ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Σ.Ε.Υ.Π. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Α ΟΔΗΓΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ & ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ Δ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

Transcript

1 1 ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Σ.Ε.Υ.Π. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Α ΟΔΗΓΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ & ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ Δ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

2 2 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ & ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ (ΘΕΩΡΙΑ) Αθανασία Νέστωρ ΤΟΜΕΑΡΧΗΣ ΤΟΥ Β ΤΟΜΕΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Αθανασία Νέστωρ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ & ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ Δήμητρα Κατεβαίνη Αγγελική Στάμου Νικολέτα Μάργαρη Αντωνία Καλογιάννη Ελένη Δοκουτσίδου Καθηγήτρια Εφαρμογών Καθηγήτρια Εφαρμογών Καθηγήτρια Εφαρμογών Καθηγήτρια Εφαρμογών Καθηγήτρια Εφαρμογών Γεώργιος Βασιλόπουλος Καθηγητής Εφαρμογών ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΟΔΗΓΟΥ : ΚΑΤΕΒΑΙΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ

3 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.4 ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ...4 ΣΚΟΠΟΙ-ΔΙΑΡΚΕΙΑ-ΤΡΟΠΟΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ 5 ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ..6 ΟΔΗΓΟΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ..7 ΟΔΗΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ 11 ΟΔΗΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΟΔΗΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ

4 4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στο Δ εξάμηνο φοίτησης οι φοιτητές παρακολουθούν το εργαστηριακό μάθημα Παθολογική Νοσηλευτική ΙΙ & Χειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ, που περιλαμβάνει σε επίπεδο κλινικής άσκησης δύο ειδικότητες της Χειρουργικής Νοσηλευτικής την Ουρολογική & Ορθοπεδική και μία ειδικότητα της Παθολογικής Νοσηλευτικής την Καρδιολογική. Στόχος του εργαστηριακού μαθήματος είναι να προετοιμάσει και να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να παρέχουν νοσηλευτική φροντίδα υψηλής ποιότητας στους αποδέκτες των υπηρεσιών υγείας. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Το εργαστήριο περιλαμβάνει την παρουσίαση και εκμάθηση νοσηλευτικών δεξιοτήτων και τεχνικών βασισμένων σε επιστημονική γνώση. Η παρακολούθησή του είναι υποχρεωτική και η διάρκειά του είναι 3 ώρες / εβδομάδα. Σκοπός του εργαστηριακού μαθήματος είναι: 1. Η παρουσίαση και εκμάθηση του σκοπού, της ορθής τεχνικής, και των βασικών αρχών που διέπουν την κάθε νοσηλεία. 2. Η αναγνώριση των επιπλοκών ή προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν και τις κατάλληλες νοσηλευτικές παρεμβάσεις. 3. Η γνώση των αναγκών εκπαίδευσης του αρρώστου και της οικογένειας. Το πρόγραμμα του εργαστηρίου του Δ εξαμήνου για το εαρινό εξάμηνο είναι: Α/Α ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 1 12,13/3/ ,20/3/ ,27/3/12 4 2,3/4/12 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΠΛΥΣΕΙΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΠΕΡΙΤΟΝΑ Ι ΚΗ ΔΥ Ι ΛΥΣΗ-ΑΛΛΑΓΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ-ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΟΥ ΚΑΘΕΤΗΡΑ ΣΚΕΛΕΤΙΚΗ & ΔΕΡΜΑΤΙΚΗ ΕΛΞΗ-ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ 5 23,24/3/12 ΤΡΑΧΕΙΟΣΤΟΜΙΑ-ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ-ΑΛΛΑΓΗ ΤΡΑΧΕΙΟΣΩΛΗΝΑ 6 30/3,1/4/12 ΤΡΑΧΕΙΟΒΡΟΓΧΙΚΕΣ ΑΝΑΡΡΟΦΗΣΕΙΣ 7 7,8/5/12 ΛΗΨΗ Κ.Φ.Π 8 14,15/5/12 ΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΜΑΤΟΣ 9 21,22/5/12 ΚΑΡΠΑ 10 28,29/5/12 ΟΦΘ.&ΩΤΟΡ. ΝΟΣΗΛΕΙΕΣ 11 5/6/12 ΟΦΘ.&ΩΤΟΡ. ΝΟΣΗΛΕΙΕΣ 11 11/6/12 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ 12 12/6/12 12,13 18,19/6/12 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

5 5 ΚΛΙΝΙΚΗ ΆΣΚΗΣΗ Η φροντιστηριακή άσκηση στο νοσοκομείο σκοπό έχει : 1. Την προσαρμογή στο χώρο της κλινικής άσκησης και εργασίας. 2. Την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος για αυτοεπαίδευση. 3. Τη συμμετοχή σε ερευνητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. 4. Την τήρηση των κανόνων ηθικής και δεοντολογίας. 5. Την εφαρμογή θεωρητικών και τεχνικών γνώσεων στην παροχή ολοκληρωμένης νοσηλευτικής φροντίδας στους ασθενείς. 6. Την εφαρμογή της νοσηλευτικής διεργασίας ως πλαίσιο για την παροχή εξατομικευμένης φροντίδας και εκπαίδευσης στους ασθενείς. 7. Την αναγνώριση, αξιολόγηση, ιεράρχηση των προβλημάτων και των αναγκών των ασθενών και τη συμμετοχή του στην επίλυσή τους. 8. Την ανάπτυξη του αισθήματος της ευθύνης, του καθήκοντος, της φιλομάθειας και της συνεργασίας. 9. Την ικανοποίηση του φοιτητή από την ποιότητα και το περιεχόμενο της εργασίας του. Η διάρκεια της κλινικής άσκησης είναι 13 εβδομάδες (4 εβδομάδες περίπου για την κάθε ειδικότητα) και πραγματοποιείται κάθε Πέμπτη και Παρασκευή από 8πμ-1μμ(Διάλειμμα 20 λεπτά).οι 13 εβδομάδες εκπαίδευσης σύμφωνα με το νόμο πρέπει να γίνουν υποχρεωτικά. Η παρακολούθηση της κλινικής άσκησης είναι υποχρεωτική. Ο βαθμός του εργαστηριακού μαθήματος Παθολογική Νοσηλευτική ΙΙ προκύπτει ως εξής: Εργαστήριο = βαθμός χ 0,50 Κλινική Άσκηση στην Καρδιολογική Κλινική = βαθμός χ 0,50 ΤΕΛΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ=ΒΑΘΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ+ ΒΑΘΜΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Ο βαθμός του εργαστηριακού μαθήματος Χειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ προκύπτει ως εξής: Εργαστήριο = βαθμός χ 0,50 Κλινική Άσκηση στην Ουρολογική Κλινική = βαθμός χ 0,50 Κλινική Άσκηση στην Ορθοπεδική Κλινική= βαθμός χ 0,50 Κλινική Άσκηση στη Χειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ = (βαθμός στην Ορθοπεδική Κλινική + βαθμός στην Ουρολογική Κλινική ) χ 0,50 ΤΕΛΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ=ΒΑΘΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ+ ΒΑΘΜΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ

6 6 Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθηνών Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας Πρόνοιας Τμήμα Νοσηλευτικής Α ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ. ΣΠΟΥΔ. ΕΤΟΣ..ΕΞΑΜΗΝΟ. ΤΟΜΕΑΣ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΠΟ ΕΩΣ ΤΟΜΕΙΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΗΣΗ 2 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΑΡΙΣΤ Α 8,5-10 Λ.ΚΑΛΩ Σ 7-8,4 ΚΑΛΩ Σ 5-6,9 ΑΝΕΠΑΡΚ ΩΣ 4-4,9 ΣΥΝΤΕΛ ΕΣΤΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ 0,4 α Ικανότητα για Παρατήρηση β Ικανότητα για επικοινωνία γ Αξιολόγηση του Ατόμου-Ασθενή δ Εφαρμογή Νοσηλευτικών Τεχνικών 3 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ 0,2 0,4 ΤΕΛ.ΒΑ Θ α β γ δ ε ζ Συνεργασία Πρωτοβουλία Αξιοπιστία Αυτοκυριαρχία Συνέπεια-Ακρίβεια Αποδοχή Καθοδήγηση/Λάθους ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

7 7 ΟΔΗΓΟΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ (ΜEΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΑΡΡΩΣΤΟΥ) ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η συγγραφή επιστημονικής εργασίας έχει σκοπό να εθίσει τον φοιτητή στην ερευνητική δραστηριότητα, στην ανάλυση ενός προβλήματος, στην αντιμετώπισή του και στη διατύπωση επιστημονικού κειμένου. ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Περιγράψτε το είδος της εργασίας (μελέτη περίπτωσης με έμφαση στη νοσηλευτική διεργασία). Αναφέρετε λίγα στοιχεία για τον ασθενή και την εισαγωγή του στο νοσοκομείο (ηλικία, κλινική, πιθανή ιατρική διάγνωση,κατάσταση του αρρώστου) και τη δομή που θα ακολουθήσετε. Πχ. Η εργασία αφορά σε μελέτη περίπτωσης αρρώστου με έμφαση στη νοσηλευτική διεργασία. Αναφέρεται σε άνδρα ασθενή ηλικίας 44 ετών, που εισάγεται στην ουρολογική κλινική από το ΤΕΠ λόγω έντονου πόνου στη δεξιά κοιλιακή χώρα και με πιθανή διάγνωση λιθίαση του ουροποιητικού. Στη συνέχεια αναφέρατε τη δομή που θα ακολουθήσετε. Β. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ 1. Νοσηλευτικό Ιστορικό εκτίμηση του αρρώστου*. Στην ενότητα αυτή περιγράψτε το ιστορικό και την εκτίμηση του ασθενούς έχοντας ως κύρια πηγή το έντυπο νοσηλευτικό ιστορικό και τα δύο φύλλα ημερήσιας νοσηλείας, τα οποία θα παραθέσετε στο τέλος του οδηγού με τη μορφή παραρτήματος. Πχ. Ο Α.Κ. ηλικίας 44 ετών έχει μια μικρή επιχείρηση. Εισάγεται στην Ουρολογική κλινική από το ΤΕΠ λόγω έντονου πόνου δεξιά, που τον ξύπνησε στις 4πμ. Ο νοσηλευτής που υποδέχθηκε τον Α.Κ. παρατηρεί ότι είναι ωχρός, με έντονη εφίδρωση και είναι πολύ ανήσυχος. Η γενική αίματος είναι φυσιολογική και η γενική ούρων αποκαλύπτει αιματουρία, αλλά όχι λεύκωμα ή μικρόβια. Το υπερηχογράφημα των νεφρών δείχνει έναν λίθο 4-5χιλ. που αποφράσσει μερικώς τον δεξιό ουρητήρα. Παραπονείται για ναυτία και ζητά ένα νεφροειδές για να κάνει έμετο. Στον ασθενή είχαν χορηγηθεί ενδοφλεβίως 4 mg μορφίνης αμέσως μετά την εισαγωγή του στο ΤΕΠ, πριν από δύο ώρες περίπου. Τώρα δεν πονά, αλλά λέει ότι φοβάται ότι θα επιστρέψει ο πόνος, που ήταν πάρα πολύ έντονος και δεν του επέτρεπε ούτε να κινηθεί. Ο ασθενής Α.Κ. Στο ιστορικό του ασθενούς δεν υπάρχουν προηγούμενα επεισόδια λιθίασης του νεφρού. Αισθανόταν καλά, μέχρι που τον ξύπνησε ο πόνος τη νύχτα. Παραδέχεται ότι δούλευε πολύ εντατικά για να προλάβει μια προθεσμία και ότι πιθανόν δεν έπινε αρκετά υγρά, παρά τη ζέστη που είχε. Τα ευρήματα της φυσικής εξέτασης περιλαμβάνουν θερμ.38c, αναπνοές 24, σφ. 98 και ΑΠ 160/86mmHg. Είναι πολύ ωχρός και το δέρμα είναι κρύο και υγρό. Η κοιλιά σκληρή, με ήπια ευαισθησία στο δεξιό άνω και έξω τεταρτημόριο. Ο ιατρός του ΤΕΠ ζήτησε να χορηγηθεί ορός D/W 5% με ηλεκτρολύτες, στα 200 ml/h μέχρι να υποχωρήσει η ναυτία και, στη συνέχεια, να πίνει τουλάχιστον 3 λιτρα υγρά το 24ωρο.Εδωσε οδηγίες να παίρνει μορφίνη 2-10 mg IV για την αντιμετώπιση του σοβαρού πόνου, υπόθετα ινδομεθακίνης των 50 mg ανά 8ωρο, προμεθαζίνη 25 mg από το στόμα ή σε υπόθετα ανά 6ωρο αν υπάρχει ναυτία, να κινητοποιηθεί όσο το ανέχεται και να φιλτράρει όλα τα ούρα για να συγκεντρώσει και να στείλει για ανάλυση όλους τους λίθους που θα αποβληθούν. Πηγή*: Lemone P, Burke K. Παθολογική-χειρουργική Νοσηλευτική. Κριτική σκέψη κατά τη Φροντίδα του Ασθενούς. Τόμος Α, 2004:

8 8 2. Περιγραφή της νόσου με συντομία. Δώστε τον ορισμό, την παθοφυσιολογία, την αιτιολογία, τις κλινικές εκδηλώσεις, τα εργαστηριακά ευρήματα, τη θεραπεία, τις επιπλοκές και την πρόγνωση. Περιγράψτε τις διαγνωστικές εξετάσεις στις οποίες υποβλήθηκε ο άρρωστος( να αναφερθεί ο σκοπός της εξέτασης,η προετοιμασία του αρρώστου,η νοσηλευτική φροντίδα και οι φυσιολογικές τιμές). Περιγράψτε τη θεραπευτική αγωγή που δόθηκε στον συγκεκριμένο άρρωστο. 3. Νοσηλευτική φροντίδα του αρρώστου κατά τη νοσηλευτική διεργασία (σε μορφή πίνακα ή αφήγησης): - Ανάγκες προβλήματα του αρρώστου (Αναγνώριση, εκτίμηση και αξιολόγηση των αναγκών και προβλημάτων. - Σκοποί νοσηλευτικής φροντίδας (Αντικειμενικοί σκοποί της νοσηλευτικής φροντίδας /αναμενόμενες εκβάσεις). - Νοσηλευτικές παρεμβάσεις (Οι νοσηλευτικές ενέργειες που προγραμματίσθηκαν και εφαρμόσθηκαν για την επίλυση των προβλημάτων). - Αιτιολόγηση νοσηλευτικών παρεμβάσεων - Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας των νοσηλευτικών παρεμβάσεων (επίτευξης του σκοπού). 4. Πορεία νόσου αποκατάσταση 5. Συμπεράσματα (Περιγράψτε την εμπειρία σας από τη διαδικασία εκπόνησης της εργασίας). 6. Βιβλιογραφία Το μέγεθος της εργασίας θα είναι περίπου 3000 λέξεις και θα παραδίδεται δύο εβδομάδες μετά την ημερομηνία ανάθεσης. Η εργασία βαθμολογείται από τον κλινικό καθηγητή και επιστρέφεται διορθωμένη στον φοιτητή. Έχει συντελεστή βαρύτητας 0.2 στο βαθμό της κλινικής ειδικότητας που πραγματοποιείται. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΈΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ Οι βιβλιογραφικές παραπομπές είναι αναφορές σε συγκεκριμένα έργα. Δύο συστήματα παραπομπών είναι τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα: Το σύστημα Vancouver Το σύστημα Harvard ή Columbia Σε κάθε εργασία είναι απαραίτητη η βιβλιογραφική αναφορά. Το σύστημα που θα χρησιμοποιηθεί επιλέγεται από το φοιτητή. Σε όλη την εργασία ακολουθείται το ίδιο σύστημα βιβλιογραφίας.

9 9 Το σύστημα Vancouver Στο τέλος της παραγράφου που αναφέρεται σε ένα άρθρο τοποθετείται ένας αριθμός με τη μορφή εκθέτη. Το άρθρο αυτό κωδικοποιείται με τον ίδιο αριθμό 1,2,3.. κλπ ανάλογα με τη σειρά που εμφανίζεται στο κείμενο και μπαίνει στον κατάλογο της βιβλιογραφίας με την ίδια αριθμητική σειρά. 1. Άρθρα περιοδικών Αναφέρονται τα επώνυμα όλων των συγγραφέων ακολουθούμενα από τα αρχικά των ονομάτων τους χωρίς τελείες μέχρι έξι σε αριθμό (εάν οι συγγραφείς είναι περισσότεροι, ακολουθεί η ένδειξη κ.α.), ο τίτλος της εργασίας, η συντομογραφία του περιοδικού, το έτος δημοσίευσης, ο αριθμός τόμου, η πρώτη και η τελευταία σελίδα του άρθρου. Π.χ.: Αντωνακούδης Χ. Παθοφυσιολογία καρδιάς και αγγείων στην υπέρταση. Αρτηριακή Υπέρταση 2004;13(3): Jensen CE, Tuck SM, Old J, Morris RW, Yardumian A, De Sanctis V et al. Incidence of endocrine complications and clinical disease severity related to genotype analysis and iron overload, in patients with beta-thalassemia. Eur J Haematol 1997, 59: Βιβλία Μονογραφίες Γράφονται τα επώνυμα των συγγραφέων και ακολουθούν τα αρχικά των ονομάτων τους, ο τίτλος του βιβλίου,ο αριθμός έκδοσης και ο τόμος, η έδρα του εκδοτικού οίκου, το όνομα του εκδοτικού οίκου και ο χρόνος έκδοσης. Π.χ.: Σαχίνη-Καρδάση Α, Πάνου Μ. ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Νοσηλευτικές διαδικασίες. Β έκδοση, 3 ος Τόμος, Αθήνα, Βήτα, Κεφάλαια βιβλίων Αναφέρονται τα επώνυμα των συγγραφέων και ακολουθούν τα αρχικά των ονομάτων τους, ο τίτλος του κεφαλαίου, η αναφορά του βιβλίου όπως ανωτέρω, αφού προηγηθεί η πρόθεση «στο» ή «in» και οι σελίδες του κεφαλαίου (πρώτη και τελευταία). 4. Βιβλιογραφία από ιστοσελίδες ή άλλη ηλεκτρονική πηγή Αναφέρονται τα επώνυμα των συγγραφέων, ο τίτλος του άρθρου, μέθοδος εύρεσης [π.x. ONLINE, CD], ημερομηνία έκδοσης, [ημερομηνία πρόσβασης], αριθμός σελίδων ή οθονών, "Διαθέσιμο από:" και η πλήρης ηλεκτρονική διεύθυνση υπογραμμισμένη. Π.χ. Πιτταράς Α. Στεφανιαίοι ασθενείς με υπέρταση. Νεότερα δεδομένα. Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης και Καρδιαγγειακής Προστασίας. [ONLINE] 2007, [Πρόσβαση 25/5/2009]. Διαθέσιμο στο URL:

10 10 Το σύστημα Harvard ή Columbia Μέσα στο κείμενο αναφέρεται σε παρένθεση το επώνυμο του συγγραφέα και η χρονολογία δημοσίευσής του. Η αρίθμηση των βιβλιογραφικών παραπομπών γίνεται με αλφαβητική σειρά στον κατάλογο της βιβλιογραφίας. 1. Άρθρα περιοδικών Αναφέρονται τα επώνυμα όλων των συγγραφέων ακολουθούμενα από τα αρχικά των ονομάτων τους χωρίς τελείες μέχρι έξι σε αριθμό (εάν οι συγγραφείς είναι περισσότεροι, ακολουθεί η ένδειξη κ.α.), έτος δημοσίευσης μέσα σε παρένθεση, ο τίτλος της εργασίας, η συντομογραφία του περιοδικού, ο αριθμός τόμου και ο αριθμός τεύχους του περιοδικού, η πρώτη και η τελευταία σελίδα του άρθρου. Π.χ. Δοξιάδης Α.(1984). Εκπαίδευση σε Θέματα Ηθικής και Δεοντολογίας. Ιατρική, 46(2): Βιβλία Μονογραφίες Γράφονται τα επώνυμα των συγγραφέων και ακολουθούν τα αρχικά των ονομάτων τους, έτος έκδοσης του βιβλίου σε παρένθεση, ο τίτλος του βιβλίου, ο αριθμός έκδοσης και ο τόμος, η έδρα του εκδοτικού οίκου, το όνομα του εκδοτικού οίκου. π.χ.: Γαρδίκας ΚΔ.( 1981) Ειδική Νοσολογία. 3η έκδοση. Αθήνα, Παρισιάνος.

11 11 ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΞΑΜΗΝΟ Δ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΕΠΑΙΔΕΥΤΗ.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΚΑΤΕΒΑΙΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

12 12 ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΞΑΜΗΝΟ Δ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΕΠΑΙΔΕΥΤΗ.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΚΑΤΕΒΑΙΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

13 13 ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΞΑΜΗΝΟ Δ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΕΠΑΙΔΕΥΤΗ.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΚΑΤΕΒΑΙΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

14 14