ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Transcript

1 ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ 2 Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ Λάρισα 2013 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Παναγιώτα Κολυβοδιάκου

2 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ -Γαρυφαλλόπουλος Φαίδων -Γιτσόπουλος Πέτρος -Γκρέτσης Γιάννης -Δαρδιώτη Μαρία -Κατσιμαντού Δήμητρα -Μακρή Ιωάννα -Μάμα Κοντέλα -Ξυραφάκης Παναγιώτης -Ποντίκα Άννα -Πριονά Βάνα -Σιμούλη Αλίκη -Σταβάρα Μαρία -Στεργίου Παναγιώτης -Τσιώτα Γεωργία -Χαδουλός Ζήσης -Χαρούλη Μυρτώ -Χατζής Κωνσταντίνος -Χελιδώνης Αλκιβιάδης 2

3 Περιεχόμενα Εισαγωγή...4 Κεφ. 1 ο :Γνωρίζω το σώμα μου Σκελετός Αρθρώσεις Μυϊκός ιστός...13 Κεφ 2 ο : Αθλητισμός και αρχαιότητα Ο αθλητισμός στην αρχαιότητα Αγωνίσματα στην αρχαιότητα.20 Κεφ. 3 ο : Κακώσεις και αθλήματα..21 Κεφ. 4 ο : Ατυχήματα και κακώσεις στον αθλητισμό Οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί 29 Κεφ. 5 ο : Πρώτες βοήθειες Πρώτες βοήθειες Κακώσεις.40 Κεφ. 6 ο : Ερωτηματολόγια..42 Ερωτηματολόγια μαθητών..43 Ερωτηματολόγιο προπονητών.47 Κεφ. 7 ο : Πρόληψη..51 Κεφ. 8 ο : Συμπεράσματα Προτάσεις 54 Διαγράμματα...56 Βιβλιογραφία

4 Εισαγωγή Εργαστήκαμε στα πλαίσια του μαθήματος της ερευνητικής εργασίας, σαν μια ομάδα και ολοκληρώσαμε τη μελέτη μας στο θέμα των κακώσεων στον αθλητισμό. Μέσα από αυτή την έρευνα γνωρίσαμε το σώμα μας, τα αθλήματα που υπάρχουν και τους κινδύνους που κρύβονται σε αυτά, τα ατυχήματα που συμβαίνουν, καθώς και τους τρόπους πρόληψής τους. Πολύ εποικοδομητικές αποδείχθηκαν οι επισκέψεις αλλά και οι ενημερώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα Γραφεία του Ερυθρού Σταυρού, αλλά και στο σχολείο μας με στόχο τη γνώση στην παροχή πρώτων βοηθειών. Επιλέξαμε αυτήν την εργασία, «οι κακώσεις στον αθλητισμό», διότι όλοι σχεδόν ασχολούμαστε ή ασχολούμασταν με κάποιο άθλημα στο παρελθόν και θέλουμε να είμαστε ενήμεροι για τυχόν κινδύνους που διατρέχουμε. Ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα καθώς μέσα από τις επισκέψεις μας γνωρίσαμε επίσης και την τοπική ομάδα ποδοσφαίρου Α.Ε.Λ. Εργαστήκαμε με μεγάλη προθυμία και η συνεργασία μεταξύ μας ήταν εξαιρετική (με τη βοήθεια της υπεύθυνης καθηγήτριας κας. Κολυβοδιάκου) με σκοπό την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης εργασίας που να περιέχει τις κατάλληλες πληροφορίες για τον αθλητισμό και τους κινδύνους που επιφυλάσσει. (επίσκεψη στα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού) (επίσκεψη στο γήπεδο ΑΕΛ) (ξενάγηση στα γραφεία τύπου του γηπέδου) 4

5 (προπλάσματα στα γραφεία Ε.Ε.Σ.) 5

6 (μαθήματα πρώτων βοηθειών στο σχολείο) 6

7 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ- ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Ο σκελετός του ανθρώπου περιλαμβάνει το σκελετό του κορμού (του κεφαλιού, του θώρακα και της σπονδυλικής στήλης) και των άκρων Σκελετός κεφαλής: περιλαμβάνει τα οστά του εγκεφαλικού και του προσωπικού κρανίου. Τα οστά του κρανίου ενώνονται μεταξύ τους με τις ραφές και σχηματίζουν την κρανιακή κοιλότητα μέσα στην οποία προφυλάσσεται ο εγκέφαλος. Τα κυριότερα από αυτά τα οστά είναι πλατιά. Το μετωπιαίο οστό σχηματίζει το μέτωπο, τα δύο βρεγματικά καλύπτουν πάνω και πλάγια, κάτω από αυτά βρίσκονται τα κροταφικά, ενώ το ινιακό καλύπτει πίσω και προς τα κάτω την κρανιακή κοιλότητα και σχηματίζει τη βάση του κρανίου. Τα οστά του προσωπικού κρανίου περιλαμβάνουν τα δύο ζυγωματικά που σχηματίζουν τις προεξοχές των παρειών, την κάτω γνάθο που είναι το μόνο κινητό μέρος του κεφαλιού, ενώ οι δύο άνω γνάθοι και τα δύο υπερώια σχηματίζουν τη στοματική κοιλότητα. 8

9 Σπονδυλική στήλη: είναι η κεντρική κολόνα του σκελετού που πάνω του στηρίζονται όλα τα υπόλοιπα τμήματά του. Αποτελείται από πολλά βραχέα οστά που ονομάζονται σπόνδυλοι τοποθετούνται ο ένας πάνω στον άλλο με την παρεμβολή ενός χόνδρινου δίσκου που ονομάζεται μεσοσπονδύλιος δίσκος. Ο δίσκος αυτός έχει αρκετή ελαστικότητα, απορροφά τα τραντάγματα και προσδίδει ευκαμψία, με την ηλικία όμως χάνει την ελαστικότητά του ολισθαίνει προς τα πίσω, οπότε πιέζονται ο νωτιαίος μυελός ή και τα νωτιαία νεύρα. Οι επτά πρώτοι σπόνδυλοι ονομάζονται αυχενικοί και ο πρώτος από αυτούς άτλας, ενώ ο δεύτερος άξονας και επιτρέπουν στην κεφαλή να κινείται κάνοντας κάμψεις, στροφές και εκτάσεις. Οι επόμενοι 12 ονομάζονται θωρακικοί και αρθρώνονται με τις πλευρές. Οι πλευρές ενώνονται μπροστά άμεσα ή έμμεσα με το στέρνο και σχηματίζουν τη θωρακική κοιλότητα μέσα στην οποία προστατεύονται οι πνεύμονες, η καρδιά, τα μεγάλα αγγεία κ.λ.π. Οι 5 σπόνδυλοι που ακολουθούν ονομάζονται οσφυϊκοί και είναι σχετικά μεγαλύτεροι από τους παραπάνω γιατί υποβαστάζουν μεγαλύτερο βάρος. Το ιερό οστό είναι ένα ισχυρό οστό που προέρχεται από τη συνοστέωση των 5 ιερών σπονδύλων. Τέλος υπάρχει ο κόκκυγας που είναι το υπολειμματικό όργανο της ουράς. Η σπονδυλική στήλη παρουσιάζει τέσσερα κυρτώματα, δύο εμπρός και δύο πίσω. Αυτά τα κυρτώματα αυξάνουν την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης και την αντοχή της σε μεγάλα βάρη Θώρακας: Το στέρνο έχει σχήμα ξίφους, βρίσκεται μπροστά και απέναντι από τη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης και αποτελείται από τη λαβή, το σώμα και την ξιφοειδή απόφυση. Στο σημείο της ένωσης της λαβής με το σώμα 9

10 του στέρνου δημιουργείται η στερνική ή λουδοβίκειος γωνία που ψηλαφάτε εύκολα ως μικρό έπαρμα. Η βάση της λαβής του στέρνου εμφανίζει τη μηνοειδή ή σφαγιτιδική εντομή. Οι πλευρές είναι 12 ζεύγη (δεξιά και αριστερά) και ενώνονται στο ένα τους άκρο με τους 12 θωρακικούς σπονδύλους και στο άλλο τους άκρο άμεσα ή έμμεσα με το στέρνο σχηματίζοντας την θωρακική κοιλότητα, μέσα στην οποία προστατεύονται οι πνεύμονες, η καρδιά και τα μεγάλα αγγεία. Το πρόσθιο άκρο των επτά πρώτων πλευρών ενώνεται άμεσα με το στέρνο με τους πλευρικούς χόνδρους. Οι πλευρές αυτές ονομάζονται γνήσιες πλευρές. Το πρόσθιο άκρο της όγδοης, ένατης και δέκατης πλευράς ενώνεται έμμεσα με το στέρνο με το χόνδρινο πλευρικό τόξο. Οι πλευρές αυτές ονομάζονται νόθες πλευρές. Το πρόσθιο άκρο της ενδέκατης και της δωδέκατης πλευράς καταλήγουν ελεύθερα χωρίς να ενώνεται με το στέρνο. Οι πλευρές αυτές ονομάζονται νόθες ασύντακτες πλευρές Σκελετός άνω άκρων: περιλαμβάνει το σκελετό της ωμικής ζώνης, του βραχίονα, του πήχη και του χεριού. Η ωμική ζώνη περιλαμβάνει την κλείδα και την ωμοπλάτη, η οποία είναι ένα πλατύ οστό που συγκρατείται μόνο με μύες. Ο σκελετός του βραχίονα περιλαμβάνει το βραχιόνιο που αρθρώνεται με την ωμοπλάτη σχηματίζοντας την άρθρωση του ώμου. Το κάτω άκρο του βραχιόνιου αρθρώνεται με τα δύο οστά του πήχη, την κερκίδα και την ωλένη στην άρθρωση του αγκώνα. Το άκρο χέρι περιλαμβάνει τα 8 βραχέα οστά του καρπού, τα 5 του μετακαρπίου και τις φάλαγγες των δακτύλων. Συνολικά περιλαμβάνει 27 οστά και πάνω από 30 μύες. 10

11 Σκελετός κάτω άκρων: περιλαμβάνει τα οστά της πυελικής ζώνης, του μηρού, της κνήμης και του ποδιού. Στην πυελική ζώνη τα δύο ανώνυμα οστά συνδέονται μπροστά στην ηβική σύμφυση και πίσω με το ιερό οστό σχηματίζοντας τη λεκάνη. Κάθε ανώνυμο οστό αποτελείται από τρία επί μέρους οστά το λαγόνιο, το ηβικό και το ισχιακό. Το κάθε ανώνυμο οστό έχει μια κοιλότητα μέσα στην οποία αρθρώνεται η σφαιρική κεφαλή του μηριαίου οστού στην άρθρωση του ισχίου. Η κοτύλη είναι το σημείο όπου πραγματοποιείται η σύνδεση της πυέλου με το μηριαίο οστό σχηματίζοντας την άρθρωση του ισχίου. Η ιερολαγόνια άρθρωση αποτελεί την πιο πολύπλοκη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος η οποία διαθέτει πολύ μεγάλη σταθερότητα σε βάρος της κινητικότητας, πράγμα απαραίτητο για την βάδιση και την όρθια στάση. Το σχήμα και οι διαστάσεις της πυέλου διαφέρουν ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες. Το σχήμα και οι διαστάσεις της γυναικείας πυέλου έχουν μεγάλη σημασία στη μαιευτική, επειδή η πύελος αποτελεί τον οστέινο σωλήνα από όπου διέρχεται το έμβρυο κατά τον τοκετό. 11

12 Το κάτω άκρο του μηριαίου αρθρώνεται με το άνω μέρος της κνήμης στην άρθρωση του γόνατου. Σε αυτή συμμετέχει ένα βραχύ οστό, η επιγονατίδα. Στα οστά της κνήμης ανήκουν η κνήμη και η περόνη που αρθρώνονται με τον αστράγαλο. Το άκρο πόδι περιλαμβάνει τα 7 οστά του ταρσού, τα 5 του μετατάρσιου και τα οστά των φαλάγγων των δακτύλων. Τα κυριότερα από τα οστά του ταρσού είναι ο αστράγαλος που αρθρώνεται με την κνήμη και την περόνη και η πτέρνα που υποβαστάζει όλο το βάρος και εξυπηρετεί στην όρθια στάση και το βάδισμα. Τα οστά του ποδιού συνδέονται μεταξύ τους με αρθρώσεις ώστε να σχηματίζουν την ποδική καμάρα που δίνει τη δυνατότητα για στήριξη και άνετη βάδιση ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ Άρθρωση είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού. Ανάλογα με το είδος αυτού του ιστού και τον τρόπο συμμετοχής του, καθορίζεται η κινητικότητα των οστών που συνδέονται. Στη συνάρθρωση ο μαλακότερος ιστός παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο οστών και δεν επιτρέπει σχεδόν καμιά κινητικότητα. Στη διάρθρωση ο μαλακότερος ιστός περιβάλλει τα οστά στην περιοχή της άρθρωσης με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει σχετικά μεγάλη κινητικότητα. Οι κινήσεις που επιτρέπει η διάρθρωση είναι κάμψη, έκταση, προσαγωγή, απαγωγή και στροφή. Τα μέρη μιας διάρθρωσης είναι οι αρθρικές επιφάνειες, ο αρθρικός θύλακος, οι αρθρική κοιλότητα, ενώ επικουρούν σε αυτά οι σύνδεσμοι, οι επιχείλιοι χόνδροι και οι διάρθριοι χόνδροι. Οι αρθρικές επιφάνειες είναι οι επιφάνειες των οστών που έρχονται σε επαφή, είναι λείες και εφαρμόζουν οι μία στην άλλη. Ο αρθρικός θύλακος αποτελείται από συνδετικό ιστό και περιβάλλει τα οστά κοντά στις αρθρικές επιφάνειες. 12

13 Η αρθρική κοιλότητα είναι ο κλειστός χώρος που βρίσκεται ανάμεσα στις αρθρικές επιφάνειες και στον αρθρικό θύλακο. Περιέχει αρθρικό υγρό που διευκολύνει την ολίσθηση των αρθρικών επιφανειών. Οι σύνδεσμοι είναι ταινίες από παχύ συνδετικό ιστό που συγκρατούν τα αρθρούμενα οστά μεταξύ τους και καθορίζουν την κατεύθυνση των κινήσεων. Οι επιχείλιοι χόνδροι είναι δακτύλιοι από χόνδρινο ιστό που περιβάλλουν τα άκρα της αρθρικής επιφάνειας και αυξάνουν το μέγεθός της. Οι διάρθριοι χόνδροι ή μηνίσκοι είναι πλάκες χόνδρινου ιστού που βρίσκονται σε ορισμένες κοιλότητες ιδιαίτερα όταν οι αρθρικές επιφάνειες δεν εναρμονίζονται μεταξύ τους ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Το σύνολο των μυών του σώματος αποτελεί το μυϊκό σύστημα που ο βασικότερος ιστός του είναι ο μυϊκός. Χαρακτηριστική ιδιότητα των κυττάρων του ιστού αυτού είναι η ικανότητα συστολής. Υπάρχουν τρία είδη μυϊκού ιστού που χαρακτηρίζονται από ιδιαιτερότητες στη δομή και στη λειτουργία των κυττάρων από τα οποία αποτελούνται. Ο σκελετικός μυϊκός ιστός που συναντάται στους σκελετικούς μύες και αποτελείται από σχετικά μακριές κυλινδρικές μυϊκές ίνες που έχουν γραμμώσεις. Η συστολή τους γίνεται με τη θέλησή μας. Ο καρδιακός μυς που βρίσκεται μόνο στα τοιχώματα της καρδιάς και οι ίνες του είναι κυλινδρικές, έχουν γραμμώσεις, αλλά δεν υπακούουν στη θέλησή μας. Ο λείος μυϊκός ιστός επενδύει κυρίως τοιχώματα των αγγείων και του γαστρεντερικού σωλήνα. Αποτελείται από ατρακτοειδείς μυϊκές ίνες χωρίς γραμμώσεις που δεν υπακούουν στη θέλησή μας. Οι σκελετικοί μύες προσφύονται στα οστά και είναι αυτοτελή όργανα που υπακούουν στη θέλησή μας. Κάθε γραμμωτός μυς μπορεί να αποτελείται από πολλές χιλιάδες 13

14 μυϊκές ίνες που δεν αθροίζονται με τυχαίο τρόπο, αλλά διατάσσονται σε δεσμίδες που περιβάλλονται από πυκνό συνδετικό ιστό όπως και ο μυς. Οι γραμμωτοί μύες ανάλογα με τη μορφολογία τους διακρίνονται σε σφιγκτήρες, πλατείς και μακρούς. Ένας μακρύς σκελετικός μυς έχει σχήμα ατρακτοειδές και αποτελείται από ένα κεντρικό τμήμα τη γαστέρα και από δύο άκρα τις προσφύσεις. Η κάθε πρόσφυση συνίσταται συνήθως από συνδετικό ιστό, τον τένοντα που είναι μια ζώνη ινώδους σκελετικού ιστού που συνδέει μύες με οστά. Οι τένοντες και οι μύες λειτουργούν μαζί και μπορούν να ασκήσουν μια δύναμη τραβήγματος. Το ένα άκρο η κατάφυση προσφύεται στο οστό που ο μυς αυτός κινεί, ενώ το άλλο η έκφυση προσφύεται στο οστό που δεν κινείται. Γενικά οι μύες συνεργάζονται κατά ζεύγη προκειμένου να επιτελέσουν μια συγκεκριμένη κίνηση. Ο μυς που συστέλλεται προκειμένου να γίνει κάμψη του πήχη ονομάζεται κύριος, ενώ ο μυς που χαλαρώνει ονομάζεται ανταγωνιστής. Η συνεργασία των κύριων και των ανταγωνιστών μυών εξασφαλίζει την αρμονική κίνηση του σώματος. Οι μύες των άκρων ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ Ο δικέφαλος μυς εκφύεται με δύο εφετικές κεφαλές, τη μακρά και τη βραχεία από την ωμοπλάτη και καταφύεται στον πήχη. Με την ενέργειά του κάμπτει ισχυρά τον πήχη προς το βραχίονα και συγχρόνως τον υπτιάζει. ΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ Ο βραχιόνιος μυς εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και καταφύεται στην ωλένη. Με την ενέργειά του κάμπτει τον πήχη. YΠΟΠΛΑΤΙΟΣ Ο υποπλάτιος μυς εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό. Με την ενέργειά του προκαλεί έσω στροφή του βραχίονα και σταθεροποιεί την όρθωση του ώμου. 14

15 ΔΕΛΤΟΕΙΔΗΣ Ο δελτοειδής μυς καλύπτει τη διάρθρωση του ώμου και το άνω τεταρτημόριο του βραχιόνιου οστού. Εκφύεται από την κλείδα, το ακρώμιο και την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό. Με την ενέργειά του απάγει το βραχίονα μέχρι την οριζόντια θέση, προκαλεί κάμψη και έσω στροφή καθώς και έκταση και έξω στροφή του βραχίονα. ΥΠΑΚΑΝΘΙΟΣ Ο υπακάνθιος μυς εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχίονα. Με την ενέργειά του προκαλεί έξω στροφή του βραχίονα. ΜΕΙΖΩΝ-ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΣ Ο μείζων στρόγγυλος μυς εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχίονα. Με την ενέργειά του προκαλεί έσω στροφή και προσαγωγή του βραχίονα. ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ-ΔΑΚΤΥΛΩΝ Ο καμπτήρας των δακτύλων μυς εκφύεται με δύο κεφαλές, την βραχιονωλένια κεφαλή από την παραπροίκια απόφυση και την ωλένη και την κεράδικο κεφαλή από την κερκίδα και καταφύεται στις φάλαγγες των δακτύλων. ΑΓΚΩΝΙΑΙΟΣ Ο αγκωνιαίος μυς εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και καταφύεται στην ωλένη. Με την ενέργειά του συμβάλλει μερικώς στην έκταση του πήχη. ΩΛΕΝΙΟΣ-ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ-ΚΑΡΠΟΥ Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού μυς εκφύεται με δύο κεφαλές, τη βραχιόνια κεφαλή από το βραχιόνιο οστό και την ωλένια κεφαλή από το ωλέκρανο και την ωλένη και καταφύεται στα οστά του καρπού. Με την ενέργειά του κάμπτει και συγχρόνως προσάγει προς τα έσω το χέρι. 15

16 ΩΛΕΝΙΟΣ-ΕΚΤΕΙΝΩΝ-ΤΟΝ-ΚΑΡΠΟ Ο ωλένιος εκτείνων τον καρπό μυς εκφύεται από την παραπούλια απόφυση, από την περίτονα του πήχη και το μεσόγειο διάφραγμα και καταφύεται στη βάση του πέμπτου μετακαρπίου. Με την ενέργειά του εκτείνει και προσάγει προς τα έσω τον καρπό και το χέρι. ΚΟΙΝΟΣ-ΕΚΤΕΙΝΩΝ-ΤΟΥΣ-ΔΑΚΤΥΛΟΥΣ Ο κοινός εκτείνων τους δακτύλους μυς εκφύεται από την παραπούλια απόφυση και από την περίτονα του πήχη και καταφύεται στους τέσσερις τελευταίους δακτύλους. Με την ενέργειά του εκτείνει τους τέσσερις τελευταίους δακτύλους και συμβάλλει στην έκταση και την ωλένια προσαγωγή του χεριού. ΤΡΙΚΕΦΑΛΟΣ-ΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ Ο τρικέφαλος μυς εμφανίζει τρεις κεφαλές, τη μακρά που εκφύεται από την ωμοπλάτη, την έξω και την έσω που εκφύονται από το βραχίονα και καταφύεται στο ωλέκρανο. Με την ενέργειά του εκτείνει τον πήχη. ΚΟΡΑΚΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ Ο κορακοβραχιόνιος εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό. Με την ενέργειά του κάμπτει και προσάγει ελαφρά το βραχίονα. ΒΡΑΧΙΟΝΟΚΕΡΚΙΔΙΚΟΣ Ο βραχιονοκερκιδικός μυς εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και καταφύεται στην κερκίδα. Με την ενέργειά του κάμπτει τον πήχη και υποβοηθηθεί στον πρηνισμό του πήχη. ΚΕΡΚΙΔΙΚΟΣ-ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ-ΤΟΥ-ΚΑΡΠΟΥ Ο καρκινικός καμπτήρας του καρπού μυς, εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και την περίτονα του πήχη και καταφύεται στη βάση του δεύτερου και τρίτου μετακαρπίου. Με την ενέργειά του κάμπτει και συγχρόνως απάγει το χέρι. ΜΑΚΡΟΣ-ΠΑΛΑΜΙΚΟΣ Ο μακρός παλαμικός μυς εκφύεται από την παραπροίκια απόφυση και την περίτονα του πήχη και καταφύεται στην παλαμιαία απονεύρωση του χεριού. Με την ενέργειά του τείνει την παλαμιαία απονεύρωση και κάμπτει το χέρι. ΩΛΕΝΙΟΣ ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού μυς εκφύεται με δύο κεφαλές, τη βραχιόνια από την παραπροίκια απόφυση και την ωλένια από την ωλένη και καταφύεται στα οστά του καρπού. Με την ενέργειά του κάμπτει και συγχρόνως προσάγει το χέρι. ΛΑΓΟΝΟΨΟΪΤΗΣ Ο λαγονοψοΐτης αποτελείται από δύο μύες, το μεγάλο ψοΐτη και το λαγόνιο οι οποίοι συνενώνονται σε έναν. Ο λαγόνιος μυς αποτελεί έναν από τους δύο τον λαγονοψοΐτη. Ο ραπτικός μυς εκφύεται από τη πρόσθια άνω λαγόνια και εκφύεται στη κνημαία περιτονία. Με την ενέργειά του προσάγει και στρέφει προς τα έξω το μηρό και συγχρόνως κάμπτει και στρέφει προς τα έξω την κνήμη. Ο κτενήτης μυς εκφύεται από το ηθικό οστό και καταφύεται στο μηριαίο οστό. 16

17 17

18 18

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο 2.1. Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Ο όρος «αθλητισμός» παράγεται από τη λέξη «άθλος» η οποία σημαίνει εντατική και συστηματική προσπάθεια για την επίτευξη της υγείας και της ανάπτυξης του ανθρώπινου σώματος. Ο αθλητισμός γεννήθηκε στην Ελλάδα και αποτέλεσε το κυριότερο χαρακτηριστικό του πολιτισμού της. Η γυμναστική των αρχαίων είχε κατά τον Πλάτωνα φυσιολογικό σκοπό: την ρύθμιση της φθοράς του σώματος και της αποκατάστασης της ζωικής ισορροπίας αλλά και μορφωτικό σκοπό: τη γύμναση του σώματος υπό την θέληση. Η μορφή του εκείνη την εποχή απεικονίζεται σε τοιχογραφίες, πάνω σε αγγεία και κειμήλια. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται το π.χ. κατά την Κρητομυκηναϊκή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αθλήματα όπως η οπλομαχία, η αρματοδρομία, η πυγμαχία, η ταυρομαχία. Η άθληση θεωρείται πηγή δύναμης και χαράς. Ο Αγαμέμνων και ο Διομήδης ήταν οπλομάχοι. Ο Αίαντας και ο Οδυσσέας ήταν παλαιστές. Ο Αχιλλέας ήταν δρομέας και οργάνωνε αγώνες με έπαθλα σε αθλήματα όπως: η μονομαχία και η πάλη, η αρματοδρομία και το τρέξιμο, η πυγμαχία, η δισκοβολία, η τοξοβολία και ο ακοντισμός. Από τον 7 ο αι. π.χ. άρχισε να αναπτύσσεται στην Ελλάδα ο Ολυμπιακός αθλητισμός. Επίσης, διεξήχθησαν πανελλήνιες γιορτές σε Ολυμπία, Πύθια, Ίσθμια, Νεμέα και Δήλεια κατά τις οποίες γίνονταν διαγωνισμοί σωματικής δύναμης και δεξιότητας, μουσικής και δραματικής τέχνης. Οι Ολυμπιακοί αγώνες τελούνταν στην Ολυμπία κάθε 4 χρόνια προς τιμή του Δία και από το 776 π.χ. αναγραφόταν επισήμως και τα ονόματα των νικητών. Ο νικητής βραβεύονταν με ένα στεφάνι από κλαδί αγριελιάς, ενώ η φήμη και η δόξα του διέτρεχε όλη την Ελλάδα. Αργότερα, κατά τον 5 ο αιώνα άρχισαν να αναπτύσσονται στην Αγγλία διάφορες ψυχαγωγικές απασχολήσεις (χορός, ιππασία, κυνήγι, αλιεία, κ.ά.) κυρίως στις εύπορες κοινωνικές τάξεις. Γι αυτές χρησιμοποιήθηκε ο όρος sport από το λατινικό ρήμα disportare μια λέξη που έχει πλέον διεθνή χρήση. Σήμερα ο αθλητισμός περιορίζεται στην επίτευξη επιδόσεων (ρεκόρ). Υπό την κύρια όμως έννοιά του δεν είναι επαγγελματικός, αλλά πάντοτε ερασιτεχνικός. Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε πως εκτός από τις αθλητικές υπάρχουν και οι πνευματικές επιδόσεις και ότι η καλλιέργεια του πνεύματος είναι ένας εξίσου σημαντικός στόχος. 19

20 1. Δρόμος α) στάδιο 2.2. ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ β) δίαυλος (αγώνισμα διπλού δρόμου με επανάκαμψη στην αφετηρία και συνολική διαδρομή δύο σταδίων). γ) δόλιχος (αγώνισμα δρόμου αντοχής, πιθανότατα 24 σταδίων). δ) οπλίτης δρόμος (δίαυλος κατά τον οποίο οι αγωνιζόμενοι έφερναν κράνος και ασπίδα). 2. Άλμα εις μήκος 3. Ρήψεις α) δισκοβολία β) ακοντισμός 4. Μαχητικά αγωνίσματα α) πάλη β) πυγμή (πυγμαχία) γ) παγκράτιο (πάλη και πυγμή) 5. Πένταθλο α) δρόμος β) άλμα γ)δισκοβολία δ) ακοντισμός ε) πάλη όπως και : οπλασκία, αρματοδρομία, ιπποδρομία, κ.ά. 20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΜΑΤΑ 3.1. Ποδόσφαιρο Τα σπορ επαφής όπως το ποδόσφαιρο δημιουργούν περισσότερους κινδύνους τραυματισμού για τους αθλητές. Τα τρωτά σημεία των ποδοσφαιριστών είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου (67%) και της ποδοκνημικής άρθρωσης, καθώς και οι αρθρώσεις των άνω άκρων. 21

22 Τα βαριά τραύματα αποτελούν στο ποδόσφαιρο το 82,4% όλων των κακώσεων. Αυτά είναι τραύματα των μηνίσκων που είναι και τα πιο διαδεδομένα (50%). Εξίσου συχνές είναι οι βλάβες των χιαστών και πλάγιων συνδέσμων της άρθρωσης του γονάτου. Οι κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος κατέχουν μικρό ποσοστό (6%). Αυτές είναι βλάβες των μυών του μηρού όπως θλάσεις τετρακέφαλου, δικέφαλου και εσωτερικής κεφαλής του γαστροκνημίου μυός. Τα αιματώματα αποτελούν για τους ποδοσφαιριστές το 7,5% των γενικών τραυμάτων και δημιουργούνται στην περιοχή της κνήμης. Οι χρόνιες παθήσεις που δημιουργούνται στη βάση της επανάληψης των τραυμάτων αποτελούν το 17,6% των συνολικών τραυματισμών. Αυτές είναι οι παθήσεις των αρθρώσεων των κάτω άκρων, οι παθήσεις των μυών και των τενόντων. Ιδιαίτερα συχνές είναι οι μικροτραυματικές βλάβες μεγάλης διάρκειας του αρθρικού θύλακα, της άρθρωσης του γόνατου και της ποδοκνημικής που αποτελούν το 11,5% όλων των κακώσεων. Οι σημαντικές και μόνιμες κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος συγκεντρώνονται στην περιοχή των οπισθίων μηριαίων. Οι παθήσεις των νεύρων, οι οποίες ταλαιπωρούν για χρόνια τους ποδοσφαιριστές, παρουσιάζονται με τη μορφή νευρίτιδων και τενοντίτιδων του αχίλλειου τένοντα καθώς και θλάσεων του τετρακέφαλου μυ Καλαθοσφαίριση (μπάσκετ) Τα σημεία συχνού τραυματισμού των καλαθοσφαιριστών είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου και της ποδοκνημικής άρθρωσης, η παλάμη και το οσφυϊκό τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Τα βαριά τραύματα αποτελούν το 70% όλων των κακώσεων και είναι τα τραύματα των μηνίσκων, των χιαστών και πλάγιων συνδέσμων της άρθρωσης του γονάτου. Σε γενικές γραμμές το 55% των τραυμάτων στην καλαθοσφαίριση αφορά βαριά τραύματα της άρθρωσης του γονάτου. Οι εξαρθρώσεις εμφανίζονται στην περιοχή των δακτύλων και του άκρου χεριού. Ιδιαίτερη θέση στην κατηγορία των χρόνιων παθήσεων καταλαμβάνουν οι χρόνιες παθήσεις της σπονδυλικής στήλης. Μόνιμες είναι οι κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος που δημιουργούνται στην περιοχή των γαστροκνημίων μυών και του τετρακέφαλου μυ. 3.3 Τένις Στο τένις οι περισσότεροι τραυματισμοί προέρχονται από τις ρακέτες και δημιουργούνται στα άνω άκρα και ιδιαίτερα στην περιοχή της άρθρωσης του αγκώνα. Σε αυτό το άθλημα χαρακτηριστικοί είναι οι τραυματισμοί στην περιοχή της άρθρωσης του γονάτου και του αγκώνα καθώς και οι τραυματισμοί στην περιοχή της άρθρωσης των μυών του μηρού. Τα βαριά τραύματα αποτελούν το 51,5% όλων των κακώσεων και είναι συνηθέστερα στις περιοχές των μηνίσκων και του αγκώνα Μονομαχία Είναι ατομικό άθλημα δύναμης που χαρακτηρίζεται από μέγιστη επιβάρυνση της φυσικής κατάστασης, από την ποικιλία των ασκήσεων ανάλογα τις συνθήκες, με σημαντικότερη τη συμπεριφορά του αντιπάλου. Τα αθλήματα της μονομαχίας χωρίζονται σε: Αθλήματα επαφής (πάλη, τζούντο) Αθλήματα επαφής με χαρακτήρα χτυπήματος (πυγμαχία, ταε κβο ντο) Αθλήματα επαφής με την χρήση ξένου αντικειμένου (ξιφασκία) 22

23 Οι συχνότερες βλάβες σε αυτά τα αθλήματα είναι αυτές των μηνίσκων, των πλάγιων και χιαστών συνδέσμων, εξαρθρώσεις του ώμου και του αγκώνα, εκχυμώσεις στην περιοχή του ώμου, του μηρού και σπανιότερα στην περιοχή του κορμού. Σημαντικός είναι και ο αριθμός των εξαρθρώσεων του ώμου, όπως και οι εσωτερικές αιμορραγίες στις περιοχές των πτερυγίων του αυτιού Πάλη Τα επιρρεπή σε τραυματισμούς σημεία της ελληνορωμαϊκής πάλης είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου, της ποδοκνημικής άρθρωσης και της σπονδυλικής στήλης. 23

24 Σε αυτό το άθλημα είναι σημαντικά μεγάλος ο αριθμός των σοβαρών τραυμάτων τα οποία αποτελούν το 71% όλων των κακώσεων. Ανάμεσά τους βρίσκονται οι βλάβες των μηνίσκων της άρθρωσης του γονάτου, των χιαστών και των πλάγιων συνδέσμων. Συχνές είναι οι κακώσεις που εμφανίζονται ως παραμορφωτικές αρθρίτιδες των αρθρώσεων του γόνατου και της ποδοκνημικής άρθρωσης. Στην ελεύθερη πάλη οι περισσότερο επικίνδυνες ζώνες των παλαιστών είναι η περιοχή του γόνατου και του αγκώνα. Τα βαριά τραύματα σε αυτό το άθλημα αποτελούν το 81% όλων των κακώσεων. Στην ελεύθερη πάλη παρατηρείται μεγαλύτερος αριθμός εκχυμώσεων από χτυπήματα από ότι στην ελληνορωμαϊκή πάλη αλλά ταυτόχρονα εμφανίζεται μειωμένος αριθμός καταγμάτων και εξαρθρώσεων. Οι βλάβες στους μύες και τα νεύρα κυμαίνονται στο ίδιο επίπεδο και στα δύο είδη. Από τις μόνιμες κακώσεις που δημιουργούνται εξαιτίας των επαναληπτικών τραυμάτων είναι η παραμορφωτική αρθρίτιδα των αρθρώσεων του γονάτου και του αγκώνα Σκι Το σκι κατατάσσεται στην κατηγορία των σχετικά ασφαλή σπορ. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν καθόλου τραυματισμοί. Έχει παρατηρηθεί αύξηση σοβαρών συνδεσμικών τραυμάτων στο γόνατο. Στα παιδιά παρατηρείται μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού σε σπειροειδή κατάγματα της κνήμης σε σχέση με τους ενήλικες. Τα τρωτά σημεία των σκιέρ είναι τα κάτω άκρα, οι μύες του μηρού και η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Οι κακώσεις του μηνίσκου της άρθρωσης του γονάτου, οι βλάβες των χιαστών και πλάγιων συνδέσμων και οι τραυματισμοί του αρθρικού θύλακα ανήκουν στα σοβαρά τραύματα. Επίσης, στα βαριά τραύματα του μυοσκελετικού συστήματος κατατάσσονται οι βλάβες των μυών και των τενόντων, τα αιματώματα του μηρού και οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης. Τέλος, συχνό φαινόμενο είναι και η επιμήκης εγκάρσια πλατυποδία Κολύμβηση Η κολύμβηση έχει συγκεκριμένο προφίλ τραυματισμών και ιατρικής κατάστασης. Τα πιο συχνά μυοσκελετικά προβλήματα που εμφανίζονται αφορούν τη ζώνη του ώμου και ιδιαίτερα την άρθρωση του ώμου, την οσφυϊκή μοίρα και την άρθρωση του γόνατος που μπορεί να καταστεί χρόνια. Ακόμη, παρατηρούνται συχνά λοιμώξεις οξείες ή υποτροπιάζουσες του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, μυκητιαστικές και βακτηριακές δερματοπάθειες, ουρολοιμώξεις, όπως και ωτίτιδες του έξω ακουστικού πόρου Βόλεϊ Η πλειονότητα των κακώσεων στο βόλεϊ οφείλονται σε καταπόνηση με ποσοστά 50-80%. Οι περισσότερες κακώσεις προκαλούνται στο μπλοκ και στη συνέχεια στο κάρφωμα, ενώ οι αμυντικές κινήσεις ευθύνονται λιγότερο για κακώσεις. Το 63% αυτών σχετίζονται με άλματα, ενώ ο αριθμός τους επηρεάζεται από την επιφάνεια του γηπέδου. Περισσότερες παρατηρούνται σε τσιμέντο ή σε linoleum παρά σε παρκέ ή άμμο και μάλιστα εμφανίζονται 5 φορές περισσότερες κακώσεις ανά ώρα στο παρκέ παρά στην άμμο. 24

25 Οι κακώσεις χωρίζονται σε πρωτογενείς, όταν εμφανίζονται άμεσα λόγω άθλησης και σε δευτερογενείς όταν προκαλούνται λόγω προηγούμενου τραυματισμού. Από αυτές, οξείες είναι αυτές που εμφανίζονται στην ποδοκνημική άρθρωση (15-60%), σε αντίχειρα και δάχτυλα (10%),στο γόνατο (15%) και στα δάχτυλα των ποδιών όταν το παιχνίδι παίζεται στην άμμο. Οι κακώσεις που παρατηρούνται από καταπόνηση είναι κυρίως τενοντίτιδα του επιγονατιδικού συνδέσμου (80%), τενοντίτιδα υπερακανθίου (8-20%), παγίδευση υπερπλατίου νεύρου (32%) και οσφυαλγία (10-14%). Οι περισσότερες από αυτές τις κακώσεις δεν οδηγούν σε τερματισμό της καριέρας ή σε διακοπή της αθλητικής περιόδου του αθλητή Ποδηλασία Η ποδηλασία είναι ένα άθλημα με αρκετά μεγάλη συχνότητα τραυματισμών, είτε πρόκειται για επαγγελματία αθλητή είτε για ερασιτέχνη. Απαιτεί ανάπτυξη μεγάλων ταχυτήτων με αυξημένη επιβάρυνση στους μύες των κάτω άκρων και στην πλάτη, με αποτέλεσμα τους συχνούς τραυματισμούς. Τα βαριά τραύματα δημιουργούνται συνήθως εξαιτίας πτώσεων. Συχνά επίσης φαινόμενα, είναι οι τραυματισμοί λόγω υπερκόπωσης, οι τενοντίτιδες, τα κατάγματα καθώς επίσης και οι κράμπες λόγω άσκησης και τα συμπτώματα οσφυαλγίας εξαιτίας των κραδασμών. 25

26 Τα ευαίσθητα σημεία του μυοσκελετικού συστήματος είναι η περιοχή της ποδοκνημικής άρθρωσης του γονάτου, της περιοχής του μηρού και της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Στα άνω άκρα εντοπίζονται τραυματισμοί στην ωμική ζώνη. Στις πτώσεις επίσης έχουμε εκδορές και μωλωπισμούς σε διάφορα σημεία του σώματος. Οι συχνότερες μακροχρόνιες παθήσεις στην ποδηλασία είναι οι κακώσεις του γονάτου, του δικέφαλου και του μηριαίου μυός, το σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας καθώς και μικροτραυματισμοί του θύλακα. Αρκετοί ποδηλάτες πάσχουν από αυχενικό σύνδρομο που προκαλείται από τη χαμηλή θέση οδήγησης και από προβλήματα στη σπονδυλική στήλη στην περιοχή του αυχένα και της οσφυϊκής μοίρας Στίβος Οι συχνότερες μυϊκές κακώσεις των αθλητών του στίβου είναι οι κακώσεις των οπισθίων μηριαίων μυών, λόγω του μεγάλου χρόνου που απαιτείται για την επούλωσή τους και των συχνών υποτροπών τους. Στους αθλητές του ύψους, οι κυριότερες κακώσεις εμφανίζονται στις αρθρώσεις του γονάτου του ποδιού που δίνει την ώθηση. Τα σοβαρά τραύματα αποτελούν το ένα τρίτο των αθλητικών κακώσεων και προκαλούνται στους μηνίσκους, στον αρθρικό θύλακα της ποδοκνημικής άρθρωσης του γονάτου και στους πλάγιους συνδέσμους. Τα πιο συχνά τραύματα είναι οι θλάσεις των οπισθίων μηριαίων στο σημείο της έκφυσής τους. Οι συχνότεροι χρόνιοι τραυματισμοί είναι η μικροτραυματική τενοντίτιδα του επιγονατιδικού συνδέσμου και οι μικροτραυματικές βλάβες στον αρθρικό θύλακα της ποδοκνημικής άρθρωσης. Στους αθλητές του μήκους οι κακώσεις εμφανίζονται στην ποδοκνημική άρθρωση, στην άρθρωση του γονάτου και στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αρκετά μεγάλος είναι και ο αριθμός των θλάσεων στην περιοχή της κνήμης και του πέλματος. Στους αθλητές των ρίψεων, για να επιτευχθούν υψηλά αποτελέσματα απαιτείται υψηλή νευρική και μυϊκή αντιδραστική ικανότητα, συντονισμός κινήσεων και πολύ καλή τεχνική. Δυστυχώς ο κίνδυνος τραυματισμού είναι μεγάλος. Οι κακώσεις που παρατηρούνται είναι στον αρθρικό θύλακα των αρθρώσεων των άνω και κάτω άκρων και στη σπονδυλική στήλη. 26

27 Για τους δισκοβόλους, οι πιο συχνές παθήσεις είναι οι βλάβες στους μηνίσκους, στους χιαστούς και πλαγίους συνδέσμους της άρθρωσης του γονάτου. Σε μεγάλο ποσοστό εμφανίζονται τραύματα στον κορμό και τους ώμους. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα παρατηρείται στη σπονδυλική στήλη, στις κακώσεις των μυών της πλάτης, του ακρωμίου και των οπισθίων μηριαίων. Στους δρομείς, κακώσεις εμφανίζονται στην σπονδυλική στήλη στην οσφυϊκή μοίρα, και στην περιοχή της κνήμης στην ποδοκνημική άρθρωση. Επίσης στα βαριά τραύματα ανήκουν οι θλάσεις των μυών του μηρού και του τρικέφαλου μυός. Κακώσεις ακόμα, παρατηρούνται στα οστά του περιοστέου, τενοντίτιδα του οπίσθιου κνημιαίου και γαστροκνημίου καθώς και τενοντίτιδες του αχίλλειου τένοντα. Στους μαραθωνοδρόμους οι τραυματισμοί αφορούν τον αρθρικό θύλακα της άρθρωσης του ισχίου, των αρθρώσεων της ποδοκνημικής και του γονάτου. Τέλος, δημιουργούνται κατάγματα κόπωσης στην περιοχή του μεταταρσίου Ενόργανη γυμναστική Στην ενόργανη γυμναστική οι αθλητές πραγματοποιούν σύνθετες ασκήσεις με τη βοήθεια ειδικών οργάνων. Μερικοί από τους συχνότερους τραυματισμούς συμβαίνουν στις ποδοκνημικές αρθρώσεις και στις αρθρώσεις του γονάτου και του αγκώνα, τις περισσότερες φορές λόγω πτώσεων και τεχνικών λαθών. Στα σοβαρά περιστατικά ανήκουν οι κακώσεις των μηνίσκων και τα τραύματα των χιαστών και πλαγίων συνδέσμων, καθώς επίσης μερικές ή ολικές θλάσεις των νεύρων. Οι θλάσεις έχουν σαν αποτέλεσμα να αδρανοποιείται ο αθλητής για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι το οποίο αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα για το άθλημα. Τη δεύτερη θέση στις χρόνιες κακώσεις κατέχουν αυτές της σπονδυλικής στήλης και της άρθρωσης του γονάτου Ξιφασκία Τα τρωτά σημεία των ξιφομάχων είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου, της ποδοκνημικής άρθρωσης, των καρπών και η περιοχή των οσφυϊκών και ιερών σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης. Τα βαριά τραύματα στην ξιφασκία είναι οι κακώσεις των μηνίσκων και των συνδέσμων της άρθρωσης του γονάτου. Οι χρόνιες παθήσεις που δημιουργούνται εξαιτίας της επανάληψης των τραυματισμών είναι οι παθήσεις του περιοστέου και οι παραμορφωτικές αρθρίτιδες Πυγμαχία Τα τρωτά σημεία των πυγμάχων είναι το κεφάλι, οι αρθρώσεις των ώμων, του γονάτου και η ποδοκνημική άρθρωση. Τα βαριά τραύματα των αθλητών αποτελούν το 66% όλων των κακώσεων και αυτό αδιαμφισβήτητα διαφοροποιεί την δομή των περιστατικών τραυματισμού της πυγμαχίας από τα άλλα αθλήματα μονομαχίας. Η ανάλυση του χαρακτήρα των χρόνιων παθήσεων των πυγμάχων συνδέεται με την αύξηση των θυλακίτιδων, των περιαρθρίτιδων του ώμου, των οστεοχονδρίτιδων της σπονδυλικής στήλης και των παραμορφωτικών αρθρίτιδων των μικρών αρθρώσεων. 27