Ζ ΠΔΡΗΠΣΩΖ ΣΟΤ FACEBOOK»

Transcript

1 Σ.Δ.Η ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ «Ζ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΣΩΝ ΚΟΗΝΩΝΗΚΩΝ ΓΗΚΣΤΩΝ ΣΖΝ ΑΚΑΓΖΜΑΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ- Ζ ΠΔΡΗΠΣΩΖ ΣΟΤ FACEBOOK» Γεκαθνπνχινπ Δπαλζία Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: Κνληάθνο ηαχξνο

2 2

3 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΔΗΑΓΩΓΖ.5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΩΣΟ θνπφο ηεο εξγαζίαο Μεζνδνινγία ηεο εξγαζίαο εκαληηθφηεηα ηεο εξγαζίαο Παξνπζίαζε ηνπ πεδίνπ έξεπλαο...8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Έξεπλα επηζθφπεζεο ηεο δηεζλνχο βηβιηνγξαθίαο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ face book ζηελ αθαδεκατθή εθπαηδεπζε Σα θνηλσληθά δίθηπα Ζ αμηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ απφ ηα ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο Φνηηεηέο θαη θνηλσληθά δίθηπα Γηαηί μερσξίδεη ην face book Ζ ζρέζε ηνπ face book κε ηελ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ Σν face book σο εξγαιείν ηππηθήο θαη άηππεο κάζεζεο Δλδηαθέξνληα παξαδείγκαηα γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ face book ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε απφ παλεπηζηήκηα ηεο Δπξψπεο, Αλαηνιήο, Ννηίνπ Αθξηθήο Παλεπηζηήκην Midlands ηεο Αγγιίαο Παλεπηζηήκην Anadolu ηεο Σνπξθίαο Παλεπηζηήκην ηνπ Capetown ηεο Νφηηαο Αθξηθήο.42 3

4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ Δξεπλεηηθή Μεζνδνινγία 3.1 Δηζαγσγή Πεξηγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ δείγκαηνο Πεξηγξαθή κεζνδνινγηψλ Γεηγκαηνιεςία θαη ζπγθέληξσζε ζηνηρείσλ 47 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ Παξνπζίαζε Δπξεκάησλ Αλάιπζε παιηλδξφκεζεο Σ-ηεζη.51 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΔΜΠΣΟ πκπεξάζκαηα.53 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΚΣΟ Βηβιηνγξαθία 56 Παξάξηεκα Δξσηεκαηνιφγην...73 Πίλαθεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο

5 ΔΗΑΓΩΓΖ Σα θνηλσληθά δίθηπα έρνπλ εηζβάιεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο ζχκθσλα κε ηνλ Selwyn (2012). Ζ δηαδηθηπαθή επηθνηλσλία είλαη πξαγκαηηθφηεηα θαη επεξεάδεη πεξηζζφηεξν ηα λέα άηνκα θαη θπξίσο ηνπο καζεηέο θαη θνηηεηέο. Όπσο αλαθέξεη ν Bauman (2010, p.7) «ε γεληά απηή δελ γλσξίδεη ηίπνηα άιιν παξά κηα δσή ζπλπθαζκέλε κε ην Internet, γελλεκέλε κέζα ζε έλα παγθφζκην θνχξλν θαισδηαθήο δηαζχλδεζεο». ε έξεπλα πνπ δεκνζηεχηεθε απφ ην ebrary ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2012 (ebrary s 2011 Global Student E-book Survey Social Media Addendum, 2012), νη εξσηεζέληεο καζεηέο θαη θνηηεηέο απνηχπσζαλ ηνλ ηξφπν πνπ νη ίδηνη ρεηξίδνληαη ηα θνηλσληθά δίθηπα. χκθσλα κε ηελ έξεπλα, ην facebook έξρεηαη πξψην απφ ηα ππφινηπα θνηλσληθά δίθηπα ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ θνηηεηψλ σο επηθνηλσληαθφ θαη ζπλεξγαηηθφ εξγαιείν ζηηο θαζεκεξηλέο ηνπο επαθέο κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ηνπο. Ζ είζνδνο ησλ κέζσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζηελ αθαδεκατθή δσή ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη δεκηνπξγήζεη κεγάιν ελζνπζηαζκφ ζηνπο θνηηεηέο. Οη ηερλνινγίεο απηέο ελζαξξχλνπλ ηνπο θνηηεηέο λα ζπλεξγάδνληαη θαη λα επηθνηλσλνχλ. Ζ ρξήζε θαη ε αμηνπνίεζε ησλ ζπιινγηθψλ δηθηχσλ ζηε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε έρεη απαζρνιήζεη πάξα πνιιέο έξεπλεο θαη θνηλσληθέο κειέηεο πνπ έδεημαλ ηελ θαζεκεξηλή ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ απφ ηνπο θνηηεηέο, ηηο νπνίεο παξνπζηάδνπκε θαη αλαιχνπκε ζηελ έξεπλα καο. 5

6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΚΟΠΟ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ θνπφο ηεο έξεπλαο καο είλαη λα παξνπζηάζνπκε ηελ ρξεζηηθφηεηα ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ θαη ζπγθεθξηκέλα ηνπ face book ζηελ αθαδεκατθή δσή ησλ θνηηεηψλ κέζα απφ κηα έξεπλα επηζθφπεζεο εκπεηξηθψλ κειεηψλ απφ φιν ηνλ θφζκν αιιά θαη ζεσξεηηθψλ άξζξσλ. Δηδηθφηεξα, ζθνπφο καο είλαη, ρξεζηκνπνηψληαο ην ζπλδπαζκφ βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο θαη εκπεηξηθήο έξεπλαο, λα παξνπζηάζνπκε ην ξφιν ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηε δεκηνπξγία κηθξν-θνηλνηήησλ κάζεζεο ζηε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ηηο ζηάζεηο ησλ Παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ θνηηεηψλ απέλαληη ζηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ αθαδεκατθή δσή, ηνπο ιφγνπο πνπ νη θνηηεηέο πξνηηκνχλ ην face book ζηελ θνηλσληθή θαη αθαδεκατθή ηνπο δσή, ηε δπλαηφηεηα πνπ παξέρεη ην face book ζηνπο θνηηεηέο λα αλαπηχζζνπλ θαη λα δηαηεξνχλ ην θνηλσληθφ θεθάιαην θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ ηνπο θαη λα ηνλίζνπκε ηηο δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο ηνπ θνηλσληθνχ απηνχ δηθηχνπ ζηελ ηππηθή θαη άηππε κάζεζε. Με ην ζπλδπαζκφ ηεο εκπεηξηθήο κειέηεο, πξνζπαζήζακε λα δψζνπκε κηα εηθφλα ησλ ζηάζεσλ ησλ ειιήλσλ θνηηεηψλ απέλαληη ζην face book θαη λα παξνπζηάζνπκε ηνπο ιφγνπο πνπ νη ίδηνη ην ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ θνηλσληθή θαη αθαδεκατθή ηνπο δσή. 1.2 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ Ζ έξεπλα καο ζηεξίρζεθε πεξηζζφηεξν ζηε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε. Παξάιιεια, έγηλε θαη εκπεηξηθή έξεπλα κε ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ πνπ αθνξνχζε ην παξαπάλσ πεδίν. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζρεδηάζηεθε έλα εξσηεκαηνιφγην φπνπ νη ζπκκεηέρνληεο ήηαλ θνηηεηέο απφ Διιάδα. Δηδηθφηεξα, απάληεζαλ ζε απηφ θνηηεηέο απφ ην Σ.Δ.Η. Καβάιαο. Σα 6

7 απνηειέζκαηα ηεο εκπεηξηθήο έξεπλαο δελ παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κε εθείλα ηεο έξεπλαο ηεο βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο. ην πεδίν ηεο βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο, κέζα απφ εκπεηξηθέο κειέηεο αλά ηνλ θφζκν, απφ ηα Παλεπηζηήκηα ηεο Ακεξηθήο έσο ηα Παλεπηζηήκηα ηεο Σνπξθίαο θαη απφ ηα Παλεπηζηήκηα ηεο Αγγιίαο έσο ηα Παλεπηζηήκηα ηεο Ν. Αθξηθήο, πξνζπαζήζακε λα δψζνπκε απαληήζεηο ζηα εξεπλεηηθά καο εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ απφ ηνπο θνηηεηέο θαη ηα Παλεπηζηήκηα γηα ηε δεκηνπξγία θνηλνηήησλ κάζεζεο, ηηο πξνηηκήζεηο ησλ θνηηεηψλ γηα έλα ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ην face book, ην ξφιν ηνπ ηειεπηαίνπ ζην θνηλσληθφ θεθάιαην θαη ηε ρξήζε ηνπ γηα ηππηθή θαη άηππε κάζεζε ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. 1.3 ΖΜΑΝΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ ΚΑΗ ΔΠΗΛΟΓΖ ΣΟΤ ΘΔΜΑΣΟ Ζ ζεκαληηθφηεηα ηεο έξεπλαο καο έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ζπγθεληξψλεη εκπεηξηθέο κειέηεο απφ φιε ζρεδφλ ηελ πθήιην ζρεηηθά κε ην παξαπάλσ πεδίν, παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα φισλ απηψλ καδί κε βηβιηνγξαθηθή αλαθνξά θαη νδεγεί ζηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ πνιχπιεπξε ρξήζε ηνπ face book ζηε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε απφ θνηηεηέο θαη παλεπηζηήκηα. Ωο εθ ηνχηνπ, ε έξεπλα καο κπνξεί λα απνηειέζεη έλαπζκα γηα πεξαηηέξσ έξεπλα ζηνλ ειιεληθφ ρψξν, ιφγσ ηεο έιιεηςεο αξθεηψλ εκπεηξηθψλ κειεηψλ ζην πεδίν απηφ, πξνθεηκέλνπ λα γίλεη θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο εθαξκνγήο ηνπ face book ζηηο θνηηεηηθέο θνηλφηεηεο. Ζ έξεπλα καο πξνζπάζεζε λα ζπλδπάζεη ηα πνξίζκαηα φισλ ησλ εκπεηξηθψλ κειεηψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαζψο θαη ηνπο ζθνπνχο πνπ απηά εμππεξεηνχζαλ πξνθεηκέλνπ λα θσηίζεη ηηο πεξηζζφηεξεο πηπρέο ηνπ face book πνπ ην θαζηζηνχλ ην πην αγαπεκέλν θαη δηαδεδνκέλν θνηλσληθφ δίθηπν ζηνπο θνηηεηέο. Ζ ζεκαληηθφηεηα ηεο έξεπλαο καο έγθεηηαη 7

8 ζην φηη πξνζπαζνχκε λα παξνπζηάζνπκε ηα δηθά καο ζπκπεξάζκαηα κε ζρέζε αηηίαο - απνηειέζκαηνο αλαθνξηθά κε ηνπο ιφγνπο πνπ νη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην face book. Δπίζεο ζεκαληηθφ είλαη, φηη ε εκπεηξηθή καο έξεπλα κε ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ απνηειεί πξνζπάζεηα αλάπηπμεο θαη δηεχξπλζεο ηεο εκπεηξηθήο έξεπλαο ζηνλ ειιεληθφ αθαδεκατθφ ρψξν πάλσ ζηα θνηλσληθά δίθηπα θαη εηδηθφηεξα ζην face book. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ Διιάδα, ππάξρεη κηα κφλν ελδηαθέξνπζα εκπεηξηθή κειέηε ηνπ Σκήκαηνο Γηεζλψλ θαη Δπξσπατθψλ πνπδψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηψο πνπ κειεηά ηηο απφςεηο ησλ θνηηεηψλ ζρεηηθά κε ηε ρξεζηκφηεηα ηνπ face book γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αθαδεκατθψλ ηνπο αλαγθψλ. Ζ έξεπλα καο επηδηψθεη λα δείμεη ηελ πνιχπιεπξε ρξήζε ηνπ face book ζηε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ηελ ελζσκάησζε ηνπ ζηελ θνηλσληθή δσή ησλ θνηηεηψλ θαη ηη ζεκαίλεη γηα απηνχο ε θαζεκεξηλή ηνπ ρξήζε κέζα ζην παλεπηζηεκηαθφ campus, λα ηνλίζεη ηε ζεηηθή επίδξαζε ηνπ θνηλσληθνχ απηνχ δηθηχνπ ζηε ςπρνινγία ηνπ θνηηεηή θαη ζηα άηνκα κε ρακειή απηνεθηίκεζε θαη κε αίζζεκα ρακειήο ηθαλνπνίεζεο απφ ηε δσή αιιά θαη λα αλαδείμεη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ γηα ρξήζε άηππεο θαη ηππηθήο κάζεζεο. Δηδηθφηεξα, ε επηινγή καο γηα ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο δελ ήηαλ ηπραία. Όπσο ηπραία δελ ήηαλ θαη ε επηινγή ηεο θνηλσληθήο νκάδαο κε ηελ νπνία ζπλδέζακε ηε ρξήζε ηνπ δηθηχνπ απηνχ. 1.4 ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΣΟΤ ΠΔΓΗΟΤ ΔΡΔΤΝΑ Καηαξρήλ, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ θνηηεηψλ είλαη εμνηθεησκέλν κε ηε ρξήζε ηνπ Internet (Bauman, 2010) θαη ζχκθσλα κε ηνπο Ulbrich, Jahnke & Mårtensson (2011), ε γεληά απηή έρεη κάζεη λα ζπλεξγάδεηαη κέζσ δηθηχνπ γηα ηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο. Σα θνηλσληθά δίθηπα απνηεινχλ εθαξκνγέο ηνπ Internet (Selwyn, 2012) θαη νη θνηηεηέο ηα ρξεζηκνπνηνχλ γηα αλεχξεζε πιεξνθνξηψλ (Smith, Rainie & Zickuhr, 2011). Δπηπιένλ, ηα θνηλσληθά δίθηπα παξέρνπλ ζηνπο θνηηεηέο ηε δπλαηφηεηα ζπγγξαθήο θεηκέλνπ θαη επεμεξγαζίαο πνιπκνξθηθνχ θαη πνιπκεζηθνχ πιηθνχ (Selwyn, 2012 Cohen, 8

9 2012) θαη φια ηα παξαπάλσ ζπληεινχληαη ζχκθσλα κε ηνπο DeSchryver, Mishra, Koehler & Francis (2009) κέζα ζε έλα online πεξηβάιινλ νκαδηθήο ζπλεξγαζίαο (θνηλφηεηεο κάζεζεο) πνπ ηελ πξνσζεί ν αιιειεπηδξαζηηθφο (Mason & Rennie, 2007 Spinks, 2009 Subrahmanyam & Smahel, 2011), θνηλσληθφο (Papacharissi, 2010 Halpin & Tuffield, 2010 Kalpidou, Dan Costin & Morris, 2011) θαη πνιπζπκκεηνρηθφο ραξαθηήξαο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ (DeSchryver et al., 2009 Lewis, 2010 Selwyn, 2012). Απφ ηελ άιιε, ηα Παλεπηζηήκηα πξνζειθχνληαη απφ ην λέν απηφ είδνο επηθνηλσλίαο θαη πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ κε γξήγνξν θαη νηθνλνκηθφ ηξφπν θαηλνχξην θνηλφ θαη λα εδξαηψζνπλ ηηο επαθέο ηνπο κε ηνπο ππάξρνληεο θνηηεηέο ηνπο (McAllister-Spooner & Kent, 2009), αλνίγνπλ επίζεκε ζειίδα ζε έλα ηνπιάρηζηνλ θνηλσληθφ δίθηπν ζχκθσλα κε ηελ αλαθνξά ηνπ USA Today (Marklein, 2009). Απφ φια ηα θνηλσληθά δίθηπα εθείλν πνπ ζρεδηάζηεθε απνθιεηζηηθά γηα ηηο αλάγθεο ησλ θνηηεηψλ ήηαλ ην face book. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν ζρεδηάζηεθε ην 2004 απφ ηνλ Mark Zuckerberg θαη άιινπο, απνθιεηζηηθά γηα ηηο αλάγθεο ησλ θνηηεηψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Harvard. Γξήγνξα, έγηλε ην πην δηαδεδνκέλν (Spinks, 2009 Pempek et al., 2009 Mazman & Usluel, 2010 Hew, 2011) θαη αγαπεκέλν δίθηπν ησλ θνηηεηψλ (Hargittai, 2008 Akyıldız & Argan, 2011), γηαηί ζχκθσλα κε ηελ Brown (2011) ην facebook είλαη δηαζθεδαζηηθφ, ζρεδφλ θάζε θνηηεηήο είλαη εμνηθεησκέλνο κε απηφ ην δίθηπν θαη πνιινχο θνηηεηέο ηνπο ζπλεπαίξλεη ε ηδέα λα ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα ζπλεξγαηηθή κάζεζε (Moskaliuk et al., 2009 Conole & Alevizou, 2010). Δπηπιένλ, ην θνηλσληθφ απηφ εξγαιείν πξνζθέξεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ γξήγνξα θαη δσξεάλ (Brown, 2011) φπνπ ε ελεκέξσζε δηαδίδεηαη αζηξαπηαία κέζα ζην παλεπηζηεκηαθφ campus αληηθαζηζηψληαο ηνπο θιαζζηθνχο πίλαθεο αλαθνηλψζεσλ ζηνπο δηαδξφκνπο ηεο ρνιήο (Selwyn, 2007 Madge, Meek, Wellens & Hooley, 2008). Με ην face book, ην stay in touch θαζηεξψλεηαη ζηε γιψζζα ησλ θνηηεηψλ (Brown, 2011). 9

10 Σν face book επηιέρζεθε απφ ηνπο θνηηεηέο γηαηί ράξε ζηηο ηερλνινγηθέο ηνπ δπλαηφηεηεο, ηνπο βνεζάεη λα δηαηεξνχλ ηηο πξνυπάξρνπζεο θηιίεο δπλαηέο (Wang, Moon, Kwon, Evans & Stefanone, 2010) θαη ηελ επαθή κε ηελ νηθνγέλεηα «δσληαλή», φζν γεσγξαθηθά απνκαθξπζκέλνη θαη λα είλαη ιφγσ ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηνπο ζπνπδψλ, θαη απφ ηελ άιιε λα αλαπηχζζνπλ λέεο θηιίεο θαηά ηε δεκηνπξγία ησλ ειεθηξνληθψλ κηθξν-θνηλνηήησλ ζηε ρνιή, ηηο νπνίεο θαη επηζπκνχλ λα ηηο δηαηεξήζνπλ θαη κεηά ην ηέινο ησλ ζπνπδψλ ηνπο (Bosch, 2009 Chatti, Amine & Quix, 2010). Ο βαζκφο αλάπηπμεο θαη δηαηήξεζεο απηψλ ησλ θηιηψλ έρεη λα θάλεη κε ην πψο νη θνηηεηέο αληηιακβάλνληαη ην θνηλσληθφ θεθάιαην θαζψο θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ (Ellison, Steinfield, & Lampe, 2007 Keenan & Shiri, 2009). Απφ ηελ άιιε, ην facebook έρεη ζεηηθέο επηξξνέο ζηνπο θνηηεηέο κε ρακειή απηνεθηίκεζε θαη ηθαλνπνίεζε απφ ηε δσή, γηαηί ε ζεηηθή αιιεινεπίδξαζε κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο θνηλφηεηαο (Ulbrich, Jahnke & Mårtensson, 2011) εληζρχεη ηε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ θνηηεηή ηψξα πνπ ν ίδηνο είλαη καθξηά απφ ηελ νηθνγέλεηα ηνπ θαη ε ππνζηήξημε πνπ ιακβάλεη απφ ηα ππφινηπα κέιε ηεο θνηλφηεηαο πνπ έρνπλ θνηλά ελδηαθέξνληα θαη αλεζπρίεο εδξαηψλνπλ ην θνηλσληθφ θεθάιαην αθφκα θαη φηαλ δελ ππάξρεη ε πξφζσπν κε πξφζσπν επαθή (Ellison, Heino, & Gibbs, 2006 Madge, Meek, Wellens, Hooley, 2008). χκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε θαη ηηο εκπεηξηθέο κειέηεο, θάπνηνη εξεπλεηέο απέδσζαλ ζην face book έλαλ μεθάζαξν θνηλσληθφ ξφιν (Ellison, Heino & Gibbs, 2007 Pempek, Yevdokiya & Calvert 2009 Akyıldız & Argan, 2011 Kalpidou, Dan Costin & Morris, 2011) θαη θάπνηνη άιινη, φπσο νη Roblyer, McDaniel, Webb, Herman, & Witty (2010), κειέηεζαλ ηε ρξεζηκφηεηα απηνχ ηνπ δηθηχνπ ζηελ εθπαίδεπζε. Μνινλφηη ειάρηζηε εκπεηξηθή έξεπλα έρεη δηεμαρζεί γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ην facebook πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ εθπαίδεπζε (Ophus & Abbitt, 2009), ηα πνξίζκαηα ήηαλ ζεκαληηθά. Πην ζπγθεθξηκέλα, δηαπηζηψζεθε φηη ην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν κπνξεί λα 10

11 επεξεάζεη ηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο θαη δε ηελ παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε, κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ επηδξά ζηε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ θνηηεηή (Tynes, 2007 Greenhow & Robelia, 2009). χκθσλα κε ηηο εκπεηξηθέο κειέηεο ζηελ έξεπλα καο, ην facebook ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θνηηεηέο θπξίσο γηα άηππε κάζεζε (Madge, Meek, Wellens, & Hooley, 2009). Πην ζπγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηελ Kosik (2007), νη θνηηεηέο ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα αθαδεκατθνχο ιφγνπο, εηδηθφηεξα γηα λα επηθνηλσλνχλ κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ηνπο θαη λα ελεκεξψλνληαη γηα ηηο εξγαζίεο, γηα ηνπο θαζεγεηέο ή γηα ηα καζήκαηα ηνπο γεληθφηεξα. Ζ επηθνηλσλία κε ηνπο θαζεγεηέο κέζσ απηνχ ηνπ δηθηχνπ επηδηψθεηαη ζε πάξα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ απφ ηνπο θνηηεηέο (Salaway et al., 2008 ebrary s 2011 Global Student E- book Survey Social Media Addendum, 2012), γηαηί νη ίδηνη ζεσξνχλ φηη απηφ ην εξγαιείν ζρεδηάζηεθε απνθιεηζηηθά γηα απηνχο απνδίδνληαο ηνπ έλαλ θνηλσληθν-πιεξνθνξηθφ ραξαθηήξα γεληθήο κάζεζεο. χκθσλα κε ηνπο Towner & Munoz (2011), νη θνηηεηέο είλαη θαηεγνξεκαηηθά αληίζεηνη ζην λα ρξεζηκνπνηείηαη ην facebook κέζα ζηελ ηάμε απφ ηνπο θαζεγεηέο σο εληζρπηηθφ εξγαιείν ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο, ππνζηεξίδνληαο επηπιένλ φηη δε ζα πξέπεη έλα θαηεμνρήλ θνηλσληθφ εξγαιείν λα κεηαηξαπεί ζε εξγαιείν αμηνιφγεζεο κέζα ζηελ ηάμε. Δμάιινπ, ην γεγνλφο φηη νη θνηηεηέο δελ κπνξνχλ λα ζπζρεηίζνπλ ην face book κε ζπγθεθξηκέλα εθπαηδεπηηθά δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ χιε καζεκάησλ, εξγαζίεο θαη εμεηάζεηο φπσο αλαθέξνπλ νη εκπεηξηθέο κειέηεο, απηφ απνδεηθλχεη φηη νη θνηηεηέο δελ ην ρξεζηκνπνηνχλ πάξα πνιχ γηα ηππηθή κάζεζε (Madge et al., 2009 Towner & Munoz, 2011). Αιιά θαη απφ ηελ πιεπξά ησλ θαζεγεηψλ ππάξρεη κηα δηρνγλσκία, γηα ην αλ πξέπεη δειαδή λα ην ρξεζηκνπνηνχλ νη θνηηεηέο ή αθφκα θαη νη ίδηνη. Οη θαζεγεηέο πνπ είλαη αξλεηηθνί ζηε ρξήζε ηνπ face book, ζεσξνχλ πσο νη θνηηεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα κπνξνχλ λα γίλνπλ παζεηηθνί δέθηεο άθξηηνπ πεξηερνκέλνπ θαη φρη ελεξγνί αλαπαξαγσγνί ηεο γλψζεο (Carr, 2010 Lee & McLoughlin, 2010). Τπάξρνπλ φκσο θαη 11

12 θαζεγεηέο πνπ επηζπκνχλ λα πξνζεγγίδνπλ ην θνηηεηηθφ ηνπο θνηλφ κέζσ ηνπ face book, εθκεηαιιεπφκελνη ηηο πνιιαπιέο πηπρέο ηνπ θνηλσληθνχ απηνχ δηθηχνπ, φπσο αλαθέξεη θαη ε Brown ζην άξζξν ηεο 50 reasons to invite face book into your classroom (2011). 12

13 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΔΡΔΤΝΑ ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΣΖ ΓΗΔΘΝΟΤ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ FACEBOOK ΣΖ ΑΚΑΓΖΜΑΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ Ζ έξεπλα καο έρεη ζαλ ζθνπφ ηελ κειέηε ηεο ρξήζεο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ θαη ηδηαίηεξα ηνπ face book ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ηφζν απφ ηα ηδξχκαηα αλψηαηεο εθπαίδεπζεο φζν θαη απφ ηνπο θνηηεηέο, εμεηάδνληαο ηηο επηδξάζεηο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θνηλσληθνχ δηθηχνπ ζηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα. Ζ έξεπλα απηή έγηλε κε βάζε ηελ κειέηε θαη αλάιπζε ηεο δηεζλνχο βηβιηνγξαθίαο ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν αιιά θπξίσο κέζσ εκπεηξηθψλ κειεηψλ αλά ηνλ θφζκν, απφ ηελ Ακεξηθή κέρξη ηελ Αλαηνιή θαη απφ ηελ Δπξψπε κέρξη ηε Νφηηα Αθξηθή. Μειεηήζεθαλ πεξίπνπ 200 πεγέο γηα ην face book ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, απφ ηηο νπνίεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ εληέιεη νη 132 πεγέο γηαηί απηέο θαιχπηνπλ ηα εξεπλεηηθά καο εξσηήκαηα θαη αθνξνχλ ζεκαληηθνχο ηνκείο αμηνπνίεζεο ηνπ face book, φπσο θνηλφηεηεο κάζεζεο ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, θνηηεηέο θαη θνηλσληθά δίθηπα, αλάπηπμε θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ θαη ηππηθή θαη άηππε κάζεζε. 2.1 ΣΑ ΚΟΗΝΩΝΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ Ζ ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ απμάλεηαη αικαησδψο ζηελ επνρή καο. Πνιινί πηζηεχαλε πσο είλαη κία ηάζε πνπ κε ηνλ θαηξφ ζα μεζσξηάζεη. Δληνχηνηο ε αληίιεςε απηή γξήγνξα δηαςεχζηεθε αθνχ πιένλ ηα θνηλσληθά δίθηπα έρνπλ εθαξκνγέο ζε επαγγεικαηηθνχο, εθπαηδεπηηθνχο, ελεκεξσηηθνχο, επηθνηλσληαθνχο θαη ςπραγσγηθνχο ζθνπνχο. χκθσλα κε ηελ O'Neill (2011), ηα θνηλσληθά δίθηπα θεξδίδνπλ έδαθνο κε εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα αλζξψπνπο λα ελεξγνπνηνχληαη ζε Face book, Twitter θαη άιια κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο. 13

14 χκθσλα κε ηνλ Selwyn (2012), ηα θνηλσληθά δίθηπα απνηεινχλ εθαξκνγέο ηνπ Internet πνπ ζηεξίδνληαη ζε αλνηρηφ θνηλφρξεζην ςεθηαθφ πιηθφ ην νπνίν αμηνινγείηαη απφ έλα πιήζνο ρξεζηψλ. Οη εθαξκνγέο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ επηηξέπνπλ ηε δηαδξαζηηθφηεηα κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ, φπσο επίζεο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξήζηεο λα δεκηνπξγνχλ θαη λα κνηξάδνληαη λέεο κνξθέο θεηκέλνπ θαη νπηηθναθνπζηηθφ πιηθφ. Σν θνηλσληθφ ζηνηρείν πνπ ραξαθηεξίδεη ηα θνηλσληθά δίθηπα ππήξρε ζηηο εθαξκνγέο ηνπ Internet πνιχ πξηλ εκθαληζηεί ην face book. χκθσλα κε ηνπο Halpin & Tuffield (2010), ην δίθηπν ππήξμε πάληα θνηλσληθφ. Σα θαηλνχξηα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο γίλνληαη έλα είδνο θνηλσληθήο θφιιαο πξνο ηελ ειεθηξνληθή θνηλσληθνπνίεζε (Shirky, 2008 Papacharissi, 2010) θαη φπσο αλαθέξνπλ ραξαθηεξηζηηθά νη Christakis & Fowler (2009, p.30), «ελψλνπκε κε απηά ηηο δσέο καο ζηα θαιά θαη ζηα άζρεκα». Δπηπιένλ, ηα θνηλσληθά δίθηπα πξνζθέξνπλ ζηνπο ρξήζηεο έλα είδνο θνηλσληθήο απηνλνκίαο φπνπ ηα λέα άηνκα κέζα ζε απηφ ηνλ ςεθηαθφ θαηαηγηζκφ ηεο πιεξνθνξίαο αληαιιάζζνπλ πνιχπιεπξα ηηο απφςεηο ηνπο (Subrahmanyam & Smahel, 2011) θαη απνθαζίδνπλ γηα ην πψο, πνχ θαη πφηε ζα αλεβάζνπλ ηα δηθά ηνπο θείκελα ή κελχκαηα πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη δηάινγνο θαη θξηηηθή κε άιινπο ρξήζηεο (Tapscott & Williams, 2007). Δλψ ηα φζα αλαθέξακε παξαπάλσ αθνξνχλ ρξήζηεο φισλ ησλ ειηθηψλ, ηα θνηλσληθά δίθηπα επεξεάδνπλ πεξηζζφηεξν ηα λέα άηνκα θαη δε ηνπο θνηηεηέο αθνχ νη ηειεπηαίνη, φπσο αλαθέξεη ν Bauman (2010, p.7) «δελ γλσξίδνπλ ηίπνηα άιιν παξά κηα δσή ζπλπθαζκέλε κε ην Internet, γελλεκέλνη κέζα ζε έλα παγθφζκην θνχξλν θαισδηαθήο δηαζχλδεζεο». Καη ε γεληά απηή ηνπ δηθηχνπ, φπσο αλαθέξνπλ νη Ulbrich et al. (2011), έρεη κάζεη λα δνπιεχεη κέζσ ηνπ δηθηχνπ, λα ζπλεξγάδεηαη, λα εθηειεί ηαπηφρξνλα δηάθνξεο εξγαζίεο, θαη φια απηά κέζσ ηνπ δηθηχνπ γηα λα νδεγεζεί ζηε γλψζε. 14

15 2.2 Ζ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΣΩΝ ΚΟΗΝΩΝΗΚΩΝ ΓΗΚΣΤΩΝ ΑΠΟ ΣΑ ΗΓΡΤΜΑΣΑ ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ Ζ ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηα Παλεπηζηήκηα αηηηνινγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη απηά απνηεινχλ πιαηθφξκεο ζηηο νπνίεο νη θνηηεηέο ςάρλνπλ γηα ελεκέξσζε, κνηξάδνληαη κεηαμχ ηνπο ζρφιηα θαη πεξηερφκελα θαη αληαιιάζζνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηε δσή ηνπο θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο (Smith, Rainie, & Zickuhr, 2011), ρηίδνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ειεθηξνληθέο θνηλφηεηεο κάζεζεο θαη πξαθηηθήο (DeSchryver et al., 2009). Σα θνηλσληθά δίθηπα πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα ζην άηνκν λα δεκηνπξγήζεη ην δηθφ ηνπ πεξηερφκελν πνπ κπνξεί λα ην κνηξαζηεί κε έλα επξχηεξν θνηλφ (Lewis, 2010). Δπνκέλσο, νδεγνχκαζηε κε ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ Παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε ζε κηα «λέα θνπιηνχξα κάζεζεο», φπσο ππνζηεξίδνπλ νη Douglas & Seely-Brown (2011), ζε κηα κάζεζε πνπ ζηεξίδεηαη ζηηο αξρέο ηεο ζπιινγηθήο αλαθάιπςεο, φπνηε θαη εάλ ρξεηάδεηαη. Οη εκπεηξίεο απηέο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ είδνπο κάζεζεο δεκηνπξγνχλ ζηνπο ρξήζηεο επράξηζηα ζπλαηζζήκαηα (Hung & Yuen, 2010). Ζ αιήζεηα είλαη, ζχκθσλα κε ηνπο Lovari & Giglietto (2012), φηη νη ζρέζεηο ζε επηθνηλσληαθφ επίπεδν κεηαμχ Παλεπηζηεκίσλ θαη θνηηεηψλ έρνπλ εθ βάζνπο αιιάμεη εμαηηίαο ηεο κεγάιεο εμάπισζεο ηνπ Internet θαη ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ. Υάξε ζε απηά ηα πεξηβάιινληα θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνπλ, ε πιεξνθνξία δηαδίδεηαη αζηξαπηαία θαη νη θνηηεηέο ζπλδένληαη κε απηά θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ θχθινπ. Αξθεηνί αθαδεκατθνί ζεσξνχλ φηη ηα Παλεπηζηήκηα είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηε ζπιινγηθή δεκηνπξγία ηεο γλψζεο (Moskaliuk et al., 2009 Conole & Alevizou, 2010). Σα Παλεπηζηήκηα δελ κπνξνχλ παξά λα αθνινπζνχλ ηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαη πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο λέεο αλάγθεο γηα ζπλερή ελεκέξσζε θαη δηάδνζε ηεο γλψζεο θαη ζηνλ αζέκηην αληαγσληζκφ γηα ην πνην παλεπηζηήκην παξέρεη ηελ θαιχηεξε πιεξνθφξεζε ζηνπο θνηηεηέο, πηνζεηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα κε 15

16 θπξίαξρν ην face book γηα λα θηηάμνπλ ην πξνθίι ηνπο θαη λα ζρεδηάζνπλ ηελ ηζηνζειίδα ηνπο. θνπφο δελ είλαη κφλν λα δηαδψζνπλ ηελ ελεκέξσζε θαη λα θάλνπλ εκθαλή ηελ παξνπζία ηνπο κέζα ζηνλ θπβεξλνρψξν, αιιά παξάιιεια λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα θνηλσληθά δίθηπα γηα ηελ εδξαίσζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ απηψλ θαη ησλ θνηηεηψλ (McAllister-Spooner & Kent, 2009) θαη απφ ηελ άιιε γηα λα πξνζειθχζνπλ λέν θνηλφ. ε κηα έξεπλα πνπ έγηλε ζε 100 Παλεπηζηήκηα απφ ην ηκήκα έξεπλαο marketing ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Massachusetts-Dartmouth, ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ην 85% ησλ Παλεπηζηεκίσλ ρξεζηκνπνηεί ηα θνηλσληθά δίθηπα σο κέζν πξνζέιθπζεο, κε βάζε ηελ αλαθνξά ηνπ USA Today (Marklein, 2009). Γηα ηελ ελδπλάκσζε ησλ ζρέζεσλ κε ηνπο θνηηεηέο ηνπο αιιά θαη γηα λα αηζζάλνληαη νη ηειεπηαίνη κέιε ηεο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο, ηα Παλεπηζηήκηα θαηαθεχγνπλ ζηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ πξνθεηκέλνπ λα ππάξρεη κηα ακθίδξνκε επηθνηλσλία αλάκεζα ζηηο δχν πιεπξέο πνπ λα νδεγεί ζε ακνηβαία ηθαλνπνίεζε θαη εκπηζηνζχλε (Gordon & Berhow, 2009 McAllister-Spooner, 2010). Όζνλ αθνξά ηνπο θνηηεηέο, ζχκθσλα κε ηνπο Smith, Rainie & Zickuhr (2011), νη ηειεπηαίεο ηάμεηο είλαη απηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζε κεγάιν πνζνζηφ ηα θνηλσληθά δίθηπα, φρη κφλν ζηα Παλεπηζηήκηα ηεο Ακεξηθήο αιιά θαη ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε ζηελ Αγγιία θαη ζηελ Ηηαιία κε θπξίαξρα θνηλσληθά δίθηπα ην face book θαη ην twitter (Istat, 2011). Ζ έξεπλα ησλ Lovari & Giglietto (2012) ζε 95 Ηηαιηθά Παλεπηζηήκηα, έδεημε φηη ζρεδφλ ηα κηζά απφ απηά (51.6%) έρνπλ αλνίμεη επίζεκε ζειίδα ζε έλα ηνπιάρηζηνλ εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο. Δηδηθφηεξα, ηα ηδησηηθά θαζψο θαη ηνπ κηθξνχ κεγέζνπο ηηαιηθά Παλεπηζηήκηα έρνπλ ελζσκαηψζεη ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο επηθνηλσλία ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ. Σα ηηαιηθά Παλεπηζηήκηα ζχληνκα αηζζάλζεθαλ ηελ αλάγθε λα αλαβαζκίζνπλ ηηο επηθνηλσληαθέο ηνπο ζηξαηεγηθέο κε ζθνπφ λα πξνζειθχζνπλ λέν θνηλφ θαη λα έρνπλ θαιχηεξε ζρέζε κε απηφ (Aquilani & Lovari, 2008, 2009). 16

17 Υσξίο λα απνηξαβερηεί απφ ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο, έλαο κεγάινο αξηζκφο ηηαιηθψλ Παλεπηζηεκίσλ ρξεζηκνπνηεί ζηηο επηθνηλσληαθέο ηνπ ζηξαηεγηθέο δξαζηηθά εξγαιεία θαη θνηλσληθά κέζα (Kaplan & Haenlein, 2010), φπσο ηα «blogs» θαη θνηλσληθά δίθηπα πξνθεηκέλνπ λα έρεη επηηπρή ζρέζε κε ηνπο θνηηεηέο θαη θάζε άιιν ελδηαθεξφκελν (Aquilani & Lovari, 2009, 2010). Απφ ηελ άιιε, ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα, νη ηηαινί θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα πξνθεηκέλνπ λα επηθνηλσλνχλ κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ηνπο θαη λα έρνπλ ζπλερή επαθή κε ζεζκνχο θαη Παλεπηζηήκηα (Jenkins, 2009 Ito et al., 2010). Δπνκέλσο, ηα θνηλσληθά δίθηπα απνηεινχλ πξφθιεζε γηα ηα ηηαιηθά Παλεπηζηήκηα πξνθεηκέλνπ απηά λα επηηχρνπλ θαη λα δηαζθαιίζνπλ ηελ επηθνηλσλία θαη ηνλ αλνηρηφ δηάινγν φρη κφλν κε ηηαινχο θνηηεηέο αιιά θαη κε θνηηεηέο απφ ηνλ επξχηεξν παγθφζκην παλεπηζηεκηαθφ ρψξν. Δμαηηίαο ηνπ δεκνθηινχο ραξαθηήξα ηνπο θαη ηελ επίδξαζε ηνπο ζηνπο θνηηεηέο, ε αλψηαηε εθπαίδεπζε άξρηζε λα πξνζεγγίδεη ηα θνηλσληθά δίθηπα πξνθεηκέλνπ λα πξνζειθχζεη ηνπο ελ δπλάκεη θνηηεηέο, λα επηθνηλσλήζεη κε ηνπο ησξηλνχο θνηηεηέο θαη λα δηαηεξήζεη επαθέο κε ηνπο ηειεηφθνηηνπο (Education Insider, 2010 Pearson, 2011 Slover- Linett & Stoner, 2011). ηελ έξεπλα ησλ Aquilani & Lovari (2009,) πνπ αθνξνχζε ζηελ αλάιπζε ζπδεηήζεσλ πνπ αληαιιάρζεθαλ κεηαμχ 125 face book groups ζην Παλεπηζηήκην La Sapienza ζηε Ρψκε ηεο Ηηαιίαο, εμεηάζζεθε πψο απηέο νη ζπδεηήζεηο θάιππηαλ κηα πνηθηιία ζεκάησλ κε αλαθνξά ζηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ, ζηηο ζρέζεηο ηνπο κε ην αθαδεκατθφ θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ θαη ηέινο ζηε θήκε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ. Οη ίδηνη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο δείγκα ζε κηα πξφζθαηε έξεπλα ησλ Aquilani & Lovari (2010), φπνπ ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ θνηηεηψλ απαηηεί λα είλαη ην Παλεπηζηήκην ηνπο ζην face book κε επίζεκε ζειίδα γηα λα κπνξεί άκεζα λα ιακβάλεη ηελ ηξέρνπζα ελεκέξσζε κέζα απφ απηήλ. 17

18 Δπηπιένλ, ζχκθσλα κε ηελ απφ 2009 U.S. News & World Report, πνπ αθνξνχζε κηα έξεπλα γηα ηα 100 θαιχηεξα Παλεπηζηήκηα ηνπ θφζκνπ, πεξηζζφηεξα απφ ηα κηζά έρνπλ επίζεκε ζειίδα ζην face book (McAllister-Spooner, 2012, in press) θαη κφλν ην 15% απηψλ ησλ Παλεπηζηεκίσλ επηηξέπεη ζηνπο θνηηεηέο λα παξεκβαίλεη θαη λα αλεβάδεη ζρφιηα ζηε ζειίδα πνπ απηά δηαηεξνχλ ζην face book. Αθνινχζσο, ζχκθσλα κε ηελ απφ 2011 U.S. News & World Report, ε ηηαιηθή αλψηαηε εθπαίδεπζε ραξαθηεξίδεηαη απφ κία ηάζε γηα λέεο επηθνηλσληαθέο ζηξαηεγηθέο κε θνηηεηέο θαη ζηνρεπφκελα θνηλά πνπ αηηηνινγνχλ ηε ρξήζε ησλ εξγαιείσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζηηο πνιηηηθέο ησλ ηηαιηθψλ παλεπηζηεκίσλ θαη ηδηαίηεξα ηνπ face book. 2.3 ΦΟΗΣΖΣΔ ΚΑΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ Όζνλ αθνξά ζηνπο θνηηεηέο, νη θπξηφηεξνη ιφγνη πνπ απηνί ρξεζηκνπνηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα είλαη γηα λα επηθνηλσλνχλ κε ηνπο παιηνχο θαη θαηλνχξηνπο θίινπο ηνπο πνπ έρνπλ απφ ήδε ππάξρνπζεο θηιίεο, γηα λα παίδνπλ παηρλίδηα, γηα λα κνηξάδνληαη θσηνγξαθίεο, γηα λα ζρεδηάδνπλ εθδειψζεηο θαη γηα απηνέθθξαζε (Lewis, 2010). Απηφ ζεκαίλεη πσο νη ρξήζηεο απηψλ ησλ εξγαιείσλ δεκηνπξγνχλ ην δηθφ ηνπο πεξηερφκελν, επεμεξγάδνληαη αλά νκάδεο κε θνηλά ελδηαθέξνληα πιηθφ πνιιαπιψλ κνξθψλ αλαπηχζζνληαο ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο θαη φια απηά νδεγνχλ ζηελ ελίζρπζε ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο θνηλφηεηαο (Dwyer, 2006 Mason & Rennie, 2007). χκθσλα κε ηνλ Spinks, ηα θνηλσληθά δίθηπα βνεζνχλ ηνπο θνηηεηέο «λα δηθηπσζνχλ, λα ζπλεξγαζηνχλ, λα επηθνηλσλήζνπλ θαη λα αληαπεμέξρνληαη επθνιφηεξα ζηα θαζεκεξηλά θνηηεηηθά ηνπο θαζήθνληα» (Spinks, 2009, p.1). Πέξα απ φια φζα αλαθέξακε γηα ηα θνηλσληθά δίθηπα, ε κεγαιχηεξε πξνζθνξά ηνπο είλαη ε αλεχξεζε εξγαζίαο. χκθσλα κε ηνλ Loretto, απφ ηε ζηηγκή πνπ νη θνηηεηέο έρνπλ 18

19 ηελ πεξηζζφηεξε εμνηθείσζε θαη γλψζε ζηνλ ηξφπν ρξήζεο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ, νη εηαηξείεο ςάρλνπλ γηα θνηηεηέο πνπ κπνξνχλ λα ηνπο βνεζήζνπλ λα κάζνπλ ηη ρξεηάδεηαη γηα λα πξνσζήζνπλ ηνπο εαπηνχο ηνπο θαη ηηο εηαηξείεο ηνπο κέζσ ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ (Loretto, 2009). Πην ζπγθεθξηκέλα, νη ρξήζηεο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο θξηηηθήο θαη αλαιπηηθήο ζθέςεο κε ζηφρν ηελ νηθνδφκεζε λέαο γλψζεο κέζα απφ ην αιιειεπηδξαζηηθφ, θνηλσληθφ θαη πνιπζπκκεηνρηθφ ραξαθηήξα ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ (Xie et al., 2008 Yang, 2008 Selwyn, 2012), φπνπ κηιάκε γηα εγθαζηδξπκέλε κάζεζε (Lave & Wenger, 1991), άηππε, ζηεξηγκέλε πάλσ ζηηο αξρέο ηνπ δνκηζκνχ (Jonassen & Land, 2000). Σα θνηλσληθά δίθηπα εληζρχνπλ ηελ αλαζηνραζηηθή κάζεζε (Farmer et al., 2008) θαη βνεζνχλ ηνπο ρξήζηεο λα πεξάζνπλ απφ ην ζηάδην ηεο επηθαλεηαθήο κάζεζεο ζην ζηάδην ηεο εκβάζπλζεο ηεο γλψζεο (Williams & Jacobs, 2004) κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο ησλ κειψλ κηαο ειεθηξνληθήο καζεηηθήο θνηλφηεηαο θαη ηεο ζπλερνχο θαη άκεζεο αλαηξνθνδφηεζεο ηεο γλψζεο, γεγνλφο πνπ νδεγεί ηειηθά ζηελ κάζεζε. Ζ αιιειεπίδξαζε απηή απνδίδεηαη ζην ζηνηρείν ηεο θνηλσληθήο παξνπζίαο πνπ ραξαθηεξίδεη ηα θνηλσληθά δίθηπα (Papacharissi, 2010 Halpin & Tuffield, 2010). Πην ζπγθεθξηκέλα, ε θνηλσληθή παξνπζία αλαθέξεηαη ζηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο online θνηλφηεηαο πνπ θάλεη ρξήζε θνηλσληθνχ δηθηχνπ θαη ηεο νπνίαο ηα κέιε αληαιιάζζνπλ κεηαμχ ηνπο κελχκαηα ή ζηεξίδνπλ ηελ θαζεκεξηλή ηνπο επαθή ζε ζπλερή δηάινγν κε ζηφρν ηε ζπλαηζζεκαηηθή έθθξαζε, ηελ αλνηρηή επηθνηλσλία, ηα νπνία θαη πξνυπνζέηνπλ ηε ζπλεθηηθφηεηα ηεο νκάδαο (Mason & Rennie, 2007 Αγγέιαηλα & Σδηκνγηάλλεο, 2010 Subrahmanyam & Smahel, 2011). Όια ηα παξαπάλσ ζπλζέηνπλ ηελ επεμεξγαζία ηεο γλψζεο κέζα ζε κηα ειεθηξνληθή θνηλφηεηα κάζεζεο θαη πξαθηηθήο, ζηελ νπνία ε γλσζηηθή παξνπζία (cognitive presence) εκθαλίδεηαη κέζα ζε έλα ζπλεξγαηηθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο φπσο είλαη νη αζχγρξνλεο 19

20 ζπδεηήζεηο, φπνπ νη καζεηέο κπνξνχλ λα νηθνδνκνχλ ηε λέα γλψζε κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο, ηνπ δηαιφγνπ θαη ηνπ αλαζηνραζκνχ (Garrison et al., 2001 Garrison & Cleveland-Innes, 2005).Σν πην δεκνθηιέο εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο ην νπνίν «γελλήζεθε» κέζα ζηνλ παλεπηζηεκηαθφ ρψξν ηνπ Harvard ζηηο αξρέο ηνπ 2004 γηα λα θαιχςεη ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ θνηηεηψλ ηνπ θνιιεγίνπ, είλαη ην Face book. 2.4 ΓΗΑΣΗ ΞΔΥΩΡΗΕΔΗ ΣΟ FACEBOOK χκθσλα κε ηνλ Downes (2007), ην face book μερσξίδεη απφ ηα άιια θνηλσληθά δίθηπα γηαηί έρεη γεξέο βάζεηο ζηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα θαη νη δηαθνξεηηθέο ηνπ ιεηηνπξγίεο ηνπ επηηξέπνπλ λα δείρλεη ηνλ μερσξηζηφ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα online εξγαιεία κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν έρεη ηε δπλαηφηεηα πνιιψλ ρξήζεσλ, φπσο ην λα ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ελεκεξψλεηαη θάπνηνο γηα ηα ελδηαθέξνληα άιισλ ρξεζηψλ (Dba & Karl, 2008), γηα ηε δηαηήξεζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ (Ellison, Steinfield, & Lampe, 2007 Keenan & Shiri, 2009) ή γηα λα παξαθνινπζεί θάπνηνο ηελ επηθαηξφηεηα ζρεηηθά κε ηνπο θίινπο, ην ζρνιείν, ηελ ηάμε (Mazman & Usluel, 2010). Σν face book αλ θαη ζρεδηάζηεθε γηα θνηλσληθή ρξήζε, ζχκθσλα κε ηνπο Roblyer et al. (2010), ην δίθηπν απηφ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε θνηηεηηθή δσή (Beebe, 2010 Cabellon, Mann, Mills & Rocco, 2012 Beckingham, 2012 Community ebook, 2012). Δπηπιένλ, θνηλή απνδνρή φισλ ησλ θνηηεηψλ είλαη φηη ην facebook ηνπο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα επηθνηλσλνχλ κε θαζεγεηέο θαη ζπκθνηηεηέο άκεζα (Yu et al., 2010), κέζα ζε έλα άηππν θαη ιηγφηεξν αγρσηηθφ online πεξηβάιινλ, αθνχ ηνπο επηηξέπεη λα ζέηνπλ εξσηήζεηο γηα ηηο νπνίεο δελ αηζζάλνληαη άλεηα λα ηηο δηαηππψζνπλ ζηε ηάμε, επεηδή ζην face book ζε αληίζεζε κε ηελ παξαδνζηαθή ηάμε, ππάξρεη «έλαο ζρεηηθφο βαζκφο αλσλπκίαο πνπ νθείιεηαη ζηελ απνπζία ηεο πξφζσπν κε πξφζσπν επαθήο» (Bosch, 2009, p.195). Με αζπίδα ηελ αλσλπκία, ηα θνηλσληθά δίθηπα φπσο ην face book, ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο 20

21 θνηηεηέο γηα λα εηζαθνπζζεί ν ιφγνο ηνπο, «ε θσλή ηνπ καζεηεπφκελνπ», φπσο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά ν Selwyn, (2012). Σν face book είλαη απφ ηα επξχηεξα ρξεζηκνπνηνχκελα θνηλσληθά δίθηπα κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ (Spinks, 2009). Σν 2006 ην face book ρξεζηκνπνηνχηαλ ζε παξαπάλσ απφ 2000 ακεξηθάληθα Παλεπηζηήκηα θαη ήηαλ ην έβδνκν πην δηαδεδνκέλν θνηλσληθφ δίθηπν ζηνλ Παγθφζκην Ηζηφ (Cassidy, 2006). Γηα παξάδεηγκα, ν Hargittai (2008) αλαθέξεη φηη είλαη ην αγαπεκέλν θνηλσληθφ δίθηπν ησλ ακεξηθαλψλ θνηηεηψλ ζε ζχγθξηζε κε ηα άιια δίθηπα. Οη θνηηεηέο ραιαξψλνπλ ζην face book ζηέιλνληαο ν έλαο ζηνλ άιιν αθφκα θαη απιά κελχκαηα (Nicholas et al., 2009 Waycott et al., 2010 Lee & McLoughlin, 2010), δνζκέλα κε ρηνχκνξ θαη βαζηζκέλα ζην πξνζσπηθφ χθνο ηνπ θάζε θνηηεηή πνπ αθνξνχλ θαζεγεηέο θαη καζήκαηα. Σν πην ζεκαληηθφ είλαη φηη νη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην face book κε ηέηνην ηξφπν πνπ ηνπο θάλεη λα αληηκεησπίδνπλ ηηο απαηηήζεηο ηεο παλεπηζηεκηαθήο δσήο πην ραιαξά θαη πην αηζηφδνμα, αθνχ ην πλεχκα ηεο νκαδηθφηεηαο πνπ αλαπηχζζεηαη κε ηε ρξήζε απηνχ ηνπ εξγαιείνπ ηνπο βνεζάεη λα μεπεξλνχλ καδί φπνηα δπζθνιία θαη αλ πξνθχςεη (Madge, Meek, Wellens & Hooley, 2009). Σν αζχγρξνλν είδνο «chat» κε αληαιιαγή ζχληνκσλ κελπκάησλ απφ «ηνίρν» ζε «ηνίρν» (wall-to-wall exchanges) αλάκεζα ζηνπο ρξήζηεο-θίινπο, είλαη ην ραξαθηεξηζηηθφηεξν ζεκείν ηνπ face book. χκθσλα κε ηνλ Pew (2007) θαη ζχκθσλα κε ηνπο Mason and Rennie (2007), απηφ ην είδνο επηθνηλσλίαο απνηειεί θίλεηξν κάζεζεο γηα ηνπο θνηηεηέο. χκθσλα κε ηνλ Stutzman (2006, p.2) «ην face book είλαη ην πην δηαδξαζηηθφ εξγαιείν γηα ηνπο θνηηεηέο πνπ μεθηλνχλ κηα θαηλνχξηα δσή ζε έλα θαηλνχξην κέξνο γηα λα κπνξέζνπλ λα γλσξίζνπλ ην λέν απηφ ρψξν». Δλψ ην face book δείρλεη λα κνηάδεη κε ηα άιια θνηλσληθά δίθηπα, ε δπλαηφηεηα πνπ δίλεηαη ζε θάζε ρξήζηε λα αλεβάζεη ην πξνθίι ηνπ θαη λα παξνπζηάζεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζηνπο άιινπο, είλαη ζίγνπξα απηφ πνπ αξέζεη ζηνπο θνηηεηέο φηαλ κπαίλνπλ ζηε ζειίδα ηνπ face book, ζχκθσλα κε ηνλ Stutzman (2005). Όπσο 21

22 ραξαθηεξηζηηθά αλέθεξαλ νη Smith & Peterson (2007, p.278) «ε γλψζε ζηα θνηλσληθά δίθηπα δελ έρεη αηνκηθφ ραξαθηήξα αιιά θνηλσληθφ ράξε ζηελ επηθνηλσλία θαη ζηηο αληαιιαγέο απφςεσλ». Απηφ αξθεί γηα λα ηνλίζεη ηε ζεκαληηθφηεηα ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ εθπαίδεπζε. χκθσλα κε ηνπο Smith & Peterson (2007), νη θνηηεηέο θαηά ηελ επηθνηλσλία ηνπο ζην face book, φηαλ αλαθέξνληαη ζηε δηδαζθαιία ησλ θαζεγεηψλ ηνπο κέζα ζηελ ηάμε, κεηαθέξνπλ ηα ιφγηα ηνπο κε ηέηνην ηξφπν ζηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο δίλνληαο νη ίδηνη έλα πξνζσπηθφ ραξαθηήξα ζηε κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο κέζσ ζρνιίσλ θαη ζθέςεσλ, ψζηε λα κηιάκε γηα αλαδφκεζε ησλ πιεξνθνξηψλ (Selwyn, 2012). Οη Smith & Peterson (2007) αλαθέξνπλ πσο ε επαλάιεςε θαη ε αλαδφκεζε ηεο πιεξνθνξίαο βειηηψλνπλ ηελ κάζεζε. Τπφ απηέο ηηο ζπλζήθεο, ην face book βνεζάεη ηνπο θνηηεηέο ζηελ επεμεξγαζία ηεο γλψζεο θαη δελ ηνπο αθήλεη λα είλαη παζεηηθνί παξαηεξεηέο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Ziegler, 2007 Tapscott & Williams, 2007 Lee & McLoughlin, 2010). Αλ παξαηεξήζνπκε πξνζεθηηθά ην ιεθηηθφ θνκκάηη ηεο επηθνηλσλίαο κέζσ ησλ κελπκάησλ πνπ αληαιιάζζνπλ νη θνηηεηέο κεηαμχ ηνπο ζηνπο «ηνίρνπο» ηνπ face book, ηφηε ζα δνχκε πσο ε απηνέθθξαζε δεκηνπξγεί ζπλαηζζήκαηα πνπ αλαπηχζζνπλ ηζρπξνχο δεζκνχο (social ties) κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ-θίισλ, νη νπνίνη επηδηψθνπλ λα δηαηεξήζνπλ κεηαμχ ηνπο απηφ ην είδνο ζρέζεο θαη παξά κφλν κε απηνχο κε ηνπο νπνίνπο ηνπο ελψλνπλ ηζρπξνί δεζκνί θηιίαο (Wellman, 2002 McMillan & Morrison, 2006 Ellison et al., 2007). Σν face book ρξεζηκνπνηείηαη επνκέλσο γηα ηε δηαηήξεζε επαθήο κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ θπξίσο απφ ην ζηελφ παλεπηζηεκηαθφ ρψξν, φπσο είλαη ε ηάμε θαη φρη ηφζν απφ ηνλ επξχηεξν παλεπηζηεκηαθφ ρψξν. Σν face book δελ είλαη επνκέλσο κφλν εξγαιείν επηθνηλσλίαο αιιά θαη ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα ειεθηξνληθή θνηλσληθνπνίεζε (Golder, Wilkinson & Huberman, 2007 Shirky, 2008). 22

23 ην ηέινο απηνχ ηνπ θεθαιαίνπ, παξνπζηάδνπκε ελδεηθηηθά θάπνηεο ελδηαθέξνπζεο εκπεηξηθέο κειέηεο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ face book ζηε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζα δνχκε ηηο ζηάζεηο ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ Παλεπηζηεκίσλ απέλαληη ζην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν θαη ζα απνθηήζνπκε κηα άπνςε γηα ην πψο ρξεζηκνπνηείηαη ην face book ζηελ αθαδεκατθή δσή, ζε δηάθνξα κέξε ηνπ θφζκνπ. Θα δνχκε πψο ην face book ιεηηνπξγεί σο επηθνηλσληαθφ θαη θνηλσληθφ εξγαιείν ζηα αγγιηθά Παλεπηζηήκηα, σο εξγαιείν δηαζθέδαζεο θαη ραιάξσζεο ζηα Παλεπηζηήκηα ηεο Σνπξθίαο ή σο θνηλσληθφ θαη εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν ζπλπθαζκέλν κε εζλνγξαθηθνχο παξάγνληεο ζηα Παλεπηζηήκηα ηεο Νφηηαο Αθξηθήο. Ζ επηινγή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ εκπεηξηθψλ κειεηψλ έγηλε, φπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη ζην θεθάιαην ηεο Μεζνδνινγίαο, κε βάζε ηε γεσγξαθηθή ηνπο θαηαλνκή. Οπζηαζηηθφ ξφιν φκσο έπαημε ην γεγνλφο φηη νη ζπγθεθξηκέλεο εκπεηξηθέο κειέηεο αθνξνχλ ηνλ αθαδεκατθφ ρψξν θαη εκπεξηέρνπλ ζεκαληηθέο εκπεηξηθέο αλαιχζεηο πνπ απαληνχλ ζηα δηθά καο εξεπλεηηθά εξσηήκαηα γηα ην face book σο εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο θαη γηαηί καο νδεγνχλ ζε εκπεξηζηαησκέλα πνξίζκαηα γηα ηνπο άμνλεο έξεπλαο πνπ ζέζακε εκείο νη ίδηνη γηα ην face book ε δηπισκαηηθή καο δηαηξηβή. Σα πνξίζκαηα αθνξνχλ ην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν σο κέζν ςπραγσγίαο θαη ηελ απήρεζε ηνπ ζηνπο θνηηεηέο, κέζα ζηα πιαίζηα ηεο ελζσκάησζεο ηνπο ζηελ παλεπηζηεκηαθή δσή θαη ηε δηαηήξεζε ησλ επαθψλ κε ην ζηελφ ηνπο πεξηβάιινλ, αιιά θαη ηε ζρέζε ηνπ face book κε ηελ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. Δπνκέλσο, νη ζπγθεθξηκέλεο εκπεηξηθέο κειέηεο πνπ επηιέμακε καο βνήζεζαλ ζηελ ππνζηήξημε ησλ δηθψλ καο εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ. Οη θνηλέο ηνπο γεληθεχζεηο θαη ε ζχγθιηζε απφςεσλ κε ηε δηθή καο εκπεηξηθή κειέηε ήηαλ έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν πξνο ηελ ηζρπξνπνίεζε ηεο εγθπξφηεηαο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο καο. 23

24 2.5 Ζ ΥΔΖ ΣΟΤ FACEBOOK ΜΔ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΚΟΗΝΩΝΗΚΟΤ ΚΔΦΑΛΑΗΟΤ Όπσο αλαθέξακε παξαπάλσ, κία απφ ηηο κεγάιεο πξνζθνξέο ηνπ face book είλαη ε αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ, ην νπνίν απνηειεί έλαλ ειαζηηθφ φξν κε πνηθηιία νξηζκψλ ζε πάξα πνιιά πεδία (Adler & Kwon, 2002), θαη θέξεη ηε ζρέζε αηηίαο-απνηειέζκαηνο (Resnick, 2001 Williams, 2006). Σν face book ράξε ζηηο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο πνπ δηαζέηεη, κπνξεί λα γεθπξψλεη «online» θαη «offline» δηαζπλδέζεηο ή αθφκα θαη κεηαμχ ηνπο. Οη «offline» δηαζπλδέζεηο είλαη νη επαθέο πνπ έρεη ν θνηηεηήο κε παιηνχο θίινπο πξηλ ηελ είζνδν ηνπ ζην Παλεπηζηήκην θαη ηελ νηθνγέλεηα ηνπ, ελψ νη «online» δηαζπλδέζεηο αθνξνχλ ηηο λέεο γλσξηκίεο ηνπ θνηηεηή κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ηνπ απφ ην Παλεπηζηήκην θαη ζε απεηξνειάρηζην πνζνζηφ κε εληειψο άγλσζηα άηνκα (Lampe, Ellison, & Steinfield, 2006). Ζ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ηε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ. Απνδεηθλχεηαη βηβιηνγξαθηθά φηη ε ρξήζε ηνπ facebook επεξεάδεη ηελ ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ αθνχ κπνξεί λα επεξεάζεη ζεηηθά ηνπο ρξήζηεο κε αίζζεκα ρακειήο απηνπεπνίζεζεο θαη ρακειήο ηθαλνπνίεζεο γηα ηε δσή (Bargh & McKenna, 2004 Helliwell & Putnam, 2004).Θεσξνχκε πσο ε ηερλνινγηθή δπλαηφηεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θνηλσληθνχ δηθηχνπ ελψλεη άηνκα απφ γεσγξαθηθά απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο, ηα νπνία ήδε γλσξίδνληαη κεηαμχ ηνπο (offline επαθέο), ζε κία online επηθνηλσλία κε ηα πξνθίι ηνπ θαζελφο αλνηρηά θαη ην θαηέβαζκα κελπκάησλ ζηηο ζειίδεο ηνπ facebook, γεγνλφο πνπ ελδπλακψλεη ην θνηλσληθφ θεθάιαην κεηαμχ ηνπο. Με απηφ ηνλ ηξφπν αλαπηχζζνληαη θνηλφηεηεο επηθνηλσλίαο επνκέλσο θαη κάζεζεο κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ (Hampton & Wellman, 2003 Kavanaugh, Carroll, Rosson, Zin, & Reese, 2005 Mason and Rennie, 2007). Δπνκέλσο, ην facebook βνεζάεη ηερλνινγηθά θνηηεηέο πνπ ζπνπδάδνπλ καθξηά απφ ηνλ ηφπν ηνπο, λα δηαηεξήζνπλ επαθέο κε παιηνχο ηνπο θίινπο αιιά θαη λα δεκηνπξγήζνπλ λέεο θηιίεο κέζα απφ ην Παλεπηζηήκην, αλαθεξφκελνη ζην δηηηφ ξφιν ηνπ 24

25 ζπγθεθξηκέλνπ εξγαιείνπ. Υάξε ζην ειεθηξνληθφ ζηήζηκν ησλ ζειίδσλ ηνπ facebook θαη ζηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ θαη κελπκάησλ κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ κε θνηλά πεδία ελδηαθέξνληνο, αλνίγεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ε νκπξέια ησλ θνηλσληθψλ επαθψλ θαη ησλ θνηλσληθψλ δηαζπλδέζεσλ, νη νπνίεο ράξε ζηε ηερλνινγία κπνξνχλ λα γεθπξσζνχλ, λα εδξαησζνχλ θαη λα δηαηεξεζνχλ θζελά, γξήγνξα θαη εχθνια (Donath & Boyd, 2004). Ζ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ έρεη πνιιέο ζεηηθέο θνηλσληθέο εηζθνξέο, φπσο θαιχηεξε δεκφζηα πγεία, ρακειή εγθιεκαηηθφηεηα επνκέλσο θαη πην αλζεξή νηθνλνκία (Ellison, Steinfield & Lampe, 2007). Αληίζεηα, ε απνπζία θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ επηθέξεη θνηλσληθή αλαηαξαρή, πεξηνξηζκέλε ζπκκεηνρή ζε δεκφζηεο δξαζηεξηφηεηεο θαη έιιεηςε εκπηζηνζχλεο κεηαμχ κειψλ θνηλνηήησλ. Όζν πην εληζρπκέλν είλαη ην θνηλσληθφ θεθάιαην ηφζν πεξηζζφηεξν ιεηηνπξγεί ην αίζζεκα εκπηζηνζχλεο θαη δέζκεπζεο κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο θνηλφηεηαο, ππάξρεη πεξηζζφηεξε θηλεηηθφηεηα ζε ζπιινγηθέο δξαζηεξηφηεηεο αιιά ε θπξηφηεξε πξνζθνξά ηνπ είλαη ζηε ζεηηθή αιιεινεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε έλα θνηλσληθφ δίθηπν (Putnam, 2004 Ulbrich et al., 2011) πλερίδνληαο, ν βαζκφο ρξήζεο ηνπ face book απφ ηνπο θνηηεηέο εμαξηάηαη απφ ην πψο απηνί αληηιακβάλνληαη ηε δφκεζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. Ζ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ κεηαμχ ησλ αηφκσλ εμαξηάηαη απφ ην πφζν θαιά είλαη ε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ, δειαδή απφ ην πφζν πςειφ είλαη ην αίζζεκα ηεο απηνεθηίκεζεο θαη ην πφζν ηθαλνπνηεκέλν απφ ηε δσή ηνπ ληψζεη ην άηνκν πξνθεηκέλνπ λα επηδηψθεη ην θνηλσληθφ δέζηκν κε ηα άιια άηνκα (Bargh & McKenna, 2004 Helliwell & Putnam, 2004), κε ηα νπνία λα ην ελψλνπλ θνηλά ελδηαθέξνληα ή θνηλνί ζθνπνί (Ellison, Heino & Gibbs, 2006).Σν αμηνζεκείσην είλαη φηη, εάλ ζηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ αηφκσλ δελ ππάξρεη ζπλαηζζεκαηηθή ππνζηήξημε παξά κφλν αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ, ηφηε ην θνηλσληθφ δέζηκν απνδπλακψλεηαη, ην ίδην θαη ην θνηλσληθφ θεθάιαην (Chatti et al., 2010). Αληηζέησο, ην 25

26 θνηλσληθφ θεθάιαην αλαπηχζζεηαη θαη εδξαηψλεηαη φηαλ ππάξρνπλ ηζρπξνί ζπλαηζζεκαηηθνί δεζκνί, φπσο είλαη απηνί κεηαμχ ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζηελψλ θίισλ. Σν εξψηεκα πνπ απαζρνιεί ηνπο εξεπλεηέο είλαη λα απνδεηρζεί εάλ ηα θνηλσληθά δίθηπα φπσο ην face book, δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηα άηνκα πνπ αλαγθάδνληαη λα απνκαθξπλζνχλ απφ απηνχο ηνπο ηζρπξνχο ζπλαηζζεκαηηθνχο δεζκνχο, φπσο νη θνηηεηέο πνπ απνρσξίδνληαη ηελ νηθνγέλεηα θαη ην ζηελφ ηνπο πεξηβάιινλ γηα λα ζπνπδάζνπλ ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο, λα δηαηεξήζνπλ έληνλν ην θνηλσληθφ θεθάιαην θαη λα αλαπηχμνπλ λένπο ηζρπξνχο ζπλαηζζεκαηηθνχο δεζκνχο ζηε δηάξθεηα ηεο θνηηεηηθήο ηνπο πνξείαο αιιά θαη λα ηνπο δηαηεξήζνπλ κεηέπεηηα (Chatti et al., 2010). ην εξψηεκα εάλ ηα θνηλσληθά δίθηπα απνδπλακψλνπλ ή ελδπλακψλνπλ ην θνηλσληθφ θεθάιαην ιφγσ έιιεηςεο ηεο πξφζσπν κε πξφζσπν επαθήο, απνδείρζεθε εκπεηξηθά φηη ε αιιεινεπίδξαζε κε ηνλ ππνινγηζηή είρε ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηε δσή ηεο θνηλφηεηαο θαη ζην θνηλσληθφ θεθάιαην (Hampton & Wellman, 2003 Kavanaugh, Carroll, Rosson, Zin, & Reese, 2005). Δπεηδή ηα θνηλσληθά δίθηπα πξνζθέξνπλ ηερλνινγηθή ππνζηήξημε ράξε ζηελ νπνία κπνξνχκε λα αλεβάζνπκε θσηνγξαθίεο, άξζξα, video, φπσο ζπκβαίλεη ζηνλ «ηνίρν» ηνπ facebook, ην θνηλσληθφ θεθάιαην, ράξε ζηνλ ηξφπν απηφ θαη ηε κνξθή κεηάδνζεο ηεο πιεξνθνξίαο, κπνξεί λα απνθηήζεη λέεο κνξθέο πνπ αλαπηχζζνπλ ην θνηλσληθφ δέζηκν αλάκεζα ζηα άηνκα θαη ην δηαηεξνχλ αλαιινίσην αθφκα θαη φηαλ δελ ππάξρεη ε πξφζσπν κε πξφζσπν επαθή (Donath & Boyd, 2004). ηελ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ κέζσ facebook, πξνζπάζεζε λα απαληήζεη ε έξεπλα πνπ έγηλε ζην Michigan State University (MSU) (Ellison, Steinfield & Lampe, 2007), ε νπνία αθνξνχζε δείγκα 800 ηειεηφθνηησλ θνηηεηψλ. Ζ φιε έξεπλα ζηεξίρζεθε ζε ζπγθεθξηκέλεο ππνζέζεηο νη νπνίεο δηακφξθσζαλ θαη ην εξσηεκαηνιφγην πνπ δφζεθε ζηνπο θνηηεηέο ηνπ MSU. Ζ πξψηε ππφζεζε αθνξά ην ξπζκφ ρξήζεο ηνπ facebook θαη ηελ άκεζε ζρέζε ηνπ κε ην πψο ηα άηνκα αληηιακβάλνληαη ηε γεθχξσζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. 26

27 Όπσο αλαθέξακε πξνεγνπκέλσο, ε γεθχξσζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ παξάγεη ηζρπξνχο δεζκνχο κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ θαη ηελ νηθνγέλεηα ηνπο ή ηνπο ζηελνχο ηνπο θίινπο πνπ κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ζηνπο πξψηνπο ζπλαηζζεκαηηθή θαη ςπρνινγηθή ππνζηήξημε. Δίλαη θαλεξφ πσο ε ηερλνινγία θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηα δίθηπα, φπσο ην Internet, εληζρχνπλ απηνχο ηνπο ηζρπξνχο δεζκνχο, παξφιν πνπ ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε δελ έρεη γίλεη αξθεηή έξεπλα πνπ λα ην απνδεηθλχεη, γηαηί δηεπθνιχλνπλ ηε ζχλαςε λέσλ γλσξηκηψλ κε θνηλά ελδηαθέξνληα θαη ζηφρνπο (Parks & Floyd, 1996 Horrigan, 2002 Ellison, Heino, & Gibbs, 2006). Αθφκα θαη απηφ κπνξεί λα ζεσξεζεί κνξθή θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. χκθσλα κε έξεπλα πνπ έγηλε ην 2006 γηα ηε ρξεζηηθφηεηα ηνπ Internet, δηαπηζηψζεθε φηη νη ρξήζηεο δηθηχσλ αλαπηχζζνπλ πην δπλαηνχο ζπλαηζζεκαηηθνχο δεζκνχο κε άιινπο ρξήζηεο πνπ κνηξάδνληαη ηα ίδηα ελδηαθέξνληα απφ φηη ηα άηνκα πνπ δελ ρξεζηκνπνηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα θαη ζπλάπηνπλ πξφζσπν κε πξφζσπν θηιίεο (Boase, Horrigan, Wellman & Rainie, 2006). Παξφιν πνπ νη έξεπλεο γηα ην θνηλσληθφ θεθάιαην ζηεξίδνληαη πξψηα ζε ππνζέζεηο πνπ κεηέπεηηα πξνζπαζνχλ λα απνδεηρζνχλ, δεκηνπξγείηαη ην εξψηεκα εάλ κπνξνχλ λα ζπιιεηηνπξγήζνπλ νη «online» κε ηηο «offline» επαθέο ζηα θνηλσληθά δίθηπα, φπσο είλαη ην facebook. Έηζη, πεγαίλνπκε ζηε δεχηεξε ππφζεζε, πνπ αθνξά ην ξπζκφ ρξήζεο ηνπ facebook κε ηελ αληίιεςε πνπ έρνπλ ηα άηνκα γηα ηελ εδξαίσζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. Σν εξψηεκα πνπ αλαπηχζζεηαη εδψ είλαη πψο ην facebook βνεζάεη ζηε δηαηήξεζε θαη πηζαλφηαηα ζηε ζπληαχηηζε «δπλαηψλ θαη αδχλακσλ» επαθψλ. Απνηειέζκαηα εκπεηξηθψλ εξεπλψλ έρνπλ δείμεη φηη ην δηαδίθηπν βνεζάεη ηα άηνκα κε ρακειφ εζηθφ εμαηηίαο ηνπ φηη ζηηο online επηθνηλσλίεο εδξαηψλνληαη ηζρπξέο θηιίεο πνπ κπνξνχλ λα επεξξεάζνπλ ζεηηθά ηα άηνκα κε ρακειή απηνπεπνίζεζε θαη ηθαλνπνίεζε απφ ηε δσή (Bargh & McKenna, 2004). Γη απηφ ην ιφγν, ε έξεπλα ζην Michigan State University πξνζπαζεί λα δείμεη εάλ ε ζρέζε αλάκεζα ζηε ρξήζε ηνπ Facebook θαη ην θνηλσληθφ 27

28 θεθάιαην δηαθέξεη ζηα άηνκα κε δηαθνξεηηθέο βαζκίδεο απηνεθηίκεζεο θαη ηθαλνπνίεζεο απφ ηε δσή. Απηφ νδεγεί ζηα αθφινπζα δεπγάξηα ππνζέζεσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα: Η ζρέζε αλάκεζα ζην βαζκό ρξήζεο ηνπ facebook θαη ζηε γεθύξωζε ηνπ θνηλωληθνύ θεθαιαίνπ εμαξηάηαη από ην πόζν θάπνηνο εθηηκάεη ηνλ εαπηό ηνπ Η ζρέζε αλάκεζα ζην βαζκό ρξήζεο ηνπ facebook θαη ζηε γεθύξωζε ηνπ θνηλωληθνύ θεθαιαίνπ εμαξηάηαη από ην πόζν θάπνηνο ληώζεη ηθαλνπνηεκέλνο κε ηε δωή ηνπ Η ζρέζε αλάκεζα ζην βαζκό ρξήζεο ηνπ facebook θαη ζηελ εδξαίωζε ηνπ θνηλωληθνύ θεθαιαίνπ εμαξηάηαη από ην πόζν θάπνηνο εθηηκάεη ηνλ εαπηό ηνπ Η ζρέζε αλάκεζα ζην βαζκό ρξήζεο ηνπ facebook θαη ζηελ εδξαίωζε ηνπ θνηλωληθνύ θεθαιαίνπ εμαξηάηαη από ην πόζν θάπνηνο ληώζεη ηθαλνπνηεκέλνο κε ηε δωή ηνπ χκθσλα κε ηνλ Granovetter (1982), νη «αδχλακεο» επαθέο, φπσο απηέο κε παιηνχο θίινπο απφ ην ζρνιείν, απνθέξνπλ πεξηζζφηεξα νθέιε φηαλ δελ ζπλδπάδνληαη κε «δπλαηέο» επαθέο φπσο απηέο κε θαηλνχξηνπο θίινπο απφ ην Παλεπηζηήκην. Δπνκέλσο, νδεγνχκαζηε ζε έλα γεγνλφο πνπ έρεη λα θάλεη κε ην πψο ηα άηνκα αληηιακβάλνληαη ην θνηλσληθφ θεθάιαην θαζψο θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ. Απφ ην γεγνλφο απηφ εμαξηάηαη θαη ν βαζκφο ρξήζεο ηνπ facebook, ζηελ πεξίπησζε καο απφ ηνπο θνηηεηέο ηεο Σξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Αλαθεξφκελνη πάιη ζηα επξήκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο ζην Michigan State University, απνδεηθλχεηαη φηη φζνη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook, έρνπλ έλα είδνο εμάξηεζεο απφ απηφ, ληψζνπλ «ςπρνινγηθά αλεβαζκέλνη» εθθξάδνληαο ηελ επηζπκία ηνπο λα δηαδίδνπλ φηη έρνπλ ζειίδα ζην facebook, ληψζνπλ ηνπο εαπηνχο ηνπο θνκκάηη ηεο παξαπάλσ θνηλφηεηαο θαη ζα ζηελαρσξηφληνπζαλ εάλ ην ζπγθεθξηκέλν δίθηπν ζηακαηνχζε θάπνηε λα ππάξρεη. Αλαθνξηθά κε ην θνηλσληθφ θεθάιαην θαη ηε δηαβάζκηζε ηνπ ζηα ζηάδηα ηεο γεθχξσζεο, εδξαίσζεο θαη δηαηήξεζεο ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ, απνδεηθλχεηαη απφ ην δείγκα ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο φηη νη θνηηεηέο ζην MSU φζν πεξηζζφηεξν θάλνπλ ρξήζε ηνπ 28

29 facebook ηφζν πεξηζζφηεξν είλαη ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηε δσή ζην ζπγθεθξηκέλν παλεπηζηήκην, απφ ηνλ θνηλσληθφ πεξίγπξν θαη απφ ηα άηνκα πνπ ηνλ απνηεινχλ. Δπίζεο, έρνπλ έληνλν ην ζπλαίζζεκα ηεο ζπκκεηνρήο ζε δξαζηεξηφηεηεο ηεο παλεπηζηεκηαθήο θνηλφηεηαο, γεγνλφο πνπ θξαηά ζε πςειφ πνζνζηφ ην αίζζεκα ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ ζην MSU, ην νπνίν ζχκθσλα κε ηελ παξαπάλσ έξεπλα έρεη άκεζε ζρέζε κε ην βαζκφ ρξήζεο ηνπ facebook. Όζνλ αθνξά ζην ζηάδην ηεο δηαηήξεζεο ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ, ε έξεπλα έδεημε φηη έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο ρξήζεο ηνπ facebook είλαη ε ζπλέρηζε ησλ επαθψλ κε ηνπο θίινπο απφ ην Παλεπηζηήκην. Δπίζεο, ην γεγνλφο φηη νη εξσηεζέληεο θνηηεηέο ηνπ δείγκαηνο δήισζαλ φηη πνιιά απφ ηα νλφκαηα πνπ βξίζθνληαη ζηε ιίζηα επηθνηλσλίαο πνπ έρνπλ ζην facebook είλαη ζπκθνηηεηέο ηνπο, δείρλεη γηα πνην ιφγν ηδηαίηεξα νη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ απηφ ην θνηλσληθφ εξγαιείν. Αθφκα θαη αλ ζηελ αξρή ησλ ζπνπδψλ ηνπο νη πξσηνεηείο θνηηεηέο μεθίλεζαλ ηε ρξήζε ηνπ facebook κε ζθνπφ λα θάλνπλ λέεο θηιίεο πέξα απφ ηηο ήδε ππάξρνπζεο, ζηελ πνξεία ηεο παλεπηζηεκηαθήο ηνπο δσήο θαη κέρξη ηελ νινθιήξσζε ησλ ζπνπδψλ ηνπο ν ζθνπφο άιιαμε, κε πξψηε ηψξα πξνηεξαηφηεηα λα δηαηεξήζνπλ ηηο ήδε ππάξρνπζεο θηιίεο είηε απφ ην ζηελφ ηνπο πεξηβάιινλ είηε απηέο πνπ επηζπλάθζεθαλ ζηελ πνξεία ηεο παλεπηζηεκηαθήο ηνπο δσήο κε ζπκθνηηεηέο ηνπο θπξίσο θαη ιηγφηεξν κε άηνκα πνπ γλψξηζαλ ζε δξαζηεξηφηεηεο θαη εθδειψζεηο ηνπ παλεπηζηεκίνπ. εκαληηθφ είλαη επίζεο ην γεγνλφο φηη νη θνηηεηέο ζην MSU ρξεζηκνπνηνχλ ζε πάξα πνιχ κηθξφηεξν βαζκφ ην facebook γηα λα επηθνηλσλνχλ κε θαζεγεηέο θαη ηε δηνίθεζε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ή κε εληειψο άγλσζηα άηνκα, φπσο δείρλεη ην Γξάθεκα 1 (Ellison, Steinfield & Lampe, 2007). 29

30 Γξάθεκα 1 Καηεγνξίεο αηόκσλ κε ηηο νπνίεο επηθνηλσλνύλ νη θνηηεηέο κέζσ facebook ζην MSU (Ellison, Steinfield & Lampe, 2007) 2.6 ΣΟ FACEBOOK Ω ΔΡΓΑΛΔΗΟ ΣΤΠΗΚΖ ΚΑΗ ΑΣΤΠΖ ΜΑΘΖΖ Απφ πνιινχο εξεπλεηέο έρεη ηεζεί ην εξψηεκα εάλ ην facebook πέξα απφ ηα θνηλσληθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά βνεζάεη ζηελ κάζεζε. Ζ έξεπλα ζε απηφλ ηνλ ηνκέα είλαη πεξηνξηζκέλε. Παξφιν πνπ νη γλψκεο δηίζηαληαη, ππάξρνπλ εξεπλεηέο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ εθπαίδεπζε (Tynes, 2007 Greenhow & Robelia, 2009a, 2009b) αλαθέξνληαο κέζα απφ ηελ έξεπλά ηνπο γηα ην facebook φηη είλαη ην πην δηαδεδνκέλν θνηλσληθφ εξγαιείν θαη απηφ πνπ πξνηηκνχλ νη θνηηεηέο απφ ηα ππφινηπα θνηλσληθά δίθηπα (Smith, Salaway, Caruso & Katz, 2009 ebrary s 2011 Global Student E-book Survey Social Media Addendum 2012) πεξλψληαο θαζεκεξηλά ζε απηφ αξθεηφ ρξφλν (Stutzman, 2009). Σν facebook, φπσο θαίλεηαη απφ ηηο παξαπάλσ εκπεηξηθέο κειέηεο είλαη έλα 30

31 θαηεμνρήλ θνηλσληθφ εξγαιείν, εληνχηνηο πνιχ ιίγε εκπεηξηθή έξεπλα έρεη δηεμαρζεί γηα ην εάλ ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν πξνζθέξεηαη θαη γηα ηππηθή κάζεζε. ηνλ ρψξν ηεο έξεπλαο νη γλψκεο γηα ην εάλ ην facebook κπνξεί λα επεξεάζεη ηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο, ζπγθεθξηκέλα ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ επηδξά ζηε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ σο κέινο κηαο θνηλφηεηαο, θάπνηνη εξεπλεηέο απάληεζαλ ζεηηθά (Tynes, 2007 Greenhow & Robelia, 2009a, 2009b). χκθσλα κε ηνπο Ophus & Abbitt (2009), ιίγνη εξεπλεηέο αζρνιήζεθαλ κε ηνλ ηξφπν πνπ ην facebook πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ εθπαίδεπζε. Όπσο επίζεο θαη ην ζέκα ηεο ζηάζεο ησλ εθπαηδεπηψλ ζηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ εθπαίδεπζε έρεη ηχρεη αθφκα ιηγφηεξεο εξεπλεηηθήο πξνζνρήο (Roblyer et al., 2010). ε πξψην ιφγν, ην γεγνλφο φηη ην facebook επηηξέπεη ηε ζπκκεηνρή ζε πνηθίιεο κηθξν-θνηλφηεηεο, καο θάλεη λα ζεσξνχκε φηη απηφ ην εξγαιείν έρεη θαη εθπαηδεπηηθφ ζθνπφ (Bosch, 2009). χκθσλα κε ηελ έξεπλα ησλ Madge et al., (2009), ην 46% ησλ θνηηεηψλ ρξεζηκνπνηεί ην facebook γηα λα ζπδεηά εθπαηδεπηηθά ζέκαηα. Σν 2007, ε Kosik κε πεξηνξηζκέλν δείγκα ζηελ έξεπλα ηεο, βξήθε φηη νξηζκέλνη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook γηα αθαδεκατθνχο ιφγνπο, εηδηθφηεξα γηα λα επηθνηλσλνχλ κε άιια άηνκα απφ ηηο ηάμεηο ηνπο γηα λα ελεκεξψλνληαη γηα ηηο εξγαζίεο, δειψλνληαο φηη πξνηηκνχλ ην facebook απφ ηα παλεπηζηεκηαθά εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ιφγσ άκεζεο θαη γξήγνξεο πιεξνθφξεζεο. Ζ επηθνηλσλία κε ηνπο θαζεγεηέο κέζσ απηνχ ηνπ δηθηχνπ επηδηψθεηαη ζε πνιχ κηθξφ πνζνζηφ απφ ηνπο θνηηεηέο. Γηα παξάδεηγκα, ζχκθσλα κε ηελ Educause έξεπλα (2008), κφλν ην 5.5% ησλ θνηηεηψλ επηθνηλσλνχλ κε ηνπο θαζεγεηέο ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο ηα θνηλσληθά δίθηπα (Salaway et al., 2008). χκθσλα κε εκπεηξηθέο κειέηεο, ην facebook ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θνηηεηέο γηα λα επηθνηλσλνχλ κε άιινπο θνηηεηέο θαη γηα ηα παλεπηζηεκηαθά εθπαηδεπηηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ θαζεγεηέο, εξγαζίεο θαη χιε καζεκάησλ (Chu & Meulemans, 2008). Ωζηφζν, νη εθπαηδεπηηθέο 31

32 ζπδεηήζεηο αθνξνχλ θπξίσο ηελ άηππε κάζεζε, φπσο γηα παξάδεηγκα έδεημε ε έξεπλα ησλ Madge et al. (2009), φπνπ ην 46% ησλ θνηηεηψλ πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ, ρξεζηκνπνηεί ζε θαζεκεξηλή ή εβδνκαδηαία βάζε ην facebook γηα άηππε εθπαηδεπηηθή ζπλνκηιία πάλσ ζηα αθαδεκατθά δεηήκαηα ζε αληίζεζε κε έλα 7% ησλ θνηηεηψλ πνπ ην ρξεζηκνπνηεί γηα ηππηθή κάζεζε, φπσο δειαδή, γηα επηθνηλσλία κε ηνπο θαζεγεηέο ή γηα ζπδήηεζε κε ζπκκαζεηέο πάλσ ζε ζπγθεθξηκέλν πεξηερφκελν χιεο γηα ην νπνίν ζέηνληαη απνξίεο ή δεηείηαη αιιεινυπνζηήξημε γηα ηε ζπγγξαθή αθαδεκατθψλ εξγαζηψλ. χκθσλα κε ηελ εκπεηξηθή έξεπλα ησλ Towner and Munoz (2011), πξνθχπηεη φηη ην facebook ρξεζηκνπνηείηαη πξψηηζηα γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο άηππεο κάζεζεο αιιά κπνξεί λα απνηειέζεη θαη έλα ηδαληθφ «forum» γηα ηππηθή κάζεζε γηα φ,ηη αθνξά θνηηεηέο θαη καζήκαηα. Δπηπιένλ, πξνθχπηεη φηη ην ζπγθεθξηκέλν δίθηπν πέξα απφ ην φηη απνηειεί θνηλσληθφ εξγαιείν, επεθηείλεη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ζηηο εθπαηδεπηηθέο καζεζηαθέο δηεξγαζίεο πξνζθέξνληαο ηππηθή θαη άηππε κάζεζε φπνπ ε επηθνηλσλία απηή αθνξά θπξίσο ηνπο θνηηεηέο κεηαμχ ηνπο θαη ζε έλα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ, κφιηο 12%, αθνξά θνηηεηέο κε αθαδεκατθφ θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ. χκθσλα κε ηνπο Roblyer et al. (2010), κφιηο έλα 6.5% ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ πξνζσπηθνχ θαη έλα 4.2% ησλ θνηηεηψλ κηινχλ γηα παλεπηζηεκηαθέο εξγαζίεο θαη δεηήκαηα ηάμεο κέζα απφ ην facebook. Σν πνζνζηφ αλ θαη είλαη κηθξφ, εληνχηνηο δειψλεη ηελ επηζπκία ησλ αθαδεκατθψλ λα πξνζεγγίζνπλ ην θνηηεηηθφ ηνπο θνηλφ κέζσ ελφο εξγαιείνπ πνπ είλαη ηδηαίηεξα αγαπεηφ ζηνπο λένπο θαη λα δψζνπλ κηα άιιε κνξθή ζηελ εθπαηδεπηηθή κεζνδνινγία θαη ζηελ νξγάλσζε ηνπ καζήκαηνο. ηε δηάξθεηα κηαο πνζνηηθήο έξεπλαο ζην Παλεπηζηήκην Yale (Duboff, 2005), ην παλεπηζηεκηαθφ πξνζσπηθφ πνπ δηαηεξνχζε θαη απηφ ινγαξηαζκφ ζην face book, πξνζπαζνχζε λα πεξάζεη ην κήλπκα ζηνπο θνηηεηέο φηη απνηειεί θαη απηφ κέξνο ηεο ίδηαο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο θαη φηη πξέπεη λα μεπεξαζηνχλ ηα εκπφδηα κεηαμχ ησλ θαζεγεηψλ 32

33 θαη ησλ θνηηεηψλ. Οη εηαηξείεο ινγηζκηθνχ δελ άθεζαλ απαξαηήξεηε ηελ πξσηνβνπιία ησλ θαζεγεηψλ λα πξνζεγγίζνπλ πεξηζζφηεξν ηνπο θνηηεηέο ηνπο ελζσκαηψλνληαο ηηο λέεο ηερλνινγίεο ζηηο εθπαηδεπηηθέο ηνπο κεζφδνπο θαη ε εηαηξεία Lookabee θαηαζθεχαζε κηα πιαηθφξκα γηα θαζεγεηέο γηα λα θηηάρλνπλ ηηο δηθέο ηνπο εθαξκνγέο ζην facebook θαη λα ηηο εθαξκφδνπλ ζηελ ηάμε. Ζ εθαξκνγή απηή ηνπο βνεζάεη λα θαηαζθεπάδνπλ βνεζεηηθφ πιηθφ γηα ηνπο θνηηεηέο πνπ αθνξά εξγαζίεο καζήκαηνο ή ζεκεηψζεηο πνπ κπνξνχλ λα θαηεβάδνπλ θαη νη θνηηεηέο (Nicole, 2007). Δληνχηνηο, νη γλψκεο ησλ θαζεγεηψλ γηα ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ εθπαίδεπζε δηίζηαληαη θαζψο ππάξρνπλ θαη θαζεγεηέο φρη ηφζν δεθηηθνί ζηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. χκθσλα κε απηνχο, νη θνηηεηέο πεξλνχλ αληηπαξαγσγηθφ ρξφλν ζην facebook αληί λα επηθεληξψλνληαη ζηα καζήκαηα ηνπο ππνζηεξίδνληαο ηηο απφςεηο ηνπ Bugeja (2006), θαηά ηνλ νπνίν ε ηερλνινγία ζηελ ηάμε είλαη ελ δπλάκεη θαηαζηξνθηθή, δελ πξνσζεί ηελ θξηηηθή ζθέςε θαη φηη νη λένη αληηκεησπίδνπλ ηελ ηερλνινγία θπξίσο σο κέζν δηαζθέδαζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν Carr (2010), αλαθέξεη φηη νη ρξήζηεο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ κπνξνχλ λα κεηαηξαπνχλ απφ θαιιηεξγεηέο ηεο πξνζσπηθήο γλψζεο ζε θπλεγνχο θαη ζπιιέθηεο πιεξνθνξηψλ ράλνληαο πνιιέο θνξέο ηελ νπζία θαη απηφ πνπ θάλεη θάηη λα θαληάδεη δηαθνξεηηθφ. Ζ ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ εθπαίδεπζε ππνδειψλεη φηη νη καζεηεπφκελνη πξέπεη λα είλαη ελεξγνί αλαπαξαγσγνί ηεο γλψζεο θαη φρη παζεηηθνί θαηαλαισηέο ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ε κάζεζε πξέπεη λα ππάγεηαη ζηηο αξρέο ηεο ζπιινγηθήο δηαδηθαζίαο (Lee & McLoughlin, 2010). Όζνλ αθνξά ηνπο θνηηεηέο θαη ηηο απφςεηο ηνπο γηα ηε ρξήζε ηνπ facebook γηα ηππηθή κάζεζε ή ηε ρξήζε ηνπ απφ ηνπο θαζεγεηέο γηα εθπαηδεπηηθφ ζθνπφ, είλαη ελδεηθηηθή ε έξεπλα ησλ Towner & Munoz (2011), ζχκθσλα κε ηελ νπνία νη θνηηεηέο ππνζηεξίδνπλ, ζε πνζνζηφ 69%, ηελ ηδέα λα έρνπλ νη θαζεγεηέο ηνπο παξνπζία ζην facebook. Δπίζεο, ην 85% δειψλεη φηη ζα ηνπ άξεζε λα ρξεζηκνπνηνχλ νη θαζεγεηέο ην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν γηα 33

34 επηθνηλσλία κε ηνπο θνηηεηέο, γηα αλαγγειίεο ή γηα άιινπ είδνπο γξήγνξε ελεκέξσζε, φπσο εμάιινπ είραλ ππνζηεξίμεη νη Ophus & Abbitt (2009). Γηα ηελ ηππηθή κάζεζε, ην facebook κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο κέζν δηδαζθαιίαο. Οη πεξηζζφηεξνη θνηηεηέο ην ρξεζηκνπνηνχλ θαζεκεξηλά αλεβάδνληαο αξρεία, θσηνγξαθίεο, βίληεν θαη γεληθά εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηηο εξγαζίεο ηνπο θαη ηα καζήκαηα ηνπο. Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή κπνξεί λα γίλεη θαη ζπιινγηθά κέζσ αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ θαη πιηθνχ κεηαμχ ζπκθνηηεηψλ (Osborne, 2012)2. Γηα ην facebook έρνπλ αλαπηπρζεί εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο πνπ ελζσκαηψλνληαη ζε απηφ θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζαλ εξγαιεία ηππηθήο κάζεζεο (Dunn, 2012). Γηα παξάδεηγκα, ζα κπνξνχζε θάιιηζηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ε εθαξκνγή «Ζκεξνιφγην» κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ν θαζεγεηήο λα αλαζέηεη θαη λα ππελζπκίδεη ζηνπο θνηηεηέο ηηο επεξρφκελεο εξγαζίεο, ηα ηεζη θαη γεληθά νηηδήπνηε πξέπεη λα γίλεη κέρξη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε εκεξνκελία, νχησο ψζηε λα δηαηεξείηαη επθνιφηεξα ην ρξνλνδηάγξακκα ηνπ καζήκαηνο. Δπίζεο, ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ε εθαξκνγή Make a Quiz, ε νπνία δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο θαζεγεηέο λα δεκηνπξγήζνπλ, κε κεγάιε επθνιία, θνπίδ κε ηα νπνία κπνξνχλ λα εμεηάζνπλ ηηο γλψζεηο ησλ θνηηεηψλ ηνπο θαη λα δνπλ έπεηηα ηε βαζκνινγία ηνπο (Παπαβαζηιείνπ, 2011). Δληνχηνηο, φπσο αλαθέξεη ε εκπεηξηθή έξεπλα ησλ Towner & Munoz (2011), νη θνηηεηέο είλαη θαηεγνξεκαηηθά αληίζεηνη ζηε ρξήζε ηνπ facebook σο κέζν δηδαζθαιίαο κέζα ζηελ ηάμε. Γηα λα εληζρχζνπλ ηελ παξαπάλσ άπνςε, νη θνηηεηέο ππνζηεξίδνπλ, βάζεη ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο, φηη ην facebook δε ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη γηα πξάγκαηα πνπ κπνξεί λα επεξεάζνπλ ην βαζκφ ηνπ θνηηεηή ζηα καζήκαηα ή πνπ λα έρνπλ επίπησζε επάλσ ηνπ ζε νπνηνδήπνηε άιιν δήηεκα κέζα ζηελ ηάμε. Ο αξλεηηζκφο απηφο ραξαθηεξίδεη θαη ηνπο θαζεγεηέο απφ ηνπο νπνίνπο κφλν ην 13%, ην ρξεζηκνπνηεί σο δηδαθηηθφ εξγαιείν ζηελ ηάμε. Ζ αιήζεηα φκσο είλαη γηα ην αθαδεκατθφ 34

35 πξνζσπηθφ πνπ ην ρξεζηκνπνηεί, φηη έρεη άγλνηα γηα ηα εθπαηδεπηηθά νθέιε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θνηλσληθνχ δηθηχνπ θαη ζεσξεί φηη ην facebook σο εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν ρξεζηκνπνηείηαη θαιχηεξα απφ ηνπο θνηηεηέο παξά απφ ηνπο θαζεγεηέο. Ζ αληίιεςε απηή ε νπνία ζχκθσλα κε ηνπο Towner & Munoz (2011), νθείιεηαη ζηελ άγλνηα θαη ζηελ έιιεηςε εκπεηξίαο ηφζν ησλ θαζεγεηψλ φζν θαη ησλ θνηηεηψλ γηα ηε ρξήζε ηνπ facebook σο εξγαιείν δηδαθηηθήο ππνζηήξημεο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο, πεξηνξίδεη ην δίθηπν απηφ ζην δηηηφ ηνπ ξφιν, πνπ είλαη απηφο ηεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο θαη ηεο πξνζθνξάο ηνπ ζηελ ηππηθή θαη θπξίσο ζηελ άηππε κάζεζε. Δίλαη αιήζεηα πσο γηα ηε ρξήζε ηνπ facebook σο εξγαιείν δηδαθηηθήο ππνζηήξημεο κέζα ζηελ παλεπηζηεκηαθή αίζνπζα, δελ ππάξρεη κεγάιε εκπεηξία ζηνλ αθαδεκατθφ ρψξν, ζχκθσλα κε ηνπο Towner & Munoz (2011). Δληνχηνηο, πνιιά Παλεπηζηήκηα έρνπλ εηζάγεη ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηηο εθπαηδεπηηθέο ηνπο πξαθηηθέο, κηα ηδέα πνπ πνιχ ζχληνκα ζα αθνινπζήζνπλ θαη άιια Παλεπηζηήκηα. Δλδεηθηηθφ είλαη ην παξάδεηγκα ηνπ North Carolina University, φπνπ νη θνηηεηέο θαη νη θαζεγεηέο αλεβάδνπλ κέζσ ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ εθπαηδεπηηθά βίληεν. Σα βίληεν κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ σο εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν δηδαζθαιίαο γηα ηνπο θαζεγεηέο θαη καζεζηαθήο ππνζηήξημεο γηα ηνπο θνηηεηέο (Απγνπζηίδεο, 2012). 2.7 ΔΝΓΗΑΦΔΡΟΝΣΑ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΣΟΤ FACEBOOK ΣΖ ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΑΠΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΑ ΣΖ ΔΤΡΩΠΖ, ΑΝΑΣΟΛΖ, ΝΟΣΗΟΤ ΑΦΡΗΚΖ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ MIDLANDS ΣΖ ΑΓΓΛΗΑ χκθσλα κε ηελ έξεπλα ησλ Madge, Meek, Wellens & Hooley (2009), πνπ έγηλε ζε 213 πξσηνεηείο θνηηεηέο ζην Παλεπηζηήκην Midlands ηεο Αγγιίαο, έδεημε φηη πάλσ απφ ην 95% βξεηαλψλ θνηηεηψλ ζπρλά ρξεζηκνπνηνχλ ηα θνηλσληθά δίθηπα ρσξίο φκσο λα έρνπκε πνιιέο πιεξνθνξίεο γηα ην πψο απηφ ην θαηλφκελν επεξεάδεη ηελ θνηλσληθή ηνπο ελζσκάησζε κέζα 35

36 ζηελ παλεπηζηεκηαθή δσή. Ζ έξεπλα έδεημε φηη νη βξεηαλνί θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook γηα δχν ιφγνπο. Γηα λα θάλνπλ θαηλνχξηνπο θίινπο ζην Παλεπηζηήκην θαη δεχηεξνλ γηα λα είλαη ζε επαθή κε ηνπο παιηνχο ηνπο θίινπο θαη ηελ νηθνγέλεηα ηνπο. Ζ έξεπλα πνπ έγηλε ζηνπο πξσηνεηείο θνηηεηέο είρε σο άμνλα ηα παξαθάησ εξεπλεηηθά εξσηήκαηα: Πψο ρξεζηκνπνηνχλ νη πξσηνεηείο θνηηεηέο ην facebook γηα ππνζηήξημε θαη θνηλσληθνπνίεζε ζην παλεπηζηήκην; Σν facebook κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ην ξφιν πνπ παίδνπλ νη ππεξεζίεο ηνπ παλεπηζηεκίνπ θαη ηα αθαδεκατθά ηκήκαηα ζηελ θνηλσληθή θαη αθαδεκατθή ελζσκάησζε ησλ θνηηεηψλ; Οη απαληήζεηο ζηα εξσηεκαηνιφγηα έδεημαλ φηη αξθεηνί θνηηεηέο ήδε ρξεζηκνπνηνχζαλ ην facebook πξνηνχ μεθηλήζνπλ ην παλεπηζηήκην. ηελ εξψηεζε πνπ ηνπο ηέζεθε «πνηνο ήηαλ ν πξσηαξρηθφο ιφγνο πνπ γξαθηήθαηε ζην facebook», ε απάληεζε αθνξνχζε ην δηηηφ ξφιν ηνπ facebook. Γειαδή, γηα λα δεκηνπξγήζνπλ θαηλνχξηεο θηιίεο κε άηνκα πνπ ζπλαληνχλ θαζεκεξηλά θαη κε ηα νπνία έξρνληαη ζε πξφζσπν κε πξφζσπν επαθή ζηελ ηάμε θαη ζηνπο δηαδξφκνπο ηνπ παλεπηζηεκίνπ θαη ζε πνιχ κηθξφ πνζνζηφ κε αγλψζηνπο, θαη δεχηεξνλ γηα λα δηαηεξήζνπλ ηελ επαθή κε παιηνχο ηνπο θίινπο θαη ηελ νηθνγέλεηα ηνπο. εκεησηέν, φηη έλαο ζεκαληηθφο ιφγνο πνπ αξθεηνί θνηηεηέο αλνίγνπλ ζειίδα ζην facebook ιίγν δηάζηεκα πξνηνχ μεθηλήζνπλ ηηο παλεπηζηεκηαθέο ηνπο ζπνπδέο, είλαη γηα λα γλσξίζνπλ άηνκα πνπ πάλε ζην ίδην παλεπηζηήκην κε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο θάπνηνη απφ ηνπο πξσηνεηείο λα είραλ κέρξη 260 online θίινπο πξηλ ηελ είζνδν ηνπο ζην παλεπηζηήκην. Απφ ηελ έξεπλα πξνθχπηεη επίζεο θάηη πνιχ ζεκαληηθφ πνπ αθνξά ην δηηηφ ξφιν ηνπ facebook. Οη δχν παξαπάλσ ηχπνη επαθψλ ζην facebook ζπλππάξρνπλ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο θνηηεηέο δηαθνξεηηθά, δίλνληαο κεγαιχηεξε βαξχηεηα θαη έθηαζε ζηνλ ηξφπν επηθνηλσλίαο θαη πεξηερνκέλνπ ζηηο online επαθέο κε ηνπο θαηλνχξηνπο παλεπηζηεκηαθνχο 36

37 θίινπο. Ζ ρξήζε ηνπ facebook, κε βάζε ηελ έξεπλα ησλ Madge, Meek, Wellens & Hooley (2009), επηθεληξψλεηαη ζε ηξεηο ζθνπνχο: Σν facebook ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θνηηεηέο γηα λα είλαη ζε επαθή κε παιηνχο ηνπο θίινπο ζηνπο νπνίνπο κεηαθέξνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο ζην παλεπηζηήκην κέζσ θσηνγξαθηψλ θαη ζπδεηήζεσλ. Θεσξείηαη ν πην νηθνλνκηθφο ηξφπνο επηθνηλσλίαο, ζε ζχγθξηζε κε ην ηειέθσλν θαη ν πην απνηειεζκαηηθφο γηα ην ζχλδξνκν «friendsickness» φηαλ νη θνηηεηέο απνρσξίδνληαη θίινπο θαη νηθνγέλεηα γηα λα πάλε λα ζπνπδάζνπλ. Σν facebook ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θνηηεηέο ζαλ ηξφπνο ελεκέξσζεο γηα θάζε είδνπο θνηλσληθή εθδήισζε ζην παλεπηζηήκην. Σν facebook γίλεηαη έλα δσξεάλ online εξγαιείν πιεξνθφξεζεο αιιά θαη νξγάλσζεο θνηλσληθψλ εθδειψζεσλ θαη κεηαηξέπεηαη ζε κηα ειεθηξνληθή πεγή εχξεζεο ζηνηρείσλ γηα ηε ζχλζεζε ηνπ πξνθίι αηφκσλ κε ηα νπνία έρεη ήδε πξνυπάξμεη γλσξηκία κέζσ ησλ θνηλσληθψλ εθδειψζεσλ. Σν facebook ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θνηηεηέο θπξίσο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. εκαληηθφ είλαη κέζα απφ απηήλ ηελ έξεπλα φηη, ελψ ην facebook απνδεηθλχεηαη απαξαίηεην γηα ηε δηείζδπζε ηνπ θνηηεηή ζηελ παλεπηζηεκηαθή δσή θαη ζηελ εχξεζε θίισλ κε θνηλά ελδηαθέξνληα, ζηελ εξψηεζε πνπ ηνπο ηέζεθε «ρσξίο ην facebook, ε απφιπηε κνλαμηά», ε πιεηνςεθία ησλ θνηηεηψλ δηαθψλεζε ζεσξψληαο ην facebook σο ππνζηεξηθηηθφ εξγαιείν ηεο ελζσκάησζεο ηνπ θνηηεηή ζηελ παλεπηζηεκηαθή δσή θαη ζηελ θνηλσληθνπνίεζε ηνπ αιιά φρη ηφζν ζεκαληηθφ φζν ε επηζχλαςε ηεο πξφζσπν κε πξφζσπν θηιίαο ζηνπο ρψξνπο ηνπ παλεπηζηεκίνπ. 37

38 Όζνλ αθνξά ζην εθπαηδεπηηθφ θνκκάηη, ε έξεπλα έδεημε φηη ην facebook είλαη έλα ελ δπλάκεη ρξήζηκν εξγαιείν γηα απνηειεζκαηηθή πξαθηηθή ηεο αθαδεκατθήο γλψζεο. Πνιχ ιίγνη θνηηεηέο ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα λα αληαιιάζζνπλ απφςεηο κε άιινπο θνηηεηέο ζε θαζεκεξηλή βάζε γηα αθαδεκατθή δνπιεηά, ελψ νη πεξηζζφηεξνη ην ρξεζηκνπνηνχλ θαζεκεξηλά γηα λα ελεκεξσζνχλ γηα ηηο θνηλσληθέο εθδειψζεηο ηεο ζρνιήο. Απηφ πνπ πξέπεη λα ζεκεησζεί είλαη φηη ην facebook ιεηηνπξγεί γηα κεξηθνχο κφλν θνηηεηέο πνπ έρνπλ ήδε εγθιηκαηηζηεί ζην παλεπηζηεκηαθφ πεξηβάιινλ, σο έλα εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν γηα επηθνηλσλία κε άιινπο θνηηεηέο θαη γηα αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ ζηα πιαίζηα αιιεινυπνζηήξημεο θαη αιιεινβνήζεηαο γηα ηηο αθαδεκατθέο εξγαζίεο. Βάζεη ηεο έξεπλαο, ην δίθηπν απηφ παξακέλεη ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ θνηηεηψλ σο εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο, αθνχ ζεσξνχλ φηη ην facebook δελ πξέπεη λα ζρεηίδεηαη κε ηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο αιιά λα ιεηηνπξγεί σο κέζν θπγήο απφ ηελ παλεπηζηεκηαθή θαζεκεξηλφηεηα θαη ηα καζήκαηα. Απηφ ζεκαίλεη, φηη ζχκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ θνηηεηψλ, ην facebook αληηκεησπίδεηαη πεξηζζφηεξν σο εξγαιείν γηα «θνηλσληθέο ζπλαληήζεηο», γηα ελεκέξσζε γηα θνηλσληθέο εθδειψζεηο εληφο παλεπηζηεκίνπ, γηα chat γηα ηηο αθαδεκατθέο εξγαζίεο θαη αληαιιαγή ηδεψλ ζε άηππε κνξθή θαη πνιχ ιηγφηεξν ρξεζηκνπνηείηαη γηα δηαδηθαζίεο ηππηθήο κάζεζεο ζην Παλεπηζηήκην. Οη θνηηεηέο ζεσξνχλ επίζεο, φηη ην facebook κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο πίλαθαο αλαθνηλψζεσλ φπσο νη πίλαθεο ζεκεηψζεσλ ζηα παλεπηζηήκηα, γηα γξήγνξε ελεκέξσζε ιφγσ ηεο επξείαο ρξήζεο ηνπ απφ ηνπο θνηηεηέο. ε θακία πεξίπησζε δελ ην βιέπνπλ ζαλ κέζν επηθνηλσλίαο κε ηνπο θαζεγεηέο αιιά νχηε θαη κε ην ππφινηπν παλεπηζηεκηαθφ πξνζσπηθφ παξά κφλν ζηελ πεξίπησζε ελεκέξσζεο γηα αιιαγή ζηηο ψξεο ησλ καζεκάησλ ή άιιεο αιιαγέο ζην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ιφγσ θαζεκεξηλήο ρξήζεο ηνπ facebook απφ φηη ην ηνπ παλεπηζηεκίνπ. 38

39 2.7.2 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ANADOLU ΣΖ ΣΟΤΡΚΗΑ Ζ έξεπλα ζην Παλεπηζηήκην Anadolu ηεο Σνπξθίαο ζχκθσλα κε ηνπο Akyıldız and Argan (2011), ζε δείγκα 1300 θνηηεηψλ, επηθεληξψλεηαη ζην λα εμεηάζεη πφζν πνιχ, γηαηί θαη πψο νη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook, ην πην ρξεζηηθφ εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο (Scale, 2008 Onat & Alikilic, 2008 Dba & Karl, 2008 Pempek et al., 2009 Roblyer et al., 2010 Calvi et al., 2010 Mazman & Usluel, 2010 Hew, 2011), θαζψο θαη ζην λα θαηαλνήζεη ηηο επηξξνέο πνπ κπνξεί απηφ λα αζθεί ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηελ θνηλσληθή αιιεινεπίδξαζε. Ζ έξεπλα έδεημε φηη έλα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ θνηηεηψλ, κφιηο ην 6,2%, δελ είρε ινγαξηαζκφ ζην facebook. Απφ ηελ άιιε, νη ρξήζηεο ηνπ facebook δήισλαλ πσο ρξεζηκνπνηνχζαλ ην θνηλσληθφ απηφ εξγαιείν απφ δχν έηε θαη πάλσ, έθαλαλ log in αξθεηέο θνξέο ηελ εκέξα θαη ν ζθνπφο ρξήζεο ήηαλ πεξηζζφηεξν γηα θνηλσληθή δηθηχσζε θαη ιηγφηεξν γηα ηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο. Έηζη, ην λα πεξλνχλ θαιά, λα επηθνηλσλνχλ κε θίινπο θαη λα παξαθνινπζνχλ ηα λέα ζην facebook, είλαη απφ ηηο πξψηεο πξνηεξαηφηεηεο ησλ ηνχξθσλ θνηηεηψλ. Παξφιν πνπ ην facebook είλαη ην πην δεκνθηιέο θνηλσληθφ δίθηπν ηα ηειεπηαία ρξφληα, εληνχηνηο δελ είλαη μεθάζαξν ην πνζνζηφ ησλ ηνχξθσλ θνηηεηψλ πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε, θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο ή γηα εθπαηδεπηηθφ ζθνπφ. Αθφκα θαη γηα ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα «πφζν», «γηαηί» θαη «πψο» νη ηνχξθνη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook, ιίγε ζρεηηθή εκπεηξηθή έξεπλα έρεη δηεμαρζεί ζηελ Σνπξθία. Όπσο αλαθέξεη ε παξαπάλσ έξεπλα ζην Anadolu University, παξφιν πνπ ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο είλαη ην πην δεκνθηιέο ζηελ Σνπξθία, ην παξάδνμν είλαη φηη πνιχ ιίγε αθαδεκατθή έξεπλα έρεη δηεμαρζεί γηα ην πξνθίι ησλ ρξεζηψλ, γηα ην πφζν ρξφλν 39

40 θαζεκεξηλά πεξλνχλ ζην facebook νη ηνχξθνη θνηηεηέο, ηνλ αξηζκφ ησλ θίισλ κέζσ απηνχ ηνπ δηθηχνπ θαη ηνπο ιφγνπο ρξήζεο ηνπ δηθηχνπ. ήκεξα, φπσο αλαθέξεη ε έξεπλα, ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ρξεζηψλ ζην facebook αλέξρεηαη πεξίπνπ ζηα 29 εθαηνκκχξηα ζηελ Σνπξθία, γεγνλφο πνπ ηελ ηνπνζεηεί ζηελ θνξπθή ησλ πέληε πξψησλ ρσξψλ ζηε ρξήζε ηνπ facebook κε 29,6 εθαηνκκχξηα ρξήζηεο, κε πξψηε ηελ Ακεξηθή (151 εθαηνκκχξηα ρξήζηεο), αθνινπζεί ε Ηλδνλεζία κε 39 εθαηνκκχξηα ρξήζηεο, ε Ηλδία κε 30 εθαηνκκχξηα ρξήζηεο θαη ηέινο ζηελ ηέηαξηε ζέζε ε Αγγιία κε 29,8 εθαηνκκχξηα ρξήζηεο ( Σα παξαπάλσ πνζνζηά αλεβάδνπλ ην ελδηαθέξνλ γηα ην ζπγθεθξηκέλν θνηλσληθφ δίθηπν, φρη κφλν γηα ην κεγάιν αξηζκφ ρξεζηψλ ζηε Σνπξθία αιιά επίζεο θαη γηα ηνλ νπζηαζηηθφ ηνπ ξφιν ζηε δσή ησλ ρξεζηψλ ηνπ ζην λα ζηεξίδεη πξνυπάξρνπζεο θνηλσληθνχ είδνπο επαθέο. Σε κεγάιε ρξήζε ηνπ facebook ζηε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Σνπξθία, ηελ επηβεβαηψλνπλ ηα πνξίζκαηα ηεο έξεπλαο ζην Παλεπηζηήκην Anadolu ζην Eskişehir, ηεο Σνπξθίαο, ηα νπνία έδεημαλ φηη έλα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ θνηηεηψλ δελ έρεη ινγαξηαζκφ ζην facebook ζεσξψληαο φηη ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν δελ ηνπο πξνζθέξεη νπζηαζηηθά ηίπνηα, ζε αληίζεζε κε έλα πνιχ κεγάιν πνζνζηφ ηνχξθσλ θνηηεηψλ πνπ παξακέλνπλ ελεξγνί ρξήζηεο θαη πηζηνί ζην facebook. Αλαθνξηθά κε ηα παξαπάλσ, ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα έδεημε φηη νη ηνχξθνη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην δίθηπν θπξίσο πξψηα γηα λα αλεβάδνπλ θαη λα αληαιιάζζνπλ θσηνγξαθίεο θαη εηθφλεο βίληεν θαη γηα λα ελεκεξψλνληαη γηα θνηλσληθά δξψκελα, θαηά δεχηεξν ιφγν γηα λα επηθνηλσλνχλ κε καθξηλνχο ηνπο θίινπο ιφγσ γεσγξαθηθήο απφζηαζεο θαη ηξίηνλ επεηδή πεξλνχλ σξαία ρξεζηκνπνηψληαο ην facebook. Οη πνζνζηηαίεο δηαθνξέο γηα ηνπο ηξεηο απηνχο ζθνπνχο ρξήζεο είλαη πνιχ κηθξέο, γεγνλφο πνπ ηνπο θέξλεη πξψηνπο ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ Σνχξθσλ θνηηεηψλ θαη φπνπ θαίλεηαη μεθάζαξα φηη δίλνπλ πξνηεξαηφηεηα ζηνπο θνηλσληθνχο ιφγνπο φηαλ ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook θαη φρη ηφζν ζηελ εμππεξέηεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο αλαγθψλ. Δπηπιένλ, νη 40

41 απαληήζεηο ησλ ηνχξθσλ θνηηεηψλ ζην εάλ ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook γηα λα επηθνηλσλνχλ κε ηνπο θαζεγεηέο ηνπο ζην Παλεπηζηήκην πάλσ ζηα εθπαηδεπηηθά δεηήκαηα ησλ ζπνπδψλ ηνπο, ήηαλ απνθαξδησηηθέο αθνχ κάιηζηα απνηειεί θαη ηνλ ηειεπηαίν ιφγν γηα ηνλ νπνίν νη θνηηεηέο ζηελ Σνπξθία ρξεζηκνπνηνχλ απηφ ην θνηλσληθφ πέξα σο πέξα εξγαιείν. πκπεξαίλνπκε επνκέλσο, φηη κε βάζε ηελ έξεπλα ζην Anadolu University ηεο Σνπξθίαο, νη θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ θπξίσο ην facebook γηα λα δηαζθεδάδνπλ, γηα λα επηθνηλσλνχλ κε θίινπο, γηα λα αλεβάδνπλ θσηνγξαθίεο θαη βίληεν, γεγνλφο πνπ αλαθέξεηαη ζηε ρξήζε ηνπ facebook θπξίσο γηα θνηλσληθνχο ζθνπνχο, φπσο ππνζηεξίδνπλ πξνεγνχκελεο έξεπλεο (Ellison et al., 2007 Pempek et al., 2009) ζε αληηπαξάζεζε κε ηνπο Bosch (2009) θαη Roblyer et al. (2010), νη νπνίνη ππνζηεξίδνπλ φηη ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο ρξεζηκνπνηείηαη εμίζνπ θαη γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο. Σν facebook γεληθά δελ ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ εξγαιείν απφ ηνλ θνηηεηή γηα λα αληαιιάμεη πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ηε ζρνιηθή χιε θαη ηα εθπαηδεπηηθά ζέκαηα ή γηα λα επηθνηλσλήζεη κε ηνπο θαζεγεηέο γηα ηε δνπιεηά ηνπ Παλεπηζηεκίνπ, γεγνλφο πνπ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηε γεληθφηεξε αληίιεςε πνπ ζέιεη ην facebook λα ζρεηίδεηαη κε εθπαηδεπηηθά δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ θνηηεηέο θαη παλεπηζηήκην. Δπνκέλσο, βάζεη ησλ πξφζθαησλ εκπεηξηθψλ κειεηψλ ζηελ Σνπξθία (Erdogmus, 2009 Mazman and Usluel, 2010 Ergenc, 2011) θαη ζχκθσλα κε ηελ Kalpidou et al. (2011), ην θνηλσληθφ απηφ εξγαιείν νινθιεξψλεη ηνλ ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν θηηάρηεθε, λα ππνζηεξίδεη δειαδή ηα θνηλσληθά δίθηπα. Οη πξφζθαηεο πνζνηηθέο έξεπλεο ζηε ηξηηνβάζκηα ηνπξθηθή εθπαίδεπζε έδεημαλ αθφκε φηη ην facebook δελ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θνηηεηέο γεληθά γηα θαηλνχξηεο γλσξηκίεο, αιιά θπξίσο γηα δηαηήξεζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ κε παιηνχο θίινπο γεσγξαθηθά απνκαθξπζκέλνπο, κε ζπκθνηηεηέο απφ ηελ ίδηα ηάμε ή κε άηνκα πνπ γλψξηζαλ ζε θνηλσληθέο εθδειψζεηο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ θαη ζε πάξα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ κε 41

42 εληειψο άγλσζηα άηνκα, φπσο αθξηβψο είλαη θαη ηα πνξίζκαηα ηεο εκπεηξηθήο κειέηεο ζην Michigan State University ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΣΟΤ CAPE TOWN ΣΖ Ν. ΑΦΡΗΚΖ ηελ έξεπλα πνπ έγηλε ζην University of Cape Town ζηε Ν. Αθξηθή, ην 2009 (Bosch, 2009), ηα πνξίζκαηα δελ απέρνπλ πνιχ απφ εθείλα πνπ αλέδεημαλ νη πνζνηηθέο έξεπλεο ζην Michigan State University ηεο Ακεξηθήο θαη ζην Anadolu University ηεο Σνπξθίαο. Ζ έξεπλα αθνξνχζε ζηελ αλάιπζε 200 πξνθίι θνηηεηψλ ζην University of Cape Town πνπ είραλ ινγαξηαζκφ ζην facebook, φπνπ ε βαξχηεηα έπεζε θπξίσο ζηνπο ηειεηφθνηηνπο θνηηεηέο, αθνχ απηνί ζχκθσλα κε ηνλ Stutzman (2008) ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζζφηεξν ην θνηλσληθφ απηφ εξγαιείν. Σα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηεο πνζνηηθήο απηήο έξεπλαο είλαη ηα παξαθάησ: Πψο θαη γηα πνην ιφγν νη UCT θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook Δάλ νη UCT θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ηα παλεπηζηεκηαθά δίθηπα γηα ηελ κεηαμχ ηνπο επηθνηλσλία Δάλ ηα εζλνγξαθηθά ζηνηρεία θαζξεθηίδνληαη ζην πξνθίι ηνπο ζην facebook Πνηα ε ζηάζε ησλ θαζεγεηψλ πξνο ηνπο θνηηεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην facebook Ση δπλαηφηεηεο έρεη ην facebook γηα ηε δεκηνπξγία θνηλνηήησλ κάζεζεο (ζην UCT) Πξέπεη λα ηνλίζνπκε πσο ε πνζνηηθή απηή έξεπλα δελ επηρεηξεί λα γεληθεχζεη ηα ζηνηρεία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο, θαζφηη έγηλε ζε έλα κφλν παλεπηζηήκην ηεο Νφηηαο Αθξηθήο, αιιά δίλεη ην έλαπζκα γηα κειινληηθέο έξεπλεο ζηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ θαη ζπγθεθξηκέλα ηνπ face book απφ ηνπο θνηηεηέο ζηα παλεπηζηήκηα ηεο Ν. Αθξηθήο (Bosch, 2009, p.187). Δληνχηνηο, ηα πνξίζκαηα ηεο παξαπάλσ έξεπλαο αλαθέξνληαη γηαηί δείρλνπλ 42

43 πψο νη εζλνγξαθηθνί παξάγνληεο, φπσο ε γιψζζα θαη ε θπιή, κπνξνχλ λα ζρεηίδνληαη κε ην βαζκφ ρξήζεο ηνπ face book, ζηνηρείν πνπ δελ ζπλαληήζακε ζηηο πξνεγνχκελεο έξεπλεο. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ φηη νη θνηηεηέο ζην UCT ρξεζηκνπνηνχλ αξθεηά ην θνηλσληθφ απηφ εξγαιείν αιιά φρη φινη κε ηνλ ίδην ηξφπν. Γειαδή, θάπνηνη ην ρξεζηκνπνηνχλ αιιά φρη ζε θαζεκεξηλή βάζε. Άιινη, κπαίλνπλ ζην face book ρσξίο λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά, απιά παξαηεξνχλ, δηαβάδνπλ ηα ζρφιηα θαη ηηο παξαηεξήζεηο πνπ «αλεβάδνπλ» νη θίινη ηνπο θαη θάπνηνη άιινη ζπκκεηέρνπλ ελεξγά, «αλεβάδνπλ» θαη «θαηεβάδνπλ» πιεξνθνξίεο θαη πιηθφ, θπξίσο γηα θνηλσληθνχο ζθνπνχο. Απηφ πνπ πξέπεη λα ηνλίζνπκε είλαη φηη νη θνηηεηέο ζην UCT αληηιακβάλνληαη ην face book σο πέξαζκα ζηελ παλεπηζηεκηαθή δσή θαη νη πξσηνεηείο θνηηεηέο ακέζσο αλνίγνπλ ινγαξηαζκφ κε ηελ είζνδν ηνπο ζην Παλεπηζηήκην. Ο θχξηνο ιφγνο ρξήζεο ηνπ, βάζεη ηεο έξεπλαο, είλαη γηα θνηλσληθή δηθηχσζε θαη ππνζηήξημε κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ. Οη UCT θνηηεηέο ρξεζηκνπνηνχλ πνιχ ιηγφηεξν ην δίθηπν Vula ηνπ Παλεπηζηεκίνπ παξφιν πνπ απηφ πξνζθέξεηαη γηα ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο online ζπδεηήζεηο, ελψ αληίζεηα πξνηηκνχλ ην facebook. Με απηφ ηνλ ηξφπν ππνζηεξίδεηαη ε κειέηε ησλ Ellison et al. (2007), ε νπνία ηνλίδεη ηελ θνηλσληθή πιεπξά ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δηθηχνπ γηα δηαηήξεζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ θαη ηηο ζεηηθέο ηνπ επηπηψζεηο ζηε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ, ηδηαίηεξα φηαλ ηα άηνκα ηα ραξαθηεξίδεη ην αίζζεκα ηεο ρακειήο απηνεθηίκεζεο θαη ηεο ρακειήο ηθαλνπνίεζεο απφ ηε δσή. Παξφιν πνπ ην facebook ζην UCT δελ «κπινθάξεηαη» φπσο ζηα άιια Παλεπηζηήκηα ηεο Ν. Αθξηθήο, εληνχηνηο ην 2009, νη ρξήζηεο ηνπ ζην Παλεπηζηήκην ηνπ Cape Town ιάκβαλαλ ελεκέξσζε απφ ηε δηνίθεζε φηη ε είζνδνο ηνπο ζην facebook κπνξεί λα ρακειψζεη ηε ηαρχηεηα ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ δηθηχνπ, γεγνλφο φκσο πνπ δελ πηννχζε ηνπο θνηηεηέο νη νπνίνη ην ρξεζηκνπνηνχζαλ άθνβα θαη απξνθάιππηα. Απηφ εμεγείηαη δηφηη ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα, νη UCT θνηηεηέο ληψζνπλ ηελ αλάγθε λα «ελψλνληαη» ζε νκάδεο κε ζπκθνηηεηέο 43

44 ηνπο πνπ φκσο έρνπλ ηα ίδηα εζλνγξαθηθά ζηνηρεία (π.ρ. θπιή, γιψζζα) θαη κνηξάδνληαη ηα ίδηα ελδηαθέξνληα, λα θηηάρλνπλ online θνηλφηεηεο γηα αζχγρξνλεο ζπδεηήζεηο θαη δηάδνζε πιεξνθνξηψλ φρη κφλν κεηαμχ ηνπο αιιά θαη κε άηνκα πνπ έρνπλ ήδε γλσξίζεη ζε θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ, φπσο εμάιινπ αλαθέξεηαη θαη ζηηο πξνεγνχκελεο έξεπλεο. Δμάιινπ, ηελ επηξξνή ησλ εζλνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ ζην άηνκν θαη ηελ αληαλάθιαζε ηνπο ζηα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο (Ellison, 2007), νη εξεπλεηέο δελ ηελ αθήλνπλ λα πεξάζεη απαξαηήξεηε ζηε δηεμαγσγή ησλ πνξηζκάησλ ζε εκπεηξηθέο κειέηεο. Ζ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θνηλσληθνχ εξγαιείνπ απφ ηνπο UCT δελ είλαη ηπραία. Σν face book είλαη έλα ππεξκεζηθφ εξγαιείν πνπ ράξε ζηελ πνιπκνξθία ηνπ νη θνηηεηέο ηνπ Cape Town δηαρένπλ ηελ πξνζσπηθή πιεξνθφξεζε ζε φινπο ηνπο θίινπο ηνπο ρσξίο λα έρνπλ ην θφβν ηνπ λα εθηεζνχλ, γηαηί αθξηβψο επηδηψθνπλ ηε δηαηήξεζε ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ κηαο ή πεξηζζνηέξσλ online νκάδσλ (hyperpublic communication) κε γξήγνξν θαη νηθνλνκηθφ ηξφπν. Δπηπιένλ, κέζσ ηνπ facebook νη UCT θνηηεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα επηθνηλσλνχλ κε θνηηεηέο θαη απφ κεγαιχηεξα ηκήκαηα, θάηη ην νπνίν ην επηδηψθνπλ, πξνθεηκέλνπ λα «κάζνπλ» απφ απηνχο. Σν είδνο απηφ επηθνηλσλίαο έρεη θνηλσληθφ αιιά θαη εθπαηδεπηηθφ ραξαθηήξα, αλαθεξφκελνη ζηελ ηππηθή κάζεζε (formal learning) κέζσ ηνπ facebook. Σε δπλαηφηεηα απηή ηεο online επηθνηλσλίαο φρη κφλν κε ζπκθνηηεηέο απφ ην ίδην ηκήκα αιιά θαη κε θνηηεηέο απφ κεγαιχηεξεο ηάμεηο κε θνηλά αθαδεκατθά ελδηαθέξνληα, δελ ηελ πξνζθέξεη ην παλεπηζηεκηαθφ δίθηπν Vula. Όπσο αλαθέξεη ε έξεπλα, ζην facebook νη θνηηεηέο δξνπλ ειεχζεξα θαη φρη πεξηνξηζηηθά πάληα φκσο επεξεαζκέλνη απφ ηνλ εζλνγξαθηθφ ηνπο ραξαθηήξα. ην facebook νη UCT θνηηεηέο ηνικνχλ λα ξσηήζνπλ θαη λα εθθξάζνπλ απνξίεο γηαηί εθεί δελ ππάξρεη ε πξφζσπν κε πξφζσπν επαθή, ζε αληίζεζε κε ηελ ηάμε. 44

45 Σέινο, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη UCT θνηηεηέο, φπσο θαη νη θνηηεηέο ζηα Παλεπηζηήκηα ηεο Ακεξηθήο, ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Αλαηνιήο, δηαηεξνχλ κέζσ ηνπ facebook ηηο offline θαη ηηο online επαθέο κε αξηζκφ λα θπκαίλεηαη απφ 50 έσο 200 θίινπο, κέζα ζηνπο νπνίνπο ζπγθαηαιέγνληαη θαη θίινη απφ ην δεκνηηθφ θαη ην γπκλάζην.όινπο απηνχο ηνπο ζπλδένπλ πνιηηηζκηθά θαη γισζζνινγηθά ζηνηρεία. 45

46 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ 3.1 ΔΗΑΓΩΓΖ Σν δεχηεξν κέξνο ηεο έξεπλαο αθνξά ζηελ θαηαγξαθή ησλ απφςεσλ ησλ ειιήλσλ θνηηεηψλ σο πξνο ηε ρξήζε ηνπ θνηλσληθνχ ινγηζκηθνχ facebook ζηελ θνηλσληθή ηνπο δσή αιιά θαη ζηελ αθαδεκατθή ηνπο δσή, σο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθφξεζεο αιιά θαη σο εξγαιείν ζπλεξγαζίαο γηα ηα καζήκαηα ηνπο. Παξάιιεινο ζθνπφο ηεο εκπεηξηθήο έξεπλαο είλαη λα αμηνινγήζεη θαηά πφζν είλαη έηνηκε ε θνηλφηεηα ηεο ειιεληθήο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο λα εηζάγεη θαη λα αμηνπνηήζεη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηα εξγαιεία θνηλσληθνχ ινγηζκηθνχ θαη ηδηαίηεξα ην face book. 3.2 Πεξηγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ δείγκαηνο ηελ αξρή παξαζέηνπκε θάπνηα πεξηγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ δείγκαηνο, φπσο απηά πξνθχπηνπλ απφ ηνπο αληίζηνηρνπο πίλαθεο ζπρλνηήησλ. ΠΗΝΑΚΑ 1: Φχιν εξσηψκελσλ Σστνόηηηα Ποζοζηό Άνηρας 80 40,0 Γσναίκα ,0 Σύνολο ,0 Ζ έξεπλα αθνξά δείγκα πιήζνπο 200 αηφκσλ απφ Διιάδα. Σν δείγκα απνηειείηαη απφ εξσηψκελνπο φπνπ ην 60% είλαη γπλαίθεο θαη ην 40% είλαη άληξεο 46

47 ΠΗΝΑΚΑ 2: Ζιηθία εξσηψκελσλ Σστνόηηηα Ποζοζηό , ,5 > ,0 Σύνολο ,0 Οη πεξηζζφηεξνη ζπκκεηέρνληεο ήηαλ ειηθίαο έσο 35 εηψλ κε πνζνζηφ 48,5% ΠΗΝΑΚΑ 3: Δίζηε κέινο ηνπ Facebook; Σστνόηηηα Ποζοζηό ΝΑΙ ,0 ΟΧΙ 52 26,0 Σύνολο ,0 Απφ ην δείγκα ηεο έξεπλα δηαπηζηψζεθε φηη ην 74%είλαη κέιε ηνπ face book 3.3 Πεξηγξαθή κεζνδνινγηώλ Ζ έξεπλα βαζίζηεθε ζε πξσηνγελή δεδνκέλα ηα νπνία ζπγθεληξψζεθαλ κε ηε ρξήζε θαηάιιεια δηακνξθσκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ην νπνίν ζπκπιεξψζεθε κε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κε επηηφπηα, πξνζσπηθή ζπλέληεπμε, ηεο νπνίαο ε δηάξθεηα ήηαλ πεξίπνπ ιεπηά κε θάζε θνηηεηή. ηελ έξεπλα κνηξάζηεθαλ ζπλνιηθά 200 εξσηεκαηνιφγηα. πγθεληξψζεθαλ ζπλνιηθά 200 έγθπξα θαη αμηφπηζηα εξσηεκαηνιφγηα. 3.4 Γεηγκαηνιεςία θαη ζπγθέληξσζε ζηνηρείσλ Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζρεδηάζηεθε κέζσ ησλ Google εγγξάθσλ θαη είρε ζαλ ζθνπφ ηελ θαηαγξαθή ησλ ζηάζεσλ Διιήλσλ θνηηεηψλ σο πξνο ηε ρξήζε ηνπ facebook ζηελ θνηλσληθή θαη ηελ αθαδεκατθή ηνπο δσή. Γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ, βαζηζηήθακε ζηα πεδία κειέηεο ησλ εκπεηξηθψλ εξεπλψλ ησλ Παλεπηζηεκίσλ Michigan State University ηεο Ακεξηθήο, Midlands University ηεο Αγγιίαο, Anadolu University ηεο Σνπξθίαο θαη University of Cape Town ζηε Νφηηα Αθξηθή. Όιεο νη αλαθεξφκελεο εκπεηξηθέο κειέηεο αλαιχζεθαλ δηεμνδηθά ζηελ έξεπλα καο. Σν δείγκα ησλ θνηηεηψλ έρεη επηιέγεη ζηαηηζηηθά 47

48 ηπραία Με ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο δεηγκαηνιεςίαο ζεσξήζεθε φηη επηιέρζεθε έλα αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα ηνπ ζπλνιηθνχ πξνο δηεξεχλεζε. Ο αξηζκφο ησλ δηαθνζίσλ πεξίπνπ αηφκσλ, θξίζεθε αξθεηφο ψζηε λα βγεη έλα αληηπξνζσπεπηηθφ απνηέιεζκα. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο, ην ειάρηζην απαηηνχκελν δείγκα νξίζηεθε ζηα 200 άηνκα, γηα δηάζηεκα εκπηζηνζχλεο 95% (α=0,05) θαη κέζν απνδεθηφ ζθάικα ± 4%, ζχκθσλα κε ηε ζρέζε πνπ αλαθέξεη ν Crimp (1985:55) ζρεηηθά κε ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ κεγέζνπο ηνπ δείγκαηνο γηα ηπραία δεηγκαηνιεςία: n= p q Z2 / Δ2 Όπνπ : n: ην κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο, Ε: ν ζπληειεζηήο αμηνπηζηίαο (z=3), Δ: ην απνδεθηφ πεξηζψξην ζθάικαηνο, p: ην πνζνζηφ πνπ ζέινπκε λα εθηηκεζεί θαη q= 1-p. Γηα ηε ζπγθέληξσζε ησλ ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηήζεθε εξσηεκαηνιφγην. Γηα λα ζπιιερζνχλ νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο, ην εξσηεκαηνιφγην ρσξίζηεθε ζε 5 κέξε. ην πξψην κέξνο, δεηήζεθαλ ηα απαξαίηεηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία, ην δεχηεξν κέξνο αθνξά ηηο ζηάζεηο ησλ θνηηεηψλ σο πξνο ην facebook ζηελ θνηλσληθή ηνπο δσή, ην ηξίην κέξνο αθνξά ηελ ρξήζε ηνπ ζηελ θνηλσληθή δσή ησλ ειιήλσλ θνηηεηψλ θαη ην ηέηαξην θαη πέκπην κέξνο αθνξνχλ ηελ ζηάζε θαη ηελ ρξήζε ηνπ ζηελ αθαδεκατθή ηνπο δσή. Σν εξσηεκαηνιφγην πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο θιεηζηνχ ηχπνπ, κε ηελ κνξθή λαη /όρη, θπξίσο γηα επθνιία ηνπ εξσηψκελνπ, ψζηε λα απαηηείηαη ιηγφηεξνο ρξφλνο γηα ηε ζπκπιήξσζε ηνπ θαη νη απαληήζεηο λα δίλνληαη απζφξκεηα. Μφλν γηα ην ηκήκα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ πνπ αθνξά ηελ θαηαγξαθή ησλ ζηάζεσλ ζηελ εθπαίδεπζε εθηηκήζεθε φηη πξέπεη λα έρνπκε πην ιεπηνκεξή άπνςε, εθφζνλ αθνξά φιν ην δείγκα αιιά θαη απνηειεί ηνλ ππξήλα ηεο έξεπλαο. Σν εξσηεκαηνιφγην ζηηο εξσηήζεηο απηέο είλαη ζρεδηαζκέλν ζε αχμνπζα πεκπηνβάζκηα θιίκαθα Likert ΚΛΗΜΑΚΑ 1-5: 1: ΤΜΦΩΝΩ ΑΠΟΛΤΣΑ 5: ΓΗΑΦΩΝΩ ΑΠΟΛΤΣΑ. Σν εξσηεκαηνιφγην δνθηκάζηεθε ζε δείγκα θνηηεηψλ θαη παηδαγσγψλ θαη νη παξαηεξήζεηο ηνπο έπαημαλ ξφιν ζηελ ηειηθή ηνπ δηακφξθσζε. 48

49 Κεθάιαην 4 Παξνπζίαζε Δπξεκάησλ Ζ παξνπζίαζε ησλ επξεκάησλ είλαη θαηά ζεηξά εκθάληζεο ησλ ζρεηηθψλ εξσηήζεσλ ζην εξσηεκαηνιφγην θαη θέξεη ηελ εμήο ινγηθή: παξαηεξνχκε ηελ ηαπηφηεηα ηνπ δείγκαηνο, θαη εμεηάδνπκε εάλ νη εξσηεζέληεο είλαη κέιε ηνπ facebook. ηε ζπλέρεηα, θαηαγξάθνπκε ηηο απφςεηο ηνπο σο πξνο ην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν θαη πψο ην ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ θνηλσληθή θαη αθαδεκατθή ηνπο δσή. 4.1 Αλάιπζε παιηλδξόκεζεο Σν πξψην θνκκάηη ηεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο πεξηιακβάλεη ηελ αλάιπζε πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο. θνπφο είλαη λα θαζνξηζηνχλ ν ηξφπνο θαη ε ζεκαληηθφηεηα ηεο επίδξαζεο ησλ κεηαβιεηψλ Υξήζε θαη Υξήζε ζηελ Δθπαίδεπζε, ζηε ηάζε απέλαληη ζηελ εθπαίδεπζε πνπ έρνπλ νη εθπαηδεπφκελνη ζρεηηθά κε ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο. Οη κεηαβιεηέο Υξήζε θαη Υξήζε ζηελ Δθπαίδεπζε απνηεινχλ ηηο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο, ελψ ε ηάζε απέλαληη ζηελ εθπαίδεπζε απνηειεί ηελ εμαξηεκέλε κεηαβιεηή ζηε ζπγθεθξηκέλε παιηλδξφκεζε. Όιεο νη κεηαβιεηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηελ παιηλδξφκεζε πξνέθπςαλ απφ ηνπο κέζνπο φξνπο ησλ απαληήζεσλ ησλ εξσηψκελσλ ζηηο αληίζηνηρεο εξσηήζεηο ησλ ελνηήησλ Γ, Γ θαη Δ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αληίζηνηρα (βι εξσηεκαηνιφγην ζην παξάξηεκα). Σν ζεσξεηηθφ κνληέιν πνπ πξνζαξκφζηεθε έρεη ηε κνξθή: (ηάζε Δθπαίδεπζε)=β 0 +β 1 (Υξήζε)+β 2 (Υξήζε ζηελ Δθπαίδεπζε) Σα απνηειέζκαηα ηεο πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο έδεημαλ αξρηθά φηη ην κνληέιν είλαη ζεκαληηθφ ζην 5% επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο (F=146,780 βε=2 θαη 197,p-ηηκή=0,001<0,05) (Πίλαθαο 4 ζην παξάξηεκα) γεγνλφο πνπ θαλεξψλεη φηη ππάξρεη ζρέζε αλάκεζα ζηηο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο θαη ηελ εμαξηεκέλε. Δπηπιένλ, ν ζπληειεζηήο πξνζδηνξηζκνχ R 2 49

50 είλαη 59,8% (Πίλαθαο 5, ζην παξάξηεκα), πνζνζηφ αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφ, πνπ θαλεξψλεη φηη ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν πξνζαξκφδεηαη ηθαλνπνηεηηθά ζηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο. Οη ζπληειεζηέο ησλ αληίζηνηρσλ κεηαβιεηψλ παξνπζηάδνληαη ζηνλ επφκελν πίλαθα 6 ΠΗΝΑΚΑ 6: πληειεζηέο πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο. Τσποποιημένοι Μη ησποποιημένοι ζσνηελεζηές ζσνηελεζηές Μεηαβληηές B Std. Error Beta t p-ηιμή (Σηαθερός όρος) -,267,183-1,461,146 Χρήζη,413,069,398 5,975,000 Χρήζη ζηην Εκπαίδεσζη 1,234,190,433 6,499,000 Εμαξηεκέλε Μεηαβιεηή: Σηάζε ζηελ εθπαίδεπζε Απφ ηνλ πίλαθα 6 κπνξνχκε λα δνχκε φηη: Τπάξρεη κία ζεηηθή θαη ζεκαληηθή ζρέζε αλάκεζα ζηε ρξήζε ησλ κέζσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο θαη ζηε ζηάζε πνπ ππάξρεη ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ζηελ εθπαίδεπζε (Beta=0.398, t=5.975, p-ηηκή<0,05). Απηφ ζεκαίλεη φηη φζν πεξηζζφηεξν ρξεζηκνπνηεί θάπνηνο γεληθά ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ηφζν πεξηζζφηεξν είλαη πηζαλφ λα ζεσξήζεη φηη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη είλαη ρξήζηκα θαη σο εθπαηδεπηηθφ βνήζεκα ή εξγαιείν ζηελ εθπαίδεπζε. Δπίζεο, αλάινγε ζεηηθή θαη ζεκαληηθή ζρέζε ππάξρεη θαη αλάκεζα ζηε ρξήζε ησλ κέζσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηε ζηάζε πνπ έρεη θάπνηνο γεληθά γηα ηε ρξεζηκφηεηα απηψλ ησλ κέζσλ ζηελ εθπαίδεπζε (Beta=0.433, t=6,499, p-ηηκή<0,05). Γηα ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα ηθαλνπνηνχληαη ψζηε ε παιηλδξφκεζε λα είλαη αμηφπηζηε, έρνπκε ηα εμήο: Ο έιεγρνο γηα αζπζρέηηζηα ζθάικαηα έδεημε, έζησ θαη νξηαθά, φηη δελ ππάξρεη πξφβιεκα ζπζρεηηζκνχ (DW=1,701 ~2, Πίλαθαο 5 ζην παξάξηεκα). Δπηπιένλ, δελ θαίλεηαη λα ππάξρεη πξφβιεκα ζπγγξακκηθφηεηαο κεηαμχ ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ ηνπ κνληέινπ (ηηκέο VIF<5, πίλαθαο 6 ζην παξάξηεκα), ελψ φπσο παξαηεξείηαη 50

51 απφ ηα ζρήκαηα 1 θαη 2 ζην παξάξηεκα ηα ζθάικαηα δείρλνπλ λα αθνινπζνχλ ηελ θαλνληθή θαηαλνκή θαη λα έρνπλ ζηαζεξή δηαθχκαλζε. 4.2 Σ- Σεζη ηε ζπλέρεηα ηεο αλάιπζεο πξαγκαηνπνηήζεθαλ θάπνηα t-test κε ζθνπφ ηε δηεξεχλεζε χπαξμεο δηαθνξψλ κεηαμχ ηεο ζηάζεο πνπ έρεη θάπνηνο γηα ηε ρξήζε ησλ κέζσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζηελ εθπαίδεπζε θαζψο ζε ζρέζε κε ην αλ ρξεζηκνπνηνχλ ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο. ηνλ πξψην απφ απηνχο ηνπο ειέγρνπο εμεηάζακε αλ θάπνηνο πνπ ρξεζηκνπνηεί ην facebook έρεη πεξηζζφηεξε ζεηηθή ζηάζε φζν αθνξά ζηε ρξεζηκφηεηα ηνπ facebook ζηελ εθπαίδεπζε. Σα απνηειέζκαηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ειέγρνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ επφκελν πίλαθα 7. ΠΗΝΑΚΑ 7 : Ύπαξμε δηαθνξψλ κεηαμχ ρξεζηψλ θαη κε ηνπ facebook ζρεηηθά κε ηε ζηάζε ζηελ εθπαίδεπζε. Levene's Test για ηην ιζόηηηα διακσμ F p-ηιμή t βε p-ηιμή Μέζη Διαθορά ΣηάζηΕκπαιδ Ίζες Διακσμάνζεις,245,621-8, ,000-1,61158 Μη ίζες διακσμάνζεις -9,676 34,985,000-1,61158 Απφ ηνλ πίλαθα 7 θαίλεηαη θαηαξρήλ φηη νη δχν πιεζπζκνί κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε φηη έρνπλ ίζεο δηαθπκάλζεηο ζην 5% επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο (Levene's Test, F=0.245 θαη p- 51

52 ηηκή=0,621>0,05). ηε ζπλέρεηα παξαηεξνχκε φηη ππάξρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ρξεζηψλ ηνπ Facebook θαη κε ρξεζηψλ ζρεηηθά κε ην αλ ην Facebook είλαη ρξήζηκν εξγαιείν ζηελ εθπαίδεπζε (t= βε=198, p-ηηκή<0,05). Δηδηθά κπνξνχκε λα πνχκε φηη φζνη αζρνινχληαη κε ην Facebook θαίλεηαη λα έρνπλ αξλεηηθή ζηάζε σο αθνξά ζηε ρξεζηκφηεηά ηνπ ζηελ εθπαίδεπζε. Αλάινγα ζπκπεξάζκαηα κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε φηη ηζρχνπλ θαη γηα ηνπο ρξήζηεο ηνπ Twitter. Όπσο θαίλεηαη απφ ηνλ επφκελν πίλαθα 5, πάιη ππάξρνπλ δηαθνξέο ζε ζρέζε κε ηε ζηάζε απέλαληη ζηελ εθπαίδεπζε κεηαμχ ρξεζηψλ θαη κε ρξεζηψλ ηνπ twitter (t= βε=198, p-ηηκή<0,05) ΠΗΝΑΚΑ 8: Ύπαξμε δηαθνξψλ κεηαμχ ρξεζηψλ θαη κε ηνπ twitter ζρεηηθά κε ηε ζηάζε ζηελ εθπαίδεπζε. Levene's Test για ηην ιζόηηηα διακσμ F p-ηιμή t df p-ηιμή Μέζη Διαθορά Σηάζη Ίζες διακσμάνζεις,862,354-6, ,000 -,89550 Σηην Εκπαιδ Μη ίζες διακσμάνζεις -6, ,41,000 -,89550 Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε φζνη αζρνινχληαη κε ην twitter έρνπλ αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηε ρξεζηκφηεηά ηνπ ζηελ εθπαίδεπζε. 52

53 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 πκπεξάζκαηα Ζ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία είρε σο ζηφρν ηελ θαηαγξαθή ησλ απφςεσλ ησλ εξσηψκελσλ ζρεηηθά κε ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο θαη ην αλ ζα κπνξνχζαλ απηά λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο εξγαιείν ηεο εθπαίδεπζεο θπξίσο σο πξνο ην θνκκάηη ηεο αληαιιαγήο απφςεσλ κεηαμχ καζεηψλ ή κεηαμχ θνηηεηψλ αθφκε θαη αλάκεζα ζε καζεηέο θαη θαζεγεηέο. Δλψ ζην ζχλνιφ ηνπο ζρεδφλ ηα άηνκα ηνπ δείγκαηνο απάληεζαλ φηη ρξεζηκνπνηνχλ θαη ηα δχν κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο (πεξηζζφηεξν ην facebook) θαη κάιηζηα αξθεηά ζπρλά, εληνχηνηο ε ζηάζε ηνπο ζρεηηθά κε ηε ρξεζηκφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε είλαη κάιινλ αξλεηηθή. Γελ πηζηεχνπλ δειαδή νη ρξήζηεο φηη θάηη ηέηνην ζα βνεζνχζε γεληθά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Απηφ είλαη έλα ζπκπέξαζκα πνπ απαηηεί πεξηζζφηεξε δηεξεχλεζε γηαηί θαίλεηαη πσο αληηβαίλεη κε ηελ κάιινλ επηθξαηνχζα άπνςε. Οη ιφγνη κπνξεί λα είλαη θπξίσο ηα πξνζσπηθά δεδνκέλα. Γηα παξάδεηγκα δχζθνια κπνξεί θάπνηνο λα αλεβάζεη ζην δηαδίθηπν πξνζσπηθέο απνξίεο ή άιια ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηηο δπλαηφηεηέο ηνπ, θπξίσο φζν αθνξά ζηνπο καζεηέο ή θνηηεηέο. Αιιά απηφ φπσο θαη άιινη ιφγνη αλ ππάξρνπλ ζα κπνξνχζε λα είλαη ην αληηθείκελν κίαο κειινληηθήο εξγαζίαο. Σα απνηειέζκαηα ησλ επξεκάησλ ηεο έξεπλάο καο είλαη ζεκαληηθά γηαηί αθνξνχλ ην πην δηαδεδνκέλν θαη ην πην αγαπεηφ θνηλσληθφ δίθηπν ζηνπο θνηηεηέο, ζχκθσλα κε ηελ κειέηε ebrary s 2011 Global Student E-book Survey Social Media Addendum (2012). Αλαθέξνληαη ζην θνηλσληθφ απηφ δίθηπν ζε φιεο ηνπ ηηο κνξθέο, δειαδή, σο εξγαιείν θνηλσληθήο δηθηχσζεο, σο εξγαιείν ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο κε ηελ αλάπηπμε κηθξνθνηλνηήησλ κάζεζεο, σο εξγαιείν ραιάξσζεο θαη δηαζθέδαζεο, σο εξγαιείν ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο ηνπ θνηηεηή, σο εξγαιείν αλάπηπμεο θαη δηαηήξεζεο ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ θαη ηέινο σο εξγαιείν γηα ηππηθή θαη άηππε κάζεζε. 53

54 Ζ έξεπλα καο δηαζηαπξψλεη απνηειέζκαηα εκπεηξηθψλ κειεηψλ αλά ηνλ θφζκν πνπ έρνπλ εμεηάζεη νξηζκέλεο πηπρέο ηνπ facebook, ελψ ηα επξήκαηα καο είλαη ζθαηξηθά θαη απνδεηθλχνπλ ζπιινγηθά ηελ πνιπκνξθία ηνπ δηθηχνπ απηνχ. Σα πνξίζκαηα ηεο έξεπλαο καο πξνθχπηνπλ απφ πνηθίιε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε πνπ κπνξεί λα ρξεζηκεχζεη σο πεγή άληιεζεο πιεξνθνξηψλ γηα παξφκνηεο έξεπλεο θαη κειέηεο. Δπηπιένλ, ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο καο κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηνλ θάζε ελδηαθεξφκελν γηα ηα θνηλσληθά δίθηπα θαη πην ζπγθεθξηκέλα γηα ην facebook, λα έρεη κηα μεθάζαξε εηθφλα ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ θνηλσληθνχ απηνχ εξγαιείνπ. Δθείλν πνπ πξνζπαζήζακε λα θάλνπκε κεηά ηελ αλεχξεζε ηεο απαηηνχκελεο ειιεληθήο θαη μέλεο βηβιηνγξαθίαο, ήηαλ ε θαηαλφεζε ησλ εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ φισλ ησλ εκπεηξηθψλ κειεηψλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζηελ έξεπλα καο θαη ε επεμεξγαζία θαη αμηνιφγεζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα ηα εληάμνπκε κε ζρέζε αηηίαο-απνηειέζκαηνο ζηε δηθή καο έξεπλα. Δπνκέλσο, απηφ πνπ επηδηψμακε ήηαλ λα παξνπζηάζνπκε ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο καο κε κία ζπλάθεηα θαη αιιεινπρία κεηαμχ ηνπο απνδεηθλχνληαο ηηο βαζηθφηεξεο δπλαηφηεηεο ηνπ facebook, απφ ηε ραιάξσζε έσο ηε κάζεζε θαη απφ ηε ςπρνινγηθή ππνζηήξημε έσο ηελ ελδπλάκσζε ηνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ. Δπηπιένλ, ζεσξνχκε πσο ε θνηλνπνίεζε ηεο έξεπλαο καο ζηνπο θνηηεηέο θαη ην αθαδεκατθφ πξνζσπηθφ ζην ρψξν ηεο Διιάδαο, κπνξεί λα ηνπο δψζεη ηδέεο γηα ην πψο κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ην facebook ζηελ αθαδεκατθή ηνπο δσή. Ζ έξεπλα καο θηλήζεθε ζην πιαίζην ηεο πξνζθνξάο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ αθαδεκατθή δσή. Πην ζπγθεθξηκέλα επηθεληξψζεθε ζηε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε θαη ζε ζεκαληηθέο εκπεηξηθέο κειέηεο απφ δηάθνξα κέξε ηεο πθειίνπ γηα λα εμεηάζεη θαη λα απνδείμεη ηε ρξεζηκφηεηα ελφο ηδηαίηεξα πνιπηάιαληνπ θνηλσληθνχ δηθηχνπ, ηνπ facebook, ζηε δσή ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ παλεπηζηεκίσλ. Απφ ηα εξεπλεηηθά καο εξσηήκαηα ζπλάδνπλ 54

55 ζεκαληηθά πνξίζκαηα πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ γηα πεξαηηέξσ έξεπλα θαη κειέηε ζην παξαπάλσ πεδίν. Δηδηθφηεξα, κε βάζε ηε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε, ηα θνηλσληθά δίθηπα θπξηαξρνχλ ζην ρψξν ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο, αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα ηεο επνρήο καο. Ζ επξεία ηνπο ρξήζε ζπλδέεηαη κε ηηο έλλνηεο ηεο ζπλεξγαζίαο, ηεο επραξίζηεζεο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο (Selwyn, 2012). ηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε ηα θνηλσληθά δίθηπα ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα πιαίζηα ηεο ζπιινγηθήο αλαθάιπςεο θαη δεκηνπξγίαο ηεο γλψζεο (Moskaliuk et al., 2009 Conole and Alevizou, 2010). Σα θνηλσληθά δίθηπα πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαζία κέζα ζε κηθξν-θνηλφηεηεο θαη ε κάζεζε πξνθχπηεη απφ ηε ζπλερή αιιεινεπίδξαζε ησλ θνηηεηψλ πνπ κνηξάδνληαη θνηλέο ηδέεο θαη ίδηα ελδηαθέξνληα. Ζ αλψηαηε εθπαίδεπζε πξνθεηκέλνπ λα παξακείλεη ζρεηηθή ζε κηα εκθαλψο γξήγνξα εμειηζζφκελε ςεθηαθή επνρή, δελ είλαη θιεηζηή σο πξνο ηα θνηλσληθά δίθηπα. Αληηζέησο, ηα Παλεπηζηήκηα επηδηψθνπλ ηε ρξήζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ γηα λα αλαβαζκίζνπλ ηηο επηθνηλσληαθέο ηνπο ζηξαηεγηθέο κε δηηηφ ξφιν. θνπφο ηνπο είλαη απφ ηε κηα ε πξνζέιθπζε λένπ θνηλνχ θαη απφ ηελ άιιε λα εδξαηψζνπλ ηε ζρέζε ηνπο κε ηνπο ησξηλνχο θνηηεηέο ηνπο πξνθεηκέλνπ λα αλαπηπρζεί κία ζρέζε ακνηβαίαο εκπηζηνζχλεο (Education Insider, 2010 Pearson, 2011 Slover-Linett & Stoner, 2011). Ζ αλάπηπμε απηνχ ηνπ είδνπο ζρέζεο δεκηνπξγεί ζηνπο θνηηεηέο έλα αίζζεκα ηθαλνπνίεζεο φηη απνηεινχλ θαη νη ίδηνη κέιε ηεο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο. Απφ ηελ πιεπξά ησλ θνηηεηψλ, ηα θνηλσληθά δίθηπα είλαη ζπλπθαζκέλα κε ηελ θνηλσληθφηεηα θαη ηε πξνζσπηθή δεκηνπξγία (Papacharissi, 2010). Ζ ρξήζε ηνπο ζηελ αθαδεκατθή δσή ζρεηίδεηαη κε ηε ζπλερή αιιαγή ησλ ζηάζεσλ ησλ θνηηεηψλ πνπ εηζέξρνληαη ζην Παλεπηζηήκην. χκθσλα κε ηνλ Selwyn (2012), ε ρξήζε ηνπο ζπλδπάδεηαη δειαδή κε ηελ νινέλα απμαλφκελε δήηεζε ησλ θνηηεηψλ γηα δηεθπεξαίσζε πνιιψλ θαζεθφλησλ κέζα ζε έλα ςεθηαθφ πνιπιεηηνπξγηθφ πεξηβάιινλ (digital jungling). 55

56 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 Βηβιηνγξαθία Αγγέιαηλα,. & Σδηκνγηάλλεο, Α. (2010). Γεκηνπξγία θαη κειέηε κηαο καζεηηθήο Κνηλφηεηαο Γηεξεχλεζεο κέζσ ελφο ηζηνιφγηνπ. Πξαθηηθά Εξγαζηώλ 7νπ Παλειιήληνπ Σπλεδξίνπ κε Δηεζλή Σπκκεηνρή «Οη ΤΠΕ ζηελ Εθπαίδεπζε», επηεκβξίνπ 2010, ηφκνο ΗΗ, (ζ ). Κφξηλζνο: Παλεπηζηήκην Πεινπνλλήζνπ. Απγνπζηίδεο, Α. (2012). Social Networking: Σα θνηλσληθά δίθηπα εηζβάιινπλ ζηα παλεπηζηήκηα. Αλαθηήζεθε 20 Ννεκβξίνπ 2012 απφ Adler, P., & Kwon, S. (2002). Social capital: Prospects for a new concept. Academy of Management Review, 27 (1), Aquilani, B., & Lovari, A. (2009). Social networks and university communication: Is Facebook a new opportunity? An Italian exploratory study. Proceedings of 12th International QMOD and Toulon-Verona Conference on Quality and Service Sciences (ICQSS) (pp. 1-15), August 2009, Verona. Aquilani, B., & Lovari, A. (2008). The new season of university communication between institutionalization processes and strategic target relationships: an empirical analysis of internet web sites of Italian universities. In E. Invernizzi, T.M. Falconi, & S. Romenti (Eds.), Institutionalising PR and corporate communication. Proceedings of the Euprera 2008 Milan Congress (Vol. 2, pp ). Australia: Pearson Education. 56

57 Aquilani, B. & Lovari, A. (2010). University communication mix and the role of social network sites. Is direct presence of the college really desired by students? In Facultade de Economia da Universidade de Coimbra (Eds.), Proceedings of the 13th Toulon-Verona Conference on Quality and Service Sciences (ICQSS), 2-4 September (p ), Coimbra. Akyıldız, M. & Argan, M. (2011). Using Online Social Networking: Students Purposes of Facebook Usage at the University of Turkey. Academic and Business Research Institute International Conference, 6-8 October 2011, Las Vegas. Bargh, J., & McKenna, K. (2004). The Internet and social life. Annual Review of Psychology, 55 (1), Bauman, Z. (2010). Forty-four letters from the liquid modern world. Cambridge: Polity. Beckingham, S. (2012). Education in an age or openness and publicness. Retrieved 4 April 2012 from Beebe, S.M. (2010). Facebook for higher education. Retrieved 15 May 2012 from Boase, J., Horrigan, J. B., Wellman, B., & Rainie, L. (2006). The strength of Internet ties. Washington, DC: Pew Internet and American Life Project. Retrieved 20 February 2012 from 57

58 Boyd, D. M. & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), article 11. Retrieved 2 October 2011 from Bosch, T. E. (2009). Using online social networking for teaching and learning: Facebook use at the University of Cape Town Centre for Film and Media Studies. South Africa Communication: South African Journal for Communication Theory and Research, 35(2), Bosch, T.E. (2009). Using online social networking for teaching and learning: Facebook use at the University of Cape Town. Communication, 35 (2): Bowling A. (1997). Research methods in health. Investigating health and health services, Buckingham: Open University Press. Brown, C. (2011). 50 Reasons to Invite Facebook Into Your Classroom. Retrieved 9 October Bugeja, M. (2006). Facing the Facebook. The Chronicle of Higher Education, 52(21), p.c from Cabellon, E., Mann, B., Mills, K. & Rocco, M. (2012). Use of social media tools in the higher education environment. Retrieved 26 March 2012 from 58

59 Calvi, L., Cassella, M., Nuijten, K. (2010). Enhancing users experience: A content analysis of 12 university libraries Facebook profiles. ELPUB 2010 International Conference on Electronic Publishing, June, (pp ), Helsinki. Retrieved 7 October 2011 fromhttps://helda.helsinki.fi/bitstream/handle/10227/599/18calvi_cassella_nuijten.pdf?sequen ce=56 Carr, N. (2010). The web shatters focus, rewires brains, Wired. Retrieved 18 October 2011 from Cassidy, J. (2006). Me media. The New Yorker, 82(13), Chatti, M., Amine, J. and Quix, C. (2010). Connectivism. International Journal of Learning Technology, 5(1), Christakis, N. & Fowler, J. (2009). Connected. New York: Little Brown. Clip News (2011). Social Media Monitoring Newsletter. Retrieved 5 April 2012 from Cohen, J. (2012). The Potential of Google+ as a Media Literacy Tool. Journal of Media Literacy Education, 4(1), Community ebook (2012). Social media strategy for higher education. Retrieved 22 June 2012 from 59

60 Conole, G. & Alevizou, P. (2010). A literature review of the use of web 2.0 tools in higher education. Walton Hall, Milton Keynes: The Open University. Dba, J.P., Karl, K. (2008). Social networking profiles: An examination of student attitudes regarding use and appropriateness of content. CyberPsychology and Behavior, 11(1), Davis, Α. (2006). Thinking and writing wrinkles bloggers. Learning Technology Newsletter, 8(4), DeSchryver, M., Mishra, P., Koehler, M., & Francis, A. P. (2009). Moodle vs. Facebook: Does using Facebook for discussions in an online course enhance perceived social presence and student interaction? In C. Crawford, D. A. Willis, R. Carlsen, I. Gibson, K. McFerrin, J. Price, & R. I. Weber (Eds.). Proceedings from The Society for Information Technology and Teacher Education International Conference 2009, (pp ). Chesapeake, VA: AACE. Donath, J., & Boyd, D. (2004). Public displays of connection. BT Technology Journal, 22 (4), 71. Downes, S. (2007). Places to go: Facebook. Innovate. Journal of Online Education, 4(1). Retrieved 15 October 2011 from downes.ca/post/44263 Duboff, J. (2005). Poke Your Prof: Faculty Discovers the facebook.com. Yale Daily News, 24 March Retrieved 17 September 2011 from 60

61 Dunn, J. (2012). 100 ways to use facebook in classroom. Retrieved 10 October from Ebrary (2011). Global Student E-book Survey: Social Media Addendum. Retrieved 5 Frebruary 2012 from Education Insider (2010). Admissions offices turn to social media to connect with prospective students. Retrieved 8 February 2012 from ve_students.html Ellison, N., Heino, R., & Gibbs, J. (2006). Managing impressions online: Self-presentation processes in the online dating environment. Journal of Computer-Mediated Communication, 11 (2), article 2. Retrieved 30 October 2011 from Ellison, N. B., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook "friends:" Social capital and college students' use of online social network sites. Journal of Computer- Mediated Communication, 12(4), article 1. Retrieved 30 October 2011 from Erdogmus, F. (2009). Conceptualizing online environments as third places: An analysis on Second Life and Facebook. Master Thesis. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. 61

62 Ergenc, A. (2011). Web 2.0 ve sanal sosyallesme: Facebook ornegi. Master Thesis. İstanbul: Maltepe Universitesi. Farmer B., Yue A., & Brooks C. (2008). Using blogging for higher order learning in large cohort university teaching: A case study. Australasian Journal of Educational Technology, 24(2), Garrison, D. R. & Cleveland-Innes, M. (2005). Facilitating cognitive presence in online learning: Interaction is not enough. American Journal of Distance Education, 19(3), Golder, S. A., Wilkinson, D., & Huberman, B. A. (2007). Rhythms of social interaction: Messaging within a massive online network. In C. Steinfield, B. Pentland, M. Ackerman, & N. Contractor (Eds.), Communities and Technologies Proceedings of the Third International Conference on Communities and Technologies (pp ). London: Springer. Gordon, J., & Berhow, S. (2009). University websites and dialogic features for building relationships with potential students. Public Relations Review, 35, Granovetter, M. S. (1973). The strength of weak ties. American Journal of Sociology, 78 (6), Granovetter, M. S. (1982). The strength of weak ties: A network theory revisited. In P. V. 62

63 Mardsen & N. Lin (Eds.), Social Structure and Network Analysis (pp ). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Hampton, K., & Wellman, B. (2003). Neighboring in Netville: How the Internet supports community and social capital in a wired suburb. City & Community, 2 (4), Halpin, H. & Tuffield, M. (2010). Social Web XG Wiki. World Wide Web Consortium (W3C). Hargittai. E. (2007). Whose space? Differences among users and non-users of social network sites. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1). Retrieved 10 October 2011 from Hargittai. E. (2008). Whose space? Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), Hargittai, E. & Hsieh, Y. (2010). From dabblers to omnivores. In Papacharissi, Z. (ed.). A networked self. London: Routledge. Helliwell, J. F., & Putnam, R. D. (2004). The social context of well-being. Philosophical Transactions of the Royal Society, 359 (1449), Hew, K.F. (2011). Students and teachers use of Facebook. Computers in Human Behavior, 27,

64 Ζκεξεζία. Ξεπέξαζαλ ην 1,01 δηζ. νη ρξήζηεο ηνπ Facebook. Αλαθηήζεθε 20 Ννεκβξίνπ 2012 απφ Horrigan, J. B. (2002). Online communities: Networks that nurture long-distance relationships and local ties. Washington, DC: Pew Internet and American Life Project. Retrieved October 26, 2011 from Hung, H. & Yuen, S. (2010). Educational use of social networking technology in higher education. Teaching in Higher Education, 15(6), Istat (2011). Cittadini e nuove tecnologie. Retrieved from Ito, M., Baumer, S., Bittanti, M., Boyd, D., Cody, R., Herr-Stephenson, B., Horst, H. A., Lange, P. G., Mahendran, D., Martinez, K. Z., Pascoe, C. J., Perkel, D., Robinson, L.,ims, C. & Tripp, L. (2010). Hanging Out, Messing Around, and Geeking Out: Kids Living and Learning with New Media. Cambridge, MA: The MIT Press. Javeau, C. (2000). Η έξεπλα κε εξωηεκαηνιόγην. Αζήλα: Σππσζήησ Jenkins, H. (2009). Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for the 21st Century. Cambridge, MA: The MIT Press. 64

65 Jonassen, D. & Land, S.M. (2000). Theoretical foundations of learning environments. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Kalpidou, M., Dan Costin, M.A., Jessica Morris, B.A. (2011). The relationship between Facebook and the well-being of undergraduate college students. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 14 (4), Kaplan, A. M., & Haenlein, M., (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), Kavanaugh, A., Carroll, J. M., Rosson, M. B., Zin, T. T., & Reese, D. D. (2005). Community networks: Where offline communities meet online. Journal of Computer-Mediated Communication 10 (4), article 3. Retrieved 26 October 2011 from Keenan, A. & Shiri, A. (2009). Sociability and social interaction on social networking websites. Library Review, 58 (6), Lave, J. & Wenger, E. (1991). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge: University of Cambridge Press. Lee, M. & McLoughlin, C. (2010). Web 2.0-based e-learning. Hershey PA: Information Science Reference. 65

66 Lenhart, A. & Madden, M. (2007). Social Networking Websites and Teens: An Overview. Pew Internet and American Life project: Washington DC. Loretto, P. (2009). Employers seek college students to assist with social media. Retrieved 3 October 2011 from Λνπθαίδεο, Κ. (2011). Σηαηηζηηθή επεμεξγαζία δεδνκέλωλ κε ηε ρξήζε ηνπ IBM SPSS Statistics 19, Λεπθσζία: Δπηθαλίνπ. Marklein, M.B. (2009). College recruiters are Twittering, too. USA Today, 29 April 2009, 6D. McAllister-Spooner, S. M., & Kent, M. L. (2009). Dialogic public relations and resource dependency: New Jersey community colleges as models for website effectiveness. Atlantic Journal of Communication, 17, McAllister-Spooner, S. M. (2010). Whose site is it anyway? Expectations of college websites. Public Relations Journal, 4(2). McAllister-Spooner, S. M. (2012). How the world s top universities provide dialogic forums for marginalized voices. Public Relations Review, in press. 66

67 McMillan, S. & M. Morrison (2006). Coming of age with the internet: A qualitative exploration of how the internet has become an integral part of young people s lives. New Media Society 8, Madge, C., Meek, J., Wellens, J. & Hooley T. (2009). Facebook, social integration and informal learning at university: It is more for socialising and talking to friends about than for actually doing work. Learning, Media and Technology, 34(2), Mason, R. (2006). Learning technologies for adult continuing education. Studies in Continuing Education 28 (2), Mason, R. & Rennie, F. (2007). Using web 2.0 for learning in the community. Internet and Higher Education, 10, Moskaliuk, J. Kimmerle, J. & Cress, U. (2009). Wiki-supported learning and knowledge building. Journal of Computer Assisted Learning, 25 (6), Munoz, C. & Towner, T. (2009). Opening Facebook: How to Use Facebook in the College Classroom. In I. Gibson et al. (Eds.), Proceedings of Society for Information Nicholas, D., Gunter, B. & Rowlands, I. (2009). The Google generation. Oxford: Chandos. Onat, F., Alikilic, O.A. (2008). Sosyal ağ sitelerinin reklam ve halkla ilişkiler ortamları olarak değerlendirilmesi. Journal of Yasar University, 3 (9),

68 Osborne, N. (2012). Using social media in education, Part 2: Tools, support, and technical issues. Retrieved 15 November from media2/index.html Παπαβαζηιείνπ, Υ. (2011). Αμηνπνίεζε θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηελ εθπαίδεπζε. Αλαθηήζεθε 25 Ννεκβξίνπ 2012 απφ CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7+K%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%B D%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD+%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF% 8D%CF%89%CE%BD+%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD+%CE%95%CE%BA%CF %80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7 Pearson (2011). Social media in higher education 2011 report. Retrieved 8 March 2012 from Pempek, T.A., Yevdokiya, A.Y., Calvert, S.L. (2009). College students networking experiences on Facebook. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, Pingdom (2011). The invasion continues Facebook adoption in top 10 countries. Retrieved 28 December 2011 from %E2%80%93-facebook-adoption-in-top-10-countries/ Resnick, P. (2001). Beyond bowling together: Sociotechnical capital. In J. Carroll (Ed.), HCI in the New Millennium (pp ). Boston, MA: Addison-Wesley. 68

69 Roblyer, M.D., McDaniel, M., Webb, M., Herman, J., Witty, J.V. (2010). Findings on Facebook in higher education: A comparison of college faculty and student uses and perceptions of social networking sites, Internet and Higher Education, 13, Scale, M. (2008). Facebook as a social search engine and the implications for libraries in the twenty-first century. Library Hi Tech, 26 (4), Selwyn, N. (2007). Screw blackboard do it on Facebook!: an investigation of students educational use of Facebook. Paper presented to the Pole 1.0- Facebook social research symposium, University of London, 15th November, Retrieved 15 September 2011 from Stutzman, F. (2008). The vibrancy of online social space. In B. Rigby, Mobilizing generation 2.0: A practical guide to using web 2.0 technologies to recruit, engage & activate youth. New York, NY: JosseyBass. Subrahmanyam, K. & Šmahel, D. (2011). Digital youth. Berlin: Springer. Tapscott, D. & Williams, A. (2007). Wikinomics, Atlantic: New York. Thomas, D. & Seely-Brown, J. (2011). A new culture of learning. Charleston: SC, Createspace. 69

70 Towner, T. L. & Muñoz, C. L. (2011). Facebook and education: A classroom connection? In C. Wankel (ed.) Educating Educators with Social Media, (Vol. 1, pp.33-57). London: Emerald Group Publishing Limited. Tynes, B. M. (2007). Internet safety gone wild?: Sacrificing the Educational and Psychosocial benefits of online social environments. Journal of Adolescent Research, 22(6), Tvxsteam (2012). Τν Facebook μεπέξαζε ην 1 δηζ. ρξήζηεο θαη... ρξεώλεη. Αλαθηήζεθε 20 Οθησβξίνπ απφ Ulbrich, F., Jahnke, I. & Mårtensson, P. (2011). Special Issue on knowledge development and the net generation. International Journal of Sociotechnology and Knowledge Development. Vasalou, A., Joinson, A.N., Courvoisier, D. (2010). Cultural differences, experience with social networks and the nature of true commitment in Facebook. International Journal of Human-Computer Studies, 68, Wang, S.S., Moon, S., Kwon, K.H., Evans, C.A., Stefanone, M.A. (2010). Face-off: Implications of visual cues on initiating friendship on Facebook. Computers in Human Behavior, 26,

71 Waycott, J. (2010). Digital divides? Student and staff perceptions of information and communication technologies. Computers & Education, 54 (4), Wellman, B. (2002). The Adaptive Web. Communications of the ACM, 45(5), Williams, J. B., & Jacobs, J. (2004). Exploring the use of blogs as learning spaces in the higher education sector. Australasian Journal of Educational Technology, 20(2), Williams, D. (2006). On and off the 'net: Scales for social capital in an online era. Journal of Computer-Mediated Communication, 11 (2), article 11. Retrieved 29 October 2011 from Xie Y., Ke, F., & Sharma, P. (2008). The effect of peer feedback for blogging on college students' reflective learning processes. Internet and Higher Education, 11, Young, J. (2008). When professors create social networks for classess, some students see a creepy treehouse. The Chronicle of Higher Education. Retrieved 15 January 2012 from Yu, A., Tian, S., Vogel, D. and Kwok, R. (2010). Embedded social learning in online social networking. ICIS 2010 Proceedings. Retrieved 14 October 2011 from Ziegler, S. (2007). The (mis)education of Generation M. Learning. Media and Technology, 32(1),

72

73 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ ΔΡΩΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ Α. ΓΖΜΟΓΡΑΦΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ 1. Φύιν: Άληξαο Γπλαίθα 2. Ζιηθία: εηψλ εηψλ εηψλ 3. Δίδνο Ηδξύκαηνο: Η.Δ.Κ. Α.Δ.Η. - Σ.Δ.Η. 4. ε πνηα βαζκίδα ηεο εθπαίδεπζεο ζαο βξίζθεζηε? Πηπρίν Μεηαπηπρηαθφ 5.Υξεζηκνπνηείηε ην Γηαδίθηπν? Ναη Όρη 6.Δίζηε κέινο ηνπ Face book? Ναη Όρη 7. Δίζηε κέινο ηνπ Twitter? Ναη Όρη 73

74 Β. ΣΑΔΗ ΣΖΝ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΕΩΖ 8. Πόζν θαιή είλαη ε ζρέζε ζαο κε ηνπο ειεθηξνληθνύο ππνινγηζηέο; Πάξα πνιχ Πνιχ Μέηξηα Λίγν Καζφινπ 9.Πνίεο είλαη νη εμσζρνιηθέο δξαζηεξηόηεηεο ζαο? Αζιεηηζκφο Μνπζηθή Δθκάζεζε μέλεο γιψζζαο Τπνινγηζηέο Κάηη άιιν 10.Σν Face book είλαη κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο ή εβδνκαδηαίαο δξαζηεξηόηεηαο ζαο? Ναη Όρη 11.Σν Twitter είλαη κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο ή εβδνκαδηαίαο δξαζηεξηόηεηαο ζαο? Ναη Όρη 12. Δίζηε επραξηζηεκέλνο πνπ είζηε κέινο ηνπ Face book? Ναη Όρη 74

75 Γ. ΥΡΖΖ ΣΖΝ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΕΩΖ-ΔΡΓΑΗΑ Ποιοι οι λόγοι που χρησιμοποιείτε το Face book? 13.Υξεζηκνπνηείηε ην Face book γηα λα επηθνηλσλείηε κε θίινπο? Ναη Όρη 14.Υξεζηκνπνηείηε ην Face book γηα λα θάλεηε θαηλνύξγηεο θηιίεο κε θνηλά ελδηαθέξνληα? Ναη Όρη 15. Υξεζηκνπνηείηε ην Face book γηα λα είζηε ζε επαθή κε παιηνύο θίινπο ή θίινπο πνπ είλαη καθξηά? Ναη Όρη 16. Υξεζηκνπνηείηε ην Face book γηα δηαζθέδαζε θαη παηρλίδη? Ναη Όρη 17. Υξεζηκνπνηείηε ην Face book γηα επαγγεικαηηθνύο ιόγνπο (prestige,γλσξηκίεο,θ.ά.) Ναη Όρη Γ. ΣΑΔΗ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 18.Σν Face book βνεζάεη ή ζα κπνξνύζε λα βνεζήζεη ζηελ εθπαίδεπζε ζαο ζαλ εξγαιείν επηθνηλσλίαο κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ζαο? Συμθωνώ απόλυηα Συμθωνώ Ούηε ζυμθωνώ ούηε διαθωνώ Διαθωνώ Διαθωνώ Απόλυηα 19. Σν Face book βνεζάεη ή ζα κπνξνύζε λα βνεζήζεη ζηελ εθπαίδεπζε ζαο γηα λα κνηξάδεζηε πιηθό, πιεξνθνξίεο, ηδέεο κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ζαο? Συμθωνώ απόλυηα Συμθωνώ Ούηε ζυμθωνώ ούηε διαθωνώ Διαθωνώ Διαθωνώ Απόλυηα 75

76 20. Σν Face book βνεζάεη ή ζα κπνξνύζε λα βνεζήζεη λα ζπλεξγάδεζηε κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ζαο? Συμθωνώ απόλυηα Συμθωνώ Ούηε ζυμθωνώ ούηε διαθωνώ Διαθωνώ Διαθωνώ Απόλυηα 21. Σν Face book βνεζάεη ζηελ επηθνηλσλία κε ηνπο θαζεγεηέο ζαο γηα εθπαηδεπηηθά δεηήκαηα? Συμθωνώ απόλυηα Συμθωνώ Ούηε ζυμθωνώ ούηε διαθωνώ Διαθωνώ Διαθωνώ Απόλυηα Δ. ΥΡΖΖ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 22.Υξεζηκνπνηείηε ην Face book ήδε γηα επηθνηλσλία ή γηα ζπλεξγαζία κε ηνπο θαζεγεηέο ζαο? Ναη Όρη 23. Υξεζηκνπνηείηε ην Face book ήδε γηα επηθνηλσλία ή γηα ζπλεξγαζία κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ζαο? Ναη Όρη 24.Σν Face book ζαο βνεζάεη λα έρεηε ιεπηνκεξή θαη ζε βάζνο ζπδήηεζε γηα ηα καζήκαηα κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ζαο? Ναη Όρη 25. Υξεζηκνπνηείηε ην Face book γηα αληαιιαγή πιεξνθνξηώλ θαη πιηθνύ κε ηνπο ζπκθνηηεηέο ζαο γηα ηηο εξγαζίεο ζαο? Ναη Όρη 26.Έρεη ην Α.Δ.Η.- Α.Σ.Δ.Η. ζαο ζειίδα ζην Face book? Ναη Όρη 76

77 27. Πηζηεύεηαη όηη ην Face book ζπκβάιεη ζηελ θνηλσληθνπνίεζε ζαο? Ναη Όρη αο επραξηζηώ πάξα πνιύ! ΠΗΝΑΚΔ ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΠΗΝΑΚΑ 4 Model Summary b Adjusted R Std. Error of the Model R R Square Square Estimate Durbin-Watson 1,774 a,598,594, ,701 a. Predictors: (Constant), ΧρήζηΕκπαιδ, Χρήζη b. Dependent Variable: ΣηάζηΕκπαιδ ΠΗΝΑΚΑ 5 ANOVA a Model Sum of Squares df Mean Square F Sig. 1 Regression 122, , ,780,000 b Residual 82, ,418 Total 204, a. Dependent Variable: ΣηάζηΕκπαιδ b. Predictors: (Constant), ΧρήζηΕκπαιδ, Χρήζη 77

78 ΠΗΝΑΚΑ 6 Unstandardized Coefficients Coefficients a Standardized Coefficients Collinearity Statistics Model B Std. Error Beta t Sig. Tolerance VIF 1 (Constant) -,267,183-1,461,146 Χρήζη,413,069,398 5,975,000,460 2,174 ΧρήζηΕκπαιδ 1,234,190,433 6,499,000,460 2,174 a. Dependent Variable: ΣηάζηΕκπαιδ ρήκα1 78

79 ρήκα 2 ΠΗΝΑΚΑ 7 Independent Samples Test Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means 95% Confidence Interval of the Sig. (2- Mean Std. Error Difference F Sig. t df tailed) Difference Difference Lower Upper ΣηάζηΕκπαι Equal variances - δ assumed,862,354-6, ,000 -,89550, ,159 -, Equal variances not assumed -6, ,41 6,000 -,89550, , ,