ACTIVE EXPERIMENTATIONS AND BEST PRACTICES TO FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE

Transcript

1 ACTIVE AND SOCIALLY CONSTRUCTIVE METHODOLOGY TO FIGHT AGAINST SEXUAL, HOMOPHOBIC AND ETHNIC BULLYING IN SCHOOLS ACTIVE EXPERIMENTATIONS AND BEST PRACTICES TO FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE Compendium of greek cross-referenced Didactic Project Work with financial support from the EU's Daphne Programme ref. JLS/2008/DAP3/AG/1340

2 THIS PUBLICATION HAS BEEN PRODUCED WITH THE FINANCIAL SUPPORT OF DAPHNE III, REF. JLS/2008/DAP3/AG/1340 PROGRAMME OF THE EUROPEAN COMMISSION. THE CONTENTS OF THIS PUBLICATION ARE THE SOLE RESPONSIBILITY OF THE LEAD PARTNER CA FOSCARI UNIVERSITY, AND THE PARTNERS INVOLVED. THE COMMISSION CANNOT BE HELD RESPONSIBLE FOR ANY USE WHICH MAY BE MADE OF THE INFORMATION CONTAINED THEREIN. Please cite these texts as follows: (name of the author), 2011, (title of the active experimentation), Master in Social Pedagogy and fight against Youth Violence, Venice, Interuniversity Centre for Education Research and Advanced Training, organized within the European project MABE (ref. JLS/2008/DAP3/AG/1340) co-financed by the European Commission in the framework of the Daphne Programme

3

4 ACTIVE EXPERIMENTATIONS AND BEST PRACTICES TO FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE Compendium of greek cross-referenced Didactic Project Work *** GENERAL INDEX *** GENERAL INDEX Nikolaos Bekas, The essay writing as a mean of developing non-violence between foreing and native students in the school enveronment 10 Kerasia Dimitriadi, The subject of chemistry as a mean of prevention of bullying that comes from native students foreigners in the school environment 62 Margaret Kapsalis, The theatrical play as a mean of preventiing violence and ameliorating the verbal communication between the native and foreing students 90 Stavros Papadopoulos, Museum education as a mean to avoid violence 142 Aggeliki Mysirli, The flexible zone hour as a mean of fighting bullying deriving from the difference in outward appearance 192 8

5 9

6 MASTER "SOCIAL PEDAGOGY AND FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE 2011 MABE THE ESSAY WRITING AS A MEAN OF DEVELOPING NON-VIOLENCE BETWEEN FOREING AND NATIVE STUDETNS IN THE SCHOOL ENVERONMENT This active experimentation is implemented within the European project Active and socially constructive methodology to fight against bullying (ref. JLS /2008/DAP3/AG/1340), co-funded by the European Commission in the framework of the Programme Daphne IIII. NIKOLAOS BEKAS This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. 10

7 11

8 ABSTRACT My research has been constructed in the Lyseum of Metsovo region.the sociocultural institutional framework is comprised of the first grade of Lyseum (males and females). Practice was conducted in classes via the Essay-Writting course and involves the following: One of the most crucial plagues of modern society is Racism. Its forms diversify as they encompass the ideological background of various attitudes. After having analyzed the causations and the consequences of such a phenomenon put forth measures that should be taken. Moreover confront the problem of Racism effectively. Bullying incidents that have been observed at school: a. A conflict between two students with different country-origin (indigenous and immigrant) b. A conflict and bullying pertaining physical abuse between students of different genders. (boy and girl) Both incidents took place in class during the lesson. The first was triggered off tease the indigenous teased the immigrant and then the latter bullied the first. The second incident involved a precedent argument, between a boy and a girl that recurred. The assistance given from the ``Reception Institution`` could be discerned for the efficacious collaboration, since the willing management embraced us with amicable mood. In retrospect the results-deductions-reflections are the following: In general, no previous violent incidents and attitudes have occurred in this specific school and these two are exceptions. After the observation of these cases I felt that it was imperative to teach the lesson of Essay-Writting in this class. Through the lesson, students realized that the diversity among people, not only isn t a negative element of society, but also reinforces the colorfulness and the full-scale 12

9 development of society. Therefore the differentiation among people is an indispensable feature in society. The shift of the stance of the implicated students, was particularly interesting, since their attitude towards the ``opponent `` changed positively. Indeed, the boy that threatened the girl of beating her later offered to help her in something she needed. All in all the conclusive deduction is that the subject of Essay-Writting is capable of bridging the differences and diminish the gap of dissimilar individuals: with the presupposition of the professor organize the proper educational outline and apply the appropriate methods and techniques, so that students adopt this reflection and accept the disparity, the virtue of tolerance. The theme of the Essay - Writing that I have taught was: "One of the phenomena that plague modern societies is Racism. The various forms that can take are the violent moral background of many human behaviors. After you analyze the reasons that cause the phenomenon and its consequences, describe ways in which racism may be treated effectively". Below I quote a summary of the lesson: Definition (first I gave to the students a definition of racism). Racism is called the discrimination against individuals, social groups or categories of persons identified on the basis of racial or cultural characteristics, thus developing a sense of supremacy and superiority over them. Forms (after I present to them the forms of racism). - Racial: discrimination based on diversity of color or against third world races. - National: the sense of superiority of one nation over others (nationalism, chauvinism). - Social: discrimination based on political, ideological, intellectual, economic, cultural differences, discrimination against women, minorities, persons with disabilities. The causes of the racist behavior (then I present the causes of the racist behavior). Spiritually 13

10 - Adoption of racist attitudes in the context of socialization, through primary and secondary groups (e.g. family, school environment). Morally - A lack principles and values led to modern humans in depravity. Psychologically - The tendency of people or groups to maintain a high level of their self esteem, prestige and authority (superiority complex and personal excellence). Socially - The communities in which social racism is growing compensatory, that is, societies that ignore the standard differences between individuals. Financially - The economic competition between social groups to compete for scarce jobs, economic benefits and property (e.g. immigrants threaten the economic interests of the residents-members of a society so they easily adopt prejudices and stereotypes against them). Nationalistic - The danger of assimilation of small nations by powerful states strengthen their sense of self-support and unites them around their national characteristics. Politics - In multicultural, even democratic, human or group rights are not always respected and sometimes are violated by both sides (both by the victims and by the racists). Consequences Financial - Exploitation of the weak by the strong Social 14

11 - Social inequality and dysfunction Political - Instability from the violation of human rights and lack of meritocracy Psychological - Pessimism and frustration of those who are encountered racist Spiritual - Adherence to stereotypes and perceptions, dogmatic thinking Ethical - Lack of values, principles and ideals Ways to deal with racism Individual - Sensitivity - understanding, tolerance and respect for diversity Family - Cultivating respect for the different - Exemption from prejudices and stereotypes - Share values and high moral School - Humanitarian education - school and especially high school is exempt from the preparatory phase for the university. Media 15

12 - TV programs with antiracist content - Discussions with intellectuals about the morbid phenomenon of racism. State - Suitable moral of political leadership, so that they won t became racists the leaders themselves. Performance Results Indeed, after the collection and correction of papers (reports) of the students realized that all of them began to think critically in such theories and deals with understanding and tolerance of diversity in the classroom. ΙΙ. CASE STUDY Case study is arduous individual analysis (e.g. a person, a team or an event) pointing out the development of each factor compared to the framework. The case study is common to the social science and to the science concerning life. It can be both descriptive and explanatory. In Educational science, case study is the procedure through with a phenomenon is investigated in its natural inhabitant for its accomplishment a meticulous planning and an accurate problem-spotting is required. Then we compile the data, analyze them and make conclusions. Finally, a report is composed for the entire case study. Problem formulation Description of the conflict between students of different country origin (indigenous and immigrants). Our aim is to describe the event and express our views and experiences upon it. The description of the second event which involved conflict and bullying pertaining physical violence between students of different gender (boy and girl). 16

13 Resume Introduce a research concerning diversity in Greek school and reactions-attitudes that students manifest while they encounter diversity. We mustn t miss to mention that in this specific school such events aren t common. A. The Event 1. Conflict between students of different country-origin (indigenous and immigrant). 2. Conflict and bullying pertaining physical abuse between students and different gender (boy and girl) Both incidents took place in class during the lesson. The first was triggered off tease the indigenous teased the immigrant and then the latter bullied the first.- The second incident involved a precedent argument, between a boy and a girl, which recurred. Introduction of the very problem Over the last decades Greece is a common destination for numerous immigrants. Consequently Greek schools are presently combined of students of miscellaneous nationalities. Yet, Greek society wasn t properly prepared to integrate this new trend. In the late decade, Greek society incurred social transition that affected school society as well. After these two incidents an argent need occurred for the assessment of the Essay Writing course, as a mean of preventive and confrontal tool towards violence. We are going to report students attitudes (implicated to the events) before and after teaching the course. Research factors Period of Conducting : it was carried out from the 3 rd October till 11 th, 2011 Population : Second grade of Ioannina s County Sample : Second grade of Lyseum of Metsovo Means of data Compilation : Study via observation 17

14 Outcome: Verbal abuse in both incidents. In the first coming from the immigrant towards the indigenous. (we must point out that it started from the later by teasing). In the second verbal abuse and bullying for physical violence of the girl from the boy. The facts (It s about two different incidents) 1. On Tuesday 4 th October 2011, during the lesson the student that descended from Albania assaulted verbally a female one, with whom he had argued in the past. (as I was informed from their classmates). There wasn t any succession to this event but I was in some speculation Opposing measures These particular incidents concerned me deeply, and therefore I decided to teach the subject of Essay Writing with the term of Racism, as the main topic. The target was students to revalue the merit of diversity in society, let alone to co-exist with dissimilar people. Positive evidence was observed as to the effectiveness of the project and of the subject teaching. Both students of the first incident and the second as well, seemed to conceive the message since they changed explicitly their attitudes. III. INTERCULTURAL MANAGEMENT Annex After teaching the lesson I asked students the following: To write a text of the Essay Writing on racism, fanaticism and violence in general. Apart from the issue that I taught and its layout in the Teaching Plan, I gave them the right to choose more which are as follows: Given the interdependence of peoples and in many ways inevitable influence of one over the other, write an article for your school newspaper, in which you talk about the reasons, according to you, is imposed and for the conditions that should be ensured so 18

15 that people and nations can be able to function together productively and efficiently for all. " "As a graduate student write an article for the local newspaper. In this article mention of the Children Rights and the frequent violation. After a brief mention incidents of abusing these rights, try to suggest ways through which the global community can protect them "Following the frequent incidents of violence arising in various areas of mutuallyinterlaced football fans, the cultural center of the municipality organizes an event for the effects of fanaticism of people in their daily lives. In a ten-minute speech highlight the negative aspects of fanaticism in society and suggest ways to deal with them. " REFERENCES - Λεμηθό ηεο Νέαο Διιεληθήο Γιώζζαο Γ. Μπακπηληώηεο, Κέληξν Λεμηθνινγίαο Δ.Π.Δ., Αζήλα - Σα Νέα εθεκεξίδα 26 επηεκβξίνπ Λ. Μπέδε (1992), Βία ζην ζρνιείν βία ηνπ ζρνιείνπ, Διιεληθά Γξάκκαηα. - Bergeret, J(1994), La violence et la vie. Paris: Payot & Rivages - Adamenko, V., Νέζηνξνο Η, Ν. (1997) Ζ επηζεηηθόηεηα ζηελ νηθνγέλεηα, ζην ζρνιείν θαη ζηελ θνηλωλία, Αζήλα, Διιεληθά Γξάκκαηα. - Αξηηλνπνύινπ, Β. (2001) Βία ζην ζρνιείν: Έξεπλεο θαη Πνιηηηθέο ζηελ Δπξώπε, Αζήλα, Μεηαίρκην. - Γθόηνβνο, Α. (2002). Δθπαίδεπζε θαη Δηεξόηεηα: Εεηήκαηα Γηαπνιηηηζκηθήο Παηδαγωγηθήο, Αζήλα, Μεηαίρκην. - Νηθνιάνπ, Γ. (2000), Έληαμε θαη Δθπαίδεπζε ηωλ Αιινδαπώλ Μαζεηώλ ζην Γεκνηηθό ρνιείν, Από ηελ νκνηνγέλεηα ζηελ πνιππνιηηηζκηθόηεηα, Αζήλα, Διιεληθά Γξάκκαηα. 19

16 The essay writing as a mean of developing non-violence between foreing and native studetns in the school enveronment Nikolaos Bekas nbekas@hotmail.com ΠΡΟΛΟΓΟ ΔΡΓΑΙΑ Μεηά ην ηέινο ησλ βαζηθψλ ζπνπδψλ κνπ θαη ηελ θηήζε ηνπ Πηπρίνπ ηεο Διιεληθήο Φηινινγίαο, άξρηζα λα αλαδεηψ έλα κεηαπηπρηαθφ, ην νπνίν ζα κε εμέιηζζε πεξηζζφηεξν, σο εθπαηδεπηηθφ. Αθνχ,ινηπφλ, εξγαδφκνπλ ήδε ζηελ ηδησηηθή εθπαίδεπζε θαη ρσξίο λα αληηκεησπίδσ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα, φζνλ αθνξά ηε ζρνιηθή βία ή ηελ εηεξφηεηα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ, άξρηζα λα πξνζαλαηνιίδνκαη ζε έλα κεηαπηπρηαθφ master, πνπ ζα αθνξνχζε ηε Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε ή ηε ρνιηθή Βία θαη ην ζρνιηθφ εθθνβηζκφ θαη απηφ γηαηί, παξφιν πνπ δελ ρξεηαδφηαλ λα αληηκεησπίζσ ηέηνηνπ είδνπο πξνβιήκαηα, γχξσ κνπ παξαηεξνχζα ηε δνκή θαη ηε ζχζηαζε ηεο ζχγρξνλεο ειιεληθήο θαη παγθφζκηαο θνηλσλίαο λα αιιάδεη δηαξθψο θαη λα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη ηνλ πινπξαιηζκφ. θέθηεθα, ινηπφλ, φηη αξγά ή γξήγνξα απηέο νη αιιαγέο ζα παξαηεξνχληαλ θαη ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ν νπνίνο άιισζηε απνηειεί κηθξνγξαθία ησλ θνηλσληψλ καο. Καηά ηελ αλαδήηεζή κνπ είρα ηελ ηχρε λα βξεζεί ζην δξφκν κνπ ην ζπγθεθξηκέλν master, ην νπνίν αξρηθά κνπ θέληξηζε ην ελδηαθέξνλ. Ζ ζπλέρεηα, βέβαηα, επηθπιαζζφηαλ πνιχ πην ελδηαθέξνπζα θαη πνιχ πην ζπγθινληζηηθή, θαζψο ην ζπγθεθξηκέλν κεηαπηπρηαθφ master απνδεηθλχεηαη πνιχ θαιχηεξν ησλ πξνζδνθηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, φζνλ αθνξά ηελ ειιεληθή θνηλσλία ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο παξαηεξείηαη ζεκαληηθή αιιαγή ζηε ζχζηαζή ηεο κε ηελ εηζξνή πνιιψλ μέλσλ κεηαλαζηψλ απφ δηάθνξεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ. Σαπηφρξνλα, θαη ηδηαίηεξα ηα δχν ηειεπηαία ρξφληα, ε θαηάζηαζε θαη ε ζχζηαζε ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο δέρεηαη επηπιένλ αιιαγέο, δηφηη νη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο νδεγνχλ θαη πνιινχο Έιιελεο ζηε κεηαλάζηεπζε. 20

17 Σν ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηα παξαπάλσ είλαη φηη ηφζν ε εγρψξηα, φζν θαη ε παγθφζκηα θνηλσλία αιιάδεη δηαξθψο, ηίπνηε δε ζεσξείηαη δεδνκέλν θαη ν ζχγρξνλνο εθπαηδεπηηθφο ζα θιεζεί λα αληαπνθξηζεί ζηηο αιιαγέο απηέο θαη ζηηο απαηηήζεηο ησλ θαηξψλ, ψζηε λα πξνζπεξάζεη ηηο φπνηεο δπζθνιίεο θαη λα επηηειεί ρσξίο πξνβιήκαηα ην ιεηηνχξγεκά ηνπ. Έλα απφ ηα πξνβιήκαηα απηά πνπ παξνπζηάδνληαη ζηε ζχγρξνλε ειιεληθή ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα είλαη θαη απηφ ηεο ρνιηθήο Βίαο. χκθσλα κε έξεπλα πνπ δεκνζηεχηεθε ζηελ εθεκεξίδα «Σα Νέα» ζηηο 26 επηεκβξίνπ 2011, ην 63% ησλ καζεηψλ ηνπ Γεκνηηθνχ ζρνιείνπ, ην 51% ησλ καζεηψλ ηνπ Γπκλαζίνπ θαη ην 36% ησλ καζεηψλ ηνπ Λπθείνπ έρνπλ δερζεί άζρεκε ζπκπεξηθνξά απφ ζπκκαζεηέο ηνπο. Ωο εθ ηνχηνπ ζεσξψ ζθφπηκν, σο θηιφινγνο, λα δηεμάγσ κία έξεπλα θαη λα θαηαγξάςσ αληίζηνηρα θαηλφκελα πξνζπαζψληαο παξάιιεια λα εμεηάζσ θαηά πφζν είλαη εθηθηφ λα ηα αληηκεησπίζσ κε επηηπρία κέζα απφ ην κάζεκα ηεο Έθζεζεο Έθθξαζεο. ΔΙΑΓΩΓΗ Γεληθά, ε εξγαζία κνπ ζα πεξηιακβάλεη έλα Project Work, κηα Μειέηε Πεξίπησζεο θαη ηέινο έλα Γηαπνιηηηζκηθφ Management. Πην ζπγθεθξηκέλα νη ζηφρνη πνπ επειπηζηψ λα επηηεπρζνχλ κεηά ην πέξαο ηεο είλαη νη αθφινπζνη: - Καιιηέξγεηα ηεο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο - Μείσζε ηεο βίαο κεηαμχ ησλ λέσλ - πλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ Αθφκε, νη κέζνδνη πνπ ζα εθαξκφζσ θαη ζα αθνινπζήζσ ζα είλαη: - Παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ, σο κέζν ζπκθηιίσζεο αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ - Δπαηζζεζία ζην ζέκα ηεο δηαθνξάο κεηαμχ ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ - Δκπινπηηζκφο ιεμηινγίνπ (ζπλψλπκα, αληψλπκα ζε δηαθνξεηηθέο γιψζζεο) - Δλζάξξπλζε, έθθξαζε ζπλαηζζεκάησλ κέζα απφ θαηαηγηζκφ ηδεψλ. 21

18 ην ζεκείν απηφ θαιφ ζα ήηαλ λα παξνπζηάζσ ηνπο ζηφρνπο αλαιπηηθά θαζψο θαη ην πεξηερφκελν ησλ επηκέξνπο φξσλ. Ξεθηλψληαο, ινηπφλ, κε ηνλ φξν Γηαπνιηηηζκηθφηεηα είλαη απαξαίηεην λα νξηνζεηήζνπκε ελλνηνινγηθά ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Κη απηφ γηαηί ν φξνο δηαπνιηηηζκηθφηεηα είλαη απφ ηνπο πιένλ ηαιαηπσξεκέλνπο, παιηλδξνκψληαο κεηαμχ πνιηηηζκηθνχ νηθνπκεληζκνχ θαη πνιηηηζκηθήο ζρεηηθφηεηαο, έρνληαο ζην κεηαμχ «θιεξηάξεη» ηφζν κε ηελ αθνκνησηηθή, φζν θαη ηε δηαρσξηζηηθή πνιππνιηηηζκηθή ζεψξεζε. Ο πνιχο θφζκνο ηνλ αληηιακβάλεηαη, θαη αζθαιψο ιαλζαζκέλα, σο ηε, κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν, ελαζρφιεζε κε ηα ζέκαηα ηεο εηεξφηεηαο θαη ηε δηαρείξηζε απηήο. Δηδηθά ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ε δηαπνιηηηζκηθφηεηα ζπλδπάδεηαη κε ηελ παξνπζία αιινδαπψλ καζεηψλ ζηα ζρνιεία καο θαη γηα ην κέζν πνιίηε ηεο ρψξα καο ν φξνο παξαπέκπεη ζρεδφλ απηνλφεηα ζηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ απηψλ. Ωζηφζν, ε δηαπνιηηηζκηθφηεηα είλαη έλαο απφ ηνπο πνιινχο ηξφπνπο δηαρείξηζεο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη δε ζα πξέπεη λα ζπγρέεηαη νχηε κε ηελ αθνκνίσζε, αιιά νχηε θαη κε ηνλ πνιηηηζκηθφ ζρεηηθηζκφ. Μία αθνκνησηηθή πνιηηηθή δελ δέρεηαη ηελ εηεξφηεηα σο ελδερφκελε θαηάζηαζε θαη φηαλ απηή πξνθχπηεη, ην κέιεκα ηνπ θξάηνπο κέζσ ησλ ηδενινγηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ηνπ κεραληζκψλ είλαη ε εμηζνξξφπεζε ηνπ ζπζηήκαηνο κε ηελ νκνγελνπνίεζε. ηνλ πνιηηηζκηθφ ζρεηηθηζκφ, πάιη, έρνπκε αθξηβψο ην αληίζεην: ε ηζφηεηα ησλ πνιηηηζκψλ απνηειεί ηε ζεκειηψδε ζέζε απηήο ηεο θαηεχζπλζεο. «Κάζε πνιηηηζκόο κπνξεί λα αμηνινγεζεί κόλν κε βάζε ηνπο δηθνύο ηνπ πξνζαλαηνιηζκνύο θαη ηηο αμίεο ηνπ» θαη σο εθ ηνχηνπ ε θξνληίδα ηνπ θξάηνπο είλαη ε δεκηνπξγία θαη ε πξνζηαζία ηνπ απαξαίηεηνπ δσηηθνχ ρψξνπ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ θάζε πνιηηηζκνχ, κέζα απφ έλαλ αγψλα γηα θνηλσληθή δηθαηνζχλε, γηα ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλε ηζφηεηα ησλ εζλνηηθψλ νκάδσλ θαη γηα αλάδεημε ησλ ηδηαίηεξσλ πνιηηηζκηθψλ ηαπηνηήησλ (Γηψξγνο Νηθνιάνπ Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Γηαπνιηηηζκηθήο Γηδαθηηθήο). Έπεηηα, ζρεηηθά κε ηνλ φξν λεαληθή βία θαη ζπγθεθξηκέλα ηε ζρνιηθή βία ρξεηάδεηαη λα αλαθέξνπκε φηη ζην ζρνιηθφ ρψξν ζπλαληάκε βία θαη επηζεηηθέο ζπκπεξηθνξέο. Σν θαηλφκελν πξέπεη λα πξνζεγγίδεηαη δηεπηζηεκνληθά. κσο, ην ζέκα ε βία ζην ζρνιείν θαη 22

19 ε βία ηνπ ζρνιείνπ, δεκηνπξγεί πνιιά εξσηεκαηηθά σο πξνο ηελ θαηαλφεζε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη ζηε ζρέζε ηνπ κε ην ζχγρξνλν ζρνιείν (Λ. Μπεδέ, 1992). Γηα ηε βία, νη πξνζεγγίζεηο αλάγνληαη ζε έλα εληειψο δηαθνξεηηθφ πιαίζην. Μπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα έλα ελδνκπρηθό πεδίν, φπνπ ε βία ζεσξείηαη εληειψο δηαθνξεηηθή απφ ηελ επηζεηηθφηεηα (Bergeret, 1994). Ή κπνξεί λα γίλεη αλαθνξά ζηε βία πνπ ζπκβαδίδεη κε ην κε πξνβιέςηκν, ην ράνο θαη ηελ πιήξε απνδηνξγάλσζε, θαζψο θαη κε ηνπο θφβνπο γηα ην άγλσζην πνπ κπνξεί θάζε ζηηγκή λα ζπκβεί. κσο, απηή αθξηβψο ε βία, σο δηάρπην αίζζεκα, δελ είλαη δπλαηφλ λα νξηζηεί. (Michand, 1992). Πνιιέο θνξέο καζεηέο (θπξίσο έθεβνη), νη νπνίνη δνπλ ζε πεξηβάιινληα φπνπ εηζαθνχνληαη κφλν κε ηε βία, επηδεηθλχνπλ θαη εθθξάδνπλ θαη ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ ηε δχλακή ηνπο κε ηε βία. Οη εθπαηδεπηηθνί, πξέπεη λα θαηαθέξνπκε λα δηνρεηεχζνπκε ηε βία ηνπο πξνζθέξνληαο δηεμφδνπο, γηαηί είλαη απηαπάηε λα πηζηέςνπκε πσο κπνξνχκε λα δήζνπκε ζε κηα θνηλσλία ρσξίο βία. Μειέηεο εζνιφγσλ έδεημαλ θαζαξά, φηη ηα παηδηά ζηεξεκέλα απφ κεηξηθή ηξπθεξφηεηα είραλ ζπρλά επηζεηηθέο αληηδξάζεηο απέλαληη ζηνπο ζπλνκειίθνπο ηνπο (Ζ Montangner, 1978). Σα παηδηά πνπ ηα έρνπλ δείξεη γίλνληαη έθεβνη πνπ δέξλνπλ. Δπίζεο, γίλνληαη γνλείο πνπ θαθνπνηνχλ. Άξα, ππάξρεη, κηα κεηαβίβαζε ησλ πξνηχπσλ ηεο βίαο πνπ έκαζαλ, πνπ ηελ έλησζαλ θαη ηελ νπνία κεηαθέξνπλ. Ηδηαίηεξε πξνζνρή ινηπφλ απαηηείηαη, ψζηε ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ λα κελ απνηειεί ρψξν κεηαβίβαζεο κηαο παζεηηθήο θαη ήπηαο βίαο, ε νπνία είλαη επηθίλδπλε. Ωο ζρνιηθέο θαθνκεηαρεηξίζεηο ζεσξνχληαη νη πξάμεηο, νη δξάζεηο ή νη αξλήζεηο γηα δξάζε πνπ νθείινληαη θαη ζε παξαγθψληζε ηεο ζεζκηθήο βίαο ζην ζρνιηθφ ρψξν. Ο ραξαθηεξηζκφο «ζρνιηθή θαθνκεηαρείξηζε» ζα κπνξνχζε λα ηεθκεξησζεί ζε ζρέζε κε πέληε δηαζηάζεηο (J. Pain, 1992). 1. Σελ θαηάζηαζε ησλ ρψξσλ ηνπ ζρνιείνπ 2. Σε δηνίθεζε (δηαρείξηζε θαη ππνδνρή) 3. Σελ θνηλσληθφηεηα (ζρνιηθή δσή) 4. Σελ παηδαγσγηθή (ζρέζεηο, επηθνηλσλία, παηδαγσγηθέο κέζνδνη) 5. Σελ εζηθή (ην πλεχκα ησλ λφκσλ, ην θχξνο ηνπ ιφγνπ) 23

20 Σέινο, φζνλ αθνξά ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ απηή θξίλεηαη αλαγθαία θαη βαζηθή πξνυπφζεζε, ψζηε λα ηζρχζνπλ φια ηα παξαπάλσ θαη λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη πνπ έζεζα. Υξεηάδεηαη, επνκέλσο, λα εθαξκφζνπκε ηερληθέο πξνζνκνίσζεο, φπσο ην role playing, ε εξκελεία θαη ε δξακαηνπνίεζε, πνπ έρνπλ σο ζηφρν λα κεηαδψζνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα ππνδχνληαη δηάθνξα πξφζσπα θαη ξφινπο, λα θαηαλννχλ εηο βάζνο ηελ νπηηθή γσλία ησλ άιισλ θαη λα θαηαλννχλ πσο καο βιέπνπλ νη άιινη (Prof. Fiorino Tessaro), φκσο νη κέζνδνη απηνί ζα αλαπηπρζνχλ ζηε ζπλέρεηα ηεο παξνπζίαζήο κνπ. Αλαιπηηθφηεξα, νη κέζνδνη πνπ ζα εθαξκφζσ, κε ηε ζεηξά πνπ ηνπο έρσ παξαζέζεη παξαπάλσ, είλαη ε Παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ, σο κέζν ζπκθηιίσζεο αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ. Σε ζπγθεθξηκέλε κέζνδν ζθνπεχσ λα ηελ εθαξκφζσ ζην κάζεκα ηεο Έθζεζεο- Έθθξαζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ νπνίνπ ζα γίλεη δηδαζθαιία γηα ηελ έλλνηα ηνπ Ραηζηζκνχ, ελφο θαηλνκέλνπ πνπ απνηειεί ηελ αθεηεξία ησλ βίαησλ ζπκπεξηθνξψλ θαη ην ηδενινγηθφ ηνπο ππφβαζξν. Πξφθεηηαη λα αλαπηχμνπκε ηελ έλλνηα ηνπ ξαηζηζκνχ θαη λα δηαρσξίζνπκε ηηο δηάθνξεο κνξθέο ηνπ (θπιεηηθφ, θνηλσληθφ θ.α.). Έπεηηα, ζα ζίμνπκε ηηο ζπκπεξηθνξέο πνπ γελλά ν Ραηζηζκφο θαη πσο κπνξεί λα εθδεισζεί κε βίαηεο πξάμεηο, ηδηαίηεξα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Σέινο, ην βαζηθφ ζεκείν είλαη ε θαζεαπηή παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ. Σν ζέκα ινηπφλ, πνπ ζα επηιέμσ γηα ην ζθνπφ απηφ είλαη ην αθφινπζν: «Έλα απφ ηα θαηλφκελα πνπ καζηίδνπλ ηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο είλαη θαη ν Ραηζηζκφο. Οη δηάθνξεο κνξθέο πνπ κπνξεί λα πάξεη, απνηεινχλ ην ηδενινγηθφ ππφβαζξν πνιιψλ βίαησλ αλζξψπηλσλ ζπκπεξηθνξψλ. Αθνχ αλαιχζεηε ηα αίηηα πνπ γελλνχλ ην θαηλφκελν θαη ηηο ζπλέπεηεο πνπ επηθέξεη, λα δηαηππψζεηε ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο είλαη δπλαηφλ λα αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά ην πξφβιεκα ηνπ Ραηζηζκνχ». Παξάιιεια, ζα πξνζπαζήζνπκε λα θαιιηεξγήζνπκε ηελ επαηζζεζία ζην ζέκα ηεο δηαθνξάο κεηαμχ ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ ησλ καζεηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ μέλεο ρψξεο. Δπηπιένλ, ζα πξνβψ ζηελ θαηαγξαθή ελφο ιεμηινγίνπ, ην νπνίν ζα πεξηιακβάλεη ζεκαληηθνχο φξνπο απφ ηε ζρνιηθή θαζεκεξηλφηεηα ησλ καζεηψλ θαη ζα πεξηέρεη φξνπο, ιέμεηο ζηηο γιψζζεο πξνέιεπζεο ησλ καζεηψλ. Σέινο, κέζσ ηεο κεζφδνπ ηνπ θαηαηγηζκνχ ηδεψλ (brainstorming) ζα δεηήζσ απφ ηνπο καζεηέο κνπ λα εθθξάζνπλ ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ ληψζνπλ γηα ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. 24

21 Ι.ΓΙΓΑΚΣΙΚΟ ΧΔΓΙΑΜΟ Σν κάζεκα ηεο Έθζεζεο Έθθξαζεο Ζ έθζεζε είλαη ε έθθξαζε (εμσηεξίθεπζε) ησλ ζθέςεσλ, ησλ ηδεψλ θαη ησλ ζπλαηζζεκάησλ καο θαη είλαη πξνθνξηθή ή γξαπηή. Δίλαη ε νινθιήξσζε ελφο νπνηνπδήπνηε ζέκαηνο κε ηξφπν πνπ λα δίλεηαη έλα πιήξεο λφεκα. Με απηφλ ηνλ ηξφπν νμχλεηαη ε θξηηηθή ηθαλφηεηα ηνπ καζεηή, θαζψο θαιείηαη λα αλαπηχμεη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ πάλσ ζε ζπγθεθξηκέλα επίθαηξα δεηήκαηα, έλλνηεο, πξνβιήκαηα, θαηλφκελα. Παξάιιεια, βηψλεη κε έκκεζν, αιιά ζίγνπξν ηξφπν, φηη απνηειεί ελεξγφ κέινο ηεο θνηλσλίαο θαη φιε απηή ε δηαδηθαζία ζπκβάιιεη ζηελ θνηλσληθνπνίεζε ηνπ αηφκνπ. Ζ έθζεζε απνηειεί ηνλ θπξηφηεξν γξαπηφ ιφγν ηνπ καζεηή θαη έρεη θπξίαξρε ζέζε ζην γισζζηθφ κάζεκα είηε αλαθέξεηαη κε ην φλνκά ηεο σο «έθζεζε» φπσο ζην γπκλάζην θαη ζην ιχθεην είηε σο εληνιή «θέθηνκαη θαη γξάθσ» ζην δεκνηηθφ ζρνιείν. Tα ζέκαηα ησλ εθζέζεσλ είλαη πάξα πνιιά θαη ηα επηιέγνπκε: - Απφ ηελ νηθνγελεηαθή, ηε ζρνιηθή θαη ηελ θνηλσληθή δσή. - Απφ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ. - Απφ ηελ εζληθή θαη ζξεζθεπηηθή δσή. - Απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπκε. - Απφ ηελ πξφνδν ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ηερληθήο. - Απφ θαζεηί πνπ ληψζνπκε κέζα καο θαη αηζζαλφκαζηε ηελ αλάγθε λα ην εθθξάζνπκε. πξνθνξηθά ή γξαπηά. κε εηιηθξίλεηα, θπζηθφηεηα θαη δσληάληα έηζη πνπ λα πείζεη θαη λα αξέζεη ζηνπο άιινπο. Απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρία ηνπ καζήκαηνο ηεο Έθζεζεο είλαη θαηά πξψην ιφγν λα έρνπκε κηα δηαξθή επαθή κε ηνλ θφζκν πνπ δνχκε. Να γλσξίδνπκε ηη ζπκβαίλεη γχξσ καο, λα κελ είκαζηε παζεηηθνί ζεαηέο, αιιά λα ζπκκεηέρνπκε ελεξγεηηθά ζηε δσή (νηθνγελεηαθή, ζρνιηθή, θνηλσληθή), ζηνπο αγψλεο θαη ηηο θξνληίδεο ησλ ζπλαλζξψπσλ καο. Να έρνπκε «πάληα αλνηρηά, πάληα άγξππλα ηα κάηηα ηεο ςπρήο καο». Γεχηεξε πξνυπφζεζε είλαη ε κειέηε ινγνηερληθψλ βηβιίσλ πεξηνδηθψλ, εθεκεξίδσλ. Μηιάκε γηα κειέηε θαη φρη απιή αλάγλσζε, πνπ γίλεηαη γηα επραξίζηεζε γηα λα 25

22 πεξάζνπκε ηελ ψξα. Δίλαη κηα αλάγθε βέβαηα θη απηή θαη έρεη θάπνηε ηε ζέζε ηεο. Μειέηε φκσο θαη κάιηζηα ζπζηεκαηηθή είλαη θάηη άιιν. Μειεηψ ζεκαίλεη επηκέλσ, πξνζέρσ. ζεκεηψλσ. εκαίλεη πξνβιεκαηίδνκαη, θξίλσ ην πιηθφ πνπ πξφθεηηαη λα θάκσ θηήκα κνπ ψζηε λα κε δέρνκαη ην θαζεηί άθξηηα θαη αλεμέιεγθηα. Ζ έθζεζε, θαηά θαλφλα, απνηειείηαη απφ ηξία κέξε: ηνλ πξφινγν. ην θχξην κέξνο θαη ηνλ επίινγν. 1. Ο πξόινγνο. Δίλαη ε εηζαγσγή ζην θχξην ζέκα θαη καο πξνεηνηκάδεη, καο θαηαηνπίδεη γη' απηά πνπ ζα κηιήζνπκε παξαθάησ. Δίλαη ε πξψηε εληχπσζε πνπ ζα θεληξίζεη ην ελδηαθέξνλ. γη απηφ πξέπεη: I. Να είλαη ζχληνκνο, παξαζηαηηθφο, κε απιά λνήκαηα, ρσξίο πιαηεηαζκνχο θαη πεξηηηέο ιέμεηο. Ζ έθηαζή ηνπ λα είλαη αλάινγε κε ην ζέκα θαη νπσζδήπνηε πνιχ κηθξφηεξε απφ ην θχξην κέξνο. Έλαο καθξνζθειήο πξφινγνο καο απνκαθξχλεη απφ ην ζέκα. II. Να έρεη άκεζε, νξγαληθή ζρέζε κε ην ζέκα ηεο έθζεζεο; θαη λα νδεγεί αβίαζηα ζ απηφ ρσξίο λα δεκηνπξγεί ράζκαηα. Έλαο πξφινγνο κπνξεί λα πεξηέρεη: I. Κάηη ην γεληθφ πνπ αλαθέξεηαη ζην ζέκα, II. III. Σνλ ηφπν, ην ρξφλν, ηηο ζπλζήθεο πνπ έγηλε θάηη πνπ πεξηγξάθνπκε ή δηεγνχκαζηε, Σελ εξκελεία ή επεμήγεζε κηαο ιέμεο, θξάζεο ή πξάγκαηνο, πνπ πξέπεη λα γίλεηαη ζηελ αξρή, γηα λα ην θαηαλνήζεη θαιχηεξα ν αλαγλψζηεο. 2. Σν θύξην κέξνο. Δίλαη ν θνξκφο ηεο έθζεζεο, ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο θαη πεξηιακβάλεη ηελ αλάπηπμε ησλ ζθέςεψλ καο γη απηφ ρξεηάδεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή. Πξηλ αξρίζνπκε λα γξάθνπκε, εμεηάδνπκε ηη καο δεηεί ην ζέκα ρεδηάδνπκε πψο ζ αξρίζνπκε, πψο ζα πξνρσξήζνπκε ζηελ αλάπηπμε, πψο ζα ην θιείζνπκε. Κχξηα ζεκεία πνπ πξέπεη εδψ λα πξνζέμνπκε είλαη: I. Να κελ μεθεχγνπκε απφ ην ζέκα κε άζρεηα πξνο απηφ. Να πεξηνξηδφκαζηε ζηα νπζηψδε θαη λ απνθεχγνπκε ηα αζήκαληα, ηηο κηθξνιεπηνκέξεηεο, ηηο ζπρλέο επαλαιήςεηο, πνπ θνπξάδνπλ ηνλ αλαγλψζηε. 26

23 II. III. IV. Οη ζθέςεηο καο πξέπεη λα έρνπλ κηα ινγηθή ζεηξά λα ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζαλ αιπζίδα θαη λα πεξηζηξέθνληαη γχξσ απφ ην θχξην λφεκα (θεληξηθή ηδέα) ηνπ ζέκαηνο. Να απνθεχγνπκε ηηο κεγάιεο πξνηάζεηο θαη γεληθά ην καθξνπεξίνδν ιφγν. Οη πξνηάζεηο πξέπεη λα είλαη φζν κπνξεί ζχληνκεο, απιέο ζαθείο θαη λα δίλνπλ έλα πιήξεο λφεκα. Ζ κηα λα νδεγεί ζηελ άιιε κε θπζηθφ ηξφπν θαη φιεο καδί λ απνηεινχλ έλα αξκνληθφ ζχλνιν. Ν αθήλνπκε παξαγξάθνπο εθεί πνπ ηειεηψλεη έλα λφεκα θη αξρίδεη έλα άιιν. 3. Ο επίινγνο. Δίλαη ην θιείζηκν, ην επηζθξάγηζκα ηεο εξγαζίαο καο,πνπ αθήλεη ηελ ηειεπηαία εληχπσζε θαη πξέπεη λα είλαη επηηπρεκέλνο, Γε ζα πεξηιάβνπκε ζηνλ επίινγν πξάγκαηα, πνπ αλήθνπλ θη έπξεπε λα κπνπλ ζην θχξην κέξνο θαη ηα μεράζακε. Ο πξφινγνο κπνξεί λα είλαη κηα γεληθή εληχπσζε, κηα ζθέςε, θξίζε, επρή, έλα ζπκπέξαζκα. Καη ν επίινγνο φπσο θαη ν πξφινγνο πξέπεη λα είλαη ιηηφο, ζχληνκνο, επηγξακκαηηθφο. Σν ζέκα ηεο Έθζεζεο Έθθξαζεο πνπ ζα δηδάμσ ζα είλαη ην αθφινπζν: «Έλα απφ ηα θαηλφκελα πνπ καζηίδνπλ ηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο είλαη θαη ν Ραηζηζκφο. Οη δηάθνξεο κνξθέο πνπ κπνξεί λα πάξεη, απνηεινχλ ην ηδενινγηθφ ππφβαζξν πνιιψλ βίαησλ αλζξψπηλσλ ζπκπεξηθνξψλ. Αθνχ αλαιχζεηε ηα αίηηα πνπ γελλνχλ ην θαηλφκελν θαη ηηο ζπλέπεηεο πνπ επηθέξεη, λα δηαηππψζεηε ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο είλαη δπλαηφλ λα αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά ην πξφβιεκα ηνπ Ραηζηζκνχ». (αθνινπζεί ε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο Έθζεζεο Έθθξαζεο κέζσ ζρεδηαγξάκκαηνο) ΠΡΟΛΟΓΟ Οξηζκφο Ραηζηζκφο νλνκάδεηαη ε δηάθξηζε ζε βάξνο αηφκσλ, θνηλσληθψλ νκάδσλ ή θαηεγνξηψλ αηφκσλ, πνπ πξνζδηνξίδνληαη κε βάζε ηα θπιεηηθά ή θαη πνιηηηζκηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά, κε ζπλέπεηα ηελ αλάπηπμε αηζζήκαηνο ππεξνρήο θαη αλσηεξφηεηαο πξνο απηνχο. Μνξθέο 27

24 - Φπιεηηθόο: δηαθξίζεηο βαζηζκέλεο ζηε δηαθνξεηηθφηεηα ηνπ ρξψκαηνο ή ελαληίνλ θπιψλ ηνπ ηξίηνπ θφζκνπ. - Δζληθόο: ε αίζζεζε ηεο ππεξνρήο ελφο έζλνπο έλαληη ησλ άιισλ (εζληθηζκφο, ζνβηληζκφο). - Κνηλσληθόο: δηαθξίζεηο βαζηζκέλεο ζε πνιηηηθέο, ηδενινγηθέο, πλεπκαηηθέο, νηθνλνκηθέο, πνιηηηζηηθέο δηαθνξέο, δηαθξίζεηο ζε βάξνο ησλ γπλαηθψλ, ησλ κεηνλνηήησλ, ησλ αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο. ΚΤΡΗΟ ΜΔΡΟ ΑΠΑΝΣΖΖ ΣΟ 1 ν ΕΖΣΟΤΜΔΝΟ: ΣΑ ΑΗΣΗΑ ΠΟΤ ΓΔΝΝΟΤΝ ΣΟ ΡΑΣΗΜΟ Πλεπκαηηθά - Τηνζέηεζε ξαηζηζηηθψλ αληηιήςεσλ ζηα πιαίζηα ηεο θνηλσληθνπνίεζεο, κέζσ ησλ πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ (π.ρ. νηθνγέλεηα, ζρνιηθφ πεξηβάιινλ). - Σα ΜΜΔ, έληππα θαη ειεθηξνληθά, παξνπζηάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά κεκνλσκέλσλ αηφκσλ ή νκάδσλ πνπ επηβεβαηψλεη ηηο ξαηζηζηηθέο αληηιήςεηο (νη γπλαίθεο παξνπζηάδνληαη σο αδχλακεο, ππνηαθηηθέο ζπγθξηηηθά κε ηνπο άλδξεο, νη Αιβαλνί θαη νη Σζηγγάλνη σο θαθνπνηνί) ή εξσνπνηνχλ ηνπο θνξείο ηεο βίαο. - Ζ απινπζηεπηηθή ηάζε ησλ αλζξψπσλ γηα θαηεγνξηνπνηήζεηο, νη νπνίεο δηεπθνιχλνπλ ηνλ ππεξηνληζκφ θαη ηε κεγηζηνπνίεζε ησλ δηαθνξψλ. - Ζ πεξηνξηζκέλε γλψζε εκπνδίδεη ηε ζσζηή αμηνινγηθή θξίζε γηα ηνπο άιινπο. - Ζ έιιεηςε νπζηαζηηθήο αιιά θπξίσο αλζξσπηζηηθήο παηδείαο επηηξέπεη ηνλ εηεξνθαζνξηζκφ νκάδσλ απφ επηηήδεηνπο θαη ηελ θαιιηέξγεηα, αληί ηζφηεηαο, θαλαηηζκνχ θαη ξαηζηζκνχ ζε βάξνο άιισλ. - Ζ απνκφλσζε ησλ πλεπκαηηθψλ αλζξψπσλ επλνεί ηελ θαηάζηαζε ηνπ πλεπκαηηθνχ ζθνηαδηζκνχ. Ηζηθά - Ζ έιιεηςε αξρψλ θαη αμηψλ νδήγεζε ην ζχγρξνλν άλζξσπν ζηελ εμαρξείσζε. 28

25 - Σν δφγκα «ν ζθνπφο αγηάδεη ηα κέζα» θαζαγηάδεη θάζε απάλζξσπε πξάμε. Φπρνινγηθά - Ζ ηάζε αλζξψπσλ ή νκάδσλ λα δηαηεξνχλ ζε πςειφ επίπεδν ηελ απηνεθηίκεζε, ην γφεηξν θαη ην θχξνο ηνπο (ζχκπιεγκα αλσηεξφηεηαο θαη πξνζσπηθήο ππεξνρήο). - Ζ ρακειή απηνεθηίκεζε αηφκσλ ή νκάδσλ ηνχο νδεγεί ζηελ αλαβάζκηζε ησλ δηθψλ ηνπο ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ζηελ ππνβάζκηζε ησλ άιισλ (ζχκπιεγκα θαησηεξφηεηαο). Απηφο πνπ ππνθέξεη ληψζεη ιηγφηεξν ηε δπζηπρία ηνπ, φηαλ κπνξεί λα θαλεί αλψηεξνο απφ θάπνηνλ άιιν. - Αζχλεηδνη κεραληζκνί άκπλαο: ε αλαδήηεζε «εμηιαζηήξηνπ ζχκαηνο», ε ζηξνθή δειαδή ηεο επηζεηηθφηεηαο κηαο νκάδαο πξνο θάπνηα άιιε, ε νπνία δελ έρεη θακηά ζρέζε κε ηα αίηηα ηεο επηζεηηθφηεηαο, ε ζεσξία ηνπ αληθαλνπνίεηνπ θαη ηεο επίζεζεο. - Έλζηηθην εδαθηθφηεηαο: φηαλ απεηιείηαη κε δηείζδπζε έλα δσηηθφο, αηνκηθφο ρψξνο εθιχεηαη πάληα επηζεηηθφηεηα. ζν πην ζηξηκσγκέλνο θαη αζθπθηηθφο ν ρψξνο ηφζν κεγαιχηεξε θαη ε επηζεηηθφηεηα. Έηζη θάπσο γελληέηαη ε έρζξα γηα ηνλ μέλν. Ο άιινο γίλεηαη ερζξφο, έηνηκνο λα νηθεηνπνηεζεί ην δηθφ ζνπ ρψξν. Οξζψλνληαη ηφηε ζχλνξα θαη εθινγηθεχνληαη ηα ζηεγαλά. Κνηλσληθά - Οη θνηλσλίεο κέζα ζηηο νπνίεο αλαπηχζζεηαη ν θνηλσληθφο ξαηζηζκφο είλαη εμηζσηηθέο, δειαδή είλαη θνηλσλίεο πνπ αγλννχλ ηηο ηππηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ αηφκσλ. - Ο εθκεηαιιεπηηθφο ραξαθηήξαο ησλ θνηλσληψλ. Ζ χπαξμε κηαο κεηνλφηεηαο ζε κηα θνηλσλία ζπλεπάγεηαη ηελ χπαξμε κηαο αληίζηνηρεο θπξίαξρεο νκάδαο πνπ απνιακβάλεη κηα αλψηεξε ζέζε θαη κεγαιχηεξα πξνλφκηα. Ζ κεηνλνηηθή θαηάζηαζε ζπλνδεχεηαη κε απνθιεηζκφ απφ ηελ πιήξε ζπκκεηνρή ζηε δσή ηεο θνηλσλίαο. - ηηο ζχγρξνλεο πνιππνιηηηζκηθέο θνηλσλίεο, ε ζπλχπαξμε πιεηνςεθηψλ θαη κεηνςεθηψλ επλνεί ηα θαηλφκελα ηνπ ξαηζηζκνχ. 29

26 - Ζ απνμέλσζε ηνπ αλζξψπνπ απφ ηνλ άλζξσπν πξνθαιεί θαηλφκελα θνηλσληθήο παζνγέλεηαο, πνπ επλννχλ θαηλφκελα ξαηζηζκνχ θαζψο δελ ππάξρεη θνηλσληθή ζπλείδεζε θαη αιιεινζεβαζκφο. - ην θνηλσληθφ θαηεζηεκέλν ππάξρεη πάληα δπζηνθία ζηελ απνδνρή ηνπ λένπ ή ηνπ δηαθνξεηηθνχ. Οηθνλνκηθά - Ο νηθνλνκηθφο αληαγσληζκφο κεηαμχ θνηλσληθψλ νκάδσλ ζηε δηεθδίθεζε πεξηνξηζκέλσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, νηθνλνκηθνχ νθέινπο θαη αγαζψλ (π.ρ. νη κεηαλάζηεο απεηινχλ ηα νηθνλνκηθά ζπκθέξνληα ησλ κφληκσλ θαηνίθσλ -κειψλ κηαο θνηλσλίαο, γη απηφ εχθνια πηνζεηνχληαη πξνθαηαιήςεηο θαη ζηεξεφηππα ζε βάξνο ηνπο). - Ζ νηθνλνκηθή εθκεηάιιεπζε αλζξψπνπ απφ άλζξσπν «εζηθνπνηείηαη» κε ηελ ππνηίκεζε ηνπ εθκεηαιιεπφκελνπ. Δζληθηζηηθά - Ο θίλδπλνο αθνκνίσζεο ησλ κηθξψλ ιαψλ απφ ηζρπξά θξάηε εληζρχεη ην αίζζεκα ηεο απηνζπληήξεζεο θαη ηνπο ζπζπεηξψλεη γχξσ απφ ηα εζληθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά. - Σν αίζζεκα ηεο μελνθνβίαο δηαθξίλεη πεξηζζφηεξν θάπνηνπο ιανχο, ηδηαίηεξα ζηελ επνρή καο, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ καδηθέο κεηαθηλήζεηο ιαψλ. - Ζ ζπλχπαξμε κεηνλνηήησλ ζε κηα ρψξα ή πεξηνρή γελλά πξνβιήκαηα, ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ εζψλ θαη εζίκσλ, ζξεζθεπηηθψλ αληηιήςεσλ. - Καηαζηάζεηο ή αληηιήςεηο πνπ δηακνξθψλνληαη κέζα απφ ηελ αλάκλεζε ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ. Πνιηηηθά - ηηο πνιππνιηηηζκηθέο, έζησ θαη δεκνθξαηηθέο, θνηλσλίεο, δε γίλνληαη πάληα ζεβαζηά ηα δηθαηψκαηα αηφκσλ ή νκάδσλ ή παξαβηάδνληαη θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο (θαη απφ ηα ζχκαηα θαη 30

27 απφ ηνπο θνξείο ηνπ ξαηζηζκνχ). - Παξαβηάδνληαη ηα ζεζπηζκέλα δηθαηψκαηα ζηε δηαθνξά θαη δελ επηηξέπεηαη πάληα ε ειεχζεξε έθθξαζε θαη αλάδεημε φισλ ησλ επηκέξνπο ηαπηνηήησλ. - Φηιφδνμνη εγέηεο, πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηα ζρέδηά ηνπο, καδνπνηνχλ θαη παξαζχξνπλ ην ιαφ ζε επηθίλδπλεο ξαηζηζηηθέο αληηιήςεηο. - Ο ξαηζηζκφο ρξεζηκνπνηείηαη σο άιινζη, γηα λα απνπξνζαλαηνιηζηεί ν ιαφο απφ ζνβαξά νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά πξνβιήκαηα. ΑΠΑΝΣΖΖ ΣΟ 2 Ο ΕΖΣΟΤΜΔΝΟ: ΤΝΔΠΔΗΔ ΠΟΤ ΔΠΗΦΔΡΔΗ Ο ΡΑΣΗΜΟ Οηθνλνκηθέο - εθκεηάιιεπζε ησλ αδπλάησλ απφ ηνπο δπλαηνχο - ν απνθιεηζκφο αηφκσλ ή νκάδσλ ζηεξεί ηε ζπλεηζθνξά ηνπο απφ ηνπο ππφινηπνπο. Κνηλσληθέο - θνηλσληθή αληζφηεηα θαη δπζιεηηνπξγία: - δηνγθψλνληαη ηα ήδε ππάξρνληα πξνβιήκαηα, ππνζθάπηεηαη ε θνηλσληθή ζπλνρή θαη δηαρσξίδνληαη νη άλζξσπνη ζε πξνλνκηνχρνπο θαη κε, κε αλάινγεο ζπλέπεηεο ζηε κφξθσζε, θαη ζηελ επαγγεικαηηθή ζηαδηνδξνκία. - θαιιηέξγεηα αληαγσληζηηθνχ πλεχκαηνο θαη εκθάληζε θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ (βία, ηξνκνθξαηία, εγθιεκαηηθφηεηα, πφιεκνη) - επηθξάηεζε ηνπ δίθαηνπ ηνπ ηζρπξφηεξνπ - εκθάληζε νκάδσλ θνηλσληθνχ πεξηζσξίνπ, δεκηνπξγνχληαη ζπλζήθεο «γθέην» γηα πνιιέο θνηλσληθέο νκάδεο θαη άζιηεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο. 31

28 Πνιηηηθέο - απνζηαζεξνπνίεζε απφ ηελ παξαβίαζε αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη ηελ έιιεηςε αμηνθξαηίαο - εχθνιε ρεηξαγψγεζε ησλ ζπκάησλ ηνπ ξαηζηζκνχ. - ππνλνκεχεη ην θχξνο ησλ δεκνθξαηηθψλ ζεζκψλ θαη πξνεηνηκάδεη ην έδαθνο γηα ηελ εκθάληζε απηαξρηθψλ θαζεζηψησλ. Φπρνινγηθέο - απαηζηνδνμία θαη απνγνήηεπζε φζσλ αληηκεησπίδνληαη ξαηζηζηηθά - αβεβαηφηεηα θαη αλαζθάιεηα, πνπ νδεγνχλ ζην άγρνο θαη ζηελ απαηζηνδνμία - επηζεηηθή έθθξαζε ή εγθιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά (έθθξαζε θαη αλαπαξαγσγή ηεο βίαο) - θφβνο θαη αλαζθάιεηα ζην θνηλσληθφ ζχλνιν. Πλεπκαηηθέο - πξνζήισζε ζε ζηεξεφηππα θαη αληηιήςεηο, δνγκαηηθφο ηξφπνο ζθέςεο - έιιεηςε αλζξσπηζηηθνχ πλεχκαηνο - πλεπκαηηθή ζηαζηκφηεηα, ιφγσ θνηλσληθήο απνκφλσζεο θαη έιιεηςεο δηαιφγνπ. Ηζηθέο - έιιεηςε αμηψλ, αξρψλ θαη ηδαληθψλ - πξνβνιή ηνπ αηνκηθνχ ζπκθέξνληνο, εθκεηάιιεπζε ησλ ζπλαλζξψπσλ θαη εμφλησζε ησλ αληηπάισλ. ΑΠΑΝΣΖΖ ΣΟ 3 Ο ΕΖΣΟΤΜΔΝΟ: ΣΡΟΠΟΗ ΜΔ ΣΟΤ ΟΠΟΗΟΤ ΜΠΟΡΔΗ ΝΑ ΑΝΣΗΜΔΣΩΠΗΣΔΗ ΣΟ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟ ΣΟΤ ΡΑΣΗΜΟΤ 32

29 Άηνκν - Δπαηζζεζία θαηαλφεζε, αλεθηηθφηεηα, ζεβαζκφο ζην δηαθνξεηηθφ - Απηνθξηηηθή γηα λα νδεγεζνχκε ζηελ απηνγλσζία θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε ηελ ηζνηηκία κε ηνπο άιινπο - Γηάινγνο, άλνηγκα πξνο ην ζπλάλζξσπν, ζεκλφηεηα, πεξηνξηζκφο έπαξζεο θαη αιαδνλείαο - Κνηλσληθή ζπλείδεζε, αιιειεγγχε, βαζηά αίζζεζε αλζξσπηάο - Απαιιαγή απφ πξνθαηαιήςεηο θαη εκπάζεηα - Δπηζηξνθή ζηηο αμίεο ηνπ κέηξνπ, ηεο δεκνθξαηίαο, ηνπ αλζξσπηζκνχ πνπ καο αλπςψλνπλ εζηθνπλεπκαηηθά θαη λα καο ππελζπκίδνπλ ηε ρακέλε καο επαηζζεζία. Οηθνγέλεηα - Καιιηέξγεηα ζεβαζκνχ πξνο ην δηαθνξεηηθφ - Απαιιαγή απφ πξνθαηαιήςεηο θαη ζηεξεφηππα - Μεηάδνζε αμηψλ θαη πςεινχ ήζνπο - Γηάινγνο κε ηα παηδηά κε ζθνπφ ηε κχεζε ζηελ ηδέα ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ θνηλσληψλ - Πξνζσπηθφ παξάδεηγκα γνλέσλ κε ππεχζπλε αλζξσπηζηηθή ζπκπεξηθνξά θαη θνηλσληθή ζπλείδεζε, γηαηί ηα παηδηά κηκνχληαη ηε ζηάζε ησλ γνλέσλ. ρνιείν - Αλζξσπηζηηθή παηδεία απαιιαγή ηνπ ζρνιείνπ θαη ηδηαίηεξα ηνπ ιπθείνπ απφ ην καλδχα ηνπ πξνπαξαζθεπαζηηθνχ ζηαδίνπ γηα ην παλεπηζηήκην. - Καηαιπηηθφο ν ξφινο ηνπ δαζθάινπ πνπ κπνξεί λα εκπλεχζεη ηνπο καζεηέο θαη λα ηνπο πξνζαλαηνιίζεη πξνο ηα πςειά αλζξσπηζηηθά ηδεψδε ηεο ηζνηηκίαο, ηεο ζπλαδέιθσζεο θαη ηεο νπζηαζηηθήο δεκνθξαηίαο. 33

30 - Πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ζην ζρνιείν κε ζέκα ηελ πγηή αληηκεηψπηζε ησλ πξνζθχγσλ θαη ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ξαηζηζκνχ θνηλσληθνχ ή θπιεηηθνχ πνπ αλαβηψλεη ζήκεξα. ΜΜΔ - Δθπνκπέο κε αληηξαηζηζηηθφ πεξηερφκελν - πδεηήζεηο κε πλεπκαηηθνχο αλζξψπνπο γηα ην λνζεξφ θαηλφκελν ηνπ ξαηζηζκνχ. - Πνηνηηθφο έιεγρνο ησλ εθπνκπψλ ψζηε λα κελ αλαπαξάγνληαη θαηλφκελα θνηλσληθνχ ξαηζηζκνχ. - Να κε δηνγθψλνπλ ηα γεγνλφηα θαη λα κελ θαιιηεξγνχλ πλεχκα μελνθνβίαο θαη ξαηζηζκνχ. Κξάηνο - Καηάιιειν ήζνο πνιηηηθήο εγεζίαο, ψζηε λα κελ θαιιηεξγνχλ νη ίδηνη νη εγέηεο ξαηζηζηηθέο ηάζεηο ζηνπο πνιίηεο - Δλίζρπζε θξάηνπο πξφλνηαο ίζεο επθαηξίεο πξφζβαζεο ζε παηδεία, πεξίζαιςε, αζθάιηζε - Ίζεο επθαηξίεο γηα ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλά - Δμαζθάιηζε θαιψλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο κε πλεχκα ηζνηηκίαο γηα φινπο ηνπο πνιίηεο. (Έπεηηα απφ ηελ παξαπάλσ δηδαζθαιία νη καζεηέο ζα θιεζνχλ λα γξάςνπλ κηα έθζεζε κε ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα αθνινπζψληαο ην ζρεδηάγξακκα) ΚΟΠΟ: Να θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηηο αξλεηηθέο ηνπ επηπηψζεηο ζηε δσή ησλ αηφκσλ θαη ησλ θνηλσληψλ ΣΟΥΟΗ: 34

31 - Να αληηιεθζνχλ νη καζεηέο ηηο κνξθέο θαη ηα είδε ηνπ ξαηζηζκνχ. - Να εκβαζχλνπλ ζηα αίηηα ηνπ θαηλνκέλνπ, ψζηε λα θαηαλνήζνπλ ηε δηάζηαζή ηνπ. - Να πξνηείλνπλ νπζηαζηηθνχο ηξφπνπο γηα ηελ πεηπρεκέλε αληηκεηψπηζή ηνπ. - Να εκπεδψζνπλ ηελ αιήζεηα φηη ηέηνηνπ είδνπο αληηιήςεηο θαη ζεσξίεο (ξαηζηζηηθέο) απνηεινχλ ηξνρνπέδε γηα ηελ εμέιημε θαη ηελ πξφνδν ησλ θνηλσληψλ. ΓΙΔΞΑΓΧΓΗ- ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ: Πξάγκαηη, έπεηηα απφ ηε ζπιινγή θαη δηφξζσζε ησλ γξαπηψλ (ησλ εθζέζεσλ) ησλ καζεηψλ δηαπίζησζα φηη ην ζχλνιν απηψλ άξρηζε λα ζθέθηεηαη θξηηηθά απέλαληη ζε ηέηνηεο ζεσξίεο θαη αληηκεησπίδεη κε θαηαλφεζε θαη αλεθηηθφηεηα ηε δηαθνξεηηθφηεηα κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε. ΙΙ. ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΩΗ (Δλδνηαμηθφ πξφβιεκα) Ζ κειέηε πεξίπησζεο είλαη κηα εληαηηθή αλάιπζε αηνκηθήο ή κε νκάδαο (π.ρ. έλα άηνκν, κηα νκάδα ή κηα εθδήισζε) ηνλίδνληαο ηελ αλάπηπμε παξαγφλησλ ζε ζρέζε κε ην πιαίζην. Ζ κειέηε πεξίπησζεο είλαη θνηλή ζηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο θαη ζηηο επηζηήκεο ηεο δσήο. Ζ κειέηε πεξίπησζεο κπνξεί λα είλαη πεξηγξαθηθή ή επεμεγεκαηηθή. ηελ παηδαγσγηθή επηζηήκε ε κειέηε πεξίπησζεο είλαη κηα δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία παξαηεξείηαη κηα ζε βάζνο κειέηε ελφο θαηλνκέλνπ ζην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ. Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο Μειέηεο Πεξίπησζεο ρξεηάδεηαη πξνζερηηθφο ζρεδηαζκφο, εληνπηζκφο ηνπ πξνβιήκαηνο. Έπεηηα αθνινπζεί ε ζπιινγή δεδνκέλσλ, ε αλάιπζε δεδνκέλσλ θαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Κιείλεη κε ηελ ζχληαμε κηαο έθζεζεο πνπ αθνξά νιφθιεξε ηε Μειέηε Πεξίπησζεο. Γηαηύπσζε ηνπ πξνβιήκαηνο: 35

32 Πεξηγξαθή κηα δηακάρεο αλάκεζα ζε δχν καζεηέο απφ δηαθνξεηηθή ρψξα πξνέιεπζεο (γεγελήο θαη αιινδαπφο). Γηθφο καο ζθνπφο είλαη λα πεξηγξάςνπκε ην πεξηζηαηηθφ θαη λα εθθξάζνπκε ηηο δηθέο καο εκπεηξίεο ζρεηηθά κε απηφ ην ζπκβάλ. Αθφκε, ηελ πεξηγξαθή δεχηεξνπ πεξηζηαηηθνχ ην νπνίν πεξηειάκβαλε δηακάρε θαη απεηιή γηα ζσκαηηθή βία αλάκεζα ζε δχν καζεηέο δηαθνξεηηθνχ θχινπ (αγφξη θαη θνξίηζη). Πεξίιεςε: Παξνπζίαζε κηαο έξεπλαο φζνλ αθνξά ηε δηαθνξεηηθφηεηα κέζα ζε έλα ειιεληθφ ζρνιείν θαη νη αληηδξάζεηο ζπκπεξηθνξέο, πνπ εθδειψλνπλ νη καζεηέο ζηελ επαθή ηνπο κε ην δηαθνξεηηθφ. Καιφ είλαη λα αλαθεξζεί φηη ζην ζπγθεθξηκέλν ζρνιείν ηα πεξηζηαηηθά ηέηνησλ ζπκπεξηθνξψλ είλαη πνιχ ζπάληα ζε γεληθέο γξακκέο. Α. Σν πεξηζηαηηθό: 1. Γηακάρε αλάκεζα ζε δχν καζεηέο απφ δηαθνξεηηθή ρψξα πξνέιεπζεο (γεγελήο θαη αιινδαπφο). 2. Γηακάρε θαη απεηιή γηα ζσκαηηθή βία αλάκεζα ζε δχν καζεηέο δηαθνξεηηθνχ θχινπ (αγφξη θαη θνξίηζη) Σφζν ην πξψην, φζν θαη ην δεχηεξν πεξηζηαηηθφ έιαβαλ ρψξα κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο. Σν πξψην νθεηιφηαλ ζην πείξαγκα θνξντδία ηνπ γεγελή καζεηή θαηά ηνπ αιινδαπνχ θαη ζηε ζπλέρεηα ηελ απεηιή αιινδαπνχ ζε βάξνο ηνπ γεγελή. Σν δεχηεξν νθεηιφηαλ ζε παιαηφηεξε παξεμήγεζε πνπ ππήξρε κεηαμχ ηνπ αγνξηνχ θαη ηνπ θνξηηζηνχ, ε νπνία μαλαήξζε ζηελ επηθάλεηα. Δηζαγσγή θαη πξνβιεκαηηθή: Ζ ρψξα καο, ε Διιάδα, ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρεη δερζεί πιήζνο αιινδαπψλ. Απνηέιεζκα απηνχ ήηαλ ηα ειιεληθά ζρνιεία λα απαξηίδνληαη ηφζν απφ γεγελείο φζν θαη απφ αιινδαπνχο καζεηέο. Ωζηφζν, ε ειιεληθή εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα δελ ήηαλ έηνηκε λα δερζεί κηα ηέηνηα αιιαγή. Δπίζεο, νη θνηλσληθέο αιιαγέο πνπ παξαηεξνχληαη ηελ ηειεπηαία πεληαεηία ζηνπο θφιπνπο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο έρνπλ επεξεάζεη θαη ηελ ζρνιηθή θνηλφηεηα. 36

33 Μέζα απφ ηα δχν απηά πεξηζηαηηθά πνπ παξαηεξήζεθαλ γελλήζεθε ε αλάγθε αμηνιφγεζεο ηνπ καζήκαηνο ηεο Έθζεζεο Έθθξαζεο σο κέζν πξφιεςεο θαη αληηκεηψπηζεο ηεο βίαο. Θα αλαθεξζνχκε ζηελ παξαηήξεζε ησλ ζπκπεξηθνξψλ ησλ εκπιεθφκελσλ καζεηψλ ζηα πεξηζηαηηθά βίαο πξηλ θαη κεηά ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο Έθζεζεο - Έθθξαζεο ηνηρεία έξεπλαο: Πεξίνδνο δηεμαγσγήο: πξαγκαηνπνηήζεθε απφ 3 Οθησβξίνπ 2011 κέρξη 11 Οθησβξίνπ Πιεζπζκφο: ιε ε Β Λπθείνπ ηεο Πεξηθέξεηαο Ησαλλίλσλ. Γείγκα: Ζ 2ε ηάμε ηνπ Λπθείνπ Μεηζφβνπ. Μέζν ζπιινγήο δεδνκέλσλ: Μειέηε πεξίπησζεο κέζσ ηεο παξαηήξεζεο. Απνηέιεζκα: Λεθηηθή βία θαη ζηα δχν πεξηζηαηηθά. ην πξψην απφ ηνλ αιινδαπφ ελαληίνλ ηνπ γεγελή καζεηή, φκσο αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ν γεγελήο πξνθάιεζε πξψηνο ηνλ αιινδαπφ, κε θνξντδεπηηθφ πείξαγκα. ην δεχηεξν, ιεθηηθή βία θαη απεηιή γηα μπινδαξκφ ηεο καζήηξηαο απφ ηνλ ζπκκαζεηή ηεο. πκβάλ: (Πξόθεηηαη γηα δύν δηαθνξεηηθά πεξηζηαηηθά) 1. Σελ Σξίηε, 4 Οθησβξίνπ 2011, θαηά ηε 2ε ψξα ηνπ καζήκαηνο θαη ελψ εμειηζζφηαλ ην κάζεκα έλαο καζεηήο, ν νπνίνο θαηάγεηαη απφ ηελ Αιβαλία, εθθξάζηεθε κε άζρεκν ηξφπν ζε ληφπην καζεηή, ν νπνίνο πξνεγνπκέλσο ηνλ πείξαμε πξψηνο ιεθηηθά. 2. Σεηάξηε, 5 Οθησβξίνπ 2011, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 4εο ψξαο καζεηήο εθθξάζηεθε ιεθηηθά ελαληίνλ καζήηξηαο, κε ηελ νπνία είρε ηζαθσζεί θαη ζην παξειζφλ (φπσο κε πιεξνθφξεζαλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο). Σν επεηζφδην δε ζπλερίζηεθε, φκσο κε πξνβιεκάηηζε ηδηαίηεξα Σξόπνη αληηκεηώπηζεο: Σα ζπγθεθξηκέλα πεξηζηαηηθά κε πξνβιεκάηηζαλ ηδηαίηεξα, γηα ην ιφγν απηφ απνθάζηζα λα πξνβψ ζηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο Έθζεζεο Έθθξαζεο κε ζεκαηνινγία πνπ αθνξνχζε ηνλ ξαηζηζκφ σο έλλνηα γεληθά, ψζηε λα θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο ηφζν ηελ αμία ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο κέζα ζε κηα θνηλσλία, φζν θαη ηελ αλάγθε λα ζπλππάξρνπκε κε αλζξψπνπο δηαθνξεηηθνχο απφ εκάο. 37

34 Έπεηηα απφ ηε δηδαζθαιία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ καζήκαηνο (φπσο απηή πεξηγξάθεηαη ζην Γηδαθηηθφ ρεδηαζκφ ηνπ Project Work) ηα πξψηα δείγκαηα πνπ παξαηήξεζα ήηαλ ζεηηθφηαηα φζνλ αθνξά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ, δηφηη ηφζν νη καζεηέο απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο, φζν θαη ην αγφξη πνπ ινγνκάρεζε κε ηελ θνπέια, έδεημαλ ζαθή αιιαγή ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπο. πκπέξαζκα: Σν ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη είλαη φηη ε παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ην κάζεκα ηεο Έθζεζεο είλαη ηθαλφ λα ζπκβάιεη ζηε ζπκθηιίσζε αλάκεζα ζε αιινδαπνχο θαη γεγελείο καζεηέο, θαζψο θαη λα ακβιχλεη ηηο δηαθνξέο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθνχο αλζξψπνπο. ΙΙI ΓΙΑΠΟΛΙΣΙΜΙΚΟ MANAGEMENT ην εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα πνπ εξγαδφκαζηε θνηηνχλ καζεηέο απφ δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο, κε δηαθνξεηηθή ζξεζθεία θαζψο θαη έλα κηθξφ πνζνζηφ αηφκσλ κε αλαπεξία. Δίλαη αλακελφκελν ζηα πιαίζηα ηεο δπζηνθίαο ζηε δηαθνξεηηθφηεηα λα εθδεισζνχλ θαηλφκελα βίαο. Γηα ην ιφγν απηφ θαζίζηαηαη αλαγθαίνο ν ζρεδηαζκφο κηαο ζηξαηεγηθήο δηαπνιηηηζκηθνχ management ελάληηα ζηε βία. Αξρηθά ζα πξέπεη λα γίλεη θαηαλνεηφ ζε φινπο ηνπο καζεηέο φηη είλαη πιενλέθηεκα γηα φινπο λα κπνξνχλ λα αλαγλσξίδνπλ ηηο δηαθνξέο αληί λα ηηο αξλνχληαη θαη λα ηηο απνθιείνπλ. Δκείο σο εθπαηδεπηηθνί ζα θέξνπκε ηνπο καζεηέο ζε επαθή κε ηα ζηνηρεία ησλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ ησλ παηδηψλ. Μέζα απφ ηελ αλάδεημε ησλ ηδηαηηεξνηήησλ, ηε ζχγθξηζε θαη ηε ζπδήηεζε νη καζεηέο ζα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηελ αμία θαη ζπλεηζθνξά φισλ ησλ πνιηηηζκψλ ζε φ,ηη νλνκάδνπκε παγθφζκην πνιηηηζκφ θαη ζα αληηιεθζνχλ ηε κνλαδηθφηεηα ηνπ δηθνχ ηνπο πνιηηηζκνχ. Αληίζηνηρα πξέπεη λα δείμνπκε ζεβαζκφ ζην κηθξφ πνζνζηφ ησλ κνπζνπικάλσλ κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ εηδηθψλ ηνπο αλαγθψλ (πρ λα ηνπο παξέρνπκε ρψξν θαη ρξφλν γηα λα πξνζεχρνληαη, λα εθνδηάζνπκε ην εζηηαηφξην ηνπ ζρνιείνπ κε εηδηθά ζξεζθεπηηθά κελνχ). Σέινο ν ζεβαζκφο ησλ καζεηψλ κε αλαπεξίεο είλαη πξσηίζησο δείγκα αλζξσπηάο θαη πνιηηηζκνχ. Πξψηα απφ φια πξέπεη λα δηακνξθψζνπκε ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ πξνζηηφ θαη θηιηθφ πξνο απηά ηα παηδηά. Έλαο άιινο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν κπνξνχκε λα θέξνπκε ηνπο 38

35 καζεηέο ζε επαθή καδί ηνπο είλαη ε αλάιεςε θνηλψλ δξαζηεξηνηήησλ (πρ. λα θιείζνπκε κε θνξδέιεο ηα κάηηα φισλ ησλ παηδηψλ θαη λα ηα βάινπκε λα δσγξαθίζνπλ λα ηνπνζεηήζνπκε ηα πγηή παηδηά ζε αλαπεξηθά θαξφηζηα θαη λα ηνπο πξνηείλνπκε λα παίμνπλ handball θαη άιιεο παξφκνηεο δξαζηεξηφηεηεο). Με ιίγα ιφγηα είλαη αλάγθε λα εθνδηάζνπκε ηνπο καζεηέο κε δηαπνιηηηζκηθέο ηθαλφηεηεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ απφθηεζε επίγλσζεο ησλ δηαπνιηηηζκηθψλ δπλακηθψλ. Λεηηνπξγψληαο σο πξφηππα ζπκπεξηθνξάο πξέπεη λα παξνπζηάζνπκε ηε δηαθνξεηηθφηεηα σο έλα ζηνηρείν ηνπ λα είλαη θαλείο δηαθνξεηηθφο θαη κνλαδηθφο, ζαλ άηνκν ή ζαλ νκάδα. Θα δεκηνπξγήζνπκε έλα πεξηβάιινλ φπνπ φινη αληηκεησπίδνληαη ηζφηηκα, δε δίλεηαη πιενλέθηεκα ζε θαλέλαλ, φινη θεξδίδνπλ απφ φινπο θαη ν θαζέλαο δίλεη απηά πνπ κπνξεί λα δψζεη. Δηδηθφηεξνη ζθνπνί ηνπ management: - Ηζφηηκε αληηκεηψπηζε φισλ ησλ καζεηψλ, ψζηε λα κελ θαιιηεξγνχληαη ζπκπηψκαηα θαησηεξφηεηαο. - Δληνπηζκφο θαη αλάδεημε ησλ ηδηαίηεξσλ ηθαλνηήησλ ηνπ θάζε καζεηή. - Έληαμε ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ ζηηο νκάδεο ησλ ππνινίπσλ καζεηψλ, ψζηε λα απνθεπρζεί ν θίλδπλνο απνθιεηζκνχ ησλ πξψησλ. - Έληαμε ησλ καζεηψλ κε εηδηθέο αλάγθεο ζηηο νκάδεο ησλ ππνινίπσλ καζεηψλ. - Καιιηέξγεηα θιίκαηνο ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζην ζχλνιν ησλ καζεηψλ. Ο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ: - Δθαξκνγή νκαδνζπλεξγαηηθψλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο. - Τηνζέηεζε ηνπ καζεηνθεληξηθνχ ζηπι αγσγήο. - Δθαξκνγή δηαπνιηηηζκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. - Τηνζέηεζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηφζν ηνπ καζήκαηνο, φζν θαη ησλ ππνινίπσλ ελδνζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Γηακφξθσζε ησλ ζρνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ: 39

36 - Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ε χπαξμε θαηάιιεισλ ρψξσλ, ψζηε νη καζεηέο κε εηδηθέο αλάγθεο λα αηζζάλνληαη άλεηα. - πκβνιή ησλ ίδησλ ησλ καζεηψλ ζηε δηαθφζκεζε θαη δηακφξθσζε ησλ ζρνιηθψλ ρψξσλ. - Κπξηαξρία δηαπνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ ζηνπο ζρνιηθνχο ρψξνπο (φπσο πνιχρξσκνη ηείρε θ.α.). Σν ζρνιηθφ πξφγξακκα: - Θα πξέπεη λα δηαθξίλεηαη απφ ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηά ηνπ, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο πνπ ζα πξνθχπηνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο. - Θα πξέπεη λα ελζσκαηψλεη κέζα ζηνπο ζηφρνπο ηνπ ηελ εθαξκνγή δηαπνιηηηζκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. - Θα πξέπεη λα ελζσκαηψλεη δξαζηεξηφηεηεο θαηάιιειεο θαη γηα παηδηά κε εηδηθέο αλάγθεο. Ο ξφινο ησλ γνλέσλ: - Θα πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε ζπλερή επαθή κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη λα ελεκεξψλνληαη γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο, ζπκβάιινληαο θαη νη ίδηνη νη γνλείο, φπνπ απηφ είλαη εθηθηφ. - Θα πξέπεη λα θαηαλνήζνπλ φηη ε ζπκκεηνρή ηνπο θξίλεηαη απαξαίηεηε γηα νκαιή θνηλσληθνπνίεζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαζψο θαη γηα απηή ησλ ππνινίπσλ παηδηψλ. ΗΜΔΡΟΛΟΓΙΟ 1 ε κέξα: Γεπηέξα, 3 Οθησβξίνπ 2011 Πξαγκαηνπνηήζεθε κηα πξψηε γλσξηκία κε ηνπο καζεηέο ηεο Β Λπθείνπ ηνπ Μεηζφβνπ (θαη ησλ δχν ηκεκάησλ). Οη εκπεηξίεο πνπ απνθφκηζα ήηαλ ζεηηθέο. 2 ε κέξα: Σξίηε, 4 Οθησβξίνπ

37 Καηά ηε 2 ε ψξα ηνπ καζήκαηνο θαη ελψ εμειηζζφηαλ ην κάζεκα έλαο καζεηήο, ν νπνίνο θαηάγεηαη απφ ηελ Αιβαλία, εθθξάζηεθε κε άζρεκν ηξφπν ζε ληφπην καζεηή, ν νπνίνο πξνεγνπκέλσο ηνλ πείξαμε πξψηνο ιεθηηθά. 3 ε κέξα: Σεηάξηε, 5 Οθησβξίνπ 2011 Καηά ηε δηάξθεηα ηεο 4 εο ψξαο καζεηήο εθθξάζηεθε ιεθηηθά ελαληίνλ καζήηξηαο, κε ηελ νπνία είρε ηζαθσζεί θαη ζην παξειζφλ (φπσο κε πιεξνθφξεζαλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο). Σν επεηζφδην δε ζπλερίζηεθε, φκσο κε πξνβιεκάηηζε ηδηαίηεξα 4 ε κέξα: Πέκπηε, 6 Οθησβξίνπ 2011 Γελ παξαηεξήζεθε θάηη ην αμηνζεκείσην. 5 ε κέξα: Παξαζθεπή, 7 Οθησβξίνπ 2011 Δπαλαιήθζεθε επεηζφδην αλάκεζα ζηελ καζήηξηα θαη ηνλ καζεηή, πνπ είραλ ινγνκαρήζεη Σεηάξηε, 5 Οθησβξίνπ Σν αλεζπρεηηθφ ήηαλ φηη ν καζεηήο απείιεζε ηε καζήηξηα φηη ζα ηελ «πιάθσλε ζην μχιν» φπσο δήισζε ραξαθηεξηζηηθά. 6 ε κέξα: Γεπηέξα, 10 Οθησβξίνπ 2011 Γηα ηε ζπγθεθξηκέλε κέξα αμίδεη λα ζεκεηψζσ φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο ηεο έθζεζεο, ην νπνίν αθνξνχζε ηνλ Ραηζηζκφ, παξαηήξεζα ηφζν ηνλ αιινδαπφ καζεηή πνπ εθθξάζηεθε ιεθηηθά ελαληίνλ ηνπ γεγελή καζεηή ηελ Σξίηε, 4 Οθησβξίνπ 2011, φζν θαη ηνλ 41

38 καζεηή πνπ ινγνκάρεζε έληνλα κε ηελ καζήηξηα ηελ Παξαζθεπή, 7 Οθησβξίνπ 2011, λα είλαη πξνβιεκαηηζκέλνη κε απηά πνπ αλαθέξζεθαλ ζηελ ηάμε 7 ε κέξα: Σξίηε, 11 Οθησβξίνπ 2011 Καηά ηε δηάξθεηα ηεο 5 εο ψξαο ε καζήηξηα, ε νπνία είρε δερηεί ηελ επίζεζε απφ ζπκκαζεηή ηεο ηελ Παξαζθεπή, 7 Οθησβξίνπ 2011, δελ αηζζαλφηαλ θαιά θαη κνπ δήισζε φηη δαιηδφηαλ. Αμηνκλεκφλεπην ήηαλ φηη ν ίδηνο καζεηήο πνπ ηεο είρε επηηεζεί πξνζθέξζεθε λα ηε ζπλνδεχζεη ζην γξαθείν ησλ θαζεγεηψλ γηα λα ηηο παξαζρεζνχλ νη πξψηεο βνήζεηεο! ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Λεμηθφ ηεο Νέαο Διιεληθήο Γιψζζαο Γ. Μπακπηληψηεο, Κέληξν Λεμηθνινγίαο Δ.Π.Δ., Αζήλα - Σα Νέα εθεκεξίδα 26 επηεκβξίνπ Λ. Μπέδε (1992), Βία ζην ζρνιείν βία ηνπ ζρνιείνπ, Διιεληθά Γξάκκαηα. - Bergeret, J(1994), La violence et la vie. Paris: Payot & Rivages - Adamenko, V., Νέζηνξνο Η, Ν. (1997) Ζ επηζεηηθφηεηα ζηελ νηθνγέλεηα, ζην ζρνιείν θαη ζηελ θνηλσλία, Αζήλα, Διιεληθά Γξάκκαηα. - Αξηηλνπνχινπ, Β. (2001) Βία ζην ζρνιείν: Έξεπλεο θαη Πνιηηηθέο ζηελ Δπξψπε, Αζήλα, Μεηαίρκην. - Γθφηνβνο, Α. (2002). Δθπαίδεπζε θαη Δηεξφηεηα: Εεηήκαηα Γηαπνιηηηζκηθήο Παηδαγσγηθήο, Αζήλα, Μεηαίρκην. - Νηθνιάνπ, Γ. (2000), Έληαμε θαη Δθπαίδεπζε ησλ Αιινδαπψλ Μαζεηψλ ζην Γεκνηηθφ ρνιείν, Απφ ηελ νκνηνγέλεηα ζηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα, Αζήλα, Διιεληθά Γξάκκαηα. - 42

39 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γξαζηεξηφηεηα 1 Έπεηηα απφ ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο δήηεζα απφ ηνπο καζεηέο ηα αθφινπζα: 1. Να γξάςνπλ έλα θείκελν Έθζεζεο Έθθξαζεο κε ζέκα ην νπνίν ζρεηίδεηαη κε ηνλ ξαηζηζκφ, ην θαλαηηζκφ θαη ηε βία γεληθφηεξα. Δθηφο απφ ην ζέκα ην νπνίν δίδαμα θαη ην ζρεδηάγξακκά ηνπ ππάξρεη ζην Γηδαθηηθφ ρεδηαζκφ ηνπο έδσζα ην δηθαίσκα λα επηιέμνπλ θαη άιια ηα νπνία είλαη ηα αθφινπζα: - Με δεδνκέλε ηελ αιιειεμάξηεζε ησλ ιαψλ θαη ηελ γηα πνιινχο ιφγνπο αλαπφθεπθηε επίδξαζε ηνπ ελφο ιανχ πάλσ ζηνλ άιιν λα γξάςεηε έλα άξζξν γηα ηελ εθεκεξίδα ηνπ ζρνιείνπ ζαο, ζην νπνίν ζα θάλεηε ιφγν γηα ηνπο ιφγνπο πνπ, θαηά ηε γλψκε ζαο, ηελ ππαγνξεχνπλ θαη γηα ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα εμαζθαιηζζνχλ, ψζηε νη άλζξσπνη θαη νη ιανί λα κπνξέζνπλ λα ζπιιεηηνπξγνχλ γφληκα θαη απνδνηηθά γηα φινπο.» - «Ωο ηειεηφθνηηνο λα γξάςεηο έλα άξζξν γηα ηελ ηνπηθή εθεκεξίδα. ην άξζξν απηφ θάλεηο ιφγν γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ θαη ηε ζπρλή θαηαπάηεζή ηνπο. Αθνχ αλαθέξεηο κε ζπληνκία πεξηπηψζεηο θαηαπάηεζεο ησλ δηθαησκάησλ απηψλ, πξνζπάζεζε λα πξνηείλεηο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ε παγθφζκηα θνηλφηεηα κπνξεί λα ηα πξνζηαηεχζεη». - «Με αθνξκή ηα ζπρλά θξνχζκαηα βίαο πνπ πξνθαινχληαη ζε δηάθνξεο πεξηνρέο απφ αιιεινζπκπιεθφκελνπο νπαδνχο πνδνζθαηξηθψλ νκάδσλ, ην πνιηηηζηηθφ θέληξν ηνπ Γήκνπ ζαο νξγαλψλεη εθδήισζε γηα ηηο επηπηψζεηο ηνπ θαλαηηζκνχ ησλ αηφκσλ ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο. ε κηα δεθάιεπηε νκηιία ζαο, λα επηζεκάλεηε ηηο αξλεηηθέο φςεηο ηνπ θαλαηηζκνχ ζηελ θνηλσληθή δσή θαη λα πξνηείλεηε ηξφπνπο γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο». Αθνινπζνχλ ηα ζέκαηα εθθσλήζεηο πνπ δφζεθαλ ζηνπο καζεηέο θαη νη θσηνγξαθίεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα γξαπηά ησλ καζεηψλ δηνξζσκέλα 43

40 Οη καζεηέο ηεο ψξα πνπ γξάθνπλ ηελ έθζεζή ηνπο 44

41 Σν ζχλνιν ησλ γξαπηψλ ησλ καζεηψλ Σν ζχλνιν ησλ γξαπηψλ ησλ καζεηψλ 45

42 1 ν γξαπηφ 46

43 2 ν γξαπηφ 47

44 3 ν γξαπηφ 48

45 4 ν γξαπηφ 49

46 5 ν γξαπηφ 50

47 6 ν γξαπηφ 51

48 7 ν γξαπηφ 52

49 8 ν γξαπηφ 53

50 9 ν γξαπηφ Γξαζηεξηφηεηα 2 Έπεηηα απφ ηελ παξαγσγή ιφγνπ, ηε ζπγγξαθή ηεο Έθζεζεο, νη καζεηέο θιήζεθαλ λα δσγξαθίζνπλ κηα εηθφλα ζηελ νπνία ζα απεηθνλίδνπλ ηνλ θφζκν ηεο Βίαο θαη έλαλ θφζκν ρσξία Βία. Αθνινπζνχλ νη δσγξαθηέο ηνπο. 54

51 55

52 56

53 57

54 58

55 59

56 60

57 61

58 MASTER "SOCIAL PEDAGOGY AND FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE 2011 MABE THE SUBJECT OF CHEMISTRY AS A MEAN OF PREVENTION OF BULLYING THAT COMES FROM NATIVE STUDENTS FOREIGNERS IN THE SCHOOL ENVIRONMENT This active experimentation is implemented within the European project Active and socially constructive methodology to fight against bullying (ref. JLS /2008/DAP3/AG/1340), co-funded by the European Commission in the framework of the Programme Daphne IIII. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. KERASIA DIMITRIADI 62

59 63

60 ABSTRACT School violence (Bullying) Immigrants They are uprooted from their homeland due to wars, prosecutions or/and economic exploitation and come to Greece. Children who are violent at school can manifest their aggressive behavior by these means: On a personal level: low self-esteem, intense stress, depression, victims of their own in their family or somewhere else. On a verbal level: excessive silence, threats, verbal aggression, insulting words towards particular victims, on grounds of sex, race, or some other identity feature (such as name, appearance). On a non-verbal level: physical assault, some form of physical violence (kicks, punches, pushing), disobedience, aggressive behavior, destroying behavior (the child destroys the victim s personal belongings or vandalism at school) Level of (abilities) dexterities: inability or denial of tasks without being under direct surveillance, low school achievement, lack of concentration Electronic bullying: the use of new technologies such as the mobile phone, social networks (Facebook, Twitter etc.), , chat rooms etc. contributes to the spreading of malicious comments, rumors or even threats. Diversity When we are introduced to somebody, we are not aware of his/her background, habits and who this person really is. Especially, if this person is from a foreign country, there may be a sense of xenophobia. "All people are equal in terms of the rights and dignity" School Student of other nationalities can become receivers of racist behavior from their classmates and sometimes from their own teachers. This fact can lead to the following consequences: Difficult school adaption Sense of Low self-esteem Aggressive behavior (defence) Loneliness 64

61 What is Chemistry? Chemistry may be considered to be the key science in the life of the modern person. Our life has been benefited by chemistry. In general, almost everything around us is chemistry: our clothes, the medicines, the CDs, the DVDs, the computers, food and beverage plastic and paper packaging. Even nature is nothing more than chemistry: the decomposition of food and photosynthesis are both chemical phenomena. 1 st Approach If a school full of students symbolizes the well-known in Chemistry, Periodic Table. The Periodic Table or else, Mendeleev s Table is a tabular display of the 118 known chemical elements whose position and properties have played a very important role in the evolution of Chemistry. 2 nd Approach We will understand the interrelated students bonds by performing an experiment using the terms of Chemical bond and Chemical Compound. Thus, if we assume that a class is a chemical compound, then all the students(data) should be properly and firmly connected together in order to provide the association. That is to say, the students must find peaceful mechanisms of interaction between them so that the class would work properly. Suppose then that we have the compound of vitamin C (known as Ascorbic acid) whose structure is as follows: C6O6H8. 3 rd Approach Through the notions of: Chemical reaction Reaction coming from outer elements Target- Objectives Conduct 1st Example In chemistry, looking at the periodic table, we cannot say if an item is more important than another, because each item is based on the other and has equal value and importance. So, despite the nationality, students are of equal value to each other. 2nd Example If the carbon (C) represents some students from Albania, oxygen (O) some students from Greece and Hydrogen (H) students from other nationalities, we realize the importance of creating stable links between them because 65

62 one single violent incident can destroy those links and disrupt the internal balance of the compound (class). This precious vitamin for health would therefore stop existing. 3rd Example So if we could compare the chemical reaction to a violent incident that takes place in a school, we would say that the result of an unsettled situation where one or more bullies with different characteristics between them are involved would be a violent episode that would be probably followed by another one. Results Through simple examples of Chemistry, students understood and accepted the importance of respect and acceptance of difference and were willing to learn more about their classmates countries, family and culture. The solution lies in dialogue and to be able to enter the location of the others. Case Study We will present the results of a case study (using research and practical application) concerning the repercussions of multiculturalism and multilingualism in the modern Greek school and in this case, in the 1 st and 2 nd Grade of the High School of Metsovo. The reactions of students who took part in a violent-racist quarrel during the subject of Physical Education and my personal contribution to them during this case are described. Event (fact) The reactions of the students who were involved in a violent-racist incident, during gymnastics Objectives - Parents Describe to the child as early as possible images of children who are threatened or treated with racism. The child will understand how sad it is and will learn how to avoid similar situations in the future. No domestic violence, which has as a result the accumulated anger of the child and the extreme outbursts. Grow the respect to the different Objectives - Teachers Orientation to the high human rights of the equality Organize more cultural events in the school in order to accept the different Modules of the mother tongue of the children from different countries 66

63 Games for the transpiration of the culture, the language, and the religion of other nationalities They have to teach the children to respect the culture and the customs of the children who are from different countries Intercultural management - Objectives Use the talents of the students Collaboration between the minority groups Inclusion of the disabled students into the other groups of students Cross-Cultural Management The aim of this project is to investigate the notions of strategy and strategic planning in cultural organizations. We will analyze the notion of strategy and explain the reasons for the immediate development of strategic options in the viable operation of a cultural organization Conclusion Against violence When we feel that something is unfair and it causes pain and discomfort, we should express our opinion with words. Sometimes it is quite difficult to denounce the violence, because those who provoke it can threat us or hijack us. Under these circumstances, the person involved in order to protect himself should refer the incident to the competent authorities, eg police, teachers (if the incident takes place in school) or to other welfare services. Against difference Every human being is unique. Every case is different. It shouldn t be considered that we all belong in a group that everyone works in the same way 67

64 Το μάθημα ηηρ Χημείαρ υρ μέζο ππόλητηρ ηηρ νεανικήρ βίαρ ηυν γηγενών μαθηηών ενανηίον ηυν αλλοδαπών, ζε ζσολικό πλαίζιο. Kerasia Dimitriadi Ππόλογορ ηαλ έζηεηια ηα ραξηηά κνπ γηα λα μεθηλήζσ ην ζπγθεθξηκέλν Master ην βξήθα ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ. Ωο εθπαηδεπηηθφο πηζηεχσ πσο νθείισ δηαξθψο λα θαηαξηίδνκαη θαη λα είκαη έηνηκε λα αληηκεησπίζσ ηηο πξνθιήζεηο θαη ηηο αιιαγέο πνπ παξνπζηάδνληαη κέζα ζην πιαίζην ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ε νπνία φκσο δελ είλαη απνθνκκέλε απφ ην επξχηεξν θνηλσληθφ ζχλνιν, αληίζεηα είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε απηφ θαη επεξεάδεηαη ζηε ιεηηνπξγία ηνπ. Έηζη, φπνηεο ηπρφλ αιιαγέο ζπληεινχλε ζην θνηλσληθφ πιαίζην, φπσο νμπκκέλεο θνηλσληθέο αληηζέζεηο κεηαμχ ησλ θνηλσληθψλ ηάμεσλ ή ε είζνδνο πιήζνπο κεηαλαζηψλ ζε κηα ρψξα ή αθφκε ε δηεξεχλεζε ησλ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ εμαηηίαο νηθνλνκηθνθνηλσληθψλ αιιαγψλ ή θξίζεσλ, φιεο απηέο έρνπλ αληίθηππν θαη ζηελ ζρνιηθή κνλάδα. Θεσξψ φηη έρσ ρξένο σο εθπαηδεπηηθφο λα κπνξψ λα αληηκεησπίδσ θάζε κνξθή βίαο. Μεηαλάζηεο Ξεξηδψλνληαη απφ ηελ παηξίδα ηνπο ιφγσ ησλ πνιέκσλ, ησλ δηψμεσλ ή/θαη ηεο νηθνλνκηθήο εθκεηάιιεπζεο θαη έξρνληαη ζηελ Διιάδα. Ζ κεηαλάζηεπζε απνηειεί ζήκεξα, ζε παγθφζκηα θιίκαθα, έλαλ απφ ηνπο βαζηθνχο παξάγνληεο δηακφξθσζεο ησλ θνηλσληψλ καο. Ζ πνιηηηθή ηεο Δπξψπεο-θξνχξην είλαη βάξβαξε. Σα ζχλνξα θπιάζζνληαη ζηελά, νη κεηαλάζηεο ρσξίο ραξηηά απειαχλνληαη ρσξίο δεχηεξε θνπβέληα (έιεγρνο κέζσ βίδαο θ.η.ι.) θαη, θπζηθά, νη αηηνχληεο πνιηηηθφ άζπιν απνξξίπηνληαη ακέζσο. Τπφθεηληαη ζε έληνλν θνηλσληθφ-θπιεηηθφ δηαρσξηζκφ, ηνλ γλσζηφ θαη σο ξαηζηζκφ. Σν κεηαλαζηεπηηθφ ξεχκα πξνο ηελ Διιάδα ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο κπνξεί λα ζπγθξηζεί κε απηφ ηνπ 1922). Οη βαζηθνί ιφγνη πνπ θαζηζηνχλ δπλαηή απηή ηελ ζχγθξηζε είλαη: Οη ζεκαληηθέο πιεζπζκηαθέο αιιαγέο θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, Οη αιιαγέο ζηνλ ειιεληθφ νηθηζηηθφ θαη αγξνηηθφ ρψξν, 68

65 Ζ κεγάιε ζεζκηθή θαη πνιηηηθή θηλεηνπνίεζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θαηαζηάζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο θαη πνπ αθνξά θπξίσο ζηελ νηθηζηηθή θαη αγξνηηθή απνθαηάζηαζε, δειαδή ηελ δηαρείξηζε ηεο γεο σο αγαζνχ, Ζ ηζηνξηθή ζπλάθεηα ζρέζε ησλ δχν πιεζπζκψλ (κεγάιν πνζνζηφ ηνπο πξνέξρεηαη απφ ηελ πεξηνρή ηνπ Πφληνπ), Σν ρακειφ νηθνλνκηθφ επίπεδν, Οη παξφκνηεο ζπλζήθεο πνπ επηθξάηεζαλ θαη πνπ επζχλνληαη ζην λα ραξαθηεξηζηνχλ νη κελ πξψηνη «πξφζθπγεο» θαη νη δεχηεξνη «λενπξφζθπγεο» θ.α. Διζαγωγή Ση είλαη βία; ηε δσή έρνπκε ζπλέρεηα ιφγνπο λα εθλεπξηδφκαζηε. Κακηά θνξά εθλεπξηδφκαζηε ηφζν πνιχ πνπ γηλφκαζηε βίαηνη. Απηφ ζπκβαίλεη ζε φινπο αθφκα θαη ζηα κσξά. Μεγαιψλνληαο, καζαίλνπκε λα ειέγρνπκε ηνλ εαπηφ καο. Κάπνηεο θνξέο ν ζπκφο καο ππεξβαίλεη. Γελ κπνξνχκε λα ηνλ απνθχγνπκε. Γηαηί γηλόκαζηε βίαηνη; πσο ή ιάβα βγαίλεη απφ ην εθαίζηεην, έηζη θαη ν ζπκφο πνιιέο θνξέο βγαίλεη απφ κέζα καο. Δίλαη κία αληίδξαζε άκπλαο, έλα μέζπαζκα, γηαηί ληψζνπκε φηη δελ καο θαηαιαβαίλνπλ. Λφγνη πνπ καο νδεγνχλ ζε βίαηε ζπκπεξηθνξά: Θέινπκε λα εθδηθεζνχκε επεηδή καο ελφριεζαλ, καο πείξαμαλ ή καο επηηέζεθαλ είηε ζσκαηηθά είηε ιεθηηθά. Έλα άηνκν γίλεηαη βίαην επεηδή ληψζεη φηη θαλέλαο δελ ην πξνζέρεη, δελ ην αγαπά, νπφηε, επηηίζεηαη γηα λα ην πξνζέμνπλ θαη λα αζρνιεζνχλ καδί ηνπ. Δπίζεο έλα άηνκν γίλεηαη βίαην δηφηη δελ έρεη εκπηζηνζχλε ζηνλ εαπηφ ηνπ θαη κε ηελ επίζεζε ληψζεη φηη κπνξεί λα απνδείμεη φηη είλαη δπλαηφ. [1] 69

66 ρνιείν Σα παηδία κε πλαηζζεκαηηθέο Γπζθνιίεο & Πξνβιήκαηα πκπεξηθνξάο κπνξεί λα εθδειψλνληαη κε ζπκπηψκαηα θαηάζιηςεο, επηζεηηθφηεηα ή απηνθαηαζηξνθηθέο ηάζεηο. Σα πξνβιήκαηα απηά γίλνληαη αθφκε πην έληνλα φηαλ ζπλππάξρνπλ κε νηθνγελεηαθά πξνβιήκαηα. Οη καζεηέο πνπ αληηκεησπίδνπλ πλαηζζεκαηηθέο Γπζθνιίεο θαη εθδειψλνπλ Πξνβιήκαηα πκπεξηθνξάο έρνπλ εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη εληάζζνληαη ζηελ θαηεγνξία καζεηψλ κε ε.ε.α. (DfEE, 1994). πλαηζζεκαηηθέο Γπζθνιίεο θαη ηα Πξνβιήκαηα πκπεξηθνξάο Οη πλαηζζεκαηηθέο Γπζθνιίεο & ηα Πξνβιήκαηα πκπεξηθνξάο ησλ καζεηψλ κπνξεί πνιιέο θνξέο λα είλαη ζπκπεξηθνξέο πνπ είλαη πξνθιεηηθέο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο -αιιά εληνχηνηο είλαη θπζηνινγηθέο έζησ θαη αλ είλαη κε απνδεθηέο, ππάξρνπλ φκσο θαη ζπκπεξηθνξέο πνπ ρξεηάδνληαη άκεζε παξαθνινχζεζε απφ θάπνηνλ εηδηθφ ζχκβνιν. Σα παηδηά πνπ παξνπζηάδνπλ βίαηε ζπκπεξηθνξά ζην ζρνιείν κπνξεί λα εθδεισζεί κε ηνπο εμήο ηξφπνπο: Πξνζσπηθό Δπίπεδν: ρακειή απηνεθηίκεζε, έληνλν άγρνο, θαηάζιηςε, ζχκαηα θαθνπνίεζεο ηα ίδηα κέζα ζηελ νηθνγέλεηα ή έμσ. Λεθηηθό Δπίπεδν: ππεξβνιηθή ζησπή, απεηιέο, ιεθηηθή επηζεηηθφηεηα, πξνζβιεηηθέο ιέμεηο θαηά ηνπ θχινπ, εζληθφηεηαο, ή θάπνηαο ηδηαηηεξφηεηαο (ζην φλνκα, ζηελ εκθάληζε). Με-Λεθηηθό Δπίπεδν: θπζηθή επηζεηηθφηεηα, κνξθή ζσκαηηθήο βίαο (θισηζηέο, κπνπληέο, ζπξσμίκαηα), αλππαθνή, βίαηε ζπκπεξηθνξά, θαηαζηξεπηηθή ζπκπεξηθνξά (θαηαζηξέθεη ηα πξάγκαηα ηνπ ζχκαηνο ή βαλδαιηζκφο κέζα ζην ίδην ζρνιείν) Δπίπεδν δεμηνηήησλ: αληθαλφηεηα ή άξλεζε εξγαζίαο ρσξίο άκεζε επηηήξεζε, ρακειέο ζρνιηθέο επηδφζεηο αδπλακία ζπγθέληξσζεο Ηιεθηξνληθόο εθθνβηζκόο: κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ φπσο πρ κέζσ θηλεηνχ ηειεθψλνπ, θνηλσληθψλ δηθηχσλ (Facebook, Twitter θ.α.), , chat rooms θιπ, γίλεηαη δηάδνζε απφ θαθεληξερή ζρφιηα, θήκεο ή αθφκε θαη απεηιέο. [2][3] Γηαθνξεηηθόηεηα ηαλ γλσξίδνπκε θάπνηνλ, δελ μέξνπκε ηελ ηζηνξία ηνπ, ηηο ζπλήζεηεο ηνπ, ην πνηνο είλαη. ηαλ κάιηζηα απηφο ν άγλσζηνο είλαη θαη απφ άιιε ρψξα ηφηε καο πξνθαιεί θάπνηεο θνξέο ην αίζζεκα ηεο μελνθνβίαο. 70

67 Οη άλζξσπνη νη νπνίνη θεχγνπλ απφ ηελ ρψξα ηνπο, γηαηί βιέπνπλ έλα θαιχηεξν κέιινλ γηα ηνπο ίδηνπο αιιά θαη γηα ηελ νηθνγέλεηα ηνπο θαη απνθαζίδνπλ λα πάλε ζε κηα πην πινχζηα ρψξα νλνκάδνληαη κεηαλάζηεο. Οη άλζξσπνη νη νπνίνη αλαγθάδνληαη λα θχγνπλ απφ ηελ ρψξα ηνπο επεηδή δελ ληψζνπλ αζθάιεηα ιφγσ πνιέκνπ ή άιισλ ζπλζεθψλ νλνκάδνληαη πξφζθπγεο. Οη ληφπηνη ληψζνπλ πνιιέο θνξέο θφβν γηα ηνπο κεηαλάζηεο ή ηνπο πξφζθπγεο γηαηί λνκίδνπλ πσο μέξνπκε εθ ησλ πξνηέξσλ πνηνη είλαη θαη πσο δνπλ. Απηφ νλνκάδεηαη πξνθαηάιεςε. Ο θάζε άλζξσπνο γελληέηαη δηαθνξεηηθφο. Δίλαη κνλαδηθφο. Ζ κνλαδηθφηεηα απηή γηα θάπνηνπο άιινπο αλζξψπνπο ραξαθηεξίδεηαη κεηνλέθηεκα. ζησπνχλ. Κάπνηα άηνκα επηθνηλσλνχλ κε ηνλ δηθφ ηνπο ηξφπν (θσθάιαινη, ηπθινί, αλάπεξνη) Γελ έρνπλ φινη άλζξσπνη ηελ ίδηα νηθνλνκηθή άλεζε Γελ αληηδξνχλ φινη κε ηνλ ίδην ηξφπν ζηηο θαηαζηάζεηο, άιινη κηιάλε δπλαηά θαη άιινη Σν λα θεξφκαζηε ζε θάπνηνλ άζρεκα επεηδή δελ έρεη ηηο ηθαλφηεηεο ή ηα κέζα ζεκαίλεη φηη θάλνπκε δηαθξίζεηο. «Όινη νη άλζξσπνη είλαη ίζνη ζε ό,ηη αθνξά ηα δηθαηώκαηα θαη ηελ αμηνπξέπεηα ηνπο» [4] ρνιείν Σα παηδηά άιισλ εζληθνηήησλ, πνιιέο θνξέο κπνξνχλ λα γίλνπλ δέθηεο ξαηζηζηηθήο ζπκπεξηθνξάο απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο θαη θάπνηεο θνξέο απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο θαζεγεηέο ηνπο. Απηφ δεκηνπξγεί ηηο εμήο ζπλέπεηεο: Με εχθνιε πξνζαξκνγή ζην ζρνιείν Αίζζεκα ρακειήο απηνεθηίκεζεο Δπηζεηηθή ζπκπεξηθνξά (άκπλα) Μνλαμηά Πξέπεη λα ζεβφκαζηε ηελ αηνκηθφηεηα, ηελ θνπιηνχξα, ηα ήζε θαη έζηκα θάζε καζεηή θαη λα πξνζπαζνχκε λα ηελ θαηαλνήζνπκε θαη ηέινο λα ηελ δερηνχκε. ινη νη καζεηέο είλαη ίζνη θαη κνλαδηθνί. Ωο εθπαηδεπηηθφο, ν ζηφρνο κνπ είλαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο λεαληθήο βίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ βία απφ γεγελείο ελαληίνλ αιινδαπψλ καζεηψλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Οη κέζνδνη πνπ ζα 71

68 ρξεζηκνπνηήζσ βαζίδνληαη ζηελ επηζηήκε ηεο Υεκείαο θαη ζηνπο κεραληζκνχο ηεο. Δηδηθφηεξα κέζα απφ ηα ρεκηθά κφξηα, ηνλ Πεξηνδηθφ Πίλαθα θαζψο θαη ηηο ρεκηθέο αληηδξάζεηο. Θεσξψ φηη ε πξφιεςε είλαη ε θαιχηεξε ιχζε ελφο πξνβιήκαηνο, θαζψο ην πξφβιεκα αληηκεησπίδεηαη πξηλ αθφκε γελλεζεί. Γιδακηικόρ ζσεδιαζμόρ Ση είλαη ε Υεκεία; Ζ Υεκεία κπνξεί λα ιερζεί πσο είλαη ε επηζηήκε «θιεηδί» ζηε δσή ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ. Πνιιέο απφ ηηο γλψζεηο πνπ παξέρεη θαη πνιιά απφ ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο πξέπεη λα ηα γλσξίδεη ν θαζέλαο γηαηί είλαη απαξαίηεηα ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ. Ζ Υεκεία κάο έρεη σθειήζεη ζηε δσή καο: ηα ξνχρα καο, ηα θάξκαθα κε ηα νπνία ζεξαπεπφκαζηε, ηα CD, ηα DVD, νη ππνινγηζηέο, νη ζπζθεπαζίεο ηξνθίκσλ θαη πνηψλ: πιαζηηθέο θαη ράξηηλεο θαη γεληθά ζρεδφλ φιε καο ε δσή είλαη ε Υεκεία. Καη ε θχζε φκσο είλαη Υεκεία: ε δηάζπαζε ησλ ηξνθψλ θαη ε θσηνζχλζεζε απνηεινχλ ρεκηθά θαηλφκελα. Αο ρξεζηκνπνηήζνπκε ινηπφλ ηελ Υεκεία σο έλα κέζν γηα λα θαηαλνήζνπκε ην πφζν κεγάιε ζεκαζία έρεη φινη νη καζεηέο λα ζπλππάξρνπλ εηξεληθά κέζα ζηελ ηάμε θαη γεληθφηεξα ζην ζρνιείν. Θα κηιήζνπκε αξρηθά κε ιίγα ιφγηα γηα ηελ δνκή θαη ηνπο δεζκνχο ησλ νξγαληθψλ κνξίσλ. Κάζε δσληαλφο νξγαληζκφο απαξηίδεηαη απφ νξγαληθά κφξηα. Οη πξσηεΐλεο απφ ηηο νπνίεο απνηεινχληαη ηα καιιηά θαη νη κχεο καο, ην DNA πνπ ειέγρεη ηνλ γελεηηθφ καο θψδηθα, νη ηξνθέο πνπ θαηαλαιψλνπκε, ν ξνπρηζκφο πνπ ρξεζηκνπνηνχκε θαη ηα θάξκαθα είλαη φια νξγαληθέο ρεκηθέο ελψζεηο. 1 ν Πξνζέγγηζε 72

69 ηελ πξνζπάζεηα κνπ ινηπόλ λα πείζσ ηνπο καζεηέο γηα ηε ζεκαζία ηεο αξκνληθήο ζπλύπαξμεο ζην παγθόζκην ηζηό ζεώξεζα ζθόπηκν λα αληηπαξαβάισ ηα ζηνηρεία θαη ηηο ηδηόηεηεο ηνπ πεξηνδηθνύ πίλαθα ηεο ρεκείαο κε ηηο δηάθνξεο εζληθόηεηεο θαη ηδηόηεηεο πνπ ηηο ζπλζέηνπλ. Έζησ όηη έλα ζρνιείν γεκάην από καζεηέο ζπκβνιίδεη ηνλ πεξίθεκν ζηελ Υεκεία, Πεξηνδηθό πίλαθα. ηνλ Πεξηνδηθό πίλαθα ή αιιηώο πίλαθαο ηνπ Mendeleev απαξηίδεηαη από 118 ζηνηρεία πνπ νπζηαζηηθά ε ζέζε ηνπο θαη νη ηδηόηεηεο ηνπο απνηέιεζαλ ζηαζκόο ηελ εμέιημε ηεο Υεκείαο. Πνιιά απφ ηα ζηνηρεία έρνπλ φκνηεο θπζηθέο θαη ρεκηθέο ηδηφηεηεο θαη ζηνλ Πεξηνδηθφ πίλαθα ηα δηαθξίλνπκε αλάινγα κε ηηο ηδηφηεηεο ηνπο απηέο κε δηαθνξεηηθφ ρξψκα. Έρνπκε ηα κέηαιια, ηα ακέηαιια, κεηαιινεηδή θαη ηα επγελή αέξηα. Έηζη θαη ζε έλα ζρνιείν δηαθξίλνπκε πνιινχο καζεηέο απφ δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο πνπ έρνπλ ηηο δηθέο ηνπο «ηδηφηεηεο»: ζξεζθεία, γιψζζα, ήζε, έζηκα, ζπκπεξηθνξέο, ζπλήζεηεο. Έρνπκε παξάδεηγκα καζεηέο απφ Αιβαλία, Αθξηθαληθέο ρψξεο ή θαη άιιεο εζληθφηεηεο. 2 ν Πξνζέγγηζε Θα θαηαλνήζνπκε ηηο αιιειέλδεηεο ζρέζεηο ησλ καζεηψλ κε έλα πείξακα ρξεζηκνπνηψληαο σο έλλνηα ηνλ Υεκηθφ δεζκφ θαη ηελ Υεκηθή έλσζε. Πξηλ πξνρσξήζνπκε φκσο αο πνχκε ηη είλαη ν Υεκηθφο δεζκφο. Απφ ηα ζηνηρεία ηνπ Πεξηνδηθνχ πίλαθα πξνθχπηνπλ αλ ελσζνχλ θαηάιιεια εθαηνκκχξηα δηαθνξεηηθνί ζπλδπαζκνί, νη ρεκηθέο ελψζεηο. ιεο απηέο νη ελψζεηο γίλνληαη κέζσ ησλ Υεκηθψλ δεζκψλ. ηελ νπζία ν ρεκηθφο δεζκφο είλαη ε «θφιια» πνπ δέλεη ηα άηνκα γηα λα ζρεκαηηζηνχλ. Έηζη, αλ ππνζέζνπκε φηη κηα ηάμε απνηειεί κηα ρεκηθή έλσζε, πξέπεη φινη νη καζεηέο (ζηνηρεία) λα είλαη ζσζηά θαη ζηαζεξά ζπλδεδεκέλνη κεηαμχ ηνπο γηα λα κπνξέζεη λα ππάξμεη ε έλσζε απηή. Γειαδή θαη νη καζεηέο πξέπεη λα βξνπλ εηξεληθνχο κεραληζκνχο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ηνπο, γηα λα κπνξέζεη κηα ηάμε λα ιεηηνπξγήζεη ζσζηά. Έζησ ινηπφλ φηη έρνπκε ηελ ρεκηθή έλσζε ηεο Βηηακίλεο C (εκπεηξηθή νλνκαζία: Αζθνξβηθό νμύ) ηεο νπνίαο ε δνκή είλαη ε παξαθάησ: C 6 O 6 H 8. Ζ βηηακίλε C έρεη ηεξάζηηα ζεκαζία γηα ηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ θαη είλαη αλαγθαία γηα ηηο δηάθνξεο κεηαβνιηθέο ιεηηνπξγίεο, φπσο ε ζχλζεζε ηνπ θνιιαγφλνπ, ε δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ αηκνθφξσλ αγγείσλ, ην κεηαβνιηζκφ ησλ ακηλνμέσλ θαη ηεο απειεπζέξσζεο ησλ δηαθφξσλ νξκνλψλ ζηα επηλεθξίδηα. Οη εκεξήζηεο αλάγθεο ηνπ αλζξψπνπ ζε βηηακίλε C είλαη κεγάιεο θαη θηάλνπλ ηα mg. Σα θξέζθα ιαραληθά θαη, θπξίσο, ηα εζπεξηδνεηδή είλαη νη θαιχηεξεο πεγέο ηεο βηηακίλεο C, θαζψο ε βηηακίλε πεξηέρεηαη ζε κεγάιε πνζφηεηα. 73

70 3 ν Πξνζέγγηζε Μέζσ ησλ ελλνηψλ: ηεο ρεκηθήο αληίδξαζεο, ηεο εμψζεξκεο αληίδξαζεο Υεκηθή αληίδξαζε είλαη κηα κεηαβνιή ηεο χιεο θαηά ηελ νπνία κία ή πεξηζζφηεξεο νπζίεο (αληηδξψληα) κεηαηξέπνληαη ζε κία ή πεξηζζφηεξεο δηαθνξεηηθέο νπζίεο. ηε ρεκηθή αληίδξαζε, ηα άηνκα ησλ ρεκηθψλ ζηνηρείσλ πνπ ιακβάλνπλ κέξνο είηε κεκνλσκέλα είηε ζπκκεηέρνληαο ζε αξρηθέο ρεκηθέο ελψζεηο, αλαδηαηάζζνληαη κε ζπλέπεηα ή λα δεκηνπξγνχλ λέεο ρεκηθέο ελψζεηο ή λα απνρσξίδνληαη απφ ηηο αξρηθέο, ζε ίδην πάληα αξηζκφ αηφκσλ, αιιά ζε δηαθνξεηηθνχο φκσο ζπλδπαζκνχο. Έηζη, ηα κελ αξρηθά ζηνηρεία ή ελψζεηο ιέγνληαη αληηδξώληα, ελψ ηα παξαγφκελα ζηνηρεία ή ελψζεηο, νλνκάδνληαη πξντόληα ηεο ρεκηθήο αληίδξαζεο. ε κηα άιιε πεξίπησζε, ην πγξαέξην ή ηα θάξβνπλα ζε ζπλδπαζκφ κε ην νηλφπλεπκα θαη κηα κηθξή ζπίζα θσηηάο κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ κηα κεγάιε θσηηά ή θαη έθξεμε (εμψζεξκε αληίδξαζε) ε νπνία κπνξεί λα απνβεί κνηξαία. Αληίζηνηρα, κία έθξεμε βίαηεο ζπκπεξηθνξάο ζε έλα ζρνιηθφ πεξηβάιινλ πνπ πξνθαιείηαη απφ έλα απιφ έλαπζκα (θαηαιχηεο) έρεη σο απνηέιεζκα ηελ εθηφλσζε ηεο ελέξγεηαο κε πηζαλφηαηα κνηξαία απνηειέζκαηα ζηα ζχκαηα ηεο ζπκπινθήο. Ωο Υεκηθφο θαη θνηηήηξηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ ζηφρνο κνπ είλαη λα πεηχρσ ηελ θαιιηέξγεηα θαηάιιειεο αηκφζθαηξαο κέζα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ φπνπ νη καζεηέο δελ ζα ληψζνπλ θφβν ε εθλεπξηζκφ αιιά αζθάιεηα. ηφρνο κνπ είλαη ε αλάπηπμε ζεηηθήο ζρέζεο κεηαμχ εθπαηδεπηηθνχ θαη καζεηή θαζψο θαη ε αλάπηπμε ελζπλαίζζεζεο θαη απηνέιεγρνπ. Σν ζρνιείν είλαη ην δεχηεξν ζπίηη ελφο παηδηνχ αο ληψζεη ζαλ ην ζπίηη ηνπ ινηπφλ θαη φρη αλαζθάιεηα. θνπόο ηόρνη - Γηεμαγσγή Αλάιπζε ηεο 1 εο πξνζέγγηζεο ηνλ Πεξηνδηθφ πίλαθα δελ κπνξνχκε λα πνχκε αλ θάπνην ζηνηρείν είλαη πην ζεκαληηθφ απφ ην άιιν, ην θαζέλα βαζίδεηαη ζην δηπιαλφ ηνπ θαη έρεη ίζε αμία θαη ζεκαζία ζηελ Υεκεία. Έηζη θαη νη καζεηέο αλεμαξηήηνπ εζληθφηεηαο είλαη ίζεο αμίαο κεηαμχ ηνπο. Γελ ππάξρεη θξηηήξην ή θάπνηνο άλζξσπνο λα θάλεη δηαρσξηζκφ θάζε καζεηήο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ ζρνιηθή κνλάδα. Σα ρεκηθά ζηνηρεία δελ είλαη έλα ζπλνλζχιεπκα νπζηψλ, αιιά αληίζεηα ζπγθξνηνχλ νηθνγέλεηεο κε παξαπιήζηεο ηδηφηεηεο. Ζ γλψζε ηνπ Πεξηνδηθνχ Πίλαθα είλαη απαξαίηεηε ζ εθείλνλ πνπ ζέιεη λα θαηαλνήζεη ηνλ θφζκν, λα δεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν έρεη θαηαζθεπαζηεί απφ ηνπο ζεκειηψδεηο ιίζνπο ηεο Υεκείαο, ηα 74

71 ρεκηθά ζηνηρεία [5], έηζη θαη νη καζεηέο ηνπ ζρνιείνπ πξέπεη λα βάινπλ ζσζηνχο ιίζνπο θαη λα δεκηνπξγήζνπλ ακνηβαίνπ ζεβαζκνχ ζρέζεηο. Αλάιπζε ηεο 2 εο Πξνζέγγηζεο Αλ ινηπφλ ν Άλζξαθαο (C) ζπκβνιίδεη ηνπο καζεηέο απφ ηελ Αιβαλία, ην Ομπγφλν (Ο) ηνπο καζεηέο απφ Διιάδα θαη ην Τδξνγφλν (Ζ) καζεηέο απφ άιιεο εζληθφηεηεο, ζπλεηδεηνπνηνχκε πφζν ζεκαληηθφ είλαη λα έρνπλε ζηαζεξνχο δεζκνχο κεηαμχ ηνπο γηαηί έλα θαη κφλν βίαην πεξηζηαηηθφ κπνξεί λα ραιάζεη απηνχο ηνπο δεζκνχο θαη λα δηαηαξάμεη ηελ εζσηεξηθή ηζνξξνπία ηεο έλσζεο (ηάμεο) κε ζπλέπεηα λα πάςεη λα ππάξρεη ε πνιχηηκε απηή βηηακίλε γηα ηελ πγεία. Σέηνηα παξαδείγκαηα ζηελ Υεκεία ππάξρνπλε εθαηνληάδεο. Σν ίδην ζα κπνξνχζακε λα θάλνπκε π.ρ. θαη κε ην κφξην ηεο δάραξεο C 12 H 22 O 11 παξαζθεπάδεηαη είηε απφ δαραξνθάιακν είηε απφ δαραξφηεπηια, πδαηάλζξαθεο (δηζαθραξίηεο) θαη δελ έρεη κηθξνζξεπηηθά ζπζηαηηθά, εθηφο απφ νξηζκέλα ζε απεηξνειάρηζηεο πνζφηεηεο. Αλάιπζε 3 εο Πξνζέγγηζεο Αλ ινηπφλ ζα κπνξνχζακε λα παξνκνηάζνπκε ηελ ρεκηθή αληίδξαζε ζαλ έλα βίαην πεξηζηαηηθφ ην νπνίν δηαδξακαηίδεηαη ζε έλα ζρνιείν, ζα ιέγακε φηη ζε κηα έθξπζκε θαηάζηαζε φπνπ ζπκκεηέρνπλ έλαο ή πεξηζζφηεξνη ληαήδεο κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά κεηαμχ ηνπο ην απνηέιεζκα είλαη έλα βίαην επεηζφδην πνπ πηζαλφηαηα λα αθνινπζεζεί θαη απφ άιιν. Οη αξρηθνί ζχηεο (αληηδξψληα) πνπ δεκηνπξγνχλ ην επεηζφδην, νπζηαζηηθά αληηδξνχλ ζε νηηδήπνηε δηαθνξεηηθφ ή πην αδχλακν απφ απηνχο,ελψ ηα ζχκαηα (πξντφληα) είλαη εθείλα πνπ δέρνληαη ηελ άζρεκε ζπκπεξηθνξά. Απνηειέζκαηα Μέζα απφ απιά παξαδείγκαηα Υεκείαο νη καζεηέο θαηαλνήζαλε θαη δερηήθαλε ην πφζν ζεκαληηθφ είλαη ν ζεβαζκφο θαη ε απνδνρή ηνπ δηαθνξεηηθνχ, ζειήζαλε λα κάζνπλ πεξηζζφηεξα γηα ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο φζνλ αθνξά ηελ παηξίδα ηνπο, ηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ θνπιηνχξα ηνπο. Ζ ιχζε βξίζθεηαη ζην δηάινγν θαη ζην λα κπνξνχκε λα κπαίλνπκε ζηελ ζέζε ηνπ άιινπ 75

72 Μειέηε πεξίπηωζεο (case study) γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο ζρνιηθήο βίαο από ηνπο γεγελείο καζεηέο ζηνπο αιινδαπνύο κέζω ηνπ καζήκαηνο ηεο ρεκείαο Μειέηε πεξίπησζεο είλαη κηα ζε βάζνο κειέηε ελφο θαηλνκέλνπ (πεξίπησζε) ζην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ θαη απφ ηελ πξννπηηθή γσλία ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ θαηλνκέλνπ απηνχ. Ο ζρεδηαζκφο κηαο κειέηεο πεξίπησζεο μεθηλά κε ηελ ράξαμε ελφο εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο. Σα επφκελα βήκαηα είλαη ε ζπιινγή δεδνκέλσλ, ε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ, ε άληιεζε ζπκπεξαζκάησλ θαζψο θαη ε ζπγγξαθή ηεο έθζεζεο ηεο Μειέηεο πεξίπησζεο. Η ράξαμε ηνπ πξνβιήκαηνο Σν πξψην βήκα ηνπ ζρεδηαζκνχ είλαη ε ηαπηνπνίεζε ελφο πξνβιήκαηνο πνπ ελδηαθέξεη ηνλ εξεπλεηή θαη είλαη άμην δηεξεχλεζεο. ηαλ ηαπηνπνηεζεί ην πξφβιεκα ηεο έξεπλαο, ζηε ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα κεηαθξαζηεί ζε ζαθείο ζηφρνπο. Πξφβιεκα έξεπλαο: Ο ζθνπφο καο είλαη λα θαηαγξάςνπκε ηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο ζρεηηθέο κε βίαηα πεξηζηαηηθά αλάκεζα ζε έλα γεγελή καζεηή θαη έλαλ αιινδαπφ. Πνιιέο θνξέο ε ζπιινγή δεδνκέλσλ γηα κηα κειέηεο πεξίπησζεο δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα εζηθήο. Έλαο καζεηήο, ηε ζηηγκή πνπ ζπδεηάκε καδί ηνπ, ελδερνκέλσο λα εθδειψζεη ζπλαηζζεκαηηθή δπζθνιία ζην λα εθθξάζεη πξνζσπηθέο απφςεηο ή ακθηιεγφκελεο αμίεο. Δπίζεο, ε αλάιπζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη πηζαλφ λα δεκηνπξγήζεη λνκηθά ή εζηθά πξνβιήκαηα. Γηα ην ιφγν απηφ, ελδερφκελα πξνβιήκαηα εζηθήο ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε θαη λα αληηκεησπηζηνχλ πξνιεπηηθά θαηά ηε ράξαμε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο Μειέηεο πεξίπησζεο. [6] Πεξίιεςε Θα παξνπζηάζνπκε ηα απνηειέζκαηα κηαο κειέηεο πεξίπησζεο (µε έξεπλα θαη πξαθηηθή εθαξκνγή) ζρεηηθά γηα ηηο επηπηψζεηο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη ηεο πνιπγισζζίαο ζην ζχγρξνλν ειιεληθφ ζρνιείν θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ Α θαη Β ηάμε ηνπ Λπθείνπ Μεηζφβνπ. Πεξηγξάθνληαη ηφζν νη αληηδξάζεηο ησλ καζεηψλ πνπ ελεπιάθεζαλ ζε βίαην ξαηζηζηηθφ επεηζφδην θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ψξαο ηεο Γπκλαζηηθήο φζν θαη ην θαηά πφζν βνεζήζεθαλ απφ ηε δηθή κνπ παξέκβαζε ζην ζπγθεθξηκέλν πεξηζηαηηθφ. 76

73 Δηζαγσγή ζηελ πξνβιεκαηηθή Ζ Διιάδα ήηαλ κία ρψξα πνπ κέρξη πξηλ απφ 15 ρξφληα πεξίπνπ, νη θάηνηθνη ηεο έθεπγαλ γηα αλαδήηεζε θαιχηεξνπ νηθνλνκηθνχ θαη βηνηηθνχ επίπεδνπ ζε άιιεο ρψξεο θαη επείξνπο. Ήηαλ δειαδή νη ίδηνη κεηαλάζηεο. Με ηελ ζπλερφκελε φκσο αλάπηπμε ηνπ νηθνλνκηθνχ θαη γεσπνληθνχ ηνκέα θαη θπξίσο κε ηελ έιεπζε ηεο Διιάδαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, έγηλε ε ίδηα ρψξα «ππνδνρήο» κεηαλαζηψλ. Απηή ε αιιαγή θάλεθε εθηφο απφ ηελ θνηλσλία θαη ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο. Γπζηπρψο ινηπφλ, ε χπαξμε αιινδαπψλ καζεηψλ ζηα ζρνιεία αλαπηχρζεθε ξαγδαία, ρσξίο ηα ίδηα ηα ζρνιεία θαη ε θνηλσλία καο λα είλαη έηνηκα γηα ηελ θηινμελία ηνπο. Αξρηθά, ηα πξψηα πξνβιήκαηα πνπ έγηλαλ εκθαλή, ήηαλ ηφζν ε αλεπάξθεηα ζηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ απηψλ φζν θαη ε αλεπάξθεηα ησλ ζρνιείσλ σο πξνο ηελ ελζσκάησζε αιινδαπψλ καζεηψλ. ε δεχηεξε ζεηξά, ίζεο φκσο ζεκαζίαο, ήηαλ ν έληνλνο καζεηηθφο ξαηζηζκφο πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηνπο γεγελείο καζεηέο απέλαληη ζηνπο αιινδαπνχο καζεηέο. Σν απνηέιεζκα κέρξη θαη ηψξα είλαη ηα άζρεκα, βίαηα πεξηζηαηηθά πνπ ζπκβαίλνπλ θαζεκεξηλά ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Θα κειεηήζνπκε ινηπφλ, θαηά πφζν είλαη έηνηκα ηα ζρνιεία (ζηελ νπζία νη εθπαηδεπηηθνί, νη γνλείο θαη νη καζεηέο) λα απνδερηνχλ ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ησλ αιινδαπψλ απηψλ παηδηψλ, ηα νπνία εμάιινπ είλαη ηζφηηκα θαη ηζάμηα κε ηα Διιελφπνπια. Γηφηη, δπζηπρψο ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, απηφ πνπ ηζρχεη είλαη φηη «ρξεζηκνπνηνχκε» ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο σο θαηαθχγην γηα ηελ δηθή καο αλεπάξθεηα. ηνηρεία ηεο έξεπλαο Πεξίνδνο δηεμαγσγήο: Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρεηψλ έγηλε απφ 11 έσο 25/10/2011 Πεξηνρή δηεμαγσγήο: ηελ Α θαη Β Λπθείνπ ηνπ ζρνιείνπ Μεηζφβνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ ψξα γπκλαζηηθήο. Πιεζπζκόο: Γεγελείο θαη αιινδαπνί, ζπγθεθξηκέλα απφ ηελ Αιβαλία, καζεηέο. 77

74 Σερληθή ζπιινγήο πιεξνθνξηώλ: Έγηλε κε ηνλ ηξφπν ηεο παξαηήξεζεο. πκβάλ Μεζνδνινγία: Παξαηήξεζε, δηάινγνο, ελεκέξσζε Πνύ: ρνιηθφο ρψξνο γπκλαζηηθήο Πόηε: Παξαζθεπή 7/10/2011 Έλαο γεγελήο καζεηήο (ηεο Β Λπθείνπ) εμέθξαδε ζε θάζε επθαηξία ηηο ξαηζηζηηθέο ηνπ απφςεηο γηα ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο άιινηε ζε επίπεδν «παηρληδηνχ» θαη θάπνηεο θνξέο αξθεηά ζνβαξά ζε επίπεδν πάληα ιεθηηθφ. Σελ Παξαζθεπή 7/10/2011 θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ ψξα ηεο γπκλαζηηθήο θαη ελψ δηεμαγφηαλ θηιηθφο αγψλαο κπάζθεη αλάκεζα ζε έλα ηκήκα ηεο Α ιπθείνπ κε έλα ηκήκα ηεο Β Λπθείνπ παξαηήξεζα φηη ν ζπγθεθξηκέλνο καζεηήο ζε κία έληνλε θάζε ηνπ αγψλα επηηέζεθε αξρηθά ιεθηηθά ζηνλ αιινδαπφ καζεηή απνθαιψληαο ηνλ κεηαμχ άιισλ «παιην-αιβαλό», «αλίθαλν» ελψ ηνπ αλέθεξε εθθξάζεηο φπσο «ηξαβά ζηελ ρώξα ζνπ». Αξγφηεξα, ε δηακάρε ζπλερίζηεθε αθφκε πην έληνλα, πεηψληαο ηελ κπάια κε δχλακε πάλσ ζηνλ αιινδαπφ καζεηή θαη σο απνηέιεζκα ήηαλ λα «πηαζηνχλ ζηα ρέξηα θαη λα έρνπκε έλα έληνλν πεξηζηαηηθφ ζσκαηηθήο βίαο. Σν ζπκβάλ έιεμε, επηπρψο, κε ηελ παξέκβαζε ησλ γπκλαζηψλ, δπζηπρψο φκσο κε ηηκσξία θαη ησλ δχν, ρσξίο μεθάζαξε επίπιεμε ζηνλ γεγελή καζεηή. Σξόπνη αληηκεηώπηζεο Κάιεζα ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο καζεηέο ζε έλα νπδέηεξν πεξηβάιινλ ρσξίο ηελ παξνπζία ησλ θαζεγεηψλ. Αξρηθά κίιεζα ηνλ θαζέλα μερσξηζηά, ψζηε λα αθνχζσ ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπο, ηη είλαη απηφ πνπ ηνπο πξνθαιεί νξγή θαη πφζν βαζηέο είλαη νη πεπνηζήζεηο ηνπο. πλέρηζα κε ηελ ζπλάληεζε θαη ησλ δπν καδί θαη αθνχ ραιαξψζαλε έγηλε έλαο δηάινγνο ν νπνίνο ζπλερίζηεθε θαη κέζα ζην κάζεκα ηεο ρεκείαο ηηο επφκελεο κέξεο. Σελ πξψηε κέξα ηνπ καζήκαηνο εθάξκνζα ηελ 2ε θαη 3 ε δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφ. Πξνζέγγηζε πνπ πξναλέθεξα ζην πγθεθξηκέλα: φζνλ αθνξά ηε 2 ε πξνζέγγηζε απεπζπλφκελε ζηνπο καζεηέο ηνπ ηκήκαηνο θαη θπξίσο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ζην βίαην πεξηζηαηηθφ (ζχηε θαη ζχκα) δήηεζα απφ απηνχο λα ζρεκαηίζνπλ ηε ρεκηθή έλσζε ηεο βηηακίλεο C. (C6O6H8) θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηε ζρεδηάζνπλ. (ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ) ηε ζπλέρεηα, ηελ επφκελε κέξα, πξνρψξεζα ζηελ 3ε Πξνζέγγηζε, κέζσ ηεο δηδαζθαιίαο ησλ ελλνηψλ ηεο ρεκηθήο θαη εμσζεξκηθήο αληίδξαζεο. 78

75 Υεκηθή αληίδξαζε είλαη κηα κεηαβνιή ηεο χιεο θαηά ηελ νπνία κία ή πεξηζζφηεξεο νπζίεο (αληηδξψληα) κεηαηξέπνληαη ζε κία ή πεξηζζφηεξεο δηαθνξεηηθέο νπζίεο. ηε ρεκηθή αληίδξαζε, ηα άηνκα ησλ ρεκηθψλ ζηνηρείσλ πνπ ιακβάλνπλ κέξνο είηε κεκνλσκέλα είηε ζπκκεηέρνληαο ζε αξρηθέο ρεκηθέο ελψζεηο, αλαδηαηάζζνληαη κε ζπλέπεηα ή λα δεκηνπξγνχλ λέεο ρεκηθέο ελψζεηο ή λα απνρσξίδνληαη απφ ηηο αξρηθέο, ζε ίδην πάληα αξηζκφ αηφκσλ, αιιά ζε δηαθνξεηηθνχο φκσο ζπλδπαζκνχο. Έηζη, ηα κελ αξρηθά ζηνηρεία ή ελψζεηο ιέγνληαη αληηδξψληα, ελψ ηα παξαγφκελα ζηνηρεία ή ελψζεηο, νλνκάδνληαη πξντφληα ηεο ρεκηθήο αληίδξαζεο. Παξαιιειίδνληαο ηνπο καζεηέο κε ζπγθεθξηκέλα ρεκηθά ζηνηρεία ηνπο έδσζα λα θαηαιάβνπλ ηελ αλαγθαηφηεηα χπαξμεο ηνπ θαζελφο γηα ηνλ ηέιεην ζρεκαηηζκφ κηαο ρεκηθήο αληίδξαζεο. Απφ ηελ επφκελε θηφιαο κέξα παξαηήξεζα ηνπο δχν καζεηέο πνπ είραλ εκπιαθεί ζην πεξηζηαηηθφ λα ζπλαλαζηξέθνληαη θηιηθά ζην πξναχιην θαη θεχγνληαο απφ ην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ κεηά ην πέξαο ηνπ σξαξίνπ νη ίδηνη καζεηέο απνρσξνχζαλ καδί. ηε ζπλέρεηα αθνινχζεζε νκηιία - ελεκέξσζε ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, γνλείο θαη ηνπο καζεηέο. ηόρνη Γνλείο: 1) Πεξηγξάςηε ηνπ απφ λσξίο εηθφλεο κε παηδηά πνπ απεηινχληαη ή αληηκεησπίδνληαη κε ξαηζηζκφ. Θα θαηαιάβεη πφζν δπζάξεζην είλαη θαη ζα κάζεη λα απνθεχγεη αλάινγεο θαηαζηάζεηο ζην κέιινλ, 2) φρη ζηελ ελδννηθνγελεηαθή βία, κε απνηέιεζκα ηελ ζπζζσξεκέλε νξγή ηνπ παηδηνχ θαη ηα αθξαία μεζπάζκαηα, 3) θαιιηέξγεηα ζεβαζκνχ πξνο ην δηαθνξεηηθφ Καζεγεηέο: 1) Πξνζαλαηνιηζκφο πξνο ηα πςειά αλζξσπηζηηθά ηδεψδε ηεο ηζνηηκίαο 2) Πεξηζζφηεξεο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ζην ζρνιείν γηα ηελ απνδνρή ηνπ δηαθνξεηηθνχ 3) Μαζήκαηα ηεο κεηξηθήο γιψζζαο ησλ παηδηψλ απφ άιιεο ρψξεο 4) Παηρλίδηα γηα ηελ δηάδνζε ηεο θνπιηνχξαο, ηεο γισζζάο, ηεο ζξεζθείαο άιισλ εζληθνηήησλ 5) Να κάζνπλ ζηα παηδηά λα ζέβνληαη ηα ήζε θαη έζηκα ησλ άιισλ παηδηψλ Απνηειέζκαηα πκπεξάζκαηα 79

76 Ο ξαηζηζκφο θαη ε μελνθνβία γίλεηαη εληνλφηεξε φηαλ δελ ππάξρεη κεγάιε πξνζέγγηζε ησλ γεγελψλ κε ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο, πξέπεη δειαδή λα γίλεηαη ε ζπλαλαζηξνθή ηνπο απφ ηα πξψηεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ γηα λα απνδερηνχλ ην δηαθνξεηηθφ. Παξαηεξείηαη νη ηα παηδηά ηνπ δεκνηηθνχ θάλνπλ πην εχθνια παξέεο κε παηδηά απφ άιιεο εζληθφηεηεο, ελ αληίζεζε κε ηνπο καζεηέο γπκλαζίνπ θαη ιπθείνπ πνπ δείρλνπλ πην έληνλα ηηο ξαηζηζηηθέο ηνπο δηαζέζεηο. Απφ ηελ άιιε, νη γνλείο ησλ καζεηψλ ηνπ δεκνηηθνχ είλαη πην θαρχπνπηνη θαη απζηεξνί ζηηο ζπλαλαζηξνθέο απηέο, ελ αληηζέζεη κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηψλ Γπκλαζίνπ-Λπθείνπ, πνπ είλαη πην δεθηηθνί. ηελ κεγαιχηεξε ηνπο πιεηνςεθία ηεξνχλ ηππηθέο θηιηθέο ζρέζεηο κε ηνπο αιινδαπνχο ζπκκαζεηέο ηνπο, αξλνχληαη φκσο γηα ζηελφηεξεο. Παξαηεξείηαη άξλεζε απέλαληη ζε κεηνλφηεηεο πνπ δνπλ ζηελ ρψξα καο θαη θπξίσο κεηνλφηεηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Αιβαλία θαη ηελ Σνπξθία. Οη πξψηεο πεγέο πιεξνθφξεζεο είλαη ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο, κεηά ε νηθνγέλεηα, αθνινπζνχλ νη ζπλνκηιίεο κε ηνπο ζπλνκήιηθνπο ηνπο θαη ηέινο νη πξνζσπηθέο ζρέζεηο πνπ έρνπλ κε ηνπο αιινδαπνχο. Παξαηεξήζεθε φηη νη καζεηέο ζα πξνηηκνχζαλ λα θάζνληαλ ζην ίδην ζξαλίν κε παηδηά απφ άιιεο εζληθφηεηεο ή δηαθνξεηηθφ ρξψκα απφ ηα ίδηα, παξά κε παηδηά κε δηαθνξεηηθφ ζξήζθεπκα. Έλα κεγάιν πνζνζηφ καζεηψλ ζεσξεί φηη ηα παηδηά απφ Αιβαλία θαη αθνινπζνχλ ηα παηδηά απφ Σνπξθία αληηκεησπίδνληαη σο θαηψηεξα απφ ηα άιια παηδηά. [7] πρλά, ην άγρνο θαη ε αλεζπρία ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ γνλέσλ φηη νη αιινδαπνί καζεηέο κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ πξφβιεκα ζηελ ζρνιηθή ξνή, είλαη ζπλήζσο κεγαιχηεξα απφ ηελ ίδηα ηελ παξνπζία ησλ αιινδαπψλ παηδηψλ. [8] Γιαπολιηιζμικό management θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε ηεο έλλνηαο ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηνπο πνιηηηζηηθνχο νξγαληζκνχο. Θα αλαιχζνπκε ηελ έλλνηα ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ζα εμεγήζνπκε ηνπο ιφγνπο αλαγθαηφηεηαο αλάπηπμεο ζηξαηεγηθψλ επηινγψλ ζηελ βηψζηκε ιεηηνπξγία ελφο πνιηηηζηηθνχ νξγαληζκνχ. Θέινπκε λα πηζηεχνπκε φηη απηνί πνπ ηνλ ρξεζηκνπνηνχλ θαη εκπιέθνληαη ζε πνιηηηζηηθνχο νξγαληζκνχο γλσξίδνπλ ηη ζεκαίλεη θαη είλαη ζε ζέζε λα νξίδνπλ θαη λα αλαιχνπλ ηνπο βαζηθνχο άμνλεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Άξα ν ζπληνληζηήο/δηαρεηξηζηήο ησλ πνιηηηζηηθψλ νξγαληζκψλ, ίζσο λα δηαζέηεη έλαλ γεληθφ ζρεδηαζκφ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ελφο ζέκαηνο θαη εληάζζεη ζηελ ζηξαηεγηθή ηνπ επηκέξνπο ζρέδηα, ζηάδηα θαη θηλήζεηο. 80

77 ηόρνη δηαπνιηηηζκηθνύ management Αμηνπνίεζε ησλ ηαιέλησλ ησλ καζεηψλ πλεξγαζία κεηαμχ ησλ νκάδσλ κεηνλφηεηαο Έληαμε ησλ καζεηψλ κε εηδηθέο αλάγθεο ζηηο νκάδεο ησλ ππνινίπσλ καζεηψλ Ηζφηηκε αληηκεηψπηζε φισλ ησλ καζεηψλ, ψζηε λα κελ θαιιηεξγνχληαη ζπκπηψκαηα θαησηεξφηεηαο. Ο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ: αιιαγή ξφινπ (εθπαηδεπηηθφ σο ζχκβνπινο θαη δηαπνιηηηζκηθφο δηακεζνιαβεηήο), εθνδηαζκφο κε δηαπνιηηηζκηθέο ηθαλφηεηεο πηνζέηεζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηφζν ηνπ καζήκαηνο, φζν θαη ησλ ππνινίπσλ ελδνζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Δθαξκνγή νκαδνζπλεξγαηηθψλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο νξγάλσζε εκεξίδσλ κε ην εθπαηδεπηηθφ πξνζσπηθφ θαη κε ηνπο γνλείο κε ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζρνιηθή βία Απφ ηελ άιιε, εάλ ν ζπληνληζηήο- δηαρεηξηζηήο είλαη πξφζσπν µε «απμεµέλα πξνζφληα» µε εµπεηξία θαη background ζηελ δηνίθεζε- δηαρείξηζε ππάξρνπλ θάπνηα ζηνηρεία ηα νπνία θάλνπλ θάπνηνπο δηαρεηξηζηέο πην απνηειεζκαηηθνχο απφ θάπνηνπο άιινπο ζηελ ράξαμε θαη εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο (Ξεξνηχξε- Κνπθίδνπ, 2001). Γηακφξθσζε ησλ ζρνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ: Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ε χπαξμε θαηάιιεισλ ρψξσλ, ψζηε νη καζεηέο κε εηδηθέο αλάγθεο λα αηζζάλνληαη άλεηα. πκβνιή ησλ ίδησλ ησλ καζεηψλ ζηε δηαθφζκεζε θαη δηακφξθσζε ησλ ζρνιηθψλ ρψξσλ. δεκηνπξγία θαηάιιεισλ ρψξσλ γηα ζπδήηεζε, δηάινγν θαη ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ αηφκσλ, γηα πξνζεπρή θηι, Γνλείο: εκπινθή γνλέσλ ζηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο, νξγάλσζε ζπιιφγνπ γνλέσλ θαη ηαθηηθέο ζπγθεληξψζεηο κε ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηηο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο θαη ηεο βίαο 81

78 λα επηθξνηνχλ ηηο παξέεο κε κεηαλάζηεο, λα ζπκκεηέρνπλ ζε φιεο ηηο ζρνιηθέο εθδειψζεηο θαη λα ιεηηνπξγνχλ σο πξφηππα αληηξαηζηζηηθήο ζπκπεξηθνξάο(γηα παξάδεηγκα λα θάλνπλ παξέα κε γνλείο άιισλ εζληθνηήησλ) Σα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα: δελ ζα πξέπεη λα πεξηνξίδνληαη ζηελ απφθηεζε ζηείξσλ γλψζεσλ, αιιά λα πξνάγνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη λα πξνζαξκφδνληαη ζηνλ αηνκηθφ ξπζκφ κάζεζεο ηνπ θάζε καζεηή. Δπίζεο λα ζέβνληαη θαη λα πξνάγνπλ ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα (ζξεζθεία) θαη λα κελ πεξηνξίδνληαη ζηηο αλάγθεο ηεο θπξίαξρεο νκάδαο Οη επηπηψζεηο απνπζίαο αλαπηπμηαθψλ ζηξαηεγηθψλ ζηελ ιεηηνπξγία ησλ δηαπνιηηηζκηθψλ ζρνιείσλ: Ζ απνπζία αλαπηπμηαθψλ ζηξαηεγηθψλ απνζαξξχλεη έλα νξγαλσκέλν ηξφπν ζθέςεο, πνπ ζα κπνξεί λα πξνεηνηκάδεηαη γηα ηηο κειινληηθέο ζπλζήθεο θαη ηηο αλάγθεο ηνπ δηαπνιηηηζκηθνχ ζρνιείνπ. Ζ απνπζία ηεο δηαδηθαζίαο αλαιπηηθήο ζηξαηεγηθήο ζρεδίαζεο άµεζα θαλεξψλεη θαη ηνλ αζαθή ηξφπν εξκελείαο ησλ αληηθεηκεληθψλ ζθνπψλ ηνπ δηαπνιηηηζκηθνχ ζρνιείνπ θάηη ην νπνίν ζπληειεί θαη ζηελ θζίλνπζα πνξεία ιεηηνπξγίαο ηνπ. Ο θίλδπλνο αλαληηζηνηρίαο κεηαμχ ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ησλ απνθάζεσλ ηνπ ζρνιείνπ είλαη νξαηφο φηαλ απνπζηάδνπλ, ν ζρεδηαζµφο, ηα πξνγξάµµαηα, νη ηαθηηθέο θαη πνιηηηθέο πξαγκαηνπνίεζεο. Σν δηαπνιηηηζµηθφ ζρνιείν πηζαλφλ λα αδπλαηεί λα αληαπνθξηζεί µε απνηειεζµαηηθφ ηξφπν ζε θάζε αιιαγή ζην πεξηβάιινλ πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη (µείσζε ηνπ αξηζµνχ ησλ µαζεηψλ, µείσζε πφξσλ). Ζ απνπζία ζηξαηεγηθήο θαη ζηξαηεγηθήο ζθέςεο πηζαλφλ λα ζπκβάιεη ζε πξνβιήκαηα επηθνηλσλίαο κέζα ζηα πιαίζηα ιεηηνπξγίαο ηνπ δηαπνιηηηζµηθνχ ζρνιείνπ. Ζ απνπζία θξηηεξίσλ απφδνζεο ηα νπνία µκπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο βάζε γηα αμηνιφγεζε θαη επαλαμηνιφγεζε ησλ πξνγξαµµάησλ, αδπλαηεί λα πεηχρεη βήκαηα βειηίσζεο, άξα θαη βησζηµφηεηα ηνπ ζρνιείνπ χλνςε ηελ παξνχζα εξγαζία εμεηάζακε ηελ έλλνηα ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αλαπηχμακε ηνπο ιφγνπο αλαγθαηφηεηαο αλάπηπμεο ηεο ζηνπο πνιηηηζηηθνχο νξγαληζκνχο. Παξνπζηάζακε έλα παξάδεηγκα, µειεηήζαµε ηηο ζέζεηο θαη ηηο απφςεηο εθπαηδεπηηθψλ πνπ εξγάδνληαη ζε δηαπνιηηηζµηθά ζρνιεία, θαη θαηαγξάςακε ηηο επηπηψζεηο απνπζίαο αλαπηπμηαθψλ ζηξαηεγηθψλ ζηελ ιεηηνπξγία ησλ δηαπνιηηηζµηθψλ ζρνιείσλ. [5] 82

79 Ημεπολόγιο 1ε κέξα: Γεπηέξα, 3/10/11 Πξψηε κέξα κνπ ζην ζρνιηθφ ζπγθξφηεκα Μεηζφβνπ θαη πξαγκαηνπνίεζα κηα πξψηε γλσξηκία κε ηνπο καζεηέο ηεο Α Λπθείνπ. Οη καζεηέο ήηαλ ήζπρνη ζε γεληθέο γξακκέο θαη ε πξψηε απηή επαθή ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί ζεηηθή. 2ε κέξα: Σξίηε, 4/10/11 Μπήθακε ζηελ ηάμε κε ηνπο καζεηέο θαη γεληθφηεξα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο δελ παξαηεξήζεθε θάπνην αμηνκλεκφλεπην πεξηζηαηηθφ. 3ε κέξα: Σεηάξηε, 5/10/11 Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηξίηεο κέξαο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηελ ηέηαξηε ψξα ησλ καζεκάησλ έλαο γεγελήο καζεηήο απεπζχλζεθε κε εηξσληθφ ηξφπν ζε έλαλ αιινδαπφ καζεηή, ν νπνίνο πξνέξρεηαη απφ ηελ Αιβαλία. 4ε κέξα: Πέκπηε, 6/10/11 Σελ Πέκπηε ψξα ηνπ καζήκαηνο ν ίδηνο γεγελήο καζεηήο πνπ απεπζχλζεθε εηξσληθά ηελ Σξίηε ζε έλαλ αιινδαπφ καζεηή, ζπλέρηζε ηελ εηξσληθή αληηκεηψπηζε απνθαιψληαο ηνλ «παιηναιβαλέ», φκσο δελ αξθέζηεθαλ εθεί, αθνχ ν αιινδαπφο καζεηήο ζεθψζεθε απφ ηε ζέζε ηνπ θαη θαηεπζχλζεθε απεηιεηηθά ελαληίνλ ηνπ γεγελνχο καζεηή. Με ηελ επέκβαζή κνπ νη καζεηέο γχξηζαλ ζηηο ζέζεηο ηνπο ρσξίο λα πξνθιεζεί θάπνην επεηζφδην. 5ε κέξα: Παξαζθεπή, 7/10/11 Καηά ηε δηάξθεηα ησλ δηδαθηηθψλ σξψλ δελ παξαηεξήζεθε ηίπνηα ην αμηνζεκείσην, φκσο ηελ ψξα ηεο γπκλαζηηθήο θαη εηδηθφηεξα ζε αγψλα κπάζθεη κεηαμχ ησλ δχν ηκεκάησλ ηεο Α Λπθείνπ δχν γεγελείο καζεηέο κίιεζαλ κε πξνζβιεηηθφ ηξφπν ζηνλ Αιβαλφ καζεηή ηνπ ελφο ηκήκαηνο, κε απνηέιεζκα ν ίδηνο λα ηνπο επηηεζεί θαη λα μεζπάζεη θαβγάο κέζα ζην γήπεδν ηνπ κπάζθεη, ν νπνίνο έιεμε κφλν κεηά απφ ηελ επέκβαζε ησλ θαζεγεηψλ ηεο γπκλαζηηθήο. 6ε κέξα: Γεπηέξα, 10/10/11 ήκεξα δελ παξαηεξήζεθε θάηη ην αμηνκλεκφλεπην, φκσο ζθέθηνκαη λα πξνβψ ζε ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο γηα ηελ επίιπζε ησλ θαηλνκέλσλ, ηδηαίηεξα γηα ηνπο καζεηέο ηνπ ηκήκαηνο πνπ δηδάζθσ, θαζψο έρσ ππάξμεη θαη ε ίδηα κάξηπξαο αληίζηνηρσλ πεξηζηαηηθψλ. 7ε κέξα: Σξίηε, 11/10/11 83

80 ήκεξα εθάξκνζα ην ζρέδην καζήκαηνο ζην κάζεκα ηεο Υεκείαο γηα λα θαηαλνήζνπλ ηελ δηαθνξεηηθφηεηα, αχξην ζα δεηήζσ απφ ηνπο καζεηέο λα κνπ γξάςνπλ ηα βηψκαηά ηνπο θαη αλ έρνπλ απνθνκίζεη θάηη απφ απηφλ ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο, αλππνκνλψ λα δηαβάζσ αχξην ηηο ζθέςεηο ηνπο. 8ε κέξα: Σεηάξηε, 12/10/11 Με ηδηαίηεξε ηθαλνπνίεζε δηάβαζα ηηο ζθέςεηο ησλ καζεηψλ, θπξίσο ελφο απφ απηνχο πνπ ζπκκεηείρε ηηο πξνεγνχκελεο κέξεο ζηα εηξσληθά πεηξάγκαηα ελαληίνλ ηνπ αιινδαπνχ καζεηή. Δμέθξαδε ηελ κεηάλνηά ηνπ ζε φζα είρε πξάμεη θαη δήισλε φηη δε ζα ηα επαλαιάβεη ζην κέιινλ. Δπίλογορ Δλάληηα ζηε βία πσο αλαθέξακε κπνξεί ζηελ δσή καο λα γίλνπκε ζχκαηα θάπνηαο αδηθίαο ή βηαηφηεηαο. Απηφ θάπνηεο θνξέο είλαη αθφξεην. Γελ είκαζηε ππνρξεσκέλνη λα αλερφκαζηε ηε βία. Μπνξνχκε λα δείρλνπκε ηελ δπζαξέζθεηα καο ρσξίο λα ρξεζηκνπνηήζνπκε θαη εκείο ηελ βία. Δθθξάδνπκε ηελ άπνςε καο κε ιφγηα θαη ζε φηη ληψζνπκε φηη καο αδηθεί ή καο πξνθαιεί πφλν θαη δπζθνξία. Πνιιέο θνξέο είλαη δχζθνιν λα θαηαγγείινπκε ηελ βία δηφηη απηνί πνπ ηελ πξνθαινχλ καο ηξνκάδνπλ ή καο εθβηάδνπλ. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο γηα λα κπνξέζεη ην άηνκν λα πξνζηαηεπηεί πξέπεη λα αλαθέξεη ην γεγνλφο ζηηο αξκφδηεο αξρέο, π.ρ. ηελ αζηπλνκία, ηνπο θαζεγεηέο (εάλ ην ζπκβάλ δηαδξακαηίδεηαη κέζα ζε ζρνιείν) ή θαη ζε θάπνηεο ππεξεζίεο πξφλνηαο. [1] Δλάληηα ζηελ Γηαθνξεηηθόηεηα «Κάζε άλζξσπνο είλαη κνλαδηθόο. Κάζε θαηάζηαζε είλαη δηαθνξεηηθή. Γελ πξέπεη λα ζεσξνύκε πσο όζνη αλήθνπλ ζε κηα νκάδα ιεηηνπξγνύλ όινη κε ηνλ ίδην ηξόπν» «ηελ Διιάδα νη λόκνη ηεο ειεπζεξίαο ηεο ζθέςεο θαη ηεο αλεμηζξεζθίαο αλαγλσξίδνπλ ζηνλ θαζέλα ην δηθαίσκα λα ζθέθηεηαη θαη λα πηζηεύεη ό, ηη ζέιεη» «Ζ ηζηνξία ηνπ είδνπο καο είλαη ε ίδηα ε ηζηνξία ηεο αλζξώπηλεο κεηαλάζηεπζεο θαη ησλ κεηαθηλήζεσλ πιεζπζκώλ ζε αλαδήηεζε θαιύηεξσλ ζπλζεθώλ δσήο. Ωζηόζν, αθόκα δελ έρεη ηδξπζεί έλαο αμηόπηζηνο δηεζλήο νξγαληζκόο γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο, εθνδηαζκέλνο κε ηελ ζσζηή πνιηηηθή θαη ηνπο δένληεο πόξνπο» (Ian Goldin). 84

81 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Φωτογραφικό υλικό από τισ δραςτηριότητεσ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΌΣ ΤΦΠΟΣ ΒΙΤΑΜΊΝΗΣ C 85

82 Βιβλιογπαθία 1. «Γηα λα δήζνπκε καδί (4) Ζ βία», Laura Jaffe, Laure Saint-Marc 2. «Γηαρείξεζε παηδηψλ θαη εθήβσλ κε πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο», Γξ. Διέλε Γηδαζθάινπ Δπίθνπξε Καζεγήηξηα, ΠΣΔΑ, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο 3. Μ.Σάζζεο Παηδνςπρίαηξνο 4. Γηα λα δήζνπκε καδί Ζ Γηαθνξεηηθφηεηα, Laura Jaffe, Laure Saint-Marc 5. Υεκεία Α Λπθείνπ, ηέιηνο Ληνδάθεο, Γεκήηξεο Γάθεο, Γεκήηξεο Θενδψξφπνπινο, Παλαγηψηεο Θενδσξφπνπινο, Αλαζηάζηνο Κάιιεο 6. «Οδεγίεο γηα ηε δηελέξγεηα κειέηεο πεξίπησζεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο», ηακάηηνο Παιαηνθξαζάο, ΑΠΑΗΣΔ 7. Απφ έξεπλα ζην 2 ν Γπκλάζην Μπηηιήλεο κε ππεχζπλε ηελ θπξία Μαθξάθε Άλλα 8. Έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηελ ΚΑΠΑ RESEARCH A.E. γηα ινγαξηαζκφ ηεο UNICEF Δπηπιένλ βηβιηνγξαθία (Γηαπνιηηηζκηθνύ Management) Διιελόγισζζε Μπακπηληψηεο, Γ. (1998). Λεμηθφ ηεο ειιεληθήο γιψζζαο. Κέληξν Λεμηθνινγίαο Δ.Π.Δ., Αζήλα Ξεξνηχξε- Κνπθίδνπ,. (2001). ηνίθεζε αλζξσπίλσλ πφξσλ: ε πξφθιεζε ηνπ 21 αηψλα ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. Έθδνζε 3ε, Αληθνχια, Θεζζαινλίθε Παπαζσηεξίνπ, Υ. (2002). ηαζπνξά θαη εζληθή ζηξαηεγηθή. Διιεληθά Γξάµµαηα, Αζήλα ηεθάηνπ, Μ. (2004). ηαρείξηζε πνηφηεηαο θαη αμηνιφγεζε ρνιηθψλ Μνλάδσλ. Πάηξα, δηδαθηνξηθή δηαηξηβή, ΔΑΠ 86

83 Υαµπνχξε-Ησαλλίδνπ, Αηθ. ( 2003). ηξαηεγηθή ηαρείξηζεο ησλ Πνιηηηζµηθψλ Μνλάδσλ. ην «Πνιηηηζµηθή Πνιηηηθή θαη ηνίθεζε» Σφµνο Β. Βηληεξάηνπ Μαξίδα, Γεσξγίνπ Αξηο, Γιχηζε Δι., Κηνχθαο Αλη., Κνζθηλά Αηθ., Μπνπζνπιέγθα Υξηζη., Οηθνλφµνπ Μαξία, θνχξα Βνπβνπιά, Σαμνπνχινπ Ηθ., Υαµπνχξε-Ησαλλίδνπ, Αηθ. ΔΑΠ, Πάηξα Υαηδεπαληειή, Π. (1999). ηνίθεζε αλζξψπηλνπ δπλαµηθνχ. Μεηαίρµην, Αζήλα Ξελόγισζζε Middleton V. (1994). Vision, strategy and corporate planning : Anoverview» ζην HarrisonR. (επηµ), Manualof Heritage Management, Butterworth Heinemannand the association of Independent Museums Oxford, ζει

84 88

85 89

86 MASTER "SOCIAL PEDAGOGY AND FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE 2011 MABE THE THEATRICAL PLAY AS A MEAN OF PREVENTIING VIOLENCE AND AMELIORATING THE VERBAL COMMUNICATION BETWEEN THE NATIVE AND FOREING STUDENTS This active experimentation is implemented within the European project Active and socially constructive methodology to fight against bullying (ref. JLS /2008/DAP3/AG/1340), co-funded by the European Commission in the framework of the Programme Daphne IIII. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. MARGARITA KAPSALI 90

87 91

88 ABSTRACT During the last decade the massive entrance of economic immigrants to our country and the repatriation of thousands of Greeks from the former Soviet Union, resulted towards a new reality. Greece used to be a country of emigration but has now become a host country and consistently it s formatting into a multicultural society. This new reality is reflected in the school environment and the proportion of foreign and resettle students exceeds the 10%. The main purpose of this study was to examine the applicability of the principles of the theatrical play in the classroom as a means of preventing school violence and enhancing language development. For the reason above a teaching plan was carried out concerning the improvement of the language level of foreign students and a case study concerning the prevention of violence. As a means of implementation teaching plan and case study used the theatrical play. The teaching plan and case study took place during the school year at a primary school that hosted foreign and resettle students. The results of both teaching plan and case study have shown that the theatrical play contributes to the improvement of the language level of students and establishes friendly relations between them and thus prevents school violence. These have been attributed to the positive influence of activities of the theatrical play both in language level and interaction among students which is general effect on all pupils, natives and foreigners. My proposal based on the results consists of the extension of the application of the theatrical play in primary education and its integration into the core of the curriculum. Thus, teachers will be able to use an important tool that highlights and enhances the emotional, cognitive and social development of children. THESIS Title The theatrical play as a means to prevent violence and improve language communication between foreign and native students Aim Exploring the applicability of the theatrical play in the classroom as a means of preventing school violence and enhanc language development. Theatrical play Simulation game Role play 92

89 Personalization game Imagination game (Torgerson, 2001, 9 θαη Mellou, 1995, 105). Goals Improving skills in language courses Developing acceptance and mutual trust Cultivating team spirit Improving foreign students language level Details of teaching plan Space and time of teaching plan: 10th Primary School of Ioannina, October 3 - October 31. Class: C Number of students: 16, natives 12, foreigners 4 Course: Language and Flexible zone Unit: Food and products from Greece and the world - Healthy Diet Purpose Language as a means of preventing non-violence Goal The contact with the culture of other countries The development of language skills Especially for foreign students Balanced integration into daily routine in classroom The enrichment of oral and written language Methodology collaborative learning holistic method brainstorming role play Preparation of teaching plan 1 st Phase: Presentation of new knowledge Duration: two teaching hours Activities Drawing my favorite food Pictures-discussion Presentation of food in power-point discussion about healthy and unhealthy food Depiction of conclusions on cardboard the pantomime: Two groups: healthy / unhealthy food 93

90 Choose foods from tabs Individual activities Commentary on pictures in groups Presentation of the outcomes in classroom. Recording advice from students about healthy nutrition Role play: at the doctor 2nd phase : Intercultural approach of new knowledge Duration: 1 teaching hour. Subject: Presentation of nutrition habits in different countries Means : Power-point presentation of photographic material of Peter Menzel Activity: Presentation of observation results in the classroom through groups Conclusions Improved communication and contact, and mutual respect for one another. (Nikolaou, 2000, p.238) Familiarity with the culture of other countries Foreign students Integration into the reality of class Equal participation in the learning process Improving language level Results The course of language can be an excellent tool to prevent and fight violence. The aim should be any knowledge acquired to be and must be educational practice of non-violence.(professor Esoh Elame, 2011: page.19 ) Case Study The theatrical play: Could it enhance students relations? Does it help during teaching and to the reduction of tensions? Does it liberate the children and enables them to express themselves freely? Does it contribute in developing relations? Does it restrict violence and aggressiveness? Case Study Sample examined: students of C1 class of the 10th Primary School of Ioannina. Purpose: To reduce violence 94

91 Methodology: The theatrical play Cause : Verbal Violence Conclusions improvement interpersonal relations improvement in language development cooperation Intercultural Management Aim: Dealing with violence Special goals: Acceptance of diversity Promotion and utilization of skills Tightening relations Establishing emotional & psychological safety Development of mutual respect among students KEY WORDS 1 theatrical play 2 multicultural society 3 school violence 4 between foreign 5 healthy Diet 95

92 PHOTOGRAPHS I paint my favorite food 96

93 Recording advice from students about healthy nutrition 97

94 Choose foods from tabs Filling gaps 98

95 BIBLIOGRAPHY Baker, C. (2001). Ειζαγφγή ζηη διγλφζζία και ηη δίγλφζζη εκπαίδεσζη. Μ. Γακαλάθεο (επηκ.). Αζήλα : Gutenberg. Bell J., (1997), Μεθοδολογικός Στεδιαζμός Παιδαγφγικής και Κοινφνικής Έρεσνας,.Αζήλα : Gutenberg. Blaney, N., Stephan, C., Rosenfield, D., Aronson, E. and Sikes, J. (1977) Interdependence in the classroom: A field study, Journal of Educational Psychology, Vol. 69, pp Courtney, R. (1989) Play drama and thought, Toronto: Ontario: Simone & Pierre. Doctoroff, S. (1997) Sociodramatic Script Training and Peer Role Prompting: Two Tactics To Promote Sociodramatic Play and Peer Interaction, Early Child Development and Care, Vol. 136, pp Esoh Elame, Τα διδακηικά όργανα για ηην πρόληυη ηης βίας ζε ζτολικό περιβάλλον, module 4, unit 2, πιηθό από master Κνηλωληθή Παηδαγωγηθή θαη κάρε ελάληηα ζηε ζρνιηθή βία, Goudman, K. (1986). What s whole in whole language? Portsmouth, New Hampshire: Heinemann. Routman, R. (1988). Transitions: From literature to literacy. Portsmouth, New Hampshire: Heinemann. BIBLIOGRAPHY INTERNET ΗΠΟΓΔ, Αξρέο Λεηηνπξγίαο ρνιείωλ Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο. ηνλ δηθηπαθό ηόπν: (24/04/2008)

96 Το θεαηπικό παισνίδι υρ μέζο για ηην ππόλητη βίαρ και ηη βεληίυζη ηηρ γλυζζικήρ επικοινυνίαρ μεηαξύ αλλοδαπών και γηγενών μαθηηών Margaret Kapsalis ΔΙΑΓΩΓΗ Σελ ηειεπηαία δεθαεηία ε καδηθή είζνδνο νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ ζηε ρψξα καο, θαζψο θαη ν επαλαπαηξηζκφο ρηιηάδσλ Διιήλσλ απφ ηηο ρψξεο ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο, είραλ σο απνηέιεζκα ηε δηακφξθσζε κηαο λέαο πξαγκαηηθφηεηαο,. Ζ Διιάδα απφ ρψξα απνζηνιήο κεηαλαζηψλ έρεη κεηαηξαπεί ζε ρψξα ππνδνρήο απηψλ, κε ζπλέπεηα ηε κνξθνπνίεζε ηεο ζε κία θνηλσλία πνιππνιηηηζκηθή. Ζ λέα απηή πξαγκαηηθφηεηα έρεη αιιάμεη ζεκαληηθά θαη ηε δεκνγξαθηθή ζχλζεζε πνιιψλ ζρνιείσλ θαη πεξηνρψλ θαη εθηηκάηαη φηη ν αξηζκφο ησλ αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ μεπεξλά ην 10% ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ. Μάιηζηα ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέγεη ην Ηλζηηηνχηνπ Παηδείαο Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο ( Η.Π.Ο.Γ.Δ.) ρξφλν κε ην ρξφλν έρνπκε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ πεξίπνπ 10%. Καλείο δελ κπνξεί λα ακθηζβεηήζεη φηη ην ζρνιείν, σο πξσηαξρηθφ θχηηαξν ηεο θνηλσλίαο, δηαδξακαηίδεη βαζηθφ ξφιν ζηελ νκαιή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα. Δίλαη θνηλψο απνδεθηφ πιένλ, φηη ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ παιηλλνζηνχλησλ πξψηεο θαη δεχηεξεο γεληάο αλαδεηνχλ θαη επηδεηνχλ κέζα απφ ηελ εθπαίδεπζε ηνπο δξφκνπο ηεο πιήξνπο έληαμήο ηνπο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Γηα ην ιφγν απηφ ηα εθπαηδεπηηθά πξνβιήκαηα θαη ε νκαιή έληαμή ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ηελ θνηλσλία ηνπ ζρνιείνπ, απνηεινχλ ηα ηειεπηαία ρξφληα αληηθείκελν εξεπλψλ, ελψ ηαπηφρξνλα πιεζαίλνπλ νη ζπδεηήζεηο θαη ν πξνβιεκαηηζκφο γχξσ απφ ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. Σν έξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπληζηά ζηξαηεγηθφ παξάγνληα ζηε δηακφξθσζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο θπζηνγλσκίαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, δηφηη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξέκβνπλ θαη λα κεηαζρεκαηίζνπλ ηελ πνιηηηζκηθά θαη γισζζηθά κεηθηή ζχλζεζε ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ. Δπνκέλσο, ε επηκφξθσζή ηνπο, σο επαλεηδίθεπζε (Μειίγθνπ 1997, 150) ζε ζέκαηα δηαρείξηζεο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο ζην ζρνιείν θξίλεηαη απαξαίηεηε. 100

97 Βηψλνληαο θαζεκεξηλά ηελ πξναλαθεξφκελε θαηάζηαζε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο ζηνλ νπνίν αλήθσ, επέιεμα απηφ ην ζέκα σο πξνζσπηθή αλάγθε θαη σο έθθξαζε εζσηεξηθήο αγσλίαο ζην γεληθφηεξν εξψηεκα πνπ θαηεπζχλεη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ κνπ: ε πνιηηηζκηθή εηεξφηεηα ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ, απνηειεί παξάγνληα πνπ επεξεάδεη ηε ζρνιηθή ηνπο έληαμε; Δηδηθφηεξα ε ηδηφηεηά κνπ σο θηιφινγνο κνπ γελλά ηελ απνξία Καηά πφζνε εθκάζεζε ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο ππνδνρήο βνεζά ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θαη ηελ πξφιεςε θαηλνκέλσλ ζρνιηθήο βίαο ; Ζ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηεχεηαη θαηά πφζν ην ζεαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα απνηειέζεη γέθπξα επηθνηλσλίαο κεηαμχ αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ θαη παξάιιεια λα βειηηψζεη ην γισζζηθφ επίπεδν ησλ αιιφγισζζσλ καζεηψλ. Ωο κέζν πινπνίεζεο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο θαη ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ ρξεζηκνπνηήζεθε ην ζεαηξηθφ παηρλίδη. Δίλαη γεληθά απνδεθηφ φηη ην ζεαηξηθφ παηρλίδη είλαη κηα δξαζηεξηφηεηα πξνζαλαληνιηζκέλε ζην παηδί σο ςπρνζσκαηηθή νιφηεηα θαη ζπκπεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα ζηνηρεία : κηκεηηθφ παηρλίδη, πξνζπνίεζε ζε ζρέζε κε ηα αληηθείκελα, παηρλίδη ξφινπ, δηαπξνζσπηθή αιιειεπίδξαζε θαη ιεθηηθή επηθνηλσλία (McCullough, 2006, 6). Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληάζζνληαη ζην ζεαηξηθφ παηρλίδη ζπλεπάγνληαη ηελ αλαπαξάζηαζε θαηαζηάζεσλ είηα απνκνλσκέλα είηε ζπλεξγαηηθά, δξάζε κε ππνβνεζήκαηα ή ιεθηηθή αιιειεπίδξαζε θαη γλψζε ησλ ζπκκεηερφλησλ γηα ηελ απαηειή πξαγκαηηθφηεηα πνπ απεηθνλίδεηαη ζην πιαίζην ηνπ παηρληδηνχ (Johnson, 1998, 148 θαη Bolton, 1998, 197). Ο φξνο ζεαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη φια ηα είδε ηνπ παηρληδηνχ πξνζπνίεζεο, ην ζπκβνιηθφ, ην παηρλίδη ξφισλ, ην παηρλίδη ηεο πξνζσπνπνίεζεο, ην παηρλίδη ηεο θαληαζίαο (Torgerson, 2001, 9 θαη Mellou, 1995, 105). Ζ ζπκκεηνρή ζην ζεαηξηθφ παηρλίδη ζπλεπάγεηαη θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε θαη θαληαζία αθνχ ηα παηδηά αλαπαξηζηνχλ ξφινπο ζε πξαγκαηηθέο θαη θαληαζηηθέο θαηαζηάζεηο (Bretherton, 1989, 384 θαη Jones, 2000,9). Ζ αμία ηνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία είλαη κεγάιε,θαζψο φια ηα παηρλίδηα είλαη πξνζαξκνζκέλα πάλσ ζηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ, γεγνλφο πνπ εληζρχεη θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ζπκκεηνρή ζηε κάζεζε.σν ζεαηξηθφ παηρλίδη είλαη κέζν ελεξγνπνίεζεο, απειεπζέξσζεο ηεο θαληαζίαο, επαηζζεηνπνίεζεο θαη θαιιηέξγεηαο ηεο ςπρνθηλεηηθήο έθθξαζεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. «Σν ζεαηξηθφ παηρλίδη δελ είλαη ηπραία αλαθάιπςε κηαο λέαο κεζφδνπ» (Κνπξεηδήο, 1991, ζει,17).ζ κέζνδνο απηή είλαη έλα κέζν επηθνηλσλίαο, γηα εκβάζπλζε ησλ αλζξσπίλσλ ζρέζεσλ θαη απηνγλσζίαο ησλ αηφκσλ ηεο νκάδαο, κέζα ζηελ νπνία ιεηηνπξγνχλ. Πξφθεηηαη γηα κία βησκαηηθή κέζνδν. Ζ Άιθεζηηο γηα ηε δξακαηνπνίεζε ζεκεηψλεη: «δίλνπκε ζηα παηδηά επθαηξία λα εθθξαζηνχλ δεκηνπξγηθά δειαδή λα πνπλ ηηο ηδέεο ηνπο, λα θηηάμνπλ έλα παξακχζη, κηα ηζηνξία, λα δσγξαθίζνπλ ηα πξφζσπα, λα ζπδεηήζνπλ γη απηά, λ απνθαζίζνπλ ηη ξφιν ζα παίμεη ν θαζέλαο, λα δψζνπλ δηάθνξεο ιχζεηο ζηελ ηζηνξία ηνπο, ψζηε λα δηαιέμνπλ ηελ θαιχηεξε, λα αλαπηχμνπλ δηαιφγνπο ειεχζεξα θαη απζφξκεηα, λα εκπινπηίζνπλ ην έξγν κε κνπζηθή, ινγνπαίρληδα, πνηήκαηα, λα εηνηκάζνπλ πνιχ απιά 101

98 θνζηνχκηα θαη ζθεληθά, απ ην ηίπνηα».ο θαζεγεηήο ζεαηξνινγίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Θφδσξνο Γξακκαηάο αλαθέξεη φηη ην ζεαηξηθφ παηρλίδη είλαη «ε πην νινθιεξσκέλε θαη ζχλζεηε κνξθή ζεαηξηθήο εκςχρσζεο» θαη φηη «νπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα παηρλίδη, φπσο άιισζηε δειψλεη ν ηίηινο ηνπ» ελψ παξάιιεια «δηαζέηεη θαη ζηνηρεία ηα νπνία αλάγνληαη ζην ρψξν ηνπ ζεάηξνπ. Σν παηδί πνπ κεηέρεη ζ έλα ζεαηξηθφ παηρλίδη, κεηέρεη ζε κηα θαληαζηαθή, ςεπδαηζζεηηθή θαηάζηαζε ηελ νπνία ζπλεηδεηνπνηεί θαη ηελ νπνία επηδηψθεη, κε ζηφρν ηελ έθθξαζε, ηελ απειεπζέξσζε θαη ηειηθά (έκκεζα) ηελ αηζζεηηθή θαη παηδαγσγηθή ηνπ θαιιηέξγεηα. Σν ζεαηξηθφ παηρλίδη απνηειεί έλα πνιχ ζεκαληηθφ κέζν κάζεζεο εηδηθφηεξα γηα ηνπο καζεηέο δηαθνξεηηθήο γιψζζαο θαη πνιηηηζκηθήο πξνέιεπζεο πνπ νη ζπλζήθεο δσήο ηνπο(θηψρεηα, αλεξγία γνλέσλ), πνιχ ζπρλά δεκηνπξγνχλ ζπλαηζζήκαηα θαησηεξφηεηαο θαη ε μελνθνβία θαη νη ξαηζηζηηθέο αληηιήςεηο απφ ηελ πιεπξά ησλ γεγελψλ αθφκα θαη αλ δελ είλαη γεληθεπκέλεο ηνπο νδεγνχλ πνιιέο θνξέο ζηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ. Δπίζεο, ε δηαθνξεηηθή γισζζηθή θαη πνιηηηζκηθή ηνπο πξνέιεπζε πνιιέο θνξέο εκπνδίδεη ηελ νκαιή έληαμε θαη πξνζαξκνγή ηνπο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο ππνδνρήο, νη ζρέζεηο κε ηνπο γεγελείο είλαη ζπλήζσο πεξηνξηζκέλεο έσο αλχπαξθηεο ελψ αληηκεησπίδνπλ θαη πξνβιήκαηα ζηελ εθκάζεζεο ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο ππνδνρήο. Σα πξνβιήκαηα απηά γίλνληαη εληνλφηεξα ηε ζηηγκή πνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε νη αιινδαπνί καζεηέο απνηεινχλ κία κεηνλφηεηα ζε ζρέζε κε ηνπο γεγελείο. Απαηηνχληαη θαηά ζπλέπεηα θάπνηεο λέεο κέζνδνη, ηερληθέο, εξγαιεία, φπσο είλαη ην ζεαηξηθφ παηρλίδη πξνθεηκέλνπ λα επηιπζνχλ ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ε πνιππνιηηηζκηθφηεηα. Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη ζαθέο φηη ην ζεαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα αμηνπνηεζεί κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ζε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ, θαζψο επηιχεη πξνβιήκαηα ζε ςπρνινγηθφ, ζπλαηζζεκαηηθφ, επηθνηλσληαθφ, θνηλσληθφ θαη γεληθφηεξα παηδαγσγηθφ επίπεδν, ηνκείο νη νπνίνη απαηηνχλ άκεζε παξέκβαζε θαη ιχζε. (Νηθνιάνπ, 2000, 241) θνπόο Κχξηνο ζθνπφο ήηαλ ε δηεξεχλεζε ηεο δπλαηφηεηαο εθαξκνγήο ησλ αξρψλ ηεο ζεαηξηθήο αγσγήο ζην πιαίζην ηεο ζρνιηθήο ηάμεο, σο κέζν πξφιεςεο ηεο ζρνιηθήο βίαο θαη ελίζρπζεο ηεο γισζζηθήο αλάπηπμεο. Γεληθνί ηόρνη Ζ αληηκεηψπηζε ησλ ηδηαίηεξσλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ καζεηψλ κε δηαθνξεηηθφ πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν, θπξίσο φζνλ αθνξά ηελ ελίζρπζε ηεο επηθνηλσληαθήο δεμηφηεηαο ζηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο Ζ βειηίσζε ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο ππνδνρήο Ζ δεκηνπξγία θιίκαηνο απνδνρήο θαη ακνηβαίαο εκπηζηνζχλεο, ηθαλφ λα βνεζήζεη ην παηδί λα εθθξάδεηαη ειεχζεξα θαη δεκηνπξγηθά κέζα ζηελ νκάδα ηάμε. Ζ θαιιηέξγεηα δεζκψλ θαη ε αλάπηπμε ηεο νκαδηθφηεηαο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο ζρνιηθήο ηάμεο. 102

99 Ζ πξφιεςε θαηλνκέλσλ βίαο Δηδηθνί ζηόρνη Ζ εθκάζεζε ηεο γιψζζαο ππνδνρήο Ζ δεκηνπξγία θιίκαηνο απνδνρήο, ζεβαζκνχ θαη θαηαλφεζεο κεηαμχ ηνπ γεγελνχο καζεηηθνχ πιεζπζκνχ θαη ησλ κεηνλνηήησλ Ζ πξνζπάζεηα βειηίσζεο ηνπ γισζζηθνχ επηπέδνπ (ζε πξνθνξηθφ θαη γξαπηφ επίπεδν) ησλ αιινδαπψλ παηδηψλ κε απψηεξν ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο επηθνηλσλίαο κε ηνπο γεγελείο ζπκκαζεηέο ηνπο. Ζ πξφιεςε νπνηαζδήπνηε κνξθήο βίαο, θπζηθήο ή ιεθηηθήο. ΜΔΡΟ Α : ΓΙΓΑΚΣΙΚΟ ΧΔΓΙΑΜΟ 1.1 Υώξνο θαη ρξόλνο δηδαθηηθνύ ζρεδηαζκνύ ηνλ παξαθάησ δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφ πξνζπάζεζα λα δηαπηζηψζσ αλ θαη θαηά πφζν ην ζεαηξηθφ παηρλίδη βξίζθεη εθαξκνγή ζε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ σο θνξέαο γισζζηθήο επηθνηλσλίαο θαη θαη επέθηαζε κέζν γηα ηε κε βία. Ζ εθκάζεζε ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο ππνδνρήο ζηνρεχεη ζηε δηεπθφιπλζε ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο θαηαλφεζεο κεηαμχ καζεηψλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ. Δίλαη ηθαλή λα εμαιείςεη ηηο παξεμεγήζεηο πνπ νθείινληαη ζε έλα δηαθνξεηηθφ ζχζηεκα θσδηθψλ επηθνηλσλίαο θαη νη νπνίεο ζπρλά νδεγνχλ ζε εθδειψζεηο βίαο. Σν κάζεκα ηεο γιψζζαο κπνξεί λα απνηειέζεη άξηζην κέζν γηα ηελ πξφιεςε θαη θαηαπνιέκεζε ηεο βίαο. ηφρνο ζα πξέπεη λα είλαη θάζε γλψζε πνπ απνθηάηαη λα κπνξεί θαη λα πξέπεη λα γίλεηαη εθπαηδεπηηθή πξάμε κε βίαο. (professor Esoh Elame,2011: ζει.19 ) Ωο πεδίν επέιεμα ηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε θαη σο πιεζπζκφ αλαθνξάο ηελ Γ ηάμε ελφο πνιπζέζηνπ αζηηθνχ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ, ην νπνίν αλ θαη δελ απνηειεί ζρνιείν ππνδνρήο αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ, θηινμελεί ζηηο ηάμεηο ηνπ φπσο θαη ζην ζπγθεθξηκέλν ηκήκα αιινδαπνχο καζεηέο ειηθίαο πεξίπνπ 8 εηψλ πνπ κηινχλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ηελ ειιεληθή γιψζζα, θαζψο ε θνίηεζε ηνπο ζην ειιεληθφ ζρνιείν μεθηλά απφ ηελ πξψηε ηάμε ηνπ δεκνηηθνχ. Ζ επηινγή ηεο ηάμεο δελ έγηλε ηπραία, αιιά βάζεη ηνπ κέγηζηνπ αξηζκνχ ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ. Δηδηθφηεξα ζην ζχλνιν ησλ δεθαέμη καζεηψλ, ππήξραλ 4 καζεηέο απφ ηελ Αιβαλία. Να ζεκεησζεί φηη Οη δχν καζεηέο ηεο Β ηάμεο δηάβαδαλ θαλνληθά, κηινχζαλ αιιά θαη θαηαλννχζαλ ζε θαιφ επίπεδν ηελ ειιεληθή γιψζζα. Οη άιινη δχν, ιφγσ ηεο κηθξήο παξακνλήο ηνπο ζηελ Διιάδα, εκθάληδαλ ηα αλακελφκελα πξνβιήκαηα θαηαλφεζεο θαη παξαγσγήο πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ, ρσξίο σζηφζν λα απνηεινχλ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα επηθνηλσλίαο. Ο δηδαθηηθφο ζρεδηαζκφο πξαγκαηνπνηήζεθε θαηά ην ζρνιηθφ έηνο γηα έλα δηδαθηηθφ δίσξν ζην κάζεκα ηεο γιψζζαο θαη ζπλερίζηεθε γηα κία ψξα ζηελ επέιηθηε δψλε. Ζ αίζνπζα δηδαζθαιίαο 103

100 ήηαλ κηα ηππηθή, νξζνγψληα αίζνπζα πνιπζέζηνπ ζρνιείνπ κέηξηνπ κεγέζνπο, κε ηε δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ λα επλνεί ηε δαζθαινθεληξηθή κνξθή δηδαζθαιίαο. 1.2 Γηδαθηηθόο ζρεδηαζκόο Σάμε : Γ 1 Μάζεκα: Γιψζζα Γηδαθηηθή ελόηεηα: Φαγεηά θαη ηξφθηκα απφ ηελ Διιάδα θαη ηνλ θφζκν- Τγηεηλή δηαηξνθή. Απφ ην εγρεηξίδην : Δκείο θαη νη άιινη,βηβιίν καζεηή, ζει θαη Σν ζπγθεθξηκέλν βηβιίν δελ εληάζζεηαη ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ ζρνιείνπ αιιά εθπνλήζεθε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο παηδεία νκνγελψλ απφ ην Παλεπηζηήκην ηεο Κξήηεο θαη γηα ην ιφγν απηφ έθξηλα φηη εμππεξεηεί κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ην ζθνπφ πνπ ήζεια λα πεηχρνπκε. θνπόο Ζ δεκηνπξγία ελφο καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο πνπ ζα ζπκβάιιεη ζηε γισζζηθή αλάπηπμε θπξίσο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ θαη ε νπνία θαηά ζπλέπεηα ζα απνηειέζεη κέζν πξφιεςεο ηεο ζρνιηθήο βίαο Γεληθνί ζηόρνη Ζ δεκηνπξγία θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ πνπ λα πξνάγνπλ ην δηάινγν ζηελ ηάμε Ζ επαθή κε ηνλ πνιηηηζκφ άιισλ ρσξψλ Ζ αλάπηπμε γισζζηθψλ δεμηνηήησλ Ζ ελεξγφο ζπκκεηνρή ζηε κάζεζε Ζ άζθεζε ζηελ ηθαλφηεηα ηεο αθξφαζεο θαη ηε δεμηφηεηα ηνπ δηαιφγνπ Ζ εξγαζία- ζπλεξγαζία ζην πιαίζην ηεο νκάδαο Να αζθήζνπλ ηε δεκηνπξγηθή ζθέςε θαη θαληαζία Να αληηιεθζνχλ ηηο νκνηφηεηεο αλάκεζα ζηε γιψζζα ππνδνρήο θαη άιιεο γιψζζεο Να κάζνπλ παίδνληαο Δηδηθφηεξα γηα ηνπο αιιφγισζζνπο καζεηέο: Ζ νκαιή έληαμή ηνπο ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ηεο ηάμεο Ο εκπινπηηζκφο ηνπ πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ Ζ θαηαλφεζε άγλσζησλ ιέμεσλ Ζ επαθή κε ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ηεο ρψξαο ππνδνρήο Δηδηθνί ζηόρνη Ζ κάζεζε λα πξνθχςεη σο απνηέιεζκα αιιειεπίδξαζεο θαη ζπλεξγαζίαο Να γλσξίζνπλ ηα παηδηά ηεο ηάμεο ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο άιισλ ρσξψλ Να κπεζνχλ ζηε ζεκαζία ηεο πγηεηλήο δηαηξνθήο Να γλσξίζνπλ ηηο θαηεγνξίεο ησλ ηξνθψλ Να αληηιεθζνχλ ηηο νκνηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ ζε φιεο ηηο γιψζζεο φζνλ αθνξά ζηηο ιέμεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαηξνθή. 104

101 Δηδηθφηεξα νη αιινδαπνί καζεηέο Να κάζνπλ ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ηεο ρψξαο ππνδνρήο Να εθθξάδνπλ ηελ πξνηίκεζή ηνπο φζνλ αθνξά ζην θαγεηφ Να ληψζνπλ φηη αλαγλσξίδεηαη ε αμία ηεο δηθήο ηνπο παξάδνζεο ζηελ ηάμε 1.3 Μεζνδνινγία Οη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ ηάμεσλ δηαπηζηψλνπλ φηη ν ηξφπνο δηδαζθαιίαο κηαο δηδαθηηθήο ελφηεηαο ελψ ζε πξνεγνχκελεο θαηαζηάζεηο ήηαλ απφιπηα ελδεδεηγκέλνο, ηψξα πηα δελ ιεηηνπξγεί κε ηνλ ίδην ηξφπν. Ζ ίδηα ε ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα είλαη απηή πνπ ππαγνξεχεη αλαγθαίεο αιιαγέο θαη καο σζεί ζηα κνληέια νκαδνζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ηα νπνία ζχκθσλα κε έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη δείρλνπλ λα είλαη άθξσο απνηειεζκαηηθά. Λακβάλνληαο ππφςε ινηπφλ φηη πξφθεηηαη γηα κία πνιππνιηηηζκηθή ηάμε επέιεμα λα εθαξκφζσ λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο ηάμεο θαη παξάιιεια ζα επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία ελφο καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο πξνζαξκνζκέλν ζηηο ζεκεξηλέο απαηηήζεηο. (Γνχβιε, δεκνζηεπκέλν άξζξν απφ πγθεθξηκέλα πηνζεηήζεθαλ: ν θαηαηγηζκφο ηδεψλ ζηελ αξρή ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Πξφθεηηαη γηα κηα ζπκκεηνρηθή δηαδηθαζία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο νη καζεηέο αλαθαινχλ ζπλεηξκηθά πξνυπάξρνπζεο αληηιήςεηο θαη πξνβαίλνπλ ζε ειεχζεξε θαη απζφξκεηε έθθξαζε ηδεψλ γηα έλα ζέκα. ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, ε νπνία απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 θαη κεηά αλαγλσξίδεηαη σο εμαηξεηηθά πνιχηηκε ζηξαηεγηθή γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπκκεηνρήο θαη ηεο αθαδεκατθήο αλάπηπμεο παηδηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθφ γισζζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε πεξηιακβάλεη κηθξέο νκάδεο καζεηψλ πνπ δνπιεχνπλ καδί γηα λα πεηχρνπλ έλα θνηλφ καζεζηαθφ ζηφρν κέζσ δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ βαζίδνληαη ζε κηα δηαδηθαζία αιιειεμάξηεζεο. Σα κέιε ηεο θάζε νκάδαο πξέπεη λα θαηαλνήζνπλ φηη ηφζν ε απνηπρία φζν θαη ε επηηπρία κνηξάδεηαη εμίζνπ ζε φινπο. Γη απηφ ην ιφγν ν θαζέλαο ρσξηζηά ζα πξέπεη λα ζπλεηζθέξεη ην θαιχηεξν δπλαηφ γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο νκάδαο, αιιά ηεο αηνκηθήο ηνπ επηηπρίαο (Σξέζζνπ, 2002). Ζ εθαξκνγή ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο είλαη κηα δχζθνιε ππφζεζε θαη δελ κπνξεί λα ζηεθζεί κε επηηπρία απφ ηελ πξψηε εθαξκνγή ζε κηα ηάμε πνπ κέρξη πξν ηηλνο ζπλήζηδε λα δνπιεχεη αληαγσληζηηθά. Υξεηάδνληαη θηιφηηκεο πξνζπάζεηεο ηφζν απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ φζν θαη απφ ηνπο καζεηέο. Ζ ζπλήζεο αληίδξαζε ησλ καζεηψλ φηαλ θαινχληα λα ζπλεξγαζηνχλ είλαη ε θηινληθία γηα ην πνηνο ζα θάλεη πξψηνο ηε δξαζηεξηφηεηα, ε άξλεζε γηα ζπλεξγαζία κε θάπνην ζπκκαζεηή ηνπ ή ε εηξσληθή απάληεζε φηη απηφο δελ μέξεη ηίπνηα. Γηα λα αληηκεησπηζηνχλ ηα 105

102 παξαπάλσ θαηλφκελα ζα πξέπεη ε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ λα μεθηλά ζηαδηαθά κε απιέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ζαθείο νδεγίεο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ. ε νιηζηηθή πξνζέγγηζε(goodman, 1986-Routman, 1988) πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ αξρή φηη φιεο νη γισζζηθέο δεμηφηεηεο (αθνπζηηθή θαηαλφεζε, νκηιία, αλάγλσζε θαη γξαθή) αλαπηχζζνληαη ζπγρξφλσο. Έλα παηδί καζαίλεη λα δηαβάδεη θαη λα γξάθεη φηαλ ππάξρεη αλάγθε λα θαηαλνήζεη ηνλ θφζκν θαη λα κεηαδψζεη θάπνην κήλπκα. χκθσλα κε ηελ νιηζηηθή πξνζέγγηζε, ε αλάγλσζε θαη ε γξαθή πξέπεη λα πξνθαινχλ ην ελδηαθέξνλ ηνπ παηδηνχ, λα είλαη ζρεηηθέο κε ηα βηψκαηά ηνπ θαη λα αθνξνχλ ζε απζεληηθέο θαηαζηάζεηο θαη φρη ζε ηερληθέο ηζηνξίεο επηθεληξσκέλεο ζηελ νξζή γξακκαηηθή θαη ηελ ηέιεηα δφκεζε ησλ πξνηάζεσλ (Baker, 2001). Απηφ δε ζεκαίλεη φηη ε δηδαζθαιία ηεο δνκήο ηεο γιψζζαο παξακειείηαη. Απιά, ην παηδί ελζαξξχλεηαη λα εθθξάζεη ηηο ηδέεο ηνπ ρσξίο λα ηνπ δεκηνπξγείηαη άγρνο κε ζπλερείο δηνξζψζεηο (Μεηαθίδνπ, 2001). ην Παηρλίδη ξφισλ, έλα παηρλίδη αλαπαξάζηαζεο ξφισλ φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο νξίδεη έλα ζελάξην ζηνπο καζεηέο ζηνπο νπνίνπο έρνπλ αλαηεζεί δηαθνξεηηθνί ξφινη, φπνπ νη ξφινη ηαπηίδνληαη κε εθείλεο ηηο θαηαζηάζεηο φπνπ ζα βξεζνχλ εθηφο ζρνιηθήο ηάμεο. 1.4 Πξνεηνηκαζία ρεδίνπ Γηδαζθαιίαο Λίγα ιεπηά πξηλ κπνπλ νη καζεηέο ζηελ ηάμε ηνπνζέηεζα ηα ζξαλία ζε ζρήκα π θαζψο ε κεησπηθή δηάηαμε δελ επλνεί ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Δπίζεο ηνπνζέηεζα ζηνλ ηνίρν έλαλ παγθφζκην ράξηε, ζε ζεκείν πνπ λα είλαη νξαηφο ζε φια ηα παηδηά. 1.5 Δθαξκνγή ζρεδίνπ δηδαζθαιίαο 1 ε θάζε : Παξνπζίαζε ηεο λέαο γλώζεο Γηάξθεηα :Γχν δηδαθηηθέο ψξεο Απαξαίηεηα πιηθά : θάξηεο κε θαγεηά, θσηνγξαθίεο, θφιια, ραξηφλη, πξνηδέθηνξαο(γηα power-point) Ωο αθνξκή γηα ηελ εηζαγσγή ζηε δηδαζθαιία δήηεζα απφ ηνπο καζεηέο λα δσγξαθίζνπλ ην αγαπεκέλν ηνπο θαγεηφ ζην πιαίζην ηεο δξαζηεξηφηεηαο 1. ηε ζπλέρεηα ν θαζέλαο ην παξνπζίαζε ζηελ ηάμε θαη εμήγεζε κε κία ιέμε γηαηί πξνηηκάεη ην ζπγθεθξηκέλν θαγεηφ. Έπεηηα κνηξάζηεθε ζηα παηδηά ε ραξαθηεξηζηηθή εηθφλα ηεο δξαζηεξηφηεηαο 2. Οη καζεηέο θιίζεθαλ λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο φπσο: Ση ηξψεη απηφ ην παηδί; Δζχ έρεηο θάεη θάηη ηέηνην; νπ άξεζε; Με ηη ηαΐδεη ε κεηέξα ην παηδί; 106

103 Έρεηο μαλαδεί αλάινγε εηθφλα; Ση ζνπ θάλεη εληχπσζε ζ απηή ηελ εηθφλα; Απφ πνχ πνηα ρψξα πηζηεχεηο φηη είλαη ε κεηέξα θαη ην παηδί; Καηφπηλ πεξηέγξαςα ε ίδηα ηη πεξηιακβάλεη έλα δηθφ κνπ πξφγξακκα δηαηξνθήο θαη θάιεζα ηνπο καζεηέο λα αλαθεξζνχλ θαη απηνί κε ηε ζεηξά ηνπο ηη ζπλεζίδνπλ λα ηξψλε ην κεζεκέξη, ζην δηάιεηκκα, ζε κία εθδξνκή, ζε έλα εζηηαηφξην. ηε ζπλέρεηα παξνπζίαζα κέζσ power-point εηθφλεο απφ θάπνηεο ηξνθέο, φπσο γάια, ζνθνιάηεο, γιπθά,πίηζα, πνιιέο απφ ηηο νπνίεο είραλ αλαθεξζεί θαη πξνεγνπκέλσο. Αθνχ βεβαηψζεθα φηη φινη γλψξηδαλ ηηο ιέμεηο, ξψηεζα ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο λα πνπλ πψο ιέγνληαη θάπνηεο ιέμεηο ζηε γιψζζα ηνπο. Ζ επηινγή ησλ ιέμεσλ δελ έγηλε ηπραία, αιιά εζηίαζα θπξίσο ζε εθείλεο κε παξφκνηα πξνθνξά κε ηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο φπσο ηνκάηα-tomata κπαλάλα-banana, κε ζθνπφ λα αληηιεθζνχλ νη καζεηέο ηηο νκνηφηεηεο κεηαμχ ησλ γισζζψλ. Ρψηεζα ηνπο καζεηέο πνηεο απφ ηηο παξαπάλσ ηξνθέο ζεσξνχλ πγηεηλέο πνηεο αλζπγηεηλέο.αθνινχζεζε ζπδήηεζε ηη ζπλέπεηεο (ζεηηθέο ή αξλεηηθέο)κπνξεί λα έρνπλ θάπνηεο ηξνθέο γηα ηελ πγεία καο.ηε ζπλέρεηα ζε έλα ραξηφλη, ζην νπνίν ππήξραλ δχν ζηήιεο : πγηεηλέο ηξνθέο/ αλζπγηεηλέο ηξνθέο ν θάζε καζεηήο έπξεπε λα θνιιήζεη κία αλζπγηεηλή θαη κία πγηεηλή ηξνθή Οη καζεηέο ρσξίζηεθαλ ζε δχν νκάδεο. Ζ κία νκάδα παξίζηαλε ηηο πγηεηλέο ηξνθέο θαη ε άιιε ηηο αλζπγηεηλέο. Ώξα γηα παηρλίδη. Ζ θάζε νκάδα έπξεπε κε παληνκίκα λα παξνπζηάζεη κία ζπλέπεηα ηεο θαηεγνξίαο ησλ ηξνθψλ πνπ αληηπξνζψπεπε. Γηα παξάδεηγκα ε νκάδα πνπ αληηπξνζψπεπε ηηο αλζπγηεηλέο ηξνθέο έδεημε ην δφληη θαη ην ρξψκα καχξν, ελψ ε άιιε έλαλ ςειφ καζεηή. Δθείλνη πνπ βξήθαλ ηηο πεξηζζφηεξεο απαληήζεηο ζηελ παληνκίκα, θέξδηζαλ. Γφζεθε ζηα παηδηά 5 ιεπηά γηα λα πξνεηνηκαζηνχλ. Οη απαληήζεηο γξάθηεθαλ ζηνλ πίλαθα απφ ηελ ίδηα θαη ζηε ζπκπιεξψζεθε ελδεηθηηθά, χζηεξα απφ ππφδεημε ησλ καζεηψλ, κία ηξνθή πνπ κπνξεί λα πξνθαιεί απηέο ηηο παξελέξγεηεο. ηε ζπλέρεηα έλαο εθπξφζσπνο απφ θάζε νκάδα παξνπζίαζε ηα απνηειέζκαηα, ηα νπνία ήηαλ γξακκέλα ζηνλ πίλαθα. Σν θνκκάηη απηφ αλαηέζεθε ζηνπο αιινδαπνχο καζεηέο, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθεζνχλ ζηελ παξαγσγή πξνθνξηθνχ ιφγνπ. ηε ζπλέρεηα θαη κέζσ power-point παξνπζηάζηεθαλ ζηα παηδηά νη ηξνθέο ζε θαηεγνξίεο(φπσο φζπξηα, ιαραληθά, θξνχηα). Ζ νλνκαζία ησλ θαηεγνξηψλ δελ ππήξρε ζηελ πξνβνιή, ψζηε λα κπνξέζσ λα δηαπηζηψζσ πνηεο δελ γλψξηδαλ νη καζεηέο θαη θπξίσο νη αιιφγισζζνη. Έγηλε ζπδήηεζε γηα ηα θπξηφηεξα ηξφθηκα ηεο θάζε θαηεγνξίαο, πνηεο ηξνθέο πεξηιακβάλεη ε θάζε θαηεγνξία, πνηεο θαηεγνξίεο είλαη πγηεηλέο θαη πνηεο αλζπγηεηλέο. Έηζη, άιιεο ιέμεηο αθνχ 107

104 εθκαηεχηεθαλ απφ ηνπο καζεηέο θαη άιιεο αθνχ ππαγνξεχηεθαλ απφ ηελ ίδηα, γξάθηεθαλ ζηνλ πίλαθα. ηε ζπλέρεηα ρσξίζηεθαλ ζε δπάδεο κε ηελ θάζε δπάδα λα αληηπξνζσπεχεη κία θαηεγνξία θαγεηψλ(γηα παξάδεηγκα θξνχηα, θξεαηηθά). Απφ έλα πιήζνο ηξνθψλ ζε θάξηεο πνπ ππήξραλ ζθνξπηζκέλεο ζε φια ηα ζξαλία έπξεπε λα δηαιέμνπλ ηηο ηξνθέο πνπ αληηπξνζψπεπε ε νκάδα ηνπο. Δθείλνη πνπ βξήθαλ πην γξήγνξα ηηο απαληήζεηο, θέξδηζαλ. Έπεηηα, γηα ηελ θαιχηεξε εκπέδσζε θιήζεθαλ λα ζπκπιεξψζνπλ αηνκηθά ηηο δξαζηεξηφηεηεο 5 θαη 6. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ρσξίζηεθαλ ζε 5 νκάδεο. Ζ ζχλζεζε ησλ νκάδσλ έγηλε θαη εδψ ηπραία, βάδνληαο ηνπο ηέζζεξηο αιιφγισζζνπο καζεηέο θαη έλαλ γεγελή κε θιεηζηά ηα κάηηα λα επηιέμνπλ δχν ζπκκαζεηέο ηνπο. Με ηνλ ηξφπν απηφ απνθεχρζεθε νη αιιφγισζζνη καζεηέο λα είλαη ζηελ ίδηα νκάδα θαη ζπγρξφλσο επηηεχρζεθε κία έκκεζε πξνζέγγηζε κεηαμχ ησλ καζεηψλ. ηε ζπλέρεηα ζε θάζε νκάδα κνηξάζηεθε κία εηθφλα ε νπνία αληηπξνζψπεπε κία θαηεγνξία ηξνθίκσλ. Οη καζεηέο έπξεπε λα ζπδεηήζνπλ θαη ζηε ζπλέρεηα ε θάζε νκάδα λα παξνπζηάζεη ηελ εηθφλα ζηα παηδηά ηεο ηάμεο έρνληαο απαληήζεη ζηηο παξαθάησ εξσηήζεηο: Ση δείρλεη ε θσηνγξαθία; ε πνηα θαηεγνξία ηξνθίκσλ αλήθεη; Ννκίδεηε φηη θάλεη θαιφ ζηελ πγεία; Αλ λαη, γηαηί;/ Αλ φρη, γηαηί; Με ηνλ ηξφπν απηά ηα παηδηά θαηάθεξαλ λα αμηνπνηήζνπλ ηελ λέα γλψζε, ελψ παξάιιεια ζηξάθεθε ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζηε ζεκαζία ηεο πγηεηλήο δηαηξνθήο. Αθνχ νινθιεξψζεθε ε δξαζηεξηφηεηα κνηξάζηεθε έλα ραξηφλη πάλσ ζην νπνίν ε θάζε νκάδα έπξεπε λα ζπκπιεξψζεη, θαηφπηλ ζπλελλφεζεο, κία ζπκβνπιή γηα κία πγηεηλή δηαηξνθή. Πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηεζεί θαη λα αλαδεηρζεί ην ζηνηρείν δηαπνιηηηζκηθφηεηαο, έλαο καζεηήο απφ ηελ Αιβαλία έγξαςε ηε ιέμε «ζπκβνπιέο» θαη ζηα αιβαληθά. Οινθιεξψλνληαο ηελ ελφηεηα ηα παηδηά θιίζεθαλ λα παίμνπλ ην παηρλίδη «ζην γηαηξφ». Γηεγήζεθα ζηνπο καζεηέο ηελ ηζηνξία ελφο παηδηνχ πνπ ηνπ άξεζε λα ηξψεη ζνθνιάηεο. Μέρξη πνπ κηα κέξα δελ έλησζε θαζφινπ θαιά. Οη γνλείο ηνπ απνθάζηζαλ λα επηζθεθηνχλ ην γηαηξφ, ν νπνίνο αθνχ ην εμέηαζε ην ξψηεζε πνπ πνλάεη, ηη είρε θάεη, αλ ήπηε γάια. ηε ζπλέρεηα ην ζπκβνχιεςε λα ηξψεη πεξηζζφηεξα θξνχηα θαη ιαραληθά. Μεηά ηελ αθήγεζε θαη αθνχ ρσξίζηεθαλ ζε δπάδεο,δήηεζα απφ ηα παηδηά λα δξακαηνπνηήζνπλ κία επίζθεςε ζην γηαηξφ, ρξεζηκνπνηψληαο θαη ηηο ζπκβνπιέο πνπ πξνεγνπκέλσο είραλ γξάςεη. (νχιεο :2008, 402). Κηλεηνπνίεζα ηα παηδηά λα παξάγνπλ νινθιεξσκέλνπο δηαιφγνπο, λα ρξεζηκνπνηήζνπλ εξσηήζεηο κηιψληαο ζχκθσλα κε ηελ πεξίζηαζε ηεο επίζθεςεο ζην γηαηξφ, λα δψζνπλ έκθαζε γηα παξάδεηγκα ζην πψο ραηξεηάκε, πψο δίλνπκε ζπκβνπιέο. Οη νκάδεο απηέο είραλ 108

105 αλνκνηνγελή ζχλζεζε θαη ζε θάζε κία εληάζζνληαλ θαη έλαο αιινδαπφο καζεηήο.(νχιεο,, 2008:403) 2 ε Φάζε Γηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε ηεο λέαο γλώζεο θαη εκπέδσζε Γηάξθεηα: κία δηδαθηηθή ψξα Απαξαίηεηα πιηθά: πξνηδέθηνξαο (γηα power-point), κηθξέο ζεκαίεο, παγθφζκηνο ράξηεο Πξνθεηκέλνπ λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο άιισλ ρσξψλ εμήγεζα ζηα παηδηά φηη ζα ηνπο παξνπζηάζσ ζε κνξθή power -point ην θσηνγξαθηθφ πιηθφ ηνπ Peter Menzel, πνπ δείρλεη ηη ηξψλε νη άιιεο ρψξεο θαη πφζα ρξήκαηα μνδεχνπλ ηελ εβδνκάδα γηα θαγεηφ. Αθνχ έδεημα ηηο ρψξεο απηέο ζηνλ παγθφζκην ράξηε θαη ηε ζεκαία ηεο θάζε κηαο, ρψξηζα ηα παηδηά ζε 4 αλάκεηθηεο νκάδεο αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ, νη νπνίεο ζπληέζεθαλ κε δηθή κνπ παξφηξπλζε. Ζ θάζε νκάδα δηάιεμε ηπραία κηα ζεκαηνχια αλαιακβάλνληαο λα εθπξνζσπήζεη κηα ρψξα θαη λα παξνπζηάζεη ζηνπο καζεηέο κέζα απφ ηηο εηθφλεο πνπ ζα έβιεπε ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο απηήο ηεο ρψξαο. Μία νκάδα, ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ ζθφπηκα δχν παηδηά απφ ηελ Αιβαλία, αλέιαβε λα παξνπζηάζεη ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ηεο Αιβαλίαο. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη ζπκκαζεηέο ηνπο πνπ ήηαλ ζηελ ίδηα νκάδα ηνπο έζεζαλ εξσηήζεηο πξνθεηκέλνπ λα ζρεκαηίζνπλ ηελ εηθφλα κε ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ρψξαο. ηε ζπγθεθξηκέλε νκάδα πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ηπρφλ ακεραλία ησλ αιιφγισζζσλ καζεηψλ εμαηηίαο θάπνηαο δπζθνιίαο ζηε γιψζζα, κνίξαζα κία ζεηξά απφ θάξηεο κε θαγεηά, απφ ηηο νπνίεο επέιεμαλ απηά πνπ ηαίξηαδαλ ζηελ πεξίπησζήο ηνπο. Φπζηθά ππήξρε θαη ε δηθή κνπ δηαθξηηηθή παξνπζία. Οη παξαθάησ εξσηήζεηο βνήζεζαλ ηνπο καζεηέο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην ιεμηιφγην πνπ έκαζαλ θαη ηαπηφρξνλα λα κελ απνπξνζαλαηνιηζηνχλ: Ση ηξψηε ζηελ/ ζην... Πξνηηκάηε ηα θξνχηα, ηα ιαραληθά, ηα θξεαηηθά; Έπεηηα ε θάζε νκάδα παξνπζίαζε ζηνπο ζπκκαζεηέο ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ρξεζηκνπνηψληαο ην α πιεζπληηθφ πξφζσπν. Αθνινχζεζε ζπδήηεζε κε ηνπο καζεηέο γηα ην ηη ηνπο πξνθάιεζε εληχπσζε, πνηα ρψξα αληαπνθξίλεηαη ζηηο δηθέο ηνπο πξνηηκήζεηο, πνηα ηξέθεηαη πην πγηεηλά. 1.7Απνηειέζκαηα ζπκπεξάζκαηα Μέζα απφ ηηο παξαπάλσ δξαζηεξηφηεηεο νη καζεηέο θαηάθεξαλ : λα δηακνξθψζνπλ ζεηηθή ζηάζε γηα ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, κέζα απφ θαηλνχξηα πεξηβάιινληα κάζεζεο λα αλαπηχμνπλ πξσηνβνπιίεο, απηνπεπνίζεζε θαη πίζηε ζηηο δπλαηφηεηεο ηνπο, λα ληψζνπλ ραξά θαη ηθαλνπνίεζε. 109

106 λα απνθηήζνπλ θαιχηεξε επηθνηλσλία θαη επαθή κεηαμχ ηνπο θαη θαη επέθηαζηλ κε ην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, αιιεινεθηίκεζε θαη αιιεινζεβαζκφ.(νηθνιάνπ, 2000, 238) λα βειηηψζνπλ ηελ εθθνξά ηνπ ιφγνπ λα απνθηήζνπλ ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηνλ θφζκν πνπ ηνπο πεξηβάιιεη.(νηθνιάνπ, 2000, 238) λα ζπλεξγαζηνχλ επηηπρψο αιινδαπνί θαη γεγελείο θαη λα δεκηνπξγεζνχλ γέθπξεο επηθνηλσλίαο λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο άιισλ ρσξψλ λα θαηαλνήζνπλ ηηο νκνηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ κεηαμχ ησλ γισζζψλ λα αζθεζνχλ ζηελ αθήγεζε θαη ζε πεξηζηάζεηο επηθνηλσλίαο ζην γηαηξφ λα αζθεζνχλ ζηε γξαθή λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα ηνπ δηαιφγνπ θαη λα αληαπνθξίλνληαη επηηπρψο ζε θαηαζηάζεηο επηθνηλσλίαο λα γλσξίζνπλ ηε ζξεπηηθή αμία ησλ ηξνθψλ θαη ηε ζεκαζία ηνπο ζηε δηαηξνθή. λα πηνζεηήζνπλ ζσζηέο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο. λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηελ πνηθηιία ηξνθίκσλ θαη ηε δηαθνξεηηθή αμία πνπ δίλεη θάζε ρψξα ζ απηά πηνζεηήζεθε κηα πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο ζπκβαηή κε ηε δηάδνζε ηεο θνπιηνχξαο ηεο κε- βίαο (professor Esoh Elame,2011: ζει.21) Δηδηθφηεξα νη αιινδαπνί καζεηέο θαηάθεξαλ λα εληαρζνχλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο ηάμεο θαηάθεξαλ λα ζπκκεηέρνπλ ηζφηηκα ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο έλησζαλ φηη αλαγλσξίδεηαη ε πνιηηηζκηθή ηνπο αμία έλησζαλ ηζφηηκα κέιε κηαο νκάδαο θαηάθεξαλ λα βειηηψζνπλ ηελ επαθή κε ηνλ δηδάζθνληα θαη ηνπο ζπκκαζεηέο ΜΔΡΟ Β: ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΩΗ 2.1 Μειέηε πεξίπησζεο Ζ εξγαζία παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα κηαο κειέηεο πεξίπησζεο ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηνπ ζεαηξηθνχ παηρληδηνχ θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ησλ θαιιηηερληθψλ ζε ηάμε Γεκνηηθνχ ρνιείνπ ησλ Ησαλλίλσλ. Πεξηγξάθνληαη νη αληηδξάζεηο ησλ καζεηψλ θαη θαηά πφζν ην ζεαηξηθφ παηρλίδη βνήζεζε ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ. Σέινο γίλνληαη πξνηάζεηο γχξσ απφ ηελ θαιχηεξε εθαξκνγή απηήο ηεο λέαο κεζνδνινγηθήο πξνζέγγηζεο 110

107 Ζ κειέηε πεξίπησζεο ζηελ εθπαίδεπζε είλαη κία απφ ηηο πιένλ απνηειεζκαηηθέο πξνζεγγίζεηο δηεξεχλεζεο, κηα δεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα πξνο δηαπίζησζε θαη επαιήζεπζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο.θνπφο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο είλαη ε αλάιπζε ησλ ζεσξεηηθψλ αθαδεκατθψλ πξνγξακκάησλ θαη γλψζεσλ, ε εθαξκνγή ηνπο ζηελ θαζεκεξηλή πξαθηηθή δίλνληαο βαξχηεηα ζηηο εκπεηξίεο απηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε καζεζηαθή δηεξγαζία θαη ε κεηαμχ ηνπο δηαζχλδεζε (Cohen&Manion, 1997, ζ. 153). Γηα ηελ έξεπλα επηιέρζεθε ε κειέηε πεξίπησζεο γηαηί: Γίλεη ηελ επθαηξία λα κειεηεζεί ζε βάζνο κηα πιεπξά ελφο πξνβιήκαηνο ζε πεξηνξηζκέλε ρξνληθή έθηαζε Δπηηξέπεη ζηνλ εξεπλεηή λα αθνζησζεί ζε κηα ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε θαη λα αλαγλσξίζεη ηηο πνηθίιεο αιιειεπηδξψζεο δηαδηθαζίεο ζηελ έξεπλά ηνπ (Bell, 1997, ζ. 31). Αθνξκή ζηάζεθε έλα γεγνλφο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο, φπνπ ζηελ πξνζπάζεηά κνπ λα ζπλζέζνπλ νκάδεο δχν καζεηέο εμέθξαζαλ αληίξξεζε λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηνπο καζεηέο απ ηελ Αιβαλία ιέγνληαο κε ζπκσκέλν χθνο φηη απηνί είλαη απ ηελ Αιβαλία θαη δελ μέξνπλ ειιεληθά. Δπίζεο ζηγνςηζχξηζαλ κεηαμχ ηνπο ιέγνληαο ραξαθηεξηζηηθά: «Γε ζέισ λα ζπλεξγαζηψ κ απηφλ ηνλ βιάθα, είλαη απφ ηελ Αιβαλία». 2.2 Πιεζπζκόο-Γεηγκαηνινγία-Γείγκα Ο πιεζπζκφο καο αθνξά φινπο ηνπο καζεηέο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο πνπ αλήθνπλ ζε ζρνιεία ηνπ λνκνχ Ησαλλίλσλ. ηελ πεξίπησζε ηεο έξεπλάο κνπ ν πιεζπζκφο απνηειείηαη απφ 9 ζρνιεία πνπ παξνπζηάδνπλ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ ζην λνκφ Ησαλλίλσλ. Παξαζέησ ηνλ πίλαθα κε ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ 111

108 ύλνιν ύλνιν αιινδαπώλ θαη Πνζνζηό αιινδαπώλ θαη ρνιείν Βαζκίδα Πεξηνρή καζεηώλ παιηλλνζηνύλησλ παιηλλνζηνύλησλ 2/ζέζην λεπηαγσγείν Ρνδνηνπίνπ Νεπηαγσγείν Ησαλλίλσλ ,50% 4ν Γεκνηηθφ ρνιείν Ησαλλίλσλ "ΒΑΗΛΔΗΟ ΜΔΛΑ" Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,00% 4ν Γεκνηηθφ ρνιείν Μεηακφξθσζεο Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,00% Γεκνηηθφ ρνιείν Μνλνδελδξίνπ Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,00% 7ν Γεκνηηθφ ρνιείν Ησαλλίλσλ- "Παπιίδεηνο" Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,00% 9ν Γηαπνιηηηζκηθφ Γεκνηηθφ ρνιείν Ησαλλίλσλ Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,50% 10ν Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,5% 1ν Γεκνηηθφ ρνιείν Πεξάκαηνο Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,50% 2ν Γεκνηηθφ ρνιείν Διενχζαο Γεκνηηθφ Ησαλλίλσλ ,00% Πεγή : Πξνθεηκέλνπ λα πεηχρεη κηα δεηγκαηνινγηθή έξεπλα πξέπεη ν πιεζπζκφο λα είλαη ζαθψο νξηζκέλνο θαη νκνηνγελήο. Ζ δηαδηθαζία πνπ αθνινχζεζα είλαη απηή ηεο «απιήο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο». Απαηηεί ηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο πνιχ ζπζηεκαηηθήο δηαδηθαζίαο, παξφιν πνπ ε ιέμε ηπραίν παξαπέκπεη ζηελ έλλνηα «ζηελ ηχρε». 112

109 ηελ απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία, θάζε κέινο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ βξίζθεηαη ππφ εμέηαζε έρεη ηηο ίδηεο πηζαλφηεηεο λα επηιερζεί ζην δείγκα. Ζ απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ελφο πιήξνπο θαηαιφγνπ ησλ ζηνηρείσλ ηνπ πιεζπζκνχ ρσξίο ειιείςεηο ή επαλαιήςεηο. Ζ επηινγή ηνπ δείγκαηφο κνπ έγηλε κε ηελ ηνπνζέηεζε αξηζκεκέλσλ θιήξσλ ζε κηα θιεξσηίδα. Απφ ηα ελληά ζρνιεία επηιέρζεθε ην έλα κε ηε κέζνδν ηεο απιήο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο ην 10 ν Γεκνηηθφ ζρνιείν Ησαλλίλσλ θαη αληίζηνηρα απφ ηηο έμη ηάμεηο δεκνηηθνχ ζθφπηκα ε ηξίηε. Δηδηθφηεξα απφ ην ζχλνιν ησλ 300 καζεηψλ πνπ θνηηνχλ ζην ζρνιείν ε έξεπλα επηθεληξψζεθε ζηνπο 16 καζεηέο ηεο Γ ηάμεο. 2.3 θνπόο Ζ πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα ηεο έξεπλάο είλαη κεγάιε, αλ ζθεθηεί θαλείο ηε κεγάιε εμάπισζε ηεο ζρνιηθήο βίαο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα πνπ ν ραξαθηήξαο ηεο ρψξαο καο είλαη πνιππνιηηηζκηθφο. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη ε εμεχξεζε λέσλ ηξφπσλ ψζηε λα βνεζήζνπκε ηα παηδηά λα μεπεξάζνπλ ηηο δπζθνιίεο ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο εηδηθά ζε ζρέζε κε ηνπο αιιφγισζζνπο καζεηέο. θνπφο είλαη ε κείσζε ησλ θαηλνκέλσλ βίαο θαη επηζεηηθφηεηαο ζηε ζρνιηθή θνηλφηεηα. Οη απαληήζεηο ζηα παξαθάησ εξσηήκαηα κπνξνχλ λα επηβεβαηψζνπλ ή λα δηαςεχζνπλ ηελ επηηπρή εθαξκνγή λέσλ κεζνδνινγηθψλ πξνζεγγίζεσλ ζηε δηδαθηηθή θαη ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα κε ζηφρν λα γίλνπλ απηέο έλα πνιχηηκν εξγαιείν ζηα ρέξηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 2.4 Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα Σν ζεαηξηθό παηρλίδη: 1) ζα κπνξέζεη λα βειηηψζεη ηηο ζρέζεηο ησλ καζεηψλ; 2) ζα νδεγήζεη ζε αιιαγή ζηάζεο θαη ζπκπεξηθνξάο ησλ αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ; 3) βνεζάεη ζηελ νκαιή δηεμαγσγή ηνπ καζήκαηνο θαη ηε κείσζε εληάζεσλ; 4) κεηαβάιιεη ηα πηζηεχσ ησλ γεγελψλ καζεηψλ απέλαληη ζηνπο αιινδαπνχο; 5) απμάλεη ηε ζπκκεηνρηθφηεηα ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ θαη δηεπθνιχλεη ηε γλσζηηθή δηαδηθαζία; 6) ζα απειεπζεξψζεη ηα παηδηά θαη ζα ηνπο επηηξέςεη λα εθθξαζηνχλ ειεχζεξα; 7) ζα ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ; 8) ζα πεξηνξίζεη θαη ζα πξνιάβεη ηηο ηάζεηο βίαο θαη επηζεηηθφηεηαο; 2.5 Η δηεμαγσγή ηνπ ζεαηξηθνύ παηρληδηνύ Πξηλ μεθηλήζνπκε έλα ζεαηξηθφ παηρλίδη ζε δηαπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ζα πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε φηη ζ απηή ηελ νκάδα πνπ απεπζπλφκαζηε ζα πξέπεη λα δψζνπκε κεγαιχηεξε έκθαζε ζηε γιψζζα ηνπ 113

110 ζψκαηνο, θαζψο ε θίλεζε είλαη ην δπλαηφ ζεκείν ησλ παηδηψλ ζε αληίζεζε κε ηε γιψζζα πνπ παξνπζηάδνπλ πξνβιήκαηα έθθξαζεο. Ο θηλεηφο θψδηθαο απνηειεί κέζν επηθνηλσλίαο θαη έθθξαζεο ζπλαηζζεκάησλ θαη ζθέςεσλ. Δπίζεο ε κνπζηθή κπνξεί λα παίμεη φρη κφλν θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ επηηπρή εμέιημε ελφο ζεαηξηθνχ παηρληδηνχ, αιιά θαη κέζν πνιηηηζκηθψλ αληαιιαγψλ. εκαζία έρεη λα κελ θπξηαξρεί ην ζηνηρείν ηεο θνπιηνχξαο ηεο ρψξαο ππνδνρήο, αιιά λα ππάξμεη εθπξνζψπεζε θαη απφ άιιεο θνπιηνχξεο θαη δε ησλ καζεηψλ ηεο ηάμεο. Ζ έκθαζε αλαθνξηθά κε ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ζα δνζεί ζηε ρξήζε ησλ ηερλψλ (ρξψκα, θίλεζε, ήρνο) ψζηε λα δηαθαλνχλ νη δπλαηφηεηεο θαη ν δπλακηζκφο ηεο ρξήζεο ηνπο σο ελαιιαθηηθψλ δπλαηνηήησλ επηθνηλσλίαο θαη κάζεζεο, ζην πιαίζην ηνπ πνιηηηζκηθνχ πινπξαιηζκνχ.( Νηθνιάνπ: 2000, 242) Σν ζεαηξηθό παηρλίδη απαξηίζηεθε από ηηο παξαθάησ ηέζζεξηο θάζεηο Α ΦΑΖ : ΑΠΔΛΔΤΘΔΡΩΖ ηε δηάξθεηα απηήο ηεο θάζεο ηα παηδηά αξρίδνπλ λα πξνεηνηκάδνληαη ζσκαηηθά θαη ςπρνινγηθά λα "εηζαρζνχλ" ζην παηρλίδη κε ηε βνήζεηα ησλ θηλεηηθψλ παηρληδηψλ, ηεο ζσκαηηθήο έθθξαζεο, θαη ηεο κάζεζεο κέζσ ησλ αληηθεηκέλσλ.ηε θάζε απηή ινηπφλ βνήζεζα ηα παηδηά λα απειεπζεξσζνχλ απφ ηπρφλ αλαζηνιέο θαη δηζηαγκνχο. Με έλα λεχκα ηα θάιεζα λα θαζίζνπλ καδί ζηνλ δηακνξθσκέλν ρψξν ηεο αίζνπζαο ζε θχθιν ψζηε λα ππάξρεη νπηηθή επαθή θαη λα ζπλαληηνχληαη ηα βιέκκαηά ηνπο. ηε ζπλέρεηα θφξεζα έλα θαπέιν θαη θψλαμα θαζαξά : Δίκαη ε Διέλε, κνπ αξέζνπλ νη βφιηεο ζηελ παξαιία αιιά ζηραίλνκαη ην ςέκα. ηε ζπλέρεηα ζεηξά είραλ νη καζεηέο νη νπνίνη έπξεπε λα ζεθσζνχλ, λα θνηηάδνπλ θαηάκαηα θαη πνιχ πεηζηηθά ηνπο άιινπο θαη λα ζπκπιεξψλνπλ ηε θξάζε : είκαη ν..., κνπ αξέζεη..., αιιά ζηραίλνκαη... Β θάζη : ηο παισνίδι ηων πόλων Σα παηδηά ζηε θάζε απηή αλαθαιχπηνπλ ξφινπο, αλαπαξάγνπλ θαη ζπλζέηνπλ ζχληνκνπο δηαιφγνπο, «κχζνπο», κέζσ ησλ νπνίσλ νη ξφινη ιεηηνπξγνχλ. Βξίζθνπλ ιχζεηο, νδεγνχληαη ζε ζπγθξνχζεηο θαη πξνβαίλνπλ ζε δηάθνξεο ζπλζέζεηο. Μεηακθηέδνληαη θαη αιιάδνπλ ηα ζεκεία φςεο αλάινγα κε ην ξφιν πνπ επέιεμαλ. ηε θάζε απηή ινηπφλ θάιεζα ηνπο καζεηέο λα θηλεζνχλ ειεχζεξα ζην ρψξν, αλάινγα κε ην ξπζκφ ηεο κνπζηθήο πνπ αθνπγφηαλ απφ ην cd-player. Ζ επηινγή ηεο κνπζηθήο δελ ήηαλ ηπραία, αιιά πεξηειάκβαλε κνπζηθέο απφ δηάθνξεο ρψξεο φπσο Αιβαλία, Σνπξθία. ηε ζπλέρεηα θαη ελψ ε κνπζηθή εμαθνινπζνχζε λα παίδεη δήηεζα απφ ηνπο καζεηέο λα πιεζηάζνπλ ζηα ρξσκαηηζηά θνπηηά, ηα νπνία είραλ απφ πξηλ ηνπνζεηήζεη ζε δηάθνξα ζεκεία ηεο ηάμεο, θαη λα επηιέμνπλ ζε πνην ζα ήζειαλ λα ζηακαηήζνπλ. Δπεζήκαλα ζηνπο καζεηέο φηη φηαλ ηειείσλε ε κνπζηθή ζα έπξεπε λα βξίζθνληαη δίπια 114

111 ζε έλα θνπηί. Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγήζεθαλ 4 αλνκνηνγελείο νκάδεο. ηε ζπλέρεηα δήηεζα λα θνηηάμεη θξπθά ε θάζε νκάδα ηη ππάξρεη θάησ κέζα ζηα θνπηηά. Γ ΦΑΖ : ΚΖΝΗΚΟ ΑΤΣΟΥΔΓΗΑ ΜΟ Δίλαη ην ζηάδην αλάπηπμεο θαη εθηέιεζεο ελφο ζεκαηνινγηθνχ άμνλα. Ζ θαληαζία ηνπο αζθείηαη κε έλαλ επνηθνδνκεηηθφ ηξφπν ζε θάηη ζπγθεθξηκέλν. Με ηελ θίλεζε ή θαη ην ιφγν θηάλνπλ ζ έλα ζθεληθφ απηνζρεδηαζκφ, ζπλζέηνληαο ηνπο ξφινπο, ηηο ζθελέο θαη ηα ζέκαηα πνπ ηα απαζρφιεζαλ. απηφ ην ζηάδην ινηπφλ ηα παηδηά θιίζεθαλ λα αλαπαξαζηήζνπλ ζηηο άιιεο νκάδεο απηφ πνπ ππήξρε κέζα ζην θνπηί. Σν ζέκα ήηαλ «ηα ζπλαηζζήκαηα». ε θάζε θνπηί ππήξραλ ιέμεηο φπσο ραξά, ζηελνρψξηα, ελζνπζηαζκφο. Σψξα έπξεπε λα αλαπαξαζηήζνπλ απηέο ηηο ιέμεηο ζηηο άιιεο νκάδεο. Ζ αλαπαξάζηαζε έπξεπε λα γίλεη κε ηξφπν πεηζηηθφ θαη θνηηψληαο ηνπο ζπκκαζεηέο ζηα κάηηα. Ζ νκάδα πνπ βξήθε ηα πεξηζζφηεξα ζπλαηζζήκαηα, θέξδηζε. Ζ έλαξμε δφζεθε κε ηνλ ήρν ηεο κνπζηθήο, ε νπνία αθνπγφηαλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δξάζεο.απ απηή ηε δξαζηεξηφηεηα ηδηαίηεξα επσθειήζεθαλ νη αιινδαπνί καζεηέο, νη νπνίνη έλησζαλ ηζφηηκνη ζηελ νκάδα, θαζψο ν ξφινο ηεο γισζζηθήο έθθξαζεο ήηαλ πεξηνξηζκέλνο θαη εθείλν πνπ απαηηνχληαλ ήηαλ ε έθθξαζε. Γ ΦΑΖ : ΑΝΑΛΤΖ ΤΕΖΣΖΖ Δίλαη ην ζηάδην κηαο πνιιαπιήο επεμεξγαζίαο. Σν ζεαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα ηειεηψζεη κε ην ηέινο ηεο ηξίηεο θάζεο. Μπνξεί φκσο θαη λα αθνινπζήζεη ζπδήηεζε θαη αλάιπζε επάλσ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνεγήζεθαλ, ζηνλ ηξφπν πνπ παίρηεθαλ νη δηάθνξνη ξφινη θαη ηα ζέκαηα θάηη πνπ έγηλε θαη ζηε δηθή καο πεξίπησζε. Βγήθακε κε ηνπο καζεηέο έμσ απφ ηε ζρνιηθή ηάμε θαη ζηνλ πξναχιην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ ζπδεηήζακε κεηαμχ άιισλ γηα ηελ ελαιιαγή ησλ ζπλαηζζεκάησλ, αλ ηα ζπλαηζζήκαηα επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά καο, ηη κπνξεί λα πξνθαιέζεη έζησ θαη έλα βιέκκα ζε θάπνηνλ ζπκκαζεηή καο ή θαζεγεηή καο. ην ηέινο κνηξάζηεθαλ ηπραία θαηζνχιεο ζπλαηζζεκάησλ θαη ν θαζέλαο έπξεπε λα ζθεθηεί αλ έρεη ληψζεη πνηέ ν ίδηνο ή θάπνηνο γλσζηφο ηνπ έηζη θαη ζε πνηα πεξίζηαζε. 2.6 πκπεξάζκαηα Κάλνληαο κία γεληθή απνηίκεζε ηεο δηαδξνκήο ηνπ ζεαηξηθνχ παηρληδηνχ δηαπίζησζα φηη: 1. δεκηνπξγήζεθαλ γέθπξεο επηθνηλσλίαο, ρσξίο απαξαίηεηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηε γιψζζα σε κέζν επηθνηλσλίαο 2. αλαδείρζεθαλ νη ηθαλφηεηεο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ, δηφηη είραλ ηε δπλαηφηεηα λα εθθξαζηνχλ ειεχζεξα κε ην δηθφ ηνπο ηξφπν πέξα απφ γισζζηθνχο θαλφλεο. 3. ρξεζηκνπνηήζεθε κε άλεζε ε ζσκαηηθή έθθξαζε (ρεηξνλνκίεο, κνξθαζκνχο) σο επηθνηλσληαθφ δηάκεζν. Σν ζψκα απνηέιεζε ην θπξίαξρν ζηνηρείν γηα ηελ έθθξαζε ησλ επηκέξνπο πεξηερνκέλσλ ηεο ζθέςεο ηνπο. 115

112 4. απέθηεζαλ θαιχηεξε επηθνηλσλία θαη επαθή κεηαμχ ηνπο, αιιεινεθηίκεζε, θαη αιιεινζεβαζκφ. 5. θαηάθεξαλ λα πξνβιεκαηηζηνχλ γηα ζπκπεξηθνξέο ηνπο ζε ζρέζε κε ηνλ πεξίγπξν θαη θπξίσο κε ηνπο καζεηέο. 6. ηα παηδηά εθδειψζεθαλ θαη εθηφλσζαλ ηελ εζσηεξηθή ηνπο έληαζε 7. θαηάθεξαλ λα πξνβιεκαηηζηνχλ γηα ζπκπεξηθνξέο ηνπο ζε ζρέζε κε ηνλ πεξίγπξν θαη θπξίσο κε ηνπο καζεηέο. 8. ηα παηδηά έλησζαλ ειεχζεξα ρσξίο λα ληψζνπλ ην βάξνο ηεο αμηνιφγεζεο. 9. ε κνξθή θαη νη ηερληθέο ηνπ ζεαηξηθνχ παηρληδηνχ κπφξεζαλ λα κεηαβάινπλ ηνλ ζηεξεφηππν ηξφπν ηεο δηδαζθαιίαο θαη λα κεηαηξέςνπλ ηε κάζεζε ζε κηα επράξηζηε δηαδηθαζία. 10. ην ζεαηξηθφ παηρλίδη απνηέιεζε κέζν απειεπζέξσζεο ηεο θαληαζίαο ησλ παηδηψλ θαη δεκηνπξγίαο ελφο άιινπ θψδηθα επηθνηλσλίαο 11. θαηάθεξαλ λα βειηηψζνπλ ηελ θίλεζή ηνπο, ηελ έθθξαζε ησλ ζπλαηζζεκάησλ, ηε ζρέζε κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο 12. βνήζεζε λα βξνπλ ηα παηδηά θνηλά ζεκεία κεηαμχ ηνπο. Σελ επηβεβαίσζε ηεο πξνβιεκαηηθήο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο φηη ην ζεαηξηθφ παηρλίδη είλαη κέζν πξφιεςεο θαη αληηκεηψπηζεο ηεο βίαο επηβεβαηψλνπλ θαη άιιεο έξεπλεο ηνπ παηδαγσγηθνχ ρψξνπ. Δλδεηθηηθά αλαθέξσ: Νηθνιάνπ, Γ., Γηαλλνχιε, Μ. (2008), Σν ζεαηξηθφ παηρλίδη σο κέζν δηαπνιηηηζκηθήο πξνζέγγηζεο. Σα Δθπαηδεπηηθά ηρ , ζει Παξξά, Β. (2000), Ζ ζπκβνιή ηεο δξακαηνπνίεζεο ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, Αλνηρηφ ρνιείν, ηρ Παπαγηάλλε Αηθαηεξίλε - Ρέππα Γιπθεξία, Σν ζεαηξηθφ παηρλίδη σο εξγαιείν ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, δεκνζηεπκέλν άξζξν απφ MANAGMENT ΜΔΡΟ Γ : ΓΙΑΠΟΛΙΣΙΜΙΚΟ 3. ρεδηαζκόο δηαπνιηηηζκηθνύ management χκθσλα κε δηεζλείο δηαπηζηψζεηο, ηα ζεκεξηλά ζρνιεία, ζρεδφλ ζε φια ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα, έρνπλ έλαλ αλνκνηνγελή καζεηηθφ πιεζπζκφ κε δηαθνξεηηθέο ηθαλφηεηεο θαη θίλεηξα γηα κάζεζε θαη 116

113 δηαθνξεηηθή ςπρνθνηλσληθή πξνζαξκνγή. Ζ πνιπκνξθία απηή,αλ θαη ζα ήηαλ επνηθνδνκεηηθφ λα ζηνρεχεη ζε κηα ζεηηθή αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηψλ, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο νδεγεί ζε αθξαίεο εθδειψζεηο βίαο. Πξνθείκελνπ λα αληηκεησπηζηνχλ ηέηνηα θαηλφκελα, απαηηείηαη έλαο πξνζεθηηθφο ζρεδηαζκφο δηαπνιηηηζκηθνχ management πνπ ζα ζπκπεξηιακβάλεη φινπο θαη φια : ζρνιηθέο ππνδνκέο, καζεηέο, εθπαηδεπηηθνχο, δηεπζπληέο, ζρνιηθνχο ζπκβνχινπο, γνλείο. θνπόο ηνπ δηαπνιηηηζκηθνχ management ζαθψο είλαη ε αληηκεηψπηζε ηεο βίαο. Δηδηθνί ζηόρνη είλαη: ε απνδνρή ηεο εηεξφηεηαο, ε αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηθαλνηήησλ, ε ζχζθημε ησλ ζρέζεσλ,ε εδξαίσζε ζπλαηζζεκαηηθήο θαη ςπρνινγηθήο αζθάιεηαο, ε αλαθάιπςε λέσλ δηδαθηηθψλ θαη παηδαγσγηθψλ δξφκσλ, ε επηθνηλσλία, ε αιιειεπίδξαζε, ε αλάπηπμε απηναηζζήκαηνο θαη ακνηβαίνπ ζεβαζκνχ ησλ καζεηψλ, θαηλνηφκεο δξάζεηο πνπ θηλεηνπνηνχλ θαη δξαζηεξηνπνηνχλ ηα παηδηά..( Νηθνιάνπ: 2000, 242) Πνηνη είλαη όκσο νη εκπιεθόκελνη ζε έλα δηαπνιηηηζκηθό management; α)μαζεηέο: Πξέπεη λα ηεξνχληαη νξηζκέλεο βαζηθέο εθπαηδεπηηθέο αξρέο, ψζηε λα πξνιακβάλνληαη ζρεηηθέο θαηαζηάζεηο. Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα γλσξίδνπλ φηη ην ζρνιείν δηέπεηαη απφ θαλφλεο, πνπ φινη αλεμαηξέησο πξέπεη λα ηνπο εθαξκφδνπλ, εηδάιισο ζα ππάξρνπλ θπξψζεηο. Οη θαλφλεο απηνί είλαη θαιφ λα ηεζνχλ εμ αξρήο απφ θνηλνχ κε ηνπο καζεηέο. ( γηα παξάδεηγκα: δελ πξνθαινχκε βία, αληηκεησπίδνπκε φινπο κε ζεβαζκφ, ζπκπεξηθεξφκαζηε κε ζπλέπεηα) Β) Οη εθπαηδεπηηθνί, νη νπνίνη ζα πξέπεη λα εζηηάζνπλ ζηα εμήο: 1)Καιιηέξγεηα ζεηηθνχ ζπλαηζζεκαηηθνχ θιίκαηνο ζηελ ηάμε 2)ελάξηα ππφδεζεο ξφισλ (roleplay) ζηελ ηάμε γηα θαιιηέξγεηα ηεο ελζπλαίζζεζεο 3)Σα πξνζσπηθά ελδηαθέξνληα θαη νη πξνειεχζεηο ησλ παηδηψλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη σο βάζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ 4) Σα παηδηά λα ελζαξξχλνληαη λα κηιήζνπλ γηα ηα δηθά ηνπο βηψκαηα πξνάγνληαο ηελ απηνεθηίκεζή ηνπο θαη ακθηζβεηψληαο ηα ζηεξεφηππα θαη ηηο πξνθαηαιήςεηο. 5)Σα ζέκαηα πνπ επηιέγνληαη λα πξνέξρνληαη κέζα απφ έλα επξχ θάζκα πνιηηηζκψλ, ην νπνίν αλαπηχζζεηαη ζε δηάθνξεο εθδειψζεηο ηνπ (ήζε, έζηκα, παηρλίδηα θ.ιπ). 6)ηα παηδηά λα επηζεκαίλεηαη πσο δελ ππάξρνπλ πνιηηηζκνί αλψηεξνη απφ θάπνηνπο άιινπο αιιά δηαθνξεηηθνί φινη καδί θάλνπλ ηνλ πιαλήηε μερσξηζηφ. 7)Σα παξαδείγκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη λα αληινχληαη κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή νηθνγελεηαθή δσή, φπνπ ε επξχηεηά ηεο απεηθνλίδεη θαη ηνλ ηξφπν δσήο ησλ νηθνγελεηψλ ησλ κεηνλνηήησλ. 8)Να κπνξνχλ λα ρεηξίδνληαη αιιά θαη λα επηιέγνπλ θαηάιιειν δηδαθηηθφ πιηθφ, ην νπνίν βνεζά αηνκηθά θαη νκαδηθά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ζεβφκελνη ην ξπζκφ ηνπ θάζε καζεηή. Φπζηθά ζα 117

114 πξέπεη λα πξέπεη λα ππάξρεη κία ζρεηηθή επειημία φζνλ αθνξά ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη λα κελ ηεξείηαη κε πηζηή επιάβεηα. 9) Να είλαη ηθαλνί λα πηνζεηνχλ δηδαθηηθέο ηερληθέο πνπ πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαζία, ηελ νκαδηθή εξγαζία θαη ηε βησκαηηθή κάζεζε απνθεχγνληαο ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο. 10)Να επηιέγνπλ ηηο θαηάιιειεο παηδαγσγηθέο κεζφδνπο, ψζηε νη καζεηέο λα αλαπηχζζνπλ ηελ ελζπλαίζζεζε θαη ηελ απνδνρή ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο θαη λα θαηαλννχλ ηα πξνβιήκαηά ηνπο θαη ηηο ζπλαηζζεκαηηθέο δπζθνιίεο πξνζαξκνγήο ηνπο. 11)Να ελαληηψλνληαη κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή παηδαγσγηθή πξαθηηθή, ζε θάζε είδνπο δηάθξηζε θαη ζηεξεφηππε ηεξάξρεζε. 12)Να ζρεδηάδνπλ ην πεξηερφκελν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο πξνγξάκκαηνο, έηζη ψζηε ε δηδαζθαιία λα είλαη απειεπζεξσκέλε απφ θάζε κνξθή πξνθαηάιεςεο. 13) Να αμηνπνηνχλ ην ρηνχκνξ, 14) Να αλαπξνζαξκφδνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο(= ιεμηιφγην, χθνο, θίλεζε θιπ), αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ. γ) Ο δηεπζπληήο κπνξεί θαη πξέπεη: 1) λα ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία θαιψλ ζρέζεσλ ζηε ζρνιηθή κνλάδα θαη κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη κεηαμχ ησλ καζεηψλ. 2)λα επηδηψθεη ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ 3)λα βξίζθεηαη ζε ζπλερή επαθή κε ηνπο γνλείο θαη θνηλσληθνχο θνξείο 4)λα επηβάιιεη ηελ ηάμε θάζε θνξά πνπ θξίλεηαη αλαγθαίν 5)λα ελζαξξχλεη ηελ πξφζθιεζε επηζθεπηψλ απφ άιιεο θνηλφηεηεο ζηε ζρνιηθή κνλάδα ψζηε ηα παηδηά λα αληινχλ θαη λα αληαιιάζζνπλ ηζηνξίεο θαη βηψκαηα 6)λα επηδηψθεη νη επηζθέςεηο ηνπ ζρνιείνπ λα γίλνληαη ζε κέξε ελδηαθέξνληνο φπνπ εθθξάδεηαη ε πνηθίιε θχζε ηεο θνηλσλίαο. 7) λα δεηά ηε βνήζεηα ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ, νη νπνίνη ζα εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο κε πξφηππα ζρέδηα δηδαζθαιίαο πξνζαξκνζκέλα ζε λέεο κεζφδνπο 8)Ο δηεπζπληήο ζα πξέπεη λα επηρεηξήζεη ην άλνηγκα ηνπ ζρνιείνπ ζηελ ηνπηθή θνηλσλία κέζα απφ πνηθίιεο δξαζηεξηφηεηεο γηα αίζζεκα ελζσκάησζεο ησλ αιινδαπψλ ζηελ θνηλσλία θαη άζθεζε επηξξνήο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία ελάληηα ζην ξαηζηζκφ θαη ηελ πξνθαηάιεςε. ζνλ αθνξά ζηνπο ζρνιηθνύο ρώξνπο, ιακβάλνληαο ππφςε φηη ην 1% είλαη καζεηέο κε αλαπεξία, ζα πξέπεη φινη νη καζεηέο λα έρνπλ πξφζβαζε ζε φια ηα κέξε ηνπ ζρνιείνπ(π.ρ. θαηάιιειεο κπάξεο). Οη ηάμεηο ζα πξέπεη λα δηαθνζκνχληαη απφ ηα project ησλ καζεηψλ,πνπ ζα πξνάγνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα. Δπίζεο δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ζα πξέπεη λα επλνεί ηηο νκαδνζπλεξγαηηθέο κεζφδνπο κάζεζεο θαη λα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα νπηηθήο επαθήο κεηαμχ φισλ ησλ καζεηψλ. αθψο ζα 118

115 πξέπεη λα είλαη έλαο ρψξνο θηιηθφο πξνο ηα παηδηά θαη δηακνξθσκέλνο κε ην πξνζσπηθέο ηνπο πξνηηκήζεηο. Δπίζεο ν ξόινο ησλ γνλέσλ ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ εμάιεηςε θαηλνκέλσλ βίαο. Οη γνλείο έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα βξίζθνληαη ζε ζπλερή επαθή κε ην ζρνιείν, λα επαγξππλνχλ γηα ηπρφλ πξνβιεκαηηθέο ζπκπεξηθνξέο ησλ παηδηψλ ηνπο θαη λα κε δηζηάδνπλ λα απεπζπλζνχλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δπίζεο λα επηθξνηνχλ ηηο παξέεο κε κεηαλάζηεο, λα ζπκκεηέρνπλ ζε φιεο ηηο ζρνιηθέο εθδειψζεηο θαη λα ιεηηνπξγνχλ σο πξφηππα αληηξαηζηζηηθήο ζπκπεξηθνξάο(γηα παξάδεηγκα λα θάλνπλ παξέα κε γνλείο άιισλ εζληθνηήησλ). Σέινο ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα δελ ζα πξέπεη λα πεξηνξίδνληαη ζηελ απφθηεζε ζηείξσλ γλψζεσλ, αιιά λα πξνάγνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη λα πξνζαξκφδνληαη ζηνλ αηνκηθφ ξπζκφ κάζεζεο ηνπ θάζε καζεηή. Δπίζεο λα ζέβνληαη θαη λα πξνάγνπλ ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα (ζξεζθεία) θαη λα κελ πεξηνξίδνληαη ζηηο αλάγθεο ηεο θπξίαξρεο νκάδαο. ΜΔΡΟ Γ: ΗΜΔΡΟΛΟΓΙΟ Πξψηε κέξα ζην ζρνιείν θαη απφ ηελ είζνδφ κνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε κπφξεζα λα ζπκπεξάλσ κε κηα πξψηε καηηά φηη πξφθεηηαη γηα έλα παξαδνζηαθφ ζρνιείν. Μηα ηππηθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο δηαξξπζκηζκέλε κε ηέηνην ηξφπν πνπ λα επλνεί ηε δαζθαινθεληξηθή κνξθή δηδαζθαιίαο, ηελ νπνία φπσο αξγφηεξα δηαπίζησζα αθνινπζνχζε πηζηά ν εθπαηδεπηηθφο. Οη αιινδαπνί καζεηέο θάζνληαλ ζην πίζσ κέξνο ηεο ηάμεο, παξφιν πνπ δχν απφ απηνχο δπζθνιεχνληαλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηνλ πίλαθα, εμαηηίαο ηεο ζσκαηηθήο ηνπο δηάπιαζεο. Ο εθπαηδεπηηθφο κε ζχζηεζε ζηα παηδηά, εμεγψληαο παξάιιεια ην ιφγν ηεο επίζθεςήο κνπ. Δθείλν πνπ κνπ έθαλε εληχπσζε ήηαλ φηη γηα δχν εβδνκάδεο πνπ παξαθνινχζεζα ηα καζήκαηα, νη αιιφγισζζνη καζεηέο ζπκκεηείραλ ειάρηζηα ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη κφλν φηαλ ν εθπαηδεπηηθφο ηνπο απεχζπλε ην ιφγν. Ήηαλ θαλεξφ φηη πνιιέο θνξέο αδπλαηνχζαλ λα θαηαλνήζνπλ ηα ιεγφκελά ηνπ κε απνηέιεζκα ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ καζήκαηνο λα είλαη αθεξεκέλνη. Γπζηπρψο δελ ππήξρε θαλελφο είδνπο αιιειεπίδξαζε κεηαμχ αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ.ζ εηθφλα ηνπ δηαιείκκαηνο δε δηέθεξε απφ εθείλε ηεο ηάμεο. Οη αιινδαπνί ζπγθεληξψλνληαλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ηεο απιήο, ελψ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο πξνηηκνχζαλ λα κέλνπλ κέζα ζηελ ηάμε. Μία εηθφλα απνθαξδησηηθή κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο αδχλακνπο λα δεκηνπξγήζνπλ γέθπξεο επηθνηλσλίαο. Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ δεδνκέλα, νξγάλσζα ηε δηδαζθαιία κνπ κε βάζε ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή κέζνδν, ψζηε λα κπνξέζσ λα εκπιέμσ φια ηα παηδηά θαη παξάιιεια λα δεκηνπξγήζσ έλα θιίκα ζπλεξγαζίαο. Ήιπηδα φηη ε κέζνδνο απηή ζα έβξηζθε αληαπφθξηζε θαη ζηνλ 119

116 εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο, ν νπνίνο ήηαλ παξψλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο. Πξηλ αθφκε κπνπλ νη καζεηέο ζηελ ηάμε άιιαμα ηε δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ζε π. Απφ ηελ είζνδν ησλ καζεηψλ ζηελ ηάμε πξνθιίζεθε κηα πξψηε αλαζηάησζε κε θσλέο, απνξίεο θαη νξηζκέλα παξάπνλα. Ήηαλ θαλεξφ φηη κηα ηέηνηα εηθφλα ηεο ηάμεο ήηαλ άγλσζηε ζηε κέρξη ηψξα ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα. Αθνχ ξπζκίζηεθε ε θαηάζηαζε μεθίλεζε ε δηδαζθαιία κε κία εηζαγσγή γηα ην ηη ζα αθνινπζνχζε. Με παξαμέλεςε ε άξλεζε νξηζκέλσλ καζεηψλ λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο ιέγνληαο ραξαθηεξηζηηθά φηη απηνί δελ μέξνπλ θαιά ειιεληθά. ηελ πνξεία ηνπ καζήκαηνο θαη κε ηε δηθή κνπ παξφηξπλζε ηα πξνβιήκαηα απηά μεπεξάζηεθαλ θαη είκαη ζε ζέζε λα πσ φηη γηα πξψηε θνξά ζπλεξγάζηεθαλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ελψ παξάιιεια έδεημαλ λα ην δηαζθεδάδνπλ. Ζ επραξίζηεζή κνπ ήηαλ κεγάιε, φηαλ ηελ επφκελε κέξα κνπ δήηεζαλ λα ην επαλαιάβνπκε. Ο εθπαηδεπηηθφο ηεο ηάμεο παξαηήξεζε φηη ε κέζνδνο απηή θέληξηζε ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ θαη ιίγεο κέξεο αξγφηεξα άξρηζε δεηιά δεηιά λα ηελ πηνζεηεί. Άιιαμε κάιηζηα ηε κεησπηθή δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ζε π. ζν πεξλνχζαλ νη κέξεο ε νκαδνζπλεξγαηηθή κέζνδνο άξρηζε λα εθαξκφδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ελψ θαη ν ίδηνο ν εθπαηδεπηηθφο μεπέξαζε ηηο αξρηθέο δπζθνιίεο σο πξνο ηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο. Οη ίδηνη νη καζεηέο έδεημαλ εμνηθεησκέλνη θαη ηίπνηα δε ζχκηδε ηελ αξρηθή αλαζηάησζε. Οη αιινδαπνί καζεηέο άξρηζαλ θαη απηνί λα εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο θαη λα γίλνληαη πεξηζζφηεξν απνδεθηνί απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. Γπζηπρψο εθείλν πνπ δελ άιιαμε ήηαλ ε εηθφλα ηνπ δηαιείκκαηνο, κε ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο λα κελ έρνπλ εληαρζεί πιήξσο ζηε ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα. Αλαξσηήζεθα : Άξαγε πφζν έηνηκν είλαη ηειηθά ην ειιεληθφ ζρνιείν λα δερηεί ζηνπο θφιπνπο ηνπ απηνχο ηνπο καζεηέο; Ζ απάληεζε ήηαλ απνζαξξπληηθή... Έθπγα απφ ην ζρνιείν κε αλάκεηθηα ζπλαηζζήκαηα θαη κε ηελ ππφζρεζε φηη ζχληνκα ζα ηνπο επηζθεθηψ μαλά. ΔΠΙΛΟΓΟ Σα απνηειέζκαηα ηφζν ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ φζν θαη ηεο κειέηεο πεξίπησζεο επηβεβαίσζαλ ηελ αξρηθή ππφζεζε φηη ην ζεαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηε βειηίσζε ηνπ γισζζηθνχ επηπέδνπ ησλ παηδηψλ θαη ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ καζεηψλ θαη άξα πξφιεςεο ηεο ζρνιηθήο βίαο. Ζ επηβεβαίσζε ηεο αξρηθήο πξφβιεςεο απνδφζεθε ζηε ζεηηθή επηξξνή ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζεαηξηθνχ παηρληδηνχ ηφζν ζε επίπεδν γιψζζαο φζν θαη ζηε δηάδξαζε κεηαμχ ησλ καζεηψλ. Μηα επηξξνή γεληθεπκέλε ζε φινπο ηνπο καζεηέο, γεγελείο θαη αιινδαπνχο. Δηδηθφηεξα ε ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ ζην ζεαηξηθφ παηρλίδη έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζε θάζε καζεηή λα γλσξίζεη ηνλ εαπηφ ηνπ, λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηηο αηνκηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο, λα αλαπηχμεη ηελ απηνεθηίκεζή ηνπ θαη λα νδεγεζεί επθνιφηεξα ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ. (Blaneyθ.α , 121 θαη 120

117 Bridgeman, 1981, 1231.) Δπίζεο θάζε καζεηήο κέζα απφ ηελ αιιειεπίδξαζή ηνπ κε ηνπο άιινπο, επαηζζεηνπνηήζεθε πξνο ηηο αλάγθεο, ηηο επηζπκίεο θαη ηηο ζηάζεηο ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπ ( Courtney, 1989, 14 θαη Boldstein, 1993, 37). Έηζη ήηαλ επθνιφηεξν γηα ηνπο καζεηέο λα νδεγεζνχλ ζε γφληκε αληαιιαγή απφςεσλ, λα ζπλεξγαζηνχλ, λα κνηξαζηνχλ ηδέεο θαη θνηλέο εκπεηξίεο, γεγνλφο πνπ επλφεζε ηε βειηίσζε ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ. (Doctoroff, 1997, 27 θαη Erwin, 1993,100). Ζ πξφηαζή κνπ κε βάζε ηα απνηειέζκαηα ζπλίζηαηαη ζηε γελίθεπζε ηεο εθαξκνγήο ηνπ ζεαηξηθνχ παηρληδηνχ ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη ζηελ ελζσκάησζή ηνπ ζην βαζηθφ θνξκφ ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Έηζη, νη εθπαηδεπηηθνί ζα έρνπλ ζηα ρέξηα ηνπο έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν πνπ ζα αλαδεηθλχεη θαη ζα εληζρχεη ηε ζπλαηζζεκαηηθή, γλσζηηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. Γπζηπρψο ε κέρξη ηψξα πνξεία ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ήηαλ πξνζαλαηνιηζκέλε ζηελ απφθηεζε ζηείξσλ γλψζεσλ απφ ηε κεξηά ησλ καζεηψλ ζηεξηγκέλε κάιηζηα ζηε δαζθαινθεληξηθή κνξθή δηδαζθαιίαο. Οη ηειεπηαίεο έξεπλεο έξρνληαη λα δηαςεχζνπλ ην παξαπάλσ κνληέιν, κε ην ζεαηξηθφ παηρλίδη λα απνηειεί δπλακηθφ θαη κεζνδνινγηθφ εξγαιείν ζηα ρέξηα ηνπ δαζθάινπ. Αο ειπίζνπκε φηη ζα αμηνπνηεζεί κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Διιελόγισζζε Άιθεζηηο, (1993) ζην: Θεαηξηθή Αγσγή Βηβιίν γηα ην δάζθαιν, Ο.Δ.Γ.Β, Αζήλα. Γξακκαηάο Θφδσξνο., (1998), Θέαηξν θαη παηδεία, Αζήλα, εθδφζεηο Νεξείδεο. Γνχβιε Γ., Γηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο, δεκνζηεπκέλν άξζξν απφ Κνπξεηδήο, Λ., (1991), Σν ζεαηξηθό παηρλίδη-παηδαγσγηθή ζεσξία, πξαθηηθή θαη ζεαηξνινγηθή πξνζέγγηζε, Καζηαληψηεο, Αζήλα. 121

118 Μειίγθνπ Δπ., (1997), «Ζ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε δηαπνιηηηζκηθή αλαζπγθξφηεζε ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο», ζην Γ. Μάξθνπ (επηκ.) Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Δπηκόξθσζε εθπαηδεπηηθώλ. Μηα ελαιιαθηηθή πξόηαζε. Κέληξν Γηαπνιηηηζκηθήο Αγσγήο Παλ/κίνπ Αζελψλ, ζει Μεηαθίδνπ., (2001), Ζ ινγνηερλία σο κέζν γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο κεηξηθήο ή ηεο δεχηεξεο γιψζζαο. ην Μ., Βακβνχθαο, & Α., Υαηδεδάθε(Δπηκ.), Μάζεζε θαη δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο κεηξηθήο θαη σο δεύηεξεο γιώζζαο. ρνιή Δπηζηεκψλ ηεο Αγσγήο. Π.Σ.Γ.Δ. Παλεπηζηήκην Κξήηεο: Άηξαπνο. Νηθνιάνπ, Γ. (2000), Έληαμε θαη Δθπαίδεπζε ησλ Αιινδαπώλ Μαζεηώλ ζην Γεκνηηθό ρνιείν. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Νηθνιάνπ, Γ., Γηαλλνχιε, Μπ. (2001). Σν ζεαηξηθό παηρλίδη σο κέζν δηαπνιηηηζκηθήο πξνζέγγηζεο, Πεξηνδηθφ «Σα Δθπαηδεπηηθά» (κε θξηηέο), Αζήλα: η , ζει Παξξά, Β. (2000), Ζ ζπκβνιή ηεο δξακαηνπνίεζεο ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, Αλνηρηφ ρνιείν, ηρ Παπαγηάλλε Αηθαηεξίλε - Ρέππα Γιπθεξία, Σν ζεαηξηθφ παηρλίδη σο εξγαιείν ζηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, δεκνζηεπκέλν άξζξν απφ Πξφγξακκα Παηδείαο Οκνγελψλ (2001), «Δκείο & νη άιινη», Αζήλα, Ο.Δ.Γ.Β. νχιεο, ππξίδσλ - Γεψξγηνο.(2008) Έλα ζρνιείν γηα όινπο : Από ηελ έξεπλα ζηελ πξάμε: Παηδαγσγηθή ηεο έληαμεο. Αζήλα : Gutenberg. Σεξδάθε Υξ (2008) Σo ζεαηξηθό παηρλίδη σο πνιύηερλε δηδαθηηθή πξόηαζε ζε πνιππνιηηηζκηθή ηάμε. Σα ζρνιηθά βηβιία σο έλαπζκα γηα λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο, Eπηζηεκνληθφ Bήκα, η. 8. Σξέζζνπ, Δ. (2002). εκεηώζεηο γηα ην κάζεκα : Γηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ : Πξαθηηθέο αζθήζεηο. Π.Σ.Γ.Δ. Α.Π.Θ. Ξελόγισζζε Baker, C. (2001). Δηζαγσγή ζηε δηγισζζία θαη ηε δίγισζζε εθπαίδεπζε. Μ. Γακαλάθεο (επηκ.). Αζήλα : Gutenberg. BellJ., (1997), Μεζνδνινγηθόο ρεδηαζκόο Παηδαγσγηθήο θαη Κνηλσληθήο Έξεπλαο,.Αζήλα : Gutenberg. Blaney, N., Stephan, C., Rosenfield, D., Aronson, E. and Sikes, J. (1977) Interdependence in the classroom: A field study, Journal of Educational Psychology, Vol. 69, pp Courtney, R. (1989) Play drama and thought, Toronto: Ontario: Simone & Pierre. 122

119 Doctoroff, S. (1997) Sociodramatic Script Training and Peer Role Prompting: Two Tactics To Promote Sociodramatic Play and Peer Interaction, Early Child Development and Care, Vol. 136, pp Esoh Elame, Σα δηδαθηηθά όξγαλα γηα ηελ πξόιεςε ηεο βίαο ζε ζρνιηθό πεξηβάιινλ, module 4, unit 2, πιηθφ απφ master Κνηλσληθή Παηδαγσγηθή θαη κάρε ελάληηα ζηε ζρνιηθή βία, Goudman, K. (1986). What s whole in whole language? Portsmouth, New Hampshire: Heinemann. Routman, R. (1988). Transitions: From literature to literacy. Portsmouth, New Hampshire: Heinemann. Από ην δηαδίθηπν: ΗΠΟΓΔ, Αξρέο Λεηηνπξγίαο ρνιείσλ Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο. ηνλ δηθηπαθφ ηφπν: (24/04/2008) Κξηηηθή βηβιηνγξαθίαο Σφζν ην ζεαηξηθφ παηρλίδη, φζν θαη ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε είλαη δχν πεδία πνπ πνιχ πξφζθαηα έθαλαλ ηελ εκθάληζή ηνπο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν. Γηα ην ιφγν απηφ ε ειιελφγισζζε βηβιηνγξαθία θαη γηα ηα δχν αληηθείκελα είλαη πεξηνξηζκέλε θαη νη φπνηεο πξνζπάζεηεο έγηλαλ εληνπίδνληαη ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα πεξίπνπ. Δπίζεο αξθεηέο κειέηεο πνπ έγηλαλ απφ Έιιελεο επηζηήκνλεο δεκνζηεχνληαη ζε επηζηεκνληθά άξζξα ή πεξηνδηθά. Αληίζεηα ε μελφγισζζε βηβιηνγξαθία είλαη πινχζηα, κε έξεπλεο θαη κειέηεο πνπ κεηξνχλ πνιιά ρξφληα. Δλδεηθηηθφ ηεο πξνζπάζεηαο πνπ γίλεηαη ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν λα εκπινπηηζηεί ε βηβιηνγξαθία, δείρλνπλ ηα πιήζνο άξζξα θαη νη εξεπλεηηθέο εξγαζίεο πνπ ππάξρνπλ ζθφξπηεο ζην δηαδίθηπν. 123

120 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Ι Γηα ην δηδαθηηθό ζρεδηαζκό Γξαζηεξηόηεηα 1 Να δσγξαθίζεηε ζην πηάην ην αγαπεκέλν ζαο θαγεηφ θαη λα ην παξνπζηάζεηε ζηελ ηάμε Γξαζηεξηόηεηα 2 Παξαηήξεζε εηθόλσλ-εξσηήζεηο Ση ηξψεη απηφ ην παηδί; Δζχ έρεηο θάεη θάηη ηέηνην; νπ άξεζε; Με ηη ηαΐδεη ε κεηέξα ην παηδί; Έρεηο μαλαδεί αλάινγε εηθφλα; 124

121 Ση ζνπ θάλεη εληχπσζε ζ απηή ηελ εηθφλα; Απφ πνχ πνηα ρψξα είλαη ε κεηέξα θαη ην παηδί; Γξαζηεξηόηεηα 3 Παξνπζίαζε power-point κε ηξνθέο- Κνιιάκε ζε έλα ραξηφλη ηηο πγηεηλέο θαη αλζπγηεηλέο ηξνθέο Γξαζηεξηόηεηα 4 Παξνπζίαζε power-pointκε ηηο θαηεγνξίεο ηξνθψλ. Υσξηζκφο ησλ καζεηψλ ζε νκάδεο κε ην φλνκα ηεο θάζε θαηεγνξίαο ηξνθίκσλ. Μέζα απφ έλα πιήζνο θαξηψλ πξέπεη λα βξνπλ ηηο ηξνθέο πνπ αληηπξνζσπεχεη ε νκάδα ηνπο. πνηα νκάδα ηηο βξεη πην γξήγνξα, θεξδίδεη. Γξαζηεξηόηεηα 5 Να ζπκπιεξψζεηε ηνλ πίλαθα κε ηηο ιέμεηο πνπ βξίζθνληαη ζην θνπηάθη θαζφιηα, καθαξφληα, θαθέο, γηανχξηη, γάια, ηνκάηεο, κπαλάλεο, ηπξί, ζαξδέιεο, πνξηνθάιη, καξνχιη, θαιακαξάθηα ιαραληθά δπκαξηθά θξνχηα φζπξηα γαιαθηνθνκηθά ςαξηθά 125

122 Γξαζηεξηόηεηα 6 Να δηαγξάςεηε ηε ιέμε πνπ δελ ηαηξηάδεη ζηελ θαηεγνξία Φξνχηα : ην κήιν, ην καληαξίλη, ε κπαλάλα, ην θαιακαξάθη Γαιαθηνθνκηθά: ην γάια, ην γηανχξηη, ε ζνθνιάηα, ην βνχηπξν Κξέαηα: ην αξλί, ν θηκάο, ε γαινπνχια, ην θαξπνχδη, ην ρηαπφδη Λαραληθά: ην ζθφξδν, ην θξεκκχδη, ε πηπεξηά, ε κπξηδφια Γξαζηεξηόηεηα 7 Σψξα ζα ρσξηζηνχκε ζε νκάδεο. Ζ θάζε νκάδα ζα ζπδεηήζεη γηα ηηο θσηνγξαθίεο απαληψληαο ζηηο παξαθάησ εξσηήζεηο: Ση δείρλεη ε θσηνγξαθία; Ννκίδεηε φηη θάλεη θαιφ ζηελ πγεία; Αλ λαη, γηαηί;/ Αλ φρη, γηαηί; ΟΜΑΓΑ Α ΟΜΑΓΑ Β 126

123 ΟΜΑΓΑ Γ ΟΜΑΓΑ Γ ΟΜΑΓΑ Δ 127

124 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΙΙ Μειέηε πεξίπησζεο Φαηζνύιεο ζπλαηζζεκάησλ πνπ κνηξάζηεθαλ ζηα παηδηά 128

125 129

126 ΦΧΣΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΑΠΟ ΣΙ ΔΡΓΑΙΔ ΣΧΝ ΠΑΙΓΙΧΝ Γηα ηε δξαζηεξηόηεηα 1 130

127 131

128 Γηα ηε δξαζηεξηόηεηα 3 132

129 Γηα ηε δξαζηεξηόηεηα 4 : νη θάξηεο πνπ δόζεθαλ ζηνπο καζεηέο 133

130 Γηα ηε δξαζηεξηόηεηα 5 θαη 6 134

131 135

132 Γξαζηεξηόηεηα 8 136

133 Υσξηζκόο ζε νκάδεο- Καηαγξαθή ρξήζηκσλ ζπκβνπιώλ ζε ραξηόλη 137

134 Φάζε 2 Τιηθά ν παγθόζκηνο ράξηεο power-point : Ππίν μεπικά σπόνια ο θωηογπάθορ, Peter Menzel, αποθάζιζε να επιζκεθηεί 24 διάθοπεηικέρ σώπερ ζηον κόζμο και να θωηογπαθίζει. Η ιδέα ήηαν, να θωηογπαθίζει ηιρ οικογένειερ με ηα ηπόθιμα πος καηαναλώνοςν ζε μία βδομάδα και ηι λεθηά ξοδεύοςν για αςηά. 138

135 ΦΧΣΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΑΠΟ ΣΟ ΥΧΡΟ ΣΟΤ ΥΟΛΔΙΟΤ 139

136 140

137 141

138 MASTER "SOCIAL PEDAGOGY AND FIGHT AGAINST YOUTH VIOLENCE 2011 MABE Museum education as a mean to avoid violence This active experimentation is implemented within the European project Active and socially constructive methodology to fight against bullying (ref. JLS /2008/DAP3/AG/1340), co-funded by the European Commission in the framework of the Programme Daphne IIII. STAVROS PAPADOPOULOS This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. 142

139 143

140 ABSTRACT In the present work, we tried to highlight the effectiveness of intercultural education insofar as it contributes with its innovative methods, to the proper integration of foreign students into the Greek educational system. We actually searched for alternative forms of educational interventions in a multicultural classroom. Such an alternative intercultural intervention is the museum education, which we implemented in practice, by studying its effects. By analyzing and teaching universal notions through the course of history and in conjunction with the museum education, general research questions were answered to a quite sufficient extent. The main purpose of our intervention is the application of the method of museum education as a means of demonstrating the equivalence of cultures and languages and the improvement of the language level of foreign students, as the main factor for non-violence. Moreover the problem of communication between native and foreign students, not only creates practical problems, but even further stirs up racism and stereotyping. The results of this research have shown that, with this kind of intercultural intervention (parallel to school activities, understanding universal notions), we can achieve the reduction of disputes, the strengthening of teamwork, cooperation, the overall improvement of interpersonal relations between pupils and the sidelining of the factors responsible for the school violence (stereotypes, fear of the "other" due to lack of communication, etc.), are feasible. What we observed in practice was the fact that after the intervention, children interacted in a friendly atmosphere, which led us to conclude that the relations between them began to improve. We also noticed that there hasn t been any effort by foreign students to improve their language during their discussion, and there was no fear of being flouted by their classmates. The museum offered the opportunity to highlight common universal human values and helped the students to understand common elements of different cultures. This way the interpersonal relationships among students were stimulated, communication has been developed (resulting in linguistic improvement) and especially, the foundations for achieving a balanced coexistence between native and foreign students were created. Key Words: ntercultural education, museum education, common human values, enhances the language proficiency, develop democratic consciousness. 144

141 1. Summary: t is clear that in a multicultural and multicolored society the smooth coexistence of the people depends a lot from what it is generally called education and from the educational system that every country follows in order to manage with the best way its student resources. The intercultural education is the mean through which the constructive coexistence is achieved. Its role is very important since it is asked to apply practices in order to eliminate stereotypes that many times cause episodes of violence and bullying. Its goal is to exploit the various cultures, to prevent the formation of stereotypes and prejudices, against persons and cultures and overcome any form of ethnocentric approach, making an educational process that gives substance to human rights. It promotes the integration of foreigners in the school system and helps them have the same potentials and results as everyone else. Having in mind the everyday difficulties and concerns of the teachers, who are confronted daily with problems both in the classroom and outside of it because of the different cultural identities of their students, we sought alternative approaches for the multicultural class, based on the principles of the intercultural education. So as a mean to implement the case study and the teaching design we used the museum education. Given that the museums activities include also educational activities, the definition we can give to the museum education can be summarized as follows: A)Education for all, regardless of gender, age, origin B) Training in groups (school groups, adult groups, with people with special needs, individual visitors, etc.) C) Education through exhibitions, collections, etc. The museum, because of its content, naturally becomes a place for informal learning, inside and outside of the class and detached from any targeted educational assessments. In particular, the museum education reflects principles which are consistent with the concept of multiculturalism. In principle, the museum is a cultural stimuli and therefore becomes a privileged space for intercultural work. 145

142 Also since it s located in an area outside the school environment, it contributes to the spontaneous function of the students. The removal from an environment that at least for foreign students is causing stress enhances the relaxation (these are directly related to the positive climate that is formed within the group). The content of the exhibits in museums reinforces the equality between cultures, especially when it is connected with the subject of history. During the visit to the museum, it is most likely that the children of different groups will want to talk and communicate with each other, leaving aside any prejudices, through the discovery and fascination of the team game. This discharged climate can be transferred in the classroom. Finally, the museum offers the opportunity to discover common human values, to identify and comment on the human biases and put the establish beliefs of tolerance and understanding between different cultures, nations and religions. 2. Objective The method of the museum education as a mean of demonstrating the equality of cultures, and to improve the language level of the foreign students. General objectives Promotion and cultivation of a constructive attitude of students towards history learning. Perception of the continuous change of life and environment of the man and smooth introduction to the concept of cultural evolution. Correlation and comparison of certain Greek elements with elements of other peoples and cultures. Students come into contact and acquaintance with elements from the Greek history and link them with events that occurred in Europe and with the places they live. Enhance the language proficiency mainly of the foreign students. Creation of a friendly atmosphere and team spirit. 146

143 Specific objective Improve student performance in the course of history. Create a climate of acceptance and understanding between foreign and native students. Attempt to improve the oral language level of foreign students and thus the communication with the native classmates. Develop an aesthetic and historicity" perception using the museum as a resource. Familiarity with the cultural creativity and acquirement of social skills. 3. Space and time of instructional design The following teaching design took place in the 10th Elementary School of the city of Ioannina. This school hosts a total of 300 students out of which 40 are foreigners from various countries like Albania, Bulgaria, Russia, etc. After consulting with the Headmaster and the responsible class teacher, a first meeting was held with the students of the 5th class witch numbers 15students out of which 4 were Albanians and 2 were Bulgarians. Instructional design Objective Children to approach the concepts of justice, freedom, and equality also the importance that these concepts have and must have in our lives today. General objectives Develop democratic consciousness Acquirement of new knowledge through outer school activities Reinforce the team spirit Eliminate stereotypes and prejudices Awareness of similarities and differences between cultures Acquisition of knowledge outside the narrow framework of the classroom Students through team work to develop their cognitive abilities and initiatives. 147

144 Specific objectives To approach the concepts of justice, freedom and equality through simple everyday life. Relate the concepts of justice, freedom and equality with democracy. To understand how the concept of justice and equality, in the game and understand the importance of rules. To understand the different expressions of equality, freedom and justice (is the components of democracy) for youngsters and adults, the interculturalism and the time value of these concepts Relate these concepts to the concept of cooperation and mutual respect in all their dimensions To differentiate the concepts of racism and xenophobia as manifested in everyday life and acquire a negative attitude towards any expression of them. Learn their rights and obligations, which is necessary to ensure justice, freedom and equality in a society. Learning through the museum. 4. Methodology The philosophy of the teaching methods must take into account. What must the student learn? What interests him? What he can learn? How and when must learn it? Cooperative learning is seen as one in which students work together in groups of 2 to 5 people, where each member contributes to the solution of a common subject without the direct intervention of the teacher. The team composition is not random but predetermined by the teacher. Modern studies refer to the contribution of teamwork learning in education that improve performance in active learning, provide equal opportunities for students to accept people of different ethnicity, race and gender, the dialogue and the management of heterogeneous classes. 148

145 Especially in a multicultural classroom cooperative learning produces more knowledge, better performance, better relationships between members of the class with multicultural composition, enhances self-esteem and positive self- image of students and strengthens the relationship between the weak and the rest of the students. The brainstorming does not require students to have specific knowledge on the subject of study and allows each student to consider the matter without being evaluated by revoking existing ideas about it. The brainstorming is usually applied at the beginning of the approach a subject in order to determine the level of students. 5. Teaching Plan Preparation Having in mind the specificity of the composition of the class, we sought a material that has a intercultural content. It was of a great help the educational material produced in the framework of the program "Education of Diaspora," which meets the objectives we set above. Therefore this material is not included in the school curriculum, but serves the principles of intercultural education. In this way, students were given the impression that this teaching does not fit within the narrow school context and therefore is not being evaluated. To implement the teamwork method we put the desks in the shape of Π. Visit a local museum of Ioannina. As a continuation of these activities we organized an educational visit to the Folklore Museum of Ioannina. The choice of this museum was not random. We felt that, it could meet the goals we have set. The children didn't have to have specialized historical knowledge. They found, they thought, they were thrilled and amazed. They linked objects in the museum with objects from their country. The previous day they have watched ppt images in order to enter the atmosphere of the visit. 6. Conclusions They managed to approach the concepts of justice freedom equity and democracy. They linked these concepts with the concept of cooperation and mutual respect Contrast was achieved between the above concepts and those racism and xenophobia. 149

146 By visiting the museum the students were discharged from the stress the school environment creates. Foreign students come into contact with the social and cultural life of the host country The communication between foreign and native students was improved. That gives a motive for putting a greater effort in the language. Developed social skills of foreign students 7. Research Case The teaching of universal ideals through the course of history, to improve the language proficiency of students while using the method of museum education as a component for the prevention of school violence. Specific research questions Did the process improved the interpersonal relationships of the students? Whether the application of the method of museum education as a mean of demonstrating the equality of cultures, has improved the level of language of the foreign learners? Did they conquered new knowledge through outer school activity? Was the team spirit strengthened among students? Did they manage to approach the concepts of justice, freedom, equality and democracy as human ideals? Whether the museum education serves the principles of multiculturalism? Intercultural education is directed to the discovery of new teaching methods that meet mainly the need for better communication, developing a mutual respect among students in a multicultural classroom. This was the principle which led us to choose to teach in the classroom universal ideals through the subject of history and then apply it to the museum education activity which would give us great possibilities to achieve our goal. It was observed that children had a relaxed attitude to each other, developing dialogue in a friendly atmosphere, which made us conclude that the relations between them began to improve. This fact made us believe that there has been an effort from the foreign students to 150

147 improve their language, since they were discussing more freely, without fear of becoming victims of derision from their peers. It was very important that mainly foreign students tried to learn things and solve their queries that were created by visiting the museum (oral improvements, freedom of expression). They began to acquire social skills, as they were more talkative and friendly with each other. When asked if they could describe traditional costumes of their country, the turnout was quite good. After this they began to realize that a costume can be embroidered with different colors, but the human need for clothing is the same in all nationalities. They realized the even when they were observing small objects (cups, forks, and other items) doing an automatic comparison with objects that existed in their country or those they have observed in their home. So the museum was a privileged place for an "intercultural" cooperation that in a great extent can be considered successful. It was observed that children of different nationalities, communicated more freely among them, leaving aside any prejudices. 151

148 Η μοςζειακή αγυγή υρ μέζυ ππόλητηρ ηηρ ζσολικήρ βίαρ και η βεληίυζη ηηρ γλυζζικήρ επικοινυνίαρ μεηαξύ γηγενών και αλλοδαπών μαθηηών Stavros Papadopoulos ΔΙΑΓΩΓΗ Σα ηειεπηαία ρξφληα ην θαηλφκελν ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη παιηλλφζηεζεο ζηελ Διιάδα έρεη αιιάμεη ζεκαληηθά ηε δεκνγξαθηθή ζχλζεζε πνιιψλ ζρνιείσλ θαη πεξηνρψλ θαη εθηηκάηαη φηη νη «δηαθνξεηηθνί» μεπεξλνχλ ην 10% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Ζ απμεκέλε παξνπζία αιινδαπψλ ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ζέηεη ηα ζρνιεία κπξνζηά ζε θαηλνχξηα δπζεπίιπηα πξνβιήκαηα θαη νδεγεί ζε αξλεηηθέο αληηδξάζεηο φπσο -ην ζχλεζεο πιένλ θαηλφκελν- γεγελείο γνλείο λα απνθεχγνπλ λα εγγξάθνπλ ηα παηδηά ηνπο ζε ζρνιεία κε παιηλλνζηνχληεο θαη αιινδαπνχο καζεηέο, επεηδή ηα ζεσξνχλ ππνβαζκηζκέλα, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη ζρνιεία κε ακηγή ζρεδφλ αιιφθσλν καζεηηθφ πιεζπζκφ. Ζ Διιάδα, σο ρψξα ππνδνρήο πηα κεηαλαζηψλ, αληηκεησπίδεη φια ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηζαλ θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο εμαθνινπζνχλ λα αληηκεησπίδνπλ άιιεο ρψξεο-κέιε ηεο Δ.Δ. ε κηα πνιππνιηηηζκηθή θαη «πνιχρξσκε» θνηλσλία, είλαη ζαθέο φηη ε νκαιή ζπλχπαξμε ησλ ιαψλ πνπ ηελ απνηεινχλ εμαξηάηαη ελ πνιινίο απφ απηφ πνπ γεληθφηεξα νλνκάδεηαη παηδεία θαη απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνπ αθνινπζεί θάζε ρψξα, ε νπνία πξέπεη λα δηαρεηξηζηεί κε ηνλ πην ζσζηφ ηξφπν ην καζεηηθφ δπλακηθφ ηεο. Γηα ην ιφγν απηφ, ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, απνηειεί ην κέζν κε ην νπνίν επηηπγράλεηαη ε επνηθνδνκεηηθή ζπκβίσζε κέζα ζε έλα πνιππνιηηηζκηθφ θνηλσληθφ-εθπαηδεπηηθφ πιαίζην. Ο ξφινο ηεο θαζίζηαηαη ζεκαληηθφο αθνχ εθ ησλ πξαγκάησλ θαιείηαη λα εθαξκφζεη πξαθηηθέο νη νπνίεο πξέπεη λα εμαιείςνπλ ζηεξεφηππα ηα νπνία πνιιέο θνξέο πξνθαινχλ επεηζφδηα βίαο θαη θαηαζηάζεηο ζρνιηθνχ εθθνβηζκνχ. Πξέπεη λα θαιιηεξγεί έλα θιίκα γεληθήο παηδείαο θαη λα αμηνπνηεί ηνπο δηάθνξνπο πνιηηηζκνχο, λα επηδηψθεη λα εκπνδίζεη ην 152

149 ζρεκαηηζκφ ζηεξεφηππσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ, απέλαληη ζε πξφζσπα θαη πνιηηηζκνχο θαη λα ππεξβεί θάζε κνξθή εζλνθεληξηθήο αληηκεηψπηζεο, πξαγκαηνπνηψληαο κηα εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πνπ δίλεη νπζία ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα πξνσζψληαο ηελ θαηαλφεζε θαη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ιαψλ πνπ έρνπλ κηα θνηλή αληίιεςε γηα ηελ πξφνδν θαη ηελ εηξήλε. Έρεη ζαλ ζηφρν ηελ εμάιεηςε ησλ δηαθξίζεσλ θαη ηνπ απνθιεηζκνχ, πξνζπαζεί λα πξνάγεη ηελ έληαμε ησλ αιινδαπψλ ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα θαη λα ηνπο βνεζήζεη λα έρνπλ ηηο ίδηεο δπλαηφηεηεο θαη απνηειέζκαηα κε φινπο. Έρνληαο ππφςε ηηο θαζεκεξηλέο δπζθνιίεο θαη αλεζπρίεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, νη νπνίνη έξρνληαη θαζεκεξηλά αληηκέησπνη κε πξνβιήκαηα ηφζν κέζα ζηελ ηάμε φζν θαη έμσ απ απηή ιφγσ ηεο δηαθνξεηηθήο πνιηηηζκηθήο ηαπηφηεηαο ησλ καζεηψλ, επηιέμακε λα αλαδείμνπκε θνηλά ζηνηρεία ηα νπνία ζα κπνξέζνπλ λα απνηειέζνπλ γέθπξα επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ καζεηψλ (γεγελψλ θαη αιινδαπψλ) θαη παξάιιεια έλα ηξφπν άξζεο ζηεξενηχπσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ. Με βάζε ηηο αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο αλαδεηήζακε ελαιιαθηηθέο κνξθέο πξνζέγγηζεο ηεο πνιππνιηηηζκηθήο ηάμεο. ηελ θαηεχζπλζε απηή ε κνπζεηαθή αγσγή ππεξεηεί ζε κεγάιν βαζκφ ηηο αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο (Γ. Νηθνιάνπ, «Έληαμε θαη Δθπαίδεπζε», ζει. 252). Ωο κέζν πινπνίεζεο ινηπφλ ηεο κειέηεο πεξίπησζεο θαη ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ ρξεζηκνπνηήζεθε ε κέζνδνο ηεο κνπζεηαθήο αγσγήο. Έρνληαο ππφςε φηη φιεο νη δξαζηεξηφηεηεο ζην ρψξν ησλ κνπζείσλ εκπεξηέρνπλ θαη εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ν νξηζκφο πνπ κπνξνχκε λα δψζνπκε γηα ηε κνπζεηαθή αγσγή κπνξεί λα ζπλνςηζηεί ζηα παξαθάησ: Α) Δθπαίδεπζε γηα φινπο αλεμάξηεηα απφ θχιν, ειηθία, θαηαγσγή Β) Δθπαίδεπζε ζε νκάδεο (ζρνιηθέο νκάδεο, ελειίθσλ, νκάδεο αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο, κεκνλσκέλνη επηζθέπηεο θ.η.ι.) Γ) Δθπαίδεπζε κέζα απφ εθζέζεηο, ζπιινγέο θ.α. Ζ κνπζεηαθή αγσγή κπνξεί λα έρεη άηππν ή κε ηππηθφ ραξαθηήξα. Σν κνπζείν ιφγσ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ είλαη θπζηθφ λα απνηειεί ρψξν άηππεο κάζεζεο ε νπνία ιακβάλεη ρψξα έμσ απφ ηα ζηελά φξηα ηεο ηάμεο θαη απνδεζκεπκέλε απφ νπνηεζδήπνηε ζηνρνπνηεκέλεο εθπαηδεπηηθέο αμηνινγήζεηο. Δηδηθφηεξα ε κνπζεηαθή εθπαίδεπζε αληαλαθιά ζπγθεθξηκέλεο αξρέο νη νπνίεο είλαη ζπκβαηέο 153

150 κε ηελ έλλνηα ηεο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο. Καη αξρήλ ην κνπζείν απνηειεί θνξέα πνιηηηζκηθψλ εξεζηζκάησλ θαη σο εθ ηνχηνπ πξνλνκηαθφ ρψξν δηαπνιηηηζκηθήο εξγαζίαο. Δπίζεο βξίζθεηαη ζε ρψξν έμσ απφ ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ, γεγνλφο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ απειεπζέξσζε θαη ηελ απζφξκεηε ιεηηνπξγία ησλ καζεηψλ. Ζ ραιάξσζε θαη ε απνκάθξπλζε απφ έλα πεξηβάιινλ πνπ, ηνπιάρηζηνλ ζηνπο αιινδαπνχο καζεηέο πξνθαιεί άγρνο ιεηηνπξγεί εληζρπηηθά (ηα παξαπάλσ ζπλδένληαη άκεζα κε ην ζεηηθφ θιίκα πνπ δηακνξθψλεηαη ζην πιαίζην ηεο νκάδαο). Σν πεξηερφκελν ησλ εθζεκάησλ ζηα κνπζεία εληζρχεη ην αμίσκα ηεο ηζνηηκίαο ησλ πνιηηηζκψλ, εηδηθά κάιηζηα φηαλ ζπλδεζνχλ κε ηελ χιε ηεο ηζηνξίαο. Σν πην πηζαλφ είλαη θαηά ηελ επίζθεςε ζην κνπζείν λα ζειήζνπλ ηα παηδηά ησλ δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ λα κηιήζνπλ θαη λα επηθνηλσλήζνπλ κεηαμχ ηνπο, αθήλνληαο θαηά κέξνπο ηηο φπνηεο πξνθαηαιήςεηο, παξαζπξκέλα απφ ηελ αλαθάιπςε θαη ηε γνεηεία ηνπ θαηλνχξηνπ κέζα απφ ην νκαδηθφ παηρλίδη. Σν απνθνξηηζκέλν απηφ θιίκα κπνξεί λα κεηαθεξζεί θαη ζηε ζρνιηθή ηάμε. Σέινο ην κνπζείν πξνζθέξεη ηελ επθαηξία λα αλαδεηρζνχλ θνηλέο παλαλζξψπηλεο αμίεο, λα εληνπίζνπκε θαη λα ζρνιηάζνπκε ηελ αλζξψπηλε κηζαιινδνμία θαη λα ζεκειηψζνπκε πεπνηζήζεηο αλνρήο θαη θαηαλφεζεο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ, εζλψλ θαη ζξεζθεηψλ (Γ. Νηθνιάνπ, «Έληαμε θαη Δθπαίδεπζε», ζζ ). Σκοπόρ Ζ εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ ηεο κνπζεηαθήο αγσγήο σο κέζν αλάδεημεο ηεο ηζνηηκίαο ησλ πνιηηηζκψλ, θαη βειηίσζεο ηνπ γισζζηθνχ επηπέδνπ ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ (πξβι.: Αλδξένπ Α., Ηζηνξία, Μνπζείν θαη ρνιείν Θεζ/λίθε 1996) Γενικοί ζηόσοι Πξνψζεζε θαη θαιιηέξγεηα επνηθνδνκεηηθήο ζηάζεο ησλ καζεηψλ απέλαληη ζηελ ηζηνξηθή κάζεζε. Αληίιεςε ηεο ζπλερνχο αιιαγήο ηεο δσήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ αλζξψπνπ θαη νκαιή εηζαγσγή ζηελ έλλνηα ηεο πνιηηηζκηθήο εμέιημεο. πζρέηηζε θαη ζχγθξηζε νξηζκέλσλ ειιεληθψλ ζηνηρείσλ κε ζηνηρεία άιισλ ιαψλ θαη πνιηηηζκψλ. Οη καζεηέο λα έξζνπλ ζε επαθή θαη γλσξηκία κε ζηνηρεία απφ ηελ ηζηνξία ησλ Διιήλσλ θαη λα ηα ζπλδέζνπλ κε γεγνλφηα πνπ ζπλέβεζαλ ζηελ Δπξψπε θαη ζηνπο ρψξνπο φπνπ δνπλ. Δλίζρπζε ηεο γισζζηθήο ηθαλφηεηαο θπξίσο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ. 154

151 Γεκηνπξγία θηιηθνχ θιίκαηνο θαη νκαδηθνχ πλεχκαηνο. Ειδικοί ζηόσοι Βειηίσζε ηεο καζεηηθήο επίδνζεο ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο. Γεκηνπξγία θιίκαηνο αιιεινθαηαλφεζεο θαη απνδνρήο κεηαμχ αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ. Πξνζπάζεηα βειηίσζεο ηνπ πξνθνξηθνχ γισζζηθνχ επηπέδνπ ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο επηθνηλσλίαο κε ηνπο γεγελείο ζπκκαζεηέο ηνπο. Αηζζεηηθή θαιιηέξγεηα θαη ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο «ηζηνξηθφηεηαο» κε ηε ρξήζε ηνπ κνπζείνπ σο πεγή πιεξνθφξεζεο. Δμνηθείσζε κε ηελ πνιηηηζηηθή δεκηνπξγία θαη απφθηεζε θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ. ΜΔΡΟ Α 1.1 Υώξνο θαη ρξόλνο δηδαθηηθνύ ζρεδηαζκνύ Ο παξαθάησ δηδαθηηθφο ζρεδηαζκφο έιαβε ρψξα ζε ζρνιείν ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηεο πφιεο ησλ Ησαλλίλσλ θαη ζπγθεθξηκέλα ζην 10 ν δεκνηηθφ ζρνιείν. Σν ελ ιφγσ ζρνιείν θηινμελεί ζπλνιηθά γχξσ ζηνπο 300 καζεηέο, εθ ησλ νπνίσλ νη 40 είλαη αιινδαπνί απφ δηάθνξεο ρψξεο φπσο Αιβαλία, Βνπιγαξία, Ρσζία θ.η.ι. Καηφπηλ ζπλελλφεζεο κε ηνλ δηεπζπληή θαη ηνλ ππεχζπλν εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο, πξαγκαηνπνηήζεθε κία πξψηε ζπλάληεζε κε ηνπο καζεηέο ηεο πέκπηεο ηάμεο πνπ αξηζκνχζε 15 καζεηέο, εθ ησλ νπνίσλ 4 Αιβαλνί θαη 2 Βνχιγαξνη. ην ζεκείν απηφ αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε δηάηαμε ηεο ηάμεο επλννχζε ηε δαζθαινθεληξηθή κνξθή δηδαζθαιίαο κε ηε δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ λα είλαη ζε κεησπηθή κνξθή. 1.2 Γηδαθηηθόο ζρεδηαζκόο Γηδαθηηθή ελόηεηα: Αλζξψπηλα δηθαηψκαηα, ηζφηεηα θαη ειεπζεξία Απφ ην εγρεηξίδην : Δκείο θαη νη άιινη, βηβιίν καζεηή, ζει Γηάξθεηα Γηδαζθαιίαο: 3 ψξεο Μάζεκα: Ηζηνξία Σάμε: Πέκπηε Σκοπόρ Σα παηδηά λα πξνζεγγίζνπλ ηηο έλλνηεο ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ειεπζεξίαο, θαη ηεο ηζνηηκίαο βησκαηηθά θαη λα αληηιεθζνχλ ηε δηαρξνληθφηεηα θαη ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα ησλ ελλνηψλ απηψλ, 155

152 αιιά θαη ηε ζεκαζία πνπ έρνπλ θαη πξέπεη λα έρνπλ ζηε δσή καο ζήκεξα. Γενικοί ζηόσοι Καιιηέξγεηα δεκνθξαηηθήο ζπλείδεζεο ησλ καζεηψλ Καηάθηεζε λέαο γλψζεο κέζσ παξαζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Δλίζρπζε νκαδηθνχ πλεχκαηνο Άξζε ζηεξενηχπσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ Αληίιεςε νκνηνηήησλ θαη δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ πνιηηηζκψλ Καηάθηεζε ηεο γλψζεο έμσ απφ ην ζηελφ πιαίζην ηεο ζρνιηθήο ηάμεο Οη καζεηέο κέζα απφ νκαδηθέο εξγαζίεο λα θαιιηεξγήζνπλ ηηο γλσζηηθέο ηνπο ηθαλφηεηεο θαη πξσηνβνπιίεο (. νχιεο, ζει. 361) Ειδικοί ζηόσοι Να πξνζεγγίζνπλ ηηο έλλνηεο ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο ηζνηηκίαο κέζα απφ απιέο θαηαζηάζεηο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο Να ζπλδέζνπλ ηηο έλλνηεο ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο ηζνηηκίαο κε ηε δεκνθξαηία Να αληηιεθζνχλ πψο ιεηηνπξγεί ε έλλνηα ηεο δηθαηνζχλεο αιιά θαη ηεο ηζνηηκίαο κέζα ζην παηρλίδη θαη λα αληηιεθζνχλ ηε ζεκαζία ησλ θαλφλσλ Να αληηιεθζνχλ ηηο δηαθνξεηηθέο εθθξάζεηο ηεο ηζφηεηαο, ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο δηθαηνζχλεο (δειαδή ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηε δεκνθξαηία) ζηε δσή κηθξψλ θαη κεγάισλ, ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη ηε δηαρξνληθή αμία απηψλ ησλ ελλνηψλ Να ζπλδέζνπλ απηέο ηηο έλλνηεο κε ηελ έλλνηα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηνπ αιιεινζεβαζκνχ ζε φιεο ηηο δηαζηάζεηο ηνπο Να αληηδηαζηείινπλ απηέο ηηο έλλνηεο κε ην θαηλφκελν ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο μελνθνβίαο φπσο εθδειψλνληαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή θαη λα απνθηήζνπλ κηα αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζε θάζε έθθξαζή ηνπο Να κάζνπλ ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο, ν ζεβαζκφο θαη ε ηήξεζε ησλ νπνίσλ είλαη απαξαίηεηα γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο ηζνηηκίαο ζε κηα θνηλσλία Ζ κάζεζε κέζα απφ ην ρψξν ηνπ κνπζείνπ 1.3 Μεζνδνινγία Ζ θηινζνθία ησλ κεζφδσλ ζε θάζε δηδαζθαιία πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε 156

153 Ση πξέπεη λα κάζεη ν καζεηήο Ση ηνλ ελδηαθέξεη Ση κπνξεί λα κάζεη Πψο θαη πφηε πξέπεη λα ην κάζεη Ωο νκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε ζεσξνχκε εθείλε θαηά ηελ νπνία νη καζεηέο εξγάδνληαη καδί ζε νκάδα ησλ 2 έσο 5 αηφκσλ, φπνπ θάζε κέινο ζπκκεηέρεη ζηε ιχζε ελφο θνηλνχ ζέκαηνο ρσξίο ηελ άκεζε επέκβαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ ζχλζεζε ηεο νκάδαο δελ είλαη ηπραία αιιά πξνθαζνξηζκέλε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Οη ζχγρξνλεο κειέηεο αλαθέξνληαη ζηε ζπλεηζθνξά ηεο νκαδνζπλεξγαηηθήο κάζεζεο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ζηε βειηίσζε ηεο επίδνζεο, ζηελ ελεξγεηηθή κάζεζε, ζηελ παξνρή ηζφηεηαο επθαηξηψλ ζηνπο καζεηέο, ζηελ απνδνρή αηφκσλ δηαθνξεηηθήο εζληθφηεηαο, θπιήο θαη θχιινπ, ζην δηάινγν θαη ζηε δηαρείξηζε ηεο εηεξνγέλεηαο ηεο ηάμεο. Δηδηθά ζε κία πνιππνιηηηζκηθή ηάμε ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε παξάγεη πεξηζζφηεξε γλψζε, θαιχηεξεο επηδφζεηο, θαιχηεξεο ζρέζεηο αλάκεζα ζηα κέιε ηεο ηάμεο κε πνιππνιηηηζκηθή ζχλζεζε, εληζρχεη ηελ απηνεθηίκεζε θαη ηε ζεηηθή απηνεηθφλα ησλ καζεηψλ θαη ελδπλακψλεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ αδχλαησλ θαη ησλ ππφινηπσλ καζεηψλ. Οη δηάθνξεο έξεπλεο έρνπλ απνδείμεη φηη ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε αλαπηχζζεη ην ακνηβαίν ελδηαθέξνλ θαη ηε δηαπξνζσπηθή εκπηζηνζχλε κεηαμχ ησλ καζεηψλ κηαο νκάδαο. (Α. Σξηιηαλφο, ζει. 59) Ο θαηαηγηζκφο ηδεψλ (brainstorming) δελ απαηηεί απφ ηνπο καζεηέο λα έρνπλ εηδηθέο γλψζεηο φζνλ αθνξά ην ζέκα κειέηεο θαη επηηξέπεη ζηνλ θάζε καζεηή λα εθθξαζηεί γηα ην ζέκα ρσξίο λα αμηνινγεζεί, αλαθαιψληαο πξνυπάξρνπζεο ηδέεο ζρεηηθά κ απηφ. Οη ηδέεο πνπ εθθξάδνληαη κπνξεί λα κε ζπκβαδίδνπλ κε ηηο πξνζδνθίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σζηφζν κε ηελ ηερληθή απηή δεκηνπξγείηαη κία ηξάπεδα ηδεψλ νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη δεκηνπξγηθά ζηε ζπλέρεηα. Ο θαηαηγηζκφο ηδεψλ εθαξκφδεηαη ζπλήζσο ζηελ αξρή ηεο πξνζέγγηζεο ελφο γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ κε ζηφρν λα δηαπηζησζεί ην επίπεδν ησλ καζεηψλ θαη λα γίλεη δηαζαθήληζε ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ελλνηψλ ή νξηζκψλ. 1.4 Πξνεηνηκαζία ρεδίνπ Γηδαζθαιίαο Λακβάλνληαο ππφςε ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηεο ζχλζεζεο ηεο ηάμεο, αλαδεηήζακε πιηθφ ην νπνίν λα έρεη δηαπνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν. ηελ θαηεχζπλζε απηή βνήζεζε ηδηαίηεξα ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ παξήρζε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο «Παηδεία νκνγελώλ», ην νπνίν αληαπνθξίλεηαη ζηνπο ζηφρνπο πνπ ζέζακε παξαπάλσ. πλεπψο ην παξαπάλσ πιηθφ δελ 157

154 πεξηιακβάλεηαη ζην αλαιπηηθφ ζρνιηθφ πξφγξακκα, αιιά εμππεξεηεί ηηο αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ δφζεθε ζηνπο καζεηέο ε αίζζεζε φηη ε ζπγθεθξηκέλε δηδαζθαιία δελ εληάζζεηαη ζηα ζηελά ζρνιηθά πιαίζηα θαη ζπλεπψο δελ αμηνινγείηαη. Γηα λα εθαξκνζηεί ε νκαδνζπλεξγαηηθή κέζνδνο ζεσξήζακε ζσζηφ λα ηνπνζεηήζνπκε ηα ζξαλία ζε ζρήκα Π 1.5 Δθαξκνγή ζρεδίνπ δηδαζθαιίαο Γηάξθεηα : 3 δηδαθηηθέο ψξεο Μάθημα πολιηιζμού ηην ώπα ηηρ ιζηοπίαρ ηελ αξρή ηεο δηδαζθαιίαο δφζεθε ζηα παηδηά ην θείκελν ηεο ζειίδαο 42 (βι. Παξάξηεκα ζει. 24). Αθνχ έγηλε κία κεγαιφθσλε αλάγλσζε ζηε ζπλέρεηα νη καζεηέο ρσξίζηεθαλ ζε 3 νκάδεο ησλ 5 αηφκσλ θαη θιήζεθαλ λα δηαβάζνπλ μαλά ην θείκελν θαη λα ζπδεηήζνπλ κε βάζε ηηο εξσηήζεηο: - Πνύ λνκίδεηο όηη πξέπεη λα πάλε νη καζεηέο; Γηαηί ; Έλαο εθπξφζσπνο απφ θάζε νκάδα παξνπζίαζε ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπδήηεζεο ζηελ ηάμε. Μ απηφλ ηνλ ηξφπν νη καζεηέο κπήζεθαλ ζην λφεκα αιιά θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο δεκνθξαηίαο. Αθνχ νινθιεξψζεθε επηηπρψο ε παξαπάλσ δξαζηεξηφηεηα, κέζσ πξνβνιήο παξνπζηάζηεθαλ ζηα παηδηά νη εηθφλεο ησλ ζειίδσλ 42 θαη 43 (βι. Παξάξηεκα ζ.ζ. 24, 25) θαη βάζεη ησλ εηθφλσλ θαη ηεο ζεκείσζεο αθνινχζεζε ζπδήηεζε ζηελ ηάμε. Αθνχ εθθξάζηεθαλ θαη αθνχζηεθαλ νη απφςεηο ησλ καζεηψλ ζπδεηήζεθε ε θξάζε ηνπ Γάιινπ θηιφζνθνπ Μνληεζθηέ «ε ειεπζεξία ηνπ ελόο ζηακαηά εθεί πνπ αξρίδεη ε ειεπζεξία ηνπ άιινπ». ηε ζπλέρεηα ηεο δηδαζθαιίαο δφζεθε ζηνπο καζεηέο ε θξάζε «ζηε δεκνθξαηία ππάξρνπλ θαλόλεο όπσο θαη ζην παηρλίδη». Έρνληαο σο αθφξκεζε ηελ παξαπάλσ θξάζε ηνπο δεηήζεθε λα πξνβιεκαηηζηνχλ, παξαηεξψληαο παξάιιεια ηηο εηθφλεο ηεο ζειίδαο 44 (βι. Παξάξηεκα ζει.26). Καηφπηλ απηνχ έγξαςαλ ιέμεηο ή θξάζεηο πνπ ηνπο έξρνληαλ ζην κπαιφ κε βάζε ηε θξάζε θαη ηηο εηθφλεο (βι. Παξάξηεκα ζει. 27,28,29). Να ζεκεησζεί φηη ε ζχλζεζε ησλ νκάδσλ πξνέθπςε απφ επηινγή αλάινγα κε ην αξρηθφ γξάκκα ηνπ νλφκαηφο ηνπο. Με ηνλ ηξφπν απηφ επεηεχρζε ε επηθνηλσλία θαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ. 158

155 Έρνληαο θάλεη ινηπφλ κία πξψηε ζπδήηεζε πάλσ ζηηο βαζηθέο έλλνηεο ηεο δεκνθξαηίαο, ηεο ειεπζεξίαο θαη ηνπ ζεβαζκνχ ηνπ άιινπ, πξνρσξήζακε πξνζπαζψληαο λα δψζνπκε ζηνπο καζεηέο λα αληηιεθζνχλ ηηο δηαθνξεηηθέο εθθξάζεηο ηεο ηζφηεηαο, ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο δηθαηνζχλεο, ηε δηαπνιηηηκηθφηεηα αιιά θαη ηε δηαρξνληθφηεηα απηψλ ησλ ελλνηψλ. Κχξηνο ζθνπφο ήηαλ ε αληηδηαζηνιή απηψλ ησλ ελλνηψλ κε ην θαηλφκελν ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο μελνθνβίαο, φπσο απηφο εθδειψλεηαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή θαη λα απνθηήζνπλ κηα αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζε θάζε έθθξαζή ηνπ. Σίηινο ελόηεηαο: Όινη νη άλζξσπνη πξέπεη λα είλαη ειεύζεξνη θαη λα έρνπλ ίζεο επθαηξίεο. Γξαζηεξηόηεηα: Εεηήζεθε απφ ηνπο καζεηέο λα ζρνιηάζνπλ ηηο εηθφλεο ησλ ζειίδσλ 46 θαη 47 ηνπ ζρνιηθνχ βηβιίνπ. Μεηά ηε ζπδήηεζε δφζεθε ζηνπο καζεηέο ε ίδηα εηθφλα παξνηξχλνληάο ηνπο λα ζπκπιεξψζνπλ ηα «ζπλλεθάθηα» (ηα νπνία ελ ησ κεηαμχ είραλ ζβεζηεί) κε δηθέο ηνπο ηδέεο (βι. Παξάξηεκα ζ.ζ ). Δπίζθεςε ζην ιανγξαθηθό κνπζείν ηεο πόιεο ησλ Ισαλλίλσλ Καηφπηλ ζπλελλφεζεο κε ην δηεπζπληή θαη ηνλ ππεχζπλν εθπαηδεπηηθφ ηεο ηάμεο θαη σο ζπλέρεηα ησλ παξαπάλσ δξαζηεξηνηήησλ πξαγκαηνπνηήζεθε εθπαηδεπηηθή επίζθεςε ζην Λανγξαθηθφ κνπζείν Ησαλλίλσλ. Ζ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνπζείνπ δελ ήηαλ ηπραία, αιιά θξίλακε απφ θνηλνχ φηη κπνξνχζε λα αληαπνθξηζεί ζηνπο ζηφρνπο πνπ είρακε ζέζεη. Δηδηθφηεξα ε ζπγθεθξηκέλε επηινγή θξίζεθε θαηάιιειε δηφηη δελ πξναπαηηνχζε απφ ηα παηδηά εμεηδηθεπκέλεο ηζηνξηθέο γλψζεηο. Παξαηήξεζαλ, ζθέθηεθαλ, ελζνπζηάζηεθαλ, απφξεζαλ θαη ζπλέδεζαλ αληηθείκελα ηνπ κνπζείνπ κε αληίζηνηρα αληηθείκελα ηεο ρψξαο ηνπο. Σελ πξνεγνχκελε κέξα ηνπο είρε πξνβιεζεί ppt κε εηθφλεο ψζηε λα κπνπλ ζην θιίκα ηεο επίζθεςεο. (Βι. Παξάξηεκα, ζζ , ελδεηθηηθά) 1.6 πκπεξάζκαηα Καηάθεξαλ λα πξνζεγγίζνπλ ηηο έλλνηεο ηεο δηθαηνζχλεο ηεο ειεπζεξίαο ηεο ηζνηηκίαο θαη ηεο δεκνθξαηίαο πλέδεζαλ ηηο παξαπάλσ έλλνηεο κε ηελ έλλνηα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηνπ αιιεινζεβαζκνχ 159

156 Δπηηεχρζεθε ε αληηδηαζηνιή ησλ παξαπάλσ ελλνηψλ κε ην θαηλφκελν ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο μελνθνβίαο Με ηελ επίζθεςε ζην κνπζείν απνθνξηίζηεθαλ ζπλαηζζεκαηηθά απφ ην άγρνο πνπ ηνπο δεκηνπξγνχζε ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ Οη αιινδαπνί καζεηέο ήξζαλ ζε επαθή κε ηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή δσή ηεο ρψξαο ππνδνρήο Βειηηψζεθε ε επηθνηλσλία κεηαμχ αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ ε νπνία απφ κφλε ηεο απνηειεί έλα θίλεηξν γηα κεγαιχηεξε πξνζπάζεηα ζηε γιψζζα Αλαπηχρζεθε ε θνηλσληθή δεμηφηεηα ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ ΜΔΡΟ Β 2.1. Μειέηε Πεξίπησζεο (Case study) Ζ κειέηε πεξίπησζεο είλαη ε ελδειερήο εμέηαζε ελφο θαηλνκέλνπ ζην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ θαη θπξίσο απφ ηελ νπηηθή πιεπξά ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ θαηλνκέλνπ απηνχ. Ο ζρεδηαζκφο ηεο μεθηλά απφ ηε ράξαμε ελφο εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο θαη πξνυπνζέηεη ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ, ηελ αλάιπζή ηνπο αιιά θαη ηελ εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ. Με ηελ παξνχζα κειέηε πεξίπησζεο, πξνζπαζήζακε λα δηεξεπλήζνπκε θαηά πφζν ην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο ζπκβάιεη ζηε γισζζηθή βειηίσζε ησλ καζεηψλ θαη εηδηθφηεξα ησλ αιινδαπψλ. Γηδάρζεθαλ έλλνηεο νη νπνίεο αθνξνχλ παλαλζξψπηλα ηδαληθά θαη αθνξνχλ φινπο, αλεμαξηήησο ρξψκαηνο, εζληθφηεηαο, ζξεζθείαο θαη θχινπ. Πεξηγξάθνληαη νη αληηδξάζεηο ησλ καζεηψλ θαη θαηά πφζν ε γισζζηθή βειηίσζε απέθεξε θαιχηεξα απνηειέζκαηα ζηηο δηαπξνζσπηθέο ηνπο ζρέζεηο κε απνηέιεζκα λα κεησζεί ν ξαηζηζκφο αιιά θαη ηα θαηλφκελα βίαο (ιεθηηθά, ζσκαηηθά θ.η.ι.). ην θνκκάηη απηφ ζεσξήζακε φηη ζα απέθεξε ζεηηθφηαηα απνηειέζκαηα ε παξαζρνιηθή δξαζηεξηφηεηα επίζθεςεο ζην κνπζείν (ρξήζε κνπζεηαθήο αγσγήο). Δηδηθά ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ε κειέηε πεξίπησζεο ζεσξείηαη πνιχ απνηειεζκαηηθή, αθνχ κέζσ ηεο δεηγκαηνιεπηηθήο έξεπλαο, γίλεηαη πξνζπάζεηα δηαπίζησζεο θαη επαιήζεπζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο (Cohen & Manion, 1997, ζ. 153). 160

157 2.2 Γεηγκαηνιεςία Ο πιεζπζκφο αθνξά φινπο ηνπο καζεηέο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ησλ ζρνιείσλ ηνπ Ννκνχ Ησαλλίλσλ. Έρνληαο ππφςε ινηπφλ ηα δεκνηηθά ζρνιεία ηα νπνία εκθαλίδνπλ ην πςειφηεξν πνζνζηφ αιινδαπψλ καζεηψλ, πξνρσξήζακε ζηε κέζνδν ηεο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο θαη απηφ ζπλέβε δηφηη απνηειεί ηε ζηνηρεησδέζηεξε κνξθή δεηγκαηνιεςίαο ( θαηά πηζαλφηεηα (simple random sampling). Ζ κέζνδνο απηή ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ιφγσ ηεο απιφηεηάο ηεο. Ζ απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ελφο πιήξνπο θαηαιφγνπ ησλ ζηνηρείσλ ηνπ πιεζπζκνχ ρσξίο ειιείςεηο ή επαλαιήςεηο. Αθνχ ηεξήζεθαλ απηά ηα δεδνκέλα, κε ηε κέζνδν ηεο θιήξσζεο επειέγε ην 10 Γεκνηηθφ ρνιείν Ησαλλίλσλ θαη θαηφπηλ απηνχ ζθφπηκα επειέγε ε Πέκπηε ηάμε, ζηελ νπνία ππήξραλ αιινδαπνί καζεηέο θαη ζεσξήζακε πσο είλαη ζε ειηθία πνπ δπλεηηθά ζα έξρνληαη πνιιέο θνξέο αληηκέησπνη κε θαηλφκελα βίαο (ελδερνκέλσο θαη ιφγσ ηεο κε επαξθνχο θαηάθηεζεο ηεο γιψζζαο θαη ηεο θνπιηνχξαο ηεο ρψξαο ππνδνρή 161

158 2.3 θνπόο Ζ ρξεζηκφηεηα ηεο κειέηεο πεξίπησζεο έρεη πνιχ κεγάιε ζεκαζία, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε πνπ εμεηάδνπκε, αλαθνξηθά δειαδή κε ηξφπνπο απάιεηςεο ηνπ ζρνιηθνχ εθθνβηζκνχ. Αμίδεη νπζηαζηηθά λα εμεηάδνληαη θαηλνηφκνη ηξφπνη θαη θαηά πφζν απηνί κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ πξφιεςε ηέηνησλ δπζάξεζησλ θαη δχζθνισλ θαηλνκέλσλ, εηδηθά κε κεζφδνπο πνπ δίλνπλ ζηνπο καζεηέο ηελ επθαηξία λα ζπζθίμνπλ ηηο ζρέζεηο ηνπο μεπεξλψληαο ζηεξεφηππα θαη πξνθαηαιήςεηο. Κχξηνο ζθνπφο είλαη ε κείσζε θαηλνκέλσλ πνπ εληζρχνπλ ηε ζρνιηθή βία θαη ην ζρνιηθφ εθθνβηζκφ (bullying). Παξαθάησ ηίζεληαη θάπνηα εξσηήκαηα κε ηα νπνία θαινχκαζηε λα επηβεβαηψζνπκε ή λα απνξξίςνπκε ηε κεζνδνινγία πνπ εθαξκφζακε γηα λα πεηχρνπκε ην ζθνπφ καο. 2.4 Δξεπλεηηθή Τπόζεζε Ζ δηδαζθαιία παλαλζξψπηλσλ ηδαληθψλ κέζα απφ ην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο, κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο γισζζηθήο ηθαλφηεηαο ησλ καζεηψλ κε παξάιιειε ρξήζε ηεο κεζφδνπ ηεο κνπζεηαθήο αγσγήο σο ζπληζηψζαο γηα ηελ πξφιεςε ηεο ζρνιηθήο βίαο. 2.5 πγθεθξηκέλα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα Ζ δηαδηθαζία επέηξεςε ηε βειηίσζε ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο ησλ καζεηψλ; Καηά πφζν κε ηελ εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ ηεο κνπζεηαθήο αγσγήο, σο κέζν αλάδεημεο ηεο ηζνηηκίαο ησλ πνιηηηζκψλ, βειηηψζεθε ην γισζζηθφ επίπεδν ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ; Δμνηθεηψζεθαλ νη αιινδαπνί καζεηέο κε ηελ πνιηηηζηηθή δεκηνπξγία; Απέθηεζαλ θνηλσληθέο δεμηφηεηεο; Καηέθηεζαλ λέα γλψζε κέζσ ηεο παξαζρνιηθήο δξαζηεξηφηεηαο; Δληζρχζεθε ην νκαδηθφ πλεχκα κεηαμχ ησλ καζεηψλ; Καηάθεξαλ λα πξνζεγγίζνπλ ηηο έλλνηεο ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ειεπζεξίαο, ηεο ηζνηηκίαο θαη ηεο δεκνθξαηίαο σο παλαλζξψπηλα ηδαληθά; Δπηηεχρζεθε ε αληηδηαζηνιή ησλ παξαπάλσ ελλνηψλ κε ην θαηλφκελν ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο μελνθνβίαο; 162

159 Καηά πφζν εμππεξεηεί ε κνπζεηαθή αγσγή ηηο αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο; Ζ δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζηξέθεηαη ζηελ αλαθάιπςε λέσλ παηδαγσγηθψλ κεζφδσλ, νη νπνίεο ηθαλνπνηνχλ θπξίσο ηελ αλάγθε γηα θαιχηεξε επηθνηλσλία, αλάπηπμε ηνπ απηναηζζήκαηνο αιιά θαη ηνπ ακνηβαίνπ ζεβαζκνχ ησλ καζεηψλ κέζα ζε κηα πνιππνιηηηζκηθή ηάμε (Γ.Νηθνιάνπ, ζ. 237). Απηή ήηαλ θαη ε βαζηθή αξρή ε νπνία καο νδήγεζε λα επηιέμνπκε ηε δηδαζθαιία κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε παλαλζξψπηλσλ ηδαληθψλ (άξζε ζηεξενηχπσλ, ηζφηεηα θ.η.ι.) κέζσ ηεο ηζηνξίαο θαη ελ ζπλερεία λα εθαξκφζνπκε ηε κνπζεηαθή αγσγή σο παξαζρνιηθή δξαζηεξηφηεηα κε ηελ νπνία ζα είρακε κεγάιεο πηζαλφηεηεο λα πεηχρνπκε ην ζθνπφ καο. Αθνχ έγηλε ε δηδαζθαιία ελλνηψλ νη νπνίεο βνήζεζαλ ηνπο καζεηέο λα θαηαιάβνπλ θπξίσο ηελ ζεκαζία ηεο ηζφηεηαο θαη ηνπ αιιεινζεβαζκνχ, (γεγελείο θαη αιινδαπνί), ην θχξην βάξνο δφζεθε ζηε κνπζεηαθή αγσγή. πσο πξναλαθέξακε, κφλν θαη κφλν ην γεγνλφο φηη ε δξαζηεξηφηεηα απηή εθηπιίρζεθε έμσ απφ ηα ζηελά πιαίζηα ηνπ ζρνιείνπ, ηελ έθαλε άθξσο ελδηαθέξνπζα θαη δηαζθεδαζηηθή γηα ηνπο καζεηέο. Παξαηεξήζεθε φηη ηα παηδηά, εκθάληζαλ ραιαξή ζηάζε κεηαμχ ηνπο, αλαπηχζζνληαο δηάινγν ζε θηιηθφ θιίκα, πξάγκα πνπ καο έθαλε λα ζπκπεξάλνπκε φηη νη ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο άξρηζαλ λα βειηηψλνληαη. Αθφκα θαη ην γεγνλφο απηφ καο έθαλε λα ζεσξήζνπκε φηη ππήξμε πξνζπάζεηα γηα γισζζηθή βειηίσζε ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ, αθνχ ζπδεηνχζαλ πην ειεχζεξα, ρσξίο λα θνβνχληαη φηη ζα πέζνπλ ζχκαηα ριεπαζκνχ απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. Πνιχ ζεκαληηθή ήηαλ ε ηάζε πνπ εκθάληζαλ, θπξίσο νη αιινδαπνί καζεηέο, λα κάζνπλ πξάγκαηα θαη λα ιχζνπλ απνξίεο πνπ ηνπο δεκηνπξγήζεθαλ κε ηελ επίζθεςε ζην κνπζείν (δείγκα γισζζηθήο βειηίσζεο-ειεπζεξία έθθξαζεο). Άξρηζαλ λα απνθηνχλ θνηλσληθέο δεμηφηεηεο, αθνχ ήηαλ πην νκηιεηηθνί θαη θηιηθνί κεηαμχ ηνπο, αιιά θαη λα θαηαθηνχλ λέα γλψζε κέζα απφ ηελ επίζθεςε ζην κνπζείν. ηελ εξψηεζε αλ κπνξνχζαλ λα πεξηγξάςνπλ παξαδνζηαθέο θνξεζηέο ηεο ρψξαο ηνπο, ε ζπκκεηνρή ήηαλ αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή. Μεηά απφ απηφ άξρηζαλ λα αληηιακβάλνληαη φηη ε θνξεζηά κπνξεί λα είλαη θεληεκέλε κε δηαθνξεηηθά ρξψκαηα, αιιά ε αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ γηα ελδπκαζία παξακέλεη ζε φιεο ηηο εζληθφηεηεο ε ίδηα. Σν ίδην αληηιήθζεθαλ αθφκα θαη φηαλ παξαηεξνχζαλ κηθξναληηθείκελα (πνηήξηα, πηξνχληα, θαη άιια κηθξνπξάγκαηα) θάλνληαο απηνκάησο αληηπαξαβνιή κε είδε πνπ ππήξραλ ζηε ρψξα ηνπο ή ηα είραλ παξαηεξήζεη ζην ζπίηη ηνπο. Σν κνπζείν ινηπφλ απνηέιεζε πξνλνκηαθφ ρψξν γηα κηα «δηαπνιηηηζκηθή» ζπλεξγαζία, πνπ ζε αξθεηά κεγάιν βαζκφ κπνξεί λα ζεσξεζεί επηηπρεκέλε. Παξαηεξήζεθε φηη παηδηά δηαθνξεηηθψλ εζληθνηήησλ, επηθνηλψλεζαλ πην ειεχζεξα κεηαμχ ηνπο, αθήλνληαο ζηελ άθξε ελδερφκελεο 163

160 πξνθαηαιήςεηο, παξαζπξκέλα απφ ηελ γνεηεία ησλ εηθφλσλ θαη ηεο αλαθάιπςεο. Σν κνπζείν πξνζέθεξε κηαο πξψηεο ηάμεσο επθαηξία ψζηε λα αλαδεηρζνχλ θνηλέο παλαλζξψπηλεο αμίεο, κε ηνπο καζεηέο λα θαηαλννχλ θνηλά ζηνηρεία δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ ηνλψζεθαλ νη δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ καζεηψλ, αλαπηχρζεθε ε επηθνηλσλία (κε απνηέιεζκα ηε γισζζηθή βειηίσζε) θαη θπξίσο δεκηνπξγήζεθαλ νη πξνυπνζέζεηο γηα κηα νκαιή ζπλχπαξμε κεηαμχ γεγελψλ θαη αιινδαπψλ καζεηψλ. 2.6 πκπεξάζκαηα ην ζεκείν απηφ είλαη θξίλεηαη ηδηαίηεξα ρξήζηκν λα παξνπζηαζηεί κηα γεληθφηεξε απνηίκεζε ηεο κεζφδνπ πνπ αθνινπζήζεθε. Πην ζπγθεθξηκέλα δηαπηζηψζεθε φηη: Δληζρχζεθε ην νκαδηθφ πλεχκα κεηαμχ ησλ καζεηψλ (αλάπηπμε αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο) Οη αιινδαπνί καζεηέο απέθηεζαλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ θνηλσληθέο δεμηφηεηεο θαη εμνηθεηψζεθαλ κε ηελ πνιηηηζηηθή δεκηνπξγία ηεο ρψξαο ππνδνρήο Βειηηψζεθε ε γισζζηθή επηθνηλσλία κε ηελ ηφλσζε ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ Αλαθάιπςαλ θνηλέο παλαλζξψπηλεο αμίεο πνπ ηνπο βνήζεζαλ λα μεπεξάζνπλ ζηεξεφηππα θαη πξνθαηαιήςεηο Αλαδείρζεθε ε ηζνηηκία ησλ πνιηηηζκψλ, γεγνλφο πνπ ιεηηνχξγεζε επεξγεηηθά ζηελ απηνεθηίκεζε ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ Σν θηιηθφ θιίκα θαη ε ραιαξφηεηα κεηαθέξζεθε θαη εληφο ηνπ ζρνιηθνχ ρψξνπ (ζπλαηζζεκαηηθή απνθφξηηζε) ΜΔΡΟ Γ ρεδηαζκόο δηαπνιηηηζκηθνύ management Μαζεηέο: Πξέπεη λα ηεξνχληαη νξηζκέλεο βαζηθέο εθπαηδεπηηθέο αξρέο, ψζηε λα πξνιακβάλνληαη ζρεηηθέο θαηαζηάζεηο. Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα γλσξίδνπλ φηη ην ζρνιείν δηέπεηαη απφ θαλφλεο, πνπ φινη αλεμαηξέησο πξέπεη λα ηνπο εθαξκφδνπλ, εηδάιισο ζα ππάξρνπλ θπξψζεηο. Οη θαλφλεο 164

161 απηνί είλαη θαιφ λα ηεζνχλ εμ αξρήο απφ θνηλνχ κε ηνπο καζεηέο (γηα παξάδεηγκα: δελ πξνθαινχκε βία, αληηκεησπίδνπκε φινπο κε ζεβαζκφ, ζπκπεξηθεξφκαζηε κε ζπλέπεηα) Οη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα εζηηάζνπλ ζηα εμήο: 1) Καιιηέξγεηα ζεηηθνχ ζπλαηζζεκαηηθνύ θιίκαηνο ζηελ ηάμε 2) ελάξηα ππφδεζεο ξφισλ (role play) ζηελ ηάμε γηα θαιιηέξγεηα ηεο ελζπλαίζζεζεο. 3) Σα πξνζσπηθά ελδηαθέξνληα θαη νη πξνειεχζεηο ησλ παηδηψλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη σο βάζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ. 4) Σα παηδηά λα ελζαξξχλνληαη λα κηιήζνπλ γηα ηα δηθά ηνπο βηψκαηα πξνάγνληαο ηελ απηνεθηίκεζή ηνπο θαη ακθηζβεηψληαο ηα ζηεξεφηππα θαη ηηο πξνθαηαιήςεηο. 5) Σα ζέκαηα πνπ επηιέγνληαη λα πξνέξρνληαη κέζα απφ έλα επξχ θάζκα πνιηηηζκψλ, ην νπνίν αλαπηχζζεηαη ζε δηάθνξεο εθδειψζεηο ηνπ (ήζε, έζηκα, παηρλίδηα θ.ι.π.). 6) ηα παηδηά λα επηζεκαίλεηαη πσο δελ ππάξρνπλ πνιηηηζκνί αλψηεξνη απφ θάπνηνπο άιινπο αιιά δηαθνξεηηθνί θαη φηη φινη καδί θάλνπλ ηνλ πιαλήηε μερσξηζηφ. 7) Σα παξαδείγκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη λα αληινχληαη κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή νηθνγελεηαθή δσή, φπνπ ε επξχηεηά ηεο απεηθνλίδεη θαη ηνλ ηξφπν δσήο ησλ νηθνγελεηψλ ησλ κεηνλνηήησλ. 8) Να κπνξνχλ λα ρεηξίδνληαη αιιά θαη λα επηιέγνπλ θαηάιιειν δηδαθηηθφ πιηθφ, ην νπνίν βνεζά αηνκηθά θαη νκαδηθά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ζεβφκελνη ην ξπζκφ ηνπ θάζε καζεηή. Φπζηθά ζα πξέπεη λα ππάξρεη κία ζρεηηθή επειημία φζνλ αθνξά ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη λα κελ ηεξείηαη κε πηζηή επιάβεηα. 9) Να είλαη ηθαλνί λα πηνζεηνχλ δηδαθηηθέο ηερληθέο πνπ πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαζία, ηελ νκαδηθή εξγαζία θαη ηε βησκαηηθή κάζεζε απνθεχγνληαο ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο. 10) Να επηιέγνπλ ηηο θαηάιιειεο παηδαγσγηθέο κεζφδνπο, ψζηε νη καζεηέο λα αλαπηχζζνπλ ηελ ελζπλαίζζεζε θαη ηελ απνδνρή ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο θαη λα θαηαλννχλ ηα πξνβιήκαηά ηνπο θαη ηηο ζπλαηζζεκαηηθέο δπζθνιίεο πξνζαξκνγήο ηνπο. 165

162 11) Να ελαληηψλνληαη κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή παηδαγσγηθή πξαθηηθή, ζε θάζε είδνπο δηάθξηζε θαη ζηεξεφηππε ηεξάξρεζε. 12) Να ζρεδηάδνπλ ην πεξηερφκελν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο πξνγξάκκαηνο, έηζη ψζηε ε δηδαζθαιία λα είλαη απειεπζεξσκέλε απφ θάζε κνξθή πξνθαηάιεςεο. 13) Να αμηνπνηνχλ ην ρηνχκνξ. 14) Να αλαπξνζαξκφδνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο (ιεμηιφγην, χθνο, θίλεζε θ.ι.π.), αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ. Ο δηεπζπληήο κπνξεί θαη πξέπεη: 1) Να ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία θαιψλ ζρέζεσλ ζηε ζρνιηθή κνλάδα θαη κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη κεηαμχ ησλ καζεηψλ. 2) Να επηδηψθεη ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 3) Να βξίζθεηαη ζε ζπλερή επαθή κε ηνπο γνλείο θαη θνηλσληθνχο θνξείο. 4) Να επηβάιιεη ηελ ηάμε θάζε θνξά πνπ θξίλεηαη λαγθαίν. 5) Να ελζαξξχλεη ηελ πξφζθιεζε επηζθεπηψλ απφ άιιεο θνηλφηεηεο ζηε ζρνιηθή κνλάδα ψζηε ηα παηδηά λα αληινχλ θαη λα αληαιιάζζνπλ ηζηνξίεο θαη βηψκαηα. 6) Να επηδηψθεη νη επηζθέςεηο ηνπ ζρνιείνπ λα γίλνληαη ζε κέξε ελδηαθέξνληνο φπνπ εθθξάδεηαη ε πνηθίιε θχζε ηεο θνηλσλίαο. 7) Να δεηά ηε βνήζεηα ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ, νη νπνίνη ζα εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο κε πξφηππα ζρέδηα δηδαζθαιίαο πξνζαξκνζκέλα ζε λέεο κεζφδνπο. ζνλ αθνξά ζηνπο ζρνιηθνχο ρψξνπο, ιακβάλνληαο ππφςε φηη ην 1% είλαη καζεηέο κε αλαπεξία, ζα πξέπεη φινη νη καζεηέο λα έρνπλ πξφζβαζε ζε φια ηα κέξε ηνπ ζρνιείνπ (π.ρ. θαηάιιειεο κπάξεο). Οη ηάμεηο ζα πξέπεη λα δηαθνζκνχληαη απφ ηα project ησλ καζεηψλ, πνπ ζα πξνάγνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα. Δπίζεο ε δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ζα πξέπεη λα επλνεί ηηο νκαδνζπλεξγαηηθέο κεζφδνπο κάζεζεο θαη λα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα νπηηθήο επαθήο κεηαμχ φισλ ησλ καζεηψλ. αθψο ζα πξέπεη λα είλαη έλαο ρψξνο θηιηθφο πξνο ηα παηδηά θαη δηακνξθσκέλνο κε ην πξνζσπηθέο ηνπο πξνηηκήζεηο. 166

163 Ο ξόινο ησλ γνλέσλ ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ εμάιεηςε θαηλνκέλσλ βίαο. Οη γνλείο έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα βξίζθνληαη ζε ζπλερή επαθή κε ην ζρνιείν, λα επαγξππλνχλ γηα ηπρφλ πξνβιεκαηηθέο ζπκπεξηθνξέο ησλ παηδηψλ ηνπο θαη λα κε δηζηάδνπλ λα απεπζπλζνχλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δπίζεο λα επηθξνηνχλ ηηο παξέεο κε κεηαλάζηεο, λα ζπκκεηέρνπλ ζε φιεο ηηο ζρνιηθέο εθδειψζεηο θαη λα ιεηηνπξγνχλ σο πξφηππα αληηξαηζηζηηθήο ζπκπεξηθνξάο (γηα παξάδεηγκα λα θάλνπλ παξέα κε γνλείο άιισλ εζληθνηήησλ). Σέινο ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα δελ ζα πξέπεη λα πεξηνξίδνληαη ζηελ απφθηεζε ζηείξσλ γλψζεσλ, αιιά λα πξνάγνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη λα πξνζαξκφδνληαη ζηνλ αηνκηθφ ξπζκφ κάζεζεο ηνπ θάζε καζεηή. Δπίζεο λα ζέβνληαη θαη λα πξνάγνπλ ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα (ζξεζθεία) θαη λα κελ πεξηνξίδνληαη ζηηο αλάγθεο ηεο θπξίαξρεο νκάδαο. ΜΔΡΟ Γ Ηκεξνιόγην Παπαηηπήζειρ ππιν ηην έναπξη ηηρ διδαζκαλίαρ Δπηζθέθζεθα ηελ πέκπηε ηάμε δεκνηηθνχ ζρνιείνπ ησλ Ησαλλίλσλ. Παξαηήξεζα φηη επξφθεηην, σο πξνο ηε δηαξξχζκηζε ηεο αίζνπζαο, γηα κηα ηππηθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο δαζθαινθεληξηθήο κνξθήο. Γελ κνπ έθαλε ηδηαίηεξε εληχπσζε δηφηη, θξίλνληαο θαη απφ ηελ πεξίνδν πνπ ν ίδηνο ππήξμα καζεηήο, απηνχ ηνπ είδνπο ε δηαξξχζκηζε αθνινπζνχληαλ θαηά βάζε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Απηφ φκσο πνπ πξφζεμα ήηαλ φηη νη αιινδαπνί καζεηέο θάζνληαλ ζε κηα ζεηξά ζξαλίσλ μερσξηζηά απφ ηνπο γεγελείο, πιελ ειαρίζησλ εμαηξέζεσλ. Σε ζπγθεθξηκέλε κέξα επέιεμα λα ηελ αθηεξψζσ παξαηεξψληαο ζπκπεξηθνξέο θαη αληηδξάζεηο ησλ καζεηψλ (αιινδαπψλ θαη γεγελψλ) θαηά ηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηνπο (δηαιιείκαηα). Γηέθξηλα ινηπφλ φηη νη πεξηζζφηεξνη αιινδαπνί καζεηέο ζρεκάηηδαλ παξέεο κεηαμχ ηνπο θαη έπαηδαλ ζε νκάδεο πνπ απνηεινχληαλ απφ νκνεζλείο ηνπο. Ηδηαίηεξα αξλεηηθή εληχπσζε κνπ έθαλε ην γεγνλφο φηη νη δάζθαινη πνπ επηηεξνχζαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δηαιιείκαηνο ην ζρνιηθφ ρψξν, δελ πξνζπαζνχζαλ λα δψζνπλ εξεζίζκαηα ψζηε λα ζπλεξγαζηνχλ αθφκα θαη ζην παηρλίδη νη καζεηέο. Παπαηηπήζειρ καηά ηη διάπκεια ηος μαθήμαηορ Απνθάζηζα λα εθαξκφζσ ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή κέζνδν δηδαζθαιίαο, αθελφο κελ επεηδή ζα απνηεινχζε θέληξηζκα γηα ηνπο καζεηέο σο θάηη θαηλνχξγην, αθεηέξνπ δε επεηδή ε ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο πξνζθέξεηαη γηα ζχζθηγμε ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπο. ηελ αξρή ε αληίδξαζε ησλ 167

164 καζεηψλ, ηδηαίηεξα ησλ αιινδαπψλ, ήηαλ αξλεηηθή αθνχ έπξεπε λα ζπλεξγαζηνχλ κε γεγελείο καζεηέο πνπ θάπνηεο θνξέο ηνπο θνξφηδεπαλ γηα ηελ πξνθνξά ηνπο ή γηα ηα ξνχρα ηνπο. Μεηά απφ δηαθξηηηθέο παξαηεξήζεηο ην θιίκα άιιαμε θαη ε ηδέα ηεο νκάδαο άξρηζε λα ππεξηζρχεη. Ζ δηδαζθαιία ζπλερίζηεθε κε ηελ ίδηα κέζνδν ζε θαιχηεξνπο ξπζκνχο απηή ηε θνξά. Σνπο πξφηεηλα ηελ επφκελε θνξά λα θάλνπκε ην κάζεκα εθηφο ζρνιηθήο ηάμεο θαη λα επηζθεθζνχκε κνπζείν ηεο πφιεο ησλ Ησαλλίλσλ. Αληέδξαζαλ κε ελζνπζηαζκφ, αθνχ ην κάζεκά ηνπο εθηφο απφ επνηθνδνκεηηθφ ζα ηνπο πξνζέθεξε θαη δηαζθέδαζε. θνπφο κνπ ήηαλ λα αληηιεθζνχλ ηα θνηλά ηζηνξηθά ζεκεία ησλ ιαψλ. Δπίζθεςε ζε κνπζείν ηεο πφιεο ησλ Ησαλλίλσλ θαη κάζεκα ηζηνξίαο. Γπζηπρψο ν ρξφλνο απνδείρηεθε ιηγνζηφο γηα λα θαιπθζνχλ νη απνξίεο ησλ κηθξψλ καζεηψλ. Αλέιαβαλ σο εξγαζία λα γξάςνπλ ηηο εληππψζεηο ηνπο. Μνπ έθαλε εληχπσζε ν ελζνπζηαζκφο ησλ κηθξψλ καζεηψλ θαη ν δήινο ηνπο λα δηαβάζνπλ κεγαιφθσλα ηελ εξγαζία ηνπο ζηελ ηάμε. Αθφκα θαη απηνί πνπ ε πξνθνξά ηνπο, ηνπο δεκηνπξγνχζε θάπνηα πξνβιήκαηα. Αμηνζεκείσην ήηαλ φηη θαλείο απφ ηνπο γεγελείο καζεηέο δελ έθαλε θάπνην αξλεηηθφ ζρφιην. Λεηηνπξγνχζαλ πεξηζζφηεξν ζαλ νκάδα. ΔΠΙΛΟΓΟ Σφζν ζην δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφ, φζν θαη ζηε κειέηε πεξίπησζεο παξαηεξήζεθε φηη - ζε αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ - επνδψζεθαλ ηα αξρηθά δεηήκαηα πνπ ζέζακε σο ζηφρνπο. Ζ βειηίσζε ηεο γιψζζαο γηα ηνπο αιινδαπνχο, κε παξάιιειε ελίζρπζε ηεο απηνεθηίκεζήο ηνπο, ε ζσζηή αληίιεςε παλαλζξψπηλσλ θνηλψλ ηδαληθψλ γηα φινπο, αιιά θαη ε ελίζρπζε ηνπ νκαδηθνχ πλεχκαηνο, ήηαλ θάπνηνη απφ απηνχο πνπ επεηεχρζεζαλ. Ο θχξηνο παξάγνληαο πνπ ζπληέιεζε πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, ήηαλ ζαθψο ε εθαξκνγή ηεο κεζνδνινγίαο ηεο κνπζεηαθήο αγσγήο, πνπ σο παξαζρνιηθή δξαζηεξηφηεηα, έξρεηαη λα εληζρχζεη ηελ άπνςε απηψλ πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη κε ηνλ ηξφπν απηφ εληζρχεηαη θαηά θχξην ιφγν φρη κφλν ην νκαδηθφ πλεχκα, αιιά ακβιχλνληαη νη δηαθνξέο θαη εληζρχεηαη ε γιψζζα. (Γξάθνο & Νηθνιάνπ, «Ζ Μνπζεηαθή Δθπαίδεπζε», Αζήλα, 1999). Ζ κνπζεηαθή αγσγή ζα πξέπεη λα είλαη επηθνπξηθή θαη νη εθπαηδεπηηθνί λα κελ αηζζάλνληαη φηη πεξηνξίδνληαη απφ ηα φξηα πνπ ληψζνπλ λα ηνπο ζέηνπλ ηα ζρνιεία. ηηο κέξεο καο, ππάξρεη έλαο απμαλφκελνο αξηζκφο απφςεσλ θαη έξεπλαο πνπ ππνζηεξίδεη φηη ε κνπζεηαθή κάζεζε είλαη πνιχ δηαθνξεηηθή απφ ηε κάζεζε θάησ απφ άιιεο 168

165 ζπλζήθεο θαη ηδηαίηεξα ζηα ζρνιεία (Terry Zeller Art Education). Κξίλεηαη βέβαηα αλαγθαίν λα ππάξρεη ζρεδηαζκφο πξνηάζεσλ κνπζεηαθήο δηδαζθαιίαο, ψζηε λα είλαη πην απνηειεζκαηηθή. Ο Screven (1976) παξαηήξεζε φηη «ν εθπαηδεπηηθφο ζθνπφο ησλ κνπζείσλ δελ είλαη λα θέξνπκε κφλν ζηνηρεία αιιά επηπιένλ αλνηρηέο αληηιήςεηο, ηδέεο, δσληάλεκα ελδηαθεξφλησλ, αμίεο θαη λένπο ηξφπνπο ζθέςεο γηα ηνλ θφζκν. Απφ ηελ πιεπξά ηνπ ν Williams (1981) ζσζηά ππνζηεξίδεη φηη ε κάζεζε απφ αληηθείκελα είλαη ν ππξήλαο ηεο δηδαζθαιίαο ησλ κνπζεηαθψλ επηζθέςεσλ θαη φηη πξσηαξρηθή ππνρξέσζε ησλ κνπζεηαθψλ εθπαηδεπηψλ ζα πξέπεη λα είλαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ κνπζείνπ θαη φρη ηνπ ζρνιείνπ. Γελ πξέπεη λα πεξηκέλνπκε απφ ηνπο εθπαηδεπηέο ζηα κνπζεία λα πξνζαξκφζνπλ ηε κνπζεηαθή κάζεζε ζ νπνηαδήπνηε παηδαγσγηθή κέζνδν, ηχπν πξνγξάκκαηνο, ζεηξά βηβιίσλ ή φπνηα καζεζηαθή ζεσξία ηζρχεη ζηα ζρνιεία, ή λα βαζίζνπλ ηα πξνγξάκκαηά ηνπο ζε άιια πξφηππα θαη ζεσξίεο ζρεδηαζκέλεο εηδηθά γηα ζρνιηθή κάζεζε. Αλ δειαδή ηα παηδηά δνπλ ηα κνπζεία ζαλ θάηη δηαθνξεηηθφ απφ κηα ζπλέρεηα αζθήζεσλ ηεο ηάμεο, ηφηε ην αζηείν, ην παηδαγσγηθφ παηρλίδη, ε πξφθιεζε ησλ λέσλ εκπεηξηψλ, ην λα βξίζθνληαη κε ηνπο θίινπο ηνπο, ε απηνθαηεπζπλφκελε εμεξεχλεζε θαη αλαθάιπςε θαη ν απζνξκεηηζκφο ζα γίλνπλ ηα θχξηα ζηνηρεία ηεο κάζεζεο ζηα κνπζεία. (Andrews and Asia, 1979 Gottfried, 1980). Δίλαη γεγνλφο αδηακθηζβήηεην, φηη ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε έρεη ζηξαθεί έρνληαο ζίγνπξα απφιπηε αλάγθε εμεχξεζεο θαηλνηφκσλ δηδαθηηθψλ κεζφδσλ, νη νπνίεο ζα πξέπεη λα ηθαλνπνηνχλ θπξίσο ηελ αλάγθε γηα επηθνηλσλία θαη ακνηβαίν ζεβαζκφ, σο βαζηθψλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε θάζε είδνπο ζρνιηθήο βίαο. Ζ αλάγθε γηα θαηλνηνκία ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα, βξίζθεη έλαλ ηζρπξφ ζχκκαρν ζηελ δξαζηεξηφηεηα πνπ ιέγεηαη κνπζεηαθή αγσγή. 169

166 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 170

167 (ζει. 43 βηβιίνπ) Ζ Διεπζεξία ηνπ ελόο ζηακαηά εθεί πνπ αξρίδεη ε ειεπζεξία ηνπ άιινπ ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ Οη παξαπάλσ καζεηέο δσγξαθίδνπλ θάηη. Ο θαζέλαο φκσο είλαη ειεχζεξνο λα ην δσγξαθίζεη φπσο ζέιεη. Δίλαη ζσζηφ απηφ; ια απηά ηα παηδηά πεξηκέλνπλ λα δνπλ θάηη. Πξφζεμε πψο πεξηκέλνπλ. πκθσλείο κε απηφ; 171

168 (ζει. 44 βηβιίνπ) ηε Γεκνθξαηία ππάξρνπλ θαλφλεο, φπσο θαη ζην παηρλίδη. ηαλ δελ ζεβφκαζηε ηνπο θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ, δελ είκαζηε δίθαηνη. Καη ηφηε. 172

169 173

170 174

171 175

172 (ζει.46 βηβιίνπ) -Δίκαζηε δηαθνξεηηθνί, αιιά ν έλαο αγαπάεη ηνλ άιινλ - Γεηα ζαο!!! Δίκαζηε κηα κεγάιε θαη ραξνχκελε παξέα 176

173 (ζει.47 βηβιίνπ) -Δίκαζηε θίινη θαη παίδνπκε φινη καδί!!! 177

174 178

175 179

176 180

177 181

178 182

179 Το Λαογραθικό Μοσζείο Ο πολιτισμός ενώνει Δεν έχει χρώμα Δεν γνωρίζει όρια Παραδοζιακές ελληνικές θορεζιές 183

180 Παραδοζιακές ελληνικές θορεζιές 184

181 Παραδοζιακά Ελληνικά Ανηικείμενα 185