παραμονές της λεγόμενης βιομηχανικής επανάστασης,

Διαβάστε περισσότερα

Εχοντας εμφανιστεί στη Γη πριν από τέσσερα

Εχοντας εμφανιστεί στη Γη πριν από τέσσερα Στην αυγή της ιστορίας Μισοί άνθρωποι, μισοί ζώα, οι θεοί των Αιγυπτίων είναι χιλιάδες. Ο Θεός του Ήλιου, ο Ρα, είναι επίσης και ο πατέρας του φαραώ που κυβερνάει. Εχοντας εμφανιστεί στη Γη πριν από τέσσερα

Διαβάστε περισσότερα

Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ και οι προοπτικές εφαρμογής του στην Ελλάδα

Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ και οι προοπτικές εφαρμογής του στην Ελλάδα ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΓΕΩΤΕΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΡΟΔΑΣΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Η Αγροδασοπονία στα Πλαίσια της Νέας ΚΑΠ 2014 2020 Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2014 Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια

Διαβάστε περισσότερα

Άννα Κατερίνα Μαρία Μ.

Άννα Κατερίνα Μαρία Μ. Άννα Κατερίνα Μαρία Μ. Η Ιαπωνία είναι µια από τις ισχυρότερες βιοµηχανικές χώρες και µαζί µε άλλες αποτελούν σήµερα µια ισχυρή βιοµηχανική και εµπορική ζώνη που ανταγωνίζονται τις Η.Π.Α και την Ευρώπη.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΙΚΤΥΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Οµιλία κας Μαρίας Βογιατζή ίκτυο Βιολογικών Προϊόντων Θεσσαλονίκη, Σάββατο 7 Μαρτίου 2009 Η ενίσχυση της Βιολογικής Γεωργίας Η βιολογική γεωργία αποτελεί έναν κλάδο του πρωτογενή τοµέα, ο οποίος συµβάλει

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 7: Η αγροτική οικογένεια & η εκμετάλλευση 3/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος αυτής της

Διαβάστε περισσότερα

ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα.

ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα. Η τροφή της Αρχαϊκής οικογένειας ήταν αποτελούνταν από λαχανικά, ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα. Η ενδυμασία των Αρχαίων Ελλήνων ήταν κομψή, αλλά όχι εξεζητημένη. Το βασικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 20 Απριλίου 2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Ιουνίου 2015 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Ιουνίου 2015 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Ιουνίου 215 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΟΥΣ Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα οριστικά αποτελέσµατα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 5 / 9 / 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 5 / 9 / 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 5 / 9 / 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2012 Πληροφορίες: /νση Στατιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος:

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: 1 ΜΑΘΗΜΑ 1, Οι έννοιες «γεωγραφική» και «σχετική» θέση 1. Με τη βοήθεια του χάρτη στη σελ.12, σημειώστε τις παρακάτω πόλεις στην

Διαβάστε περισσότερα

Υποομάδα Στόχου 2. Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη- Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος-Τσαπατσάρη Ευαγγελία

Υποομάδα Στόχου 2. Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη- Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος-Τσαπατσάρη Ευαγγελία Δίνουμε τέλος στην πείνα, πετυχαίνουμε την επισιτιστική ασφάλεια, βελτιώνουμε τη διατροφή και τη βιώσιμη γεωργία Υποομάδα Στόχου 2 Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη- Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος-Τσαπατσάρη

Διαβάστε περισσότερα

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης Σεμινάριο Βάμος 25-11-2008 Γεωργία- Διατροφή- Ποιότητα ζωής ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης Κλεόνικος Σταυριδάκης Υπεύθ. Α/θμιας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου Εισαγωγή Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 3 / 4 / 2015 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 3 / 4 / 2015 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 3 / 4 / 2015 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013 Πληροφορίες: /νση Στατιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής

Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής Μάθημα 9 ο : Η λεκάνη το Ειρηνικού Ωκεανού Ιωάννης Παπαγεωργίου, Επίκουρος Καθηγητής, ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ: ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ. Στίγκας Γρηγόρης

ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ: ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ. Στίγκας Γρηγόρης 2η Επιστημονική Συνάντηση για τις τοπικές ποικιλίες ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ: ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ Στίγκας Γρηγόρης ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ Το οροπέδιο του Δομοκού, με μέσο υψόμετρο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΑΛΛΙΑ ERASMUS + ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ

Η ΓΑΛΛΙΑ ERASMUS + ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ Η ΓΑΛΛΙΑ ERASMUS + ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ Η Γαλλία είναι μία μεγάλη χώρα της δυτικής Ευρώπης. Ο πληθυσμός της ανέρχεται στα 66,6 εκατομμύρια και το νόμισμα της είναι το ευρό.

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστική. 8 ο Μάθημα: Εφαρμογές Στατιστικής Ι: Διαστήματα Εμπιστοσύνης. Γεώργιος Μενεξές Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Στατιστική. 8 ο Μάθημα: Εφαρμογές Στατιστικής Ι: Διαστήματα Εμπιστοσύνης. Γεώργιος Μενεξές Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στατιστική 8 ο Μάθημα: Εφαρμογές Στατιστικής Ι: Διαστήματα Εμπιστοσύνης Γεώργιος Μενεξές Τμήμα Γεωπονίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Υψηλή Φυσική Αξία (ΥΦΑ)

Υψηλή Φυσική Αξία (ΥΦΑ) Υψηλή Φυσική Αξία (ΥΦΑ) εμφανίζεται ως έννοια για πρώτη φορά το 1993 (Baldock et al., 1993). επιβεβαιώνει την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ ορισμένων τύπων γεωργικών δραστηριοτήτων και των "φυσικών

Διαβάστε περισσότερα

Η Τουρκία στον 20 ο αιώνα

Η Τουρκία στον 20 ο αιώνα Η Τουρκία στον 20 ο αιώνα Ενότητα 8: Δημήτριος Σταματόπουλος Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

Τα γεωργοδασοκομικά (αγροδασικά) συστήματα αποτελούν μια παραδοσιακή μορφή χρήσης της γης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές.

Τα γεωργοδασοκομικά (αγροδασικά) συστήματα αποτελούν μια παραδοσιακή μορφή χρήσης της γης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές. 8.2.8.3.2. 8.2 Ενίσχυση για γεωργοδασοκομικά συστήματα Επιμέρους μέτρο: 8.2 - στήριξη για την εγκατάσταση και συντήρηση γεωργοδασοκομικών συστημάτων 8.2.8.3.2.1. Περιγραφή του τύπου πράξης Τα γεωργοδασοκομικά

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΗΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Η παραγωγή τροφής

Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΗΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Η παραγωγή τροφής Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΗΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Η παραγωγή τροφής Καλύπτει τη βασικότερη ανθρώπινη ανάγκη Ιστορικά, η πρώτη αιτία ανθρώπινης παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον Σχετίζεται άμεσα με τον υπερπληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΚΑΠ ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ Καθεστώτα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης 2016.

ΝΕΑ ΚΑΠ ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ Καθεστώτα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης 2016. ΝΕΑ ΚΑΠ ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ 2015-2019 Καθεστώτα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης 2016 Φεβρουάριος 2016 Κανονισμός (ΕΕ)1307/2013 για τις άμεσες ενισχύσεις- Γενικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ( ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (1100-750 π.χ.).) Ή ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Δ. ΠΕΤΡΟΥΓΑΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΥΡΙΑ ΠΗΓΗ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΣΕ ΑΥΤΌ ΟΦΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΜΗΡΙΚΗ. ΩΣΤΟΣΟ ΟΙ ΟΡΟΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΙ ΑΙΩΝΕΣ Ή ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μέλη ομάδας: Θεοφανίδη Χαρά Ηλιάδης Γιάννης Γιάτα Ένι Κυριακόπουλος Αντώνης

Μέλη ομάδας: Θεοφανίδη Χαρά Ηλιάδης Γιάννης Γιάτα Ένι Κυριακόπουλος Αντώνης Μέλη ομάδας: Θεοφανίδη Χαρά Ηλιάδης Γιάννης Γιάτα Ένι Κυριακόπουλος Αντώνης Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 2 Κύκλος ζωής 3 Καλλιέργεια 4 Συγκομιδή-Παραγωγή 5 Παράγωγα και χρήσεις 6 Ιστορία Ολυμπιακοί αγώνες και

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. ήταν ο κάθε ένας από αυτούς και σε ποιον από αυτούς σχηματίστηκε η Ελλάδα;

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. ήταν ο κάθε ένας από αυτούς και σε ποιον από αυτούς σχηματίστηκε η Ελλάδα; ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ 1 ο (Μονάδες 3,3) 1. Ποια είναι η διοικητική ιεραρχία των πόλεων στην Ελλάδα; Πως λέγεται ο διοικητής του κάθε διοικητικού τομέα; 2. Ποιους γεωλογικούς αιώνες περιλαμβάνει η γεωλογική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ 1. Από τη Γραμμική Β στην εισαγωγή του αλφαβήτου - Στον ελληνικό χώρο, υπήρχε ένα σύστημα γραφής μέχρι το 1200 π.χ. περίπου, η

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων Ενότητα 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ Ιωάννης Σκούφος 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Πολιτική και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιβαλλοντική Πολιτική και Εκπαίδευση Ενότητα 01: Άνθρωπος και Περιβάλλον Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Απειλούμενα είδη vs Ανάπτυξη: Αξίζει η προστασία σε καιρό κρίσης;

Απειλούμενα είδη vs Ανάπτυξη: Αξίζει η προστασία σε καιρό κρίσης; Απειλούμενα είδη vs Ανάπτυξη: Αξίζει η προστασία σε καιρό κρίσης; Προστασία άγριας πανίδας = προστασία περιοχών Συνεπώς το ερώτημα «Προστασία αγριας πανίδας ή ανάπτυξη;» σημαίνει «προστασία περιοχών ή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #1: Τεκμήρια ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΟΡΜΑΝΔΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΟΥ 10 ΟΥ ΑΙ. Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΚΑΠ ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ Καθεστώτα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης Κ. Βιτζηλαίου Μάρτιος 2016

ΝΕΑ ΚΑΠ ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ Καθεστώτα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης Κ. Βιτζηλαίου Μάρτιος 2016 ΝΕΑ ΚΑΠ ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ 2015-2019 Καθεστώτα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένο Σύστημα Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης 2016 Κ. Βιτζηλαίου Μάρτιος 2016 Κανονισμός (ΕΕ)1307/2013 για τις άμεσες ενισχύσεις- Γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Δράση για τη μείωση της ρύπανσης του νερού από γεωργική δραστηριότητα

Δράση για τη μείωση της ρύπανσης του νερού από γεωργική δραστηριότητα Δράση για τη μείωση της ρύπανσης του νερού από γεωργική δραστηριότητα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2014-2020 Η δράση έχει στόχο τη μείωση της ρύπανσης από τα λιπάσματα και τη βελτίωση της ποιότητας των

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ

Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ ΔΠΜΣ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2014 2015 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΡΑΣ ΒΑΝΕΣΣΑ ΜΠΟΥΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΑΡΧΟΣ. Τον δήμαρχο μας τον λένε Γιώργο Τάκκα

ΔΗΜΑΡΧΟΣ. Τον δήμαρχο μας τον λένε Γιώργο Τάκκα Σάρα Χρίστου ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΑΣ Η Σωτήρα έχει Αγιολογική ονομασία: φέρει το όνομα του Σωτήρος Χριστού. Εξάλλου στις 6 Αυγούστου τελείται μεγάλο πανηγύρι κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ (19 ος - 20 ος αιώνας)»

«ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ (19 ος - 20 ος αιώνας)» «ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ (19 ος - 20 ος αιώνας)» Επαναληπτικό Διαγώνισμα Ιστορίας Προσανατολισμού ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ ΘΕΜΑ Α1 Να αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων α) Μεγάλη Ιδέα (Μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ.

Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ. Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ. Γεώργιος Παυλίδης Κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΑΜΘ και Ελλάδας Η Ανατολική Μακεδονία

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Κτηνοτροφία Θαλάσσια αλιεία Υδατοκαλλιέργειες

Γεωργία Κτηνοτροφία Θαλάσσια αλιεία Υδατοκαλλιέργειες ΙΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤ Γεωργία Κτηνοτροφία Θαλάσσια αλιεία Υδατοκαλλιέργειες 2017 ΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ Ετήσια Γεωργική Στατιστική Έρευνα Η έρευνα έχει σκοπό τη συλλογή στατιστικών στοιχείων

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής

Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής 1. Οι ευγενείς (ἀγαθοί, ἄριστοι, εὐπατρίδες, ἐσθλοί): κάτοχοι γης, ιππείς, ασκούσαν σώμα και πνεύμα (ιδανικό τους ο καλός κἀγαθός πολίτης). 2. Οι πολλοί, ο δήμος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Η Κρήτη έχει μια από τις αρχαιότερες και πιο εύγευστες γαστριμαργικές παραδόσεις στον κόσμο, μια παράδοση γεύσεων, αρωμάτων, υλικών και τεχνοτροπιών που ξεκινά

Διαβάστε περισσότερα