ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ Ο πιανίστας, ο δάσκαλος, ο μαέστρος

Transcript

1 ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ Ο πιανίστας, ο δάσκαλος, ο μαέστρος

2

3 ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ Ο πιανίστας, ο δάσκαλος, ο μαέστρος Επιμέλεια Δημήτρης Ιωάννου Κατερίνα Παναγιωτίδου Θεσσαλονίκη 2014

4 Σελιδοποίηση και εκτύπωση K. N. Επισκόπου 7 Τ ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ Ο πιανίστας, ο δάσκαλος, ο μαέστρος ISBN: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιοδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων 2121/1993 και 100/1975 χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη

5 Πίνακας Περιεχομένων Πρόλογοι επιμελητών v Αυτοβιογραφία Κείμενα Δημήτρη Θέμελη. 47 Χρήστου Πολυζωίδη Martino Tirimo Ilarion Ionescu Galati.. 58 Νόρας Λουκίδου. 60 Ο πιανίστας Γιώργος Θυμής Ο διευθυντής ορχήστρας Γιώργος Θυμής Κείμενα Bernard Ringeissen Κυπριανού Κατσαρή Ο δάσκαλος Γιώργος Θυμής Κείμενα Γιάννη Βακαρέλη Γιώργου Κωνσταντινίδη Λόλας Τότσιου. 148 Ο συνθέτης Γιώργος Θυμής του Γεωργίου - Ιουλίου Παπαδόπουλου Ο Γιώργος Θυμής σε οργανωτικές και κριτικές επιτροπές. Ο Διαγωνισμός «Γιώργος Θυμής» Χρονολόγιο ζωής και έργου του Γιώργου Θυμή. 173 Φωτογραφίες Αντί επιλόγου 199

6

7 Προ λογοι 12 Νοεμβρίου 2009 Πέντε χρόνια μετά ξεκινάμε να φωτίσουμε πτυχές της ζωής, της πορείας και του έργου του Γιώργου Θυμή με μια μονογραφία. Τη μονογραφία, που υπήρξε η επιθυμία αλλά και το τελευταίο του μεγάλο ό- νειρο. Είχε ξεκινήσει ο ίδιος την υλοποίησή της την άνοιξη του 2009 με μεγάλο ενθουσιασμό, ανείπωτη χαρά και διάθεση, εργαζόμενος ακούραστα για ώρες σκαλίζοντας βιβλιοθήκες, άλμπουμ, αναμνήσεις Η κλονισμένη του υγεία δεν τον σταματούσε, αντίθετα του έδινε ώθηση να συνεχίζει «για να προλάβει». Δεν πρόλαβε να δει το βιβλίο του να κυκλοφορεί, να χαρεί, να συγκινηθεί, να ενθουσιαστεί και να καλέσει «την παρέα» και όλοι μαζί να σχολιάσουμε, να αναπολήσουμε, να γελάσουμε και να το γιορτάσουμε. Πάντα, μα πάντα με κάθε α- φορμή μάς καλούσε σε αξέχαστες μαζώξεις όπου κυριαρχούσαν τα γέλια, τα καλαμπούρια, τα πειράγματα και οι ατέλειωτες ιστορίες. Θα ήθελα θερμά να ευχαριστήσω όσους με βοήθησαν και με στήριξαν (και είναι πολλοί) να πραγματοποιήσω όσα, δυο μέρες πριν φύγει, του υποσχέθηκα. Να ευχαριστήσω όλους που με προθυμία και χαρά ανταποκρίθηκαν και συνέβαλαν στην έκδοση της μονογραφίας του. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον καθηγητή του Κρατικού Ωδείου κ. Δημήτρη Ιωάννου που από την πρώτη στιγμή ήταν δίπλα του, συ-

8 vi ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ, Ο ΠΙΑΝΙΣΤΑΣ, Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ, Ο ΜΑΕΣΤΡΟΣ νεργάστηκε μαζί του, του συμπαραστάθηκε, τον βοήθησε και εργάστηκε με ζήλο και σεβασμό. Τον ευχαριστώ ακόμη και για την άψογη συνεργασία μας. Χάρη στη δική του επιμέλεια κρατάμε στα χέρια μας το βιβλίο αυτό. Ο Γιώργος Θυμής υπήρξε σπουδαίος Δάσκαλος και Παιδαγωγός πάντα πολύ κοντά στους μαθητές του αλλά και σε μας τους γονείς. Υ- πήρξε σεμνός, ευγενικός, μεγαλόκαρδος, ανιδιοτελής, ευαίσθητος Άνθρωπος. Για την οικογένειά μου κι εμένα υπήρξε ένας αγαπημένος, γλυκός και δοτικός φίλος. Κατερίνα Παναγιωτίδου

9 ΠΡΟΛΟΓΟΙ vii Ξαναβρεθήκαμε με τον Γιώργο Θυμή σε επιτροπές του Συλλόγου Φίλων Μουσικής Θεσσαλονίκης (ΣΦΜΘ) το Συμμετείχα εκεί μετά από δική του πρόταση, που κάπως με παραξένεψε, θετικά βέβαια. Τον ήξερα ως ακροατής ήδη από την εποχή του στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. Τις Δευτέρες στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, με τη ζωτικότητά του και τη νευρώδη του στάση στο ρεπερτόριο που αγαπούσε, Chopin, Brahms, Mendelssohn Από την περίοδο στο Κρατικό Ωδείο μετά το 1986, κράτησα την ακατάβλητη διάθεσή του να «βγάλει», όπως μου είχε πει, μερικούς πιανίστες ακόμη. Έτσι η αναγνώριση στο πρόσωπό του της αρμοδιότητας διδασκαλίας μουσικής δωματίου ή διεύθυνσης της ορχήστρας συνάντησε την άρνησή του να αναλάβει κάτι τέτοιο. Μόνο όταν δέχτηκε να διευθύνει δύο συναυλίες της μαθητικής ορχήστρας με σολίστες μαθητε ς του ΚΩΘ στην αι θουσα τελετων του Αριστοτε λειου Πανεπιστημι ου Θεσσαλονι κης (το Μα ιο και το Δεκε μβριο του 1991) ομολο γησε ο τι «το χα ρηκε πολυ». Την εποχή εκείνη κουβαλούσε μάλλον κάποια πικρία για το τέλος της παρουσίας του στο τιμόνι της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης. Νομίζω ότι μάλλον δεν είχε συνειδητοποιήσει και την επερχόμενη αλλαγή γενεών στα μουσικά πράγματα της πόλης. Ήθελε ενεργά να έχει πάντα λόγο επιρροής, και όχι μόνο συμβουλευτικά, δείχνοντας την έ- γνοια του για την πορεία των μαθητών του. Στις συνεδριάσεις των επιτροπών του ΣΦΜΘ, πέρα από την αξιοσέβαστη γνώμη του έβρισκε την ευκαιρία να ανασύρει από τη μνήμη του ιστορίες από τη μουσική του δράση, αναμνήσεις από τις μουσικές σπουδές στο Ωδείο, τη Βιέννη αλλά και τα χρόνια στο σχολείο, το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το ενδιαφέρον που έτσι κι αλλιώς είχα για την ιστορία της μουσικής της πόλης, κεντρίστηκε ακόμα περισσότερο και του πρότεινα να καταγράψει όλα τα στοιχεία που θα παρουσίαζαν κοντά στο δικό του πάθος για τη μουσική και το κλίμα της μουσικής στη Θεσσαλονίκη. Ζήτησε χρόνο για να βρει το υλικό και μετά το καλοκαίρι του 2009 συναντηθήκαμε πάλι. Στη σκέψη μου υπήρχε ο σκελετός του πονήματος που κρατάτε στα χέρια σας, δηλ. η παρουσίαση των πέντε ιδιοτήτων του. Ο

10 viii ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ, Ο ΠΙΑΝΙΣΤΑΣ, Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ, Ο ΜΑΕΣΤΡΟΣ Γιώργος Θυμής ως πιανίστας, ως διευθυντής ορχήστρας, ως δάσκαλος, ως συνθέτης αλλά και ως συμμέτοχος σε όργανα φορέων και διοργανώσεων. Ο ίδιος, βέβαια, θυμόταν τις πρώτες του εμφανίσεις, τότε που ξεκινούσε η καριέρα του και είχε επιλέξει κάποιες φωτογραφίες που θα επιθυμούσε να συμπεριληφθούν σ ένα τέτοιο τόμο. Άλλωστε συνήθιζε να λέει ότι καλύτερα να τιμούνται οι άνθρωποι όσο ακόμα ζουν και όχι χωρίς τη φυσική τους παρουσία. Στη σύντομη δυστυχώς διάρκεια της κοινής προετοιμασίας αυτού του πορτραίτου αναδύθηκε από τη μία η σοφία της απόστασης από τα πράγματα και η επακόλουθη προσήνεια και ηπιότητα κι από την άλλη μια νεανική διάθεσή του να μαθαίνει. Θυμούμαι σε μια συζήτησή μας αναφερόταν με στενοχώρια σε κάποιους μαθητές του, που οι επιλογές ζωής δεν τους επέτρεψαν να συνεχίσουν μια μουσική σταδιοδρομία. Στην απάντησή μου ότι σημασία έχει αν είναι ευτυχισμένοι, μου αντέτεινε «Ναι, αλλά η τέχνη; Το πιάνο;». Μέσα σ αυτή την απάντηση κρυβόταν νομίζω συμπυκνωμένος ιδεαλισμός και μια στάση ζωής, που έχει σκοπό να υπηρετεί πρώτιστα τα ιδανικά και την τέχνη. Θα λεγα ότι αυτό είναι και το κυριότερο μότο της έκδοσης αυτής. Τον κύριο κορμό του υλικού του ανά χείρας βιβλίου αποτελούν η αυτοβιογραφία του Γιώργου Θυμή και οι πληροφορίες για τις εμφανίσεις του ως πιανίστα και ως μαέστρου. Για τη διδακτική του δράση υ- πάρχει κατάλογος των μαθητών και μαθητριών του στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης που έφτασαν σε απολυτήριες εξετάσεις καθώς και των αποφοίτων των μεταπτυχιακών σπουδών πιάνου του North College στη Θεσσαλονίκη. Για κάθε συναυλία υπάρχουν όλα τα τεκμήρια προγράμματα, φωτογραφίες, δημοσιεύσεις, κριτικές κ.λπ. στο αρχείο του Γ. Θυμή, το οποίο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του ΚΩΘ και είναι στη διάθεση των ενδιαφερόμενων μελετητών ή ερευνητών. Μια πλήρης αναφορά ή συμπερίληψη στην παρούσα έκδοση θα δημιουργούσε πρόβλημα όγκου και χρηστικότητάς της. Από προσωπικότητες της μουσικής που τον γνώρισαν ζητήσαμε να γράψουν τις αναμνήσεις τους ή τη γνώμη τους και μοιράσαμε τα κείμενα στα διάφορα σχετικά κεφάλαια. Ιδιαίτερη συνεισφορά αποτελεί το αναλυτικό κείμενο για τη συνθετική παραγωγή του Γιώργου

11 ΠΡΟΛΟΓΟΙ ix Θυμή, το οποίο ανέλαβε ο πιανίστας και μουσικολόγος Γεώργιος-Ιούλιος Παπαδόπουλος. Η γνωριμία με τον Γιώργο Θυμή γίνεται και μέσα από τα κείμενα συνεντεύξεών του στον τύπο, που συμπεριλάβαμε στο κεφάλαιο το σχετικό με τη συμμετοχή του σε οργανωτικές και κριτικές επιτροπές. Το χρονολόγιο ζωής και έργου του άρχισε να συντάσσεται όταν ζούσε ακόμα ο Γιώργος Θυμής και είχε ελεγχθεί, διορθωθεί και συμπληρωθεί από τον ίδιο. Για τυχόν λάθη και παραλείψεις ευθύνονται βέβαια οι επιμελητές του βιβλίου. Δημήτρης Ιωάννου

12

13 Αυτοβιογραφι α Το παρακάτω κείμενο συνέταξε ο Γιώργος Θυμής το για να περιληφθεί σε μεταπτυχιακή-διπλωματική εργασία της πιανίστριας Άννιας Χατζησυμεωνίδου με θέμα τη ζωή και το συνθετικό έργο του ιδίου. Κρατήσαμε το κείμενο με τον προφορικό του αφηγηματικό χαρακτήρα, χωρίς να δημιουργήσουμε ξεχωριστά κεφάλαια με ιδιαίτερους τίτλους, διατηρήσαμε την αρχική ορθογραφία και την επιλογή ελληνικού ή λατινικού αλφάβητου, παρεμβάλαμε όμως σχετικές φωτογραφίες, δικής μας επιλογής, από το αρχείο του Γ. Θυμή και προσθέσαμε τις λεζάντες. Η καλλιτεχνική μου ζωή χωρίζεται σε τρεις περιόδους: αρχίζοντας από την παιδική μου ηλικία με τα πρώτα μουσικά ακούσματα πιάνου και την εφηβική μου με τις σπουδές και την απόκτηση του διπλώματος πιάνου από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Η δεύτερη περίοδος α- φορά την καριέρα μου ως σολίστ πιάνου και τις σπουδές μου στο εξωτερικό (Βιέννη, Σάλτσμπουργκ) παράλληλα με την παιδαγωγική ως καθηγητής της έδρας του πιάνου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και η τελευταία ως αρχιμουσικού με τις σπουδές μου στο Σάλτσμπουργκ και την καριέρα μου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη ένα χειμωνιάτικο πρωινό στις 4 Φεβρουαρίου 1925, σε οικογένεια και περιβάλλον που είχε μουσικές ευαισθησίες και καλλιτεχνικές κλίσεις. Η μητέρα μου, Αναστασία, ήταν από τις πρώτες μαθήτριες πιάνου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης που ι- δρύθηκε το 1914 στη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και ο πατέρας μου Αλέξανδρος ήταν καλλίφωνος και έψαλλε βυζαντινή μουσική ως βοηθός ψάλτου στην εκκλησία της γειτονιάς μας.

14 2 ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΥΜΗΣ, Ο ΠΙΑΝΙΣΤΑΣ, Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ, Ο ΜΑΕΣΤΡΟΣ Οι γονείς του Γ. Θυμή.