ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (RISK-PRONE HEALTH BEHAVIOR)

Transcript

1 ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (RISK-PRONE HEALTH BEHAVIOR) 1

2 ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (RISK-PRONE HEALTH BEHAVIOR) ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΤΖΙΑΦΕΡΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Η ανθρώπινη συμπεριφορά αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την προστασία και προαγωγή της υγείας. Η σχέση μεταξύ συμπεριφοράς και υγείας ήταν γνωστή σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς. Η διατροφή, η άσκηση, οι κοινωνικές και σεξουαλικές σχέσεις, ο ύ[νος κ.α., αναφέρονται ως παράγοντες υγείας στα συγγράμματα των αρχαίων ιατρικών θεωριών. Ως συμπεριφορά ορίζεται κάθε ενέργεια ή εκδήλωση ενός ζωντανού οργανισμού που μπορεί να παρατηρηθεί με αντικειμενικές μεθόδους. Η συμπεριφορά, μαζί με τα συναισθήματα και τις σκέψεις, συγκροτούν την προσωπικότητα του ανθρώπου. Η μελέτη, η ανάλυση και η κατανόηση της ανθρώπινης προσωπικότητας και συμπεριφοράς αποτελούν το βασικό αντικείμενο της ψυχολογίας. Η ψυχολογία, στη σύγχρονη μορφή της είναι η επιστήμη της συμπεριφοράς. Σήμερα είναι γνωστός ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν διάφορες συμπεριφορές στην εμφάνιση της σύγχρονής νοσηρότητας. Οι διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα και η κατανάλωση άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών, η φυσική άσκηση, ο ύπνος, η οδική και η σεξουαλική συμπεριφορά, επιδρούν άμεσα ή έμμεσα, άλλοτε πρωτογενώς και άλλοτε δευτερογενώς, στη διαμόρφωση του φαινομένου της υγείας και της αρρώστιας. H επικίνδυνη συμπεριφορά ενός ατόμου μπορεί να ποικίλει. Κάποιος που συμπεριφέρεται επικινδύνως συνήθως αδυνατεί να δει τις συνέπειες των πράξεών του, έχει μειώσει τα όρια και είναι πιο ανεμπόδιστος και παρορμητικός στις ενέργειες του. Έτσι αυξάνει τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν. Η επικίνδυνη συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει : δαπάνες πέραν των δυνατοτήτων, αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και χρήση ναρκωτικών, αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα και τις σεξουαλικές πρακτικές. Πλήθος μελετών αναφέρονται σε διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση υγείας των ανθρώπων συναρτήσει των συνηθειών και των χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς τους. Ακολούθως αναφέρονται μερικές. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Δανία, είχε σαν στόχο να παρέχει ενημέρωση για την σημασία εφαρμογής προγραμμάτων που προωθούν την υγεία των ναυτικών, καθώς και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζονται κατά την εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων. Σημαντικές 2

3 αλλαγές παρατηρήθηκαν ως προς την βελτίωση της φυσικής κατάστασης, της καθημερινής πρόσληψης ζάχαρης και του μεταβολικού συνδρόμου. Τα παραπάνω αποτελέσματα μπορούν να αποδοθούν στην ενίσχυση του αθλητικού εξοπλισμού και τις αλλαγές στον τρόπο μαγειρέματος. Φαίνεται λοιπόν, ότι η εφαρμογή πολυσύνθετων προγραμμάτων προαγωγής της υγείας, μπορεί να λειτουργήσει καθοριστικά ως προς την βελτίωση της υγείας των ναυτικών. Ερενητές στην Φιλανδία, συνέκριναν την έκβαση της εγκυμοσύνης μεταξύ καπνιστριών και μη, ηλικίας < 35 ετών και 35 ετών. Από την μελέτη βρέθηκε ότι, το ποσοστό των μεγαλύτερων ηλικιακά εγκύων γυναικών που κάπνιζε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης ήταν σημαντικά χαμηλότερο (9%) σε σύγκριση με τις νεότερες εγκυμονούσες (13%). Συγκρίνοντας τις καπνίζουσες και μη έγκυες γυναίκες, ηλικίας μικρότερης των 35 ετών, βρέθηκε ότι οι καπνίστριες παρουσίαζαν υψηλότερα ποσοστά πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης του βρέφους, καθώς και μικρό για την ηλικία κύησης βρέφος. Οι έγκυες καπνίστριες μεγαλύτερης ηλικίας, παρουσίασαν τα υψηλότερα ποσοστά πρόωρου τοκετού, μικρού για την ηλικία κύησης βρέφους, χαμηλού βάρους γέννησης, καθώς και εμβρυικού θανάτου. Από την μελέτη προκύπτει ότι το κάπνισμα επιβαρύνει σημαντικά την πορεία της κύησης, εγκυμονώντας διάφορες επιπλοκές τόσο για τις μεγαλύτερες όσο και για τις μικρότερες ηλικιακά έγκυες. Προσοχή θα πρέπει να δίδεται ως προς την διακοπή του καπνίσματος, τουλάχιστον για το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην δυτική Αιθιοπία, σκοπός ήταν να εκτιμήσει τις ριψοκίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές και τις αντιλήψεις που επικρατούν περί κινδύνου, καθώς και να εξετάσει την επιρροή που ασκούν οι συνομήλικοι και η οικογένεια στην εφαρμογή πιθανών παρεμβάσεων στους νέους. Από την μελέτη βρέθηκε ότι οι εξωσχολικοί νέοι αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά επικίνδυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς (μεγαλύτερος αριθμός σεξουαλικών συντρόφων, ερωτική συνεύρεση χωρίς προστασία), σε σύγκριση με τους ενδοσχολικούς νέους. Η συνοχή της οικογένειας αλλά και η επιρροή των συνομηλίκων διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ως προς την διαμόρφωση της σεξουαλικής συμπεριφοράς των νέων της δυτικής Αιθιοπίας. Οι Salonen και συν, στη Φινλανδία, εξέτασαν το οικείο περιβάλλον των ατόμων με προβλήματα εθισμού στα τυχερά παιχνίδια. Από το υπό εξέταση δείγμα, το 19.3% ανιχνεύτηκε να έχει στο οικείο περιβάλλον του άτομο με εθισμό στα τυχερά παιχνίδια. Η αναλογία των στενών φίλων με πρόβλημα εθισμού στον τζόγο, ήταν μεγαλύτερη στους άντρες σε σύγκριση με τις γυναίκες, ενώ, η αναλογία των συντρόφων με πρόβλημα εθισμού 3

4 στον τζόγο ήταν μεγαλύτερη στις γυναίκες, παρά στους άνδρες. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το οικείο περιβάλλον των ατόμων με εθισμό στα τυχερά παιχνίδια, αντιμετωπίζει σειρά προβλημάτων που σχετίζονται με την δική τους επιρρέπεια στον τζόγο, προβλήματα υγείας, αλλά και περαιτέρω εθιστικές συμπεριφορές όπως η κατανάλωση καπνού και αλκοόλ. Στις ΗΠΑ μία μελέτη, είχε σαν στόχο να επιβεβαιώσει την ύπαρξη των διαταραχών συμπεριφοράς που παρατηρούνται στα άτομα με σεξουαλική παρέκκλιση, καθώς και να εξετάσει τους ψυχολογικούς και βιολογικούς δείκτες άγχους που φαίνεται να σχετίζονται με την ανάπτυξη συμπεριφοριστικών διαταραχών στα άτομα αυτά. Από την μελέτη παρατηρήθηκαν υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος και χρήσης ουσιών καθ όλη την διάρκεια της ζωής, στα άτομα με σεξουαλική παρέκκλιση εν συγκρίσει με τους ετεροφυλόφιλους συμμετέχοντες. Μεταξύ των αμφιφυλόφιλων, τα συμπτώματα κατάθλιψης έφεραν μικρή μόνο μείωση (0.9-3%) στην συσχέτιση μεταξύ σεξουαλικής παρέκκλισης και χρήσης μαριχουάνας και καπνού, αντίστοιχα. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Togo της Αφρικής, θέλησε να διερευνήσει τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά φορέων του HIV που βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή αγωγή. Το ποσοστό της επικίνδυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς σε ασθενείς υπό αντιρετροϊκή αγωγή, βρέθηκε σημαντικά αυξημένο. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την παραπάνω συμπεριφορά είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, η μη συμμόρφωση με την αντιρετροϊκή αγωγή, η κατανάλωση αλκοόλ πριν από την ερωτική συνεύρεση, καθώς και η διάρκεια της αντιρετροϊκής θεραπείας. Ο Lehmann και συν, στην Σαξονία, παρείχε συγκριτικά στοιχεία της συμπεριφοράς των φοιτητριών νοσηλευτικής, σχετικά με τον ΔΜΣ, την φυσική δραστηριότητα, το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ κατά τα έτη 2008 και Από την μελέτη προκύπτει ότι με το πέρας της πενταετίας συνήθειες των φοιτητριών νοσηλευτικής μεταβλήθηκαν αρνητικά, αυξάνοντας το ποσοστό του σωματικού τους βάρους, καθώς και την κατανάλωση καπνού και αλκοόλ. Η εφαρμογή πλάνου για την υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής επιβάλλεται σε αυτή την πληθυσμιακή ομάδα. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αργεντινή, είχε σαν στόχο να εκτιμήσει εάν μια απλουστευμένη εκδοχή της δοκιμασίας IGT, θα μπορούσε να διακρίνει τους ασθενείς με χρόνιο πόνο από τους υγιείς. Από την μελέτη φάνηκε ότι η συγκεκριμένη δοκιμασία κατάφερε να αποδώσει ως προς την διαφοροποίηση των υγιών και των ασθενών συμμετεχόντων, βάση των αντιδράσεών τους, τόσο σε ατομικό, όσο και σε ομαδικό επίπεδο. 4

5 Συμπερασματικά, το συγκεκριμένο μοντέλο IGT είναι εύχρηστο και παρέχει άμεσα αποτελέσματα των μετρήσεων, καθιστώντας το έτσι ένα χρήσιμο εργαλείο στον τομέα της νευρολογίας. Ανασκοπική μελέτη από το Ιράν, διερεύνησε την συσχέτιση μεταξύ του αυθορμητισμού και της επικίνδυνης για την υγεία συμπεριφοράς. Από τις μελέτες που εντοπίστηκαν φάνηκε ότι η αυθόρμητη συμπεριφορά σχετίζεται με την κατάθλιψη, την απόπειρα αυτοκτονίας και τον εθισμό στις ναρκωτικές ουσίες. Ωστόσο, η μελέτη δεν μπόρεσε να καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα όσον αφορά την αλληλεπίδραση της αυθόρμητης συμπεριφοράς με τα διάφορα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα. Άλλη έρευνα, που έλαβε χώρα στο κεντρικό και δυτικό Ιράν, εξέτασε την οδηγική συμπεριφορά δείγματος Ιρανών πολιτών, στα πλαίσια της αύξησης των τροχαίων ατυχημάτων στην χώρα. Από την μελέτη βρέθηκε ότι η οδηγική συμπεριφορά των Ιρανών ήταν σημαντικά πιο ριψοκίνδυνη σε σύγκριση με αυτή του μέσου όρου. Την ριψοκίνδυνη αυτή συμπεριφορά χαρακτηρίζει η παραβίαση των οδικών κανόνων, η ταχύτητα και η επιθετική συμπεριφορά, παράγοντες που καθορίζουν την εκδήλωση τροχαίων ατυχημάτων. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην νότιο Αφρική, συνέκρινε την ικανότητα τεσσάρων διαφορετικών εργαλείων μέτρησης της ροπής προς την ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, στην πρόβλεψη της πραγματικής εκδήλωσης ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς στον τομέα της υγείας. Από την μελέτη προέκυψε ότι το εργαλείο αξιολόγησης one- item general measure αποτελεί τον καλύτερο δείκτη πρόβλεψης της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς, όσον αφορά την υγεία, στην νότιο Αφρική. Στην Λισαβόνα της Πορτογαλίας, διερευνήθηκε η ριψοκίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά και τους παράγοντες που σχετίζονται με την μόλυνση από τον ιό του HIV, μεταξύ των μεταναστών. Περίπου το 38% των συμμετεχόντων αναφέρει ότι είχε 2 ή και περισσότερους ερωτικούς συντρόφους τον τελευταίο χρόνο, το 16.2% αναφέρει ότι είχε τόσο τακτικό όσο και περιστασιακούς ερωτικούς συντρόφους, το 33.1% αναφέρει ότι ήταν ασυνεπείς στην χρήση προφυλακτικού, ενώ το 64% παραδέχεται ότι δεν χρησιμοποίησε προφυλακτικό κατά την διάρκεια της τελευταίας συνεύρεσης. Η μη ασφαλής ερωτική συνεύρεση σχετίζεται περισσότερο με το γυναικείο φύλο, την Αφρικάνικη καταγωγή, την μεγαλύτερη ηλικία, το βασικό επίπεδο μόρφωσης, τους παντρεμένους, καθώς και όσους δεν προμηθεύτηκαν δωρεάν προφυλακτικά κατά την διάρκεια του τελευταίου έτους. Από το υπό εξέταση δείγμα, το 2% βρέθηκε θετικό στον ιό του AIDS, εγείροντας έτσι ανησυχίες ως προς την ασφάλεια του πληθυσμού. 5

6 Ο Long και συν, εκτίμησαν την αποτελεσματικότητα και τον λόγο κόστους- ωφέλειας του ελέγχου για HIV στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου το 25% των ατόμων με HIV εκτιμάται πως είναι αδιάγνωστο. Από την μελέτη αποδεικνύεται ότι ο ετήσιος έλεγχος για HIV στον πληθυσμό υψηλού κινδύνου, καθώς και ο έλεγχος του υπόλοιπου ενήλικου πληθυσμού για μια φορά, μπορούν να αναγνωρίσουν την πλειονότητα των αδιάγνωστων φορέων του ιού του HIV και να αποτρέψουν την εξάπλωσή του. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία, θέλησε να εκτιμήσει την επίδραση της δυνατής μουσικής, στην εκδήλωση μόνιμων συμπτωμάτων προβλημάτων ακοήςκαι το πώς αυτά σχετίζονται με την εκδήλωση διανοητικών προβλημάτων, κατάθλιψης και τάσεων αυτοκτονίας. Η έκθεση σε δυνατή μουσική, πάνω από τα επιτρεπτά όρια, συνεχίζει να παρουσιάζεται τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Η εγκατάσταση μόνιμων συμπτωμάτων προβληματικής ακοής, σχετίζεται με αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς (μειωμένη τάση ανάληψης ρίσκου), καθώς και με μεταβολές στην συνολική υγεία και ευημερία των ατόμων. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Χονγκ Κονγκ, εξέτασε την επίδραση της φύσης και της δομής των κοινωνικών δικτύων στον κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό της Influenzas A. Από την μελέτη φάνηκε ότι ο κίνδυνος μόλυνσης επηρεάζεται σημαντικά από κοινωνική αλληλεπίδραση της ηλικιακής ομάδας του ατόμου, παρά από την προσωπική του επαφή με άλλα άτομα. Επιπλέον, αποσαφηνίστηκε η πορεία μετάδοσης του ιού, η οποία ξεκινά από την άμεση επαφή μεταξύ των παιδιών, τα οποία μεταδίδουν τον ιό στους οικείους τους και αυτοί με την σειρά τους σε επιπλέον άτομα ηλικίας ετών. Ανασκοπική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ, διερεύνησε την συσχέτιση μεταξύ της συχνότητας των οικογενειακών γευμάτων και των επικίνδυνων συμπεριφορών που σχετίζονται με την υγεία στους εφήβους. Η ανασκόπηση καταλήγει στο ότι περαιτέρω έρευνα πρέπει μα πραγματοποιηθεί προκειμένου να εξαχθούν τεκμηριωμένα συμπεράσματα συσχέτισης των δύο παραπάνω μεταβλητών. Τέλος, άλλη έρευνα στην Γερμανία, αφορούσε στο επίπεδο γνώσεων των νέων αναπαραγωγικής ηλικίας, γύρω από τις διαταραχές γονιμότητας, καθώς και την δική τους συμπεριφορά πάνω στο θέμα. Επιπλέον, η μελέτη εξέτασε την συσχέτιση των παραπάνω στάσεων με τα κίνητρα απόκτησης παιδιού, τα ατομικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, καθώς και την ψυχολογική κατάσταση των νέων. Από την μελέτη βρέθηκε ότι η έλλειψη γνώσεων αναφορικά με την γονιμότητα, μπορεί να οδηγήσει τους νέους στην εκδήλωση επικίνδυνων για την γονιμότητά τους συμπεριφορών. Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι οι νέοι είναι 6

7 ενήμεροι για τους παράγοντες που επηρεάζουν δυσμενώς την γονιμότητα, ωστόσο τις περισσότερες φορές δεν συμπεριφέρονται ανάλογα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης 1. Hjarnoe L. Leppin A. (2013) Health promotion in the Danish maritime setting: challenges and possibilities for changing lifestyle behavior and health among seafarer. BMC Public Health 13: Lamminpää R., Vehnivailen- Julkulen K., Gissler M., Heinonen S. (2013) Smoking among older childbearing women a marker of risky health behaviour a registrybased study in Finland BMC Public Health. 13: Negeri EL. (2014) Assessment of risky sexual behaviors and risk perception among youths in Western Ethiopia: the influences of family and peers: a comparative crosssectional study. BMC Public Health. 14: Salonen et al. (2014). Concerned significant others of people with gambling problems in Finland: a cross-sectional population study. BMC Public Health, 14: Jabson et al. (2014) Stress mediates the relationship between sexual orientation and behavioral risk disparities. BMC Public Health, 14: Yaya et al. (2014). Sexual risk behavior among people living with HIV and AIDS on antiretroviral therapy at the regional hospital of Sokodé, Togo BMC Public Health, 14: Lehmann et al. (2014) BMI, physical inactivity, cigarette and alcohol consumption in female nursing students: a 5-year comparison. BMC Medical Education, 14: Hess LE, Haimovici A., Muñoz AM, Montoya P. (2014) Beyond pain: modelling decision-making deficits in chronic pain Frontiers in Behavioral Neuroscience. 8. Art. 263: 1 9. Bakhshan NM. (2014). Impulsivity: A Predisposition Toward Risky Behaviors. Int J High Risk Behav Addict. 3(2): e DOI: /ijhrba

8 10. Habibi E., Haghi A., Maracy MR. (2014) Investigating the predictive of risk-taking attitudes and behaviors among Iranian drivers Journal of Education and Health Promotion. Vol Szrek H. Chao LW, Ramlagan S., Peltzer K. (2012) Predicting (un)healthy behavior: A comparison of risk-taking propensity measures. Judgm Decis Mak. 7(6): Dias S., Marques A., Gama A., Martins MO. (2014) HIV Risky Sexual Behaviors and HIV Infection Among Immigrants: A Cross-Sectional Study in Lisbon, Portugal Int. J. Environ. Res. Public Health 2014, 11, ; doi: /ijerph Long EF, Mandalia R., Mandalia S., Alistar SS, Beck EJ., Brandeau ML. (2014). Expanded HIV Testing in Low-Prevalence, High-Income Countries: A Cost- Effectiveness Analysis for the United Kingdom. PLOS ONE Volume 9. Issue 4. e Vogel I., van de Looij-Jansen PM, Mieloo CL., Burdorf A., de Waart F. (2014). Risky Music Listening, Permanent Tinnitus and Depression, Anxiety, Thoughts about Suicide and Adverse General Health. PLOS ONE. Volume 9, Issue 6, e Kucharski AJ., Kwok K.O., Wei V.W.I., Cowling B.J., Read J.M., Lessler J., Cummings D.A., Riley S. (2014) The Contribution of Social Behaviour to the Transmission of Influenza A in a Human Population. PLOS Pathogens, Volume 10, Issue 6, e Goldfarb S., Tarver wl., Sen B. (2014). Family structure and risk behaviors: the role of the family meal in assessing likelihood of adolescent risk behaviours. Psychology Research and Behavior Management. 7: Fügener J., Matthes A., Strauß B. (2013). Knowledge and Behaviour of Young People Concerning Fertility Risks Results of a Questionnaire. Geburtsh Frauenheilk, 73:

9 1. ΣΧΕΔΙΟ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ A. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (RISK-PRONE HEALTH BEHAVIOR) Ορισμός: Ανικανότητα τροποποίησης τρόπου ζωής/ συμπεριφορών με τρόπο σύμφωνο με την αλλαγή στην κατάσταση υγείας Σχετιζόμενοι Παράγοντες Χαμηλό επίπεδο αντίληψης, ενσυναίσθησης, αποτελεσματικότητας Ποικίλα στοιχεία που επηρεάζουν την ψυχοκοινωνική υγεία του ατόμου Έλλειψη υποστηρικτικού οικογενειακού και κοινωνικού δικτύου κοινωνική, έλλειψη επαρκών οικονομικών πόρων Έλλειψη αποδοχής λήψης βοήθειας από κοινωνικούς και υπαρκτούς φορείς υπηρεσιών υγείας Προσδιοριστικά χαρακτηριστικά ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ Μη συνειδητοποίηση των υπαρκτών διαφοροποιήσεων στην κατάσταση υγείας Έλλειψη δυνατοτήτων αυτό-διαχείρισης της νέας κατάστασης ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ Ο νοσηλευτής θα παρατηρεί: Την έλλειψη λήψης μέτρων προαγωγής υγείας Την άρνηση της ύπαρξης νέας κατάστασης στην υγεία 9

10 Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ/ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ-ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΘΑ: Εκδηλώνει συμπεριφορά ανάπτυξης δεξιοτήτων αυτό-διαχείρισης Καλλιεργεί ικανότητα διαχείρισης αγχογόνων καταστάσεων Υιοθετεί νέες συνήθειες και προσαρμοστική συμπεριφορά Αποδέχεται και συνεργάζεται με τα υποστηρικτικά δίκτυα Συμπεριφορά προς Βαθμολόγηση με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4: συχνά, 5: συνεχώς, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο) Αρχική βαθμολογία:... Τελική βαθμολογία:... Το άτομο / Ο γονέας/ Σημαντικοί άλλοι: Δείκτες καθόλου 1 σπάνια 2 μερικές φορές 3 συχνά 4 συνεχώς 5 μη εφαρμόσιμο ΜΕ Ενδείξεις αποδοχής υπαρκτών θεμάτων σχετικών με την υγεία που χρήζουν διαχείριση με ταυτόχρονη έλλειψη συνεργασίας με τους ειδικούς Αντίληψη των στοιχείων που καθορίζουν τη συνύπαρξη και επικοινωνία με το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον Αναγνώριση των αιτιολογικών παραγόντων μη εφαρμογής θεραπευτικών οδηγιών και συμβουλών Αδυναμία ή έλλειψη επιθυμίας πρόσβασης σε δομές/ υπηρεσίες υγείας 10

11 Ύπαρξη οικονομικών δυσκολιών/ έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης Τήρηση προγράμματος συνεδριών/ ενημέρωση του ατομικού/ οικογενειακού φακέλου/ αρχείου υγείας Εφαρμογή δια-δραστικού προγράμματος για κάθε ηλικιακή ομάδα Επισήμανση και διόρθωση πιθανών παρενεργειών ή δυσκολιών σε φαρμακευτικές θεραπείες ή δίαιτες αλλαγή πλάνου παρέμβασης σε περίπτωση αποτυχίας Εκπαίδευση στην υιοθέτηση μέτρων ασφαλούς συμπεριφοράς σε ταξίδια, χώρο εργασίας/κοινωνικής συναναστροφής και ενημέρωση περί των σχετικών φορέων προμήθειας μέσων και υλικών προφύλαξης Εκπόνηση, εφαρμογή και τήρηση κοινά αποδεκτού προγράμματος συνεδριών 11

12 Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ 1 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ. Αξιολόγηση του βαθμού διαταραχής της λειτουργικότητας: Λήψη πλήρους ατομικού ιστορικού για τον σχεδιασμό και παροχή ολιστικού σχεδίου φροντίδας του Εντοπισμός μέσω ενεργητικής συμμετοχής του ατόμου στο σχέδιο φροντίδας, των αιτιών αναποτελεσματικής διαχείρισης του νέου προβλήματος ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Αναγνώριση και αναζήτηση σημαντικών υποστηρικτικών δικτύων/ ανεπίσημων φροντιστών (π.χ. οικογένεια, εκκλησία, ομάδες και οργανισμοί) για την παροχή ουσιαστικής βοήθειας Διαχείριση ψυχοπαθολογικών συμπεριφορών (π.χ. συναισθηματικών διαταραχών) του ιδίου ή/και των ανεπίσημων φροντιστών του/ σημαντικών άλλων ΠΑΙΔΙΑ/ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ/ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΩΗΣ Ενημέρωση και κατάλληλη εκπαίδευση των γονέων/κηδεμόνων στη διαχείριση συγκρούσεων με τα παιδιά/ εφήβους της οικογένειας καθώς και στην ομαλή αποδοχή της νέας κατάστασης και υιοθέτησης νέων συνηθειών/ τρόπου ζωής Καλλιέργεια δεξιοτήτων προσαρμογής σε αλλαγές και νέες συνήθειες, ενημέρωση δασκάλων/ καθηγητών/ φίλων/ συγγενών για τη νέα κατάσταση και συμμετοχή αυτών στη διαχείρισή της Ενίσχυση του υποστηρικτικού δικτύου καθώς και της αγωγής υγείας των ηλικιωμένων, με στόχο την ενδυνάμωση των ικανοτήτων αυτοδιαχείρισης 2 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ. Αναγνώριση αιτιολογικών/συμμετεχόντων παραγόντων που σχετίζονται με αλλαγή στη συμπεριφορά υγείας: Εκπαίδευση του ατόμου και ανάλυση των σταδίων φροντίδας του εξηγώντας την φυσιοπαθολογία της νέας κατάστασης υγείας του- Αναγνώριση του επιπέδου διαχείρισης 12

13 Λήψη ιστορικού για εντοπισμό συμβάντων του παρελθόντος και επαναφορά ή βελτίωση προηγούμενων τρόπων αντιμετώπισης ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Αναζήτηση και καταγραφή διαθέσιμων οικονομικών κλπ πόρων Συλλογή αναγκαίων πληροφοριών σε συνθήκες ύφεσης, όντας το άτομο σε ηρεμία και καλές συνθήκες επικοινωνίας Ανασκόπηση διαθέσιμης τεκμηρίωσης και πόρων για τον καθορισμό των πραγματικών εμπειριών ζωής προκειμένου να συλλεχθούν έγκυρα και πραγματικά δεδομένα 3 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ- Παροχή βοήθεια στο άτομο για την αντιμετώπιση/διαχείριση της διαταραχής: ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ Προγραμματισμός συχνών συναντήσεων της δι-επαγγελματικής ομάδας, επίσημων και ανεπίσημων φροντιστών, για συζήτηση της πορείας του σχεδίου φροντίδας Επιβράβευση των προσπαθειών του ατόμου/ αναγνώριση κάθε βαθμίδα βελτίωσης Διαλογική προσέγγιση των θεμάτων που αντιμετωπίζει το άτομο ενδο-οικογενειακώς αλλά και στην κοινότητα όπου εργάζεται και ζει, και με το δίκτυο των ατόμων που συναναστρέφεται. Επαφή με τις διαθέσιμες δομές ΠΦΥ αποκατάστασης και ψυχικής υγείας Υιοθέτηση ενός ακριβούς πλάνου φροντίδας με συνεχή αξιολόγηση αυτού με σκοπό την ποιοτική παροχή υπηρεσιών και τη δυνατότητας μέτρησης των αποτελεσμάτων κάθε προσπάθειας Επανάληψη παλαιών πρακτικών εφόσον φέρουν θετικά αποτελέσματα ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ: Ανάπτυξη υπηρεσιών φροντίδας προσαρμοσμένες στην καθημερινή ζωή του ατόμου ακολουθώντας του ρυθμούς της Το υποστηρικτικό δίκτυο παρέχει ολιστική φροντίδα στο άτομο 13

14 ΠΑΙΔΙΑ/ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ/ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΩΗΣ Στην περίπτωση φροντίδας παιδιών, απαραίτητη είναι η εμπλοκή φιλών ίδιας ηλικίας ως κύρια υποστηρικτική ομάδα που θα αποδεχτεί την αλλαγή του ατόμου ιδίως όταν αυτή αφορά σε εικόνα σώματος Ανάλυση/ επεξήγηση της διεργασίας της νόσου/των αιτιολογικών παραγόντων και της πρόγνωσης, ανάλογα με την περίπτωση και ενθάρρυνση των ερωτήσεων για τη βελτίωση της κατανόησης Ανάπτυξη κλίματος εμπιστοσύνης ώστε η έκφραση αισθημάτων που αφορούν σε διαταραγμένη λειτουργικότητα, να αντιμετωπίζεται ρεαλιστικά και ανοιχτά Καλλιέργεια δεξιοτήτων θεραπευτικής επικοινωνίας (ενεργητική ακρόαση, αναγνώριση, σιωπή, προτάσεις σε πρώτο πρόσωπο). 4 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ- προαγωγή της ευεξίας (Εκπαίδευση/ παράγοντες σχεδιασμού εξόδου): ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ: Εντοπισμός και χρήση των υπαρκτών δυνατοτήτων και πλεονεκτημάτων του ατόμου στην παρούσα κατάσταση, θέτοντας βραχυχρόνιους στόχους ικανούς να πραγματοποιηθούν στο εγγύς μέλλον Εκπαίδευση και των σημαντικών άλλων (ανεπίσημων φροντιστών) στις νέες υπηρεσίας φροντίδας Προγραμματισμός εκπαιδευτικών συνεδριών μαθημάτων σύμφωνα με το ρυθμό του ατόμου για την ικανοποίηση των αναγκών του ατόμου. Παροχή ανατροφοδότησης κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος των εκπαιδευτικών εμπειριών (π.χ. αυτόκαθετηριασμός, ασκήσεις εύρους κίνησης αρθρώσεων, περιποίηση τραύματος, θεραπευτική επικοινωνία) για την αύξηση της απομνημόνευσης, της δεξιότητας και της εμπιστοσύνης. ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ Ενεργοποίηση της δι- επιστημονικής ομάδας στην εξατομικευμένη, διευρυμένη μορφή της (π.χ. εργοθεραπεία, επαγγελματική αποκατάσταση),αν θεωρείται αναγκαίο 14

15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -Χρήσιμοι Σχετικοί Ηλεκτρονικοί Σύνδεσμοι Πατηράκη Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11 η Αγγλική Έκδοση 1 η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse s pocket guide diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11 th edition, F. A. Davis Company Philadelphia. Cawley J., Ruhm C. The Economics of Risky Health Behaviors. NBER Working Paper No Risky Behaviors Constitute Growing Threats to Global Healt. Press release

16 2. ΕΝΤΥΠΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ 16

17 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΥΠΕ ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ / ΙΑΤΡΕΙΟ Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ (ΑΝΑΦΟ ΡΕΣ) Ηλικία:... Διαταραχή / καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος (αναφορά αιτίας) (πχ χημειοθεραπεία, σακχαρώδης δ ιαβήτης, σπληνεκτομή, χρόνιο νόσημα κλπ): Ιστορικό σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων (ημερομηνία/τύπος): Έλεγχος:.. Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου:.. Μετάγγιση αίματος/αριθμός:..ημερομηνία:.. Αντίδραση (περιγράψτε):. Τακτική Χρήση: Ζώνη ασφαλείας στο αυτοκίνητο:... Κράνου ποδηλάτου/μηχανής:..άλλων μέσων ασφαλείας: Θέματα υγιεινής και ασφάλειας εργασίας(περιγράψτε):. Παρούσα εργασία:. Βαθμολόγηση /ρυθμός εργασιακών συνθηκών (π.χ. ασφάλεια, θόρυβος, θέρμανση, ύδρευση, εξαερισμός): Ιστορικό τραυματισμών από ατύχημα: Κατάγματα/ εξαρθρώματα: Προβλήματα ΟΜΣΣ:. Προβλήματα δέρματος (π.χ. εξανθήματα, λύσεις συνέχειας δέρματος, σπίλοι, ογκίδια μαστών, διόγκωση λεμφαδένων) περιγράψτε: Καθυστερημένη επούλωση /περιγράψτε: Γνωσιακοί περιορισμοί (π.χ. αποπροσανατολισμός, σύγχυση):. Αισθητηριακοί περιορισμοί (διαταραγμένη όραση/ακοή, αναγνώριση θερμού/ψυχρού, γεύση, όσφρηση, αφή):. Προθέσεις:.Βοηθήματα βάδισης: Βία (επεισόδια ή τάση): Δραστηριότητα- Ανάπαυση Επάγγελμα:... Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες:... Χόμπυ:

18 Ελεύθερος χρόνος/ψυχαγωγικές δραστηριότητες:... Δυνατότητα βάδισης:.... Τρόπος βάδισης (περιγράψτε): Επίπεδο δραστηριότητας (από καθιστική έως πολύ δραστήρια ζωή): Καθημερινήάσκηση/είδος: Μυικός όγκος/τόνος/ δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο): Ιστορικό προβλημάτων/ περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (π.χ. ακινησία, αδυναμία μετακίνησης,εξασθένησης 1.ΔΙΑΙΤΑ- ΔΙΑΤΡΟΦΗ 2. ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 3.ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 4. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΗΛΙΚΙΑΚΗ (ΠΑΙΔΙ-ΕΦΗΒΟΣ, ΕΝΗΛΙΚΑΣ- ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ) ΟΜΑΔΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ-ΛΗΞΗΣ Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια):... Παράγοντες ανάπτυξης(π.χ. καθυστέρηση/ηλικία):... Ύπνος: Ώρες:... Ενδιάμεσος ύπνος (υπνάκος):. Αυπνία: Που σχετίζεται με: Δυσκολία να αποκοιμηθεί.. Δυσκολία να παραμείνει κοιμισμένος:.. Αίσθημα Ξεκούρασης μετά τον ύπνο:.. Υπερβολική αδυναμία: Συνήθειες προετοιμασίας για ύπνο:... Τεχνικές χαλάρωσης:.. Ύπνος με περισσότερα από ένα μαξιλάρια:.. Χρήση οξυγόνου(τύπος): Πότε χρησιμοποιείται: Φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα που βοηθούν/ επηρεάζουν τον ύπνο: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Παρατηρούμενη αντίδραση στη δραστηριότητα: Καρδιακή συχνότητα:... Καρδιακός ρυθμός (ρυθμικός/άρρυθμος):. Αρτηριακή Πίεση:. 18

19 Ρυθμός αναπνοών:. Κορεσμός Αιμοσφαιρίνης με Ο2:. Διανοητική κατάσταση (π.χ. γνωστική διαταραχή, απόσυρση/λήθαργος): Μυικός όγκος/ τόνος:. Στάση σώματος (π.χ. φυσιολογική, παθολογική κύρτωση σπονδυλικής στήλης): Τρόμος (εντόπιση):..... Εύρος κίνησης:. Ισχύς:..Παραμόρφωση:... Χρήσηβοηθημάτωνκίνησης(περιγράψτε): Θρέψη (τροφή/ υγρά) ΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ (ΑΝΑΦΟ ΡΕΣ) Συνήθης (τύπος):.. Θερμίδες/ υδατάνθρακες/ πρωτεΐνες/ λίπος πρόσληψη-g/ημέρα:.. Αριθμός γευμάτων καθημερινά:.. Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός/ώρα κατανάλωσης):. Διατροφικές Περιεχόμενο:.Πρωινό: Γεύμα: Δείπνο: Ενδιάμεσα γεύματα:.. δίαιτα συνήθειες/ Λήψη τελευταίου γεύματος/ περιεχόμενο:.. Προτιμήσεις.. Τροφικές μικρά φαγητού: Αλλεργίες/ Δυσανεξία:.. Πολιτισμικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις για την προετοιμασία τροφής/ απαγορεύσεις: Συνήθηςόρεξη: Μεταβολές όρεξη:. Σύνηθες βάρος: Μη αναμενόμενη/ανεπιθύμητη απώλεια ή αύξηση βάρους:. στην 19

20 Ναυτία/ έμετος:..(που σχετίζεται με).. Οπισθοστερνικό αίσθημα καύσου, δυσπεψία:.(που σχετίζεται με): (που από):. Προβλήματα ανακουφίζεται κατάποσης:.. μάσησης/ Παρουσία αντανακλαστικού εμέτου/ κατάποσης:. Τραύμα/ Χειρουργική επέμβαση προσώπου:.. Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο/ άλλα νευρολογικά ελλείμματα: Δόντια: (ολικές/μερικές):.. Φυσιολογικά:..Οδοντοστοιχίες Απώλεια/ απουσία οδόντων/κακή οδοντιατρική φροντίδα: Έλκηστόματος/ούλων: ΣακχαρώδηςΔιαβήτης: Ρυθμισημεχάπια/δίαιτα/ινσουλίνη: Βιταμίνες/ συμπληρώματα διατροφή. Φαρμακευτική αγωγή/ Φυτικά σκευάσματα:.. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Βάρος: Ύψος:.Σωματότυπος: %Λίπος στο σώμα: Σπαργή δέρματος(π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη): Βλεννογόνοι (ενυδατωμένοι/αφυδατωμένοι): Οίδημα: Γενικευμένο:.Στάσης: Άκρου ποδός/ σφυρών:...περικογχικό:.κοιλιακό/ ασκίτης:.. Διάταση σφαγίτιδας: Αναπνευστικοί ήχοι (ακρόαση/ εντόπιση: Ένταση:. 20

21 Υγροί ρόγχοι:. Ξηροί ρόγχοι:. Κατάσταση οδόντων/ ούλων: Κατάσταση: Γλώσσας: Στοματικού βλεννογόνου: Κοιλία: εντερικοί ήχοι: (τεταρτημόριο εντόπιση/ τύπος):.. Κήλη/ μάζες:.. Γενική ούρων ή Chemstix: Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο): 21

22 Καθημερινές δραστηριότητες Υποκειμενικά δεδομένα (προσωπικες αναφορές) Ικανότητα διεκπεραίωσης καθημερινών δραστηριοτήτων διαβίωσης: Ανεξάρτητος/ εξαρτημένος (επίπεδο1 = ανεξάρτητος έως 4 = πλήρως εξαρτημένος): Κινητικότητα:..Ανάγκη για βοήθεια( περιγράψτε):. Η βοήθεια παρέχεται από:.. Απαιτούμενος εξοπλισμός/προθέσεις:. Σίτιση: Βοήθεια στην προετοιμασία φαγητού:.. Βοήθεια στη χρήση μαχαιροπήρουνων: Ατομική υγιεινή:.προμήθεια υλικών ατομικής υγιεινής:.. Πλύσιμο ολόκληρου ή τμημάτων σώματος:. Χρειάζεται βοήθεια για (περιγράψτε):.. Χρήση τουαλέτας:. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Γενική εμφάνιση: Τρόπος ντυσίματος: περιποίηση προσώπου/ προσωπικές συνήθειες: Κατάσταση μαλλιών/ τριχωτού κεφαλής:. Οσμή σώματος:.. Παρουσία ζωυφίων (π.χ. ψείρες, κοριοί):... Ακεραιότητα Εγώ ΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ (ΑΝΑΦΟ ΡΕΣ) Πως βαθμολογείτε την αυτοεκτίμησή σας;(1-10, όπου 10 η υψηλότερη βαθμολογία):.... Τι χαρακτηρίζει τη ψυχική σας διάθεση; Κατάθλιψη;.. Αναφορά στρεσογόνων παραγόντων:. 22