Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η. Προς : την Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ. Θέµα: Έγκριση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ. ) του ήµου Καλαµαριάς

Transcript

1 Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η Προς : την Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ. Θέµα: Έγκριση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ. ) του ήµου Καλαµαριάς 1

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α. ΙΣΤΟΡΙΚΟ...4 Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΠΣ...6 Γ. ΣΤΑ ΙΟ Α : ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΑΓΝΩΣΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ...6 Α.1 Χωροταξική θεώρηση του ήµου...6 Α.1.1 Γενικά...6 Α.1.2. Χαρακτηριστικά και προοπτικές της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας....6 Α.1.3. Χαρακτηριστικά και προοπτικές του Νοµού, της ευρύτερης περιοχής και του ΠΣΘ....6 Α.1.4 Θέση του ήµου στο ευρύτερο χωροταξικό πλαίσιο...7 Α.2. Αναπτυξιακή φυσιογνωµία ΟΤΑ...7 Α.2.1 Πληθυσµός Πληθυσµιακή εξέλιξη...7 Α. 2.2 ηµογραφική φυσιογνωµία...7 Α.2.3 Οικονοµικές δραστηριότητες...7 Α.2.4 Τάσεις και προβλήµατα: απασχόληση του πληθυσµού, ανεργία...8 Α.2.5 Χωρική ένταση οικονοµικής δραστηριότητας...8 Α.3 εδοµένα του χώρου και του περιβάλλοντος...8 Α.3.1 Φυσικό Περιβάλλον ΟΤΑ...8 Α.3.2 Πολιτιστικό - Ιστορικό Περιβάλλον...9 Α.3.3 Χωροταξική διάρθρωση - χρήσεις γης...9 Α.3.4 Υφιστάµενα και προγραµµατιζόµενα βασικά δίκτυα υποδοµής...10 Α.3.5 Γεωλογική διερεύνηση Ασφάλεια, Προστασία...10 Α.4 Πολεοδοµική Οργάνωση...11 Α.4.1 Λειτουργική δοµή, χρήσεις γης, πυκνότητες, επάρκεια κοινόχρηστων χώρων...11 Α.4.2 Θεσµικό πλαίσιο-βαθµός υλοποίησης του θεσµοθετηµένου ΓΠΣ Α.4.3. Τάσεις εξέλιξης οικοδοµικής δραστηριότητας-εκτίµηση οικιστικού αποθέµατος Α.4.4. Ποιότητα και φυσιογνωµία του αστικού χώρου Α.4.5. ίκτυα αστικής υποδοµής...15 Α.5. Αξιολόγηση εδοµένων Υπάρχουσας Κατάστασης-Τάσεις-Κατευθύνσεις...17 Α.5.1. Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών...17 Α.5.2. Αξιολόγηση χωροταξικών δεδοµένων...18 Α.5.3. Αξιολόγηση προβληµάτων πολεοδοµικής δοµής-αστικής ποιότητας ζωής...18 Α.6. Προκαταρκτική Πρόταση...19 Α.6.1. Γενικό πλαίσιο...19 Α.6.2. Σενάρια εξέλιξης πληθυσµού...20 Α.6.3. Προκαταρκτικό οµικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης του ήµου...20 Α.6.4. Αξιολόγηση πρότασης-προεκτίµηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων ΣΤΑ ΙΟ Β : ΠΡΟΤΑΣΗ...22 Π.1 οµικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης (Χάρτης Π.1.1)...22 Π.1.1 Γενικό πλαίσιο...22 Π.1.2 Σενάρια εξέλιξης του πληθυσµού...23 Π.1.3. Αρχές του οµικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης του ήµου...23 Π.1.4. Επιλογή προγραµµατικών µεγεθών οικιστικής οργάνωσης...26 Π.1.5. Αξιολόγηση πρότασης Προεκτίµηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων...28 Π.2. Οργάνωση χρήσεων γης και προστασία περιβάλλοντος...28 Π.3. Γενική Πολεοδοµική Οργάνωση και Ρύθµιση των Οικιστικών Υποδοχέων (Χάρτης Π.3.1)...33 Π.3.1. Γενικό πλαίσιο πολεοδοµικής οργάνωσης...33 Π.3.2. Πολεοδοµική οργάνωση, χρήσεις γης, ανάγκες σε κοινωνική υποδοµή...34 Π.3.3. Ζώνες κινήτρων και πολεοδοµικών µηχανισµών...41 Π.3.4. ίκτυα αστικής υποδοµής

3 Π.3.5. Γενικές ιατάξεις...44 Π.4. Πρόγραµµα ενεργοποίησης του ΓΠΣ ήµου Καλαµαριάς...44 Ε. ΑΠΟΨΕΙΣ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ...46 ΣΤ. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

4 ΕΙΣΗΓΗΣΗ Προς την Εκτελεστική Επιτροπή (Ε.Ε.) του Οργανισµού Θεσσαλονίκης (ΟΡ.ΘΕ.) ΘΕΜΑ: Έγκριση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) ήµου Καλαµαριάς. Α. ΙΣΤΟΡΙΚΟ 1. Με την υπ' αριθ /2419/ /ΦΕΚ 1019 '/ Απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ. Ε. εγκρίθηκε το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) του ήµου Καλαµαριάς. Το Γ.Π.Σ. τροποποιήθηκε ακολούθως µε την 12122/2761/ Απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ. Ε. που δηµοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 419 '/ Οι χάρτες του τροποποιηµένου Γ.Π.Σ. αντικαταστάθηκαν µε ορθούς στο ΦΕΚ 650 '/ (" ιορθώσεις σφαλµάτων"). 2. Η µελέτη "Αναθεώρηση Γ.Π.Σ. ήµου Καλαµαριάς" ανατέθηκε σε οµάδα µελέτης, ύστερα από την 926/2008 απόφαση του.σ. Καλαµαριάς και την από Σύµβαση µεταξύ του ήµου και των µελετητών. 3. Η οµάδα των αναδόχων της µελέτης είναι οι : - Γιαννακού Αθηνά, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ρ.χωροτάκτης-πολεοδόµος - ίκτυο Α.Ε., Εταιρία Τεχνικών Μελετών - Γεωχώρος Μελετητική Ε.Π.Ε., Τεχνική Εταιρία Μελετών, και - Ηρακλής Βαλιούλης & Συνεργάτες Ε.Ε., Σύµβουλοι Μηχανικοί. Ειδικοί Σύµβουλοι της οµάδας είναι οι : - Νάγκουλης Αθανάσιος, Γεωλόγος και - Νάτσινας Θεόδωρος, Πολιτικός Μηχανικός, ρ.συγκοινωνιολόγος. 4. ιευθύνουσα Υπηρεσία της µελέτης είναι η Τεχνική Υπηρεσία του ήµου, µε κλιµάκιο επιβλεπόντων αποτελούµενο από τους : - Ταξή Χρήστο, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, Προϊστάµενο της /νσης Πολεοδοµίας & Πολεοδοµικών Εφαρµογών ως επικεφαλής του κλιµακίου, έννη Ευδοξία, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, Προϊσταµένη του Τµήµατος Μελετών Έργων της /νσης Τεχνικών Υπηρεσιών. - Βασιλοπούλου Ιωάννα, κλάδου ΤΕ Σχεδιαστών, υπάλληλο της /νσης Πολεοδοµίας & Πολεοδοµικών Εφαρµογών ως βοηθός και - Τσόβρα Σπύρο, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, ως σύµβουλο παρακολούθησης της µελέτης. 5. Ο ανάδοχος υπέβαλε προς το ήµο το Α' Στάδιο της µελέτης µε το 17982/ έγγραφο, και µε το 32894/ τα κεφάλαια Α έως ΣΤ µε τα σχετικά σχέδια της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). 6. Ύστερα από σχετικό έλεγχο των υποβληθέντων στοιχείων από τη ιευθύνουσα Υπηρεσία εκδόθηκε η 393/2009 Απόφαση του ηµοτικού Συµβουλίου Καλαµαριάς, την , µε την οποία το.σ. αποφάσισε κατά πλειοψηφία την έγκριση του Α' Σταδίου της µελέτης προκρίνοντας από τις εναλλακτικές προσεγγίσεις του προτεινόµενου σχεδιασµού το Σενάριο (2). 7. Ο ήµος Καλαµαριάς έστειλε στον ΟΡ.ΘΕ., µε το 5733/ έγγραφό του, αντίγραφα του τεύχους και των σχεδίων του Α' Σταδίου της µελέτης µαζί µε την ανωτέρω 393/2009 Απόφαση του.σ. του. Περίληψη του σταδίου αυτού παρατίθεται στο κεφάλαιο Γ της παρούσας. 8. Με την 2871 π.ε./ Απόφαση του Προέδρου της Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ. ορίσθηκε ο Ν. Νικηφορίδης, Τοπογράφος Μηχανικός, ως εποπτεύων από πλευράς ΟΡ.ΘΕ. της µελέτης Αναθεώρησης του Γ.Π.Σ. του ήµου Καλαµαριάς. 9. Ακολούθως, µε το 1896/ έγγραφό µας, και επειδή πληροφορηθήκαµε ότι είχε ήδη υποβληθεί στο ήµο Καλαµαριάς από τους µελετητές η πρόταση του Β1 Σταδίου της µελέτης, ζητήσαµε από το ήµο να µας στείλει ένα αντίγραφο αυτής πριν από την αποστολή στους µελετητές παρατηρήσεων του ήµου ή έγκριση αυτής από το.σ., και πάντως πριν από την αποστολή της στους φορείς, στα πλαίσια της προβλεπόµενης συµµετοχικής διαδικασίας, ώστε να διατυπώσουµε τυχόν απόψεις του ΟΡ.ΘΕ. επί της πρότασης. Ο ήµος µας έστειλε το 4

5 φάκελο µε την πρόταση του Β1 Σταδίου µαζί µε τη ΣΜΠΕ, όπως υποβλήθηκε από τους µελετητές, µε το 39998/ έγγραφό του. 10. Μετά τη µελέτη των στοιχείων της πρότασης, και ύστερα από συνεργασία που είχαµε µε το ήµο Καλαµαριάς σε κοινή σύσκεψη στα γραφεία του ΟΡ.ΘΕ. την , στείλαµε στο ήµο µε το 2045 π.ε./ έγγραφό µας τις σχετικές παρατηρήσεις µας, που συνοψίζονται στα εξής: 1. Να απεικονισθούν στους χάρτες οι προτεινόµενες τροποποιήσεις µε τρόπο διακριτό από τις ήδη θεσµοθετηµένες ρυθµίσεις που δεν θίγονται. 2. Να γίνει συνοπτική καταγραφή των τροποποιήσεων κατά πολεοδοµική ενότητα, όπου είναι εφικτό, πράγµα που θα διευκολύνει τη σύνταξη του τελικού σχεδίου της απόφασης, αλλά και τους φορείς για την έκφραση των απόψεών τους. 3. Να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στα σηµεία-περιοχές µε συγκεκριµένα προβλήµατα για τα οποία υπήρξαν δικαστικές αποφάσεις ή χαρακτηρισµοί δασικών εκτάσεων, που επηρεάζουν τη µελέτη, και πώς αντιµετωπίσθηκαν. 4. Ακολουθούν παρατηρήσεις που αφορούν προτάσεις τροποποίησης χρήσεων (κεντρικές λειτουργίες σε κύριες οδούς, επαναφορά των χρήσεων Γενική Κατοικία Α' και Β' του Γ.Π.Σ. του 1987), διατήρηση της οδού Πόντου ως βασικής αρτηρίας, τις Περιοχές Ειδικής Προστασίας (Π.Ε.Π.), τεκµηρίωση της αναµενόµενης επιβάρυνσης σε περίπτωση διατήρησης των "Ζωνών Αγοράς Συντελεστή" (Ζ.Α.Σ.) ανά πολεοδοµική ενότητα. 5. Τέλος, επισηµάνθηκε η υποχρέωση τήρησης των διατάξεων της παρ.2 του άρθ.3 του Ν.1337/1983 για την ενηµέρωση πολιτών και φορέων. 11. Με το 5444/ έγγραφό του ο ήµος µας διαβίβασε το φάκελο της ΣΜΠΕ του Β1 Σταδίου της µελέτης, από τον οποίο αντιληφθήκαµε ότι οι προαναφερόµενες παρατηρήσεις µας δεν λήφθηκαν υπόψη και δεν έγινε καµία προσαρµογή της πρότασης σ' αυτές. Αυτό επιβεβαιώθηκε και σε προφορική επικοινωνία µας, κατά την οποία πληροφορηθήκαµε και ότι η πρόταση πράγµατι στάλθηκε στους φορείς µε το 4670/ του ήµου Καλαµαριάς, για τη συµµετοχική διαδικασία, χωρίς καµία αλλαγή. 12. Με το οικ. 337/ έγγραφό µας στείλαµε τη ΣΜΠΕ της µελέτης Αναθεώρησης του ΓΠΣ (Στάδιο Β1) του ήµου Καλαµαριάς στο ΥΠΕΚΑ/Γεν. /νση Περιβάλλοντος/ΕΥΠΕ για την τήρηση της προβλεπόµενης από το νόµο διαδικασίας. Ακολούθησε τηλεφ.επικοινωνία µε την ΕΥΠΕ, και αποστολή από τον ΟΡ.ΘΕ. των συµπληρωµατικών στοιχείων της ΣΜΠΕ που ζητήθηκαν. 13. Ύστερα από αξιολόγηση του φακέλου της ΣΜΠΕ από την ΕΥΠΕ, διαπιστώθηκε ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξή της οι παρατηρήσεις του ΟΡ.ΘΕ. Κατόπιν αυτού, στο / έγγραφό της η ΕΥΠΕ αποφαίνεται ότι δεν µπορεί να προωθήσει τη σχετική διαδικασία εάν δεν εξασφαλισθεί η σύµφωνη γνώµη του ΟΡ.ΘΕ. Τέλος, ζητά την επανασύνταξη της ΣΜΠΕ, και την υποβολή της στο ΟΡ.ΘΕ., οποίος θα τη διαβιβάσει στην ΕΥΠΕ µε τη σύµφωνη γνώµη του. 14. Μετά την εκπνοή της προθεσµίας των 60 ηµερών για την αποστολή από τους φορείς των απόψεών τους επί της πρότασης του Β1 Σταδίου, η ιευθύνουσα Υπηρεσία του ήµου Καλαµαριάς, αφού εξέτασε τις απόψεις αυτές καθώς και οποιαδήποτε αιτήµατα πολιτών, προχώρησε σε σχετική εισήγηση στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, αναφερόµενη και στις παρατηρήσεις του ΟΡ.ΘΕ. αντιµετωπίζοντας αυτόν ως έναν απ' τους φορείς που εξέφρασαν απόψεις. Η πρόταση-εισήγηση της /νουσας Υπηρεσίας εγκρίθηκε µε την 90/ απόφαση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, µε τίτλο "Γνωµοδότηση και εισήγηση προς το ηµοτικό Συµβούλιο (.Σ.) επί της Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου Στάδιο Β1 (πρόταση)". Το θέµα τέθηκε υπόψη του.σ. µε την 18275/ εισήγηση του Προέδρου της Επιτροπής κ. Σαρηγιάννη. 15. Ακολούθησε η 194/2011 απόφαση του.σ. της , µε την οποία εγκρίνει το Β1 Στάδιο της µελέτης µε διορθώσεις-παρατηρήσεις, λαµβάνοντας υπόψη και τις προτάσειςπαρατηρήσεις των φορέων, από τις οποίες άλλες απορρίπτει ή αποδέχεται συνολικά, και άλλες αποδέχεται εν µέρει. Επισηµαίνεται και πάλι ότι, και το.σ. αντιµετωπίζει τις 5

6 προαναφερθείσες παρατηρήσεις του ΟΡ.ΘΕ. σαν να πρόκειται περί ενός φορέα όπως οι υπόλοιποι, και ορισµένες τις αποδέχεται ενώ άλλες τις απορρίπτει. 16. Η πρόταση του Β1 Σταδίου, που στάλθηκε στους φορείς, διορθώθηκε-προσαρµόσθηκε στις αλλαγές που επέβαλε η απόφαση του.σ., και µε την τελική αυτή µορφή της στάλθηκε στον ΟΡ.ΘΕ. µε το 23953/ του ήµου Καλαµαριάς. Περίληψη του διορθωµένου Β1 Σταδίου ακολουθεί στο κεφάλαιο της παρούσας. Όπου η εισήγηση της υπηρεσίας του ΟΡ.ΘΕ. διαφοροποιείται από την παραπάνω πρόταση, η διαφοροποίησή µας διατυπώνεται ρητά και διακριτά (πλάγια γραφή) 17. Επισηµαίνεται ότι, κατά τη διάρκεια εκπόνησης της µελέτης υποβλήθηκαν στον ΟΡ.ΘΕ. διάφορα αιτήµατα ιδιοκτητών γεωτεµαχίων (ιδιώτες, Εθνική Τράπεζα Ελλάδος), καθώς και κοινοποιήσεις σχετικών αιτηµάτων προς το ήµο Καλαµαριάς, που αφορούν κυρίως θέµατα χαρακτηρισµού χρήσεων γης. Η άποψη της υπηρεσίας επί των αιτηµάτων αυτών παρατίθεται στο κεφάλαιο Ε της παρούσας "Απόψεις Φορέων και Υπηρεσιών". Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΠΣ Η µελέτη συντάχθηκε µε βάση τις διατάξεις του Ν. 2508/97 «Βιώσιµη οικιστική ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (Α 124), τις προδιαγραφές που εγκρίθηκαν µε την 9572/1845/ ( 209/ ) Απόφαση Υπ. ΠΕ.ΧΩ. Ε., και τις ειδικότερες κατευθύνσεις της Υπηρεσίας που δίνονταν στον Ανάδοχο κατά τη διάρκεια εκπόνησης της µελέτης. Επίσης, έλαβε υπόψη της τις δεσµεύσεις και τις επισηµάνσεις των υπερκείµενων βαθµίδων χωρικού σχεδιασµού, Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΠΠΧΣΑΑ-ΠΚΜ, ΦΕΚ 218 Β'/2004)), Ρυθµιστικό Σχέδιο και Πρόγραµµα Προστασίας Περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης (Ν.1561/1985, ΦΕΚ 148 Α'). Σύµφωνα µε τη σχετική σύµβαση, η µελέτη εκπονήθηκε σε δύο στάδια: - Α στάδιο, που περιλαµβάνει την ανάλυση και σύνταξη προκαταρκτικής πρότασης, και - Β στάδιο, που περιλαµβάνει την τελική πρόταση και χωρίζεται σε δύο υποστάδια Β1 και Β2. Το υποστάδιο Β1 αφορά την πρόταση της µελέτης όπως διαµορφώθηκε από τον ανάδοχο, σύµφωνα µε τις κατευθύνσεις της Υπηρεσίας, και στάλθηκε στους φορείς για την τήρηση της κατά νόµο συµµετοχικής διαδικασίας. Στην προκειµένη περίπτωση του ΓΠΣ Καλαµαριάς, όπως προαναφέρθηκε, το υποστάδιο αυτό Β1 αναδιαµορφώθηκε µετά την απόφαση του.σ. και το περιεχόµενο αυτού παρατίθεται στην παρούσα εισήγηση. Το υποστάδιο Β2 θα περιέχει την οριστική πρόταση της µελέτης, όπως θα διαµορφωθεί µετά την προβλεπόµενη σχετική απόφαση της Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ.. Στα επόµενα παρατίθεται περίληψη της µελέτης, η οποία αναπτύσσεται µε βάση τη διάρθρωση αυτής. Γ. ΣΤΑ ΙΟ Α : ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΑΓΝΩΣΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Α.1 Χωροταξική θεώρηση του ήµου. Α.1.1 Γενικά Αναφέρονται στοιχεία της γεωγραφικής θέσης του. Λειτουργικά και θεσµικά, βάσει του Ν.1561/85, εντάσσεται στο Πολεοδοµικό Συγκρότηµα Θεσσαλονίκης (ΠΣΘ), ενώ από άποψη ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασµού εντάσσεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ). Α.1.2. Χαρακτηριστικά και προοπτικές της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Αναφέρονται στοιχεία από το ΠΠΧΣΑΑ-ΠΚΜ, που αφορούν τη θέση και τη γεωγραφία, την οικονοµία, την απασχόληση, το οικιστικό δίκτυο, καθώς και τους γενικούς στόχους για τη χωρική της ανάπτυξη. Α.1.3. Χαρακτηριστικά και προοπτικές του Νοµού, της ευρύτερης περιοχής και του ΠΣΘ. Πληθυσµιακή εξέλιξη του ΠΣΘ, της ΕΠΘ και του Νοµού ( ). Σύµφωνα µε το ΠΠΧΣΑΑ-ΠΚΜ, κέντρα ανάπτυξης του Νοµού είναι το ΠΣΘ και ο Λαγκαδάς. Ακολουθεί αναφορά στην οικονοµία, την απασχόληση, τα δίκτυα µεταφορών, το περιβάλλον και τα φυσικά οικοσυστήµατα του νοµού, καθώς και στις βασικές αναπτυξιακές κατευθύνσεις και τους ειδικότερους στόχους του ΠΠΧΣΑΑ-ΠΚΜ για τη µητροπολιτική περιοχή και την ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης. Ακόµη, στο ΡΣΘ (Ν. 1561/1985) και τους γενικούς και ειδικούς στόχους του. 6

7 Τέλος, γίνεται αναφορά στη µελέτη Επικαιροποίησης του ΡΣΘ και στις κατευθύνσεις σχεδιασµού που υιοθετεί, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη µητροπολιτική περιοχή. Α.1.4 Θέση του ήµου στο ευρύτερο χωροταξικό πλαίσιο. Παρατίθενται συγκριτικά η έκταση, ο πληθυσµός (2001), η µικτή πυκνότητα και οι πληθυσµιακές µεταβολές του σε σχέση µε το νοµό. Βασικό στοιχείο του ήµου είναι το θαλάσσιο µέτωπο, µήκους 5,5 χλµ., µε χαρακτηριστικά προβλήµατα (τοπογραφία, χρήσεις, ιδιοκτησίες) που απαιτούν πολεοδοµική διευθέτηση. Το κυκλοφοριακό δίκτυο και οι µεγάλες ανάγκες στάθµευσης απαιτούν πολεοδοµικές και χωροταξικές ρυθµίσεις. Απαιτείται επίσης διερεύνηση των επιδράσεων του σχεδιασµού στους όµορους δήµους. Σηµαντικές µελέτες που έχουν εκπονηθεί στην περιοχή, και επηρεάζουν το σχεδιασµό είναι : - Μελέτη ιευθέτησης Περιφερειακής Τάφρου Θεσσαλονίκης και Ανάπλασης Περιβάλλοντος Χώρου (µε ευθύνη του ΟΡ.ΘΕ.) - Μελέτη Οργάνωσης του χώρου πρώην Στρατοπέδου Φαρµάκη σε Μητροπολιτικό Κέντρο ηµόσιας ιοίκησης και Ανέγερσης κτιρίου Υπηρεσιών της ΠΚΜ ( ιαγωνισµός, ΠΚΜ- Ε). - Προκαταρκτική µελέτη ανάπλασης "Νοτιοανατολικής Πύλης" Θεσσαλονίκης ( ήµος Θεσσαλονίκης. - Επέκταση του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν και πάλι, συνοπτικά, οι προτάσεις-κατευθύνσεις των υπερκείµενων επιπέδων σχεδιασµού (ΠΠΧΣΑΑ-ΠΚΜ, Ν.1561/85), καθώς και οι γνωστές σχετικές διατυπώσεις από τη µελέτη Επικαιροποίησης του ΡΣΘ (Α' Στάδιο), που επηρεάζουν άµεσα ή έµµεσα το ήµο. Τέλος παρατίθενται επιγραµµατικά οι επιλογές-στόχοι, για την ΠΚΜ, του ΕΣΠΑ , καθώς και του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Μακεδονίας-Θράκης για την Προγραµµατική Περίοδο Α.2. Αναπτυξιακή φυσιογνωµία ΟΤΑ Α.2.1 Πληθυσµός Πληθυσµιακή εξέλιξη Από το 1971 έως το 1991 η Καλαµαριά κατατάσσεται στους πιο δυναµικούς, από άποψη εξέλιξης, ήµους του ΠΣΘ. Βρίσκεται στην τρίτη θέση τη 10ετία , µε µεταβολή 56,16%, ύστερα από το Πανόραµα (145,05%) και την Πυλαία (72,99%). Οι τάσεις σχετίζονται µε την ύπαρξη διαθέσιµων οικιστικών εκτάσεων, και την αύξηση του συντελεστή δόµησης που συντελέστηκε εκείνη την εποχή, σε συνδυασµό µε το καλό οικιστικό περιβάλλον της Καλαµαριάς και γενικά της Ν.Α. Θεσσαλονίκης. Ο σηµερινός πληθυσµός εκτιµάται στις κατ. εν καταγράφονται σηµαντικές τάσεις εκροής πληθυσµού, ενώ παραµένει αξιοσηµείωτη η εισροή νέου πληθυσµού στις νέες περιοχές του ήµου. Α. 2.2 ηµογραφική φυσιογνωµία Από στοιχεία της ΕΣΥΕ και ίδια επεξεργασία των µελετητών προέκυψαν πίνακες που δείχνουν, το 2001, τον πληθυσµό κατά φύλο, κατά οµάδες ηλικιών, καθώς και το µέσο µέγεθος νοικοκυριού. Το µέσο µέγεθος νοικοκυριού (µόνιµος πληθυσµός 2001) είναι 2,94, υψηλότερο από τα αντίστοιχα του ΠΣΘ (2,69), του νοµού (2,77), της ΠΚΜ (2,84) και της χώρας. Από αυτό εκτιµάται ότι στην περιοχή επιλέγουν να εγκατασταθούν συγκριτικά µεγαλύτερα νοικοκυριά, µε παιδιά µικρής ηλικίας, λόγω της ανάγκης για καλύτερο οικιστικό περιβάλλον. Α.2.3 Οικονοµικές δραστηριότητες Από τον πρωτογενή τοµέα, ο µόνος κλάδος που ίσως έχει µια µικρή συµµετοχή είναι η αλιεία. Οι δραστηριότητες του δευτερογενούς ήταν πάντα ελάχιστες. Σήµερα αφορούν λίγα διάσπαρτα εργαστήρια στα υπόγεια ή ισόγεια κτιρίων µε κύρια χρήση κατοικία. Βασικός κλάδος της οικονοµίας είναι ο τριτογενής: εµπόριο, υπηρεσίες, αναψυχή. Το εµπόριο παρατηρείται κυρίως στους βασικούς οδικούς άξονες και στο παραδοσιακό πολεοδοµικό κέντρο (Κοµνηνών, Μεταµορφώσεως, Πασσαλίδη). Αρκετές εµπορικές επιχειρήσεις είναι υπερτοπικού χαρακτήρα, και συγκεντρώνονται στους οδικούς άξονες µε µεγάλη διαµπερή κίνηση. Στο πολεοδοµικό κέντρο καταγράφονται εµπορικά καταστήµατα, επιχειρήσεις, υπεραγορές τροφίµων, υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης και χώροι αναψυχής. Ιδιαίτερη θέση κατέχει ο κλάδος αναψυχής και εστίασης, στην παραλιακή ζώνη του ήµου, παραδοσιακό κέντρο αναψυχής του ΠΣΘ (Πλαστήρα και δευτερευόντως Θ. Σοφούλη) Στην Καλαµαριά υπάρχουν και υπηρεσίες κοινωνικής υποδοµής υπερτοπικού χαρακτήρα (Γενικό Νοσοκοµείο "Άγιος Παύλος", Κλινική "Παναγία", αθλητικό κέντρο Μίκρας, και τµήµα του Α.Π.Θ.). 7

8 Ιδιωτικές υπηρεσίες αναπτύσσονται στο παραδοσιακό κέντρο και σε κτίρια κατά µήκος των µεγάλων οδικών αξόνων, που καθιστούν την περιοχή αυτάρκη από άποψη εξυπηρετήσεων, στοιχείο ιδιαίτερα σηµαντικό για τη βιώσιµη ανάπτυξη της πόλης γενικά. Α.2.4 Τάσεις και προβλήµατα: απασχόληση του πληθυσµού, ανεργία Η µελέτη έλαβε υπόψη τα στοιχεία των απογραφών 1991 και Παρατηρείται αύξηση του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού µε παράλληλη αύξηση της ανεργίας. Αν και υπάρχει ίδια τάση µε το νοµό, µε κύρια µορφή απασχόλησης τον τριτογενή τοµέα και ελάχιστα τον πρωτογενή, ο ήµος εµφανίζει σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης στον τριτογενή και πολύ χαµηλότερο στον πρωτογενή, και στο δευτερογενή τοµέα. Είναι προφανές ότι, λόγω του χρόνου εκπόνησης του Α' Σταδίου της µελέτης, δεν λήφθηκαν υπόψη δεδοµένα της πρόσφατης οικονοµικής κρίσης. Α.2.5 Χωρική ένταση οικονοµικής δραστηριότητας Οι κύριες χρήσεις εξυπηρετήσεων αστικού πληθυσµού, υπερτοπικής εµβέλειας, εντοπίζονται γραµµικά εκατέρωθεν των βασικών οδικών αξόνων, εισόδου και εξόδου από το ΠΣΘ, Εθν. Αντιστάσεως και Ανδριανουπόλεως. Η ταυτόχρονη συγκέντρωση έντονης εµπορικής δραστηριότητας και εξυπηρετήσεων διογκώνει την κυκλοφοριακή επιβάρυνση σε αυτούς και τους µετατρέπει σε γραµµικούς πυρήνες προσέλκυσης χρηστών από το σύνολο του ΠΣΘ. Σε κατώτερο επίπεδο εµβέλειας τοποθετείται το εµπορικό και διοικητικό κέντρο του ήµου, που εντοπίζεται στο τµήµα που ορίζουν οι οδοί Μεταµορφώσεως, Πασσαλίδη, Πόντου και Μουρουζήδων. Σε επίπεδο ήµου εντοπίζονται δύο ακόµη ζώνες συγκέντρωσης εµπορικών χρήσεων και εξυπηρετήσεων, µε εµβέλεια επιπέδου συνοικίας, που λειτουργούν συµπληρωµατικά προς το κέντρο: Η µία εκατέρωθεν των οδών Πόντου (από Πασσαλίδη µέχρι την οδό Θεοδοσουπόλεως), Αιγαίου και Πασσαλίδη (από Πόντου µέχρι Ανδριανουπόλεως). Η δεύτερη αφορά την περιοχή γύρω από την πλατεία Ύδρας, τη γραµµική ζώνη Βρυούλων και Μακεδονίας, καθώς και την οδό ηµοκρίτου και τµήµα της οδού Στρ. Σαράφη στο Φοίνικα. Ιδιαίτερη ένταση υπερτοπικής εµβέλειας εµφανίζει και η χρήση αναψυχής, κύρια κατά µήκος της Πλαστήρα, και λιγότερο της Θ. Σοφούλη όπου εντοπίζονται και χρήσεις εµπορίου και άλλων εξυπηρετήσεων. Ανάλογες χρήσεις, µικρότερης έντασης, εντοπίζονται και κατά µήκος της Θέτιδος. Α.3 εδοµένα του χώρου και του περιβάλλοντος. Α.3.1 Φυσικό Περιβάλλον ΟΤΑ Α Γενικά Η έκταση του ήµου είναι πλήρως αστικοποιηµένη µε τη φυσική βλάστηση να περιορίζεται σε κάποια απότοµα, µη αξιοποιήσιµα, πρανή κατά µήκος της ακτής (εκτός σχεδίου περιοχή οδού Πλαστήρα) και στην έκταση του πρώην στρατοπέδου "Κόδρα". Μικρά πευκώδη αλσύλλια υπάρχουν σε όλο το ήµο, ενώ αδόµητες εκτάσεις είναι επίσης το στρατόπεδο "Νταλίπη", η περιοχή αθλητικών εγκαταστάσεων της Μίκρας και του Ιππικού Οµίλου, η περιοχή µεταξύ των οδών Μιαούλη-Καρατάσου που έχει καθορισθεί για κοινωνική υποδοµή, και η εκτός σχεδίου περιοχή κατά µήκος της ακτής κατάντη της οδού Πλαστήρα µε το κτήµα Γεωργιάδη και την περιοχή της Ρέµβης. Α Υδρολογία Την περιοχή οριοθετεί ανατολικά η Περιφερειακή Τάφρος (ΠΤ), που προστατεύει το ανατολικό τµήµα του ΠΣΘ από τις απορροές του Σέϊχ-Σού και του Πανοράµατος. Με µήκος 9 χλµ. περίπου, δέχεται τις απορροές έξη κύριων χειµάρρων, και εκβάλλει στη θάλασσα στην περιοχή της σχολής ικαστών. Οι λεκάνες που αποµένουν κατάντη της ΠΤ είναι αποκλειστικά αστικές και εξυπηρετούνται από δίκτυο οµβρίων (υπό µελέτη βρίσκεται το δίκτυο στην περιοχή Αγ. Γιάννη). Α Κλιµατολογικές συνθήκες Η αξιολόγηση των κλιµατολογικών συνθηκών έγινε µε βάση στοιχεία της ΕΜΥ (διαθέσιµα για την περίοδο ) από το Μετεωρολογικό Σταθµό Θεσσαλονίκης (Μίκρα), που διαθέτει βροχόµετρο, βροχογράφο και θερµόµετρο, ενώ καταγράφονται και ανεµολογικά στοιχεία. Παρατίθενται στοιχεία και διαγράµµατα που αφορούν τη µέση µηνιαία και ετήσια βροχόπτωση, τη µέση µηνιαία θερµοκρασία και υγρασία, καθώς και µέση µηνιαία σχετική υγρασία, µέση µηνιαία ένταση και διεύθυνση ανέµων. 8

9 Α Ατµοσφαιρική ρύπανση. Η ατµοσφαιρική ρύπανση στην ανατολική Θεσσαλονίκη, χωρίς έντονα προβλήµατα, οφείλεται κυρίως στην κυκλοφορία οχηµάτων, µε σηµαντική συµµετοχή της θέρµανσης και µικρή της βιοµηχανίας. Ακολουθεί παράθεση στοιχείων µετρήσεων από το δίκτυο ελέγχου ατµοσφαιρικής ρύπανσης στο ΠΣΘ της ΙΠΕΧΩ Κ.Μ. (έκθεση 2007), καθώς και µετρήσεις του ήµου Θεσσαλονίκης για αιωρούµενα σωµατίδια. Α Θόρυβος ιαπιστώθηκε σοβαρό πρόβληµα κυκλοφοριακού θορύβου στις κεντρικές αρτηρίες του ήµου. Ο ΟΡ.ΘΕ. εκπόνησε το 2000 το πρόγραµµα "Παρακολούθηση του αστικού θορύβου στη Θεσσαλονίκη", µε έξι σταθµούς µέτρησης, σε 24ωρη βάση επί 24 µήνες, στα σηµεία : Βασ. Όλγας (Κτίριο ΟΡ.ΘΕ.), Πλατεία ηµοκρατίας, Αµπελόκηποι ( ηµοτ. Ωδείο), Άνω Πόλη (Υποκατάστηµα ΙΚΑ Επταπυργίου), Τούµπα (Υποκατάστηµα ΟΚΑ Τούµπας), και Καλαµαριά (Εγκαταστάσεις ήµου). Η µεγαλύτερη µέση ετήσια τιµή παρατηρείται στη Βασ. Όλγας (75,93), η µικρότερη στην Άνω Πόλη (61,41), ενώ λίγο µεγαλύτερη στην Καλαµαριά (65,64). Θεωρείται ότι επίπεδα θορύβου άνω των 40 db µπορεί να επηρεάσουν τη φυσική και ψυχική υγεία, µε τους περισσότερους ανθρώπους να ενοχλούνται µέτρια στα 50 dbκαι σοβαρά στα 55 db. Επίπεδα θορύβου άνω των 65 db είναι απολύτως επιβλαβή για την υγεία. Ο θόρυβος στις εσωτερικές οδούς του ήµου οφείλεται όχι τόσο στην ταχύτητα των οχηµάτων, αλλά στον εξαιρετικά υψηλό φόρτο, το µεγάλο αριθµό βαρέων οχηµάτων και τα πολλά δίκυκλα. Στη Θεσσαλονίκη οι δείκτες θορύβου ξεπερνούν τα νοµοθετηµένα επιτρεπόµενα όρια. Α Ρύπανση νερών Αναφέρονται οι διάφορες πηγές ρύπανσης του Θερµαϊκού κόλπου (βιοµηχανία, γεωργία, αστικά λύµατα). Η παράκτια περιοχή της Καλαµαριάς έχει βελτιωµένη ποιότητα νερών σε σχέση µε την περιοχή του ήµου Θεσσαλονίκης λόγω των ρευµάτων στο Θερµαϊκό που τείνει να µεταφέρει τους ρύπους προς τη δυτική πλευρά του κόλπου. Τοπικές πηγές ρύπανσης αποτελούν οι λιµενικές εγκαταστάσεις (µαρίνα, αλιευτικά) και η Περιφερειακή Τάφρος (ΠΤ). Α.3.2 Πολιτιστικό - Ιστορικό Περιβάλλον Παρατίθενται στοιχεία για την ιστορία της περιοχής από τον 5 ο π.χ. αιώνα, την περίοδο του Βυζαντίου και της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο Βυζαντινό ναύσταθµο, που ταυτίζεται µε το λιµένα "Κελλάριον", στην περιοχή του Μικρού Εµβόλου. Κατάλοιπα του ναύσταθµου σώζονται σήµερα στην παραλιακή περιοχή της Θ. Σοφούλη και στην υποθαλάσσια περιοχή αυτής. Η Καλαµαριά κατοικήθηκε µετά το 1920, από Έλληνες πρόσφυγες από τον Καύκασο και τη Γεωργία. Μαζικός εποικισµός της έγινε µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, και διαµορφώθηκε ως ο πολυπληθέστερος προσφυγικός συνοικισµός. Μεγάλο µέρος των προσφύγων είναι Ποντιακής καταγωγής, που οργάνωσαν ποικιλία από συλλόγους και σωµατεία. Μέχρι το 1943 ανήκε στη Θεσσαλονίκη, και έγινε ξεχωριστή διοικητική ενότητα. Α.3.3 Χωροταξική διάρθρωση - χρήσεις γης Α Υφιστάµενες χρήσεις γης στον εξωαστικό χώρο Ο ήµος στερείται εξωαστικής περιοχής, και θα πρέπει να διερευνηθεί η ζώνη των χρήσεων που περιβάλλουν το ήµο. Οι χρήσεις των όµορων ήµων που εφάπτονται των ορίων της Καλαµαριάς εµφανίζουν ποικίλα χαρακτηριστικά : οικιστική εντός σχεδίου στο όριο µε ήµο Θεσσαλονίκης, χρήσεις του τριτογενή στην εκτός σχεδίου περιοχή στο όριο µε ήµο Πυλαίας. Αυτό επηρεάζει σε ένα βαθµό και τις εντός ορίου χρήσεις της Καλαµαριάς: Στη βόρεια περιοχή του ήµου κυριαρχεί η κατοικία, ενώ στη Ν.Α. πλευρά του εντοπίζονται χρήσεις ανάλογες µε αυτές του ήµου Πυλαίας, που συµπαρασύρουν τµήµατα της Καλαµαριάς στην κατεύθυνση υποδοχής δραστηριοτήτων εξυπηρέτησης και υπερτοπικού εµπορίου, ιδιαίτερα εκατέρωθεν της οδού Εθν. Αντίστασης. Το εκπονούµενο ΓΠΣ του ήµου Πυλαίας, που δεν προβλέπει επεκτάσεις κατοικίας στη συγκεκριµένη περιοχή, αναµένεται να διατηρήσει το υφιστάµενο καθεστώς χρήσεων στην ευρύτερη περιοχή. Σηµαντική σχετική παράµετρος είναι οι άξονες µε τη διαµπερή κυκλοφορία και τη συγκέντρωση χρήσεων εµπορίου και εξυπηρετήσεων. Εντός των ορίων της Καλαµαριάς διέρχεται τµήµα της Εθν. Αντίστασης, ενώ πολύ επιβαρυµένος κυκλοφοριακά είναι και ο άξονας της Ανδριανουπόλεως. Λιγότερη επιβάρυνση δέχεται ο άξονας Σοφούλη-Πλαστήρα, καθώς στο τέλος του οδηγείται πρακτικά σε αδιέξοδο, και είναι περισσότερο συνυφασµένος µε τις χρήσεις αναψυχής του παραλιακού µετώπου. Επίσης, η µη διάνοιξη µέχρι σήµερα τµήµατος της οδού Πόντου συντέλεσε ώστε να 9

10 αποτραπεί η χρήση της ως εναλλακτικής εξόδου από το ΠΣΘ προς νότο, συµπληρωµατικά της Ανδριανουπόλεως, µε τις ανάλογες παρενέργειες κυκλοφοριακού φόρτου και όχλησης. Σε ότι αφορά την επίδραση των εντός των ορίων Καλαµαριάς χρήσεων στο ευρύτερο χωρικό περιβάλλον του ήµου, αναφέρεται η παρουσία των πόλων υπερτοπικής εµβέλειας : "Κόδρα", αθλητικό κέντρο Μίκρας, το παραλιακό µέτωπο της Πλαστήρα, όπου βρίσκεται και η µαρίνα σκαφών αναψυχής και µικρών αλιευτικών σκαφών, και της Σοφούλη, όπου βρίσκονται και οι εγκαταστάσεις του Ναυτικού Οµίλου Θεσσαλονίκης (ΝΟΘ), ο προγραµµατιζόµενος τερµατικός σταθµός του Μετρό στη Μίκρα, τα νοσοκοµεία "Άγ. Παύλος" και "Παναγία". Η παρουσία των πόλων αυτών δεν επηρεάζει βέβαια τις χρήσεις γης των όµορων ήµων σε επίπεδο χωροθέτησης, αλλά επιδρά κατά κύριο λόγο στην εισροή χρηστών από το ΠΣΘ προς το εσωτερικό του ήµου. Στην περίπτωση δε του προβλεπό- µενου, από το υπό εκπόνηση ΓΠΣ Πυλαίας, πόλου αστικών κεντρικών λειτουργιών στην περιοχή νότια της Καλαµαριάς, σηµαντικό ρόλο στην επιλογή της αντίστοιχης θέσης έπαιξε η περιοχή της Μίκρας από την εσωτερική πλευρά του ορίου, που ενισχύει την υπερτοπική θεώρηση της θέσης ως πυρήνα υποδοχής δραστηριοτήτων επιπέδου ΠΣΘ. Α Υπάρχουσα οικιστική ανάπτυξη και η δυναµική της. Η Καλαµαριά είναι σχεδόν στο σύνολό της πολεοδοµηµένη και δεν µπορεί να επεκταθεί περαιτέρω. Σήµερα παρουσιάζει κορεσµό ως προς το κτιριακό απόθεµα, και µάλιστα σε πολλές περιπτώσεις και µε υπερβάσεις στους όρους και το συντελεστή δόµησης (Σ ). Η σηµαντική αύξηση, ιδίως της διαµπερούς, κυκλοφορίας, η έλλειψη χώρων στάθµευσης, και η αύξηση των πυκνοτήτων θέτουν σηµαντικά προβλήµατα για την ελκυστικότητα ορισµένων περιοχών της Καλαµαριάς ως περιοχών κατοικίας. Α Παραγωγικές δραστηριότητες : διασπορά, συγκεντρώσεις και θεσµοθετηµένοι υποδοχείς. Η θεσµοθετηµένη περιοχή ΕΜΟ (µη οχλούσες παραγωγικές δραστηριότητες) κατά µήκος της Εθν. Αντίστασης δεν λειτουργεί και στην περιοχή έχει αναπτυχθεί ζώνη κεντρικών λειτουργιών-εµπορίου χωρίς κατοικία. εδοµένου ότι ο δευτερογενής τοµέας στην Καλαµαριά, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή που την επηρεάζει είναι πολύ περιορισµένος, δεν προκύπτουν ανάγκες για δηµιουργία οργανωµένων υποδοχέων δραστηριοτήτων αυτού του τοµέα. Θα πρέπει εποµένως να διερευνηθεί αν πρέπει να διατηρηθεί η περιοχή ως ΕΜΟ ή να επανασχεδιασθεί µε τη δυνατότητα υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς, που είναι οι µόνες που παρουσιάζουν ιδιαίτερη δυναµική. Α.3.4 Υφιστάµενα και προγραµµατιζόµενα βασικά δίκτυα υποδοµής. Περιγράφονται στο Κεφάλαιο Α.4.5. Α.3.5 Γεωλογική διερεύνηση Ασφάλεια, Προστασία. Α Γενικά Αναφέρονται τα στοιχεία των σχηµατισµών της Υποζώνης Παιονίας, της Ζώνης Αξιού, στην οποία βρίσκεται ο ήµος, και ακολουθούν τα βασικά χαρακτηριστικά, για την Καλαµαριά, από το γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ (φύλλο Θεσσαλονίκη). Α Γεωµηχανικά χαρακτηριστικά Με βάση γεωτεχνικές γεωτρήσεις του ΙΓΜΕ στις τοποθεσίες Αρετσού, Φοίνικα, κέντρο Καλαµαριάς, και Μίκρα, και εργαστηριακές εξετάσεις των εδαφικών σχηµατισµών προσδιορίσθηκαν (5) κατηγορίες: - Πρόσφατες επιχωµατώσεις-µπάζα: Γενικά παρουσιάζουν κακή γεωµηχανική συµπεριφορά και εντοπίζονται Ν της Πλαστήρα, στην περιοχή της παραλίας Αρετσού. - Παράκτιες άµµοι : Χαµηλές τιµές αναµενόµενης φέρουσας ικανότητας και πολύ υψηλές τιµές του συντελεστή υδροπερατότητας. Οι θέσεις των λιµενικών εγκαταστάσεων και της παραλίας καλύπτονται από πρόσφατες επιχωµατώσεις. Εντοπίζονται τόσο στην παράκτια ζώνη Αρετσούς, σε µεγάλο µήκος, όσο και στην περιοχή του ΝΟΘ. - Τεταρτογενή χαλαρά µε επικράτηση αµµωδών οριζόντων Στην περιοχή του Γυµναστηρίου Μίκρας) : Τα φυσικά και µηχανικά χαρακτηριστικά ποικίλουν ανάλογα µε την επιµέρους σύσταση και κοκκοµετρία, ενώ η συµπεριφορά τους ελέγχεται κυρίως από το πάχος ανάπτυξής τους - Τεταρτογενή χαλαρά µε επικράτηση ιλυωδών οριζόντων : Σχηµατισµός χαλαρός έως συνεκτικός µε µέτρια υδροπερατότητα. Εντοπίζονται σε πολύ µικρή έκταση στο νοτιότερο άκρο του ήµου στην περιοχή του Γυµναστηρίου της Μίκρας. 10

11 - Νεογενή µικτών φάσεων, µε επικράτηση των λεπτοµερών : Μέτρια έως υψηλή συνεκτικότητα που εξαρτάται από τη λιθολογική σύσταση. Σχεδόν το σύνολο των ΟΤ του ήµου εδράζονται στο σχηµατισµό αυτό. Σε ότι αφορά τις καθιζήσεις δεν επιτρέπουν την εκδήλωση έντονων καθιζήσεων και η οριζόντια διαστρωµάτωση µειώνει στο ελάχιστο τις πιθανότητες εκδήλωσης διαφορικών καθιζήσεων. Α Στοιχεία σεισµικότητας Εδαφικής σεισµικής επικινδυνότητας. Με βάση το νέο χάρτη σεισµικής επικινδυνότητας (έναρξη εφαρµογής 2004) το σύνολο του ήµου Καλαµαριάς ανήκει στη ζώνη Ι. Από άποψη σεισµικής επικινδυνότητας τα εδάφη στην εξεταζόµενη περιοχή, µε βάση την κατάταξη του ΕΑΚ, κατατάσσονται στην κατηγορία των εδαφών Β. Α.4 Πολεοδοµική Οργάνωση Α.4.1 Λειτουργική δοµή, χρήσεις γης, πυκνότητες, επάρκεια κοινόχρηστων χώρων Α Λειτουργική δοµή Ο ήµος είναι µια αστική περιοχή σχεδόν εξ ολοκλήρου πολεοδοµηµένη, µε εξαίρεση ορισµένα σηµεία (στρατόπεδο "Νταλίπη", περιοχή "Ρέµβης"). Βάσει του ισχύοντος ΓΠΣ οργανώνεται σε 21 πολεοδοµικές ενότητες (ΠΕ), τις ΠΕ1 έως 18 (κατοικία), και τις (3) που αφορούν περιοχές άλλων λειτουργιών : την περιοχή ΕΜΟ, την περιοχή του αθλητικού κέντρου Μίκρας, και την περιοχή της Σχολής ασολογίας και Προστασίας Περιβάλλοντος του ΑΠΘ. Α Υφιστάµενες χρήσεις γης Αποτυπώθηκαν µε επιτόπια αυτοψία από την Οµάδα µελέτης, σε επίπεδο οικοπέδου, ώστε να καταγραφούν µε ακρίβεια οι τάσεις οργάνωσης των χρήσεων γης και οι διαφορές από τον θεσµοθετηµένο σχεδιασµό. Απεικονίζονται στο χάρτη Α.4.1, ενώ η πυκνότητα και ο µέσος συντελεστής δόµησης (ΜΣ ) ανά ΠΕ στο χάρτη Α.4.2. α. Κεντρικές λειτουργίες πόλης-πολεοδοµικό κέντρο Περιγράφονται το πολεοδοµικό-παραδοσιακό κέντρο καθώς και άλλες περιοχές του ήµου όπου έχουν αναπτυχθεί κεντρικές λειτουργίες. Γενικά η περιοχή του πολεοδοµικού κέντρου είναι αρκετά διευρυµένη, σε σχέση µε τις προβλέψεις του θεσµοθετηµένου ΓΠΣ, και αναπτύσσεται κυρίως γραµµικά σε κεντρικούς οδικούς άξονες, σε αντίθεση µε το θεσµοθετηµένο ΓΠΣ που προβλέπει µόνο µία ζώνη κέντρου πόλης στην περιοχή επέκτασης, σε γειτνίαση µε την οδό Πόντου. β. Τοπικά κέντρα Τα τοπικά κέντρα που πρόβλεπε το θεσµοθετηµένο ΓΠΣ, εκτός του κέντρου πόλης και εκτός των κεντρικών οδικών αξόνων, επιδιώκοντας την ορθολογικότερη οργάνωση της οικιστικής περιοχής, δεν υλοποιήθηκαν εκτός ίσως από τη ζώνη γύρω από την πλατεία Ύδρας. Στην καλύτερη περίπτωση οι χρήσεις γης στα θεσµοθετηµένα τοπικά κέντρα πλησιάζουν τη γενική κατοικία. γ. Γενική κατοικία Αναπτύσσεται κυρίως σε βασικούς οδικούς άξονες, κοντά σε χρήσεις κέντρου, µε τη µεγαλύτερη συγκέντρωση στις οδούς Πόντου, Πασσαλίδη, Αιγαίου, Αργυρουπόλεως, Θ. Σοφούλη και Κηφησίας. Σε όλη την υπόλοιπη περιοχή εντοπίζεται διάσπαρτα και σηµειακά, σε αντίθεση µε το θεσµοθετηµένο ΓΠΣ που ορίζει σχεδόν παντού χρήση γενικής κατοικίας. δ. Αµιγής κατοικία Η έκταση της αµιγούς κατοικίας του θεσµοθετηµένου ΓΠΣ είναι αρκετά µικρότερη (προτείνεται στις εργατικές κατοικίες και κυρίως στις ΠΕ 1, 2 και 3, καθώς και σε τµήµατα των ΠΕ 7, 8 και 9) σε σύγκριση µε την υφιστάµενη, που αποτελεί την κυρίαρχη χρήση στο ήµο. ε. Εκπαίδευση Παρατίθενται στοιχεία του ήµου ( ) για τον αριθµό των µαθητών και τις σχολικές µονάδες πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, και οι υλοποιηµένες µονάδες που καταγράφηκαν από τους µελετητές Από τις σύγκριση µε τις προβλέψεις του ισχύοντος ΓΠΣ προκύπτουν ελλείψεις σε µονάδες και στις δύο βαθµίδες εκπαίδευσης. Μέσα στον πολεοδοµικό ιστό υπάρχει η Σχολή ασολογίας και Προστασίας Περιβάλλοντος, ενώ εκτός εγκεκριµένου ορίου λειτουργεί η Εθνική Σχολή ικαστών, στην περιοχή εκβολής της ΠΤ. στ. Υγεία Πρόνοια - Γενικό Νοσοκοµείο "Άγιος Παύλος", Κλινική "Παναγία", που καλύπτουν υπερτοπικές ανάγκες. 11

12 - Κέντρο Υγείας και µικροβιολογικό εργαστήριο του ΙΚΑ, επί της Εθν. Αντίστασης, που καλύπτουν ανάγκες του ήµου. - ύο χώροι υγείας, µαζί µε άλλες χρήσεις, επί των οδών Μιαούλη και Τραπεζούντος. - Πολλά ιδιωτικά ιατρεία και κάποια ιδιωτικά κέντρα υγείας στο κέντρο της Καλαµαριάς. - Έξη ΚΑΠΗ, είτε σε αυτόνοµους χώρους είτε στο ισόγειο πολυκατοικιών, ένα οίκος ευγηρίας και µία µονάδα αυτόνοµης διαβίωσης ηλικιωµένων. - Λειτουργούν (25) παιδικοί-βρεφονηπιακοί σταθµοί, έναντι (23) που πρόβλεπε το ΓΠΣ για τον προγραµµατικό πληθυσµό, είτε σε αυτόνοµους χώρους είτε µαζί µε νηπιαγωγεία, είτε στο ισόγειο ή όροφο πολυκατοικιών. - Στην ΠΕ 8 λειτουργούν δύο χώροι φοιτητικών εστιών, και εντός του "Αριστοτέλειου" Ιδρύµατος ένα κέντρο ειδικής αγωγής για ΑΜΕΑ. Ως χώρος πρόνοιας έχει καταγραφεί και ο χώρος του ΠΙΚΠΑ στη Μητρ. Καλλίδου, ο οποίος σήµερα δεν λειτουργεί. Οι παραπάνω λειτουργίες είναι διάσπαρτες στο σύνολο του πολεοδοµικού ιστού, ενώ ως πυρήνας κοινωφελών λειτουργιών µπορεί να θεωρηθεί η έκταση του Αριστοτέλειου Ιδρύµατος. ζ. Αθλητισµός - Πυρήνας αθλητικών δραστηριοτήτων επιπέδου πόλης λειτουργεί στη Μίκρα, µε γήπεδα ποδοσφαίρου, µπάσκετ, βόλλεϋ και τένις, κλειστά γυµναστήρια, ιππικό όµιλο και γήπεδα Beach- Volley και squash. Πολλές από αυτές τις εγκαταστάσεις δεν είναι ανοικτές στο ευρύ κοινό. - Ένα ακόµη αθλητικός πυρήνας υπάρχει επί της Χηλής, στο ηµοτικό Στάδιο "Απόλλων", βοηθητικά γήπεδα, γήπεδα τένις και 5Χ5, ένα γυµναστήριο πίσω από το 1 ο Γυµνάσιο-Λύκειο και το ηµοτικό Κολυµβητήριο - Στο Φοίνικα υπάρχουν: γήπεδο ποδοσφαίρου, µπάσκετ και γυµναστήριο, στο Βότση Εθνικό Γυµναστήριο, ενώ επί της Πόντου, στο χώρο του Ιδρύµατος Αριστοτέλη, γήπεδο ποδοσφαίρου. - Σε άλλες περιοχές συναντώνται ορισµένα γήπεδα µπάσκετ, χωρίς άλλη υποδοµή. Εντός της ΧΑΝ υπάρχει γήπεδο χάντµπολ και µπάσκετ. - Στο παραλιακό µέτωπο υπάρχουν ο ΝΟΘ, ο ΝΑΟΚΘ και σχολή ιστιοπλοΐας. Στο Βυζάντιο λειτουργεί από το 1927 ο Όµιλος Αντισφαίρισης Θεσσαλονίκης. Στην Καλαµαριά λειτουργούν πολλοί αθλητικοί σύλλογοι, ερασιτεχνικοί ή επαγγελµατικοί, σε όλο το φάσµα των αθληµάτων, µε σηµαντικότερο τον "Απόλλωνα" Καλαµαριάς. η. Πολιτιστικές λειτουργίες - Θέατρο "Μελίνα Μερκούρη", στο παλιό ηµαρχείο, συστεγάζεται µε διάφορες υπηρεσίες του ήµου. - Πολιτιστικό Κέντρο Καλαµαριάς, στην Κοµνηνών, και Κέντρο Νεότητας "Remezzo" στην Πλαστήρα. - (2) Βιβλιοθήκες, η µία σε αυτόνοµο χώρο στην Ελλησπόντου και η άλλη σε κτίριο µε νηπιαγωγείο. - ΧΑΝ Καλαµαριάς, στο πολεοδοµικό κέντρο, ενώ εντός του Ιδρύµατος Αριστοτέλη λειτουργεί ένας χώρος πολιτισµού για τις ανάγκες των χορευτικών τµηµάτων και χορωδιών στο ήµο. - Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας του ΥΠ.ΠΟ. και το ιστορικό αρχείο προσφυγικού Ελληνισµού στεγάζονται σε κτίρια του ήµου, µαζί µε άλλες υπηρεσίες. - Στο ήµο λειτουργούν πολλοί πολιτιστικοί σύλλογοι κατοίκων της Καλαµαριάς, είτε στο ισόγειο είτε σε ορόφους πολυκατοικιών. Πολιτιστικές εκδηλώσεις φιλοξενούνται εποχιακά στις εγκαταστάσεις του "Κόδρα", µέρος του οποίου προτείνεται από το ΓΠΣ να διαµορφωθεί ως χώρος πολιτισµού. - Τέλος, καταγράφηκαν (11) ναοί, µαζί µε την Ιερά Μητρόπολη Νέας Κρήνης και Καλαµαριάς. θ. Αναψυχή-Τουρισµός. - Μεγάλη συγκέντρωση χρήσεων αναψυχής έχουµε στην Πλαστήρα, πιο ήπια στη Θ. Σοφούλη, και ακόµη ηπιότερη στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκονται µόνο εστιατόρια. - Στην αναψυχή καταγράφονται κάτω από την Πλαστήρα, στην πλάζ Αρετσούς και σε γειτνίαση µε αυτή, που είναι εκτός σχεδίου, εστιατόρια, αναψυκτήρια, µπάρ και ένα µικρό λούνα πάρκ. - Μαρίνα σκαφών αναψυχής και αλιευτικών σκαφών, µε τοπικό ρυµοτοµικό σχέδιο (ΦΕΚ 116 /78). - Τέλος, σε όλη την Καλαµαριά υπάρχει µία ξενοδοχειακή µονάδα, στην οδό Πλαστήρα. ι. Πράσινο-Ελεύθεροι Χώροι. - Σηµαντικότερος ανοικτός χώρος είναι το παραλιακό µέτωπο, µε αδιαµόρφωτη φυσική ακτογραµµή, έντονες κλίσεις, το βραχώδες Μικρό Έµβολο, και ήπια ένταση χρήσεων κύρια ναυταθλητισµού. Τµήµα του (Αρετσού-Ν. Κρήνη) φιλοξενεί πάρκα, παιδικές χαρές, αναψυκτήρια, θερινό σινεµά κ.ά. Σε ορισµένα σηµεία του µετώπου υπάρχουν προβλήµατα προσβασιµότητας, στην περιοχή Καραµπουρνάκι, όπου απαιτείται πολεοδοµική διευθέτησή της σε όλη τη ζώνη. - Εντός του πολεοδοµικού ιστού υπάρχουν διάσπαρτοι χώροι πρασίνου- πάρκα Π.Ε, αλλά κανένα πάρκο πόλης. Τέτοιοι χώροι θα µπορούσαν να λειτουργήσουν στο "Κόδρα" και το "Νταλίπη", για τα 12

13 οποία το θεσµοθετηµένο ΓΠΣ πρότεινε την αξιοποίησή τους σε µεγάλους χώρους πρασίνου. Ελεύθερος κεντρικό χώρος, σηµείο αναφοράς, είναι ο πεζόδροµος της Κοµνηνών και η υπό διαµόρφωση πλατεία του ηµαρχείου - Κυριότεροι υφιστάµενοι χώροι πρασίνου είναι τα πάρκα στην πλατεία Σκρά, στη διασταύρωση Κερασούντος και Μητρ. Καλλίδου, στην πλατεία Ούλαφ Πάλµε, στη διασταύρωση Πασσαλίδη και Πρασκευοπούλου, µεταξύ Τσιγγιρίδου και Παρασκευοπούλου, στην Ιουστινιανού στην Κηφισιά, και στην οδό Ηροδότου στο Βυζάντιο. - Έντονα στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος δεν υπάρχουν µέσα στον πολεοδοµικό ιστό. Μόνο στην παραλιακή ζώνη και σε µια ζώνη στο Φοίνικα δίπλα στην ΠΤ εντοπίζονται µικρά αλσύλλια. Σύµφωνα µε το ασαρχείο, υπάρχουν µικρές δασικές εκτάσεις στο παραλιακό µέτωπο, µεταξύ του Μ. Εµβόλου και της Ν. Κρήνης. Οι περισσότερες συµπίπτουν µε τα αλσύλλια, αλλά υπάρχουν και εκτάσεις για τις οποίες η καταγραφή έδειξε ότι δεν είναι δασικές. ια. Βιοµηχανία-Βιοτεχνία-Χονδρεµπόριο-Αποθήκες. Εντός πολεοδοµικού ιστού δεν εντοπίζονται παρά µόνο ελάχιστες µικρές βιοτεχνίες επίπλων, µία χρήση χονδρεµπορίου, και κάποιες διάσπαρτες αποθήκες πιθανώς εγκαταλελειµµένες. ιβ. Εγκαταστάσεις Μαζικών Μεταφορών. Υπάρχουν ο τερµατικός σταθµός του ΟΑΣΘ, δίπλα στο αθλητικό κέντρο Μίκρας, και στην Εθν. Αντίστασης εντός της ΕΜΟ το κεντρικό αµαξοστάσιο του ΟΑΣΘ για το Ν.Α. τµήµα του ΠΣΘ. ιγ. Ιδιαίτερες χρήσεις Στρατόπεδο "Νταλίπη", πρώην στρατόπεδο "Κόδρα", κοιµητήριο Καλαµαριάς, και το συµµαχικό νεκροταφείο εντός του "Νταλίπη". Μικρότεροι χώροι: το εργοτάξιο του ήµου (Πόντου και Αιγαίου), η Ναυτική ιοίκηση Β.Ε., οι δεξαµενές επί της Κων. Καραµανλή, οι εγκαταστάσεις, η ηµοτική Επιχείρηση µεταλλικών κατασκευών και ο υπόγειος χώρος στάθµευσης (δίπλα στο ηµαρχείο). ιδ. Αδόµητες περιοχές. Μεγάλες αδόµητες εκτάσεις υπάρχουν στον Αγ. Ιωάννη (ΠΕ17 και ΠΕ18), γύρω από τη µη διανοιγµένη οδό Πόντου. Πολλές είναι χαρακτηρισµένες µε κοινόχρηστες και κοινωφελείς χρήσεις. Οι µη χαρακτηρισµένες αδόµητες εκτάσεις αποτελούν το 6,4% της έκτασης µε δυνατότητα οικιστικής ανάπτυξης και µόλις το 3,7% της συνολικής έκτασης των 18 ΠΕ µε οικιστικό χαρακτήρα. Α Πυκνότητες-Επάρκεια κοινοχρήστων χώρων. Μετρήθηκαν ηλεκτρονικά οι εκτάσεις των ΠΕ, των θεσµοθετηµένων κοινωφελών χώρων, χώρων πρασίνου και δρόµων στις (18) ΠΕ και την ΕΜΟ, χωρίς το τµήµα της πολεοδοµικής µελέτης που εξαιρέθηκε από το ΣτΕ στις ΠΕ7 και ΠΕ8. Βρέθηκαν συνολικά: Συνολική έκταση (18) ΠΕ + ΕΜΟ (ha) Έκταση Ο.Τ. εκτός κοινοχρήστων και κοινωφελών χρήσεων (ha) Κοινωφελείς χώροι Χώροι πρασίνου ρόµοι Έκταση (ha) % Έκταση (ha) % Έκταση (ha) % Ποσοστό % κοινωφελών και κοινοχρήστων 528,85 287,29 46,30 8,75 28,03 5,30 167,24 31,62 45,68 Το συνολικό ποσοστό των θεσµοθετηµένων κοινοχρήστων και κοινωφελών φαίνεται ικανοποιητικό, ωστόσο σηµαντικό µέρος των χώρων αυτών δεν έχει ακόµη υλοποιηθεί, ενώ για πολλούς από αυτούς εκκρεµεί η απαλλοτρίωσή τους. Συντάχθηκαν δύο πίνακες, µε το Μ.Σ.. ανά ΠΕ που υπολογίσθηκε από τους θεσµοθετηµένους Σ.., την επιτρεπόµενη πυκνότητα ανά ΠΕ, και παίρνοντας υπόψη τους θεσµοθετηµένους χώρους κοινωνικής υποδοµής, την προκύπτουσα χωρητικότητα κάθε ΠΕ, και τη µικτή πυκνότητα για το σύνολο κάθε ΠΕ. Οι πίνακες αυτοί εκφράζουν την εκτίµηση του σηµερινού πληθυσµού, κάνοντας δύο διαφορετικές υποθέσεις που διαφοροποιούνται ως προς το βαθµό κορεσµού. Η εκτίµηση του βαθµού κορεσµού έγινε για κάθε ΠΕ µε βάση το βαθµό δόµησης, το βαθµό υλοποίησης του µέγιστου Σ.. και µια εκτίµηση για τις κενές κατοικίες. Από τους πίνακες προκύπτει ότι ο υφιστάµενος πληθυσµός του ήµου κυµαίνεται από µέχρι κατ. Όλες οι ΠΕ, πλην των ΠΕ17 και 18, έχουν πυκνότητα κατοίκησης (d θεωρητική) πάνω από το επιτρεπόµενο όριο των 400 ατόµων/ha. Αν δεν µεταβληθούν οι Σ.., η πυκνότητα µπορεί να µειωθεί, διατηρούµενη σε υψηλές τιµές, µόνο εφόσον αυξηθεί το σταθερότυπο της κατοικίας ανά άτοµο. 13

14 Αντίστοιχα µε την υφιστάµενη κατάσταση, µε δύο άλλους πίνακες γίνεται εκτίµηση της συνολικής χωρητικότητας του ήµου. Στην α' περίπτωση η συνολική χωρητικότητα υπολογίζεται σε κατ. διατηρώντας τα σταθερότυπα της υφιστάµενης κατάστασης (30-35 τµ/κατ.) και µε βαθµό κορεσµού 85%, ενώ στη β' υπολογίζεται σε κατ. µε το σταθερότυπο κατοικίας αυξηµένο κατά 2 µονάδες (32-37 τµ/κατ.). Από τους πίνακες προκύπτει ότι ο µελλοντικός πληθυσµός της Καλαµαριάς ενδεχόµενα να ξεπεράσει το προγραµµατικό µέγεθος του πληθυσµού του θεσµοθετηµένου ΓΠΣ ( κατ.), εφόσον η Καλαµαριά συνεχίσει να προσελκύει νέους κατοίκους και δεν παρατηρηθεί εκροή δικών της κατοίκων, προς άλλες, κυρίως προαστιακές, αναπτυσσόµενες, περιοχές. Ακολουθεί, µε τη βοήθεια δύο επόµενων πινάκων, µία εκτίµηση της επάρκειας των αναγκών σε κοινωνική υποδοµή για το σύνολο της πολεοδοµηµένης περιοχής του ήµου και για δύο εκτιµήσεις πληθυσµού του έτους 2021 ( και κατ, όπως προέκυψαν παραπάνω). Για την εκτίµηση αναγκών σε κοινωνική υποδοµή διατηρήθηκαν τα αντίστοιχα σταθερότυπα γης που χρησιµοποιήθηκαν από το θεσµοθετηµένο ΓΠΣ, µε εξαίρεση συγκεκριµένες τροποποιήσεις που κρίθηκαν αναγκαίες ώστε να συµβαδίζουν µε τις τιµές των πολεοδοµικών σταθεροτύπων της Απόφασης Υπ.ΠΕΧΩ Ε 10788/ΦΕΚ 285 '/2004 που αφορά στην έγκριση πολεοδοµικών σταθεροτύπων κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ και πολεοδοµικών µελετών. Από τους τελευταίους πίνακες φαίνεται ότι οι µεγαλύτερες ελλείψεις σε θεσµοθετηµένους χώρους κοινωνικής υποδοµής αφορούν αθλητικούς χώρους. Λαµβάνοντας υπόψη ότι πολλοί δεν είναι ελεύθεροι για όλους τους κατοίκους, γίνεται αντιληπτό ότι οι ελλείψεις είναι µεγαλύτερες. Ελλείψεις υπάρχουν σε ηµοτικά και Γυµνάσια-Λύκεια, αλλά µε ορθολογικότερη κατανοµή των χώρων πιθανώς οι ανάγκες να καλυφθούν. Έλλειψη παρατηρείται σε παιδικούς-βρεφονηπιακούς σταθµούς, για τους οποίους το σταθερότυπο γης είναι αυξηµένο αρκετά σε σχέση µε το θεσµοθετηµένο ΓΠΣ. Τέλος, υπολείπονται σηµαντικά οι χώροι πολιτιστικών εγκαταστάσεων. Στις υπόλοιπες κατηγορίες κοινωνικής υποδοµής δεν παρατηρούνται ελλείψεις και για τα δύο σενάρια πληθυσµού. Στους χώρους πρασίνου εκτός ΠΕ εντάσσονται το "Κόδρα", το "Νταλίπη" και οι παραλιακή ζώνη, χώροι πρασίνου που µπορούν να λειτουργήσουν ως πάρκα πόλης για το σύνολο του ΠΣΘ. Α.4.2 Θεσµικό πλαίσιο-βαθµός υλοποίησης του θεσµοθετηµένου ΓΠΣ. Α Θεσµικό πλαίσιο-όροι δόµησης και πολεοδοµικά διατάγµατα. - Παρατίθενται καταρχήν οι προβλέψεις του πρώτου θεσµοθετηµένου ΓΠΣ (ΦΕΚ 1019 //1987) : Προγραµµατικός πληθυσµός κατ., επεκτάσεις στρ.., πίνακας µε την µέση πυκνότητα και το Μ.Σ.. των (17) ΠΕ, χρήσεις γης, ζώνες οικονοµικών και θεσµικών κινήτρων και πολεοδο- µικών µηχανισµών, µέτρα προστασίας περιβάλλοντος, δίκτυα µεταφορών και υποδοµής, µέτρα για την πυροπροστασία και την προστασία από σεισµό, προτάσεις έργων για την ολοκλήρωση του ΓΠΣ. - Ακολουθούν οι τροποποιήσεις του ΓΠΣ του ΦΕΚ 419 '/1999 : ιάσπαση της ΠΕ 17 σε δύο (17 και 18) µε µέγιστο Σ.. 0,8, τροποποίηση χρήσεων µε καθορισµό νέων τοπικών κέντρων, καθορισµό περιοχών γενικής και αµιγούς κατοικίας, µετατροπή τµήµατος του αθλητικού κέντρου "Μίκρας" σε εκπαίδευση, χώρο βιολογικού καθαρισµού και χώρο στάθµευσης αυτοκινήτων, καθορισµό πολιτιστικών εγκαταστάσεων και χώρων αθλητισµού στην έκταση του στρατοπέδου "Κόδρα" µετά από ειδική µελέτη, καθορισµό χώρων πρασίνου, αθλητισµού και πολιτισµού στην περιοχή στρατοπέδου "Νταλίπη", καθορισµό χώρων πρασίνου στην περιοχή "Ρέµβης" και τη διατήρηση υφιστάµενων παλαιών αναψυκτηρίων-ταβερνών, καθορισµό χώρου πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη "Βίλα Γεωργιάδη", και καθορισµό χώρων στάθµευσης. Επιπλέον το ΓΠΣ καθόριζε ζώνες ανάπλασης, µε την υπαγωγή τους στο άρθρο 8 του Ν. 2508/97, στο παραλιακό τµήµα της ΠΕ2 µε µέγιστο Σ 0,8, στις περιοχές εργατικής κατοικίας του ΟΕΚ, και στην περιοχή ΒΙΟΤΑ στην ΠΕ2. Επίσης, καθόριζε αυξηµένο Σ ίσο µε 2 για στεγαστικά προγράµµατα ή προγράµµατα κοινής ωφέλειας στην ΠΕ17. - Στη συνέχεια αναφέροντα επιγραµµατικά τα διατάγµατα ρυµοτοµίας, καθώς και οι σχετικές ρυθµίσεις που αφορούν το σύνολο της Καλαµαριάς, από τα Σχέδια της Πρόνοιας και το Π.. του 1926 (ΦΕΚ 178 Α/1926) µέχρι την τελευταία Υ.Α / (ΦΕΚ 959 '/ ) "Τροποποίηση του µέγιστου επιτρεπόµενου ύψους των Ο.Τ. του εγκεκριµένου ρυµοτοµικού σχεδίου του ήµου Καλαµαριάς". 14

15 Α Έλεγχος συµβατότητας των υφιστάµενων και των προβλεπόµενων από το ΓΠΣ χρήσεων γης. - Σε περιοχές που προβλέπονταν από το ΓΠΣ χρήσεις γενικής κατοικίας κυριαρχεί η αµιγής κατοικία. - Μη υλοποιηµένα τοπικά κέντρα-κέντρα πόλης ή µικρός βαθµός υλοποίησής τους, τοπικά κέντρα σε περιοχές που προβλέπονταν από το ΓΠΣ για γενική κατοικία ή άλλη χρήση, και στην περιοχή ΕΜΟ. - ύο µη υλοποιηµένοι µεγάλοι κοινόχρηστοι χώροι, στο "Νταλίπη" και στην περιοχή "Μίκρας". - Μη υλοποιηµένοι πυρήνες κοινωφελών χώρων : στην περιοχή της "Μίκρας", στην επέκταση της οδού Πόντου (γύρω από την οδό Αγ. Σοφίας) και την περιοχή του "Νταλίπη" - Στην οδό Πλαστήρα επικρατούν χρήσεις αναψυχής έναντι των χρήσεων τοπικού κέντρου του ΓΠΣ. - Τέλος, σηµειώνεται η περιοχή ανάντη της οδού Σοφούλη και το "Κόδρα" ως Ζώνη µε µη διαµορφω- µένο παραλιακό µέτωπο και µη διαµορφωµένο πόλο κοινοχρήστων και κοινωφελών χρήσεων. Α.4.3. Τάσεις εξέλιξης οικοδοµικής δραστηριότητας-εκτίµηση οικιστικού αποθέµατος. Α Εξέλιξη δόµησης κατοικιών Η µελέτη αφορά µόνον στη νόµιµη δραστηριότητα, αναφέρεται στο διάστηµα , βασισµένη σε αναλυτικά και συγκεντρωτικά στοιχεία της ΕΣΥΕ για την οικοδοµική δραστηριότητα, και γίνεται σύγκριση του αριθµού των νέων οικοδοµών και του όγκου/οικοδοµή (σε Μ3) σε σχέση µε το Νοµό, την ΠΚΜ και τη Χώρα. Στην Καλαµαριά κτίστηκαν οικοδοµές µεγαλύτερου όγκου σε σύγκριση τόσο µε το νοµό όσο και µε την ΠΚΜ και το σύνολο της χώρας. Α Εκτίµηση οικιστικού αποθέµατος Απογραφή ΕΣΥΕ 2001: στην Καλαµαριά είχαµε κατοικίες, από τις οποίες το 90,79% αντιστοιχούν σε κατοικούµενες και το 9,21% σε κενές. Από τις κενές, το 72,87% αποτελεί κατοικίες για ενοικίαση-πώληση, ενώ το υπόλοιπο 27,13% εξοχικές ή δευτερεύουσες. Το ποσοστό των κατοικούµενων κατοικιών στο ήµο είναι µεγαλύτερο από τα αντίστοιχα του Νοµού και της Χώρας, ενώ των κενών µικρότερο σε σύγκριση τόσο µε το νοµό όσο και µε τη Χώρα. Ο δείκτης κατοικούµενες κατοικίες/νοικοκυριό στο ήµο είναι 1,13, παρόµοιος µε το νοµό (1,14) και µεγαλύτερος από εκείνο της Χώρας (1,09). Αντίθετα, ο δείκτης µέλη νοικοκυριών/κατοικία (2,23) είναι µεγαλύτερος στην Καλαµαριά σε σχέση τόσο µε το νοµό όσο και µε τη Χώρα (2,05 και 1,89). Α.4.4. Ποιότητα και φυσιογνωµία του αστικού χώρου. Α Πολιτιστικό ιστορικό απόθεµα-κατάσταση οικιστικού αποθέµατος - Κηρυγµένος αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή του στρατοπέδου "Κόδρα" (ΦΕΚ 727 Β'/1995). - "Ιστορικός τόπος" ο χώρος του "Κόδρα (ΦΕΚ 986 Β'/2005). - Κήρυξη ως µνηµείων (16) στρατιωτικών κτισµάτων του "Κόδρα" (ΦΕΚ 113 ΑΑΠ/2007) - Αρχαιολογικός χώρος η θαλάσσια περιοχή στην περιοχή του λιµένα "Κελλάριον" (ΦΕΚ 384 '/1989). - Σύµφωνα µε έγγραφο της Εφορείας Νεωτέρων.Μνηµείων Κ.Μ., εντός των ορίων του ήµου έχουν κηρυχθεί ως νεώτερα µνηµεία (8) κτίρια και (2) σκάφη στη Μαρίνα Αρετσούς. - Τέλος, µε αποφάσεις του Υπ. Μακεδονίας-Θράκης έχουν κηρυχθεί ως διατηρητέα (6) κτίρια. - Στο µεγαλύτερο µέρος του ήµου τα κτίσµατα κρίνονται από καλής έως πολύ καλής ποιότητας, των (30) τελευταίων ετών, εκτός από τις εργατικές κατοικίες που είναι παλαιότερες. Γενικά η ποιότητα του οικιστικού περιβάλλοντος έχει επηρεαστεί από τις σχετικά υψηλές πυκνότητες, τις υπερβάσεις του Σ.., και το αρκετά πυκνό και µε µικρά πλάτη οδικό δίκτυο. Α.4.5. ίκτυα αστικής υποδοµής Α Μεταφορική υποδοµή Ι. Ιεράρχηση οδικού δικτύου α. Αναφέρεται η θεσµοθετηµένη ιεράρχηση οδικού δικτύου σύµφωνα µε το ισχύον ΓΠΣ, και β. η λειτουργική ιεράρχηση του υφιστάµενου οδικού δικτύου λαµβάνοντας υπόψη τις σχετικές οδηγίες του ΥΠΕΧΩ Ε (Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων-Λειτουργική Κατάταξη Οδικού ικτύου, ΟΜΟΕ- ΛΚΟ ). Έτσι, η µελέτη κατατάσσει το υφιστάµενο "Κύριο οδικό δίκτυο" ως προς τη σηµερινή λειτουργία του σε : Κύριες αστικές αρτηρίες ΒΙ, Κύριες αστικές αρτηρίες ΓΙ, Αστικές Αρτηρίες ΓΙΙ και ΓΙΙΙ, Κύριες συλλεκτήριες ΓΙV, και Συλλεκτήριες ΙV. Επισηµαίνεται ότι η κατηγορία ΓΙ (Αδριανουπόλεως, Βασ. Όλγας, Βενιζέλου, και Εθν. Αντίστασης) χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα προβληµατικός συνδυασµός. Εν συνεχεία παρατίθεται η προτεινόµενη ιεράρχηση από την Κυκλοφοριακή Μελέτη ( ) του ήµου, που εξέτασε τη µελλοντική λειτουργία του δικτύου εφόσον εκτελεστούν οι 15

16 προβλεπόµενες διανοίξεις νέων οδών (Πόντου) και η εφαρµογή των κυκλοφοριακών επεµβάσεων όπως προέκυψαν µετά την έγκριση της φάσης Ι της µελέτης από το.σ. γ. Ακολουθεί η αναφορά των οδικών αξόνων που καθορίσθηκαν ως τµήµατα του Βασικού Οδικού ικτύου του Νοµού Θεσσαλονίκης (ΦΕΚ 561 /1990). δ. Με βάση την ανωτέρω κυκλοφοριακή µελέτη, αναφέρονται οι άξονες µε τους υψηλότερους φόρτους ανά κατεύθυνση, και οι πλέον βεβαρυµµένες οδοί τοπικής κυκλοφορίας. Προκύπτει ότι οι υψηλότερες τιµές Μ.Η.Κ. παρατηρούνται από/προς το κέντρο του ήµου και από/προς την Ανατολική Περιφερειακή και την ανατολική περιοχή του ΠΣΘ/ΕΠΘ. ΙΙ ιαµορφωµένοι κόµβοι. Καταγράφονται οι σηµατοδοτούµενοι κόµβοι στο ήµο, οι οδοί που διαθέτουν κεντρικές νησίδες και οι κόµβοι που διαθέτουν διαµόρφωση µε νησίδες. Ανισόπεδοι κόµβοι δεν υπάρχουν. ΙΙΙ. ίκτυα µέσων µαζικών µεταφορών. Παρουσιάζονται οι γραµµές του Ο.Α.Σ.Θ. και τα χαρακτηριστικά τους, καθώς και ο τρόπος πρόσβασης των κατοίκων, µέσω γραµµών του Ο.Α.Σ.Θ., στο σταθµό υπεραστικών λεωφορείων (ΚΤΕΛ) "Μακεδονία", στο σταθµό του Ο.Σ.Ε. και στο αεροδρόµιο "Μακεδονία". IV. Πεζόδροµοι, ποδηλατόδροµοι και οδοί "ήπιας κυκλοφορίας" Αναφέρονται οι πεζόδροµοι στο ήµο, καθώς και ότι οι πεζόδροµοι στην επέκταση δεν έχουν υλοποιηθεί. Οδοί ήπιας κυκλοφορίας και ποδηλατόδροµοι δεν υπάρχουν. V. Στάθµευση. Τα στοιχεία είναι από την Κυκλοφοριακή Μελέτη του ήµου (2008) και αφορούν τη συνολική συσσώρευση στάθµευσης το βράδυ :Τα οχήµατα που σταθµεύουν στην οδό ανέρχονται σε περίπου, από τα οποία επάνω στο πεζοδρόµιο, ενώ εκτός οδού σταθµεύουν Η προσφορά στάθµευσης ανέρχεται σε θέσεις, οπότε προκύπτει έλλειψη περίπου θέσεων VI. Αξιολόγηση της λειτουργίας της µεταφορικής υποδοµής. α. Κατάσταση οδικού δικτύου : Αδιάνοικτα οδικά τµήµατα, µε σηµαντικότερο εκείνο της Πόντου. β. Σύνδεση του ήµου µε το ευρύτερο οδικό δίκτυο : Όλοι οι άξονες έχουν προβλήµατα συµφόρησης, που αναµένεται να ενταθούν, τουλάχιστον µέχρι την κατασκευή της επέκτασης του µετρό. γ. Φόρτιση : Ο υψηλότερος φόρτος παρατηρείται στους άξονες Εθν. Αντίστασης,-Βασ. Όλγας και Αδριανουπόλεως-Βενιζέλου-Εθν. Αντίστασης. Σηµαντικό ποσοστό του αφορά διαµπερή κυκλοφορία, που αποκόπτει το ήµο σε (3) περιοχές µε δυσκολίες στη µεταξύ τους επικοινωνία. Ιδιαίτερα αποκοµµένες από το κέντρο του ήµου είναι οι περιοχές Κηφισιάς και Βότση. δ. Εξυπηρέτηση µέσων µαζικών µεταφορών : Η κάλυψη που προσφέρουν οι γραµµές του Ο.Α.Σ.Θ. είναι ικανοποιητική για τις µετακινήσεις από και προς το κέντρο της Θεσσαλονίκης για την παλιά περιοχή του ήµου, όχι όµως για τµήµα της επέκτασης του Αγ. Ιωάννη. Επίσης, δεν είναι ικανοποιητική για τις περιοχές του ήµου, από και προς το κέντρο της Καλαµαριάς. στ. Κίνηση πεζών, ποδηλάτων και ατόµων µε αναπηρία : Η έλλειψη εκτεταµένου δικτύου πεζόδροµων και το πολύ µικρό πλάτος πεζοδροµίων σε µεγάλο µέρος των οδών αποθαρρύνει τις µετακινήσεις πεζή και δυσχεραίνει την κυκλοφορία των ΑΜΕΑ. ζ. Στάθµευση : Αποτελεί τη βάση των κυκλοφοριακών προβληµάτων στο ήµο, που αναµένεται να επιδεινωθεί µε την αύξηση του αριθµού των Ι.Χ. οχηµάτων και του πληθυσµού. Σε επόµενο στάδιο της µελέτης θα εξετασθεί η στάθµευση ανά ΠΕ, που θα προσδιορίσει τις ανάγκες ανά περιοχή, για να καλυφθούν στις επόµενες πολεοδοµικές µελέτες κυρίως µε εκµετάλλευση κοινόχρηστων χώρων, πλατειών και δηµοτικών εκτάσεων. η. Προβλεπόµενες µεταβολές. Επέκταση του µετρό στην Καλαµαριά : Πρέπει να προβλεφθούν υπόγειοι σταθµοί αυτοκινήτων στις περιοχές των σταθµών. ιάνοιξη της οδού Πόντου : Σύµφωνα µε την Κυκλοφοριακή Μελέτη του ήµου πρέπει να διαφυλαχθεί η Πόντου ως τοπική αρτηρία και να αποτραπεί η σύνδεσή της µε ενδεχόµενη επέκταση της υποθαλάσσιας αρτηρίας. Πεζοδρόµηση τµήµατος της Μεταµορφώσεως και µονοδρόµηση του υπόλοιπου. Θαλάσσια συγκοινωνία : Μπορεί να συµβάλει θετικά, µε την προϋπόθεση τροφοδότησής της από τον Ο.Α.Σ.Θ. και διαµόρφωσης χώρου στάθµευσης στην άµεση περιοχή της στάσης-αποβάθρας (Μίκρα). Α Λοιπά δίκτυα τεχνικής υποδοµής. - Ηλεκτρική ενέργεια : Καλύπτεται από τη ΕΗ, µε υπογειοποιηµένο δίκτυο σε τµήµατα του κέντρου. 16

17 - Τηλεπικοινωνίες : Καλύπτονται από το δίκτυο του ΟΤΕ, στο µεγαλύτερο ποσοστό του υπογείως. - Ύδρευση, Αποχέτευση : Βρίσκονται στη δικαιοδοσία της ΕΥΑΘ. - Απορρίµµατα : Με απορριµµατοφόρα του ήµου µεταφέρονται στο ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Λειτουργεί µε επιτυχία πρόγραµµα αποκοµιδής ανακυκλώσιµων, µε ξεχωριστούς κάδους και απορριµµατοφόρα. Α.5. Αξιολόγηση εδοµένων Υπάρχουσας Κατάστασης-Τάσεις-Κατευθύνσεις Α.5.1. Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών Α Αξιολόγηση ενδογενών αναπτυξιακών δυνατοτήτων Οι ενδογενείς αναπτυξιακές δυνατότητες του ήµου εξαρτώνται από τις προοπτικές συνολικά της πόλης της Θεσσαλονίκης, και συνοψίζονται στα εξής : - Εντός του ήµου υπάρχουν δραστηριότητες διοικητικές, οικονοµικές και αναπτυξιακές, πολλές από τις οποίες είναι περιφερειακής εµβέλειας. - Είναι ο δεύτερος σε πληθυσµό ήµος της Βόρειας Ελλάδας (µόνιµος πληθυσµός: κατ.) - Το διάστηµα ο ήµος παρουσίασε ρυθµούς ανάπτυξης υψηλότερους του µέσου όρου του ΠΣΘ, λόγω κυρίως της διάθεσης εκτάσεων για οικιστική ανάπτυξη. - Οι τάσεις αύξησης του πληθυσµού συνεχίστηκαν και µετά το 2001, λόγω προσφοράς νέων πολεοδοµηµένων εκτάσεων. Ο σηµερινός πληθυσµούς εκτιµάται στους κατ. - Η περιοχή είναι ελκυστική τόσο στα νεότερα νοικοκυριά όσο και στις µεγαλύτερες οικογένειες, και από το σχεδιασµό θα πρέπει να προβλεφθεί η κάλυψη των αναγκών που θα προκύψουν σε χώρους για τις παιδικές ηλικίες. - Ο τριτογενής είναι η κύρια οικονοµική δραστηριότητα στο ήµο, µε κυριότερους κλάδους το εµπόριο, τις υπηρεσίες και την αναψυχή. Μεγάλο µέρος τους είναι µητροπολιτικής εµβέλειας, και αναπτύσσονται κατά µήκος των µεγάλων αξόνων, όπως και κατά µήκος του παραλιακού µετώπου. Α Αξιολόγηση δεδοµένων προγραµµατικού πλαισίου. - Παρατίθενται καταρχήν οι βασικές διαπιστώσεις, προβλέψεις και αναπτυξιακές κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ της ΠΚΜ, που επηρεάζουν άµεσα ή έµµεσα την περιοχή µελέτης και αναφέρονται στο ρόλο της Θεσσαλονίκης ως µητροπολιτικού κέντρου. - Το ΠΠΣΧΑΑ συγκαταλέγει την παραλιακή περιοχή της Καλαµαριάς στις περιοχές της Θεσσαλονίκης όπου µπορούν να προωθηθούν στρατηγικές αστικές αναπλάσεις, µε σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, τη διαµόρφωση ενιαίων δικτύων πρασίνου χώρων πολιτισµού και την αισθητική αναβάθµιση, στο πλαίσιο του µηχανισµού των Σχεδίων Ολοκληρωµένων Αστικών Παρεµβάσεων (ΣΟΑΠ) του άρθρου 12 Ν. 2742/99. Τα ΣΟΑΠ αυτά προορίζονται, όπως και οι αναπλάσεις του Ν. 2508/97, για πόλεις ή τµήµατά τους και για ευρύτερες αστικές περιοχές "που παρουσιάζουν κρίσιµα προβλήµατα αναπτυξιακής υστέρησης, κοινωνικής και κοινωνικής συνοχής, περιβαλλοντικής υποβάθµισης και ποιότητας ζωής". Τα ΣΟΑΠ υπακούουν στις κατευθύνσεις του εθνικού και περιφερειακού σχεδιασµού και εγκεκριµένων Ρυθµιστικών Σχεδίων, αλλά όχι σε ΓΠΣ του Ν. 2508/97. Η πρωτοβουλία για την κατάρτιση των ΣΟΑΠ, που έχουν περιεχόµενο διατοµεακό/αναπτυξιακό, ανήκει στο ΥΠΕΚΑ ή στην Περιφέρεια, ενώ η ανάπλαση του Ν. 2508/97 στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. - Ακολουθούν οι προβλέψεις του θεσµοθετηµένου Ρυθµιστικού Σχεδίου, που επηρεάζουν άµεσα το σχεδιασµό του ήµου Καλαµαριάς : (α) ηµιουργία µεγάλων υπερτοπικών πόλων αναψυχής, αθλητισµού και πολιτιστικών λειτουργιών, που εξυπηρετούν όλη την έκταση της πόλης, στην περιοχή του στρατοπέδου "Κόδρα" και στην παραλιακή ζώνη µετά το Φοίνικα. (β) Το κέντρο δηµόσιας διοίκησης που προτείνεται από το ΡΣΘ τον ανατολικό τοµέα της πόλης βρίσκεται εντός του ήµου Θεσσαλονίκης, σε επαφή µε το όριο µε το ήµο Καλαµαριάς. - Στη συνέχεια αναφέρονται οι βασικές κατευθύνσεις από το Α' Στάδιο της µελέτης "Επικαιροποίησης του Ρυθµιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης", που επηρεάζουν την περιοχή µελέτης. - Τέλος, παρατίθενται επιγραµµατικά σηµαντικές µελέτες πολεοδοµικού χαρακτήρα, που θα µπορούσαν να επηρεάσουν άµεσα ή έµµεσα στο σχεδιασµό της περιοχής µελέτης : o Μελέτη ιευθέτησης ΠΤ Θεσσαλονίκης και Ανάπλασης Περιβάλλοντος Χώρου (ΟΡ.ΘΕ.). o Μελέτη Οργάνωσης πρώην στρατοπέδου "Φαρµάκη" σε Μητροπολιτικό Κέντρο ηµόσιας ιοίκησης και Ανέγερσης κτιρίου Υπηρεσιών της ΠΚΜ (ΠΚΜ) o Προκαταρκτική µελέτη ανάπλασης "Νοτιοανατολικής Πύλης" ( ήµος Θεσσαλονίκης) 17

18 o Μελέτη επέκτασης της γραµµής του µετρό στην Καλαµαριά o Υποθαλάσσια αρτηρία. o Θαλάσσια συγκοινωνία. Α Γενικές προοπτικές του ήµου Ο ήµος έχει πλησιάσει τα όρια κορεσµού της οικιστικής ανάπτυξης, και οι προοπτικές του είναι συναρτηµένες µε εκείνες της µητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης. Ιδιαίτερη συσχέτιση γίνεται µε την αξιοποίηση και ανάδειξη του παραλιακού µετώπου και των µεγάλων ανοικτών χώρων (πρώην στρατόπεδο "Κόδρα", στρατόπεδο "Νταλίπη", αθλητικός πυρήνας "Μίκρας") Α.5.2. Αξιολόγηση χωροταξικών δεδοµένων Α Αξιολόγηση δεδοµένων οικιστικής ανάπτυξης και χωρικής διάρθρωσης. Κυριότεροι αναπτυξιακοί πόροι του ήµου, που θα καθορίσουν σε σηµαντικό βαθµό και το µελλοντικό χωρικό πρότυπο, είναι οι εντός των ορίων του ήµου χρήσεις υπερτοπικής σηµασίας : - Ο χώρος του "Κόδρα", που στο εγκεκριµένο ΓΠΣ καθορίζεται ως "χώρος πρασίνου και πνευµατικού κέντρου, (16) κτίρια του οποίου έχουν κηρυχθεί µνηµεία. Η αξιοποίησή του θα ενδυναµώσει τις προοπτικές για προσέλκυση πολιτιστικών δραστηριοτήτων, και καθιέρωσης του χώρου ως τόπου αναψυχής και πρασίνου, σε συνδυασµό µε τις γειτονικές αθλητικές εγκαταστάσεις επί της Χηλής. - Ο αθλητικός πυρήνας της "Μίκρας". Η υπερτοπική σηµασία του θα ενισχυθεί στην περίπτωση δηµιουργίας εκεί του ιδιόκτητου ποδοσφαιρικού γηπέδου του συλλόγου "Ηρακλής". - Ο τερµατικός σταθµός του µετρό, που προγραµµατίζεται δίπλα στον πυρήνα της Μίκρας. - Η παραλιακή ζώνη Σοφούλη-Πλαστήρα, από την οδό Ρώσικου µέχρι την οδό Κανάρη. Η µεγάλη πυκνότητα καταστηµάτων αναψυχής κατά µήκος της Πλαστήρα, επί της οποίας βρίσκεται και η µαρίνα σκαφών αναψυχής, δηµιουργεί κυκλοφοριακά προβλήµατα και ζητήµατα όχλησης. - Νευραλγικά σηµεία υπερτοπικής σηµασίας αποτελούν και οι οδικοί άξονες που συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των εµπορικών χρήσεων διαδηµοτικής εµβέλειας. Εκατέρωθεν των αξόνων οι χρήσεις του τριτογενούς τοµέα που αναπτύσσονται προσελκύουν αγοραστικό κοινό που ξεπερνά τα όρια του ήµου, µε συνέπεια στην ούτως ή άλλως υψηλή διαµπερή κυκλοφορία τους να προστίθεται και η κυκλοφορία που οφείλεται στην παρουσία της εµπορικής δραστηριότητας υψηλής έντασης. Α Εκτίµηση αναγκών για οργανωµένους υποδοχείς παραγωγικών δραστηριοτήτων. Η ΕΜΟ του εγκεκριµένου ΓΠΣ δεν λειτούργησε µε τις χρήσεις αυτές αλλά µε χρήσεις κεντρικών λειτουργιών πλην κατοικίας. Για το ήµο Καλαµαριάς δεν προκύπτει ανάγκη δηµιουργίας οργανωµένων υποδοχέων δραστηριοτήτων του δευτερογενούς. Ο τριτογενής τοµέας αναπτύσσεται εντός της αστικής περιοχής ακολουθώντας το πρότυπο της ελεύθερης αγοράς. Α Αξιολόγηση περιοριστικών παραγόντων πολεοδοµικής ανάπτυξης. - Η ΠΤ, οι αθλητικές εγκαταστάσεις στη Μίκρα και η υποβαθµισµένη ως πρόσφατα συνοικία του Φοίνικα απέτρεψαν την επέκταση του οικιστικού ιστού προς τα Ν-ΝΑ, προς Πυλαία. - Περιοριστικούς παράγοντες αποτελούν οι χαρακτηρισµένες από το ασαρχείο δασικές εκτάσεις στο παραλιακό µέτωπο και στην περιοχή "Ρέµβης", που περικλείονται από πολεοδοµηµένη περιοχή, καθώς και η απόφαση του ΣτΕ για τη µη ένταξη της περιοχής της "Ρέµβης" σε εγκεκριµένο σχέδιο. - Οι ειδικότεροι περιοριστικοί παράγοντες που αφορούν τον υφιστάµενο ιστό ή τα σηµεία που παρα- µένουν εκτός σχεδίου θα εκτιµηθούν και από την αναγκαία, για την έγκριση του ΓΠΣ, Σ.Μ.Π.Ε. Α.5.3. Αξιολόγηση προβληµάτων πολεοδοµικής δοµής-αστικής ποιότητας ζωής Α Προβλήµατα πολεοδοµικής δοµής και ποιότητας ζωής - Ασυµβατότητες µεταξύ των υφιστάµενων και των προβλεπόµενων από το ισχύον ΓΠΣ χρήσεων γης Θα εξετασθούν και επιλυθούν στο επόµενο στάδιο της µελέτης (Β1), µε συνεκτίµηση και των προβλέψεων της πολεοδοµικής µελέτης επέκτασης του ρυµοτοµικού σχεδίου Καλαµαριάς. - Ο ήµος έχει σχεδόν πλήρως οικοδοµηθεί, µε υπερεκµετάλλευση κάθε οικοδοµήσιµης έκτασης, συχνά µε τρόπους που δεν ανταποκρίνονται στις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. - Οι υψηλές πυκνότητες, οι υπερβάσεις του Σ.., και το πυκνό και µε µικρά πλάτη οδικό δίκτυο των εσωτερικών κυρίως περιοχών, αλλά και της επέκτασης, µπορούν να επηρεάσουν την αστική ποιότητα ζωής, µε αποτέλεσµα την εκροή πληθυσµού προς περιοχές της ευρύτερης Θεσσαλονίκης και την ενδεχόµενη υποβάθµιση των εσωτερικών περιοχών. 18

19 - Περιοχές µε πολύ υψηλές πυκνότητες, µε τιµές καθαρής πυκνότητα άνω των 580 άτ./ha, είναι ολόκληρη η ΠΕ12, τα µεγαλύτερα τµήµατα των ΠΕ11 και 14 (Βυζάντιο, Αγ. Παντελεήµων, Κηφισιά), και µικρότερα τµήµατα των ΠΕ4, 5, 7 και 8(κέντρο, έρκων-κατιρλί-κουρί, Ν, Κρήνης, Αγ. Γεωργίου) - Το ποσοστό των θεσµοθετηµένων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων είναι αρκετά µεγάλο (45% του συνόλου της πολεοδοµηµένης γης), πολλοί όµως από αυτούς δεν έχουν υλοποιηθεί. Οι ελλείψεις εκτιµάται, λαµβάνοντας υπόψη τον πληθυσµό χωρητικότητας, ότι αφορούν χώρους άθλησης και εκπαίδευσης, παιδικούς-βρεφονηπιακούς σταθµούς και χώρους πολιτισµού. - εν υπάρχει πάρκο πόλης, αν και υπάρχουν οι ελεύθεροι χώροι του "Κόδρα" και του "Νταλίπη". - Ως πάρκο πόλης ουσιαστικά λειτουργεί το παραλιακό µέτωπο στην Πλαστήρα. Σηµαντικό θέµα είναι η συνολική του αναβάθµιση, η προσβασιµότητά του και η εξασφάλιση του δηµόσιου χαρακτήρα του. - Προβλήµατα υποβάθµισης οικιστικού αποθέµατος έχουν οι διάφορες περιοχές εργατικών κατοικιών. - Η καθυστέρηση διάνοιξης της Πόντου δηµιουργεί προβλήµατα επικοινωνίας, ενώ είναι κρίσιµο το ζήτηµα της πιθανής απόδοσής της σε διαµπερή κυκλοφορία. - Έχουν ήδη αναφερθεί τα προβλήµατα του υψηλού φόρτου στις Εθν. Αντίστασης-Βασ. Όλγας και Αδριανουπόλεως-Βενιζέλου-Εθν. Αντίστασης, της έλλειψης υποδοµών για πεζούς και ποδηλάτες, καθώς και το πρόβληµα της έλλειψης χώρων στάθµευσης. - Θετική αναµένεται η επίδραση της µελλοντικής εξυπηρέτησης του ήµου από το µετρό. Θα πρέπει όµως να αντιµετωπιστούν οι πρόσθετες ανάγκες για χώρους στάθµευσης στους σταθµούς. - Ενδεχόµενη επέκταση της υποθαλάσσιας αρτηρίας ως την Καπ. Γκόνη ή την Αργοναυτών και µετατροπή της Πόντου σε αρτηρία διαµπερούς κυκλοφορίας θα υποβαθµίσει την περιοχή. Α Ανάγκες επεκτάσεων, αναθεωρήσεων, αναπλάσεων και χρήσης πολεοδοµικών µηχανισµών. Ζητήµατα που πρέπει να διαχειριστεί η παρούσα µελέτη είναι : - Οι ασυµβατότητες υφιστάµενων χρήσεων µε τις προβλεπόµενες από το ΓΠΣ, και η µη υλοποίηση προβλέψεων που αφορούν κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους, ζώνες κινήτρων κ.ά. - Συσχέτιση µε το ΓΠΣ των προβλέψεων των πολεοδοµικών δ/των ή των προς έγκριση πολεοδοµικών µελετών, των τροποποιήσεων σχεδίου κ.λ.π. και η οριστική τους διευθέτηση σε επίπεδο ΓΠΣ. - Μελλοντικός ρόλος και χρήσεις όλων των σηµαντικών αδόµητων και ελεύθερων χώρων (παραλιακή ζώνη, "Κόδρα", "Νταλίπη", κ.λ.π.), καθώς και των σηµαντικών κοινωφελών εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε αυτούς (π.χ. Μαρίνα ΕΟΤ). - Οι κοινωφελείς και κοινόχρηστοι χώροι που επηρεάζονται από αποφάσεις δικαστηρίων για αποδέσµευση της απαλλοτρίωσης και η εξυπηρέτηση των αναγκών των ΠΕ. - Ο χαρακτήρας και οι χρήσεις ιδιαίτερων πυρήνων του σχεδίου (περιοχές εργατικών κατοικιών). - Η οριστική πολεοδοµική διευθέτηση των µικρών εκτάσεων που είναι εκτός σχεδίου. - Η ενσωµάτωση στο σχεδιασµό προβλέψεων σηµαντικών µελετών που επηρεάζουν την περιοχή (µελέτη τροποποίησης σχεδίου στην περιοχή Σοφούλη, µελέτη ανάπλασης ΠΤ, µελέτη µετρό, κ.ά) - Η ενσωµάτωση στο σχεδιασµό προτάσεων για επίλυση σηµαντικών κυκλοφοριακών προβληµάτων (στάθµευση, κ.ά) και η αναθεώρηση της ιεράρχησης του οδικού δικτύου. - Η πρόταση ανάπλασης συγκεκριµένων περιοχών (π.χ. παραλιακό µέτωπο). Α.6. Προκαταρκτική Πρόταση Α.6.1. Γενικό πλαίσιο Η προκαταρκτική πρόταση, ακολουθώντας τις σχετικές προδιαγραφές εκπόνησης των ΓΠΣ (ΦΕΚ 209 '/2000) επικεντρώνεται : (α) στη διερεύνηση σεναρίων εξέλιξης πληθυσµού (β) στην προσέγγιση ενός προκαταρκτικού οµικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης του ήµου, και (γ) στην επανεξέταση των βασικών προγραµµατικών µεγεθών οικιστικής ανάπτυξης. Η επεξεργασία των προτάσεων βασίζεται στα δεδοµένα της ανάλυσης, του θεσµοθετηµένου σχεδιασµού και των προγραµµάτων και τοµεακών πολιτικών για την περιοχή. Επίσης, λήφθηκαν υπόψη οι απόψεις που διατυπώθηκαν στις συναντήσεις εργασίας της Οµάδας Μελέτης µε τη ιοίκηση του ήµου και τις /νσεις Τεχνικών Υπηρεσιών και Πολεοδοµίας και Πολεοδοµικών Εφαρµογών. 19

20 Οι συνιστώσες που πρέπει να ληφθούν υπόψη από την παρούσα µελέτη είναι : - Τα νέα δεδοµένα που προέκυψαν από την προηγούµενη τροποποίηση του ΓΠΣ (1999) : αύξηση του πληθυσµού και συνεπαγόµενες ανάγκες σε δηµόσιους χώρους και εξυπηρετήσεις. - Όλα τα σχέδια πολεοδοµικού και κυκλοφοριακού χαρακτήρα που έχουν δροµολογηθεί ή πρόκειται να δροµολογηθούν και επηρεάζουν την περιοχή. - Οι επιµέρους σηµαντικές αποφάσεις του ήµου ή άλλες διοικητικές αποφάσεις (όπως οι αποφάσεις δικαστηρίων) που αφορούν ποικίλα πολεοδοµικά ζητήµατα της περιοχής µελέτης. Α.6.2. Σενάρια εξέλιξης πληθυσµού Η εκτίµηση της εξέλιξης του πληθυσµού έγινε για το έτος 2021, µε την εξέταση εναλλακτικών σεναρίων µε βάση την εξέλιξη των προηγούµενων δεκαετιών. Στην αξιολόγηση των (4) σεναρίων που προέκυψαν πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο ήµος δεν έχει διαθέσιµες εκτάσεις για οικιστική ανάπτυξη : - Στο α' σενάριο, µε διατήρηση του µέσου ετήσιου ρυθµού µεταβολής του πληθυσµού (ΜΕΡΜ) της δεκαετίας , και εφαρµογή του στο µόνιµο πληθυσµό απογραφής 2001 (αφετηρίας) προκύπτει ότι ο πληθυσµός του ήµου το 2021 θα ανέλθει στους κατ. (αύξηση 17%). - Στο β' σενάριο ο πληθυσµός θα αυξηθεί βάσει του ΜΕΡΜ της εικοσαετίας , και µε εφαρµογή του στον πληθυσµό αφετηρίας θα ανέλθει στους κατ. (αύξηση 69%). - Στο γ' σενάριο δεχόµαστε ότι ο πληθυσµός του ήµου θα ακολουθήσει τη µέση πληθυσµιακή εξέλιξη του ΠΣΘ της δεκαετίας , και το 2021 θα έχουµε κατ. (αύξηση 14%). - Στο δ' σενάριο δεχόµαστε ότι ο πληθυσµός θα ακολουθήσει τη µέση πληθυσµιακή εξέλιξη των δύο πρώτων σεναρίων, οπότε το 2021 θα ανέλθει σε κατ. (αύξηση της τάξης του 41%). Έχοντας υπόψη την εκτιµώµενη χωρητικότητα του ήµου κρίνεται ότι ο πληθυσµός µπορεί να κυµανθεί µεν για ένα διάστηµα στις τάσεις του δ' σεναρίου, αλλά δεν µπορεί να ξεπεράσει ένα µέγεθος της τάξης των κατ. Α.6.3. Προκαταρκτικό οµικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης του ήµου. Ζητήµατα που πρέπει να διαχειριστεί το οµικό Σχέδιο είναι : - Η επανεξέταση του χωρικού προτύπου για το ήµο σε εφαρµογή του ισχύοντος θεσµικού πλαισίου. - Η επανεξέταση συγκεκριµένων χρήσεων και ζωνών υπερτοπικού και τοπικού χαρακτήρα. - Η επανεξέταση των αναγκών σε κοινωνική υποδοµή, σε συνδυασµό και µε την υιοθέτηση νέων προτύπων οικιστικής ανάπτυξης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στο ήµο. - Ο επανασχεδιασµός της οργάνωσης του µεταφορικού δικτύου ως τµήµατος του µεταφορικού δικτύου της συνεκτικής αστικής περιοχής της Θεσσαλονίκης, λαµβάνοντας υπόψη τα νέα δεδοµένα σε επίπεδο µητροπολιτικής περιοχής (σύνδεση µε µετρό, µε µητροπολιτικό οδικό δίκτυο κ.λ.π.) Για την Προκαταρκτική Πρόταση οι βασικές επιλογές και οι εναλλακτικές προσεγγίσεις του σχεδιασµού οργανώνονται σε τρία σενάρια, που είναι : Σενάριο 1 : ιατηρείται το χωρικό πρότυπο του ήδη εγκεκριµένου ΓΠΣ, µε µερικές τροποποιήσεις για την επίλυση ειδικών πολεοδοµικών προβληµάτων εφαρµογής του : Ένταξη ή µη των περιοχών που παραµένουν εκτός σχεδίου, αλλαγή ορισµένων σηµειακών χρήσεων, εξέταση των προτάσεων για συγκεκριµένους πολεοδοµικούς µηχανισµούς, προσαρµογή σε επιµέρους αποφάσεις της ιοίκησης κ.λ.π. Το σενάριο αυτό δηλ. διατηρεί ουσιαστικά την προτεινόµενη ιεράρχηση των πολεοδοµικών κέντρων στο εσωτερικό των ΠΕ και εκτός οδικών αξόνων, και δεν λαµβάνει υπόψη τις τάσεις χωρικής οργάνωσης του εµπορίου και των υπηρεσιών. Θετικά του σεναρίου: Με την υιοθέτηση εκ νέου αυτού του προτύπου επιδιώκεται η µείωση των πιέσεων που ασκούν οι εµπορικές λειτουργίες στη διαµπερή κυκλοφορία, και η ορθολογική οργάνωση των ΠΕ γύρω από πυρήνες τοπικών κέντρων. Κρίσιµα προβλήµατά του : (α) αγνοεί τη δυναµική χωροθέτησης των εµπορικών και τριτογενών δραστηριοτήτων, τις συνολικές πολεοδοµικές και χωροταξικές διαστάσεις αυτού του προτύπου (ζωτικότητα αυτών των περιοχών και συµβολή τους στη συνολική αστική οικονοµία, την εγγύτητα µε την οικιστική περιοχή κ.λ.π.) και όχι µόνο τις επιδράσεις του στην κυκλοφορία των οχηµάτων, και (β) ότι η χρήση της γενικής κατοικίας που προτείνεται από το ΓΠΣ δεν απέτρεψε την ένταση των χρήσεων αυτών κατά µήκος των βασικών οδικών αξόνων, ενώ παράλληλα δεν οδήγησε σε καµία αναδιοργάνωση των εσωτερικών τοπικών κέντρων. 20