ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ:

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ: ΤΣΗΜΑΣΑ ΑΤΣΟΜΑΣΙΜΟΤ ΓΡΑΦΔΙΟΤ ΚΑΙ ΔΡΩΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟ Δ 20 ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΙ Τπνβιεζείζα ζηελ θαζεγήηξηα Δθαξκνγώλ / Ινξδαλνπνύινπ Μνξθή Από ηηο ζπνπδάζηξηεο Δθξαηκίδνπ Παξζέλα & Υαξίηνγινπ Γεσξγία Έλαξμε: Παξάδνζε: ΚΑΒΑΛΑ 2006

2 Περιεχόμενα Α' ΜΔΡΟ ζελίδα Πξόινγνο Πίλαθαο ζπληκήζεσλ Καηάινγνο γξαθεκάησλ Πίλαθεο παξαξηήκαηνο Δηζαγσγή 8 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 1. Βαζηθέο εθαξκνγέο ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηώλ ζηνλ Οξγαληζκό Σα δηάθνξα είδε ζπζηεκάησλ Έμη θύξηνη ηύπνη ζπζηεκάησλ πζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγώλ 13 Σύπνη ζπζηεκάησλ πζηήκαηα γλώζεο θαη γξαθείνπ πζηήκαηα πιεξνθνξηώλ δηνίθεζεο πζηήκαηα ππνζηήξημεο απνθάζεσλ ύζηεκα ππνζηήξημεο δηνίθεζεο ρέζεηο ησλ ζπζηεκάησλ, κεηαμύ ηνπο νινθιήξσζε Σα ζπζηήκαηα από ιεηηνπξγηθή ζθνπηά Σα ζπζηήκαηα αλζξσπίλσλ πόξσλ πζηήκαηα ρξεκαηννηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο θαη ινγηζηεξίνπ 27 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 1. Πώο ηα ζπζηήκαηα επεξεάδνπλ ηνπο νξγαληζκνύο Οηθνλνκηθέο ζεσξίεο Θεσξίεο ζπκπεξηθνξώλ 30 Β' ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 3 Σν internet θαη νη νξγαληζκνί Ση ζεκαίλεη ζύζηεκα ππνινγηζηή Πώο παξηζηάλνπλ νη ππνινγηζηέο ηα δεδνκέλα Κεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο θαη πξσηεύνπζα απνζήθεπζε Σύπνη ππνινγηζηώλ θαη ζπζηεκάησλ ππνινγηζηώλ Καηεγνξίεο ππνινγηζηώλ 40

3 3.6 Ση είλαη ην ινγηζκηθό Πξνγξάκκαηα ινγηζκηθνύ Κπξηόηεξεο θαηεγνξίεο ινγηζκηθνύ Λνγηζκηθό ζπζηήκαηνο Ση θάλεη ην ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Λεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα γηα PC 45 ΚΔΦΑΛΑΙΟ Ση είλαη ην internet Σερλνινγία θαη δπλαηόηεηεο ηνπ internet Αλάθηεζε πιεξνθνξηώλ ζην internet Οθέιε ηνπ internet γηα ηνπο νξγαληζκνύο πλδεζηκόηεηα θαη παγθόζκηα εκβέιεηα Μεησκέλν θόζηνο επηθνηλσλίαο Υακειό θόζηνο ζπλαιιαγώλ Μεησκέλν θόζηνο κεζνιάβεζεο Δπηηάρπλζε ζηε δηαλνκή γλώζεο πζηήκαηα πιεξνθνξηώλ θαη γλώζεο Γηαλνκή γλώζεο: ζπζηήκαηα γξαθείνπ θαη δηαρείξηζεο εγγξάθσλ Απαηηήζεηο ησλ ζπζηεκάησλ γλώζεο 66 Γ' ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 5. Πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηνίθεζεο ζηηο ηξάπεδεο ηνηρεία πειάηε Σξαπεδηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηώλ (Σεηξεζίαο) Απηόκαηεο ηακεηνινγηθέο κεραλέο Γηθαηνινγεηηθά, δάλεηα θαη ινηπέο ρνξεγήζεηο Απμεκέλε απνηειεζκαηηθόηεηα ζηε δηαδηθαζία ιήςεο ησλ απνθάζεσλ Μεγάιε απνδνηηθόηεηα ζηε ιεηηνπξγία ηεο ηξάπεδαο Βειηίσζε ησλ πξνζθεξόκελσλ ππεξεζηώλ πξνο ηνλ πειάηε Πιήξεο έιεγρνο γηα ηελ πηζηνιεπηηθή εηθόλα ηνπ πειάηε Τπεξεζία mobile banking από ηελ emporiki bank Πειαηεία -ζηόρνο 76 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 6. Σα βαζηθά ζηνηρεία ηνπ internet 79

4 6.1 Η ιεηηνπξγία ηνπ internet ζε εζληθό επίπεδν Η ιεηηνπξγία ηνπ internet ζε ηνπηθό επίπεδν Δίδε ζπλδέζεσλ κε ην internet Πώο ιεηηνπξγνύλ νη παξνρείο ηνπ internet ζε ηνπηθό επίπεδν Ιnternet: θξάηνο θαη δεκόζηνη θνξείο ζην internet-ε ειεθηξνληθή Διιάδα 83 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 7 7. Ο δεκόζηνο ηνκέαο απηνκαηνπνηείηαη Τπνβνιή θνξνινγηθώλ δειώζεσλ on line κέζσ taxis net Δγγξαθή ζην ζύζηεκα Γήισζε ηνπ Φ.Π.Α Αζθάιεηα θαη επρξεζηία Λόγνη γηα λα επηιέμνπκε ηε δήισζε εηζνδήκαηνο on line Πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ζηηο επηρεηξήζεηο Λνγηζηηθή δηαρείξηζε Υξεκαηννηθνλνκηθή δηαρείξηζε Μεραλνγξάθεζε Από ην Dos ζηα Windows 90 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 8 8 Έζνδα-Έμνδα θαη θνξνινγία εκαληηθόηεξεο εθαξκνγέο Φνξνινγία εηζνδήκαηνο 2005 soft line Academia Financials Data Communication extra έζνδα-έμνδα apsilon net Άλνκα Έζνδα-Έμνδα Poseidon software Anaconda Έζνδα-Έμνδα Έζνδα-Έμνδα/ Φ.Π.Α. Ιpirotiki Software Φνξνινγία θαη Γηαδίθηπν 110 ΚΔΦΑΛΑΙΟ e-forologia.gr ergatiki-asfalistiki gr fle.gr forologistiki.gr in.gr pandektis.gr Γηαρείξεζε ζρέζεσλ πειαηώλ Αθίλεηα θαη θνξνηερληθό ινγηζκηθό 138

5 9.9 tax-heaven.gr b-logika soft line 139 Δξσηεκαηνιόγην 142 πκπεξαζκαηηθέο παξαηεξήζεηο 163 Παξάξηεκα Βηβιηνγξαθία 165 Καζνκνιόγεζε 167

6 ΠΡΟΛΟΓΟ θνπόο ηεο πηπρηαθήο είλαη λα δώζεη ηελ έλλνηα ησλ πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ δηνίθεζεο. Δπίζεο αζρνιείηαη κε ην πώο ηα ζπζηήκαηα απηνκαηηζκνύ γξαθείνπ έρνπλ βνεζήζεη ηηο επηρεηξήζεηο λα εμειηρζνύλ ηόζν ζε επίπεδν θαηλνύξγηαο ηερλνινγίαο όζν θαη ζε πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθώλ ππνινγηζηώλ. Δμεηάδεη ην πόζν ζεκαληηθό είλαη απηό θαζώο επεξεάδεη ζεηηθά ην κεγάιν βαζκό ηελ παξαγσγή, ηνλ πξνγξακκαηηζκό δξάζεο γηα ηελ εθάζηόηε ρξήζε θαζώο θαη ζε πνιινύο αθόκε ηνκείο. Αλαιύεη ηελ έλλνηα ηνπ Internet θαη ηε ζεκαζία ηνπ ζηηο ζπλαιιαγέο ησλ εηαηξηώλ. Σέινο ε πηπρηαθή πεξηέρεη θαη εξσηεκαηνιόγηα θαη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, βνεζώληαο έηζη ηνλ αλαγλώζηε λα δηαπηζηώζεη ηε ζεκεξηλή πξαγκαηηθόηεηα όζνλ αθνξά ηελ θαηάζηαζε ησλ επηρεηξήζεσλ γεληθά θαη λα δηαπηζηώζεη ειιείςεηο ή βειηηώζεηο από ηα πξνεγνύκελα ρξόληα κέρξη ηηο εκέξεο καο. Σα εξσηεκαηνιόγηα έρνπλ δνζεί ζε επηρεηξήζεηο όπσο ινγηζηήξηα, ηξάπεδέο, θξνληηζηήξηα, αληηπξνζσπείεο απηνθηλήησλ, αζθαιηζηηθέο εηαηξίεο, αγξνηηθέο ελώζεηο θ.α. Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ελζάξξπλζε πνπ κνπ έδσζαλ. ηνπο γνλείο κνπ γηα ηελ ζηήξημε θαη ηελ ΔΦΡΑΙΜΙΓΟΤ ΠΑΡΘΔΝΑ Με ηελ ζεηξά κνπ επραξηζηίεο ζέισ λα απνδώζσ κέζα από ηελ θαξδηά κνπ ζην ζύδπγν κνπ θαζώο κε ζηήξημε ζηε δηάξθεηα ηεο ζπγγξαθήο ηήο πηπρηαθήο θαζώο θαη γηα ηελ ππνκνλή πνπ επέδεημε. ΥΑΡΙΣΟΓΛΟΤ ΓΔΩΡΓΙΑ

7 Καηάλογος ζυνημήζεων AMD motorola digital alpha ANNSI american national standards institute ASCII american standard code for information interchange AT&T Δηαιπία CD compact disk CIDB customer information data base CIF Σςνολική ηιμή COBOL Common business oriented language CPU central processing unit CRM Clinicy risk management DSS dicision support system DVD dogital disk video EBCDIC extended binary code demical interchange EDU educational ERP enterprise resource planning ESS executive support system FBI Fedeval bureau of investigation FQA Frecuency questioned answers FTP File transfer protocol IBAN interational bank-account number IDSN integrated servises digital ISP internet servises provider KWS knowledge works systems LISTSERV list managment software MIS management information system MMX multimedia extension PCF Μαθημαηικη ζςνάπηηζη PIN personal indedification number PPTP point to point tunneling protocol RPG Ηλεκηπονική διεύθςνζη RSA Αλγοπιθμική ζςνάπηηζη SPARC Scholary publishing and academic resources coalition SVG supervideo graphics TPCIIP Data communication protocols TPS transaction processing systems UPS Unite rruptible power supplies VAN value added network VIES Σύζηημα ανηαλλαγήρ πληποθοπιών για ηο θόπο πποζηιθέμενηρ αξίαρ VPN virtual private network WAN Wade area network XML Extensible markup language ΑΓΤ Απιθμόρ δεληίος ηαςηόηηηαρ

8 ΑΔ Ανώνςμη Δηαιπία ΑΤΜ Αςηομαηερ ηαμειολογικέρ μησανέρ ΑΦΜ Απιθμόρ θοπολογικού μηηπόος ΓΔΗ Γημόζια επισείπηζη ηλεκηπιζμού ΓΟΥ Γημοζια οικονομική ςπηπεζια ΔΑΦΓΣΣ Διδική αζθαλήρ θοπολογική διάηαξη ζήμανζηρ ζηοισείων ΔΓΛΣ Δνιαιό γενικο λογιζηικό ζσέδιο ΔΠΔ Δηαιπία πεπιοπιζμένηρ εςθύνηρ ΔΣΥΛ Δθνικο ζςμβούλιο λογιζηικήρ Η/Υ Ηλεκηπονικόρ Υπολογιζηήρ ΚΒΣ Κώδικάρ βιβλίων και ζηοισείων ΗΠΑ Ηνωμένερ Πολιηείερ Αμεπικήρ ΚΔΠ Κένηπα εξςπηπέηηζηρ πελαηών ΚΔΠΥΟ Κένηπο πληποθοπιών ςποςπγείος οικονομικών ΚΛΠ και λοιπα ΜΣΚΚ Μεικηορ ζςνηελεζηηρ καθαπού κέπδοςρ ΟΔ Ομόπςθμη εηαιπία ΟΤΔ Οπγανιζμόρ ηηλεπικοινωνιών Δλλάδορ ΣΣΔ Σςλογική ζύμβαζή επγαζίαρ ΦΜΑΠ Φόπορ μεγάληρ ακίνηηηρ πεπιοςζίαρ

9 Διαγράμματα - Γραφήματα 1)Πόζνη είλαη νη Η/Τ πνπ έρεηε γηα θαζέλα από ηα παξαθάησ s/w 147 2)Ηιεθηξνληθό Δκπόξην 149 3)Πόζν ρξεζηκνπνηεί Ιnternet 151 4)Πόζα ρξόληα ρξεζηκνπνηεί Ιnternet 153 5)Πόζεο ώξεο ηελ εκέξα ρξεζηκνπνηείηαη ην Ιnternet 155 6)Γηάβαζκα αιιεινγξαθίαο 157 7)πνίνη εξγαδόκελνη έρνπλ πξόζβαζε 159 8) Υξεζηκνπνηεί ε επηρείξεζε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε 161

10 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ πνξεία ηεο εμέιημεο ηνπ «ΓΡΑΦΔΗΟΤ» θαη ηνπ «ΑΤΣΟΜΑΣΗΜΟΤ ΓΡΑΦΔΗΟΤ» ραξαθηεξίδεηαη, φπσο φιεο νη ηζηνξηθέο εμειίμεηο, απφ ηελ χπαξμε αλαγθψλ θαη ηελ πξνζπάζεηα ηνπ αλζξψπνπ γηα ηε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο απηέο. Απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αλάγθεο πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ε βηνκεραληθή θαη ζηε ζπλέρεηα ε κεηαβηνκεραληθή επνρή ηελ νπνία δηαλχεη ζήκεξα ην νηθνλνκηθά πξνεγκέλν ηκήκα ηεο αλζξσπφηεηαο είλαη θαη απηέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ησλ πιεξνθνξηψλ. Οη πιεξνθνξίεο ζεσξνχληαη πιένλ πξσηαξρηθφο πφξνο θαη ρσξίο ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηνπο είλαη αδχλαην, φρη κφλν λα ιεηηνπξγήζνπλ, αιιά θαη λα ππάξμνπλ νη ζχγρξνλεο νηθνλνκίεο θαη θνηλσλίεο. ην A κέξνο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο εμεηάδνληαη ηα είδε ζπζηεκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζε έλαλ νξγαληζκφ ηα νπνία δηαθξίλνληαη ζε επίπεδα:ζηξαηεγηθφ, δηνηθεηηθφ, γλψζεο θαη ιεηηνπξγηθφ θαη θαηφπηλ ππνδηαηξείηαη ζε ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο φπσο νη πσιήζεηο θαη marketing,παξαγσγή, ρξεκαηννηθνλνκηθφ, ινγηζηήξην θαη αλζξψπηλνη πφξνη. Παξαθάησ ηα δηάθνξά είδε ζπζηεκάησλ ηα νπνία είλαη ηα ζπζηήκαηα ιεηηνπξγηθνχ επηπέδνπ, ηα ζπζηήκαηα επηπέδνπ γλψζεο, ηα ζπζηήκαηα δηνηθεηηθνχ επηπέδνπ, ηα ζπζηήκαηα ζηξαηεγηθνχ επηπέδνπ θαη ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ. Δπίζεο αλαθέξνληαη νη ηχπνη ζπζηεκάησλ νη νπνίνη δηαθξίλνληαη ζε ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο δηνίθεζεο ζε ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ δηνίθεζεο, ζε ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο απνθάζεσλ θαηο ζε ζπζηήκαηα γλψζεο, γξαθείνπ θαη ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ. Αθφκε ην πψο ηα ζπζηήκαηα ζπλαιιαγψλ επεξεάδνπλ ηνπο νξγαληζκνχο θαη επηκεξίδνληαη ζηηο νηθνλνκηθέο ζεσξίεο θαη ζηηο ζεσξίεο ζπκπεξηθνξψλ. Σν Β Μέξνο αλαθέξεηαη ζην INTERNET θα πσο νη επηρεηξήζεηο ην δηαρεηξίδνληαη. Αλαιχεηαη ν φξνο ζχζηεκα ππνινγηζηή, πσο παξηζηάλνπλ νη Ζ/Τ ηα δεδνκέλα, πψο ιεηηνπξγεί ε θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο θαη γίλεηαη ε απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ζε ηη ηχπνπο θαη ζπζηήκαηα δηαθξίλνληαη νη Ζ/Τ. Δπηπξφζζεηα εθηφο απφ ην πιηθφ κέξνο ηνπ Ζ/Τ πξέπεη λα αλαθεξζνχκε θαη ζην ινγηζκηθφ ηνπ νπνίνπ νη ιεηηνπξγίεο; είλαη λα δηαρεηξίδεηαη ηνπο ππνινγηζηηθνχο πφξνπο ηνπ νξγαληζκνχ λα δηαζέηεη ζηνπο αλζξψπνπο ηα εξγαιεία γηα λα εθκεηαιιεχνληαη απηνχο ηνπο πφξνπο θαη λα ελεξγεί σο ελδηάκεζν κεηαμχ ηεο νξγάλσζεο θαη ησλ απνζεθεπκέλσλ πιεξνθνξηψλ. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη αλαθνξά ζην 8

11 ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ην νπνίν θαηαλέκεη θαη εθρσξεί πφξνπο ηνπ ζπζηήκαηνο πξνγξακκαηίδεη ηε ρξήζε πφξσλ θαη ησλ εξγαζηψλ ηνπ Ζ/Τ θαη παξαθνινπζεί ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ Ζ/Τ. Οη πξνζσπηθνί ππνινγηζηέο δηαθξίλνληαη ζε :WINDOWS 98, WINDOWS 95,MILLENNIUM EDITION, WINDOWS 2000, WINDOWS CE, OS/2,UNIX, LINUX. ην Γ Μέξνο εμεηάδνληαη ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ζηηο ηξάπεδεο. Αλαιχνληαη επηπξφζζεηα πσο έρνπλ εμειηρζεί φζσλ αθνξά ηηο ζπλαιιαγέο, ηα Α.Σ.Μ. θαη ηα δηθαηνινγεηηθά γηα δάλεηα θαη ινηπέο ρνξεγήζεηο. ηε ζπλέρεηα αλαιχνληαη ηα βαζηθά ζηνηρεία ηνπ INTERNET, πσο ιεηηνπξγεί ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν,ηα είδε ζπλδέζεσλ θαη θαηαγξάθεηαη κηα ζηαηηζηηθή φζνλ αθνξά ηε ρξήζε INTERNET ζηελ Διιάδα. Δπίζεο αλαθέξεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ππνβάιινληαη νη θνξνινγηθέο δειψζεηο ΟΝ LINE κέζσ ηνπ TAXIS NET. Σέινο αλαθέξνληαη θαη αλαιχνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα ινγηζηηθά πξνγξάκκαηα θαζψο θαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπο. 9

12 Α ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 1.ΒΑΗΚΔ ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΩΝ ΣΟΝ ΟΡΓΑΝΗΜΟ Δπεηδή κέζα ζε έλαλ νξγαληζκφ ππάξρνπλ δηαθνξεηηθά ελδηαθέξνληα, εηδηθφηεηεο, θαη επίπεδα, ππάξρνπλ θαη δηαθνξεηηθά είδε ζπζηεκάησλ. Καλέλα ζχζηεκα απφ κφλν ηνπ δελ είλαη ζε ζέζε λα παξέρεη φιεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδεηαη έλαο νξγαληζκφο. Ζ εηθφλα 2-1 παξνπζηάδεη έλαλ ηξφπν απεηθφληζεο ησλ εηδψλ ζπζηεκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζε έλαλ νξγαληζκφ. ε απηήλ ηελ απεηθφληζε, ν νξγαληζκφο δηαθξίλεηαη ζε επίπεδα: ζηξαηεγηθφ, δηνηθεηηθφ, γλψζεο, θαη ιεηηνπξγηθφ θαη θαηφπηλ ππνδηαηξείηαη ζε ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο, φπσο πσιήζεηο θαη κάξθεηηλγθ, παξαγσγή, ρξεκαηννηθνλνκηθφ, ινγηζηήξην, θαη αλζξψπηλνη πφξνη. Σα ζπζηήκαηα πξέπεη λα αλαπηχζζνληαη έηζη ψζηε λα ηθαλνπνηνχλ απηά ηα δηαθνξεηηθά νξγαλσηηθά ελδηαθέξνληα. (Anthony, 1965).(LAUDON,2002,41) ΔΙΚΟΝΑ 2-1 Σχπνη ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ. Οη νξγαληζκνί δηαθξίλνληαη ζε επίπεδαζηξαηεγηθφ, δηνηθεηηθφ, γλψζεο θαη ιεηηνπξγηθφ-θαη ζε πέληε ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο: πσιήζεηο θαη κάξθεηηλγθ, παξαγσγή, ρξεκαηννηθνλνκηθφ, ινγηζηήξην, θαη αλζξψπηλνί πφξνη. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ πξέπεη λα εμππεξεηνχλ φια απηά ηα επίπεδα θαη ηηο ιεηηνπξγίεο. 10

13 1.1ΣΑ ΓΗΑΦΟΡΑ ΔΗΓΖ ΤΣΖΜΑΣΩΝ Σέζζεξα είλαη ηα δηάθνξα είδε ζπζηεκάησλ πνπ εμππεξεηνχλ ηα δηάθνξα επίπεδα ηεο νξγάλσζεο:ζπζηήκαηα ιεηηνπξγηθνχ επηπέδνπ, ζπζηήκαηα επηπέδνπ γλψζεο, ζπζηήκαηα δηνηθεηηθνχ επηπέδνπ, θαη ζπζηήκαηα ζηξαηεγηθνχ επηπέδνπ. Σα ζπζηήκαηα ιεηηνπξγηθνχ επηπέδνπ ππνζηεξίδνπλ ηα ιεηηνπξγηθά ζηειέρε ζηελ παξαθνινχζεζε ησλ ζηνηρεησδψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζπλαιιαγψλ ηνπ νξγαληζκνχ, φπσο πσιήζεηο, εηζπξάμεηο, θαηαζέζεηο, κηζζνδνζία πηζησηηθέο απνθάζεηο, θαη ξνή πιηθψλ ζε έλα εξγνζηάζην. Ο βαζηθφο ζθνπφο απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ ζε απηφ ην επίπεδν είλαη λα απαληνχλ ζε ηξέρνπζεο εξσηήζεηο θαη λα παξαθνινπζνχλ ηε ξνή ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπ νξγαληζκνχ. Πφζα αληαιιαθηηθά ππάξρνπλ ζηελ απνζήθε; Ση έγηλε κε ηελ νθεηιή ηνπ θ. Παπαδφπνπινπ; Γηα λα απαληνχλ ηα ζπζηήκαηα ζε εξσηήζεηο ηέηνηνπ είδνπο, νη πιεξνθνξίεο πξέπεη λα είλαη εχθνια δηαζέζηκεο, ελεκεξσκέλεο, θαη αθξηβείο. Παξαδείγκαηα ζπζηεκάησλ ιεηηνπξγηθνχ επηπέδνπ είλαη εθείλν πνπ θαηαγξάθεη θαηαζέζεηο ζηελ ηξάπεδα κέζσ απηνκάησλ ηακεηνινγηζηηθψλ κεραλψλ.(ασμ) ή απηφ πνπ παξαθνινπζεί ηηο εκεξήζηεο ψξεο εξγαζίαο ηνπ εξγαηνηερληθνχ πξνζσπηθνχ ζε έλα εξγνζηάζην. Σα ζπζηήκαηα επηπέδνπ γλψζεο ππνζηεξίδνπλ ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ελφο νξγαληζκνχ. Ο ζθνπφο απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ είλαη λα βνεζάλε ηελ εηαηξεία ζηελ αθνκνίσζε λέαο επηρεηξεκαηηθήο γλψζεο θαη ζηνλ έιεγρν ηεο γξαθεηνθξαηίαο.σα ζπζηήκαηα επηπέδνπ γλψζεο, εηδηθά ζηελ κνξθή ησλ ζηαζκψλ εξγαζίαο θαη ησλ ζπζηεκάησλ γξαθείνπ, απνηεινχλ ζήκεξα ηηο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελεο εθαξκνγέο γηα επηρεηξήζεηο. Σα ζπζηήκαηα δηνηθεηηθνχ επηπέδνπ εμππεξεηνχλ ηελ παξαθνινχζεζε, ηνλ έιεγρν, ηε ιήςε απνθάζεσλ, θαη ηηο δηνηθεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ κεζαίσλ ζηειερψλ. Σν θχξην εξψηεκα ζην νπνίν απαληνχλ απηά ηα ζπζηήκαηα είλαη:πάλε θαιά ηα πξάγκαηα; Καηά θαλφλα ηα ζπζηήκαηα δηνηθεηηθνχ επηπέδνπ εθδίδνπλ πεξηνδηθέο αλαθνξέο θαη φρη άκεζα ιεηηνπξγηθέο πιεξνθνξίεο. Έλα ηέηνηφ παξάδεηγκα είλαη ην ζχζηεκα ειέγρνπ θφζηνπο κεηαζέζεσλ ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ εθδίδεη αλαθνξέο γηα ηα θφζηε κεηαθφκηζεο, αλαδήηεζεο θαηνηθίαο, θαη ζπκκεηνρήο ζηα έμνδα θαηνηθίαο γηα φινπο ηνπο ππαιιήινπο φισλ ησλ ηκεκάησλ ηεο εηαηξίαο, κε επηζήκαλζε ησλ πεξηπηψζεσλ φπνπ ηα πξαγκαηηθά θφζηε ππεξβαίλνπλ ηνλ πξνυπνινγηζκφ. 11

14 Μεξηθά ζπζηήκαηα δηνηθεηηθνχ επηπέδνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ιήςε απνθάζεσλ ζε κε ηξέρνληα δεηήκαηα(keen θαη Morton,1978)θαη εζηηάδνπλ ζε ιηγφηεξν δνκεκέλεο απνθάζεηο, γηα ηηο νπνίεο νη αλάγθεο πιεξνθφξεζεο δελ είλαη πάληνηε ζαθείο. Απηά ηα ζπζηήκαηα ζπρλά θαινχληαη λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο ηνπ ηχπνπ ηη ζα ζπκβεί αλ :Πνία ζα είλαη ε επίπησζε ζηα πξνγξάκκαηα παξαγσγήο αλ δηπιαζηάδακε ηηο πσιήζεηο θαηά ηνλ κήλα Γεθέκβξην; Πσο ζα άιιαδε ε απφδνζε ηεο επέλδπζεο καο αλ ην πξφγξακκα ελφο εξγνζηαζίνπ θαζπζηεξνχζε γηα έμη κήλεο; Οη απαληήζεηο ζε ηέηνηα εξσηήκαηα ρξεηάδνληαη ζπρλά λέα δεδνκέλα ηφζν απφ ην εμσηεξηθφ φζν θαη απφ ην εζσηεξηθφ ηνπ νξγαληζκνχ, ηα νπνία δελ είλαη εχθνιφ λα απνθηεζνχλ απφ ηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα ιεηηνπξγηθνχ επηπέδνπ. Σα ζπζηήκαηα ζηξαηεγηθνχ επηπέδνπ βνεζάλε ηα αλψηεξα ζηειέρε λα αληηκεησπίζνπλ θαη λα αζρνιεζνχλ κε ζηξαηεγηθά δεηήκαηα θαη καθξνπξφζεζκέο ηάζεηο, ηφζν κέζα ζηελ επηρείξεζε φζν θαη ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηεο. Ζ θχξηα θξνληίδα ηνπο είλαη λα ζπγθξίλνπλ ηηο αιιαγέο ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ κε ηηο πθηζηάκελεο νξγαλσηηθέο δπλαηφηεηεο. Πνηα ζα είλαη ηα επίπεδα απαζρφιεζεο ζε πέληε ρξφληα; Πνηεο είλαη νη καθξνπξφζεζκεο ηάζεηο θφζηνπο ηνπ θιάδνπ θαη ηη ζρέζε έρεη ε εηαηξεία καο κε απηέο; Πνηα πξντφληα ζα πξέπεη λα δηαζέηνπκε ζε πέληε ρξφληα; Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ εμππεξεηνχλ επίζεο ηνπο θχξηνπο ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο ηεο επηρείξεζεο, φπσο ηηο πσιήζεηο θαη ην κάξθεηηλγθ, ηελ παξαγσγή, ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή δηαρείξηζε, ην ινγηζηήξην θαη ηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο. Έλαο ηππηθφο νξγαληζκφο έρεη ζπζηήκαηα ιεηηνπξγηθά, δηνηθεηηθά, γλψζεο, θαη ζηξαηεγηθά ζε θάζε ιεηηνπξγηθφ ηνκέα. Γηα παξάδεηγκα, ε δηεχζπλζε πσιήζεσλ θαηά θαλφλα έρεη έλα ζχζηεκα πσιήζεσλ ζε ιεηηνπξγηθφ επίπεδν γηα λα θαηαγξάθεη ηνπο εκεξήζηνπο φγθνπο πσιήζεσλ θαη λα δηεθπεξαηψλεη ηηο παξαγγειίεο, έλα ζχζηεκα επηπέδνπ θαη γλψζεο γηα λα ζρεδηάδεη καθέηεο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ ηεο εηαηξίαο, έλα ζχζηεκα δηνηθεηηθνχ επηπέδνπ γηα λα παξαθνινπζεί ηηο κεληαίεο πσιήζεηο θαηά πεξηνρή θαη λα παίξλεη αλαθνξέο γηα εθείλεο ηηο πεξηνρέο πνπ ππεξβαίλνπλ ηηο πξνβιέςεηο ή ππνιείπνληαη απφ απηέο, θαη έλα ζχζηεκα πνπ πξνβιέπεη ηηο ηάζεηο ησλ πσιήζεσλ γηα κηα πεξίνδν πέληε εηψλ ην νπνίν θαη εμππεξεηεί ην ζηξαηεγηθφ επίπεδν. Θα πεξηγξάςνπκέ πξψηα ηηο ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο ζπζηεκάησλ πνπ εμππεξεηνχλ θάζε επίπεδφ θαζψο θαη ηελ αμία ηνπο γηα ηελ νξγάλσζε. 12

15 Καηφπηλ ζα δείμνπκε πσο νη νξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνχλ απηά ηα ζπζηήκαηα ζηηο θχξηεο επηρεηξεκαηηθέο ιεηηνπξγίεο. (LAUDON, ) 1.2ΔΞΗ ΚΤΡΗΟΗ ΣΤΠΟΗ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ηελ εηθφλα 2-2 παξνπζηάδνληαη νη ζπγθεθξηκέλνη ηχπνη ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζε θάζε νξγαλσηηθφ επίπεδν. Ο νξγαληζκφο έρεη ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο δηνίθεζεο (ESS)ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδφ ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ δηνίθεζεο(mis)θαη ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο απνθάζεσλ(dss)ζην δηνηθεηηθφ επίπεδφ ζπζηήκαηα γλψζεο(kws)θαη ζπζηήκαηα γξαθείνπ ζην επίπεδν γλψζεο θαη ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ(tps)ζην ιεηηνπξγηθφ επίπεδφ. Σα ζπζηήκαηα ζε θάζε επίπεδν είλαη επίζεο εμεηδηθεπκέλα ψζηε λα εμππεξεηνχλ θάζε θχξην ηνκέα ιεηηνπξγίαο. Έηζη ηα ηππηθά ζπζηήκαηα πνπ ζπλαληάκε ζε νξγαληζκνχο είλαη ζρεδηαζκέλα γηα λα βνεζάλε ηα ζηειέρε ή ηνπο εξγαδφκελνπο ζε θάζε επίπεδν ζηνπο ηνκείο πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ, παξαγσγήο, ρξεκαηννηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο, ινγηζηεξίνπ, θαη αλζξσπίλσλ πφξσλ ΤΣΖΜΑΣΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΤΝΑΛΛΑΓΩΝ Σα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ(tps)είλαη ηα βαζηθά επηρεηξεκαηηθά ζπζηήκαηα πνπ εμππεξεηνχλ ην ιεηηνπξγηθφ επίπεδφ ηνπ νξγαληζκνχ. Σν ζχζηεκα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ είλαη έλα κεραλνγξαθεκέλν ζχζηεκα, ην νπνίν εθηειεί θαη θαηαγξάθεη ηηο ηξέρνπζεο θαζεκεξηλέο ζπλαιιαγέο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ δηεμαγσγή ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Παξαδείγκαηα είλαη ε θαηαρψξεζε παξαγγειηψλ πσιήζεσλ, ηα ζπζηήκαηα θξαηήζεσλ ζηα μελνδνρεία, ε κηζζνδνζία, ή ηήξεζε ζηνηρείσλ πξνζσπηθνχ, θαη ηα ζπζηήκαηα απνζηνιήο. ην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν, νη εξγαζίεο, νη πφξνη, θαη νη ζηφρνη είλαη πξνθαζνξηζκέλνη θαη ζρεηηθά δνκεκέλνη. Ζ απφθαζε ρνξήγεζεο πίζησζεο ζε έλαλ πειάηε, γηα παξάδεηγκά, γίλεηαη απφ έλαλ θαηψηεξν πξντζηάκελν ζπκθσλά κε πξνθαζνξηζκέλα θξηηήξηα. Σν κφλν πνπ ρξεηάδεηαη λα δηαπηζησζεί είλαη αλ ν πειάηεο ηθαλνπνηεί ηα θξηηήξηα. 13

16 ΔΙΚΟΝΑ 2-2: Οη έμη θχξηνη ηχπνη ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ. ηελ εηθφλα αλαθέξνληαη παξαδείγκαηα ζπζηεκάησλ TPS, γξαθείνπ, KWS, DSS, MIS θαη ESS, αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο νξγάλσζεο θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο πνπ ππνζηεξίδεη ην θαζέλα. 14

17 Νέα δεδνκέλα θαηαρσξίδνληαη ζην ζχζηεκα θαη ελεκεξψλνπλ ηα ζηνηρεία δεδνκέλσλ. Σα ζηνηρεία ηνπ πξσηεχνληνο αξρείνπ ζπλδπάδνληαη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο πξνθεηκέλνπ λα θαηαξηηζηνχλ αλαθνξέο πνπ ελδηαθέξνπλ ηε δηνίθεζε ή ηηο αξκφδηεο θξαηηθέο αξρέο θαη γηα λα εθδνζνχλ νη εληνιέο πιεξσκήο πξνο ην πξνζσπηθφ. Απηά ηα ζπζηήκαηα είλαη ζε ζέζε λα δεκηνπξγνχλ θαη άιινπο ζπλδπαζκνχο αλαθνξψλ απφ ηα ππάξρνληα ζηνηρεία δεδνκέλσλ. Ζ εηθφλα 2-4 παξνπζηάδεη θαη άιιεο ηππηθέο εθαξκνγέο ζπζηεκάησλ επεμεξγαζίαο θαη ζπλαιιαγψλ(tps). ε απηήλ ηελ εηθφλα θαίλεηαη φηη ππάξρνπλ πέληε ιεηηνπξγηθέο θαηεγνξίεο ησλ TPS:πσιήζεσλ/Μαξθεηηλγθ, θαηαζθεπήο/παξαγσγήο, ρξεκαηννηθνλνκηθνχ/ινγηζηεξίνπ, αλζξσπίλσλ πφξσλ, θαη άιινη ηχπνη TPS εμεηδηθεπκέλνη γηα έλαλ ζπγθεθξηκέλν θιάδν. Σα ζπζηήκαηα παξαθνινχζεζεο δεκάησλ UPS, είλαη έλα παξάδεηγκα TPSπαξαγσγήο. Ζ UPS πνπιάεη ππεξεζίεο δηαθίλεζεο δεκάησλ θαη ην ζχζηεκα παξαθνινπζεί φιεο ηηο κεηαβνιέο πνπ ζπκβαίλνπλ θαηά ηε δηαθίλεζε ησλ δεκάησλ. Σα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ είλαη ηφζν ζεκαληηθά γηα κία επηρείξεζε, ψζηε ε αζηνρία κπνξεί λα ζεκάλεη κέρξη θαη ην ζάλαην ηηο εηαηξείαο θαη ίζσο άιισλ εηαηξεηψλ ζπλδεδεκέλσλ κε απηήλ. Φαληαζηείηε ηη ζα ζπλέβαηλε ζηελ UPS αλ ην ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ησλ δεκάησλ ηεο ζηακαηνχζε λα δνπιεχεη! Ση ζα έθαλαλ νη αεξνπνξηθέο εηαηξείεο ρσξίο ην κεραλνγξαθεκέλν ηνπο ζχζηεκα θξαηήζεσλ. 15

18 Σα ζηειέρε ρξεηάδνληαη ηα TPS γηα λα παξαθνινπζνχλ ηελ θαηάζηαζε ησλ εζσηεξηθψλ ιεηηνπξγηψλ θαη ηηο ζρέζεηο ηηο επηρείξεζεο κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. Σα TPS είλαη επίζεο νη θχξηεο πεγέο πιεξνθνξηψλ γηα άιινπο ηχπνπο ζπζηεκάησλ.(γηα παξάδεηγκα, ην ζχζηεκα κηζζνδνζίαο ηεο εηθφλαο 2-3, καδί κε άιια ινγηζηηθά TPS, παξέρεη δεδνκέλα ζην ζχζηεκα γεληθνχ θαζνιηθνχ ηεο εηαηξείαο, ην νπνίν είλαη ππεχζπλν γηα ηελ ηήξεζε ινγαξηαζκψλ εζφδσλ θαη εμφδσλ ηεο εηαηξείαο γηα ηελ παξαγσγή αλαθνξψλ φπσο είλαη νη θαηαζηάζεηο απνηειεζκάησλ ρξήζεο θαη νη ηζνινγηζκνί. (LAUDON,2002,43-45) 16

19 1.2.2ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΝΩΖ ΚΑΗ ΓΡΑΦΔΗΟΤ Σν ζχζηεκα γλψζεο (KWS) θαη ηα ζπζηήκαηα γξαθείνπ εμππεξεηνχλ ηηο αλάγθεο πιεξνθφξεζεο ζην επίπεδν γλψζεο ηνπ νξγαληζκνχ. Σα ζπζηήκαηα γλψζεο βνεζάλε ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ, ελψ ηα ζπζηήκαηα γξαθείνπ βνεζάλε θαηά θχξην ιφγν ηνπο ππαιιήινπο γξαθείνπ(αλ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο ζε κεγάιν βαζκφ θαη απφ ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ). Καηά γεληθφ θαλφλα, ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ(knowledge workers)απνηειείηαη απφ άηνκα κε επίζεκν παλεπηζηεκηαθφ πηπρίν, πνπ ζπλήζσο είλαη κέιε αλαγλσξηζκέλσλ επαγγεικαηηθψλ νκάδσλ, φπσο κεραληθνί, γηαηξνί, δηθεγφξνη, θαη άιινη επηζηήκνλεο. Ζ δνπιεηά ηνπο ζπλίζηαηαη θπξίσο ζηε δεκηνπξγία λέσλ πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεο. Σα ζπζηήκαηα γλψζεο(kws),φπσο νη ζηαζκνί εξγαζίαο επηζηεκνληθψλ ή ηερληθψλ κειεηψλ, πξνσζνχλ ηε δεκηνπξγία λέσλ γλψζεσλ θαη εμαζθαιίδνπλ φηη ή λέα γλψζε θαη ηερληθή εκπεηξία αθνκνηψλνληαη θαηάιιεια κέζα ζηελ επηρείξεζε. Οη ππάιιεινη γξαθείνπ (data workers) έρνπλ ιηγφηεξα επίζεκα θαη πξνεγκέλα πηπρία πξνέιεπζεο θαη ζπλήζσο επεμεξγάδνληαη αληί λα δεκηνπξγνχλ πιεξνθνξίεο. Πξφθεηηαη θπξίσο γηα γξακκαηείο, ινγηζηέο, αξρεηνλφκνπο, ή ζηειέρε ησλ νπνίσλ ε θχξηα δνπιεηά είλαη ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ πνπ έρεη ζθνπφ λα απμάλεη ηελ παξαγσγηθφηεηα ησλ ππαιιήισλ γξαθείνπ ππνζηεξίδνληαο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζπληνληζκνχ θαη επηθνηλσλίαο ηνπ λένπ γξαθείνπ. Σα ζπζηήκαηα γξαθείνπ ζπληνλίδνπλ δηάθνξνπο ππαιιήινπο γξαθείνπ, ππνθαηαζηήκαηα, θαη ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο επηθνηλσλνχλ κε πειάηεο, πξνκεζεπηέο,θαη άιινπο νξγαληζκνχο έμσ απφ ηελ εηαηξεία θαη παίδνπλ ην ξφιν ζπζηήκαηνο ειέγρνπ ηεο ξνήο πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεσλ. Σα ηππηθά ζπζηήκαηα γξαθείνπ επηηξέπνπλ ηε δηαρείξηζε εγγξάθσλ (κε ηε βνήζεηα εθαξκνγψλ επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ, ειεθηξνληθήο έθδνζεο εληχπσλ, ςεθηνπνίεζεο εγγξάθσλ, θαη ειεθηξνληθή αξρεηνζέηεζεο), ην ρξνλνπξνγξακκαηηζκφ(κε ειεθηξνληθά εκεξνιφγηα), θαη ηελ επηθνηλσλία(κε ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, θσλεηηθφ ηαρπδξνκείν, ή εηθνλνδηάζθεςε).ο φξνο επεμεξγαζία θεηκέλνπ αλαθέξεηαη ζην ινγηζκηθφ θαη ην πιηθφ πνπ δεκηνπξγεί, επεμεξγάδεηαη, κνξθνπνηεί,απνζεθεχεη, θαη ηππψλεη έγγξαθα. Σα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ είλαη ε πην ζπλεζηζκέλε εθαξκνγή ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ ζηε δνπιεία γξαθείνπ, γηα ην βαζηθφ ιφγν φηη ε θχξηα αζρνιία ησλ γξαθείσλ είλαη ε παξαγσγή εληχπσλ. Ζ ειεθηξνληθή έθδνζε εληχπσλ παξάγεη έγγξαθα κε επαγγεικαηηθή εθδνηηθή πνηφηεηα, ζπλδπάδνληαο ηελ έμνδν ινγηζκηθνχ 17

20 επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ κε ζρεδηαζηηθά ζηνηρεία, γξαθηθά, θαη εηδηθέο δπλαηφηεηεο δηάηαμεο ζειίδαο. Οη εηαηξείεο αξρίδνπλ ηψξα λα δεκνζηεχνπλ έγγξαθα κε κνξθή ηζηνζειίδσλ γηα πην εχθνιε πξνζπέιαζε θαη δηαλνκή. Σα ζπζηήκαηα ςεθηνπνίεζεο εγγξάθσλ είλαη κία άιιε εθαξκνγή γλψζεο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε κεγάιν βαζκφ. Μεηαηξέπνπλ έγγξαθα θαη εηθφλεο ζε ςεθηαθή κνξθή, έηζη ψζηε λα απνζεθεχνληαη θαη λα πξνζπειάδνληαη κε ρξήζε ππνινγηζηή. Σν παξάζπξν ζηνπο νξγαληζκνχο πεξηγξάθεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ελφο ζπζηήκαηνο ςεθηνπνίεζεο εγγξάθσλ θαη ηα νθέιε ηνπ γηα έλαλ νξγαληζκφ ΤΣΖΜΑΣΑ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ην θεθάιαην 1 νξίζακε ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ δηνίθεζεο σο ηε κειέηε ησλ ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ην κάλαηδκελη. Ο φξνο ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ δηνίθεζεο(misπξνζδηνξίδεη επίζεο κηα ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ πνπ εμππεξεηνχλ ιεηηνπξγίεο ζε δηνηθεηηθφ επίπεδν. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ δηνίθεζεο(mis) εμππεξεηνχλ ην δηνηθεηηθφ επίπεδν ηνπ νξγαληζκνχ, εθνδηάδνληαο ηα ζηειέρε κε αλαθνξέο ή κε ηε δπλαηφηεηα άκεζεο πξφζβαζεο ζε ζηνηρεία ηξέρνπζαο απφδνζεο θαη ηζηνξηθά ζηνηρεία ηνπ νξγαληζκνχ. πλήζσο, απηά ηα ζπζηήκαηα είλαη ζρεδφλ πξνζαλαηνιηζκέλα ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζε εζσηεξηθά, θαη φρη πεξηβαιινληηθά ή εμσηεξηθά, γεγνλφηα. Σα (MIS)ππνζηεξίδνπλ θπξίσο ηηο ιεηηνπξγίεο πξνγξακκαηηζκνχ, ειέγρνπ, θαη ιήμεο απνθάζεσλ ζε δηνηθεηηθφ επίπεδν. Καηά θαλφλα, βαζίδνληαη ζε δεδνκέλα απφ ηα ππνθείκελα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ. Σα (MIS) ζπλνςίδνπλ θαη αλαθέξνπλ ζηνηρεία γηα ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο εηαηξείαο. Σα δεδνκέλα ησλ βαζηθψλ ζπλαιιαγψλ ζπγθεληξψλνληαη θαη ζπλήζσο παξνπζηάδνληαη ζε κεγάιεο αλαθνξέο πνπ παξάγνληαη ζε ηαθηηθά δηαζηήκαηα. Σα (MIS) ζπλήζσο εμππεξεηνχλ ηα ζηειέρε πνπ ελδηαθέξνληαη γηα εβδνκαδηαία, κεληαία, θαη εηήζηα απνηειέζκαηα-θαη φρη γηα ηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο-θαη ζπλήζσο απαληνχλ ζε δνκεκέλα εξσηήκαηα ηα νπνία είλαη γλσζηά αξθεηφ ρξφλφ πξηλ θαη ππάξρεη πξνδηαγεγξακκέλε ηξηκεληαία θαηαλάισζε καξνπιηψλ ζε κηα αιπζίδα εζηηαηνξίσλ ή, φπσο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 2-6, ηηο ζπλνιηθέο εηήζηεο πσιήζεηο ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο πξνβιεπφκελνπο ζηφρνπο Απηά ηα ζπζηήκαηα, θαηά θαλφλα, δελ είλαη επέιηθηα θαη έρνπλ κηθξέο αλαιπηηθέο δπλαηφηεηεο. Σα πεξηζζφηεξαmis ρξεζηκνπνηνχλ απιέο 18

21 ξνπηίλεο, φπσο αζξνίζεηο θαη ζπγθξίζεηο, ζε αληίζεζε κε ηα εμειηγκέλα καζεκαηηθά κνληέια θαη ηηο πξνεγκέλεο ζηαηηζηηθέο ηερληθέο ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΑΠΟΦΑΔΩΝ Σα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο απνθάζεσλ((dss)εμππεξεηνχλ θαη απηά ην δηνηθεηηθφ επίπεδν ηεο νξγάλσζεο. Απηά ηα ζπζηήκαηα βνεζάλε ηα ζηειέρε λα παίξλνπλ απνθάζεηο ζε ζέκαηα πνπ είλαη κνλαδηθά, αιιάδνπλ γξήγνξά, θαη δελ είλαη εχθνιν λα νξηζηνχλ απφ πξηλ. Αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ησλ νπνίσλ ε δηαδηθαζία επίιπζεο κπνξεί λα κελ είλαη εληειψο πξνθαζνξηζκέλε. Αλ θαη ηα DSS ρξεζηκνπνηνχλ εζσηεξηθέο πιεξνθνξίεο απφ ηα ζπζηήκαηα TPS θαη MIS, πνιχ ζπρλά δέρνληαη πιεξνθνξίεο θαη απφ εμσηεξηθέο πεγέο, φπσο ηηο ηξέρνπζεο ηηκέο κεηνρψλ ή ηηο ηηκέο πξντφλησλ ησλ αληαγσληζηψλ. Απφ ην ζρεδηαζκφ ηνπο, ηα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο απνθάζεσλ έρνπλ κεγαιχηεξεο αλαιπηηθέο δπλαηφηεηεο απφ ηα άιια ζπζηήκαηα. Δίλαη εθνδηαζκέλα κε ζπγθεθξηκέλε πνηθηιία κνληέισλ αλάιπζεο δεδνκέλσλ, ή κπνξνχλ λα ζπλνςίδνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ ζε κνξθή πνπ είλαη δπλαηφλ λα αλαιπζεί απφ απηνχο πνπ παίξλνπλ ηηο απνθάζεηο. Σα DSS είλαη ζρεδηαζκέλα έηζη ψζηε νη ρξήζηεο λα κπνξνχλ λα δνπιεχνπλ άκεζα καδί ηνπο(πεξηιακβάλνπλ ινγηζκηθφ πνπ είλαη ζαθψο θηιηθφ πξνο ην 19

22 ρξήζηε) θαη είλαη αιιειεπηδξαζηηθά (ν ρξήζηεο κπνξεί λα αιιάδεη ππνζέζεηο, λα ππνβάιεη θαηλνχξγηεο εξσηήζεηο, θαη λα ζπκπεξηιακβάλεη λέα δεδνκέλα). ΔΙΚΟΝΑ 2-6: Έλα παξάδεηγκα αλαθνξάο πνπ κπνξεί λα παξάγεηαη απφ ην MIS ηεο Δηθφλαο 2-5 Έλα ελδηαθέξνλ, κηθηφ, αιιά ηζρπξφ DSS είλαη ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο δξνκνινγίσλ πνπ είλαη εγθαηαζηεκέλν ζε κηα ζπγαηξηθή εηαηξεία κηαο 20

23 κεγάιεο Ακεξηθάληθεο κεηαιινπξγηθήο εηαηξείαο ην θχξην έξγν ηεο ζπγαηξηθήο είλαη ε κεηαθνξά θνξηίσλ θάξβνπλνπ, πεηξειαίνπ, κεηαιιεπκάησλ, θαη ηειηθψλ πξντφλησλ γηα ινγαξηαζκφ ηεο κεηξηθήο εηαηξείαο. Ζ εηαηξεία έρεη κεξηθά ηδηφθηεηα πινία, λαπιψλεη άιια, θαη θάλεη πξνζθνξέο γηα ζπκβφιαηα κεηαθνξάο γεληθνχ θνξηίνπ ζηελ αλνηθηή αγνξά. Σν ζχζηεκα αμηνιφγεζεο δξνκνινγίσλ ππνινγίδεη ηηο νηθνλνκηθέο θαη ηερληθέο ιεπηνκέξεηεο ησλ δξνκνινγίσλ. Οη νηθνλνκηθνί ππνινγηζκνί αθνξνχλ ην θφζηνο ηνπ ρξφλνπ ησλ πινίσλ(θαχζηκα, εξγαηηθά, θφζηνο θεθαιαίνπ)κεηαθνξηθά γηα δηάθνξα είδε θνξηίσλ, θαη ιηκεληθά έμνδα. Οη ηερληθέο ιεπηνκέξεηεο πεξηιακβάλνπλ πάξα πνιινχο παξάγνληεο, φπσο ηε ρσξεηηθφηεηα θνξηίνπ ηνπ πινίνπ, ηελ ηαρχηεηα, ηελ απφζηαζε ησλ ιηκαληψλ, ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ θαη λεξνχ, θαη ηηο ζπλζήθεο θνξηνεθθφξησζεο(ηε ζέζε ηνπ θνξηίνπ γηα δηαθνξεηηθά ιηκάληα). Σν ζχζηεκα κπνξεί λα απαληάεη ζε εξσηήζεηο φπσο νη εμήο Γεδνκέλσλ ηνπ πξνγξάκκαηνο παξαδφζεσλ ηνπ πειάηε θαη κίαο πξνζθνξάο κεηαθνξηθψλ, ζε πνίν πινίν πξέπεη λα αλαηεζεί θαη κε πνία ηηκή κνλάδαο κεηαθνξηθψλ πξνθεηκέλνπ λα κεγηζηνπνηεζεί ην θέξδνο; Πνηα είλαη ε βέιηηζηε ηαρχηεηα ζηελ νπνία έλα ζπγθεθξηκέλν πινίν κπνξεί λα βειηηζηνπνηεζεί ην θέξδνο ηνπ θαη λα θαιχςεη ην πξφγξακκά παξαδφζεσλ; Πνηεο είλαη νη βέιηηζηέο ζπλζήθεο θνξηνεθθφξησζεο γηα έλα πινίν πνπ λαπιψζεθε απφ ηελ Μαιαηζία γηα ηελ δπηηθή αθηή ησλ Ζ.Π.Α.; Ζ εηθφλα 2-7 δείρλεί παξαζηαηηθά ην ζχζηεκά DSS απηήο ηεο εηαηξείαο. Σν ζχζηεκά ιεηηνπξγεί ζε έλαλ ηζρπξφ πξνζσπηθφ ππνινγηζηή θαη δηαζέηεη αξθεηά κελνχ πνπ δηεπθνιχλνπλ ηνπο ρξήζηεο λα θαηαρσξίδνπλ ηα δεδνκέλα ή λα παίξλνπλ ηηο πιεξνθνξίεο ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΓΗΟΗΚΖΖ Σα αλψηεξα ζηειέρε ρξεζηκνπνηνχλ ηα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο δηνίθεζεο (ESS)γηα λα παίξλνπλ απνθάζεηο. Απηά ηα ζπζηήκαηα εμππεξεηνχλ ην ζηξαηεγηθφ επίπεδν ηεο νξγάλσζεο θαη αληηκεησπίδνπλ πεξηπηψζεηο ιήςεο έθηαθησλ απνθάζεσλ πνπ ρξεηάδνληαη θξίζε, αμηνιφγεζε, θαη δηαίζζεζε, επεηδή δελ ππάξρεη πξνζπκθσλεκέλε δηαδηθαζία θαηάιεμεο ζε ιχζε. Σα ESS δεκηνπξγνχλ έλα γεληθεπκέλν ππνινγηζηηθφ θαη επηθνηλσληαθφ πεξηβάιινλ θαη δελ πεξηέρνπλ θάπνηα ζηαζεξή εθαξκνγή ή ζπγθεθξηκέλε δπλαηφηεηα. Δίλαη ζρεδηαζκέλα ψζηε λα δέρνληαη δεδνκέλα γηα εμσηεξηθά γεγνλφηα, φπσο κία θνξνινγηθή λνκνζεζία ή κηα θίλεζε ησλ αληαγσληζηψλ, αιιά δέρνληαη θαη ζπλνπηηθέο 21

24 πιεξνθνξίεο απφ εζσηεξηθά MIS θαη DSS. Φηιηξάξνπλ, ζπλνςίδνπλ θαη παξαθνινπζνχλ θξίζηκα δεδνκέλα, δίλνληαο έκθαζε ζηε κείσζε ηνπ ρξφλνπ θαη ηηο πξνζπάζεηαο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ρξήζηκσλ ζηα αλψηεξα δηνηθεηηθά ζηειέρε. Σα ESS ελζσκαηψλνπλ πνιχ πξνεγκέλν ινγηζκηθφ γξαθηθψλ θαη κπνξνχλ λα παξάγνπλ ακέζσο γξαθήκαηα θαη δεδνκέλα απφ πνιιέο πεγέο θαη λα παξνπζηάδνπλ ζην γξαθείν ελφο αλψηεξνπ ζηειέρνπο ή ζηελ αίζνπζα ηνπ ζπκβνπιίνπ. Αληίζεηα κε ηνπο άιινπο ηχπνπο ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ, ηα ESS δελ έρνπλ σο θχξην ζθνπφ ηελ επίιπζε ζπγθεθξηκέλσλ πξνβιεκάησλ. Αληίζεηα, δηαζέηνπλ κία γεληθεπκέλε ππνινγηζηηθή θαη επηθνηλσληαθή δπλαηφηεηα, ε νπνία κπνξεί λα εθαξκφδεηαη ζε κία κεηαβαιιφκελε ζεηξά πξνβιεκάησλ. Δλψ πνιιά DSSείλαη ζρεδηαζκέλα ψζηε λα είλαη πνιχ αλαιπηηθά, ηα ESSθάλνπλ θαηά θαλφλα κηθξφηεξε ρξήζε αλαιπηηθψλ κνληέισλ. Παξαδείγκαηα εξσηεκάησλ ζηα νπνία ηα ESS κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ λα δνζεί απάληεζε είλαη:με πνηα επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζα πξέπεη λα αζρνιεζνχκε; Ση θάλνπλ νη αληαγσληζηέο καο; Πνηεο είλαη νη λέεο εμαγνξέο πνπ ζα καο πξνζηαηέςνπλ απφ θπθιηθέο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο; Πνηα πξέπεη λα είλαη ηα κεγέζε ησλ πσιήζεσλ καο ψζηε λα ρξεκαηνδνηήζνπκέ κειινληηθέο εμαγνξέο(rockart θαηtreacy, 1982); Ζ εηθφλα 2-8 παξνπζηάδεη ην κνληέιν ελφο ESS,ην νπνίν απνηειείηαη απφ ζηαζκνχο εξγαζίαο απφ κελνχ, αιιειεπηδξαζηηθά γξαθηθά, θαη δπλαηφηεηεο επηθνηλσληψλ πνπ κπνξνχλ λα πξνζπειάδνπλ ηζηνξηθά θαη αληαγσληζηηθά δεδνκέλα απφ εζσηεξηθά εηαηξηθά ζπζηήκαηα θαη εμσηεξηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ φπσο ηηο Dow Jones News/Retrieval θαη ππεξεζίεο εηδήζεσλ ηνπ Internet. Δπεηδή ηα ESS πξννξίδνληαη γηα ρξήζε απφ ηα αλψηεξα ζηειέρε πνπ ζπλήζσο έρνπλ ειάρηζηε, ή θαζφινπ, επαθή ή πείξα κε ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ πνπ βαζίδνληαη ζε ππνινγηζηέο, δηαζέηνπλ εχρξεζηεο δηαζπλδέζεηο γξαθηθψλ. (LAUDON, ) 1.3ΥΔΔΗ ΣΩΝ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΜΔΣΑΞΤ ΣΟΤ:ΟΛΟΚΛΖΡΩΖ Ζ εηθφλα 2-9 παξνπζηάδεη ησλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη δηάθνξνί ηχπνη ζπζηεκάησλ ελφο νξγαληζκνχ ζρεηίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Σα TPS είλαη ζπλήζσο ε θχξηα πεγή δεδνκέλσλ απφ ηα ζπζηήκαηα θαησηέξνπ επηπέδνπ. ηνπο άιινπο ηχπνπο ζπζηεκάησλ κπνξεί λα γίλεηαη αληαιιαγή δεδνκέλσλ κεηαμχ ηνπο. Γεδνκέλα επίζεο είλαη δπλαηφ λα αληαιιάζζνληαη θαη κεηαμχ ζπζηεκάησλ πνπ εμππεξεηνχλ δηαθνξεηηθνχο ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο. Γηα 22

25 παξάδεηγκά κηα παξαγγειία πνπ θαηαρσξίδεηαη ζε έλα ζχζηεκα πσιήζεσλ κπνξεί λα κεηαδίδεηαη ζην ζχζηεκα βηνκεραληθήο παξαγσγήο σο θίλεζε παξαγσγήο ή παξάδνζεο ηνπ πξντφληνο πνπ νξίδεηαη ζηελ παξαγγειία. Αζθαιψο ππάξρνπλ πιενλεθηήκαηα ζην λα ππάξρεη θάπνηα νινθιήξσζε, έηζη ψζηε νη πιεξνθνξίεο λα ξένπλ εχθνιά κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ηνκέσλ ελφο νξγαληζκνχ. Ζ νινθιήξσζε φκσο έρεη νηθνλνκηθφ θφζηνο, ελψ ε νινθιήξσζε πνιιψλ θαη δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ είλαη εμαηξεηηθά ρξνλνβφξα θαη πνιχπινθή. Κάζε νξγαληζκφο επνκέλσο πξέπεη λα ζηαζκίδεη ηηο αλάγθεο ηνπ γηα νινθιήξσζε ησλ ζπζηεκάησλ ζε ζρέζε κε ηηο δπζθνιίεο αλάιεςεο ηεο πξνζπάζεηαο νινθιήξσζεο ζε κεγάιε θιίκαθά. Γελ ππάξρεη έλα κνλαδηθφ ζσζηφ επίπεδν νινθιήξσζεο ή ζπγθεληξσηηζκνχ. (Allen θαη Boynton, 1991 King, 1984). 1.4ΣΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΑΠΟ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΉ ΚΟΠΗΑ Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ αλάινγα κε ηε ζπγθεθξηκέλε ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ ηελ νπνία εμππεξεηνχλ, θαζψο θαη αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο νξγάλσζεο. Θα πεξηγξάςνπκε ηψξα ηππηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ηα νπνία ππνζηεξίδνπλ θάζε κηα απφ ηηο θχξηεο ιεηηνπξγίεο ηεο επηρείξεζεο θαη ζα αλαθέξνπκε παξαδείγκαηα ιεηηνπξγηθψλ εθαξκνγψλ γηα θάζε επίπεδν νξγάλσζεο. πζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ Ο ηνκέαο πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ πψιεζε ησλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ ηεο επηρείξεζεο. Σν κάξθεηηλγθ αζρνιείηαη κε 23

26 ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ πειαηψλ-ζηφρσλ ησλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ ηεο εηαηξείαο, κε ηη δηαπίζησζε ηνπ ηη ρξεηάδνληαη ή ζέινπλ,κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ αλάπηπμε πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ ηθαλνπνηνχλ ηηο αλάγθεο ηνπο, θαζψο θαη ηε δηαθήκηζε θαη ηελ πξνψζεζε απηψλ ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Οη πσιήζεηο αζρνινχληαη κε ηελ επαθή κε πειάηεο, κε ηελ πψιεζε ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ηελ παξαγγειηνιεςία, θαη ηελ παξαθνινχζεζε κεηά ηελ αγνξά. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ ππνζηεξίδνπλ απηέο ηηο δξαζηεξηφηεηεο. ηνλ πίλαθα 2-2 θαίλεηαη φηη ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηνλ ηνκέα ησλ πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ κε αξθεηνχο ηξφπνπο. ην ζηξαηεγηθφ επίπεδν, ηα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ παξαθνινπζνχλ ηηο ηάζεηο πνπ δεκηνπξγνχλ επθαηξίεο γηα λέα πξντφληα θαη πσιήζεηο, ππνζηεξίδνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ λέσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, θαη παξαθνινπζνχλ ηελ απφδνζε ησλ αληαγσληζηψλ. ην δηνηθεηηθφ επίπεδν, ηα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ ππνζηεξίδνπλ ηηο εθζηξαηείεο πξνψζεζεο θαη δηαθήκηζεο θαη ηηο απνθάζεηο ηηκνιφγεζεο, θαη αλαιχνπλ ηελ απφδνζε ησλ πσιήζεσλ θαη 24

27 ηελ απφδνζε ηνπ πξνζσπηθνχ πσιήζεσλ. ην επίπεδν γλψζεο, ηα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ ππνζηεξίδνπλ ηελ έξεπλα αγνξάο θαη ηνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο αλαιχζεσλ κάξθεηηλγθ. ην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν, ηα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ βνεζάλε ζηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ επαθή κε ππνςήθηνπο πειάηεο, παξαθνινπζνχλ ηηο πσιήζεηο, επεμεξγάδνληαη παξαγγειίεο, θαη παξέρνπλ ππνζηήξημε ζηελ εμππεξέηεζε ηεο πειαηείαο. Δπαλεμεηάζηε ηελ ΔΗΚΟΝΑ 2-6. Παξνπζηάδεη ηελ έμνδν απφ έλα ηππηθφ ζχζηεκα πιεξνθνξηψλ πσιήζεσλ ζην δηνηθεηηθφ επίπεδν. Σν ζχζηεκα ζπλαζξνίδεη δεδνκέλα γηα θάζε πσινχκελν πξντφλ(φπσο θσδηθφ, πεξηγξαθή, θαη ηηκή πξντφληνο)γηα πεξαηηέξσ αλάιπζε. Σα ζηειέρε ηεο εηαηξείαο εμεηάδνπλ απηά ηα δεδνκέλα πσιήζεσλ γηα λα δηαπηζηψζνπλ ηε δξαζηεξηφηεηα πσιήζεσλ θαη ηηο αγνξαζηηθέο ηάζεηο. πζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο Ο ηνκέαο θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο επζχλεηαη γηα ηελ πξαγκαηηθή παξαγσγή ησλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ ηεο επηρείξεζεο. Σα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο αζρνινχληαη κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ηελ αλάπηπμε, θαη ηελ ζπληήξεζε ησλ παξαγσγηθψλ εγθαηαζηάζεσλ κε ηνλ θαζνξηζκφ ζηφρσλ παξαγσγήο κε ηελ απφθηεζε, απνζήθεπζε, θαη δηαζεζηκφηεηα ησλ αγαζψλ ησλ πιηθψλ ηεο παξαγσγήο θαη κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ εμνπιηζκνχ, ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ησλ πιηθψλ, θαη ηεο εξγαζίαο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θαηεξγαζία ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο ππνζηεξίδνπλ φιεο απηέο ηηο δξαζηεξηφηεηεο. Ο πίλαθαο 2-3 παξνπζηάδεη κεξηθά ηππηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο γηα θάζε νξγαλσηηθφ επίπεδν. Σα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδν αζρνινχληαη κε ηνπο καθξνπξφζεζκνπο παξαγσγηθνχο ζηφρνπο ηεο επηρείξεζεο, φπσο ε επηινγή ηνπνζεζηψλ λέσλ εγθαηαζηάζεσλ ή ε αμηνιφγεζε επελδχζεσλ ζε λέα παξαγσγηθή ηερλνινγία. ην δηνηθεηηθφ επίπεδν. Σα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο αλαιχνπλ θαη παξαθνινπζνχλ ην θφζηνο θαη ηνπο πφξνπο θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο. Σα ζπζηήκαηα γλψζεο θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο δεκηνπξγνχλ θαη δηαλέκνπλ γλψζε θαη εκπεηξία ζρεδηαζκνχ γηα ηελ θαζνδήγεζε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο, ελψ ηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο αζρνινχληαη κε ηελ θαηάζηαζε ησλ εξγαζηψλ παξαγσγήο. Σα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο ρξεζηκνπνηνχλ θάπνην είδνο ζπζηήκαηνο απνγξαθήο ζαλ απηφ πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα Σα δεδνκέλα γηα θάζε είδνο πνπ βξίζθεηαη ζε απφζεκα, φπσο ν 25

28 αξηζκφο ησλ κνλάδσλ πνπ κεηψζεθαλ ιφγσ κηαο απνζηνιήο ή πψιεζεο ή ν αξηζκφο ησλ κνλάδσλ πνπ αλαπιεξψζεθαλ κε αλαπαξαγγειία ή επηζηξνθέο, εηζάγνληαη ή πιεθηξνινγνχληαη ζην ζχζηεκα. Σν πξσηεχνλ αξρείν απνζήθεο πεξηέρεη ηα βαζηθά δεδνκέλα γηα θάζε είδνο, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη ν κνλαδηθφο θσδηθφο είδνπο, ε πεξηγξαθή ηνπ, ε πνζφηεηα ζε απφζεκα, ε πνζφηεηα ζε εθθξεκνχζεο παξαγγειίεο, θαη ην ζεκείν αλαπαξαγγειίαο (ε πνζφηεηα απνζέκαηνο πνπ ελεξγνπνηεί κηα απφθαζε αλαπαξαγγειίαο γηα λα πξνιεθζεί εμάληιεζε ηνπ απνζέκαηνο).οη εηαηξίεο κπνξνχλ λα απνθαζίζνπλ ην χςνο θάζε παξαγγειίαο ή λα ρξεζηκνπνηήζνπλ έλαλ ηχπν ππνινγηζκνχ ηεο ιηγφηεξν αθξηβήο πνζφηεηαο αλαπαξαγγειίαο πνπ νλνκάδεηαη νηθνλνκηθή πνζφηεηα 26

29 παξαγγειίαο(economic order quantity). Σν ζχζηεκα παξάγεη αλαθνξέο γηα ην χςνο ηνπ δηαζέζηκνπ απνζέκαηνο θάζε είδνπο, ην κέγεζνο ηεο παξαγγειίαο θάζε είδνπο, ή ηα είδε ηεο απνζήθεο ησλ νπνίσλ ην απφζεκα πξέπεη λα αλαπιεξσζεί. 1.5ΤΣΖΜΑΣΑ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΚΑΗ ΛΟΓΗΣΖΡΗΟΤ Ο ηνκέαο ρξεκαηννηθνλνκηθνχ είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ, φπσο κεηξεηά, κεηνρέο, νκφινγα, θαη άιιεο επελδχζεηο, κε ζθνπφ λα κεγηζηνπνηεί ηελ απφδνζε ηνπο. ηνλ ίδην ηνκέα αλαηίζεηαη επίζεο ε δηαρείξηζε ηεο θεθαιαηνπνίεζεο ηεο επηρείξεζεο(ε αλεχξεζε λέσλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ κε ηελ έθδνζε λέσλ κεηνρψλ, νκνινγηαθψλ δαλείσλ, ή κε άιιεο κνξθέο δαλεηζκνχ). Πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί αλ ε επηρείξεζε απνιακβάλεη ηελ θαιχηεξε δπλαηή απφδνζε απφ ηηο επελδχζεηο ηεο, ν ρξεκαηννηθνλνκηθφο ηνκέαο ρξεηάδεηαη κεγάιε πνζφηεηα πιεξνθνξηψλ απφ ηηο πεγέο εθηφο ηεο επηρείξεζεο. Σν ινγηζηήξην έρεη ηελ επζχλε ηεο ηήξεζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ νηθνλνκηθψλ βηβιίσλ θαη ζηνηρείσλ ηεο επηρείξεζεο-εηζπξάμεηο, πιεξσκέο, απνζβέζεηο, κηζζνδνζία-φπνπ θαηαγξάθνληαη νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο ξνέο ηεο. Σν ρξεκαηννηθνλνκηθφ ηκήκα θαη ην ινγηζηήξην αληηκεησπίδνπλ ζρεηηθά κεηαμχ ηνπο πξνβιήκαηα-πψο λα παξαθνινπζνχλ ηα νηθνλνκηθά δηαζέζηκα θαη ηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο ξνέο. Σα ζπζηήκαηα δίλνπλ απαληήζεηο ζε πξνβιήκαηα φπσο:πνην είλαη ην ηξέρνλ χςνο ησλ δηαζεζίκσλ; Ση ζηνηρεία ππάξρνπλ γηα πιεξσκέο, εηζπξάμεηο, κηζζνδνζία θαη άιιεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο ξνέο: Ο πίλαθαο 2-4 παξνπζηάδεη κεξηθά ηππηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ρξεκαηννηθνλνκηθνχ θαη ινγηζηεξίνπ πνπ ππάξρνπλ ζε κεγάινπο νξγαληζκνχο. Σα ζπζηήκαηα ζηξαηεγηθνχ επηπέδνπ ηνπ ηνκέα ρξεκαηννηθνλνκηθνχ θαη ινγηζηεξίνπ Δηθφλα

30 θαζνξίδνπλ ηνπο καθξνπξφζεζκνπο επελδπηηθνχο ζηφρνπο ηεο επηρείξεζεο θαη παξέρνπλ καθξνπξφζεζκεο πξνβιέςεηο ηεο νηθνλνκηθήο ηεο απφδνζεο ηεο. ην δηνηθεηηθφ επίπεδν, ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ βνεζάλε ηα ζηειέρε λα επηβιέπνπλ θαη λα ειέγρνπλ ηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο ηεο επηρείξεζεο. Σα ζπζηήκαηα γλψζεο ππνζηεξίδνπλ ην ρξεκαηννηθνλνκηθφ θαη ην ινγηζηήξην κε ηε δηάζεζε ησλ αλαιπηηθψλ εξγαιείσλ θαη ζηαζκψλ εξγαζίαο γηα ηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ ζπλδπαζκνχ επελδχζεσλ κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο απφδνζεο ηεο επηρείξεζεο. Σα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα ζηνλ ηνκέα ρξεκαηννηθνλνκηθνχ θαη ινγηζηεξίνπ παξαθνινπζνχλ ηηο ρξεκαηηθέο ξνέο ηεο επηρείξεζεο κέζσ ζπλαιιαγψλ, φπσο έθδνζε επηηαγψλ, πιεξσκέο ζε πξνκεζεπηέο, αλαθνξέο ρξενγξάθσλ, θαη εηζπξάμεηο. Αλαηξέμηε ζηελ εηθφλα 2-3 ε νπνία παξνπζηάδεη έλα ζχζηεκα κηζζνδνζίαο-έλα ηππηθφ ινγηζηηθφ ζχζηεκα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγψλ(tps)πνπ ππάξρεη ζε φιεο ηηο επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ πξνζσπηθφ. 1.6ΤΣΖΜΑΣΑ ΑΝΘΡΩΠΗΝΩΝ ΠΟΡΩΝ Ο ηνκέαο αλζξσπίλσλ πφξσλ έρεη ηελ επζχλε πξνζέιθπζεο, αλάπηπμεο, θαη δηαηήξεζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο επηρείξεζεο. Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ αλζξσπίλσλ πφξσλ ππνζηεξίδνπλ δξαζηεξηφηεηεο φπσο ηελ αλεχξεζε ππνςεθίσλ ππαιιήισλ, ηελ ηήξεζε νινθιεξσκέλσλ ζηνηρείσλ γηα ην ππάξρνλ πξνζσπηθφ, θαη ηε δεκηνπξγία πξνγξακκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ηνπ πξνζσπηθνχ. Σα ζπζηήκαηα αλζξσπίλσλ πφξσλ ζηξαηεγηθνχ επηπέδνπ πξνζδηνξίδνπλ ηηο αλάγθεο ζε πξνζσπηθφ(δεμηφηεηεο, κνξθσηηθφ επίπεδν, θαηεγνξίεο 28

31 ζέζεσλ, αξηζκφ ζέζεσλ εξγαζίαο, θαη θφζηνο)γηα ηελ επηηπρία ησλ καθξνπξφζεζκσλ επηρεηξεκαηηθψλ πξνγξακκάησλ. ην δηνηθεηηθφ επίπεδν, ηα ζπζηήκαηα αλζξσπίλσλ πφξσλ βνεζάλε ηα ζηειέρε λα παξαθνινπζνχλ θαη λα αλαιχνπλ ηηο πξνζιήςεηο, ηελ θαηαλνκή, θαη ηηο ακνηβέο ηνπ πξνζσπηθνχ. Σα ζπζηήκαηα γλψζεο γηα ηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο ππνζηεξίδνπλ ηελ αλάιπζε δξαζηεξηνηήησλ πνπ έρνπλ ζρέζε κε ην ζρεδηαζκφ ζέζεσλ εξγαζίαο, ηελ εθπαίδεπζε, θαη ηε δεκηνπξγία κνληέισλ γηα ζηαδηνδξνκίεο θαη ζρέζεηο αλαθνξάο ππαιιήισλ. Σα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα αλζξσπίλσλ πφξσλ παξαθνινπζνχλ ηηο πξνζιήςεηο θαη ηηο ηνπνζεηήζεηο ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο επηρείξεζεο (δείηε ηνλ πίλαθα 2-5.) (LAUDON,2002,50-55) ΔΙΚΟΝΑ

32 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 2.ΠΩ ΣΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΝΑΛΛΑΓΩΝ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΟΤ ΟΡΓΑΝΗΜΟΤ Με ηη ηξφπν επεξεάδνπλ ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ηνπο νξγαληζκνχο; Γηα λα βξνχκε κεξηθέο απαληήζεηο, ζα ρξεηαζηεί λα ζπλνςίζνπκε έλα κεγάιν κέξνο ηεο έξεπλαο θαη ηνλ ζεσξηψλ πνπ βαζίδνληαη ζε πξνζεγγίζεηο νηθνλνκηθέο θαη ζπκπεξηθνξψλ. 2.1ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΔ ΘΔΩΡΗΔ Απφ νηθνλνκηθή άπνςε, ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο παξαγσγηθφο παξάγνληαο ν νπνίνο κπνξεί λα ππνθαηαζηαζεί ειεχζεξα απφ θεθάιαην θαη εξγαζία. Καζψο ην θφζηνο ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ πέθηεη, απηή ππνθαζηζηά εξγαζία ηεο νπνίαο ην θφζηνο ηζηνξηθά αλεβαίλεη. Δπνκέλσο, ζην κηθξφ-νηθνλνκηθφ κνληέιν ηεο επηρείξεζεο, ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ ζα πξέπεη λα θαηαιήγεη ζε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ κεζαίσλ ζηειερψλ θαη ηνπ ππαιιειηθνχ πξνζσπηθνχ θαζψο θαη ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ ππνθαζηζηά ηελ εξγαζία ηνπο. Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ βνεζάεη επίζεο ηηο επηρεηξήζεηο λα κεηψλνπλ ην κέγεζνο ηνπο επεηδή κεηψλεη ην θφζηνο ησλ ζπλαιιαγψλ-ην θφζηνο πνπ πθίζηαηαη κηα επηρείξεζε φηαλ αγνξάδεη απφ ηελ αγνξά απηά πνπ δελ κπνξεί λα παξάγεη ε ίδηα. χκθσλα κε ηε ζεσξία θφζηνπο ζπλαιιαγψλ, νη επηρεηξήζεηο, θαη ηα άηνκα πξνζπαζνχλ λα εμνηθνλνκήζνπλ θφζηνο ζπλαιιαγψλ, αθξηβψο φπσο θάλνπλ θαη κε ην θφζηνο παξαγσγήο. Ζ ρξήζε ησλ αγνξψλ είλαη αθξηβή (Williamson, 1985) επεηδή έρεη θφζηνο ζπληνληζκνχ γηα ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ επηθνηλσλία κε απνκαθξπζκέλνπο πξνκεζεπηέο, ηελ επίβιεςε ζπκκφξθσζεο κε ηε ζχκβαζε πξνκήζεηαο, ηα αζθάιηζηξα, ηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ γηα ηα πξντφληα, θαη oχησ θαζεμήο. Παξαδνζηαθά, νη εηαηξείεο πξνζπαζνχλ λα κεηψζνπλ ην θφζηνο ζπλαιιαγψλ κε ην λα γίλνληαη κεγαιχηεξεο, λα πξνζιακβάλνπλ πεξηζζφηεξνπο ππαιιήινπο, ή λα εμαγνξάδνπλ ηνπο πξνκεζεπηέο θαη ηνπο δηαλνκείο ηνπο φπσο έθαλε ε General Motors. Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ, θαη ηδηαίηεξα ε ρξήζε δηθηχσλ, κπνξεί λα βνεζήζεη ηηο επηρεηξήζεηο λα κεηψζνπλ ην θφζηνο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηελ αγνξά(θφζηνο ζπλαιιαγψλ), νπφηε λα αμίδεη ηνλ θφπν λα ζπλεξγάδνληαη κε εμσηεξηθνχο πξνκεζεπηέο αληί λα ρξεζηκνπνηνχλ εζσηεξηθνχο πφξνπο. Γηα παξάδεηγκα, ε Chrysler Corporation κπνξεί λα θάλεη νηθνλνκία αγνξάδνληαο απφ έμσ ην 70 ηνηο εθαηφ ησλ εμαξηεκάησλ ηεο. ηελ εηθφλα 30

33 3-8 θαίλεηαη φηη θαζψο κεηψλεηαη θαη ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο (ζε αξηζκφ πξνζσπηθνχ), γηαηί είλαη πην εχθνιν θαη πην θηελφ γηα ηελ εηαηξία λα ζπκβιεζεί γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ κε άιιεο εηαηξίεο απφ ην λα παξάγεη ε ίδηα. Σν κέγεζνο ηεο εηαηξίαο κπνξεί λα παξακείλεη ζηαζεξφ αθφκε θαη φηαλ απμάλεηαη ν ηδίξνο ηεο. (Γηα παξάδεηγκά, ε General Electric κείσζε ην πξνζσπηθφ ηεο απφ ζε άηνκα ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, ελψ ν ηδίξνο ηεο απμήζεθε θαηά 150 ηνηο εθαηφ). Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ κπνξεί επίζεο λα κεηψζεη ην θφζηνο εζσηεξηθήο δηνίθεζεο. χκθσλα κε ηε ζεσξία κεζνιάβεζεο, ε επηρείξεζε ζεσξείηαη σο πιέγκα επαθψλ αλάκεζα ζε άηνκα πνπ έρνπλ ηα δηθά ηνπο ζπκθέξνληα θαη φρη σο κηα εληαία νληφηεηα κεγηζηνπνίεζεο ηνπ θέξδνπο(jensen θαη Mekling, 1976). Έλαο εληνιέαο(ηδηνθηήηεο) πξνζιακβάλεη κεζνιαβεηέο (πξνζσπηθφ)γηα λα θάλνπλ κηα δνπιεία γηα ινγαξηαζκφ ηνπ. Οη κεζνιαβεηέο φκσο ρξεηάδνληαη ζπλερή επίβιεςή θαη δηνίθεζε, γηαηί αιιηψο ζα ηείλνπλ λα πξνσζήζνπλ ηα δηθά ηνπο ζπκθέξνληα αληί γηα ηα ζπκθέξνληα ησλ ηδηνθηεηψλ. Καζψο νη επηρεηξήζεηο αλαπηχζζνληαη ζε κέγεζνο θαη αληηθείκελν, ην θφζηνο κεζνιάβεζεο ή ζπληνληζκνχ απμάλεηαη, επεηδή νη ηδηνθηήηεο πξέπεη λα θαηαβάιινπλ φιν θαη κεγαιχηεξε πξνζπάζεηα γηα ηελ επίβιεςε θαη ηε δηνίθεζε ηνπ πξνζσπηθνχ. Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ, κε ηε κείσζε πνπ επηηπγράλεη ζην θφζηνο απφθηεζεο θαη αλάιπζεο ησλ πιεξνθνξηψλ, επηηξέπεη ζηηο επηρεηξήζεηο λα κεηψλνπλ ην θφζηνο κεζνιάβεζεο, επεηδή ηα ζηειέρε κπνξνχλ λα επηβιέπνπλ επθνιφηεξα κεγαιχηεξν αξηζκφ πξνζσπηθνχ. ηελ εηθφλα 3-9 θαίλεηαη φηη κε ηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο δηνίθεζεο, ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ επηηξέπεη ζηηο επηρεηξήζεηο λα απμάλνπλ ηα έζνδα ηνπο ελψ κεηψλνπλ ηνλ αξηζκφ ησλ κεζαίσλ ζηειερψλ θαη ηνπ ππαιιειηθνχ πξνζσπηθνχ. ε πξνεγνχκελα θεθάιαηα είδακε παξαδείγκαηα ζηα νπνία ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ αχμεζε ηελ ηζρχ θαη ην αληηθείκελν κηθξψλ νξγαληζκψλ, δίλνληαο ηνπο ηε δπλαηφηεηα λα αλαιακβάλνπλ δξαζηεξηφηεηεο ζπληνληζκνχ, φπσο δηεθπεξαίσζε παξαγγειηψλ θαη παξαθνινχζεζε απνζεκάησλ, κε πνιχ ιηγφηεξνπο ππαιιήινπο θαη ζηειέρε. 2.1ΘΔΩΡΗΔ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΩΝ Δλψ νη νηθνλνκηθέο ζεσξίεο πξνζπαζνχλ λα εξκελεχζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κεγάινο αξηζκφο επηρεηξήζεσλ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ αγνξά, νη 31

34 ζεσξίεο ζπκπεξηθνξψλ απφ ηελ θνηλσληνινγία, ηελ ςπρνινγία, θαη ηηο πνιηηηθέο επηζηήκεο είλαη πην ρξήζηκεο γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο ζπκπεξηθνξάο επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ. Οη έξεπλεο ζπκπεξηθνξψλ έρνπλ βξεη ειάρηζηεο ελδείμεηο φηη ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ αιιάδνπλ απηφκαηα ηνπο νξγαληζκνχο, αλ θαη ηα ζπζηήκαηα κπνξεί λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζηφρνπ εθφζνλ ε αλψηεξε δηνίθεζε απνθαζίζεη λα πξνρσξήζεη ζε απηήλ ηελ θαηεχζπλζε. Οη εξεπλεηέο ησλ ζπκπεξηθνξψλ δηαηχπσζαλ ηε ζεσξία φηη ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ ζα κπνξνχζε λα αιιάμεη ηελ ηεξαξρία ηεο ιήςεο απνθάζεσλ ζηνπο νξγαληζκνχο κε ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο απφθηεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ θαη κε ηε επξχηεξε θαηαλνκή ηνπο (Malone, 1997). Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα θέξεη ηηο πιεξνθνξίεο θαηεπζείαλ απφ ηηο ιεηηνπξγηθέο κνλάδεο ζηελ αλψηεξε δηνίθεζε, θαηαξγψληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηα κεζαία ζηειέρε θαη ην πξνζσπηθφ ππνζηήξημεο ηνπο. Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα δψζεη ηελ δπλαηφηεηα ζε αλψηεξα ζηειέρε λα έξζνπλ ζε άκεζε επαθή κε ηηο ιεηηνπξγηθέο κνλάδεο θαησηέξνπ επηπέδνπ κέζσ δηθηχσλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη ππνινγηζηψλ, θαηαξγψληαο έηζη ελδηάκεζα επίπεδα ζηειερψλ. Δλαιιαθηηθά, ε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ θαηεπζείαλ δηαλνκή πιεξνθνξηψλ ζην θαηψηεξν πξνζσπηθφ, ην νπνίν κπνξεί έηζη λα παίξλεη απνθάζεηο κε βάζε ηηο δηθέο ηνπ γλψζεηο θαη πιεξνθνξίεο ρσξίο θακία παξέκβαζή ζηειερψλ. Μεξηθέο έξεπλεο δείρλνπλ αθφκε φηη ε κεραλνγξάθεζε απμάλεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ δηαηίζεληαη ζηα κεζαία ζηειέρε θαη ηνπο δίλεη ηελ εμνπζία λα παίξλνπλ πην ζεκαληηθέο απνθάζεηο απφ φηη ζην παξειζφλ, νπφηε κεηψλεηαη ε αλάγθε γηα κεγάιν αξηζκφ θαησηέξνπ πξνζσπηθνχ(shore,1983).ηηο κεηαβηνκεραληθέο θνηλσλίεο, ε εμνπζία εμαξηάηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ γλψζε θαη ηηο ηθαλφηεηεο, θαη φρη ηφζν απφ ηε ζέζε ζηελ ηεξαξρία. Καηά ζπλέπεηα, ην ζρήκα ηνπ νξγαληζκνχ κπνξεί λα γίλεηαη πην επίπεδν, επεηδή νη εμεηδηθεπκέλνη ππάιιεινη ηείλνπλ λα απηνδηνηθνχληαη, θαη ε ιήςε απνθάζεσλ γίλεηαη πην απνθεληξσκέλνη θαζψο νη γλψζεηο θαη νη πιεξνθνξίεο δηαδίδνληαη φιν θαη πην πιαηεία(drucker,1988). Ζ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα πξνσζεί ηελ νξγάλσζε κε δηθηπσκέλεο νκάδεο εξγαζίαο, φπνπ νκάδεο εηδηθψλ ζπλεξγάδνληαη-πξφζσπν κε πξφζσπν ή ειεθηξνληθά- γηα πεξηνξηζκέλα ρξνληθά δηαζηήκαηα κε ζθνπφ ηελ εθηέιεζε ελφο νξηζκέλνπ έξγνπ(π.ρ. ηε ζρεδίαζε ελφο απηνθηλήηνπ)φηαλ ην έξγν νινθιεξσζεί, ηα άηνκα κεηαθέξνληαη ζε άιιεο νκάδεο εξγαζίαο. ιν θαη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο ιεηηνπξγνχλ κε εηθνληθή νξγάλσζε, ζηελ νπνία ε εξγαζία δε ζπλδέεηαη κε ηελ παξνρή ηεο ζε νξηζκέλν γεσγξαθηθφ ηφπν. 32

35 Πνηνο εμαζθαιίδεη φκσο φηη νη απηνδηνηθνχκελεο νκάδεο ζα ιεηηνπξγνχλ πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε; Πνηνο απνθαζίδεη πνηνο ζα δνπιεχεη ζε πνηα νκάδα θαη γηα πφζν ρξφλν; Πσο κπνξνχλ ηα ζηειέρε λα θξίλνπλ ηελ απφδνζε θάπνηνπ ν νπνίνο ζπλερψο κεηαθηλείηαη απφ νκάδα ζε νκάδα; Πψο ζα μέξνπλ νη άλζξσπνη πξνο ηα πνχ βαδίδεη ε ζηαδηνδξνκία ηνπο; Υξεηάδνληαη ινηπφλ λέεο πξνζεγγίζεηο ζηελ αμηνιφγεζε, ηελ νξγάλσζε, θαη ηελ πιεξνθφξεζε ηνπ πξνζσπηθνχ δελ είλαη δπλαηφλ φιεο νη εηαηξίεο λα εθαξκφζνπλ εηθνληθή νξγάλσζε κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν (Devenport θαη Pearlson, 1998). Καλείο δελ μέξεη φιεο ηηο ζσζηέο απαληήζεηο ζε απηέο ηηο εξσηήζεηο θαη δελ είλαη ζαθέο φηη φινη νη ζχγρξνλνη νξγαληζκνί ζα αθνινπζήζνπλ απηφλ ην κεηαζρεκαηηζκφ-ε General Motors,γηα παξάδεηγκα, κπνξεί λα έρεη πνιιέο απηνδηνηθνχκελεο κνλάδεο εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ ζε αξθεηνχο ηνκείο, αιιά αθφκε έρεη ηε δηεχζπλζε παξαγσγήο ηεο δνκεκέλε ζαλ κεγάιε παξαδνζηαθή γξαθεηνθξαηία. Ζ ηζηνξία δείρλεη φηη θαηά θαλφλα ην ζρήκα ησλ νξγαληζκψλ αιιάδεη αθνινπζψληαο ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θχθιν θαη ηηο πνίν πξφζθαηεο δηνηθεηηθέο αληηιήςεηο. ε θαιέο επνρέο κε κεγάια θέξδε, νη επηρεηξήζεηο πξνζιακβάλνπλ πξνζσπηθφ επίβιεςεο ζε κεγάινπο αξηζκνχο φηαλ ηα πξάγκαηα γίλνληαη εχθνιά, ηείλνπλ λα απαιιάζζνληαη απφ κεγάιν κέξνο ηνπ ηδίνπ πξνζσπηθνχ (Mintzberg, 1979). Μηα άιιε πξνζέγγηζε ζπκπεξηθνξάο ζεσξεί ην ζχζηεκα πιεξνθνξηψλ σο παξάγσγν πνιηηηθνχ αληαγσληζκνχ κεηαμχ ππννκάδσλ ηεο νξγάλσζεο γηα επηξξνή ζηηο πνιηηηθέο, ηηο δηαδηθαζίεο, θαη ηνπο πφξνπο ηνπ νξγαληζκνχ (Lau don,1974 Keen,1981 Kling,1980 Laud on,1986). Σα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ κπνξνχλ λα επεξεάδνπλ ην πνίνο θάλεη ηη ζε πνηφλ, πφηε, πνχ, θαη πσο ζε έλαλ νξγαληζκφ. Γηα παξάδεηγκα, κηα κεγάιεο έθηαζεο κειέηε ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπ FBI λα αλαπηχμεη έλα εζληθφ κεραλνγξαθηθφ ζχζηεκα εγθιεκαηνινγηθνχ ηζηνξηθνχ(έλαλ εληαίν εζληθφ θαηάινγν εγθιεκαηηθψλ ππνζέζεσλ, ζπιιήςεσλ, θαη θαηαδηθαζηηθψλ απνθάζεσλ γηα πεξηζζφηεξα απφ 36 εθαηνκκχξηα άηνκα ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο) δηαπίζησζε φηη νη θπβεξλήζεηο ησλ πνιηηεηψλ αληέδξαζαλ έληνλα ζηηο πξνζπάζεηεο ηνπ FBI.Μηα ηέηνηα πιεξνθνξία ζα έδηλέ ζηελ νκνζπνλδηαθή θπβέξλεζε, θαη εηδηθά ζην FBI,ηε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζεί ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη πνιηηείεο ρξεζηκνπνηνχλ ην εγθιεκαηνινγηθφ ηζηνξηθφ. Οη πνιηηείεο αληέδξαζαλ, ηειηθά, κε επηηπρία ζηελ αλάπηπμε απηνχ ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο. (Laudon,1986). 33

36 Δπεηδή ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ έρνπλ ηειηθά ηε δπλαηφηεηα λα αιιάδνπλ ηε δνκή, ηελ θνπιηνχξα, ηελ άζθεζε πνιηηηθήο, θαη ηελ ίδηα ηελ εξγαζία ζε έλαλ νξγαληζκφ, αλαπηχζζεηαη ζπρλά έληνλε αληίζηαζε ζε απηά θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπο. Τπάξρνπλ δηάθνξνη ηξφπνη γξαθηθήο αλαπαξάζηαζεο ηεο αληίζηαζεο ηεο νξγάλσζεο. Ο Leavitt (1965) ρξεζηκνπνίεζε έλα ξνκβνεηδέο ζρήκα γηα λα παξαζηήζεη ην ραξαθηήξα αιιειεμάξηεζεο θαη ακνηβαίαο επίδξαζεο κεηαμχ ηερλνινγίαο θαη νξγάλσζεο(δηθφλα 3-10). Δδψ νη αιιαγέο ζηελ ηερλνινγία απνξξνθψληαη, απνπξνζαλαηνιίδνληαί, θαη αλαηξέπνληαη απφ ηελ αλαθαηαλνκή ηνπ έξγνπ, ηηο δνκέο, θαη ηνπο αλζξψπνπο. ε απηφ ην κνληέιν, ν κφλνο ηξφπνο επηηπρίαο ηεο αιιαγήο είλαη λα αιιάμνπλ ηαπηφρξνλα ε ηερλνινγία, ην έξγν, ε δνκή, θαη νη άλζξσπνη. Άιινη ζπγγξαθείο κίιεζαλ γηα ηελ αλάγθε μεπαγψκαηνο ηεο νξγάλσζεο πξηλ ηελ εηζαγσγή κηαο θαηλνηνκίαο, γξήγνξεο εθαξκνγήο ηεο, θαη παγψκαηνο μαλά ή αιιηψο ζεζκηθήο θαηνρχξσζεο ηεο αιιαγήο.. (Kolb 1970 Alter θαηginzberg,1978). (LAUDON,2002,90-92) 34

37 Β ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 3.TO ΗΝΣΔRΝΔΣ KAI OI ΟΡΓΑΝΗΜΟΗ Σν Internet θαη εηδηθά ν Παγθφζκηνο Ηζηφο αξρίδεη λα έρεη ζεκαληηθή επίδξαζε ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ νληνηήησλ έμσ απφ απηέο, θαζψο θαη ζηελ νξγάλσζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δηεξγαζηψλ κέζα ζηελ επηρείξεζε. Σν Internet απμάλεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο, απνζήθεπζήο, θαη δηαλνκήο πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεο ζηνπο νξγαληζκνχο. ηελ νπζία, ην Internet έρεη ηε δπλαηφηεηα λα κεηψλεη ζε κεγάιν βαζκφ ην θφζηνο ζπλαιιαγψλ θαη κεζνιάβεζεο πνπ αληηκεησπίδνπλ πνιινί νξγαληζκνί. Γηα παξάδεηγκα, κεζηηηθέο επηρεηξήζεηο θαη ηξάπεδεο ζηε Νέα Τφξθε κπνξνχλ ηψξα λα δηαλέκνπλ ηα εγρεηξίδηα ησλ εζσηεξηθψλ δηαδηθαζηψλ ιεηηνπξγίαο ζην πξνζσπηθφ ηνπο πνπ βξίζθεηαη καθξηά δεκνζηεχνληαο ηα ζηελ εηαηξηθή ηνπο ηνπνζεζία ζηνλ Ηζηφ, εμνηθνλνκψληαο έηζη έλα ηεξάζηην θφζηνο δηαλνκήο.μηα παγθφζκηα νκάδα πσιήζεσλ κπνξεί λα ελεκεξψλεηαη ζρεδφλ ζηε ζηηγκή γηα πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε πξντφληα θαη ηηκέο κέζψ ηνπ Ηζηνχ ή λα παίξλεη νδεγίεο απφ ηελ δηνίθεζε κε ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν. Οη πξνκεζεπηέο κεγάισλ θαηαζηεκάησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ κπνξνχλ λα παίξλνπλ άκεζά κέζσ ησλ ηνπνζεζηψλ ηνπο ζηνλ Ηζηφ πιεξνθνξίεο πσιήζεσλ ηεο ηειεπηαίαο ζηηγκήο θαη λα θξνληίδνπλ ακέζσο γηα ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ απνζεκάησλ ηνπο. Οη επηρεηξήζεηο αλαδηνξγαλψλνπλ ζηαδηαθά ηηο θχξηεο επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο ηνπο κε βάζε ηελ ηερλνινγία ηνπ Internet θαη κε ηελ ελζσκάησζε ηεο ζηηο ππνδνκέο ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ ηνπο. Αλ ε κέρξη ηψξα δηθηχσζε κπνξεί λα καο νδεγήζεη ζε θάπνην ζπκπέξαζκά, απηφ είλαη: απινχζηεξεο επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο, ιηγφηεξν πξνζσπηθφ, θαη πνιχ πην επίπεδε νξγάλσζε απφ φηη ζην παξειζφλ. (LAUDON,2002,92-93) 3.1ΣΗ ΖΜΑΗΝΔΗ ΤΣΖΜΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΖ; Έλα ζχγρξνλν ζχζηεκα ππνινγηζηή απνηειείηαη απφ κηα θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο, απφ πξσηεχνπζα απνζήθεπζε, δεπηεξεχνπζα απνζήθεπζε, ζπζθεπέο εηζφδνπ, ζπζθεπέο εμφδνπ, θαη ζπζθεπέο επηθνηλσλίαο (Δηθφλα 4-1).Ζ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο ρεηξίδεηαη ηα πξσηνγελή δεδνκέλα θαη ηα κεηαηξέπεη ζε πην ρξήζηκε κνξθή, θαη ειέγρεη 35

38 ηα άιια ηκήκαηα ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ππνινγηζηή. ηελ πξσηεχνπζα απνζήθεπζε θπιάζζνληαη δεδνκέλα θαη εληνιέο πξνγξακκάησλ πξνζσξηλά θαηά ηελ δηάξθεηά κηαο επεμεξγαζίαο, ελψ ζηηο ζπζθεπέο δεπηεξεχνπζαο απνζήθεπζεο(καγλεηηθνί θαη νπηηθνί δίζθνη θαη καγλεηηθέο ηαηλίεο)απνζεθεχνληαη δεδνκέλα θαη πξνγξάκκαηα φηαλ απηά δελ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηελ επεμεξγαζία. Οη ζπζθεπέο εηζφδνπ, φπσο έλα πιεθηξνιφγην ή έλα πνληίθη, κεηαηξέπνπλ ηα δεδνκέλα θαη ηηο εληνιέο ζε ειεθηξνληθή κνξθή γηα εηζαγσγή ζηνλ ππνινγηζηή. Οη ζπζθεπέο εμφδνπ, φπσο νη εθηππσηέο θαη νη νζφλεο, κεηαηξέπνπλ ηα ειεθηξνληθά δεδνκέλα πνπ παξάγεη ην ζχζηεκά ηνπ ππνινγηζηή θαη ηα παξνπζηάδνπλ ζε κνξθή θαηαλνεηή ζηνπο αλζξψπνπο. Οη ζπζθεπέο επηθνηλσλίαο παξέρνπλ ζπλδέζεηο κεηαμχ ηνπ ππνινγηζηή θαη ησλ δηθηχσλ επηθνηλσλίαο. Οη δίαπινη (buses)είλαη θπθιψκαηα δηαδξνκψλ κεηαθνξάο δεδνκέλσλ θαη ζεκάησλ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ηκεκάησλ ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ππνινγηζηή. 3.2ΠΩ ΠΑΡΗΣΑΝΟΤΝ ΟΗ ΤΠΟΛΟΓΗΣΔ ΣΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ Πξνθεηκέλνπ νη πιεξνθνξίεο λα ξένπλ κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο ππνινγηζηή θαη λα βξίζθνληαη ζε κνξθή θαηάιιειε γηα επεμεξγαζία, φια ηα ζπκβφια, εηθφλεο, ή ιέμεηο πξέπεη λα κεηαηξέπνληαη ζε ζεηξέο δεθαδηθψλ ςεθίσλ (binary digits). Έλα δπαδηθφ ςεθίν νλνκάδεηαη bit θαη κπνξεί λα παίξλεη ηηκέο 0 ή 1. ηνλ ππνινγηζηή, ε παξνπζία ελφο ειεθηξνληθνχ ή καγλεηηθνχ ζήκαηνο αληηζηνηρεί ζηελ ηηκή 1 θαη ε 36

39 απνπζία ηνπ ζηελ ηηκή 0. Οη ςεθηαθνί ππνινγηζηέο ιεηηνπξγνχλ άκεζα κε δπαδηθά ςεθία, είηε κφλα ηνπο είηε ζε νκάδεο γηα λα ζρεκαηίζνπλ bytes(ςεθηνιέμεηο). Μηα αθνινπζία νθηψ bit πνπ ν ππνινγηζηήο απνζεθεχεη σο κία εληαία κνλάδα νλνκάδεηαη byte. Έλα byte κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ απνζήθεπζε ελφο δεθαδηθνχ αξηζκνχ, ελφο ζπκβφινπ,ελφο ραξαθηήξα, ή ελφο ηκήκαηνο εηθφλαο (Δηθφλα4-2). Ζ Δηθφλα 4-3 δείρλεί πψο νη αξηζκνί ηνπ δεθαδηθνχ ζπζηήκαηνο παξηζηάλνληαη κε ηε ρξήζε δπαδηθψλ ςεθίσλ. Κάζε ζέζε ζε έλα δεθαδηθφ αξηζκφ έρεί κηα νξηζκέλε ηηκή. Κάζε αξηζκφο ηνπ δεθαδηθνχ ζπζηήκαηνο (κε βάζε ην 10) κπνξεί λα παξαζηαζεί κε έλαλ δπαδηθφ αξηζκφ. ην δπαδηθφ αξηζκεηηθφ ζχζηεκα(κε βάζε ην 2)κπνξεί λα εθθξαζηεί νπνηνζδήπνηε αξηζκφο σο δχλακε ηνπ αξηζκνχ 2. Ο πίλαθαο ζην θάησ κέξνο ηεο εηθφλαο δείρλεη ηνλ ηξφπν κεηαηξνπήο απφ ην δπαδηθφ ζην δεθαδηθφ ζχζηεκα. Με ηε βνήζεηα ηνπ δπαδηθνχ αξηζκεηηθνχ ζπζηήκαηνο, έλαο ππνινγηζηήο κπνξεί λα παξαζηήζεη φινπο ηνπο αξηζκνχο σο νκάδεο κεδεληθψλ θαη κνλάδσλ. Έθηνο απφ αξηζκνχο έλαο ππνινγηζηήο πξέπεη λα παξηζηάλεη θαη αιθαβεηηθνχο ραξαθηήξεο θαζψο θαη πνιιά άιια ζχκβνια πνπ ρξεζηκνπνηεί ε θπζηθή γιψζζα, φπσο ηα $ θαη &. Απηή ε αλάγθε νδήγεζε ηνπο θαηαζθεπαζηέο πιηθνχ ππνινγηζηψλ λα αλαπηχμνπλ πξφηππνπο δπαδηθνχο θψδηθεο. Δηθφλα

40 Γχν θνηλνί θψδηθεο είλαη ν EBCDIC θαη ν ASCII.Ο Δπεθηεηακέλνο Κψδηθαο Αληαιιαγήο Γπαδηθά Κσδηθνπνηεκέλσλ Γεθαδηθψλ(EBCDICπξνζθέξεη έκπζ-ληηθ) αλαπηχρζεθε απφ ηελ IBM ζηε δεθαεηία ηνπ 1950 θαη παξηζηάλεη θάζε αξηζκφ θαη αιθαβεηηθφ ή εηδηθφ ραξαθηήξα κε 8 bit. Ο θψδηθάο ASCII, απφ ηα αξρηθά ησλ ιέμεσλ American Standard Code for Information Interchange, αλαπηχρζεθε απφ ην American National Standards Institute (ANSI, Δζληθφ Ακεξηθάληθν Ίδξπκα Πξνηχπσλ) κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ελφο πξνηχπνπ θψδηθα πνπ ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηείηαη απφ δηαθνξεηηθνχο θαηαζθεπαζηέο γηα λα εμαζθαιίδεηαη ε ζπκβαηφηεηα ησλ κεραλεκάησλ. Ο ASCII αξρηθά ζρεδηάζηεθε σο θψδηθαο κε επηά bit,αιιά νη πεξηζζφηεξνη ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηελ έθδνζή ησλ 8 bit. Ο EBCDIC ρξεζηκνπνηείηαη απφ θεληξηθνχο κεγάινπο ππνινγηζηέο ηεο IBM θαη άιισλ θαηαζθεπαζηψλ, ελψ ν ASCII ρξεζηκνπνηείηαη ζηε κεηάδνζε ησλ δεδνκέλσλ, ζηα PC, θαη ζε κεξηθνχο κεγαιχηεξνπο ππνινγηζηέο. Ο πίλαθαο 4-1 δείρλεη ηνλ ηξφπν αλαπαξάζηαζεο κεξηθψλ γξακκάησλ θαη αξηζκψλ ζηνπο θψδηθεο EBCDIC θαη ASCII.Έρνπλ αλαπηπρζεί θαη άιια ζπζηήκαηα θσδηθνπνίεζεο γηα ηηο πεξηζζφηεξεο γιψζζεο εθηφο ηεο αγγιηθήο. Πψο φκσο έλαο ππνινγηζηήο παξηζηάλεη κηα εηθφλα; Ο ππνινγηζηήο απνζεθεχεη ηελ εηθφλα δεκηνπξγψληαο επάλσ ηεο έλα επίζηξσκα πιέγκαηνο. ε απηφ ην πιέγκα ή κήηξα, ν ππνινγηζηήο κεηξάεη ην θσο ή ην ρξψκα κέζα ζε θάζε πιαίζην ή θειί, ην νπνίν νλνκάδεηαη πίμει(εηθνλνζηνηρείν)θαη απνηειείηαη απφ έλαλ αξηζκφ bits ηα νπνία απνζεθεχεη ν ππνινγηζηήο ζε θάζε πίμει. Μηα νζφλε ππνινγηζηή πςειήο 38

41 αλάιπζεο έρεη πξφηππν πιέγκα SVG Υ 768 (Surervideo graphics array- Τπεξπίλαθαο γξαθηθψλ νζφλεο),κε ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία πάλσ απφ πίμει. Δίηε επεμεξγάδνληαη εηθφλεο είηε θείκελν, νη ζχγρξνλνη ππνινγηζηέο ιεηηνπξγνχλ κεηαηξέπνληαο απηά ηα δεδνκέλα ζε bits θαη bytes. 3.3ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΜΟΝΑΓΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΚΑΗ ΠΡΩΣΔΤΟΤΑ ΑΠΟΘΖΚΔΤΖ Ζ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο(cpu) είλαη εθείλν ην ηκήκα ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ππνινγηζηή ζην νπνίν γίλεηαη ν ρεηξηζκφο ζπκβφισλ, αξηζκψλ, θαη γξακκάησλ θαη ην νπνίν ειέγρεη φια ηα άιια κέξε ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζ θεληξηθή κνλάδα απνηειείηαη απφ κία κνλάδα ειέγρνπ θαη κηα αξηζκεηηθή-ινγηθή κνλάδα(δηθφλα 4-4). Κνληά ζηελ θεληξηθή κνλάδα βξίζθεηαη ε πξσηεχνπζα απνζήθεπζε(πνπ κεξηθέο θνξέο νλνκάδεηαη θαη πξσηεχνπζα κλήκε ή θχξηα κλήκε), ζηελ νπνία απνζεθεχνληαη πξνζσξηλά ηα δεδνκέλα θαη νη εληνιέο ησλ πξνγξακκάησλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επεμεξγαζίαο. Σξία είδε δηαχισλ(buses) ζπλδένπλ κεηαμχ ηνπο ηελ θεληξηθή κνλάδα επεμεξγαζίαο, ηελ πξσηεχνπζα απνζήθεπζε, θαη ηνλ ππφινηπν εμνπιηζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο ππνινγηζηή. Ο δίαπινο δηεπζχλζεσλ(data bus)κεηαδίδεη ζήκαηα γηα ηνλ εληνπηζκφ κηαο δεδνκέλεο δηεχζπλζεο φπνπ βξίζθνληαη δεδνκέλα ζηελ πξσηεχνπζα απνζήθεπζε. Ο δίαπινο ειέγρνπ (control bus)κεηαδίδεη ζήκαηα πνπ θαζνξίδνπλ αλ ζα γίλεη αλάγλσζε ή εγγξαθή δεδνκέλσλ απφ ζπζθεπή εμφδνπ. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θεληξηθήο κνλάδαο επεμεξγαζίαο θαη ηεο πξσηεχνπζαο απνζήθεπζεο είλαη πνιχ ζεκαληηθά γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ηαρχηεηαο θαη ησλ δπλαηνηήησλ ελφο ππνινγηζηή. (LAUDON,2002, ) 39

42 3.4ΣΤΠΟΗ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΚΑΗ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ινη νη ππνινγηζηέο παξηζηάλνπλ θαη επεμεξγάδνληαη ηα δεδνκέλα κε ηνλ ίδην ηξφπν, ππάξρνπλ σζηφζν δηάθνξέο θαηεγνξίεο ππνινγηζηψλ. Μπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην κέγεζνο θαη ηε ηαρχηεηα επεμεξγαζίαο σο θξηηήξηα γηα λα θαηαηάμνπκε ηνπο ζχγρξνλνπο ππνινγηζηέο ζε κεγάια θεληξηθά ζπζηήκαηα, ππνινγηζηέο κέζνπ κεγέζνπο, PC, ζηαζκνχο εξγαζίαο, θαη ππέξ-ππνινγηζηέο. Σα ζηειέρε ησλ επηρεηξήζεσλ πξέπεη λα θαηαιαβαίλνπλ ηηο δπλαηφηεηεο θαζελφο απφ απηνχο ηνπο ηχπνπο ππνινγηζηψλ θαη γηαηί θάπνηνη είλαη πην θαηάιιεινη απφ άιινπο γηα νξηζκέλεο επεμεξγαζίεο. Υξεηάδεηαη επίζεο λα ζπλεξγάδνληαη κε εηδηθνχο ησλ ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο δπλακηθφηεηαο ηνπ πιηθνχ, ψζηε λα εμαζθαιίδνπλ φηη ε επηρείξεζε ζα έρεη επαξθή ππνινγηζηηθή ηζρχ γηα ηηο ηξέρνπζεο αιιά θαη γηα ηηο κειινληηθέο αλάγθεο ηεο. 3.5ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ Έλα κεγάιν θεληξηθφ ζχζηεκα είλαη ν πην κεγάινο ππνινγηζηήο,έλα παλίζρπξν ζχζηεκα κε ηεξάζηηα κλήκε θαη εμαηξεηηθά κεγάιε ηαρχηεηα επεμεξγαζίαο. Υξεζηκνπνηείηαη ζε πνιχ κεγάιεο επηρεηξεκαηηθέο, επηζηεκνληθέο, ή ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο, ζηηο νπνίεο ν ππνινγηζηήο πξέπεη λα ρεηξίδεηαη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ ή πνιιέο θαη ζχλζεηεο εξγαζίεο. Ο κεζαίνο ππνινγηζηήο είλαη έλαο ππνινγηζηήο 40

43 ιηγφηεξν ηζρπξφο, πην θηελφο, θαη κηθξφηεξνο απφ έλα θεληξηθφ ζχζηεκα, αιιά ηθαλφο λα ππνζηεξίδεη ηηο ππνινγηζηηθέο αλάγθεο κηθξφηεξσλ νξγαληζκψλ ή λα δηαρεηξίδεηαη δίθηπα άιισλ ππνινγηζηψλ. Οη κεζαίνη ππνινγηζηέο κπνξεί λα είλαη κίλη ππνινγηζηέο, νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο ζε παλεπηζηήκηα, εξγνζηάζηα, ή εξγαζηήξηα εξεπλψλ, ή κπνξεί λα είλαη δηαθνκηζηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δηαρείξηζε εζσηεξηθψλ δηθηχσλ εηαηξεηψλ ή ηνπνζεζηψλ Ηζηνχ. Οη δηαθνκηζηέο είλαη ππνινγηζηέο εηδηθά βειηηζηνπνηεκέλνη γηα ηελ ππνζηήξημή δηθηχσλ ππνινγηζηψλ θαη δίλνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηε δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηνχλ απφ θνηλνχ αξρεία, ινγηζκηθφ, πεξηθεξεηαθέο ζπζθεπέο φπσο εθηππσηέο, ή άιινπο πφξνπο δηθηχνπ. Οη δηαθνκηζηέο έρνπλ κεγάιε κλήκε θαη απνζεθεπηηθή ρσξεηηθφηεηα δίζθνπ, δπλαηφηεηεο επηθνηλσλίαο ζε κεγάιεο ηαρχηεηεο, θαη ηζρπξέο θεληξηθέο κνλάδεο επεμεξγαζίαο. Οξγαληζκνί κε κεγάιεο απαηηήζεηο ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ θαη κεγάιεο ηνπνζεζίεο ζηνλ Ηζηφ ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ εθηέιεζε ησλ εθαξκνγψλ Ηζηνχ θαη ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ πνιινχο δηαθνκηζηέο εγθαηαζηεκέλνπο ζε θφξκεο δηαθνκηζηψλ, ζε ππνινγηζηηθά θέληξα πνπ δηεπζχλνληαη απφ εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο φπσο ε IBM. Ο πξνζσπηθφο ππνινγηζηήο(pc), ν νπνίνο κεξηθέο θνξέο αλαθέξεηαη θαη σο κηθξνυπνινγηζηήο, κπνξεί λα ηνπνζεηεζεί επάλσ ζε έλα γξαθείν ή λα κεηαθέξεηαη απφ έλα κέξνο ζε άιιν. Πην κηθξά θνξεηά PC ρξεζηκνπνηνχληαη σο θηλεηά γξαθεία ζην δξφκν. Σα PC πξννξίδνληαη ηφζν γηα πξνζσπηθή φζν θαη γηα επηρεηξεκαηηθή ρξήζε. Ο ζηαζκφο εξγαζίαο ρσξάεη θαη απηφο ζηελ επηθάλεηα ηνπ γξαθείνπ αιιά έρεη κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο επεμεξγαζίαο καζεκαηηθψλ θαη γξαθηθψλ απφ έλα PC, θαη κπνξεί λα εθηειεί πην ζχλζεηέο ιεηηνπξγίεο απφ απηφ ζηνλ ίδην ρξφλν. Οη ζηαζκνί εξγαζίαο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε επηζηεκνληθέο, ηερληθέο, θαη ζρεδηαζηηθέο εξγαζίεο πνπ ρξεηάδνληαη ηζρπξφηεξεο δπλαηφηεηέο ππνινγηζκνχ θαη γξαθηθψλ. Ο ππέξ-ππνινγηζηήο είλαη έλα πνιχ εμειηγκέλν θαη ηζρπξφ κεράλεκα, ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη ζε εξγαζίεο πνπ απαηηνχλ πνιχ γξήγνξνπο θαη πνιχ ζχλζεηνχο ππνινγηζκνχο κε εθαηνληάδεο ρηιηάδεο κεηαβιεηνχο παξάγνληεο. Οη ππέξ-ππνινγηζηέο παξαδνζηαθά πξννξίδνληαλ ζε επηζηεκνληθέο θαη ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο, φπσο απφξξεηεο έξεπλεο νπιηθψλ ζπζηεκάησλ, κεηεσξνινγηθέο πξνβιέςεηο, θαη πεηξειατθέο θαη ηερληθέο εθαξκνγέο, ζηηο νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζχλζεηα καζεκαηηθά κνληέια θαη πξνζνκνηψζεηο. Υξεζηκνπνηνχληαη επίζεο θαη ζε επηρεηξήζεηο γηα εμφξπμε δεδνκέλσλ θαη ρεηξηζκφ κεγάισλ πνζνηήησλ δεδνκέλσλ. Οη ππέξ-ππνινγηζηέο είλαη ζε ζέζε λα εθηεινχλ εθαηνληάδεο δηζεθαηνκκχξηα ππνινγηζκψλ ην 41

44 δεπηεξφιεπην-είλαη πνιιέο θνξέο ηαρχηεξνη απφ ηα κεγαιχηεξα θεληξηθά ζπζηήκαηα. Μεξηθνί ππέξ-ππνινγηζηέο εθηεινχλ πάλσ απφ έλα ηξηζεθαηνκκχξην καζεκαηηθνχο ππνινγηζκνχο αλά δεπηεξφιεπην-έλα teraflop. (Ο φξνο teraflop πξνέξρεηαη απφ ηελ Διιεληθή ξίδα tera,ε νπνία ζηε γιψζζα ησλ καζεκαηηθψλ ζεκαίλεη έλα ηξηζεθαηνκκχξην, θαη ην flop, αξθηηθφιεμν ηεο θξάζεο floating point operations per second-πξάμεηο θηλεηήο ππνδηαζηνιήο αλά δεπηεξφιεπην. Μηα πξάμε θηλεηήο ππνδηαζηνιήο είλαη κηα βαζηθή αξηζκεηηθή πξάμε ζε ππνινγηζηή, π.ρ.κηα πξφζζεζε, πνπ εθαξκφδεηαη ζε αξηζκνχο θαη δεθαδηθά.) Ζ ρξεζηκφηεηα ηνπ πιηθνχ ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ ππνδνκή ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ ηεο επηρείξεζεο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηηο εληνιέο ηνπ δηαζέζηκνπ ινγηζκηθνχ. ε απηφ ην θεθάιαην, ζα δείμνπκε πσο ην ινγηζκηθφ κεηαηξέπεη ην πιηθφ ησλ ππνινγηζηψλ ζε ρξήζηκα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ, ζα πεξηγξάςνπκε ηνπο θπξηφηεξνπο ηχπνπο ινγηζκηθνχ. Θα δνχκε επίζεο κεξηθά βαζηθά δεηήκαηα δηαρείξηζεο ηνπ ινγηζκηθνχ σο πεξηνπζηαθφ ζηνηρείνπ ηνπ νξγαληζκνχ ζηελ ππνδνκή ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ. (LAUDON,2002, ) 3.6ΣΗ ΔΗΝΑΗ ΣΟ ΛΟΓΗΜΗΚΟ Σν ινγηζκηθφ είλαη νη ιεπηνκεξείο εληνιέο πνπ ειέγρνπλ ηε ιεηηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο ππνινγηζηή. Υσξίο ινγηζκηθφ, ην πιηθφ ηνπ ππνινγηζηή δελ είλαη ζε ζέζε λα θάλεη ηηο εξγαζίεο κε ηηο νπνίεο έρνπκε ζπζρεηίζεη ηνπο ππνινγηζηέο. Οη ιεηηνπξγίεο ηνπ ινγηζκηθνχ είλαη:(1)λα δηαρεηξίδεηαη ηνπο ππνινγηζηηθνχο πφξνπο ηνπ νξγαληζκνχ (2)λα δηαζέηεη ζηνπο αλζξψπνπο ηα εξγαιεία γηα λα εθκεηαιιεχνληαη απηνχο ηνπο πφξνπο θαη (3)λα ελεξγεί σο ελδηάκεζν κεηαμχ ηεο νξγάλσζεο θαη ησλ απνζεθεπκέλσλ πιεξνθνξηψλ. Ζ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ γηα ηνλ νξγαληζκφ είλαη κηα ζεκαληηθφηαηή απφθαζε ηνπ κάλαηδκελη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΛΟΓΗΜΗΚΟΤ Έλα πξφγξακκα ινγηζκηθνχ είλαη κηα ζεηξά πξνηάζεσλ ή εληνιψλ πξνο ηνλ ππνινγηζηή. Ζ δηαδηθαζία γξαςίκαηνο ή θσδηθνπνίεζεο πξνγξακκάησλ νλνκάδεηαη πξνγξακκαηηζκφο(programming)θαη φζνη εμεηδηθεχνληαη ζε απηήλ ηελ δνπιεία νλνκάδνληαη πξνγξακκαηηζηέο. Ζ έλλνηα απνζεθεπκέλνπ πξνγξάκκαηνο ζεκαίλεη φηη έλα πξφγξακκα πξέπεη λα είλαη απνζεθεπκέλν ζηελ πξσηεχνπζα κλήκε ηνπ ππνινγηζηή 42

45 καδί κε ηα απαηηνχκελα δεδνκέλα πξνθεηκέλνπ λα εθηειεί ή, κε άιια ιφγηα, γηα λα κπνξνχλ νη εληνιέο ηνπ λα εθηεινχληαη απφ ηνλ ππνινγηζηή. ηαλ ηειεηψζεη ε εθηέιεζε ελφο πξνγξάκκαηνο, ην πιηθφ ηνπ ππνινγηζηή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα κηα άιιε εξγαζία αθνχ θνξησζεί έλα λέν πξφγξακκα ζηε κλήκε ηνπ ΚΤΡΗΟΣΔΡΔ ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΛΟΓΗΜΗΚΟΤ Γπν είλαη νη θχξηεο θαηεγνξίεο ινγηζκηθνχ:ην ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο θαη ην ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ. Κάζε είδνο ινγηζκηθνχ πξννξίδεηαη γηα δηαθνξεηηθή ιεηηνπξγία. Σν ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο είλαη κηα νκάδα γεληθεπκέλσλ πξνγξακκάησλ πνπ δηαρεηξίδνληαη ηνπο πφξνπο ηνπ ππνινγηζηή, φπσο ηνλ θεληξηθφ επεμεξγαζηή, ηνπο ζπλδέζκνπο επηθνηλσλίαο, θαη ηηο πεξηθεξεηαθέο ζπζθεπέο. Οη πξνγξακκαηηζηέο πνπ γξάθνπλ ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο νλνκάδνληαη πξνγξακκαηηζηέο ζπζηεκάησλ(system programmers). To ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ αλαθέξεηαη ζε πξνγξάκκαηα πνπ γξάθνληαη γηα ή απφ ηνπο ρξήζηεο κε ζθνπφ ηελ αλάζεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο ζηνλ ππνινγηζηή. Σν ινγηζκηθφ δηεθπεξαίσζεο κηαο παξαγγειίαο ή δεκηνπξγίαο ελφο θαηαιφγνπ αιιεινγξαθίαο είλαη ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ. Οη πξνγξακκαηηζηέο πνπ γξάθνπλ ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο νλνκάδνληαη πξνγξακκαηηζηέο ζπζηεκάησλ(system programmers). Οη θαηεγνξίεο ινγηζκηθνχ έρνπλ ακνηβαία ζρέζε θαη είλαη δπλαηφ λα ζεσξεζνχλ ζαλ κηα νκάδα έλζεησλ πιαηζίσλ, θαζέλα απφ ηα νπνία πξέπεη λα αιιειεπηδξά ζηελά κε ηα άιια πιαίζηα πνπ ην πεξηβάιινπλ. Απηή ε ζρέζε θαίλεηαη παξαζηαηηθά ζηελ εηθφλα 5-1. Σν ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο πεξηβάιιεη θαη ειέγρεη ηελ πξφζβαζε ζην πιηθφ. Σν ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ πξέπεη λα ζπλεξγάδεηαη κε ην ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο γηα λα κπνξεί λα ιεηηνπξγεί. Οη ηειηθνί ρξήζηεο εξγάδνληαη θπξίσο κε ην ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ. Κάζε ηχπνο ινγηζκηθνχ πξέπεη λα έρεη ζρεδηαζηεί εηδηθά γηα κηα ζπγθεθξηκέλε κεραλή ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ζπκβαηφηεηα ηνπ ΛΟΓΗΜΗΚΟ ΤΣΖΜΑΣΟ Σν ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο ζπληνλίδεη ηα δηάθνξα κέξε ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ππνινγηζηή θαη κεζνιαβεί κεηαμχ ηνπ ινγηζκηθνχ εθαξκνγψλ θαη ηνπ πιηθνχ ηνπ ππνινγηζηή. Σν ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο πνπ δηαρεηξίδεηαη θαη ειέγρεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ππνινγηζηή νλνκάδεηαη ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Άιια είδε ινγηζκηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ηα πξνγξάκκαηα 43

46 κεηάθξαζεο γισζζψλ πξνγξακκαηηζκνχ ππνινγηζηή, ηα νπνία κεηαηξέπνπλ ηηο γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ ζε γιψζζα κεραλήο, θαζψο θαη βνεζεηηθά πξνγξάκκαηα πνπ εθηεινχλ θνηλέο εξγαζίεο επεμεξγαζίαο ΣΗ ΚΑΝΔΗ ΣΟ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟ ΤΣΖΜΑ Γηα λα θαηαιάβνπκε ηη θάλεη ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ζα κπνξνχζακε λα ην ζεσξήζνπκε σο ην γεληθφ δηεπζπληή ηνπ ζπζηήκαηνο. Σν ινγηζκηθφ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο απνθαζίδεη πνηνη πφξνη ηνπ ππνινγηζηή ζα ρξεζηκνπνηνχληαη, πνηα πξνγξάκκαηα ζα εθηεινχληαη, θαζψο θαη ηε ζεηξά κε ηελ νπνία ζα γίλνληαη νη δξαζηεξηφηεηεο. Έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα θάλεη ηξία πξάγκαηα. Καηαλέκεη θαη εθρσξεί πφξνπο ηνπ ζπζηήκαηνο, πξνγξακκαηίδεη ηε ρξήζε ησλ πφξσλ θαη ησλ εξγαζηψλ ηνπ ππνινγηζηή, θαη παξαθνινπζεί ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ππνινγηζηή. - Καηανομή και εκτώρηζη Σν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα θαηαλέκεη πφξνπο ζηηο εξγαζίεο ηεο εθαξκνγήο πνπ πεξηκέλνπλ ζηελ νπξά γηα λα εθηειεζηνχλ. Δθρσξεί ζέζεηο ζηελ πξσηεχνπζα κλήκε γηα ηα δεδνκέλα θαη ηα πξνγξάκκαηα θαη ειέγρεη ηηο ζπζθεπέο εηζφδνπ θαη εμφδνπ, φπσο ηνπο εθηππσηέο, ηα ηεξκαηηθά, θαη ηηο ζπλδέζεηο ηειεπηθνηλσληψλ. - Προγραμμαηιζμός έργοσ Υηιηάδεο ηκήκαηα εξγαζηψλ είλαη δπλαηφ λα γίλνληαη ηαπηφρξνλα ζε έλαλ ππνινγηζηή. Σν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα είλαη εθείλν πνπ απνθαζίδεη πφηε ζα πξνγξακκαηηζηνχλ νη εξγαζίεο πνπ έρνπλ ζηαιεί γηα εθηέιεζε θαη πσο ζα γίλεη ν ζπληνληζκφο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ησλ δηαθφξσλ πεξηνρψλ ηνπ ππνινγηζηή, έηζη ψζηε δηαθνξεηηθά ηκήκαηα δηαθνξεηηθψλ εξγαζηψλ λα εθηεινχληαη ηαπηφρξνλα. Γηα παξάδεηγκα, ελψ εθηειείηαη έλα πξφγξακκα, ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα πξνγξακκαηίδεη ηε ρξήζε ησλ ζπζθεπψλ εηζφδνπ θαη εμφδνπ. ιεο νη εξγαζίεο δε γίλνληαη κε ηε ζεηξά πνπ έρνπλ δεηεζεί αληίζεηα, ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα πξέπεη λα ηηο πξνγξακκαηίζεη αλάινγα κε ηηο νξγαλσηηθέο πξνηεξαηφηεηεο. Ζ άκεζε επεμεξγαζία παξαγγειηψλ κπνξεί λα έρεη κεγαιχηεξε πξνηεξαηφηεηα απφ ηε δεκηνπξγία ηαρπδξνκηθψλ θαηαιφγσλ θαη εηηθεηψλ. 44

47 - Παρακολούθηζη Σν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα παξαθνινπζεί επίζεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Παξαθνινπζεί ηελ εμέιημε θάζε εξγαζίαο ζηνλ ππνινγηζηή θαη κπνξεί επίζεο λα παξαθνινπζεί θαη πνηνο ρξεζηκνπνηεί ην ζχζηεκα, πνηα πξνγξάκκαηα έρνπλ εθηειεζηεί, θαζψο θαη πηζαλέο απφπεηξεο κε εμνπζηνδνηεκέλεο παξάβαζεο ζην ζχζηεκα. (LAUDON,2002, ) 3.7ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΗΑ PC πσο θαη θάζε άιιν ινγηζκηθφ, έηζη θαη ην ινγηζκηθφ γηα PC βαζίδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα θαη πιηθφ ππνινγηζηή. Έλα παθέην ινγηζκηθνχ πνπ έρεη γξαθηεί γηα έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα pc δελ κπνξεί, θαηά θαλφλα, λα εθηειεζηεί ζε άιιν. ηνλ πίλαθα5-1 γίλεηαη ζχγθξηζε ησλ θπξηφηεξσλ ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ PC:Windows98 θαη Windows95,Windows2000,Windows CE, OS/2, Unix,Linux,ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Macintosh θαη ην DOS. Σα Windows98 θαη Windows95 ηεο Microsoft είλαη γλήζηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα 32-bit. Έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα πνπ ρεηξίδεηαη δεδνκέλα ζε ηκήκαηα ησλ 32-bitείλαη ζε ζέζε λα ιεηηνπξγεί πην γξήγνξα απφ ην DOS, ην νπνίν κπνξνχζε λα ρεηξίδεηαη δεδνκέλα ζε ηκήκαηα ησλ 16-bitκφλν. Σα Windows98 θαη Windows95 έρνπλ εμειηγκέλε δηαζχλδεζε γξαθηθψλ κε ην ρξήζηε πνπ ρξεζηκνπνηεί εηθνλίδηα γηα ηελ παξνρή άκεζεο πξφζβαζεο ζε ζπλεζηζκέλεο εξγαζίεο. Απηά ππνζηεξίδνπλ ην ινγηζκηθφ πνπ έρεη γξαθηεί γηα DOS, αιιά κπνξνχλ επίζεο λα εθηεινχλ θαη πξνγξάκκαηα πνπ θαηαιακβάλνπλ πεξηζζφηεξα απφ 640 Kilobytes κλήκεο. Σα Windows98 θαη Windows95 ππνζηεξίδνπλ πνιπδηεξγαζία (multitasking), πνιπλεκάησζε (multithreading-δπλαηφηεηα λα δηαρεηξίδνληαη πνιιέο αλεμάξηεηεο εξγαζίεο ηαπηφρξνλα), θαη έρνπλ πνιχ θαιέο δπλαηφηεηεο δηθηχσζεο, πεξηιακβαλνκέλεο ηεο δηαρείξηζεο θαμ, ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, θαη πξνγξακκάησλ ρξνληθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Σα Windows98 είλαη πην γξήγνξα θαη πην νινθιεξσκέλα κε ην Internet απφ ηα Windows95 θαη ππνζηεξίδνπλ λέεο ηερλνινγίεο φπσο MMX, DVD (ςεθηαθφ βηληεφδηζθν-αλαηξέμηε ζην θεθάιαην 4), ζπζθεπέο εηθνλνδηάζθεςεο, ζαξσηέο, θάξηεο πξνζαξκνγέα ηειεφξαζεο, θαη ρεηξηζηήξηα παηρληδηψλ. Έρνπλ αθφκε δπλαηφηεηεο βειηηζηνπνίεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ πιηθνχ θαη ηεο δηαρείξηζεο αξρείσλ ζην ζθιεξφ δίζθν, θαζψο θαη βειηησκέλα ηξηζδηάζηαηα γξαθηθά. Σν πην εκθαλέο γλψξηζκα 45

48 ησλ Windows98 είλαη ε νινθιήξσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο κε ην ινγηζκηθφ ηνπ θπιινκεηξεηή Ηζηνχ. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα δνπιεχνπλ κε ηελ παξαδνζηαθή δηαζχλδεζε ησλ Windows ή λα ρξεζηκνπνηνχλ ηε δηαζχλδεζε ηνπ θπιινκεηξεηή Ηζηνχ γηα ηελ παξνπζίαζε ησλ πιεξνθνξηψλ. Ο ζθιεξφο δίζθνο ηνπ ρξήζηε κπνξεί λα πξνβάιιεηαη σο κηα πξνέθηαζε ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ, νπφηε ε πξφζβαζε ζε έλα έγγξαθν πνπ βξίζθεηαη είηε ζην ζθιεξφ δίζθν είηε ζηνλ Ηζηφ κπνξεί λα γίλεηαη κε ηνλ ίδην ηξφπν. Πξνγξάκκαηα κηθξνεθαξκνγψλ(δείηε ηελ αλάπηπμε ηνπ ζέκαηνο Java ζηελ ελφηεηα5,4)ζηελ επηθάλεηα εξγαζίαο ησλ Windows κπνξνχλ λα αλαθηνχλ απηφκαηα πιεξνθνξίεο απφ ζπγθεθξηκέλεο ηνπνζεζίεο ηνπ Ηζηνχ θάζε θνξά πνπ ν ρξήζηεο ζπλδέεηαη ζην Internet. Aπηέο νη κηθξνεθαξκνγέο ρξεζηκεχνπλ γηα ηελ απηφκαηε ελεκέξσζε ηεο επηθάλεηαο εξγαζίαο κε ηηο πην πξφζθαηεο εηδήζεηο, ηηο ηηκέο κεηνρψλ, ή κε δειηία θαηξνχ. Σα Windows 98 πεξηιακβάλνπλ επίζεο ην εξγαιείν νκαδηθήο ζπλεξγαζίαο Net-Meeting (δείηε ηελ ελφηεηα5.3)θαη έλα εξγαιείν δεκηνπξγίαο ηεο απνζήθεπζεο ηζηνζειίδσλ, ην FrontPage Express. Ζ Microsoft δηαζέηεη θαη έλα βειηησκέλν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Windows γηα νηθηαθνχο ρξήζηεο κε ηελ νλνκαζία Windows Millennium Edition(Windows Me)ην νπνίν δηαζέηεη εξγαιεία πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα επεμεξγάδνληαη εγγξαθέο βίληεν θαη λα ηηο αλεβάδνπλ ζηνλ Ηζηφ, θαζψο θαη εξγαιεία απιήο νηθηαθήο δηθηχσζεο δχν ή πεξηζζνηέξσλ PC.Έλα ζχζηεκα αλαπαξαγσγήο πνιπκέζσλ(media player)ελζσκαησκέλν ζηα Windows Me κπνξεί λα ερνγξαθεί, λα απνζεθεχεη, θαη λα αλαπαξάγεη CD,ςεθηαθή κνπζηθή θαηεβαζκέλε απφ ην Internet,θαη εηθφλεο. Σα Windows 2000 είλαη έλα άιιν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα 32-bit πνπ αλαπηχρζεθέ απφ ηε Microsoft κε δπλαηφηεηεο πνπ ην θάλνπλ θαηάιιειν γηα εθαξκνγέο κεγάισλ δηθηχσλ ζε νξγαληζκνχο. Πξνεγνχκελεο εθδφζεηο απηνχ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο ήηαλ γλσζηέο σο Windows NT(απφ ην New Technology-Νέα Σερλνινγία). Υξεζηκνπνηείηαη σο ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ζε επηηξαπέδηνπο θαη θνξεηνχο ππνινγηζηέο κεγάιεο απφδνζεο θαη ζε δηαθνκηζηέο δηθηχνπ. Σα Windows 2000 έρνπλ ηε ίδηα δηαζχλδεζε γξαθηθψλ ρξήζηε κε ηα άιια ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα Windows,αιιά κε πην ηζρπξέο δπλαηφηεηεο δηθηχσζεο, πνιπδηεξγαζίαο,θαη δηαρείξηζεο κλήκεο. Σα Windows 2000 ππνζηεξίδνπλ κέξνο απφ ην ππάξρνλ ινγηζκηθφ γηα Windows θαη δηαζέηνπλ ππνινγηζηηθή ηζρχ πνπ ζπλαγσλίδεηαη ηα κεγάια θεληξηθά ζπζηήκαηα ζε λέεο εθαξκνγέο κε κεγάιεο απαηηήζεηο κλήκεο θαη αξρείσλ. Μπνξνχλ αθφκε λα ππνζηεξίδνπλ θαη πνιπεπεμεξγαζία κε πνιιαπιέο θεληξηθέο κνλάδεο επεμεξγαζίαο. 46

49 Τπάξρνπλ δχν βαζηθέο εθδφζεηο ησλ Windows 2000-κηα έθδνζε Professional(Δπαγγεικαηηθή),γηα ρξήζηεο επηηξαπέδησλ ππνινγηζηψλ απηφλνκσλ ή πειαηψλ δηθηχνπ, θαη αξθεηέο εθδφζεηο Server(Γηαθνκεζηήο) πνπ πξννξίδνληαη γηα δηαθνκηζηέο δηθηχνπ θαη δηαζέηνπλ ιεηηνπξγίεο δηαρείξηζεο δηθηχσλ, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη εξγαιείσλ γηα ηε δεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία ηνπνζεζηψλ Ηζηνχ θαη άιισλ ππεξεζηψλ Internet. Ζ ιεηηνπξγία Active Directory(Δλεξγφο Καηάινγνο)επηηξέπεη ζην δηαθνκηζηή λα δηαρεηξίδεηαη ηηο ηαπηφηεηεο ησλ ρξεζηψλ θαη ηελ πξφζβαζε ηνπο ζε πφξνπο δηθηχσλ ππνινγηζηψλ. Σα Windows CE έρνπλ κεξηθέο δπλαηφηεηεο ησλ Windows, πεξηιακβαλνκέλεο ηεο δηαζχλδεζεο γξαθηθψλ κε ην ρξήζηε, αιιά πξννξίδνληαη γηα ηε ιεηηνπξγία κηθξψλ ππνινγηζηψλ ρεηξφο, πξνζσπηθψλ ςεθηαθψλ βνεζψλ(personal digital assistants),ή αζχξκαησλ ζπζθεπψλ επηθνηλσλίαο, φπσο ησλ ζπζθεπψλ ηειεεηδνπνίεζεο(pagers)θαη ησλ θηλεηψλ ηειεθψλσλ. Πξφθεηηαη γηα έλα θνξεηφ θαη ζπκπαγέο ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα κε κηθξέο απαηηήζεηο κλήκεο. πζθεπέο πιεξνθνξηψλ θαη θαηαλαισηηθέο ζπζθεπέο κπνξνχλ κε απηφ ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα λα ρξεζηκνπνηνχλ απφ θνηλνχ πιεξνθνξίεο κε PC ζηα νπνία εθηεινχληαη ηα Windows θαζψο θαη λα ζπλδένληαη ζην Internet. Σν OS/2 είλαη έλα ζηηβαξφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα 32-bit ηεο IBM ή ζπκβαηά κε IBM κε κηθξνεπεμεξγαζηέο Intel. Σν OS/2 ρξεζηκνπνηείηαη γηα ζχλζεηεο εθαξκνγέο έληαζεο κλήκεο ή γηα εθαξκνγέο κε απαηηήζεηο δηθηχνπ, πνιπδηεξγαζίαο, ή γηα κεγάια πξνγξάκκαηα. Σν OS/2 εμνπιίδεη ηνπο ηζρπξνχο επηηξαπέδηνπο ππνινγηζηέο κε δπλαηφηεηεο ζπζηήκαηνο ηχπνπ κεγάινπ θεληξηθνχ ζπζηήκαηνο, φπσο ηελ πνιπδηεξγαζία θαη ηελ ππνζηήξημε πνιιψλ ρξεζηψλ ζε δίθηπν ππνζηεξίδεη επίζεο ηε ρξήζε πνιπκέζσλ ζε δίθηπα θαη εθαξκνγέο κε ρξήζε γξαθίδαο. Σν OS/2 ππνζηεξίδεη εθαξκνγέο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηβάιινλ Windows θαη Dos θαη έρεη δηθή ηνπ δηαζχλδεζε γξαθηθψλ κε ην ρξήζηε. Τπάξρνπλ δχν εθδφζεηο ηνπ OS/2. Ζ OS/2 Warp πξννξίδεηαη γηα πξνζσπηθή ρξήζε. Μπνξεί λα δερηεί δηαηαγέο κε θσλεηηθή είζνδν θαη λα εθηειέζεη εθαξκνγέο Java ρσξίο θπιινκεηξεηή Ηζηνχ. Ζ έθδνζε OS/2 Warp Server γηα δηαθνκηζηέο έρεη ηε δπλαηφηεηεο φκνηεο κε ησλ Windows2000 γηα ηελ ππνζηήξημε δηθηχσλ, δηαρείξηζε ζπζηεκάησλ, θαη πξφζβαζε ζην Internet. Σν Unix είλαη έλα αιιειεπηδξαζηηθφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα κε πνιπδηεξγαζία γηα πνιινχο ρξήζηεο, ην νπνίν αλαπηχρζεθε απφ ηελ Bell Laboratories to 1969 γηα λα βνεζήζεη ηνπο επηζηήκνλεο εξεπλεηέο λα ρξεζηκνπνηνχλ δεδνκέλα απφ θνηλνχ. ην Unix, πνιινί ρξήζηεο κπνξνχλ 47

50 λα εθηεινχλ ην ίδην είδνο εξγαζίαο ηαπηφρξνλα ή έλαο ρξήζηεο λα εθηειεί πνιιέο εξγαζίεο παξάιιεια. Σν Unix αλαπηχρζεθε κε ζθνπφ ηε ζχλδεζε δηαθφξσλ κεραλεκάησλ πνπ ππνζηεξίδεη πνιχ θαιά επηθνηλσλίεο θαη δίθηπα. Υξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζε ζηαζκνχο εξγαζίαο θαη δηαθνκηζηέο θαη έρεη ηελ αμηνπηζηία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα γηα ηε ιεηηνπξγία κεγάισλ ζπζηεκάησλ ζε δηαθνκηζηέο ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο. Σν Unix κπνξεί λα ιεηηνπξγεί ζε πνιιά δηαθνξεηηθά είδε ππνινγηζηψλ θαη κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη εχθνια. Πξνγξάκκαηα εθαξκνγψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηβάιινλ Unix κπνξνχλ λα κεηαθέξνληαη απφ έλαλ ππνινγηζηή γηα λα ιεηηνπξγήζνπλ ζε άιιν κε ειάρηζηεο ηξνπνπνηήζεηο. Σν Unix κπνξεί επίζεο λα απνζεθεχεη θαη λα δηαρεηξίδεηαη πνιχ κεγάιν αξηζκφ αξρείσλ. Σν Unix ζεσξείηαη ηζρπξφ αιιά αξθεηά πεξίπινθν κε ηεξάζηην πιήζνο δηαηαγψλ. Έρνπλ αλαπηπρζεί δηαζπλδέζεηο γξαθηθψλ γη απηφ. Σν Unix δελ κπνξεί λα αληηκεησπίζεη εχθνιά πξνβιήκαηα πνπ πξνθαινχληαη απφ ππεξβνιηθή ρξήζε πφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο φπσο πνιιαπιέο εξγαζίεο ή ρψξν ζην δίζθν. Σν Unix παξνπζηάδεη επίζεο κεξηθά πξνβιήκαηα αζθαιείαο, επεηδή είλαη δπλαηή ε ηαπηφρξνλε πξνζπέιαζε ηνπ ίδηνπ αξρείνπ απφ πνιιέο εξγαζίεο θαη πνιινχο ρξήζηεο. Τπάξρνπλ δηαθνξεηηθέο εθδφζεηο ηνπ Unix πνπ δελ είλαη πάληνηε ζπκβαηέο κεηαμχ ηνπο, πξάγκα πνπ πεξηνξίδεη ηηο δπλαηφηεηεο κεηαθνξάο ινγηζκηθνχ. Σν Linux είλαη έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα πνπ κνηάδεη κε ην Unix θαη ιεηηνπξγεί ζε επεμεξγαζηέο Intel, AMD, Motorola, Digital Alpha, SPARC, θαη Mips.Σν Linux δηαηίζεηαη δσξεάλ απφ ην Internet ή κπνξεί λα αγνξαζηεί κε έλα κηθξφ πνζφ απφ εηαηξίεο πνπ δηαζέηνπλ θαη πξφζζεηα εξγαιεία γηα ην ινγηζκηθφ. Δπεηδή δηαηίζεηαη δσξεάλ, είλαη αμηφπηζην, κε ζπκπαγή ζρεδηαζκφ, θαη κπνξεί λα ιεηηνπξγεί ζε πνιιά δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα πιηθνχ, έρεη γίλεη δεκνθηιέο κεηαμχ ησλ πξνρσξεκέλσλ ρξεζηψλ ππνινγηζηψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ σο ελαιιαθηηθφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκά γηα δηαθνκηζηέο Ηζηνχ αληί ησλ Unix θαη Windows Οη θπξηφηεξνη πξνκεζεπηέο ινγηζκηθνχ εθαξκνγψλ αξρίδνπλ λα παξνπζηάδνπλ εθδφζεηο πνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγνχλ ζε Linux. Ο πεγαίνο θψδηθαο ηνπ Linux δηαηίζεηαη καδί κε ην ινγηζκηθφ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο, έηζη ψζηε λα κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί απφ ηνπο πξνγξακκαηηζηέο γηα λα ηαηξηάδεη ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ. Σν Linux απνηειεί παξάδεηγκα ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα, ην νπνίν παξέρεη ζε φινπο ηνπο ρξήζηεο ππνινγηζηψλ ειεχζεξε πξφζβαζε ζηνλ πεγαίν θψδηθα ηνπ γηα λα κπνξνχλ λα δηνξζψλνπλ ηα ζθάικαηα θαη λα θάλνπλ βειηηψζεηο. Σν ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα, φπσο ην Linux,δελ απνηειεί ηδηνθηεζία θαλελφο αηφκνπ ή εηαηξίαο. Έλα παγθφζκην δίθηπν 48

51 πξνγξακκαηηζηψλ θαη ρξεζηψλ δηαρεηξίδεηαη θαη ηξνπνπνηεί ην ινγηζκηθφ, ζπλήζσο ρσξίο ηα κέιε ηνπ λα πιεξψλνληαη γη απηφ. Σν παξάζπξν ζηνπο Οξγαληζκνχο πεξηγξάθεη πψο νη νξγαληζκνί άξρηζαλ λα αμηνπνηνχλ απηφ ην λέν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Σν Mac OS, ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ησλ ππνινγηζηψλ Macintosh, έρεη δπλαηφηεηεο πνιπδηεξγαζίαο, πνιχ θαιή ππνζηήξημε πνιπκέζσλ θαη δηθηχσλ, θαζψο θαη δηαζχλδεζε ρξήζηε κε γξαθηθά νδεγνχκελε απφ πνληίθη. Νέεο ιεηηνπξγίεο απηνχ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα ζπλδένληαη θαη λα εμεξεπλνχλ ην Internet θαη ηνλ Παγθφζκην Ηζηφ, θαη λα θάλνπλ δεκνζηεχζεηο λα ρξεζηκνπνηνχλ ινγηζκηθφ Java(δείηε ηελ Δλφηεηα 5.4)θαη λα θνξηψλνπλ Κηλέδηθεο, Ηαπσληθέο, Κνξεάηηθεο, Ηλδηθέο, Δβξατθέο, θαη Αξαβηθέο γξακκαηνζεηξέο γηα ρξήζε ζε θπιινκεηξεηή Ηζηνχ(δείηε ηελ Νεφηεηα 5.3).Μηα θαηλνχξγηα ιεηηνπξγία αλαδήηεζεο πνπ νλνκάδεηαη Sherlock πξνζθέξεη κηα ηππηθή δηαζχλδεζε γηα απνδνηηθή αλαδήηεζε αξρείσλ ζην Internetθαη ζην ζθιεξφ δίζθν ηνπ ρξήζηε. Σν Internet: Τπνδνκή ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ γηα ειεθηξνληθφ εκπφξην θαη ειεθηξνληθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα Σν Internet είλαη ίζσο ε πην γλσζηή θαη κεγαιχηεξε εθαξκνγή δηαδηθηχσζεο, ε νπνία ζπλδέεη εθαηνληάδεο ρηιηάδεο επηκέξνπο δίθηπα ζε φιν ηνλ θφζκν. Σν Internet έρεη κηα πνηθηιία δπλαηνηήησλ, ηηο νπνίεο ρξεζηκνπνηνχλ νη νξγαληζκνί γηα ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ ζην εζσηεξηθφ ηνπο θαζψο θαη γηα ηελ επηθνηλσλία κε άιινπο νξγαληζκνχο έμσ απφ απηνχο. Απηφ ην ηεξάζηην δίθηπν δηθηχσλ απνηειεί ηελ θπξηφηεξε ππνδνκή ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ θαη ηηο ειεθηξνληθήο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. (LAUDON, ) 49

52 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 4.ΣΗ ΔΗΝΑΗ ΣΟ INTERNET; Σν Internet δεκηνπξγήζεθε αξρηθά σο δίθηπν ηνπ Ακεξηθάληθνπ Τπνπξγείνπ Άκπλαο γηα ηε ζχλδεζή κεηαμχ επηζηεκφλσλ θαη θαζεγεηψλ παλεπηζηεκίσλ ζε νιφθιεξo ηνλ θφζκν. Αθφκε θαη ζήκεξα, κεκνλσκέλα άηνκα δελ κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ άκεζα ζην Γηαδίθηπν, αλ θαη νπνηνζδήπνηε πνπ δηαζέηεη ππνινγηζηή, κφληεκ, θαη δέρεηαη λα πιεξψλεη κηα κηθξή ζπλδξνκή ρξήζεο, κπνξεί λα απνθηήζεη πξφζβαζε ζην Internet κέζσ ελφο Φνξέα Παξνρήο Τπεξεζηψλ Internet. Ο Φνξέαο Παξνρήο Τπεξεζηψλ Internet (ISP) είλαη κηα εκπνξηθή επηρείξεζε κε κφληκε ζχλδεζε ζην Internet, ε νπνία δηαζέηεη πξνζσξηλέο ζπλδέζεηο ζε ζπλδξνκεηέο. Πξφζβαζε ζην Internet κπνξεί επίζεο λα γίλεηαη θαη κέζσ γλσζηψλ ππεξεζηψλ δηθηχνπ φπσο ε Prodigy θαη ε America Online θαζψο θαη κέζσ δηθηχσλ εγθαηεζηεκέλσλ απφ γηγαληηαίεο επηρεηξήζεηο φπσο νη Microsoft θαη AT&T. Έλα απφ ηα πην πεξίεξγα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Internet είλαη φηη θαλείο δελ είλαη ηδηνθηήηεο ηνπ θαη δελ έρεη θαλελφο είδνπο δηνηθεηηθή νξγάλσζε. Χο δεκηνχξγεκα ηνπ Ακεξηθάληθνπ Τπνπξγείνπ Άκπλαο γηα ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ έξεπλαο, απηή ε έιιεηςε ήηαλ ζθφπηκε ψζηε λα είλαη ιηγφηεξν εππξφζβιεην ζε πεξίπησζε πνιέκνπ ή ηξνκνθξαηηθψλ επηζέζεσλ. Γηα λα ζπλδεζεί ζην Internet έλα ππάξρνλ δίθηπν ρξεηάδεηαη απιψο λα πιεξψζεη έλα κηθξφ πνζφ εγγξαθήο θαη λα ζπκθσλήζεη ζε νξηζκέλα πξφηππα πνπ βαζίδνληαη ζην κνληέιν αλαθνξάο TPC/IP(Πξσηφθνιιν Διέγρνπ Μεηάδνζεο/ Πξσηφθνιιν ηνπ Internet). Σν θφζηνο είλαη κηθξφ επεηδή ην Internet δελ έρεη ηίπνηα ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ θαη, επνκέλσο, δελ ππάξρεη θφζηνο πνπ πξέπεη λα θαιπθζεί. Κάζε νξγαληζκφο αζθαιψο πιεξψλεη γηα ηα δηθά ηνπ δίθηπα θαη ηνπο δηθνχο ηνπ ηειεθσληθνχο ινγαξηαζκνχο, έμνδα πνπ είλαη φκσο αλεμάξηεηα απφ ην Internet. Έρνπλ ηδξπζεί πεξηθεξεηαθέο εηαηξίεο Internet ζηηο νπνίεο ηα δίθηπα-κέιε πξνσζνχλ φιεο ηηο κεηαδφζεηο ηνπο. Απηέο νη εηαηξείεο Internet δξνκνινγνχλ θαη πξνσζνχλ φιε ηελ θπθινθνξία κε θφζηνο φζν κηαο αζηηθήο ηειεθσληθήο θιήζεο. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ην θφζηνο ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ θαη ησλ άιισλ ζπλδέζεσλ κέζσ ηνπ Internet λα είλαη πνιχ ρακειφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ηειεθσληθφ, ηαρπδξνκηθφ, ή ηαρπκεηαθνξηθφ (θνχξηεξ), γεγνλφο πνπ θάλεη ην δηαδίθηπν 50

53 έλα πνιχ θηελφ κέζν επηθνηλσλίαο. Δπίζεο θαη πνιχ γξήγνξε κέζνδνο επηθνηλσλίαο, γηαηί ηα κελχκαηα θηάλνπλ νπνπδήπνηε ζηνλ θφζκν κέζα ζε δεπηεξφιεπηα ή ην πνιχ ζε έλα ή δπν ιεπηά. Θα ζπλερίζνπκε κε ηελ πεξηγξαθή ησλ πην ζεκαληηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπ Internet. 4.1ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΔ ΣΟΤ INTERNET Σν Internet βαζίδεηαη ζηελ ηερλνινγία πειάηε/δηαθνκηζηή. Οη ρξήζηεο ηνπ Γηαδηθηχνπ ειέγρνπλ απηφ πνπ θάλνπλ κε εθαξκνγέο πειάηε, φπσο ην ινγηζκηθφ ησλ θπιινκεηξεηψλ Ηζηνχ. ια ηα δεδνκέλα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ θαη ησλ ηνπνζεζηψλ Ηζηνχ, βξίζθνληαη απνζεθεπκέλα ζε δηαθνκηζηέο. Έλαο πειάηεο ρξεζηκνπνηεί Internet γηα λα δεηήζεη πιεξνθνξίεο απφ έλαλ ζπγθεθξηκέλν δηαθνκηζηή ηνπ Ηζηνχ πνπ βξίζθεηαη ζε έλα καθξηλφ ππνινγηζηή, θαη ν δηαθνκηζηήο επηζηξέθεη ζηνλ πειάηε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ δήηεζε επίζεο κέζσ ηνπ Internet. Σα ζεκεξηλά πεξηβάιινληα πειάηε πεξηιακβάλνπλ, φρη κφλν PC θαη άιινπο ππνινγηζηέο, αιιά θαη κία κεγάιε πνηθηιία ππνινγηζηψλ ρεξηνχ θαη ζπζθεπψλ πιεξνθνξηψλ, κεξηθέο απφ ηηο νπνίεο έρνπλ δπλαηφηεηα αζχξκαηεο πξφζβαζήο ζην Internet. Ο πίλαθαο 8.1 αλαθέξεη κεξηθέο απφ ηηο ζπζθεπέο πειάηε, νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο νπνίεο πεξηγξάθνληαη ζηα θεθάιαηα 4 θαη 7. Οη εηδηθνί πηζηεχνπλ φηη ν ξφινο ηνπ PC ή ηνπ επηηξαπέδηνπ ππνινγηζηή σο πειάηε ηνπinternet πεξηνξίδεηαη ζπλερψο, κηαο θαη ν θφζκνο ζηξέθεηαη ζε ηέηνηεο εχρξεζηεο εμεηδηθεπκέλεο ζπζθεπέο πιεξνθνξηψλ γηα ηε ζχλδεζή ηνπ κε ην Internet. 51

54 ηελ θαξδηά ηνπ Γηαδηθηχνπ βξίζθνληαη δηαθνκηζηέο απνθιεηζηηθά ρξεζηκνπνηνχκελνη ζην Internet ή αθφκε θαη εηδηθέο ππεξεζίεο ηνπ. Ζ εθαξκνγή θάζε ππεξεζίαο ηνπ Internet γίλεηαη κε έλα ή πεξηζζφηεξα πξνγξάκκαηα ινγηζκηθνχ. ιεο νη ππεξεζίεο κπνξεί λα ιεηηνπξγνχλ ζε έλα κφλν δηαθνκηζηή, φπσο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 8-1, αιιά δπλαηφ δηαθνξεηηθέο ππεξεζίεο λα έρνπλ θαηαλεκεζεί ζε δηαθνξεηηθά κεραλήκαηα. Μπνξεί λα ππάξρεη κφλν έλαο δίζθνο γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ απηψλ ησλ ππεξεζηψλ ή λα ππάξρνπλ πνιινί δίζθνη γηα θάζε θαηεγνξία, αλάινγα κε ηελ πνζφηεηα ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ απνζεθεχνληαη. Ο δηαθνκηζηήο Ηζηνχ δέρεηαη απφ ηνλ πειάηε αίηεκα γηα ηζηνζειίδεο ηηο νπνίεο πξνζπειάδεη απφ ηνλ δίζθν ζηνλ νπνίν βξίζθνληαη απνζεθεπκέλεο. Οη δηαθνκηζηέο Ηζηνχ έρνπλ επίζεο ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε άιιεο πιεξνθνξίεο πνπ βξίζθνληαη ζην εζσηεξηθφ ζχζηεκα πιεξνθνξηψλ ελφο νξγαληζκνχ θαη ηηο ζρεηηθέο κε απηφ βάζεηο δεδνκέλσλ ηνπ θαη επηζηξνθήο πιεξνθνξηψλ ζηνλ πειάηε ζε κνξθή ηζηνζειίδσλ. ΔΙΚΟΝΑ

55 Γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηνπ δηαθνκηζηή Ηζηνχ θαη ηηο ζρεηηθέο κε απηφ θαη ησλ εζσηεξηθψλ ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ νξγαληζκνχ ρξεζηκνπνηείηαη εμεηδηθεπκέλν ελδηάκεζν ινγηζκηθφ, πνπ πεξηιακβάλεη δηαθνκηζηέο εθαξκνγψλ θαη πξνζαξκνζκέλα πξνγξάκκαηα, γηα επεμεξγαζία παξαγγειηψλ, παξαθνινχζεζε απνζεκάησλ, ηήξεζε θαηαιφγσλ πξντφλησλ, θαη άιιεο ιεηηνπξγίεο ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ. Γηα παξάδεηγκα, αλ ν έλαο πειάηεο ζπκπιεξψζεη κηα ειεθηξνληθή θφξκα ζε κηα ηζηνζειίδα γηα λα παξαγγείιεη έλα πξντφλ, π.ρ. έλα θσηηζηηθφ, ην ελδηάκεζν ινγηζκηθφ ζα κεηαθξάζεη ην αίηεκα πνπ ππνβιήζεθε ζηελ ηζηνζειίδα ζε εληνιέο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ην εζσηεξηθφ ζχζηεκα επεμεξγαζίαο παξαγγειηψλ ηεο εηαηξίαο θαη ηε βάζε δεδνκέλσλ πειαηψλ. ηηο θπξηφηεξεο επηρεηξεκαηηθέο δπλαηφηεηεο ηνπ Internet πεξηιακβάλνληαη ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, νκάδεο εηδήζεσλ Usenet, LISTSERV, ζπλνκηιίεο, Telnet, FTP, gopher, θαη ν Παγθφζκηνο Ηζηφο. ιεο απηέο νη δπλαηφηεηεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αλάθηεζε θαη δηάζεζε πιεξνθνξηψλ. Ο πηλάθαο 8-2 αλαθέξεη ηηο δπλαηφηεηεο θαη πεξηγξάθεη ηηο ιεηηνπξγίεο πνπ ππνζηεξίδνπλ. - Εργαλεία επικοινωνίας ηοσ Internet Ζιεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν ( ). Σν Γηαδίθηπν έρεη γίλεη ην πην ζεκαληηθφ παγθφζκην ζχζηεκα ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, επεηδή 53

56 ζπλδέεη ηφζν πνιινχο αλζξψπνπο ζε φιν ηνλ θφζκν θαη βειηηψλεη ηελ παξαγσγηθφηεηα ψζηε κεξηθνί παξαηεξεηέο ην ζπγθξίλνπλ κε ηελ εθεχξεζε ηεο ηππνγξαθίαο κε θηλεηά ζηνηρεία απφ ην Γνπηεκβέξγην ην δέθαην πέκπην αηψλα. Οη νξγαληζκνί ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ησλ γξαθείσλ ηνπο γηα ηελ επηθνηλσλία κε πειάηεο θαη πξνκεζεπηέο. Οη εξεπλεηέο ρξεζηκνπνηνχλ απηφ ην κέζν γηα ηελ αληαιιαγή ηδεψλ, πιεξνθνξηψλ, αθφκε θαη εγγξάθσλ. Σν ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ έθαλε επίζεο δπλαηή ηε ζπλεξγαζία ζηελ έξεπλα θαη ζηελ ζπγγξαθή εξγαζηψλ, έζησ θαη αλ νη ζπκκεηέρνληεο βξίζθνληαη ζε απνζηάζεηο ρηιηάδσλ ρηιηνκέηξσλ. Με ην θαηάιιειν ινγηζκηθφ, ν ρξήζηεο δηεπθνιχλεηαη ζηελ επηζχλαςε εγγξάθσλ θαη αξρείσλ πνιπκέζσλ θαηά ηελ απνζηνιή ελφο κελχκαηνο ζε θάπνηνλ παξαιήπηε ή θαηά ηελ κεηάδνζε ηνπ ζε κηα πξνθαζνξηζκέλε νκάδα. Ζ εηθφλα 8-2 παξνπζηάδεη ηα κέξε απφ ηα νπνία απνηειείηαη κηα δηεχζπλζε ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ζην Internet. Σν ηκήκα ηεο δηεχζπλζεο ζηα αξηζηεξά ηνπ ζηηο δηεπζχλζεηο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ηνπ Γηαδηθηχνπ είλαη ην αλαγλσξηζηηθφ φλνκα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αηφκνπ ή νξγαληζκνχ. ηα δεμηά ηνπ βξίζθεηαη ην φλνκα ηεο πεξηνρήο. Σν φλνκα πεξηνρήο ή ηνκέα είλαη ην κνλαδηθφ φλνκα ελφο ζπλφινπ ππνινγηζηψλ ζπλδεδεκέλσλ ζην Internet. Ζ πεξηνρή πεξηέρεη ππνπεξηνρέο πνπ ρσξίδνληαη κε κηα ηειεία. Ζ πεξηνρή ζην άθξν δεμηά είλαη πεξηνρή αλσηέξνπ επηπέδνπ θαη θάζε πεξηνρή ζηα αξηζηεξά ηεο βνεζάεη ζηνλ πιεξέζηεξν πξνζδηνξηζκφ ηεο πεξηνρήο θαηά δίθηπν, ηκήκα νξγαληζκνχ, ε αθφκε θαη ζπγθεθξηκέλν ππνινγηζηή. Σν φλνκα πεξηνρήο αλψηεξνπ επηπέδνπ κπνξεί λα είλαη δηαθξηηηθφ είηε κηαο ρψξαο είηε κηαο ιεηηνπξγίαο, φπσο com γηα εκπνξηθή (commercial) επηρείξεζε ή gov γηα θξαηηθφ(government)νξγαληζκφ. ιεο νη δηεπζχλζεηο ηειεηψλνπλ κε ην δηαθξηηηθφ ρψξαο, εθηφο απηψλ πνπ βξίζθνληαη ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο νη νπνίεο θαλνληθά δελ ζπλδένληαη κε ηέηνηα έλδεημε. 54

57 ηελ εηθφλα 8-2, ην it είλαη ην φλνκα πεξηνρήο αλσηέξνπ επηπέδνπ, δηαθξηηηθφ ρψξαο πνπ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε είλαη ε Ηηαιία. Σν edu ζεκαίλεη φηη πξφθεηηαη γηα εθπαηδεπηηθφ(educational)ίδξπκά ην univpisa(ζε απηφ ην παξάδεηγκά, ην Παλεπηζηήκην ηεο Pisa)δείρλεη πνπ βξίζθεηαη ν ππνινγηζηήο ππεξεζίαο. - Ομάδες ειδήζεων Usenet (Forums) Οη νκάδεο ζπδεηήζεσλ Usenet είλαη παγθφζκηεο νκάδεο ζπδήηεζεο, ζηηο νπνίεο νη άλζξσπνη αληαιιάζζνπλ πιεξνθνξίεο θαη ηδέεο γηα ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα, φπσο ε ξαδηνινγία ή ηα ζπγθξνηήκαηα ξνθ. Ζ ζπδήηεζε γίλεηαη ζε κεγάινπο ειεθηξνληθνχο πίλαθεο αλαθνηλψζεσλ, ζηνπο νπνίνπο νπνηνζδήπνηε κπνξεί λα ζηέιλεη κελχκαηα πνπ ζα κπνξεί λα δηαβάδεη θάζε κέινο ηεο νκάδαο. ήκεξα ππάξρνπλ ζρεδφλ νκάδεο φπνπ ζπδεηείηαη νπνηνδήπνηε ζρεδφλ ζέκα ζα κπνξνχζε λα θαληαζηεί. Ζ ρξεκαηνδφηεζε θαη ε δηαρείξηζε θάζε ηνπνζεζίαο Usenet είλαη αλεμάξηεηε. - LISTSERV Έλαο άιινο ηχπνο δεκφζηαο νκάδαο ζπδήηεζεο είλαη ην ζχζηεκα LISTSERV,ζην νπνίν νη ζπδεηήζεηο δηεμάγνληαη ζε πξνθαζνξηζκέλεο νκάδεο πνπ φκσο ρξεζηκνπνηνχλ θαηαιφγνπο αιιεινγξαθίαο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ αληί γηα πίλαθεο αλαθνηλψζεσλ. Αλ βξείηε θάπνην ζέκα LISTSERV πνπ ζαο ελδηαθέξεη, κπνξείηε λα δειψζεηε ζπκκεηνρή. Απφ εθείλε ηε ζηηγκή θαη ζην εμήο, ζα παίξλεηε κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ζαο φια ηα κελχκαηα πνπ άιινη ζηέιλνπλ ζρεηηθά κε ην ζέκα απηφ. Μπνξείηε θαη εζείο κε ηε ζεηξά ζαο λα ζηείιεηε έλα κήλπκα ζηε δηθή ζαο νκάδα LISTSERV, νπφηε απηφ ζα κεηαδνζεί απηφκαηα ζε φια ηα άιια κέιε. Τπάξρνπλ δεθάδεο ρηιηάδεο νκάδεο LISTSERV. - σνομιλία Ζ ζπλνκηιία δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζε δχν ή πεξηζζφηεξα πξφζσπα πνπ είλαη ηαπηφρξνλα ζπλδεδεκέλα ζην Internet λα δηεμάγνπλ δσληαλή θαη αιιειεπηδξαζηηθή ζπλνκηιία. Οη νκάδεο ζπλνκηιίαο ρσξίδνληαη ζε θαλάιηα, θαζέλα απφ ηα νπνία έρεη δηθφ ηνπ ζέκα ζπδήηεζεο. Ζ πξψηε γεληά ησλ εξγαιείσλ ζπλνκηιίαο αθνξνχζε γξαπηή ζπλνκηιία, ζηελ νπνία νη ζπκκεηέρνληεο πιεθηξνινγνχζαλ ηηο απφςεηο ηνπο ζην πιεθηξνιφγην θαη δηάβαδαλ ηηο απαληήζεηο ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή ηνπο. Σψξα φκσο 55

58 αξρίδνπλ λα γίλνληαη δεκνθηιή θαη ζπζηήκαηα κε δπλαηφηεηεο θσλεηηθήο ζπλνκηιίαο, φπσο απηά πνπ πξνζθέξνπλ νη HearMe θαη Excite. Μηα πξφζθαηε βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ ζπλνκηιίαο είλαη ή ζηηγκηαία απνζηνιή κελπκάησλ, ή νπνία επηηξέπεη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα δεκηνπξγνχλ αθφκε θαη δηθά ηνπο θαλάιηα ζπλνκηιίαο. Σν ζχζηεκα ζηηγκηαίαο απνζηνιήο κελπκάησλ πξνεηδνπνηεί ηνλ ρξήζηε φηαλ θάπνηνο απφ ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ θαηάινγν βξίζθεηαη ζηε γξακκή ηνπ δηθηχνπ, έηζη ψζηε λα μεθηλήζεη κηα ζπλνκηιία κε απηφλ. Τπάξρνπλ δηαζέζηκα αξθεηά αληαγσληζηηθά ζπζηήκαηα ζηηγκηαίαο απνζηνιήο Online. Μεξηθά απφ απηά ηα ζπζηήκαηα πξνβιέπνπλ θαη ζηηγκηαία κελχκαηα θσλήο, νπφηε ν ρξήζηεο κπνξεί λα παηήζεη ζε έλα θνκκάηη talk (νκηιία)θαη λα κηιήζεη κε ην άιιν πξφζσπν κέζσ ηνπ δηθηχνπ. Απηή ε κέζνδνο επηθνηλσλίαο κπνξεί λα γίλεη απνηειεζκαηηθφ επηρεηξεκαηηθφ εξγαιείν, αξθεί νη άλζξσπνη πνπ κπνξνχλ λα ηελ αμηνπνηήζνπλ λα έρνπλ νξίζεη απφ πξηλ ηελ ψξα ηεο ζπλάληεζεο θαη ην ζέκα γηα ην νπνίν ζα κηιήζνπλ. Πνιιέο δηθηπαθέο επηρεηξήζεηο ιηαληθνχ εκπνξίνπ εκπινπηίδνπλ ηηο ηνπνζεζίεο ηνπο ζηνλ Ηζηφ κε ππεξεζίεο ζπλνκηιίαο πξνθεηκέλνπ λα πξνζειθχζνπλ επηζθέπηεο, λα ελζαξξχλνπλ ηελ επαλάιεςε αγνξψλ, θαη γηα λα βειηηψζνπλ ηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ ηνπο. - Telnet Σο Telnet Σν Telnet είλαη πξσηφθνιιν πνπ απνθαζηζηά κηα γξήγνξε θαη ρσξίο ζθάικαηα ζχλδεζε κεηαμχ δχν ππνινγηζηψλ θαη ζαο επηηξέπεη, γηα παξάδεηγκά, λα ζπλδεζείηε κε ηνλ ππνινγηζηή ηεο επηρείξεζεο ζαο απφ έλα απνκαθξπζκέλν ππνινγηζηή ελψ βξίζθεζηε ζην δξφκν ή δνπιεχεηε απφ ην ζπίηη. Μπνξείηε επίζεο κε απηφλ ηνλ ηξφπν λα ζπλδέεζηε κε ππνινγηζηέο ηξίησλ πνπ είλαη δηαζέζηκνη ζην θνηλφ, φπσο ν θαηάινγνο ηεο βηβιηνζήθεο ηνπ Κνγθξέζνπ ησλ Ζ.Π.Α. Σν Telnet ρξεζηκνπνηεί ηε δηεχζπλζε ηνπ ππνινγηζηή πνπ δίλεηε γηα λα ηνλ εληνπίζεη θαη λα ζαο ζπλδέζεη κε απηφλ. 4.2ΑΝΑΚΣΖΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΩΝ ΣΟ INTERNET Ζ αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ είλαη κηα δεχηεξε βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ Internet. Πνιιέο εθαηνληάδεο θαηάινγνη βηβιηνζεθψλ είλαη δηαζέζηκνη ζην δίθηπν κέζσ ηνπ Internet θαη ζε απηνχο πεξηιακβάλνληαη θαη κεξηθνί πνιχ κεγάινη, φπσο ηεο Βηβιηνζήθεο ηνπ θνγθξέζνπ ησλ Ζ.Π.Α., ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο California, θαη ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Harvard. 56

59 Δπηπιένλ, νη ρξήζηεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πξαγκαηνπνηνχλ αλαδεηήζεηο ζε πνιιέο ρηιηάδεο βάζεηο δεδνκέλσλ πνπ είλαη δηαζέζηκεο ζην θνηλφ απφ επηρεηξήζεηο, θξαηηθέο ππεξεζίεο, θαη κε θεξδνζθνπηθνχο νξγαληζκνχο. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα βξίζθνπλ πιεξνθνξίεο γηα θάζε ζρεδφλ ζέκα πνπ ππάξρεη απνζεθεπκέλν ζε απηέο ηηο βάζεηο δεδνκέλψλ θαη ηηο βηβιηνζήθεο. Πνιινί ρξεζηκνπνηνχλ ην Internet γηα λα εληνπίδνπλ θαη λα θαηεβάδνπλ πνηνηηθφ ινγηζκηθφ ππνινγηζηψλ πνπ δηαηίζεηαη δσξεάλ απφ πξνγξακκαηηζηέο ζε φιν ηνλ θφζκν. Σν Internet είλαη κηα εζεινληηθή απνθεληξσκέλε πξνζπάζεηα ρσξίο θεληξηθφ θαηάινγν ησλ ηνπνζεζηψλ θαη φζνλ ζπκκεηέρνπλ ζε απηφ, θαη ρσξίο θαηάινγν ησλ δεδνκέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζε απηέο ηηο ηνπνζεζίεο ππάξρεί επνκέλσο έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα-λα βξείηε απηφ πνπ ζέιεηε αλάκεζα ζηηο απνζήθεο δεδνκέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζε βηβιηνζήθεο θαη βάζεηο δεδνκέλσλ. Δδψ ζα παξνπζηάζνπκε δπν ζεκαληηθέο κεζφδνπο πξφζβαζεο ζε ππνινγηζηέο θαη εληνπηζκνχ αξρείσλ. ηελ ελφηεηά γηα ηνλ Παγθφζκην Ηζηφ ζα αλαπηχμνπκέ θαη άιιεο κεζφδνπο αλάθηεζεο πιεξνθνξηψλ. - FTP Σν Πξσηφθνιιν κεηαθνξάο αξρείσλ (FTP) ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πξφζβαζε ζε έλαλ απνκαθξπζκέλν ππνινγηζηή θαη ηελ αλάθηεζε αξρείσλ απφ απηψλ. Σν FTP είλαη γξήγνξε θαη εχθνιε κέζνδνο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη γλσξίδεηαη ηελ ηνπνζεζία ηνπ απνκαθξπζκέλνπ ππνινγηζηή ζηνλ νπνίν ππάξρεη ην αξρείν πνπ ζέιεηε. Αθνχ ζπλδεζείηε κε εθείλνλ, κπνξείηε λα κεηαθηλεζείηε ζηνπο θαηαιφγνπο αξρείσλ πνπ είλαη δηαζέζηκνί ζηνπο ρξήζηεο FTP γηα λα αλαδεηήζεηε ην αξρείν(ή ηα αξρεία) πνπ ζέιεηε λα αλαθηήζεηε. Μφιηο ηα βξείηε, ην πξσηφθνιιν FTP δηεπθνιχλεη ηε κεηαθνξά ηνπο ζην δηθφ ζαο ππνινγηζηή. - Gopher Πνιιά αξρεία θαη ςεθηαθέο πιεξνθνξίεο πνπ δηαηίζεληαη κέζσ FTP είλαη επίζεο δηαζέζηκα θαη κέζσ ππεξεζηψλ gopher. Σν είλαη έλα εξγαιείν ππνινγηζηή πειάηε πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην ρξήζηε λα εληνπίδεη πιεξνθνξίεο απνζεθεπκέλεο ζε δηαθνκηζηέο gopher ζην Internet κε ηε βνήζεηα κηαο ζεηξάο εχρξεζηψλ ηεξαξρηθψλ κελνχ. ην internet ππάξρνπλ ρηιηάδεο ηνπνζεζίεο δηαθνκηζηψλ gopherζε φιν ηνλ θφζκν. Κάζε ηνπνζεζία gopher έρεη δηθφ ηεο ζχζηεκα κελνχ κε θαηάινγν εμεηδηθεπκέλσλ ζεκάησλ, ηνπηθψλ αξρείσλ, θαη άιισλ ζρεηηθψλ ηνπνζεζηψλ gopher.μηα ηνπνζεζία gopher κπνξεί λα πεξηέρεη ρηιηάδεο 57

60 ζηνηρεία ζηα κελνχ ηεο ηαλ ρξεζηκνπνηείηαη ινγηζκηθφ gopher γηα λα αλαδεηήζεηε θάπνην ζπγθεθξηκέλν ζέκα θαη λα δηαιέμεηε θάπνην ζρεηηθφ ζηνηρείν απφ έλα κελνχ, ν δηαθνκηζηήο ζα ζαο κεηαθέξεη απηφκαηα ζην θαηάιιειν αξρείν ηνπ ίδηνπ ή άιινπ δηαθνκηζηή, αλάινγα κε ην πνπ βξίζθεηαη απηφ ην ζηνηρείν. ην δηαθνκηζηή ε δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη:παξνπζηάδνληαη θαη άιια κελνχ αξρείσλ θαη άιισλ ηνπνζεζηψλ gopher πνπ κπνξεί λα ζαο ελδηαθέξνπλ. Μπνξείηε λα κεηαθηλεζείηε απφ ηελ κηα ηνπνζεζία ζηελ άιιε, θάλνληαο ηελ αλαδήηεζε ζαο πην ζπγθεθξηκέλε θαζψο πξνρσξάηε θαη εληνπίδεηαη πιεξνθνξίεο απφ φιν ηνλ θφζκν. Με ηνπο πεξηγξαθηθνχο θαηαιφγνπο κελνχ πνπ είλαη ζπλδεδεκέλνη κε άιιεο ηνπνζεζίεο gopher, δελ είλαη αλάγθε λα γλσξίδεηαη απφ πξηλ πνπ βξίζθνληαη ηα ζρεηηθά αξρεία νχηε πνηα είλαη ε αθξηβήο δηεχζπλζε FTP ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ππνινγηζηή. (LAUDON, 2002, ) 4.3ΟΦΔΛΖ ΣΟΤ INTERNET ΓΗΑ ΣΟΤ ΟΡΓΑΝΗΜΟΤ Σν Internet, ηα ελδνδίθηπα, θαη ηα ππεξελδνδίθηπα γίλνληαη ζηαδηαθά ηα θχξηα πεξηβάιινληα ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ θαη ειεθηξνληθήο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, επεηδή απηή ε ηερλνινγία έρεη πνιιά πιενλεθηήκαηα. Ζ παγθφζκηα ζπλδεζηκφηεηα ηνπ Internet, ε επθνιία ρξήζεο ηνπ, ην ρακειφ θφζηνο, θαη νη δπλαηφηεηεο πνιπκέζσλ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηε δεκηνπξγία αιιειεπηδξαζηηθψλ εθαξκνγψλ, ππεξεζηψλ θαη πξντφλησλ. Με ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ηνπ Internet, νη νξγαληζκνί κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ην θφζηνο επηθνηλσλίαο θαη ζπλαιιαγψλ ηνπο, λα βειηηψζνπλ ην ζπληνληζκφ θαη ηε ζπλεξγαζία, θαη λα επηηαρχλνπλ ηε δηαλνκή ηεο γλψζεο. Απηά ηα νθέιε ζπλνςίδνληαη ζηνλ πίλαθα ΤΝΓΔΗΜΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΑΓΚΟΜΗΑ ΔΜΒΔΛΔΗΑ Ζ αμία ηνπ Internet βξίζθεηαη ζηελ δπλαηφηεηα λα ζπλδέεη εχθνια θαη θηελά ηφζνπο πνιινχο αλζξψπνπο απφ ηφζα πνιιά κέξε ηνπ θφζκνπ. Οπνηνζδήπνηε έρεη κηα δηεχζπλζε ζην Internetκπνξεί λα ζπλδέεηαη κε έλαλ ππνινγηζηή θαη λα θηάλεη ζε έλαλ άιιν ππνινγηζηή ζην δίθηπν, αλεμάξηεηα απφ ηε ζέζε, ηνλ ηχπν, ή ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ππνινγηζηή. Ζ παγθφζκηα ζπλδεζηκφηεηα ηνπ Internet θαη ε επθνιία ζηε ρξήζε ηνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηηο εηαηξίεο λα επηθνηλσλνχλ κε επηρεηξήζεηο θαη άηνκα, θάηη πνπ αιιηψο ζα ήηαλ αδχλαην. Οη εηαηξίεο κπνξνχλ λα 58

61 ζπλδένληαη θαηεπζείαλ κε πξνκεζεπηέο, ζπλεξγάηεο, νη κεκνλσκέλνπο πειάηεο ηνπο κε ην ίδην ρακειφ θφζηνο, αθφκε θαη αλ βξίζθνληαη ζηελ άιιε άθξε ηνπ θφζκνπ. Οη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα εληνπίδνπλ θαηλνχξγηεο δηεμφδνπο πψιεζεο ησλ πξντφλησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ ηνπο ζην εμσηεξηθφ, επεηδή ην Internet δηεπθνιχλεη ηηο δηαζπλνξηαθέο ζπλαιιαγέο θαη ξνέο πιεξνθνξηψλ (Quelch θαη Klein, 1996).To Internet απνηειεί έλα κέζνπ ρακεινχ θφζηνπο γηα ηε δηακφξθσζε παγθφζκησλ ζπκκαρηψλ θαη εηθνληθψλ νξγαληζκψλ. Ο Ηζηφο δηαζέηεη ηππνπνηεκέλε δηαζχλδεζε θαη θηελή πξνζπέιαζε ζε φιν ηνλ θφζκν, νη νπνίεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηε δεκηνπξγία ζπζηεκάησλ επηθνηλσλίαο κεηαμχ φισλ ζρεδφλ ησλ νξγαληζκψλ (Isakowitz, Bieber, θαη Vitali, 1998). To Internet δηεπθνιχλεη ηηο εηαηξίεο θαη κεηψλεη ην θφζηνο πξνζσπηθνχ ηνπο θαηά ην άλνηγκα λέσλ αγνξψλ ή θαηά ηελ εξγαζία ζε απνκνλσκέλεο πεξηνρέο, επεηδή δελ ππάξρεη αλάγθε εγθαηάζηαζεο δηθψλ ηνπο δηθηχσλ. Οη κηθξέο εηαηξίεο, γηα ηηο νπνίεο ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο, αγνξψλ, θαη πσιήζεσλ ζην εμσηεξηθφ ζα ήηαλ αιιηψο δπζβάζηαρηφ, ζα δηαπηζηψζνπλ φηη ην Internet είλαη ηδηαίηεξα πνιχηηκν ΜΔΗΩΜΔΝΟ ΚΟΣΟ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ Πξηλ απφ ηελ εκθάληζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, νη νξγαληζκνί έπξεπε λα εγθαζηζηνχλ δηθά ηνπο δίθηπα επξείαο πεξηνρήο(wan) ή λα γίλνληαη ζπλδξνκεηέο ζε ππεξεζίεο δηθηχνπ πξνζηηζέκελεο αμίαο(van). Ζ πηνζέηεζε ηνπ Internet, αλ θαη δελ είλαη δσξεάλ, έρεη γηα πνιινχο νξγαληζκνχο πνιχ κηθξφηεξν θφζηνο απφ ηελ αλάπηπμε ηδησηηθνχ δηθηχνπ ή ηελ θαηαβνιή ζπλδξνκήο ζε δίθηπν πξνζηηζέκελεο αμίαο. Δπνκέλσο ην Internet βνεζάεη ηνπο νξγαληζκνχο λα κεηψζνπλ ή λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηηο ιεηηνπξγηθέο ηνπο δαπάλεο απφ ηελ επέθηαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο. Ζ Schlumberger Ltd, εηαηξία θαηαζθεπήο ειεθηξνληθψλ θαη εμνπιηζκνχ εμφξπμεο πεηξειαίνπ πνπ εδξεχεη ζην Παξίζη θαη ζηε Νέα Τφξθε, έρεη δξαζηεξηφηεηα ζε 85 ρψξεο ηνπ θφζκνπ θαη ην πεξηζζφηεξν απφ ην πξνζσπηθφ ηεο βξίζθεηαη ζε απνκαθξπζκέλα ζεκεία. Ζ εγθαηάζηαζε ελφο δηθνχ ηεο δηθηχνπ γηα ιίγα άηνκα ζε θάζε απνκαθξπζκέλν ζεκείν ζα ήηαλ απαγνξεπηηθά αθξηβή. Υάξε ζην Γηαδίθηπν, νη κεραληθνί ηεο Schlumberger ζην Νηνπκπάη (ζηνλ Πεξζηθφ Κφιπν) κπνξνχλ λα βιέπνπλ ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν ηνπο θαη λα έρνπλ ζηελή επηθνηλσλία κε ηε δηνίθεζε κε πνιχ κηθξφ θφζηνο. Σν πξνζσπηθφ ζηα εξγνηάμηα κπνξεί επίζεο λα παξαθνινπζεί ηηο εξγαζίεο εξεπλψλ ην ίδην θαιά φπσο θαη ην πξνζσπηθφ κέζα ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. Ζ Schlumberger δηαπίζησζε 59

62 φηη, απφ ηφηε πνπ κεηέθεξε ηηο επηθνηλσλίεο απφ ην δηθφ ηεο δίθηπν ζην Γηαδίθηπν, ην ζπλνιηθφ θφζηνο επηθνηλσληψλ κεηψζεθε. Σν ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν κεηψλεη ην θφζηνο ηεο θσλεηηθήο επηθνηλσλίαο θαη ηεο απνζηνιήο εγγξάθσλ κε θνχξηεξ(νη ππάιιεινη επηζπλάπηνπλ νιφθιεξα έγγξαθα ζηα ειεθηξνληθά ηνπο κελχκαηα). Έρεη ήδε αλαπηπρζεί πιηθφ θαη ινγηζκηθφ ηειεθσλίαο Internet,ην νπνίν επηηξέπεη ζηηο επηρεηξήζεηο λα ρξεζηκνπνηνχλ ην Internet γηα ηειεθσληθή κεηάδνζε θσλήο,(σα πξντφληα ηειεθσλίαο Internet νλνκάδνληαη κεξηθέο θνξέο πξντφληα ηειεθσλίαο IP). Γηα παξάδεηγκα, ην γξαθείν ηεο Νέαο Τφξθε ο ηεο Ηαπσληθήο εηαηξείαο Kanematsu, πιήξσλε πεξηζζφηεξα απφ $10,000 θάζε κήλα ζε ηειεθσληθνχο ινγαξηαζκνχο, θχξηνο ιφγσ ηεο ελνηθίαζεο κηαο γξακκήο 64kbpsκεηαμχ ηνπ Σφθην θαη ηεο Νέαο Τφξθεο Ζ εηαηξεία ήζειε λα ζπλδέζεη ηα απνκαθξπζκέλα γξαθεία ηεο, πνπ φια ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ίδην εμνπιηζκφ, κε θσλή θαη θαμ. Σν 1997, ε εηαηξεία άξρηζε λα ρξεζηκνπνηεί ηειεθσλία Internet γηα ηα ηειεθσλήκαηα κεηαμχ Σφθην θαη Νέαο Τφξθεο, κε ηελ εγθαηάζηαζε δηαθνκηζηψλ Compaq ProLiant θαη ινγηζκηθφ ηειεθσλίαο Internet γηα δηαθνκηζηέο ηεο Lucent Technologies.Ζ Kanematsu έρεη ηψξα ην έλα ηξίην ηνπ πξνεγνχκελνπ θφζηνπο ηειεθσλεκάησλ, εμνηθνλνκψληαο $6,000 θάζε κήλα (Lewis,1999). Αλ θαη ε ηειεθσλία Internet βξίζθεηαη αθφκα ηερληθά ζε πξσηφιεην ζηάδην, νη εηαηξίεο ζα ζηξέθνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζε απηήλ θαζψο ζα βειηηψλεηαη ε πνηφηεηα. Ζ ηερλνινγία ηνπ Internet κπνξεί επίζεο λα βνεζήζεη ζηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ επηθνηλσληψλ δίλνληαο ζηηο εηαηξίεο ηε δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγήζνπλ εηθνληθά ηδησηηθά δίθηπα σο ρακεινχ θφζηνπο ππνθαηάζηαην ησλ ηδησηηθψλ δηθηχσλ επξείαο πεξηνρήο (WAN). Έλα εηθνληθφ ηδησηηθφ δίθηπν (VPN) είλαη κηα αζθαιήο ζχλδεζε κεηαμχ δχν ζεκείσλ κέζσ ηνπ Internet θαη δηαηίζεηαη απφ ηνπο θνξείο παξνρήο ππεξεζηψλ Internet (ISP) Απηφ έρεη πνιιέο απφ ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ηδησηηθνχ δηθηχνπ ζε πνιχ ρακειφηεξν θφζηνο απφ ηε ρξήζε κηζζσκέλσλ ηδησηηθψλ ηειεθσληθψλ γξακκψλ ή απφ ηηο ζπλδέζεηο αλακεηάδνζεο πιαηζίσλ(frame-relay). Οη εηαηξίεο κπνξνχλ λα εμνηθνλνκνχλ ην θφζηνο ππεξαζηηθήο επηθνηλσλίαο, επεηδή νη εξγαδφκελνη ζε απηέο κπνξνχλ λα πξνζπειάδνπλ απνκαθξπζκέλεο ηνπνζεζίεο κε ην θφζηνο κηαο ηνπηθήο θιήζεο ζηνλ θνξέα παξνρήο ππεξεζηψλ Internet. Ζ εηθφλα 8-6 παξνπζηάδεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ελφο εηθνληθνχ ηδησηηθνχ δηθηχνπ κε ηε ρξήζε πξσηνθφιινπ ζήξαγγαο απφ ζεκείν ζε ζεκείν(point-to point tunneling protocol, PPTP),ην νπνίν είλαη έλα απφ ηα αληαγσληζηηθά πξσηφθνιια πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ πξνζηαζία ηεο κεηάδνζεο 60

63 δεδνκέλσλ κέζσ ηνπ δεκνζίνπ Internet. Οη εηαηξίεο αξρίδνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ εηθνληθά ηδησηηθά δίθηπα γηα λα κεηψζνπλ ηα έμνδα ηεο δηθηχσζεο επξείαο πεξηνρήο. Γηα παξάδεηγκα, ε Forum Corporation, κηα επηρείξεζε παξνρήο ππεξεζηψλ απφ ηε Βνζηφλε, εμνηθνλνκεί $6,000 ην κήλα ρξεζηκνπνηψληαο έλα ηέηνην δίθηπν αληί γηα κηζζσκέλεο γξακκέο γηα ηελ ζχλδεζε κε ην γξαθείν ηεο ζην Υνλγθ Κνλγθ (Wallece,1999) ΥΑΜΖΛΟ ΚΟΣΟ ΤΝΑΛΛΑΓΩΝ Οη επηρεηξήζεηο δηαπίζησζαλ φηη ε ειεθηξνληθή δηελέξγεηα ζπλαιιαγψλ κπνξεί λα γίλεη κε κηθξφ πνζνζηφ ηνπ θφζηνπο δηαδηθαζίαο πνπ βαζίδεηαη ζε ραξηηά. Γηα παξάδεηγκα, ην θφζηνο ραξηηνχ θαη εξγαζίαο γηα ηε δεκηνπξγία θαη δηεθπεξαίσζε κηαο παξαγγειίαο αγνξάο κπνξεί λα θηάζεη ηα 45 επξψ ζε ζχγθξηζε κε ην 1.25 επξψ ηεο αληίζηνηρεο ειεθηξνληθήο κέζσ ηνπ Internet. Σν κέζν θφζηνο κηαο ιηαληθήο ηξαπεδηθήο ζπλαιιαγήο είλαη 1,50 επξψ ζε ζχγθξηζε κε ηα 15 σο 25 επξσιεπηά ηεο αληίζηνηρεο ειεθηξνληθήο ζπλαιιαγήο. Σν Internet κεηψλεη ην θφζηνο ζπλαιιαγήο αθφκε πεξηζζφηεξν. Αθνινπζνχλ κεξηθά παξαδείγκαηα: Ζ BeamScope Canada Inc, απφ ην Richmont Ζill ηνπ Ontario, ππνιφγηζε φηη ην θφζηνο δηεθπεξαίσζεο παξαγγειηψλ κέζσ ηνπ Ηζηνχ θνζηίδεη 15 ζεληο ζε αληίζεζε κε ηα 5 ε 15 δνιάξηα ησλ παξαγγειηψλ κε πξνζσπηθή επηθνηλσλία. Αιιά θαη νη πειάηεο κέλνπλ ηθαλνπνηεκέλνη κε ηε δπλαηφηεηα λα θάλνπλ ηα ςψληα ηνπο κέζσ ηνπ δηθηχνπ. Κάζε θνξά πνπ νη πειάηεο ηεο Federal Express ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηνπνζεζία FedEx ζηνλ Ηζηφ γηα λα πιεξνθνξεζνχλ ηελ θαηάζηαζε απνζηνιήο ησλ δεκάησλ ηνπο, αληί λα δεηήζνπλ πιεξνθνξίεο απφ ην ηειέθσλν, ε εηαηξία εμνηθνλνκεί 8 δνιάξηα, θάηη πνπ ζεκαίλεη εμνηθνλφκεζε 2 εθαηνκκπξίσλ δνιαξίσλ ζηα ιεηηνπξγηθά έμνδα θάζε ρξφλν. Ζ Oracle Corporation μφδεπε 350 δνιάξηα γηα θάζε ζπκκεηέρνληα ζηα ζεκηλάξηα επίδεημεο ησλ πξντφλησλ. Ζ κεηαθνξά ησλ ίδησλ ζεκηλαξίσλ ζην δίθηπν, ε παξνπζίαζε ηνπ πιηθνχ κε θείκελφ, εηθφλα, θαη ήρν, θαη ε απάληεζε ζηα εξσηήκαηα κέζσ ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ θνζηίδεη κφλν 198 δνιάξηα γηα θάζε ζπκκεηέρνληα(richtel,1999). 61

64 4.3.4ΜΔΗΩΜΔΝΟ ΚΟΣΟ ΜΔΟΛΑΒΖΖ Καζψο νη νξγαληζκνί επεθηείλνληαη θαη ε παγθνζκηνπνίεζε ζπλερίδεηαη, ε αλάγθε ζπληνληζκνχ δξαζηεξηνηήησλ ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο γίλεηαη φιν θαη πην θξίζηκε. Σν Internet κεηψλεη ην θφζηνο κεζνιάβεζεο- ην θφζηνο ηεο δηνίθεζεο πξνζσπηθνχ θαη ηνπ ζπληνληζκνχ ηεο δνπιείαο ηνποεπεηδή δηαζέηεη δίθηπα θαη επηθνηλσλίεο ρακεινχ θφζηνπο θαη εξγαιεία ζπλεξγαζίαο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Ζ Schlumberger ρξεζηκνπνηεί ην Γηαδίθηπν γη απηφλ ην ζθνπφ θαη ην ίδην θάλεη θαη ε Cisco Systems, ν γίγαληαο ησλ δηθηχσλ. Ζ ηειεπηαία ρξεζηκνπνηεί εληαηηθά ην Internet γηα ηελ ζχλδεζε ησλ θεληξηθψλ γξαθείσλ ηεο εηαηξείαο ζην San California κε ηα πεξηζζφηεξα απφ 225 γξαθεία πσιήζεσλ θαη ππνζηήξημεο πνπ έρεη ζε 75 ρψξεο ηνπ θφζκνπ. Οη ππάιιεινη ηεο Cisco ρξεζηκνπνηνχλ ην εηαηξηθφ ελδνδίθηπν γηα λα ππνβάιινπλ θαηαζηάζεηο ησλ εμφδσλ ηνπο, λα εθπαηδεχνληαη, θαη λα θάλνπλ αιιαγέο ζην πξφγξακκα ηεο πγεηνλνκηθήο αζθάιηζεο ηνπο. Ζ εηαηξεία βαζίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηνλ Ηζηφ θαη ζην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηε δηνίθεζε ησλ ππαιιήισλ ΔΠΗΣΑΥΤΝΖ ΣΖ ΓΗΑΝΟΜΖ ΓΝΩΖ ηε ζεκεξηλή νηθνλνκία ησλ πιεξνθνξηψλ, ε γξήγνξε πξφζβαζε ζηε γλψζε είλαη θξίζηκε γηα ηελ επηηπρία πνιιψλ εηαηξηψλ. Σν Internet βνεζάεη ζηε επίιπζε απηνχ ηνπ πξνβιήκαηνο. Οη νξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνχλ ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν θαη βάζεηο δεδνκέλσλ ζην δίθηπν κε ζηφρν ηελ άκεζε πξνζπέιαζε πεγψλ πιεξνθνξηψλ ζε θξίζηκνπο ηνκείο, φπσο επηρεηξεκαηηθνχο, επηζηεκνληθνχο, λνκηθνχο, θαη θξαηηθνχο. Με εθηπθισηηθή ηαρχηεηα, ην Internet κπνξεί λα ζπλδέεη έλα κνλαρηθφ εξεπλεηή, πνπ θάζεηαη κπξνζηά ζε κηα νζφλε ππνινγηζηή, κε ηεξάζηηεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ(θαη γξαθηθψλ)ζε φιν ηνλ θφζκν, πξάγκα πνπ αιιηψο ζα ήηαλ ππεξβνιηθά αθξηβφ ή δχζθνιν. Γηα παξάδεηγκα, νη επηζηήκνλεο κπνξνχλ αλ έρνπλ θσηνγξαθίεο πνπ παίξλνπλ νη δηαζηεκηθέο ζπζθεπέο ηεο NASA κέζα ζε κηα ψξα απφ ηε ιήςε ηνπο. Δίλαη πηα εχθνιν λα θνζηίδεη ειάρηζηα ζε νξγαληζκνχο, λα βξίζθνπλ ηηο πην πξφζθαηεο ζηαηηζηηθέο ηνπ Τπνπξγείνπ Δκπνξίνπ ησλ Ζ.Π.Α., ηξέρνληα θαηξηθά δεδνκέλα, θαζψο θαη λνκνζεηήκαηα θξαηψλ ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν. 62

65 Δθηφο απφ ηελ πξνζπέιαζε δεκνζίσλ πεγψλ γλψζεο ζην Internet θαη ζηνλ Ηζηφ, νη εηαηξίεο κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχλ εζσηεξηθέο ηνπνζεζίεο Ηζηνχ γηα ηελ απνζήθεπζε ηεο γλψζεο ηεο δηθήο ηνπο νξγάλσζεο. Απηή ε γλψζε κπνξεί λα νξγαλσζεί ζε ηζηνζειίδεο πνιπκέζσλ, ψζηε λα δνζεί ζην πξνζσπηθφ πην εχθνιε πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο θαη ζπζζσξεπκέλε εκπεηξία. Σν ινγηζκηθφ ησλ θπιινκεηξεηψλ Ηζηνχ δηαζέηεη εληαία δηαζχλδεζε γηα ηελ πξνζπέιαζε ηφζν εζσηεξηθψλ εηαηξηθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ φζν θαη εμσηεξηθψλ πεγψλ πιεξνθνξηψλ. (LAUDON, 2002, ) 4.4ΤΣΖΜΑΣΑ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΩΝ ΚΑΗ ΓΝΩΖ Ζ εξγαζία ζε πιεξνθνξίεο ζπλίζηαηαη θπξίσο ζηε δεκηνπξγία ή επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ. Δθηειείηαη απφ πξνζσπηθφ πνπ εξγάδεηαη ζε πιεξνθνξίεο θαη ζπλήζσο δηαθξίλεηαη ζε δχν θαηεγνξίεο: πξνζσπηθφ γξαθείνπ πνπ θπξίσο επεμεξγάδεηαη θαη θαηαλέκεη πιεξνθνξίεο θαη εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ πνπ θπξίσο δεκηνπξγεί γλψζεο θαη πιεξνθνξίεο. Παξαδείγκαηα πξνζσπηθνχ γξαθείνπ είλαη νη γξακκαηείο, ην πξνζσπηθφ πσιήζεσλ, νη ινγηζηέο θαη νη ζρεδηαζηέο. Οη εξεπλεηέο, νη δεκηνπξγνί ζρεδίσλ, νη ζπγγξαθείο, θαη νη δηθαζηέο απνηεινχλ παξαδείγκαηα εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Σν εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ δηαθξίλεηαη απφ ην πξνζσπηθφ γξαθείνπ επεηδή ζπλήζσο έρεη πςειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν θαη ζπκκεηέρεη ζε επαγγεικαηηθέο νξγαλψζεηο. Δθηφο απηνχ, ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ αζθεί ζπλήζσο αλεμάξηεηε θξίζε θαηά ηελ εξγαζία ηνπ. Σν πξνζσπηθφ γξαθείνπ θαη ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ έρνπλ δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ζε πιεξνθνξίεο θαη ππάξρνπλ δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα πνπ ηνπο ππνζηεξίδνπλ ΓΗΑΝΟΜΖ ΓΝΩΖ: ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΡΑΦΔΗΟΤ ΚΑΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΔΓΓΡΑΦΩΝ Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο γξαθείνπ θαη κεγάιν κέξνο ηεο εξγαζίαο γλψζεο γίλνληαη ζε γξαθεία, πεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο εξγαζίαο ζηειερψλ. Σν γξαθείν παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζην ζπληνληζκφ ηεο ξνήο πιεξνθνξηψλ ζε νιφθιεξν ηνλ νξγαληζκφ. Σν γξαθείν ρξεζηκεχεη γηα ηξεηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο (Δηθνλα11-2): 1. Γηαρεηξίδεηαη θαη ζπληνλίδεη ηελ εξγαζία ηνπ πξνζσπηθνχ γξαθείνπ θαη ηνπ εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ 63

66 2. πλδέεη ηελ εξγαζία φζσλ εξγάδνληαη ηνπηθά κε πιεξνθνξίεο κε φια ηα επίπεδα θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ νξγαληζκνχ 3. πλδέεη ηνλ νξγαληζκφ κε ηνλ εμσηεξηθφ θφζκν-πειάηεο, πξνκεζεπηέο, θξαηηθέο αξρέο, θαη εμσηεξηθνχο ειεγθηέο. Σν πξνζσπηθφ γξαθείνπ αλήθεη ζε πάξα πνιιέο θαηεγνξίεο: επαγγεικαηίεο, ζηειέρε, πσιεηέο θαη ππαιιειηθφ πξνζσπηθφ πνπ εξγάδνληαη κνλνί ηνπο νη ζε νκάδεο. Οη θχξηεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο είλαη νη εμήο: - Γηαρείξηζε εγγξάθσλ δεκηνπξγία εγγξαθψλ, απνζήθεπζε, αλάθηεζε, θαη δηαλνκή ηνπο - Πξνγξακκαηηζκφο εξγαζίαο αηφκσλ θαη νκάδσλ - Δπηθνηλσλίεο-εθθίλεζε, απνδνρή θαη δηαθίλεζε επηθνηλσληψλ θσλήο, ςεθηαθψλ, ή κε έγγξαθα γηα άηνκα θαη νκάδεο - Γηαρείξηζε δεδνκέλσλ, φπσο γηα ην πξνζσπηθφ, ηνπο πειάηεο, θαη ηνπο πξνκεζεπηέο. Απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο, φπσο είλαη δπλαηφλ λα ππνζηεξίδνληαη απφ ζπζηήκαηα γξαθείνπ (δείηε ηνλ πίλαθα 11-1). πζηήκαηα γξαθείνπ είλαη φιεο νη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηψλ πνπ έρνπλ ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ εξγάδεηαη κε πιεξνθνξίεο ζην γξαθείν. Γεθαπέληε ρξφληα πξηλ, ηα ζπζηήκαηα γξαθείνπ αζρνινχληαλ κφλν κε ηε δεκηνπξγία, επεμεξγαζία, θαη δηαρείξηζε εγγξάθσλ. ήκεξα, ε επαγγεικαηηθή εξγαζία γλψζεο θαη πιεξνθνξηψλ παξακέλεη ζε κεγάιν βαζκφ επηθεληξσκέλε ζε έγγξαθα. 64

67 Χζηφζν ε επεμεξγαζία ςεθηαθήο εηθφλαο-ιέμεσλ θαη εγγξάθσλβξίζθεηαη επίζεο ζην θέληξν ησλ ζπζηεκάησλ θαη ην ίδην ζπκβαίλεη κε ηηο ππεξεζίεο ςεθηαθψλ επηθνηλσληψλ κεγάιεο ηαρχηεηαο. Δπεηδή ε εξγαζία γξαθείνπ εκπιέθεη πνιινχο αλζξψπνπο πνπ απαζρνινχληαη απφ θνηλνχ ζε έξγα, ηα ζχγρξνλα γξαθείνπ δηαζέηνπλ ηζρπξά εξγαιεία ππνζηήξημεο νκαδηθήο εξγαζίαο φπσο ηα ςεθηαθά εκεξνιφγηα ζε δίθηπν. Έλα ηδαληθφ πεξηβάιινλ γξαθείνπ ζα πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε έλα ζπλερέο δίθηπν ςεθηαθψλ κεραλεκάησλ πνπ λα ζπλδένπλ επαγγεικαηηθέο, ππαιιειηθέο, θαη δηνηθεηηθέο νκάδεο εξγαζίαο θαη ζην νπνίν λα ιεηηνπξγεί κηα πνηθηιία θαηεγνξηψλ ινγηζκηθνχ. Αλ θαη ε επεμεξγαζία θεηκέλνπ θαη ε ειεθηξνληθή έθδνζε εληχπσλ εληππσζηάδνπλ ην δήηεκα δεκηνπξγίαο θαη παξνπζίαζεο εγγξάθσλ, ην κφλν πνπ θαηαθέξλνχλ είλαη λα επηδεηλψλνπλ ην πξφβιεκα ηεο ππάξρνπζαο ρηνλνζηηβάδαο ραξηηψλ. Σα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ ζηε ξνή εξγαζίαο απφ ην ρεηξηζκφ ησλ ραξηηψλ είλαη ηεξάζηηα. Δθηηκάηαη φηη ζρεδφλ ην 85 ηνηο εθαηφ ησλ εηαηξηθψλ πιεξνθνξηψλ είλαη απνζεθεπκέλεο ζε ραξηηά. Ο εληνπηζκφο θαη ε ελεκέξσζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζε απηήλ ηε κνξθή είλαη κηα ζνβαξή αηηία κείσζεο ηεο απφδνζεο ηεο νξγάλσζεο. Έλαο ηξφπνο κείσζεο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηε ξνή ραξηηψλ είλαη ε ρξήζε ησλ ζπζηεκάησλ ςεθηνπνίεζεο εγγξάθσλ. Σα ζπζηήκαηα ςεθηνπνίεζεο εγγξάθσλ κεηαηξέπνπλ έγγξαθα θαη εηθφλεο ζε ςεθηαθή κνξθή, ψζηε λα κπνξνχλ λα απνζεθεχνληαη θαη λα πξνζπειάδνληαη κέζσ ηνπ ππνινγηζηή. Σέηνηα ζπζηήκαηα απνζεθεχνπλ, αλαθηνχλ, θαη ρεηξίδνληαη, ηελ ςεθηαθή εηθφλα ελφο εγγξάθνπ, νπφηε ην ίδην ην έγγξαθν κπνξεί λα θαηαζηξαθεί. Σν ζχζηεκα πξέπεη λα δηαζέηεη έλα ζαξσηή (scanner)πνπ κεηαηξέπεη ηελ εηθφλα ηνπ εγγξάθνπ ζε ςεθηνγξαθηθή (bitmapped)εηθφλα, ηελ νπνία απνζεθεχεη σο γξαθηθφ. Αλ ην έγγξαθν δελ βξίζθεηαη ζε ελεξγή ρξήζε, ζπλήζσο απνζεθεχεηαη ζε έλα 65

68 ζχζηεκα νπηηθψλ δίζθσλ. Οη νπηηθνί δίζθνη πνπ είλαη ζπλδεδεκέλνη ζην δίθηπν πνπ βξίζθνληαη ζε κηα βηβιηνζήθε νπηηθψλ δίζθσλ(κηα ζπζθεπή απνζήθεπζεο θαη αλάθηεζεο απφ πνιινχο νπηηθνχο δίζθνπο)ρξεηάδνληαη κέρξη θαη έλα ιεπηφ γηα ηελ απηφκαηε αλάθηεζε ηνπ εγγξάθνπ. Ζ εξγαζία απνηειεί εθείλν ην κέξνο ηεο εξγαζίαο κε πιεξνθνξίεο ην νπνίν δεκηνπξγεί λέα γλψζε θαη πιεξνθνξίεο. Γηα παξάδεηγκα, ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ δεκηνπξγεί λέα πξντφληα ή βξίζθεη ηξφπνπο βειηηψζεηο ησλ ππαξρφλησλ πξντφλησλ. Δξγαζία γλψζεο γίλεηαη ζε πνιινχο εμεηδηθεπκέλνπο ηνκείο, θαη θάζε ηνκέαο έρεη ηξεηο θχξηνπο ξφινπο πνπ είλαη θξίζηκνη γηα ηνλ νξγαληζκφ θαη γηα ηα ζηειέρε πνπ εξγάδνληαη ζε απηφλ: - Να θξαηάλε ηνλ νξγαληζκφ ελεκεξσκέλν κε ηε γλψζε πνπ αλαπηχζζεηαη ζηνλ εμσηεξηθφ θφζκν ζηελ ηερλνινγία, ηελ επηζηήκε, ηηο θνηλσληθέο αληηιήςεηο, θαη ηηο ηέρλεο - Να εμππεξεηνχλ σο εζσηεξηθνί ζχκβνπινη ζην γλσζηηθφ ηνπο πεδίν, ζηηο αιιαγέο πνπ γίλνληαη θαη ζηηο επθαηξίεο πνπ παξνπζηάδνληαη - Να ελεξγνχλ σο ζπληειεζηέο αιιαγήο αμηνινγψληαο, μεθηλψληαο, θαη πξνσζψληαο έξγα αιιαγήο. Σν εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ θαη ην πξνζσπηθφ γξαθείνπ έρνπλ θάπσο δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ππνζηήξημεο απφ ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ. Οη πεξηζζφηεξνη εηδηθνί βαζίδνληαη ζε ζπζηήκαηα γξαθείνπ, φπσο επεμεξγαζηέο θεηκέλνπ,θσλεηηθφ ηαρπδξνκείν, θαη εκεξνιφγηα, αιιά ρξεηάδνληαη θαη πην εμεηδηθεπκέλα ζπζηήκαηα γλψζεο. Σα ζπζηήκαηα γλψζεο είλαη εηδηθά ζρεδηαζκέλα γηα λα πξνσζνχλ ηε δεκηνπξγία γλψζεο θαη λα εμαζθαιίδνπλ φηη ε λέα γλψζε θαη ε ηερληθή εκπεηξία αθνκνηψλνληαη θαηάιιεια ζηελ επηρείξεζε ΑΠΑΗΣΖΔΗ ΣΩΝ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΓΝΩΖ Σα ζπζηήκαηα γλψζεο έρνπλ ραξαθηεξηζηηθά αληίζηνηρα κε ηηο εηδηθέο αλάγθεο ηνπ εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Καηαξρήλ, ηα ζπζηήκαηα γλψζεο πξέπεη λα δηαζέηνπλ ζην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ηα εηδηθά εξγαιεία πνπ ρξεηάδεηαη, φπσο ηζρπξά γξαθηθά, εξγαιεία αλάιπζεο, εξγαιεία επηθνηλσλίαο θαη δηαρείξηζεο εγγξάθσλ. Απηά ηα ζπζηήκαηα πξέπεη λα έρνπλ κεγάιε ππνινγηζηηθή ηζρχ γηα λα ρεηξίδνληαη γξήγνξα ηα εμειηγκέλα γξαθηθά θαη ηνπο ζχλζεηνπο ππνινγηζκνχο πνπ ρξεηάδνληαη εηδηθνί φπσο επηζηεκνληθνί εξεπλεηέο, ζρεδηαζηέο πξντφλησλ, θαη 66

69 νηθνλνκηθνί αλαιπηέο. Δπεηδή ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ εζηηάδεη πνιχ ηελ πξνζνρή ηνπ ζε γλψζεηο απφ ηνλ εμσηεξηθφ θφζκφ, απηά ηα ζπζηήκαηα πξέπεη επίζεο λα έρνπλ δπλαηφηεηα γξήγνξεο θαη εχθνιεο πξφζβαζεο ζε εμσηεξηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ. Μηα δηαζχλδεζε θηιηθή πξνο ην ρξήζηε είλαη πνιχ ζεκαληηθή ζε έλα ζχζηεκα γλψζεο. Ζ θηιηθή δηαζχλδεζε εμνηθνλνκεί ρξφλν επηηξέπνληαο ζην ρξήζηε λα θάλεη ηελ απαξαίηεηε δνπιεία θαη λα θηάλεη ζηελ πιεξνθνξία πνπ ρξεηάδεηαη, ρσξίο λα μνδεχεη πνιχ ρξφλν γηα λα κάζεη ηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή. Ζ εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ έρεη κεγάιε ζεκαζία γηα ην εμεηδηθεπκέλν απφ φηη γηα ην ππφινηπν πξνζσπηθφ, επεηδή νη πξψηνη πιεξψλνληαη πεξηζζφηεξν ε ζπαηάιε ελφο εηδηθνχ είλαη απιψο παξά πνιχ αθξηβή. ηελ εηθφλα 11-5 ζπλνςίδνληαη νη απαηηήζεηο ησλ ζπζηεκάησλ γλψζεο. Οη ζηαζκνί εξγαζίαο γλψζεο είλαη ζρεδφλ ζρεδηαζκέλνη θαη βειηηζηνπνηεκέλνη γηα ηηο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίεο πνπ ζα εθηεινχλ, κε ζπλέπεηα έλαο κειεηεηήο κεραληθφο λα ρξεηάδεηαη δηαθνξεηηθφ ζηαζκφ εξγαζίαο απφ έλα δηθεγφξν. Οη κειεηεηέο κεραληθνί ρξεηάδνληαη γξαθηθά κε αξθεηέο δπλαηφηεηεο ψζηε λα ρεηξίδνληαη ζπζηήκαηα ηξηζδηάζηαηνπ ζρεδηαζκνχ κε ηε βνήζεηα ππνινγηζηή(cad) Απφ ηελ άιιε, νη νηθνλνκηθνί αλαιπηέο ελδηαθέξνληαη πεξηζζφηεξν γηα πξφζβαζε ζε κεγάιν πιήζνο βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη γηα ηελ ηερλνινγία νπηηθψλ δίζθσλ, ψζηε λα κπνξνχλ λα πξνζπειάδνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ πνιχ γξήγνξα. (LAUDON,2002, ) 67