Λίστα Ελέγχου Βιοαερίου για την Δημόσια Διοίκηση

Transcript

1 IEE Project BiogasIN Λίστα Ελέγχου Βιοαερίου για την Δημόσια Διοίκηση D.4.7, WP 4 Dominik Rutz, David Güntert WIP Renewable Energies Sylvensteinstr Μόναχο Γερμανία Ιανουάριος 2012

2 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή Λίστα ελέγχου για την αδειοδότηση Πρώτες ύλες Παραγωγή και χρήση ηλεκτρικής ενέργειας Παραγωγή και χρήση θερμικής ενέργειας Αναβάθμιση το βιοαερίου σε βιομεθάνιο και χρήση του Χρήση του χωνεμένου υπολείμματος Προστασία περιβάλλοντος και εκπομπές Κανονισμοί ασφαλείας Συμμετοχή του κοινού Συμπεράσματα Η πλήρης ευθύνη του περιεχομένου αυτής της έκδοσης εναπόκειται στους συντάκτες της. Δεν απεικονίζει κατ ανάγκη την άποψη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Το EACI και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση που μπορεί να γίνει των πληροφοριών που περιλαμβάνονται σε αυτήν. 2

3 1 Εισαγωγή Το έργο BiogasIN υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη». Σκοπός του έργου είναι η δημιουργία βιώσιμης αγοράς βιοαερίου στις ακόλουθες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης: Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ελλάδα, Λετονία, Ρουμανία και Σλοβενία. Αντικείμενο του έργου BiogasIN είναι ο περιορισμός των εμποδίων για τα έργα βιοαερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και συγκεκριμένα τα σημαντικά διοικητικά εμπόδια και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Η παρούσα έκθεση παρέχει μία λίστα ελέγχου για την δημόσια διοίκηση και τις αρχές, σχετικά με τα σημαντικά ζητήματα των έργων βιοαερίου κατά την διαδικασία αδειοδότησης. Αντικείμενό της είναι να δώσει μια σύνοψη των πιο σημαντικών θεμάτων με τα οποία οι αρχές έρχονται συχνά αντιμέτωπες. Επιπλέον, αυτή η λίστα ελέγχου θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συζητήσεις σχετικά με τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων βιοαερίου, όπως είναι π.χ. στα εκπαιδευτικά σεμινάρια που προβλέπονται στο έργο BiogasIN. Τα κεφάλαια που ακολουθούν εξηγούν τα βασικά ζητήματα και τα χαρακτηριστικά της αλυσίδας του βιοαερίου, που είναι σχετικά με τη διαδικασία αδειοδότησης. Σε κάθε κεφάλαιο τα ζητήματα αυτά αναλύονται με μια σύντομη περίληψη, που ακολουθείται από μερικές συγκεκριμένες συστάσεις. Με τον τρόπο αυτό, πιθανά εμπόδια της υφιστάμενης διαδικασίας αδειοδότησης για μονάδες βιοαερίου μπορούν να αναλυθούν και να βελτιωθούν από την δημόσια διοίκηση. 2 Λίστα ελέγχου για την αδειοδότηση Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης μιας μονάδας βιοαερίου, διαφορετικές άδειες πρέπει να εξασφαλίζονται από τον φορέα εκμετάλλευσης της εγκατάστασης βιοαερίου (επενδυτής), δηλαδή π.χ. οικοδομικές άδειες, συμπεριλαμβανομένων των αδειών χωροθέτησης κατασκευής - και λειτουργίας και ενεργειακές άδειες συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης σύνδεσης με το δίκτυο και την άδεια για την ενέργεια. Σε ορισμένες χώρες, ο φορέας εκμετάλλευσης της εγκατάστασης βιοαερίου πρέπει να αιτηθεί για κάθε μία άδεια. Κατά συνέπεια, σε πολλές χώρες η απόκτηση αδειών είναι συχνά αρκετά πολύπλοκη και απαιτεί πολύ χρόνο. Παρ όλα αυτά, σε άλλες χώρες, μόνο μία άδεια είναι αρκετή για την κατασκευή και λειτουργία μιας μονάδας βιοαερίου (βλέπε την έκθεση του BiogasIN: Kirchmeyr κ.α ). Για το λόγο αυτό οι συστάσεις που δίνονται στα επόμενα κεφάλαια μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση της υφιστάμενης αδειοδοτικής διαδικασίας. 1 Kirchmeyr F., Wellinger A., Hahn H., Ferber E., Rutz D. (2010) Αδειοδοτική διαδικασία για έργα βιοαερίου στην Αυστρία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία και Ιταλία Έκθεση του έργου BiogasIN συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (IEE/09/848); 38σ. 3

4 2.1 Πρώτες ύλες Μια μονάδα βιοαερίου μπορεί να λειτουργήσει με τη χρήση διαφόρων πρώτων υλών. Οι πρώτες ύλες ποικίλλουν από ενεργειακές καλλιέργειες, όπως το ενσίρωμα καλαμποκιού μέχρι τα βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα συμπεριλαμβανόμενης της ιλύος καθαρισμού λυμάτων και των αποβλήτων τροφών και τροφίμων (food waste). Η επιλογή της πρώτης ύλης επηρεάζεται από τη διαθεσιμότητα, την τοποθεσία και μεταφορά της πρώτης ύλης, καθώς και από οικονομικούς παράγοντες. Ωστόσο, επηρεάζεται επίσης από τη νομοθεσία της εκάστοτε χώρας που ταξινομεί τους τύπους πρώτης ύλης σε διαφορετικές κατηγορίες. Για παράδειγμα η λυματολάσπη και τα απόβλητα τροφών και τροφίμων ταξινομούνται σε διαφορετική κατηγορία από τις ενεργειακές καλλιέργειες, και ως εκ τούτου αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο. Τα πρώτα κατηγοριοποιούνται ως απόβλητα και ως εκ τούτου εμπίπτουν στις νομοθετικές διατάξεις που ρυθμίζουν τη διαχείριση των αποβλήτων, ενώ το τελευταίο είναι ένα αγροτικό προϊόν. Κατά συνέπεια, η νομοθεσία πρέπει να δημιουργήσει το κατάλληλο πλαίσιο για τη διαδικασία αδειοδότησης. Σημαντικές Οδηγίες που ρυθμίζουν την ταξινόμηση της πρώτης ύλης σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές (Renewable Energy Directive 2009/28/EC-RED), η Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα (Waste Framework Directive 2008/98/EC), και η Οδηγία για τη νιτρορύπανση (Nitrate Directive 91/676/EEC). Σε αυτές τις Οδηγίες το νομοθετικό πλαίσιο δίνεται για όλα τα κράτη μέλη, τα οποία πρέπει να τις μεταφέρουν στην εθνική νομοθεσία. Σε πολλές περιπτώσεις, προβλήματα εμφανίζονται κυρίως σε εγκαταστάσεις συγχώνευσης, καθώς η πρώτη ύλη για παραγωγή βιοαερίου καλύπτεται από τις διατάξεις διαφορετικών νόμων (π.χ. νόμοι και κανονισμοί σχετικά με τα απόβλητα, τη γεωργία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος). Οι ακόλουθες συστάσεις ίσως βοηθήσουν στην επίλυση αυτών των προβλημάτων. Απαιτείται ειδικός ορισμός και ταξινόμηση των κατάλληλων πρώτων υλών για την παραγωγή βιοαερίου, κατά προτίμηση σε ένα ενιαίο νομικό κείμενο, όπως ένας νόμος, κανονισμός / διάταγμα ή τεχνική κατευθυντήρια γραμμή ή πρότυπο. Χρειάζονται σαφείς νομοθετικές απαιτήσεις σχετικά με την επεξεργασία των ευαίσθητων αποβλήτων από άποψη υγιεινής, όπως τα απόβλητα τροφών και τροφίμων ή τα μέρη πτωμάτων ζώων (εναρμόνιση με τον Κανονισμό 1774/2002 EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 2002 για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο2). Συνήθως τα ευαίσθητα απόβλητα πρέπει είτε να θερμαίνοναι στους 70 C για μία ώρα (παστερίωση) ή να ; 12:21 4

5 αντιμετωπίζονται με τη χρήση ενός συνδυασμού πίεσης 3 bar και θερμοκρασία 133 C για 20 λεπτά (αποστείρωση υπό πίεση ). Η χρήση βιομάζας με υψηλό κίνδυνο, ζωικών αποβλήτων ζώων με προβλήματα υγείας θα πρέπει να απαγορεύεται εάν υπάρχει κίνδυνος για περαιτέρω εξάπλωση παθογόνων. Απαιτήσεις και εφαρμογή ενός συστήματος πιστοποίησης αειφορίας για την πρώτη ύλη πρέπει να παρέχεται στην περίπτωση που το βιοαέριο (βιομεθάνιο) χρησιμοποιείται στις μεταφορές και ως εκ τούτου πρέπει να συμμορφωθεί με την Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές. Μια πρακτική καθοδήγηση χρειάζεται για το πώς θα εφαρμοστεί ένα σύστημα πιστοποίησης αειφορίας. Πράσινες και μαύρες λίστες (θετικοί και αρνητικοί κατάλογοι), για υποστηριζόμενες ή απαγορευμένες πρώτες ύλες για την παραγωγή βιοαερίου, θα πρέπει να παρέχονται. Η χρήση πρώτων υλών μπορεί να υποστηρίζεται από διαφορετικές εγγυημένες τιμές (feed-in tariffs),ανάλογα με τον τύπο της πρώτης ύλης, σε συμφωνία με τις εθνικές συνθήκες και πολιτική. Συνεπώς, χρειάζονται σαφείς κανονισμοί. 2.2 Παραγωγή και χρήση ηλεκτρικής ενέργειας Ο πιο συνηθισμένος σκοπός για τη λειτουργία μιας μονάδας βιοαερίου είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται συνήθως σε έναν σταθμό συμπαραγωγής θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΗΘ). Η εγκατεστημένη ισχύς των σταθμών ΣΗΘ κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 50 kw el και 1 MW el. Η ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται στη συνέχεια από την ίδια την μονάδα βιοαερίου ή μπορεί να διατεθεί στο δημόσιο δίκτυο. Για την διάθεση στο δημόσιο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας διαφορετικές βασικές προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται. Η Οδηγία για τις ΑΠΕ απαιτεί από τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν την κατάλληλη νομοθεσία για την κατά προτεραιότητα διάθεση της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στο δίκτυο. Έτσι, κάθε φορέας εκμετάλλευσης μονάδας βιοαερίου πρέπει γενικά να μπορεί εκ του νόμου να διαθέσει την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια στο δημόσιο δίκτυο. Ωστόσο, η επιτυχία αυτής της κατά προτεραιότητα πρόσβασης εξαρτάται από τις λεπτομέρειες που προβλέπονται στη νομοθεσία. Στην πραγματικότητα, συχνά εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια για τους φορείς εκμετάλλευσης μιας μονάδας βιοαερίου. Η δημόσια διοίκηση θα πρέπει να συμβάλλει στη διευκόλυνση της πρόσβασης στο δίκτυο για τις μονάδες βιοαερίου. Συνιστάται η εφαρμογή συστήματος εγγυημένης τιμής (feed-in tariff) για την ηλεκτροπαραγωγή από βιοαέριο (βλέπε το νόμο για τις ΑΠΕ στη Γερμανία). Ένα σύστημα εγγυημένης τιμής είναι γενικά προτιμότερο σε σύγκριση με τα πράσινα πιστοποιητικά, δεδομένου ότι παρέχει μεγαλύτερες εγγυήσεις για περισσότερο χρόνο για τους επενδυτές σε καθορισμένες τιμές. 5

6 Η εγγυημένη τιμή μπορεί να ποικίλει ανάλογα το μέγεθος της μονάδας και της χρησιμοποιούμενης πρώτης ύλης. Ένα παράδειγμα αποτελεί ο νόμος για τις ΑΠΕ του 2012 στη Γερμανία. Σύμφωνα με αυτόν η εγγυημένη τιμή για μια μονάδα βιοαερίου με εγκατεστημένη ισχύ μέχρι 150 kw είναι 0,143 /kwh, για μία μονάδα μεταξύ 150 και 500 kw είναι 0,123 /kwh, για μία μονάδα μέχρι 5 MW είναι 0,11 /kwh και για μία μονάδα με ισχύ μικρότερη από 20 MW η εγγυημένη τιμή είναι 0,06 /kwh 3. Επιπρόσθετα, οι εγγυημένες τιμές ποικίλουν ανάλογα με τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται και τις τεχνολογίες, για τις οποίες ο φορέας εκμετάλλευσης της μονάδας βιοαερίου μπορεί να λάβει επιπρόσθετα οικονομικά οφέλη. Μία ειδική κατηγορία για μονάδες βιοαερίου που χρησιμοποιούν 80% κοπριά με ισχύ μέχρι 75 kw προστέθηκε το 2012 με εγγυημένη τιμή 0,25 /kwh. Περισσότερες λεπτομέρειες για το υφιστάμενο σύστημα εγγυημένης τιμής στη Γερμανία και παραδείγματα από άλλες χώρες δίνονται στην έκθεση του πακέτου εργασίας 3.1 «Αδειοδοτική διαδικασία για έργα βιοαερίου στην Αυστρία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία και Ιταλία» 4 του έργου BiogasIN. Εάν ο φορέας εκμετάλλευσης της μονάδας βιοαερίου πρέπει να υποβάλλει αίτηση για σύμβαση σύνδεσης στο δίκτυο, ένα πρότυπο σύμβασης που θα δίνεται από τις αρμόδιες αρχές μπορεί να απλοποιήσει τη διαδικασία. Η σύμβαση μπορεί να ρυθμίζει θέματα μεταξύ του διαχειριστή του δικτύου και του φορέα εκμετάλλευσης της εγκατάστασης που σχετίζονται με την πρόσβαση στο δίκτυο, την εγγυημένη τιμή και τρόπους πληρωμής για την διάθεση της ηλεκτρικής ενέργειας. Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει γενικές πληροφορίες, όπως την θέση της μονάδας και τεχνικές λεπτομέρειες σχετικά με τη μονάδα βιοαερίου (δυναμικότητα, τροφοδοτούμενοι όγκοι, κλπ) ; 14: ; 14:37 6

7 2.3 Παραγωγή και χρήση θερμικής ενέργειας Μία μονάδα βιοαερίου παράγει κατά μέσο όρο περίπου 35% ηλεκτρισμό και 65% θερμότητα. Το ένα τρίτο από αυτή την θερμότητα χρησιμοποιείται συνήθως για να θερμάνει τους χωνευτές ώστε να κρατηθεί σταθερή η μικροβιολογική διαδικασία. Η υπόλοιπη από αυτή την θερμότητα συχνά μένει ανεκμετάλλευτη και απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα, αλλά για περιβαλλοντικούς, οικονομικούς και λόγους αποδοτικότητας, η ενέργεια αυτή θα πρέπει επίσης να αξιοποιείται. Η επιπλέον θερμότητα από μονάδα ΣΗΘ 250 kw el που λειτουργεί κατά μέσο όρο ώρες το χρόνο σε πλήρες φορτίο, ανέρχεται σε MWh το έτος, που ισοδυναμεί με τις ανάγκες σε θερμότητα περίπου 100 κατοικιών στην Κεντρική Ευρώπη. Υπάρχουν διαφορετικές εναλλακτικές για την χρήση της πλεονάζουσας θερμότητας. Η καταλληλότητα των λύσεων εξαρτάται από το θεσμικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένης της ύπαρξης αγοραστών της θερμότητας, των αποστάσεων, των τεχνολογιών και άλλων ζητημάτων. Συγκεκριμένες λύσεις για την χρήση της θερμότητας περιλαμβάνουν για παράδειγμα: συστήματα τηλεθέρμανσης με μια μονάδα ΣΗΘ κοντά στη μονάδα βιοαερίου, μικρο-δίκτυα παραγωγής βιοαερίου με μονάδες ΣΗΘ δορυφόρους κοντά στους καταναλωτές θερμότητας, εγκαταστάσεις ξήρανσης (θρύμματα ξύλου, χωνεμένο υπόλειμμα και δημητριακά), βιομηχανική χρήση, χρήση σε Οργανικό Κύκλος Rankine (ORC) ή μηχανή Stirling, κλπ. Η επιλογή χρήσης της θερμότητας επηρεάζεται συχνά από τις διαδικασίες αδειοδότησης, όπως στην περίπτωση της εγκατάστασης των αγωγών αερίου ή θερμότητας. Για την εξασφάλιση της χρήσης της απορριπτόμενης θερμότητας οι επόμενες συστάσεις μπορεί να φανούν χρήσιμες. Ο φορέας λειτουργίας της μονάδας βιοαερίου θα πρέπει να αξιοποιεί ένα ελάχιστο ποσοστό της θερμότητας. Στην Γερμανία για παράδειγμα το 60% της θερμότητας θα πρέπει να χρησιμοποιείται (βλέπε Νόμο για τις ΑΠΕ - Renewable Energy Sources Act (EEG) ). Σε αντίθετη περίπτωση ο φορέας λειτουργίας της μονάδας χάνει την εγγυημένη τιμή του τρέχοντος έτους. Παρ όλα αυτά ένας μηχανισμός θα πρέπει να υπάρχει που θα προστατεύει τον φορέα λειτουργίας της μονάδας από απρόβλεπτες αλλαγές στην ζήτηση θερμότητας (πχ. αν η ζήτηση θερμότητας του καταναλωτή θερμότητας σταματήσει λόγω πτώχευσης). Η αδειοδότηση για την κατασκευή αγωγών βιοαερίου ή θερμότητας θα πρέπει να διευκολύνεται ώστε να εγκαθίστανται μικρο-δίκτυα βιοαερίου ή συστήματα τηλεθέρμανσης. Αν μία μονάδα ΣΗΘ εγκαθίσταται κοντά σε οικισμό (μονάδα ΣΗΘ δορυφόρος), απαιτείται ξεκάθαρη νομοθεσία και πλαίσιο, ειδικότερα σε ότι αφορά στον θόρυβο, τη ρύπανση και τις οσμές, καθώς και θέματα ασφαλείας ; 15:53 7

8 Η αδειοδοτική διαδικασία για την ανέγερση μίας μονάδας βιοαερίου συμπεριλαμβανόμενης μίας μονάδας ξύρανσης η ORC δεν θα πρέπει να είναι πιο δύσκολη από την συνήθη διαδικασία. 2.4 Αναβάθμιση το βιοαερίου σε βιομεθάνιο και χρήση του Αντί για τη χρήση του βιοαερίου σε μία μονάδα ΣΗΘ, το βιοαέριο μπορεί επίσης να αναβαθμιστεί σε ποιότητα φυσικού αερίου (που ονομάζεται: βιομεθάνιο). Με αυτόν τον τρόπο, ορισμένες απαιτήσεις ποιότητας θα πρέπει να εγγυώνται την εκπλήρωση των ειδικών για κάθε χώρα ή διεθνών (π.χ. ISO, CEN) προτύπων ποιότητας για το φυσικό αέριο. Έτσι, το βιο-μεθάνιο θα πρέπει συνήθως να αποτελείται από τουλάχιστον 96% μεθάνιο. Η αναβάθμιση γίνεται χρησιμοποιώντας διαφορετικές χημικές και φυσικές μεθόδους. Μετά τη διαδικασία αναβάθμισης το βιο-μεθάνιο μπορεί να τροφοδοτείται στο δίκτυο του φυσικού αερίου ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο οχημάτων. Οι ακόλουθες συστάσεις μπορούν να βοηθήσουν στη διαδικασία αδειοδότησης ενός τέτοιου έργου. Θα πρέπει γενικά να επιτρέπεται με νόμο η έγχυση βιοαμεθανίου στο δίκτυο φυσικού αερίου. Το γεγονός αυτό δεν έχει θεσμοθετηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αν και σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία η έγχυση βιοαμεθανίου στο δίκτυο φυσικού αερίου έχει προβλεφθεί πρόσφατα. Στην αρχική φάση της δημιουργίας των πρώτων σταθμών έγχυσης βιομεθανίου στην Γερμανία δεν υπήρχε ανάλογη νομοθεσία. Αυτές οι πρώτες μονάδες υλοποιήθηκαν με συναίνεση των εμπλεκομένων, όπως των φορέων λειτουργίας των μονάδων βιοαερίου, του διαχειριστή του δικτύου φυσικού αερίου και των αρχών. Για το λόγο αυτό, οι αρχές άλλων χωρών θα πρέπει να διευκολύνουν την έγχυση βιοαμεθανίου στο δίκτυο, ακόμη και αν δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία. Οι απαιτήσεις ποιότητας του βιο-μεθανίου θα πρέπει να καθοριστούν επίσημα, οι οποίες συνήθως είναι ίδιες ή παρόμοιες με αυτές για το φυσικό αέριο. Η εξουσιοδότηση στους διαχειριστές του δικτύου να επιτρέπουν την έγχυση στο δίκτυο μπορεί να απλοποιήσει ένα τέτοιο έργο και να βοηθήσει την ανάπτυξη αγοράς βιομεθανίου. Εγγυημένες τιμές για βιομεθάνιο, όπως οι υπάρχουσες για την ηλεκτρική ενέργεια που διατίθεται στο δίκτυο, μπορεί να είναι ευεργετικές για την υποστήριξη της αγοράς βιομεθανίου. 8

9 2.5 Χρήση του χωνεμένου υπολείμματος Το χωνεμένο υπόλειμμα είναι το υλικό που παραμένει στην μονάδα βιοαερίου μετά την αναερόβια χώνευση της βιοαποικοδομήσιμης πρώτης ύλης. Η ποιότητα του παραγόμενου χωνεμένου υπολείμματος εξαρτάται πρώτιστα από τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται. Η ποιότητα του χωνεμένου υπολείμματος ταξινομείται με χημικές, βιολογικές και φυσικές παραμέτρους. Χημική μόλυνση του χωνεμένου υπολείμματος συνήθως εμφανίζεται σε λυματολάσπη, η οποία περιέχει ανόργανο υλικό (π.χ. βαρέα μέταλλα) ή ορισμένες ποσότητες αντιβιοτικών, απολυμαντικών ή ορμόνες. Βιολογική μόλυνση μπορεί να προκληθεί από την παρουσία σπόρων ή παθογόνων στο χωνεμένο υπόλειμμα. Κατά συνέπεια, μετάδοση της νόσου μεταξύ των ζώων, των ανθρώπων και του περιβάλλοντος θα μπορούσε να προκληθεί. Φυσικές προσμείξεις μπορούν να είναι μη-ή λίγο- ζυμώσιμα υλικά όπως πέτρες, γυαλιά, πλαστικά, ξύλο και άμμος. Τις περισσότερες φορές αυτές οι προσμίξεις απαντώνται στα οικιακά απορρίμματα, απόβλητα τροφών και τροφίμων και απόβλητα κήπων. Αυτές οι φυσικές προσμίξεις μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο περιβάλλον και κατά συνέπεια αρνητική δημόσια αντίληψη σχετικά με τη χρήση του χωνεμένου υπολείμματος ως εδαφοβελτιωτικό. Η χρήση του χωνεμένου υπολείμματος σε διαφορετικές εφαρμογές εξαρτάται από τις πρώτες ύλες. Μια σαφής νομοθεσία για την ταξινόμηση των πρώτων υλών και την ανάμιξη διαφόρων χωνεμένων υπολειμμάτων απαιτείται. Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει διαφορετικές επιλογές για το πώς μπορεί να χρησιμοποιείται και να εμπορεύεται το χωνεμένο υπόλειμμα. Για παράδειγμα το ζήτημα του χωνεμένου υπολείμματος στην Γερμανία ρυθμίζεται στον υφιστάμενο νόμο για τα εδαφοβελτιωτικά - Fertiliser Act ( 1 Nr. 2 DüMG) και το διάταγμα για τα εδαφοβελτιωτικά - Fertilizer Ordinance ( 5 (2)) 6. Ανάλογα με τον τύπο του χωνεμένου υπολείμματος (πχ. πρώτες ύλες από απόβλητα), η ποιότητα του χωνεμένου υπολείμματος θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά, αν διατίθεται σε γεωργικές εκτάσεις ως εδαφοβελτιωτικό. Για παράδειγμα στην Γερμανία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το διάταγμα για τα εδαφοβελτιωτικά. Για τους ελέγχους εφαρμόζονται διάφορες διαδικασίες. Συνήθως οι φορείς λειτουργίας των μονάδων βιοαερίου ελέγχονται τυχαία και ένας εκπρόσωπος της αρμόδιας αρχής συλλέγει δείγματα από το χωνεμένο υπόλειμμα, το οποίο αναλύεται σε ένα εργαστήριο. Αν δεν πληρούνται τα όρια για το χωνεμένο υπόλειμμα, ο φορέας λειτουργίας της μονάδας βιοαερίου πρέπει να πληρώσει πρόστιμο. Η κάλυψη της δεξαμενής του χωνεμένου υπολείμματος θα πρέπει να προβλέπεται από ένα νομικό έγγραφο, όπως ένας νόμος, κανονισμός/διάταγμα, ή τεχνική οδηγία ή πρότυπο, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές μεθανίου που συμβάλλουν στο ; 16:29 9

10 φαινόμενο του θερμοκηπίου (βλέπε επίσης κεφάλαιο «Η προστασία του περιβάλλοντος και εκπομπές»). Για την χρήση και την πώληση του χωνεμένου υπολείμματος, καθώς και για την διάθεσή του στους αγρούς, θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες, που θα λαμβάνουν υπόψη την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως τον Κανονισμό για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωποn 7, την Οδηγία για τη νιτρορύπανση 8, τους κανόνες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής και την Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα Προστασία περιβάλλοντος και εκπομπές Μία μονάδα βιοαερίου απελευθερώνει διαφόρων τύπων εκπομπές στο περιβάλλον. Αν δεν υπάρξουν οι κατάλληλοι χειρισμοί, οι εκπομπές αυτές μπορεί να βλάψουν τόσο το περιβάλλον όσο και τους ανθρώπους γύρω από την μονάδα βιοαερίου. Οι κανονισμοί για τις εκπομπές θα πρέπει να τηρούνται ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον και η ευημερία των ανθρώπων. Για να επιτευχθεί αποδοχή του κοινού, το κοινό θα πρέπει να ενημερωθεί σχετικά με τις προσπάθειες προστασίας του περιβάλλοντος. Για να επιτευχθεί κατανόηση, οι ακόλουθες συστάσεις ίσως φανούν χρήσιμες. Η αεροστεγής κάλυψη των δεξαμενών του χωνεμένου υπολείμματος προστατεύει από τις υψηλές εκπομπές CH 4 (μεθανίου). Με τον τρόπο αυτό οι γείτονες προστατεύονται επίσης και από έκλυση οσμών. Κατά συνέπεια, η κάλυψη των δεξαμενών αποθήκευσης του χωνεμένου υπολείμματος θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο αδειοδότησης. Θα πρέπει να υπάρχουν κανονισμοί για την αεροστεγανότητα του συστήματος αερίου και των σωληνώσεων. Η επιβάρυνση υδάτινων αποδεκτών (πχ. διαρροή νερού ενσιρώματος από τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης πρώτων υλών) θα πρέπει να αποφεύγεται. Για παράδειγμα, η ελάχιστη απόσταση από ύδατα συνεχούς ροής (π.χ. ποτάμια) στη Γερμανία είναι τα 50 m. Επίσης, το κατώτερο σημείο της μονάδας βιοαερίου πρέπει να βρίσκεται τουλάχιστον ένα μέτρο πάνω από το υψηλότερο αναμενόμενο επίπεδο των υπογείων υδάτων (βλέπε επίσης κεφάλαιο «κανονισμοί ασφαλείας»). Η μονάδα συμπαραγωγής θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους κανονισμούς για τον θόρυβο. 7 Κανονισμός ΕΚ1774/2002 για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο 8 Οδηγία 91/676/ΕΟΚ για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης 9 Οδηγία Πλαίσο για τα Απόβλητα, ή Οδηγία 2008/98/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19 ης Νοεμβρίου 2008 για τα απόβλητα 10

11 Απαιτούνται κανονισμοί για τις εκπομπές της μονάδας ΣΗΘ. Αυτοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν επίσης τις εκπομπές φορμαλδεΰδης. Οι εκπομπές από μονάδες αναβάθμισης βιοαερίου που παράγουν βιομεθάνιο θα πρέπει να υπόκεινται σε κανονισμούς. 2.7 Κανονισμοί ασφαλείας Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας μιας μονάδας βιοαερίου αρκετοί κανονισμοί ασφαλείας πρέπει να πληρούνται. Αυτοί περιλαμβάνουν κυρίως τα ζητήματα ασφαλείας για πυρκαγιά και έκρηξη και της ασφάλειας της υγείας των εργαζομένων. Το κύριο συστατικό (40-70%) του βιοαερίου είναι το μεθάνιο (CH 4 ). Μολονότι το μεθάνιο είναι ένα άχρωμο, άοσμο και μηδηλητηριώδες αέριο, είναι επικίνδυνο στον χειρισμό του, καθώς είναι εύφλεκτο και εκρηκτικό. Ως εκ τούτου πολλές απαιτήσεις ασφαλείας είναι υποχρεωτικές για τη λειτουργία μιας μονάδας βιοαερίου. Οι ακόλουθες συστάσεις μπορούν να βοηθήσουν να εξασφαλιστεί η ασφάλεια γύρω από μονάδες παραγωγής βιοαερίου και η προστασία του περιβάλλοντος. Ένας έλεγχος ασφάλειας πριν από την έναρξη της λειτουργίας της μονάδας βιοαερίου πρέπει να πραγματοποιείται από επίσημο επιθεωρητή των αρχών. Επίσης τακτικοί έλεγχοι των συστημάτων προστασίας, όπως των βαλβίδων ασφαλείας όσον αφορά την αεροστεγανότητα είναι απαραίτητοι. Οι κανονισμοί ασφαλείας πρέπει να τηρούνται από κάθε πρόσωπο που εργάζεται σε μονάδα βιοαερίου ή σε κοντινή απόσταση. Επιπλέον, πρέπει να υπάρχουν προειδοποιητικές πινακίδες στη μονάδα βιοαερίου, ώστε να κάνουν ορατά τα επικίνδυνα σημεία. Η σημασία αυτών των προειδοποιητικών πινακίδων πρέπει να είναι γνωστή στο προσωπικό της μονάδας βιοαερίου. Για να διασφαλιστεί αυτό, συνιστώνται προγράμματα κατάρτισης σχετικά με την ασφάλεια κατά την εργασία σε μια μονάδα βιοαερίου. Για την υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων κατάρτισης απαιτείται ένα σαφές πλαίσιο. Όλος ο απαιτούμενος εξοπλισμός ασφαλείας, όπως οι πυροσβεστήρες, πρέπει να βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο και έτοιμος να τεθεί σε λειτουργία. Ο εξοπλισμός αυτός θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά από επίσημους επιθεωρητές των αρχών. 2.8 Συμμετοχή του κοινού Όπως σε πολλά άλλα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η συμμετοχή και ευαισθητοποίηση του κοινού αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επιτυχή υλοποίηση ενός έργου. Τα παραπάνω βρίσκουν εφαρμογή και στην περίπτωση της κατασκευής μίας μονάδας βιοαερίου. Ανάλογα του μεγέθους του έργου και της χωροθέτησης πρέπει να 11

12 αποφασιστεί σε ποιο βαθμό το κοινό θα συμμετέχει στην αδειοδοτική διαδικασία. Για παράδειγμα, στην Γερμανία ο «Ομοσπονδιακός Νόμος Ελέγχου Εκπομπών» (BimSchG) καθορίζει αν η συμμετοχή του κοινού είναι υποχρεωτική, αναλόγως του μεγέθους και του τύπου. Ένα πλαίσιο καθορίζει αν το κοινό πρέπει να συμμετέχει ή δεν είναι υποχρεωτικό. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να καθορίσει επίσης τον τρόπο με τον οποίο το κοινό συμμετέχει στην αδειοδοτική διαδικασία. Θα πρέπει να υπάρχει ένα καθορισμένο χρονοδιάγραμμα για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με το έργο, το οποίο θα εμπεριέχεται στην αδειοδοτική διαδικασία. 3 Συμπεράσματα Κάθε έργο βιοαερίου υλοποιείται κάτω από διαφορετικές συνθήκες και ως εκ τούτου απαιτεί διαφορετικές άδειες, ανάλογα του πλαισίου της κάθε χώρας. Για το λόγο αυτό η λίστα ελέγχου που παρέχεται σχετικά με την διαδικασία αδειοδότησης των μονάδων βιοαερίου ίσως αποτελέσει βοήθημα στη δημόσια διοίκηση και τις αρχές των χωρών των εταίρων του έργου BiogasIN. Παρ όλα αυτά η συγκεκριμένη λίστα ελέγχου αποτελεί μία συλλογή διαφόρων θεμάτων και συστάσεων για την αδειοδοτική διαδικασία, δεν είναι εξαντλητική και θα πρέπει να επικαιροποιείται συνεχώς. Γενικά οι αρχές θα πρέπει να επιδείξουν ισορροπία μεταξύ της παροχής ευνοϊκών συνθηκών για την διαδικασία αδειοδότησης η οποία θα είναι εφικτή σε κόστος και χρόνο από την μία πλευρά και από την άλλη πλευρά να μην επιβαρύνουν την διαδικασία τόσο πολύ ώστε οι κανονισμοί να αποτελούν εμπόδιο στην περαιτέρω ανάπτυξη. 12