ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ"

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Journal club Προγράµµατα αύξησης των κοινωνικών δεξιοτήτων για τους σχιζοφρενείς ασθενείς Υποπρογραµµατα αποκατάστασης για σχιζοφρενείς ασθενείς που στοχεύουν στην οργάνωση διαβίωσης εκτός νοσοκοµείου, στην επαγγελµατική αποκατάσταση και στην οργάνωση του ελέυθερου χρόνου. Social Skills Training Programmes for Schizophrenic Patients Residential, Vocational and Recreational Rehabilitation for Schizophrenic Patients Zorn, P. & Roder, V. (1999). Social skills Training Programmes for schizophrenic patients: What works and how can it be improved? In M. Merlo, C. Perris & H. D. Brenner (Ed.), Cognitive Therapy with schizophrenic patients. The Evolution of a new treatment approach. Bern: Hogrefe & Huber Σταυρούλα Ρακιτζή (Dipl. Psych.) Eπόπτης: Κώστας Ευθυµίου- Κλινικός Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 3 2. Aιτιολογικά µοντέλα για την σχιζοφρένεια Γνωσιακή συµπεριφοριστική ψυχοθεραπεία στην Σχιζοφρένεια IPT (Integriertes Psychologisches Therapieprogramm bei schizophren erkrankten) ΑΠΤ (Το απαρτιωτικό οµαδικό ψυχολογικό πρόγραµµα για σχιζοφρενείς) WAF: Προγράµµατα αποκατάστασης για τους σχιζοφρενείς στον τοµέα της εργασίας, της του ελεύθερου χρόνου και της κατοικίας Επίλογος Βιβλιογραφία

3 1. Εισαγωγή Η Σχιζοφρένεια είναι µία ψυχική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από θετικά και αρνητικά συµπτώµατα καθώς και από δυσλειτουργίες στον επαγγελµατικό και κοινωνικό τοµέα (American Psychiatric Association, 1994). Oι επιπτώσεις της σχιζοφρένειας στο άτοµο και στον κοινωνικό του περίγυρο µπορούν να αντιµετωπιστούν µόνο σε ένα πολυπαραγοντικό θεραπευτικό πλαίσιο, στο οποίο ο συνδυασµός διαφόρων θεραπευτικών παρεµβάσεων (φαρµακοθεραπεία και ψυχοθεραπεία) βρίσκεται στο επίκεντρο. Παρακάτω θα παρουσιαστούν κάποια αιτιολογικά µοντέλα για την σχιζοφρένεια, τα οποία σχετίζονται άµεσα και µε τις παρεµβάσεις. Στη συνέχεια θα γίνει µία γενικότερη αναφορά στις δυνατότητες παρέµβασης στην γνωσιακή συµπεριφοριστική θεραπεία για την σχιζοφρένεια και τέλος θα γίνει µία αναλυτικότερη αναφορά στα δοµηµένα οµαδικά προγράµµατα για την αποκατάσταση των σχιζοφρενών, τα οποία δηµιουργήθηκαν από την ερευνητική οµάδα του κ. H. D. Brenner στην ψυχιατρική κλινική της Βέρνης στην Ελβετία. 2. Αιτιολογικά µοντέλα για την σχιζοφρένεια Τα µοντέλα στρες ευαλωτότητας τονίζουν ότι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες λαµβάνονται υπόψη για την γένεση, την διάγνωση, την πορεία και την θεραπεία της σχιζοφρένειας (Zubin & Spring, 1977; Nuecterlein και συν. 1994). Οι αλλαγές στην δοµή του εγκεφάλου αντιµετωπίζονται ως µία βιολογική ευαλωτότητα και οι διαταραχές στην επεξεργασία των πληροφοριών ως µία γνωστική ευαλωτότητα (Hodel & Brenner, 1994). Αυτές οι διαφορές αλληλεπιδρούν µε περιβαντολλογικούς παράγοντες. Ένα ψυχωσικό επεισόδιο µπορεί να παρουσιαστεί σε ένα ευάλωτο άτοµο, όταν το άτοµο αυτό έρχεται αντιµέτωπο µε στρεσογόνες καταστάσεις, τις οποίες δεν µπορεί να αντιµετωπίσει (Roder, και συν. 1996). Παρακάτω θα παρουσιαστεί αναλυτικότερα το µοντέλο της Nuecterlein και συν. (1994). 3

4 Μετάφραση: Κ. Ευθυµίου Τα συµπτώµατα στην σχιζοφρένεια είναι αποτέλεσµα της αλληλεπίδρασης επιδράσεων στο επίπεδο της βιολογίας, της συµπεριφοράς και του περιβάλλοντος. Υπάρχουν οι λεγόµενοι προσωπικοί παράγοντες ευαλωτότητας, όπως οι ντοπαµινικές δυσλειτουργίες, η µειωµένη διαθέσιµη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών και η αυτόνοµη υπερδραστηριότητα για αντίδραση στο ερέθισµα. Οι δύο τελευταίοι παράγοντες µπορούν να οδηγήσουν στη δηµιουργία µιας προσωπικότητας µε σχιζότυπα γνωρίσµατα (Hahlweg & Dose, 1998). Από την άλλη υπάρχουν και περιβαντολλογικά στρεσογόνα ερεθίσµατα, όπως οι οικογένειες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από υψηλό εκφραζόµενο συναίσθηµα, ένα κοινωνικό περιβάλλον µε πολλά ερεθίσµατα καθώς και στρεσογόνα γεγονότα ζωής. Οι προσωπικοί παράγοντες ευαλωτότητας θα πρέπει να αλληλεπιδράσουν µε περιβαντολλογικά στρεσογόνα ερεθίσµατα για να εκδηλωθεί ένα σχιζοφρενικό επεισόδιο. Το περιβάλλον προκαλεί στρες στο άτοµο, το οποίο δεν µπορεί να το αντιµετωπίσει και αυτό οδηγεί σε µία αυτόνοµη υπερδραστηριότητα. Έτσι ενισχύονται τα γνωστικά ελλείµµατα και αυτό βέβαια µπορεί να αυξήσει το στρες. Αν συνεχιστεί κάτι τέτοιο, τότε περνάµε στην προδροµική φάση, στην οποία κυριαρχεί το έντονο στρες. Αν δεν υπάρξει παρέµβαση ή αν δεν µπορεί το άτοµο να αντιµετωπίσει την κατάσταση, τότε µπορεί να εκδηλωθεί το επεισόδιο µε επιβαρύνσεις της κοινωνικής και επαγγελµατικής λειτουργικότητας (Hahlweg & Dose, 1998). 4

5 Υπάρχουν όµως και οι προσωπικοί προστατευτικοί παράγοντες, όπως η ικανότητα επίλυσης προβληµάτων και η αυτοαποτελεσµατικότητα και η λήψη αντιψυχωσικής αγωγής καθώς και οι περιβαντολλογικοί προστατευτικοί παράγοντες, όπως η ενδοοικογενειακή επίλυση προβληµάτων και οι ψυχοκοινωνικές παρεµβάσεις. Αν οι προστατευτικοί παράγοντες παίξουν καθοριστικό ρόλο στην αλληλεπίδραση του ατόµου µε το περιβάλλον, τότε το άτοµο δεν θα εκδηλώσει το ψυχωσικό επεισόδιο (Hahlweg & Dose, 1998). Oι γνωστικές διαταραχές είναι χαρακτηριστικές για την σχιζοφρένεια και συµβάλλουν σε πολύ µεγάλο βαθµό στα θετικά συµπτώµατα. Τα µοντέλα επεξεργασίας πληροφοριών συµβάλλουν στην κατανόηση των διαταραγµένων συστηµάτων επεξεργασίας πληροφοριών στους σχιζοφρενείς (Brenner, 1986) Οι δυσλειτουργίες στην επεξεργασία πληροφοριών έχουν σηµαντική επίδραση στην κοινωνική συµπεριφορά µε την έννοια της αµφίδροµης αλληλεπίδρασης. Έχουµε το επίπεδο της προσοχής και αντίληψης (διαταραχές στην προσοχή και αντίληψη) και το γνωστικό επίπεδο (διαταραχές σκέψεις). Αυτά τα δύο επίπεδα επηρεάζουν το λεγόµενο µικροεπίπεδο, το οποίο σχετίζεται µε λεκτική και µη λεκτική επικοινωνία στην κοινωνική αλληλεπίδραση και αυτό µε την σειρά επηρεάζει και ένα µακροεπίπεδο, το οποίο σχετίζεται µε την ανάληψη ρόλων στην οικογένεια, στο επάγγελµα και στην κοινωνία γενικότερα. Σε κάθε επίπεδο υπάρχουν ελλείµµατα στους σχιζοφρενείς και το ένα επίπεδο επηρεάζει το άλλο. Οι γνωστικές διαταραχές µπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την κοινωνική συµπεριφορά (Pervasivitaetsmodell) (Brenner, 1986). Νεότερες έρευνες τονίζουν την συσχέτιση ανάµεσα σε συγκεκριµένες γνωστικές λειτουργίες και την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων και µία γενίκευση στην λειτουργικότητα στον κοινωνικό τοµέα (Roder και συν. 2002). Oι Brenner και συν. (1992) παρουσίασαν αργότερα το παραπάνω µοντέλο µε την µορφή δύο φαύλων κύκλων. Έτσι και εδώ περιγράφεται η συσχέτιση ανάµεσα στις γνωστικές διαταραχές και στην κοινωνική συµπεριφορά. 5

6 Ο πρώτος κύκλος συνδυάζει τις στοιχειώδεις και τις πιο σύνθετες γνωστικές δυσλειτουργίες. Ελλείµµατα στις στοιχειώδεις γνωστικές δυσλειτουργίες, όπως η προσοχή και η αντίληψη δηµιουργούν προβλήµατα σε διαδικασίες οι οποίες συνθέτουν την εισερχόµενη πληροφορία. Αυτό οδηγεί και σε βλάβες σε υψηλότερες γνωστικές διεργασίες, κάτι το οποίο εµποδίζει τον συντονισµό στοιχειωδών γνωστικών διεργασιών. Αυτό ο κύκλος οδηγεί σε ελαττωµατική αντίληψη και δυσλειτουργική κοινωνική συµπεριφορά. Στον δεύτερο κύκλο τα γνωστικά ελλείµµατα εµποδίζουν την επαρκή απόκτηση στρατηγικών αντιµετώπισης καταστάσεων. Έτσι οι ασθενείς είναι περισσότερο εκτεθειµένοι σε στρεσογόνες καταστάσεις. Ο συνδυασµός αυτών των δύο κύκλων περιγράφει την αρχή των συµπτωµάτων, την δυσχέρεια στην κοινωνική λειτουργικότητα και τον τρόπο µε τον οποίο διαιωνίζονται αυτές οι δυσλειτουργίες (Ηodel & Brenner, 1999). 3. Γνωσιακή συµπεριφοριστική ψυχοθεραπεία στην σχιζοφρένεια Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η ψυχολογική θεραπεία συµβάλλει σε συνδυασµό µε την φαρµακοθεραπεία στην πρόληψη υποτροπής και στην βελτίωση των γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των σχιζοφρενών (Brenner & Pfammatter, 2000). Mojtabai και συν. (1998) δηµοσίευσε µία µεταανάλυση 106 ερευνών. Το µέγεθος αποτελεσµατικότητας του συνδυασµού φαρµακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας είναι 0, 39, το οποίο υποδηλώνει την σηµαντική συµβολή της ψυχοθεραπείας σε συνδυασµό µε την φαρµακοθεραπεία. Η µεταανάλυση έδειξε ότι υπάρχουν συγκεκριµένες παρεµβάσεις, οι οποίες είναι αποτελεσµατικές για τους σχιζοφρενείς, όπως η εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες, τα γνωσιακά προγράµµατα για την βελτίωση των νευρογνωστικών λειτουργιών, γνωσιακές-συµπεριφοριστικές παρεµβάσεις µε σκοπό την αντιµετώπιση των συµπτωµάτων και της καθηµερινότητας (Brenner & Pfammatter, 1998) Το µέγεθος αποτελεσµατικότητας των ψυχοδυναµικών θεραπειών 6

7 είναι 0, 27, των θεραπειών οικογένειας 0, 56, της εκπαίδευσης σε κοινωνικές δεξιότητες 0, 44 και των γνωσιακών θεραπευτικών προγραµµάτων 0, 41 (Μojtabai και συν. 1998). Παρακάτω θα παρουσιαστούν µεµονωµένες παρεµβάσεις για τους σχιζοφρενείς (Brenner & Pfammatter, 2000): -Εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες Η παρέµβαση αυτή βελτιώνει την λειτουργικότητα των ασθενών στην κοινωνία. Αυτό συνεπάγεται βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η αποτελεσµατικότητά της στην µείωση των συµπτωµάτων και την υποτροπή δεν είναι και τόσο ξεκάθαρη. Έρευνες έχουν δείξει ότι σχιζοφρενείς µε αρνητικά συµπτώµατα και νευροψυχολογικά ελλείµµατα δεν ανταποκρίνονται στην παραπάνω εκπαίδευση. -Θεραπεία γνωστικής διαµεσολάβησης Οι σχιζοφρενείς παρουσιάζουν γνωστικά ελλείµµατα, τα οποία έχουν ως αποτέλεσµα αρνητικές επιδόσεις στην επεξεργασία πληροφοριών. Αυτές µε την σειρά τους αποτελούν σταθερά σηµεία ευαλωτότητας και επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργικότητα του ατόµου. Παράλληλα αυξάνονται οι πιθανότητες υποτροπής. Οι γνωστικές λειτουργίες µπορούν να βελτιωθούν, αλλά δεν είναι βέβαιο, αν η βελτίωση αυτή συνεπάγεται και βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων. εν είναι ξεκάθαρο, αν η βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών οδηγεί και µείωση της συµπτωµατολογίας και της πιθανότητας για υποτροπή. Το ΑΠΤ, το οποίο θα παρουσιαστεί πιο κάτω συνδυάζει την βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών µε τις κοινωνικές δεξιότητες. -Ψυχοεκπαίδευση και εκπαίδευση στους τρόπους αντιµετώπισης (οικογενειακή θεραπεία) Οι παρεµβάσεις αυτές µπορούν να γίνουν σε επίπεδο οικογένειας, µε σηµαντικούς συγγενείς σε οµαδικές συναντήσεις ή µε ασθενείς σε ατοµικές ή οµαδικές συναντήσεις. ίνονται αρχικά πληροφορίες για την διαταραχή και στη συνέχεια εκπαιδεύονται τα άτοµα σε συγκεκριµένες µεθόδους, όπως διαχείριση στρες και επίλυση προβληµάτων. Οι παρεµβάσεις αυτές συµβάλλουν στην συµµόρφωση στα φάρµακα, µειώνονται οι νοσηλείες, βελτιώνεται η κοινωνική συµπεριφορά και µειώνεται το στρες στην οικογένεια. Θα πρέπει όµως να διευκρινιστεί περαιτέρω η θεραπευτική διαδικασία και οι ειδικοί παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται µε την αποτελεσµατικότητα των παρεµβάσεων αυτών. -Γνωσιακή-συµπεριφοριστική ψυχοθεραπεία στα θετικά συµπτώµατα, τα οποία παραµένουν Ένα ποσοστό σχιζοφρενών εξακολουθεί να παρουσιάζει θετικά συµπτώµατα παρά την φαρµακευτική αγωγή. Αυτό αυξάνει το άγχος και την κατάθλιψη, οδηγεί σε δυσλειτουργίες στον επαγγελµατικό και κοινωνικό τοµέα και σε κακή ποιότητα ζωής. Ο έλεγχος των θετικών συµπτωµάτων στην πραγµατικότητα (reality testing) καθώς και η γνωσιακή αναδόµηση σε συνδυασµό µε εκπαίδευση στις στρατηγικές αντιµετώπισης, συµβάλλει στην θεραπεία θετικών συµπτωµάτων, τα οποία επιµένουν. Υπάρχουν βέβαια πολλά ακόµα αναπάντητα ερωτήµατα, όπως η ανάλυση της θεραπευτικής διαδικασίας, η αποτελεσµατικότητα των παρεµβάσεων αυτών στον κοινωνικό τοµέα και η αλληλεπίδραση της παρέµβασης αυτής µε άλλες παρεµβάσεις (Brenner & Pfammatter, 2000). H ατοµική ψυχοθεραπεία στους σχιζοφρενείς περιλαµβάνει τα εξής βήµατα (Turkington και συν. 2004): Θεραπευτική σχέση Εξήγηση των ψυχωσικών συµπτωµάτων Υπόθεση µε βάση το µοντέλο στρες ευαλωτότητας 7

8 Αντιµετώπιση άγχους και κατάθλιψης Αντιµετώπιση θετικών συµπτωµάτων Αντιµετώπιση αρνητικών συµπτωµάτων Ενίσχυση της συµµόρφωσης Τροποποίηση δυσλειτουργικών πεποιθήσεων Πρόληψη υποτροπής/ follow up Η αποτελεσµατικότητα της ψυχοθεραπείας στους σχιζοφρενείς είναι πλέον δεδοµένη. Υπάρχουν όµως κάποια γενικότερα ερωτήµατα, όπως η διαφορική διάγνωση, ειδικοί παράγοντες αποτελεσµατικότητας και οι δυνατότητες συνδυασµού των θεραπειών. Το µέλλον αυτών των παρεµβάσεων θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο µπορούν να ενταχθούν στην κλινική πράξη (Brenner & Pfammatter, 2000). Yπάρχει τέλος ένας µεγάλος αριθµός µεταναλύσεων, οι οποίες αποδεικνύουν την αποτελεσµατικότητα της Γνωσιακής-συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας στους ψυχωσικούς (Gould και συν. (2001); Pilling και συν. (2002)). Tarrier & Wykes (2004) έδειξαν ότι υπάρχει καλή τεκµηρίωση για την αποτελεσµατικότητα της γνωσιακής- Συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας στους ψυχωσικούς. Υπάρχουν όµως κάποιοι τοµείς, για τους οποίους απαιτείται περαιτέρω έρευνα (Τurkington και συν. 2004): -Πρώϊµη παρέµβαση: Υπάρχει ένα πακέτο παρεµβάσεων, για άτοµα, τα οποία βρίσκονται στην προδροµική φάση. Η παρέµβαση περιέχει Γ/Σ θεραπεία, χαµηλή δόση αντιψυχωσικών καθώς και ατοµική και οµαδική υποστήριξη. -Γνωσιακή-συµπεριφοριστική θεραπεία σε συνδυασµό µε την γνωσιακή διαµεσολάβηση και άλλες ψυχολογικές θεραπείες, όπως για παράδειγµα ο συνδυασµός του IPT µε φαρµακοθεραπεία, οικογενειακή θεραπεία και εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες -Γνωσιακή-συµπεριφοριστική θεραπεία στην αντιµετώπιση οξύ ψυχωσικού επεισοδίου και της υποτροπής. -Γνωσιακή συµπεριφοριστική ψυχοθεραπεία σχιζοφρενών µε κατάχρηση ουσιών Γνωσιακή συπεριφοριστική θεραπεία σχιζοφρενών µε µετατραυµατική διαταραχή (Turkington και συν. 2004). 8

9 4. IPT (Integriertes Psychologischeς Therapieprogramm bei schizophren Erkrankten) ΑΠΤ (Απαρτιωτικό οµαδικό ψυχολογικό πρόγραµµα για σχιζοφρενείς) Το ΑΠΤ αποτελείται από 5 υποπρογράµµατα και στοχεύει στην θεραπεία των διαταραχών της προσοχής, της αντίληψης των γνωστικών διαταραχών καθώς και στην εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων (Ευθυµίου & Ρακιτζή, 2005). (Roder και συν. 2002) ιαφορική ένδειξη για την εφαρµογή του IPT 1. Γνωσιακή θεραπεία Γνωστική διαφοροποίηση Κοινωνική αντίληψη Λεκτική επικοινωνία (α) -Εµφανείς γνωστικές διαταραχές -έντονο κοινωνικό άγχος -η αρνητική συµπτωµατολογία είναι στο επίκεντρο -µειωµένο θεραπευτικό κίνητρο -µεγάλη διάρκεια ασθένειας 2. Θεραπεία κοινωνικών δεξιοτήτων Λεκτική επικοινωνία Κοινωνικές δεξιότητες ιαπροσωπική επίλυση προβληµάτων 9

10 -ανεπαρκείς κοινωνικές δεξιότητες -επαναλαµβανόµενες µικρής διάρκειας νοσηλείες -νέοι ασθενείς (ηλικιακά) -αυξηµένο θεραπευτικό κίνητρο -Ασθενείς, οι οποίοι ολοκλήρωσαν µε επιτυχία την γνωσιακή θεραπεία Παρακάτω θα παρουσιαστούν συνοπτικά τα υποπρογράµµατα (Ευθυµίου & Ρακιτζή, 2005; Roder και συν. (2006) (υπό έκδοση)): 1. Γνωστική διαφοροποίηση Στόχος είναι η βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών. Το πρόγραµµα αυτό πραγµατοποιείται σε τρία επίπεδα: 1. ασκήσεις µε κάρτες 2. Προφορικά συστήµατα εννοιών 3. Στρατηγικές αναζήτησης 2. Κοινωνική αντίληψη Στόχος είναι η βελτιωµένη επίδοση στην προσοχή και ερµηνεία των κοινωνικών καταστάσεων. Έτσι µπορεί να βελτιωθεί η οπτική αντίληψη των κοινωνικών καταστάσεων. Το πρόγραµµα αυτό πραγµατοποιείται µε µία σειρά από διαφάνειες. 1. Συλλογή πληροφοριών 2. Ερµηνεία και συζήτηση 3. εύρεση τίτλου 3. Λεκτική επικοινωνία Το πρόγραµµα αυτό έχει σαν βασικό στόχο την εξάσκηση των βασικών δεξιοτήτων επικοινωνίας: Ακούω, κατανοώ, παίρνω θέση. Το πρόγραµµα πραγµατοποιείται σε 5 επίπεδα. 4. Κοινωνικές δεξιότητες Στόχος του προγράµµατος είναι η βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων σε διάφορες καταστάσεις. Το πρόγραµµα πραγµατοποιείται σε δύο επίπεδα: γνωστική επεξεργασία της κατάστασης και εφαρµογή. 5. ιαπροσωπική επίλυση προβληµάτων Αποτελείται από τα εξής θεραπευτικά βήµατα: -αναγνώριση του προβλήµατος -γνωστική επεξεργασία αυτού -εύρεση εναλλακτικών λύσεων -συζήτηση των εναλλακτικών λύσεων -επιλογή µιας λύσης -εφαρµογή στην πράξη -ανατροφοδότηση (Ευθυµίου & Ρακιτζή, 2005; Rοder και συν. (2006) υπό έκδοση) 10

11 Οι Brenner & Pfammatter (2000) διαπίστωσαν ότι η αποτελεσµατικότητα του IPΤ στις ατοµικές γνωστικές δυσλειτουργίες έχει τεκµηριωθεί εµπειρικά. Παράλληλα µία βελτίωση στην ψυχοπαθολογία έχει αποδοθεί επίσης στο ΙPT. Tα αποτελέσµατα στις κοινωνικές δεξιότητες είναι λιγότερο συνεπή και η µεταφορά τους στο κοινωνικό επίπεδο λειτουργικότητας είναι ανεπαρκής (Brenner & Pfammatter, 2000). Mueller και συν. (2005) πραγµατοποίησαν µία µεταανάλυση ερευνών µε το IPT σε διάφορες χώρες. Το συνολικό δείγµα των ασθενών είναι Σε αυτή την µεταννάλυση παρατηρούνται θετικά µεγέθη αποτελεσµατικότητας για το IPΤ σε σύγκριση µε οµάδες ελέγχου, κάτι το οποίο φαίνεται και στους επανέλεγχους. Τα αποτελέσµατα είναι θετικά σε διάφορους τοµείς, όπως νευτογνωστικός τοµέας, κοινωνική συµπεριφορά, ψυχοπαθολογία και µε διαφορετικούς τρόπους εκτίµησης (βαθµολογίες από ειδικούς, αυτοαναφορές, ψυχολογικά τεστ. Με λίγα λόγια το IPT είναι µία εµπειρικά τεκµηριωµένη θεραπεία σύµφωνα µε τους κανονισµούς της ΑΡΑ. Η έρευνα χρειάζεται να συνεχιστεί για να διευκρινιστεί η επίδραση νευρογνωστικών και κοινωνκογνωστικών παραγόντων στην λειτουργικότητα του ασθενούς στην κοινότητα (Ευθυµίου & Ρακιτζή, 2005). 5. WAF: Προγράµµατα αποκατάστασης των σχιζοφρενών στον τοµέα της εργασίας, της κατοικίας και του ελεύθερου χρόνου Οι έρευνες για την αποτελεσµατικότητα του IPT και η κυρίως η διαπίστωση ότι το θεραπευτικό αποτέλεσµα δεν γενικεύεται και ότι τα αποτελέσµατα στην κοινωνική συµπεριφορά είναι λιγότερο συνεπή, οδήγησαν την οµάδα από την Ελβετία στην δηµιουργία εξειδικευµένων προγραµµάτων για την αποκατάσταση στους τοµείς της εργασίας, του ελεύθερου χρόνου και της κατοικίας (Zorn & Roder, 1999). Οι Libermann και συν. (1993) διαπίστωσαν τα εξειδικευµένα προγράµµατα κοινωνικών δεξιοτήτων είναι πιο αποτελεσµατικά από τα µη εξειδικευµένα ή γενικότερα προγράµµατα εκπαίδευσης σε κοινωνικές δεξιότητες. Η διαφορά από το IPT είναι το γεγονός ότι το WAF στοχεύει σε συγκεκριµένες δεξιότητες για την αποκατάσταση στον χώρο της εργασίας, του ελεύθερου χρόνου και της κατοικίας. H εκπαίδευση στις αντίστοιχες δεξιότητες είναι ιδιαίτερα σηµαντική για τους εξής λόγους: 1. Έχουν την δυνατότητα να ζούνε ανεξάρτητα εκτός ψυχιατρείου και για µεγάλα χρονικά διαστήµατα 2. ενισχύεται η κοινωνική ένταξη 3. έχουν ένα πολύ καλό αποτέλεσµα στην σταθεροποίηση και στην πρόληψη υποτροπής Τα γνωστικά ελλείµµατα αντιµετωπίζονται έµµεσα µε το να εκπαιδεύσει κανείς τους ασθενείς σε δεξιότητες, οι οποίες έχουν στόχο την δράση. Έτσι συνδέεται η συµπεριφοριστική θεραπεία µε την αποκατάσταση (Zorn & Roder, 1999).. Μία άλλη διαφορά είναι το γεγονός ότι στο WAF προστέθηκαν ατοµικές συνεδρίες, διότι η εµπειρία έχει δείξει ότι οι σχιζοφρενείς έχουν µεγάλο όφελος από την συζήτηση ατοµικών προβληµάτων, τα οποία βγαίνουν στην επιφάνεια µέσα από την οµαδική διαδικασία. Τέλος οι εξωτερικές οµαδικές διαδικασίες εκτός θεραπείας προστέθηκαν µε σκοπό την ενίσχυση των θεραπευτικών αποτελεσµάτων και την ενίσχυση της συνοχής της οµάδας. Έτσι αυξάνεται και το κίνητρο. Τα τρία αυτά προγράµµατα καλούνται να βελτιώσουν την προσαρµογή των σχιζοφρενών στην κοινωνία (Zorn & Roder, 1999). 11

12 (Roder & Zorn, 2005) Σε αυτή την γραφική παράσταση παρουσιάζεται µία πιθανή πρόταση για διαφορική ένδειξη των προγραµµάτων IPT και WAF. Στην κάθετη γραµµή έχουµε την ένταση και την χρονιότητα των συµπτωµάτων και στην οριζόντια γραµµή την πορεία της αποκατάστασης. Έτσι ξεκινάµε µε την εφαρµογή του IPT, η οποία στρώνει το έδαφος θα λέγαµε για την συµµετοχή στα εξειδικευµένα προγράµµατα αποκατάστασης (WAF). Τα προγράµµατα για την αποκατάσταση στον χώρο της εργασίας, του κατοικίας και του ελεύθερου χρόνου παρουσιάζονται αναλυτικά στο αντίστοιχο εγχειρίδιο (Roder και συν. 2002a ). Παρακάτω θα παρουσιαστούν οι φάσεις για το κάθε υποπρόγραµµα: 1. Αποκατάσταση στον χώρο της εργασίας α. Φάση προσανατολισµού: Ανάλυση της κατάστασης στον τοµέα της εργασίας, συλλογή πληροφοριών για ρεαλιστικούς στόχους σε σχέση µε την εργασία και απόφαση για περαιτέρω σχεδιασµό της ατοµικής πορείας της θεραπείας β. Φάση εφαρµογής: Επαφές µέσω τηλεφώνου ή αλληλογραφίας, συνεντεύξεις, αρχή και δοκιµαστική περίοδος γ. Επίλυση προβλήµατος: Ατοµικές δυσκολίες για την εύρεση εργασίας και δυσκολίες στην θέση εργασίας. 12

13 2. Αποκατάσταση στον χώρο της κατοικίας α. φάση. Προσανατολισµός: Γνωριµία µε συγκεκριµένες µορφές κατοικίας, ανάλυση των ατοµικών αναγκών για κατοικία και συλλογή πληροφοριών για προσφορά κατοικίας β. φάση. Εφαρµογή: εύρεση κατοικίας, συνέντευξη και επίσκεψη στην κατοικία, τακτοποίηση της κατοικίας και µετακόµιση γ. φάση. Επίλυση προβλήµατος: Αντιµετώπιση δυσκολιών στην εύρεση κατοικίας, στον οικονοµικό τοµέα, διεκδικητική συµπεριφορά µε τους άλλους και αντιµετώπιση δυσκολιών στην κατοικία 3. Αποκατάσταση στον ελεύθερο χρόνο α. φάση: Προσανατολισµός: ενεργοποίηση των αποθεµάτων, δυσκολίες στην καθηµερινότητα, εύρεση στόχων για τον ελεύθερο χρόνο β. φάση: Εφαρµογή: Σχεδιασµός ελεύθερου χρόνου, εκπαίδευση σε δεξιότητες, οι οποίες σχετίζονται µε τον ελεύθερο χρόνο, ελεύθερος χρόνος µε την οµάδα. γ. φάση: επίλυση προβληµάτων: Αντιµετώπιση δυσκολιών, εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες και επίλυση προβληµάτων και εύρεση νέων δραστηριοτήτων. Τα προγράµµατα αυτά έχουν σχεδιαστεί για σχιζοφρενείς και άλλες ψυχωσικές διαταραχές. Θα πρέπει να βρίσκονται σε φάση ύφεσης και να είναι µεταξύ ετών. Ο δείκτης νοηµοσύνης δεν θα πρέπει να βρίσκεται κάτω από τον µέσο όρο. Το πρόγραµµα µπορεί να εφαρµοστεί στην κλινική ως µέρος του όλου θεραπευτικού προγράµµατος, σε ασθενείς, οι οποίοι παρακολουθούνται εξωτερικά και σε κέντρο ηµέρας. Τέλος αποκλείονται οι ασθενείς, οι οποίοι βρίσκονται σε οξύ ψυχωσικό επεισόδιο, αυτοί που κάνουν κατάχρηση ουσιών και άτοµα, τα οποία είναι ιδιαίτερα επιβαρηµένα από τα θετικά συµπτώµατα ή από µία παρανοϊκή επεξεργασία πληροφοριών. (Roder και συν. 2002a) Η οµάδα θα πρέπει να αποτελείται από 6-10 ασθενείς. Το πρόγραµµα συνολικά διαρκεί 4 µήνες και οι συνεδρίες γίνονται 2 φορές την εβδοµάδα. Οι ατοµικές συνεδρίες διαρκούν 30 λεπτά και εξωτερικές οµαδικές δραστηριότητες από 1-3 ώρες. Η οµαδική θεραπεία πραγµατοποιείται από ένα κύριο θεραπευτή και από ένα συνθεραπευτή (Roder και συν. 2002a) Οι πιλοτικές έρευνες για τα προγράµµατα αποκατάστασης στον τοµέα της εργασίας, του ελεύθερου χρόνου και της κατοικίας ξεκίνησαν την δεκαετία του 90 και αποτέλεσαν και την πρώτη εφαρµογή των προγραµµάτων αυτών. Τα αποτελέσµατα των πιλοτικών ερευνών έδειξαν ότι τα θεραπευτικά προγράµµατα είναι σχετικά µε τις ανάγκες των ασθενών, είναι εύκολο να χρησιµοποιηθούν και ενθαρρύνουν την ενεργή συµµετοχή στην οµάδα. Παρόµοια θετικά αποτελέσµατα παρατηρήθηκαν και στις κατηγορίες της προσδοκίας και αξιολόγησης της αποτελεσµατικότητας (Zorn & Ruder, 1999). Rοder και συν. (2001) πραγµατοποίησαν µία έρευνα µε σκοπό να ερευνηθεί η αποτελεσµατικότητα των τριών νέων προγραµµάτων. Στην έρευνα συµµετείχαν 13

14 ασθενείς από ψυχιατρεία του γερµανόφωνου χώρου (Γερµανία, Αυστρία, Ελβετία). Σε αυτή την έρευνα συγκρίθηκε το υποπρόγραµµα κοινωνικές δεξιότητες του IPT (οµάδα ελέγχου) µε τα νέα προγράµµατα (WAF) (οµάδα παρέµβασης). Κάθε θεραπευτική οµάδα συµµετείχε σε θεραπεία, η οποία διήρκησε 12 εβδοµάδες µε 2 συνεδρίες την εβδοµάδα και µία ατοµική συνεδρία των 30 λεπτών. Μετά από 3 µήνες ακολούθησε µία νέα θεραπευτική φάση µε µία οµαδική συνεδρία την εβδοµάδα και µία ατοµική. Τα follow up έγιναν µετά από ένα χρόνο και µετά από δύο χρόνια από την έναρξη της έρευνας. όθηκαν διαγνωστικά εργαλεία για µετρήσεις στον τοµέα της κοινωνικής συµπεριφοράς, των γνωσιακών λειτουργιών και της ψυχοπαθολογίας πριν και µετά την θεραπεία, µετά την δεύτερη θεραπευτική φάση και µετά το πρώτο follow up. Παράλληλα καταγράφηκαν οι νοσηλείες των ασθενών και οι υποτροπές τους κατά την διάρκεια της θεραπεία και στα δύο follow up. Συµµετείχαν συνολικά 105 ασθενείς. Οι υποθέσεις της έρευνας είναι οι εξής (Zorn & Roder, 1999): -Θα υπάρχει καλύτερη βελτίωση στις οµάδες παρέµβασης, η οποία θα εκδηλώνεται µε την βελτίωση της ψυχοπαθαλογίας και των κοινωνικών δεξιοτήτων. Αναµένονται καλύτερα αποτελέσµατα σε σχέση µε την γενίκευση των αποτελεσµάτων στην εργασία, στον ελεύθερο χρόνο και στην κατοικία. Τα νέα εξειδικευµένα προγράµµατα της βελτίωσης των κοινωνικών δεξιοτήτων (WAF), αλλά και τα µη εξειδικευµένα προγράµµατα αναµένονται ότι θα είναι εξίσου αποτελεσµατικά για την βελτίωση των γνωστικών παραµέτρων. Οι οµάδες παρέµβασης παρουσίασαν γενικότερα ένα καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσµα και µία µεγαλύτερη µείωση των συµπτωµάτων σε σχέση µε τις οµάδες έλέγχου. To µέγεθος αποτελεσµατικότητας των τριών προγραµµάτων κατά την διάρκεια της πρώτης θεραπευτικής φάσης είναι 0, 35 για τον ελεύθερο χρόνο, 0, 4 για την εργασία και 0, 51 για την κατοικία. Το µέγεθος αποτελεσµατικότητας στην δεύτερη θεραπευτική φάση είναι για τον ελεύθερο χρόνο 0, 48, για την εργασία 0, 47 και για την κατοικία 0,6. το µέγεθος αποτελεσµατικότητας συνολικά κατά την θεραπεία, κατά την δεύτερη θεραπευτική φάση και στα follow up είναι 0, 58 για τον ελεύθερο χρόνο, 0, 66 για την εργασία και 0, 73 για την κατοικία (Rοder και συν. 2001). Κοινωνική συµπεριφορά: Oλες οι οµάδες παρουσίασαν βελτίωση στις κοινωνικές δεξιότητας. Η οµάδα του ελεύθερου χρόνου ανέπτυξε καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες (Roder και συν. 2001). Ψυχοπαθολογία: Οι ασθενείς της οµάδας παρέµβασης παρουσίασαν σηµαντική µείωση της αρνητικής συµπτωµατολογίας και αυτό υποστηρίζει την γενίκευση των κοινωνικών δεξιοτήτων, µια και η ύπαρξη αρνητικών συµπτωµάτων επηρεάζουν αρνητικά την γενίκευση λόγω του µειωµένου επιπέδου δραστηριοποίησης. Η οµάδα παρέµβασης παρουσίασε σηµαντική µείωση της ψυχοπαθολογίας. Αυτό οφείλεται µάλλον στο γεγονός ότι η εφαρµογή τέτοιων προγραµµάτων αυξάνουν το κίνητρο των ασθενών για την συµµετοχή σε αυτά και στο γεγονός ότι ενισχύεται η θετική εικόνα του ατόµου µέσα από αυτά τα προγράµµατα (Roderκαι συν. 2001). Γνωσιακός τοµέας: Τα αποτελέσµατα επιβεβαιώνουν αποτελέσµατα προηγούµενων ερευνών ότι το IPT βελτιώνει τις γνωστικές λειτουργίες. Τα νέα θεραπευτικά προγράµµατα συνέβαλαν επίσης στην βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών, οι οποίες εξασκήθηκαν έµµεσα. Έτσι βρέθηκαν συσχετίσεις ανάµεσα στις βελτιώσεις στον γνωστικό τοµέα και την κοινωνική συµπεριφορά (Roder και συν. 2001). 14

15 Η έρευνα σε σχέση µε τα προγράµµατα αυτά θα πρέπει να συνεχιστεί και βεβαίως το ενδιαφέρον δεν θα πρέπει να στραφεί µόνο στο αν οι σχιζοφρενείς πετυχαίνουν τον στόχο τους στην αποκατάσταση, αλλά και πόσο διαρκεί το θεραπευτικό αποτέλεσµα. 6. Επίλογος Η αποτελεσµατικότητα της γνωσιακής-συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας στην σχιζοφρένεια έχει τεκµηριωθεί. Υπάρχει ένα µεγάλο ρεπερτόριο αποτελεσµατικών παρεµβάσεων, οι οποίες µπορούν να προτιµηθούν. Αυτό το οποίο θα πρέπει να προωθηθεί στο µέλλον είναι ο συνδυασµός διαφόρων παρεµβάσεων, ώστε να αντιµετωπιστεί η σχιζοφρένεια σε διάφορα επίπεδα αποτελεσµατικότερα. Οι έρευνες για την αποτελεσµατικότητα της οµαδικής, οικογενειακής και ατοµικής θεραπείας σε σχιζοφρενείς τα τελευταία 20 χρόνια έδειξαν τα παρακάτω αποτελέσµατα (Ηuxley και συν. 2000): -Παραδοσιακά προγράµµατα για την εκπαίδευση των κοινωνικών δεξιοτήτων βελτιώνουν τις δεξιότητες επικοινωνίας χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι βελτιώνεται γενικά η διεκδικητική συµπεριφορά.. -Εξειδικευµένα προγράµµατα εκπαίδευσης κοινωνικών δεξιοτήτων, τα οποία ενισχύουν συγκεκριµένες δεξιότητες βελτιώνουν γενικότερα την διεκδικητική συµπεριφορά. -Οι λιγότερο δοµηµένες θεραπείες παρουσίασαν µεικτά αποτελέσµατα. Κάποιες έρευνες έδειξαν θετικά αποτελέσµατα για τα συµπτώµατα και την κοινωνική λειτουργικότητα, σε άλλες δεν υπήρχαν θετικά αποτελέσµατα. -Η οικογενειακή θεραπεία µπορεί να βελτιώσει συµπτώµατα, υποτροπή και την κοινωνική λειτουργικότητα του ατόµου. Αυτά τα αποτελέσµατα δεν θα πρέπει να γενικευτούν σε ασθενείς, οι οποίοι µένουν µόνοι ή δεν έχουν επαφή µε συγγενείς. -Η ψυχοεκπαίδευση ενισχύει την συµµόρφωση στα φάρµακα και στην θεραπεία γενικότερα. -Η ατοµική ψυχοθεραπεία (δεν συµπεριλαµβάνει την ψυχανάλυση) οδήγησε περισσότερο στην βελτίωση των συµπτωµάτων και λιγότερο στην βελτίωση της διεκδικητικής συµπεριφοράς. -Η οικογενειακή θεραπεία οδήγησε σε καλύτερο αποτέλεσµα από την ατοµική θεραπεία. Έρευνες, στις οποίες συγκρίνονται η οικογενειακή µε την οµαδική θεραπεία ή η ατοµική θεραπεία µε την οµαδική δεν αναφέρθηκαν. Ο συνδυασµός οικογενειακής θεραπείας και εκπαίδευσης στις κοινωνικές δεξιότητες ήταν πιο αποτελεσµατικός από την µεµονωµένη εφαρµογή µιας από τις παρεµβάσεις. Η έρευνα θα πρέπει να συνεχιστεί µε σκοπό να βρεθεί ποιοι συνδυασµοί ψυχοκοινωνικών παρεµβάσεων οδηγούν σε καλύτερα αποτελέσµατα από τις εφαρµογές µεµονωµένων παρεµβάσεων (Huxley και συν. 2000). 15

16 Υπάρχουν τέλος διάφορα ερωτήµατα, για τα οποία πρέπει να συνεχιστεί η έρευνα (Huxley και συν. 2000): 1. Υπάρχει κάποια παρέµβαση, η οποία είναι αποτελεσµατικότερη από τις υπόλοιπες; 2. Ποιοι παράγοντες στους ασθενείς µπορούν να προγνώσουν την καλύτερη ανταπόκριση στην παρέµβαση; 3. Ποιοι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία; 4. Ποιο συνδυασµοί ψυχοκοινωνικών παρεµβάσεων οδηγούν στα καλύτερα αποτελέσµατα; 5. Ποιες δόσεις φαρµάκων ενισχύουν τα πλεονεκτήµατα της ψυχοκοινωνικής παρέµβασης και αντιστρόφως; 6. Ποια είναι η καλύτερη διάρκεια της θεραπείας 7. Ποιες εναλλακτικές θεραπείες χρειάζονται να ερευνηθούν; 7. Βιβλιογραφία -American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical Manual of Mental disorders (4 th ed.). Washington, DC: APA. -Brenner, H. D. (1986). Zur Bedeutung von Basisstoerungen fuer Behandlung und Rehabilitation. In W. Boeker & H. D. Brenner (Hrsg.), Bewaeltigung der Schizophrenie. Bern: Huber. -Brenner, H. D., Hodel, B., Roder, V. & Corrigan, P. (1992). Treatment of cognitive dysfunctions and behavioral deficits in schizophrenia. Schizophrenia Bulletin, 18, Brenner, H. D. & Pfammatter, M. (2000). Psychological therapy in schizophrenia: What is the evidence? Acta Psychiatrica Scandinavica, 102 (407), Ευθυµίου, Κ. & Ρακιτζή, Σ. (2005). Το απαρτιωτικό οµαδικό θεραπευτικό πρόγραµµα για σχιζοφρενείς. Εργαστήριο στο 10 πανελλήνιο συνέδριο ψυχολογικής έρευνας Ιωάννινα Gould, R. A., Mueser, K. T., Bolton, E., Mays, V. & Goff, D. (2001). Cognitive therapy for psychosis in schizophrenia: an effect size analysis. Schizophrenia research, 48, Hahlweg, K. & Dose, M. (1998). Schizophrenie. Fortschritte der Psychotherapie. Goettingen: Hogrefe. -Hodel, B. & Brenner, H. D. (1994). Cognitive therapy with schizophrenic patients: conceptual basis, present state, future directions. Acta Psychiatrica Scandinavica, 90, Hodel, B. & Brenner, H. D. (1999). Therapies for Information processing in schizophrenia: Conceptual basis, present state and future directions. In M. Merlo, C. Perris & H. D. Brenner (Ed.), Cognitive Therapy with schizophrenic patients. The Evolution of a new treatment approach. Seattle: Hogrefe & Huber Publishers. -Huxley, N. A., Rendall, M. & Sederer, L. (2000). Psychosocial treatments in Schizophrenia: A Review of the past 20 years. The journal of Nervous and Mental Diseases, 188 (4), Liberman, R. P., Wallace, G. J., Blackwell, G., Eckman, T. A. Vaccaro, J. V. & Kuehnel, T. G. (1993). Innovations in skills training for the serioysly mentally ill: The UCLA social and independent Living Skills modules,

17 -Mojtabai, R., Nicholson, R. A., Carpenter, B. N. (1998). Role of psychosocial treatments in management of schizophrenia. A metanalytic review of cotrolled outcome studies. Schizophrenia Bulletin, 24, Mueller, D. Roder, V. & Brenner, H. D. (2005). Effektivitaet des Integrierten Psychologischen Therpaieprogramms fuer schizophren Erkrankte. Eine Metananlyse ueber 28 unabhaengige Studien. Der Nervenarzt. -Nuechterlein, K. H., Dawson, M. e., Vetura, J., Gitlin, M., Subotnik, K. L., Snyder, K. S., Mintz, J. & Bartzokis, G. (1994). The vulnerability stress model of schizophrenic relapse: a longitudinal study. Acta Psychiatrica Scandinavica, 89, Piling, S., Bebbington, P., Kuipers, E., Garety, P., Geddes, J., Orbach, G. & Morgan, C. (2002). Psychological treatments in schizophrenia: I. Metananlysis of family interventions and cognitive behavior therapy. Psychological Medicine, 32, Roder, V., Brenner, H. D., Mueller, D., Reisch, T., Laechler, M., Zorn, P., Guggenbuehl, R., Schroeder, S., Christen, C., Schmidl, F. & Jenull, B. (2001). Effekte neuer kognitiv-behavioraler Therapieprogramme zur Verbesserung spezifischer sozilaer Fertigkeiten bei schizophren Erkrankten. Nervenarzt, 72, Turkington, D., Dudley, R., Warman, D. & Beck, A. T. (2004). Cognitive-Behavioral Therapy for Schizophrenia: A Review. Joyrnal of Psychiatric Practice, 10(1), Roder, V., Zorn, P., Keppeler, U. & Brenner, H. D. (1996). Integriertes Psychologisches Therapieprogramm (IPT) fuer schizophren Erkrankte. Psychotherapeut, 41, Roder, V., Brenner, H. D. & Kienzle, N. (2002). Integriertes Psychologisches Therapieprogramm bei Schizophren Erkrankten. IPT. Weinheim: Beltz. -Roder, V., Zorn, P., Andres, K., Pfammatter, M. & Brenner, H. D. (2002a). Praxishandbuch zur verhaltenstherapeutischen Behandlung schizophren Erkrankter. Bern: Huber -Roder, V. & Zorn, P. (2005). VII Internationales Schizophrenie-Symposium Bern. Skript zum Workshop IPT und Weiterentwicklungen. -Roder, V., Brenner, H. D. & Kienzle, N. & Ευθυµίου, Κ. (2006). Το απαρτιωτικό οµαδικό ψυχολογικό θεραπευτικό πρόγραµµα για σχιζοφρενείς. Αθήνα: Ελληνικά γράµµατα (υπό έκδοση). -Tarrier, N. & Wykes, T. (2004). Is there evidence that cognitive behavior therapy is an effective treatment for schizophrenia? A cautious or cautionary tale? Behavior Research and Therapy, 42, Zorn, P. & Roder, V. (1999). Social Skills Training Programmes for schizophrenich Patients.: What works and how can it be improved? Στο M. Merlo, C. Perris & H. D. Brenner (Ed.), Cognitive Therapy with schizophrenic patients. The evolution of a new treatment approach (S ). Seattle: Hogrefe & Huber publishers. -Zubin, J. & Srping, B. J. (1977). Vulneranility- a new view of schizophrenia. Abnormal Psychology, 86,

ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα για σχιζοφρενείς με σκοπό την αποκατάσταση και αποασυλοποιήση τους μέσω της βελτίωσης των γνωστ

ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα για σχιζοφρενείς με σκοπό την αποκατάσταση και αποασυλοποιήση τους μέσω της βελτίωσης των γνωστ Η ελληνική έκδοση του IPT Απαρτιωτική Ψυχολογική Θεραπεία για Σχιζοφρενείς Κ. Ευθυμίου & Σ. Ρακιτζή Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Το IPT (Intergriertes Psychologisches Therapieprogramm bei Schizophren Erkrankten) είναιέναγνωσιακό συµπεριφοριστικό οµαδικό θεραπευτικό πρόγραµµα µε

Το IPT (Intergriertes Psychologisches Therapieprogramm bei Schizophren Erkrankten) είναιέναγνωσιακό συµπεριφοριστικό οµαδικό θεραπευτικό πρόγραµµα µε Μια σύντοµη παρουσίαση του προγράµµατος «Απαρτιωτικό, θεραπευτικόπρόγραµµαστη σχιζοφρένεια (ΙΡΤ)». Κ. Ευθυµίου & Σ. Ρακιτζή Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συµπεριφοράς 1 Εισαγωγή Ι Το IPT (Intergriertes

Διαβάστε περισσότερα

30. 11. 4. 12. 05. www.ibrt.gr DIPL. PSYCH.

30. 11. 4. 12. 05. www.ibrt.gr DIPL. PSYCH. 10 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 30. 11. 4. 12. 05 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ www.ibrt.gr ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: IPT: ΤΟ ΑΠΑΡΤΙΩΤΙΚΟ ΟΜΑ ΙΚΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό άρθρο Special article

Ειδικό άρθρο Special article ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 20 (3), 2009 245 Ειδικό άρθρο Special article Κ. Ευθυμίου, 1 Σ. Ρακιτζή, 2 V. Roder 3 1 Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2 Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς, Αθήνα

Διαβάστε περισσότερα

Recovery and Improved Outcome for People with Serious Mental Illness : ).

Recovery and Improved Outcome for People with Serious Mental Illness :  ). Αγαπητοί συνεργάτες, σπουδαστές και φίλοι του ΙΕΘΣ Σας ανακοινώνουµε την έκδοση ενός νέου βιβλίου του Ινστιτούτου Έρευνας και Θεραπείας της Συµπεριφοράς: Roder, V., Brenner, H., Kienzle, D. & Ευθυµίου,

Διαβάστε περισσότερα

Διοργάνωση. Επιστημονική συνεργασία με το. Υπεύθυνοι εκπαιδευτικού προγράμματος: Κων/νος Ευθυμίου, Σταυρούλα Ρακιτζή & Πολυξένη Γεωργιλά

Διοργάνωση. Επιστημονική συνεργασία με το. Υπεύθυνοι εκπαιδευτικού προγράμματος: Κων/νος Ευθυμίου, Σταυρούλα Ρακιτζή & Πολυξένη Γεωργιλά Εξοικείωση με το γνωσιακό - συμπεριφοριστικό ομαδικό πρόγραμμα για ασθενείς με σχιζοφρένεια «Απαρτιωτικό θεραπευτικό πρόγραμμα (Integrated Psychological Therapy, Ι.Ρ.Τ.)». διάρκειας 150 ωρών 2 ος κύκλος

Διαβάστε περισσότερα

Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων (Ι.Ψ.Υ.Π.Ε.) Ψυχιατρική Περίθαλψη στο Σπίτι του Ασθενούς (Ψ.Π.Σ.Α.)

Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων (Ι.Ψ.Υ.Π.Ε.) Ψυχιατρική Περίθαλψη στο Σπίτι του Ασθενούς (Ψ.Π.Σ.Α.) Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων (Ι.Ψ.Υ.Π.Ε.) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΥΠΕΥΘΥΝOI ΤΜΗΜΑΤΟΣ Ψ.Π.Σ.Α.: ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ: ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΖΕΙΚΟΥ ΕΒΕΛΙΝΑ: ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Ψυχιατρική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΤΙΩΤΙΚΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Ι.Ρ.Τ.) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΤΙΩΤΙΚΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Ι.Ρ.Τ.) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΤΙΩΤΙΚΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Ι.Ρ.Τ.) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ε. Σαββίδου¹, Ε. Σπηλιώτη ¹, Ε. Κάττουλας², Λ. Μαντωνάκης ², Ε. Ανυφαντή ², Ν. Σμυρνής ¹ ² 1. Ερευνητικό Πανεπιστημιακό

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Απαρτιωμένη Διδασκαλία Εισαγωγή στην Ψυχιατρική 21 ος αιώνας μεγάλη πρόοδος των συναφών επιστημών: Νευροεπιστήμες, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία Προηγήθηκε περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο

Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο Χριστιάνα Μήτση Ψυχολόγος Μsc-Ψυχοθεραπεύτρια Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

Ένα οµαδικό πρόγραµµα παρέµβασης για τη διαχείριση του στρες σε µετεφηβικό-φοιτητικό πληθυσµό

Ένα οµαδικό πρόγραµµα παρέµβασης για τη διαχείριση του στρες σε µετεφηβικό-φοιτητικό πληθυσµό Ευάγγελος Χ. Καραδήµας & Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι Τοµέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήµιο Αθηνών Ένα οµαδικό παρέµβασης για τη διαχείριση του στρες σε µετεφηβικό-φοιτητικό πληθυσµό Παρουσίαση στη ιηµερίδα του

Διαβάστε περισσότερα

Βιοψυχοκοινωνικές Παρεμβάσεις στη Σχιζοφρένεια

Βιοψυχοκοινωνικές Παρεμβάσεις στη Σχιζοφρένεια Ψυχιατρικό Τμήμα Ενηλίκων Νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς» Ινστιτούτο Έρευνας & Θεραπείας της Συμπεριφοράς Συμπόσιο Βιοψυχοκοινωνικές Παρεμβάσεις στη Σχιζοφρένεια Προκαταρκτικό πρόγραμμα Σάββατο 30 Μαΐου 2009,

Διαβάστε περισσότερα

Διοργάνωση. Επιστημονική συνεργασία με το. Υπεύθυνοι εκπαιδευτικού προγράμματος: Κων/νος Ευθυμίου, Σταυρούλα Ρακιτζή & Πολυξένη Γεωργιλά

Διοργάνωση. Επιστημονική συνεργασία με το. Υπεύθυνοι εκπαιδευτικού προγράμματος: Κων/νος Ευθυμίου, Σταυρούλα Ρακιτζή & Πολυξένη Γεωργιλά Εξοικείωση με το γνωσιακό - συμπεριφοριστικό ομαδικό πρόγραμμα για ασθενείς με σχιζοφρένεια «Απαρτιωτικό θεραπευτικό πρόγραμμα (Integrated Psychological Therapy, Ι.Ρ.Τ.)». διάρκειας 150 ωρών (2017-18)

Διαβάστε περισσότερα

Τα αποτελέσµατα της οµαδικής Γνωσιακής/Συµπεριφοριστικής παρέµβασης στη διακοπή του καπνίσµατος µε και χωρίς τη χρήση bupropion

Τα αποτελέσµατα της οµαδικής Γνωσιακής/Συµπεριφοριστικής παρέµβασης στη διακοπή του καπνίσµατος µε και χωρίς τη χρήση bupropion Τα αποτελέσµατα της οµαδικής Γνωσιακής/Συµπεριφοριστικής παρέµβασης στη διακοπή του καπνίσµατος µε και χωρίς τη χρήση bupropion Αγγελή, Κ., Ευθυµίου, Κ., Χαρίλα,, Ν., Καλπάκογλου,, Θ., Βλάχου, Μ., & Καλαντζή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ (ΣΤΗΝ ΨΥΧΩΣΗ) Ντούρος Ευάγγελος Ψυχίατρος 424 ΓΣΝΕ Α Ψυχιατρική Κλινική ΑΠΘ

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ (ΣΤΗΝ ΨΥΧΩΣΗ) Ντούρος Ευάγγελος Ψυχίατρος 424 ΓΣΝΕ Α Ψυχιατρική Κλινική ΑΠΘ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ (ΣΤΗΝ ΨΥΧΩΣΗ) Ντούρος Ευάγγελος Ψυχίατρος 424 ΓΣΝΕ Α Ψυχιατρική Κλινική ΑΠΘ ΨΥΧΩΣΗ-ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ Η σχιζοφρένεια αποτελεί τη σοβαρότερη μορφή μεταξύ των ψυχώσεων. Περίπου 1-2%

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Αναφορά στην ηλικία του θεραπευόµενου. Θεραπευτής/τρια: Επόπτης/τρια: Εξωτερικός κριτής:

Περίληψη Αναφορά στην ηλικία του θεραπευόµενου. Θεραπευτής/τρια: Επόπτης/τρια: Εξωτερικός κριτής: Θεραπευτής/τρια: Επόπτης/τρια: Εξωτερικός κριτής: Έντυπο Συµµόρφωσης προς το Υπόδειγµα Συγγραφής Μελέτης Περίπτωσης µε Κύρια ιάγνωση ιαταραχή Προσωπικότητας Σηµειώστε: Τίτλος Έναρξη µε "Περιγραφή ατοµικής

Διαβάστε περισσότερα

ιακοϖή καϖνίσµατος: Παρουσίαση ενός εγχειριδίου για θεραϖευτές και θεραϖευόµενους K. Ευθυµίου & Α. Σοφιανοϖούλου, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραϖείας της Συµϖεριφοράς ιακόϖτουµε το κάϖνισµα ζούµε ξανά ελεύθεροι

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη (150 λέξεις) Ελληνικά (και Αγγλικά αν ζητείται) Αναφορά στην ηλικία του θεραπευόµενου. Θεραπευτής/τρια: Επόπτης/τρια: Εξωτερικός κριτής:

Περίληψη (150 λέξεις) Ελληνικά (και Αγγλικά αν ζητείται) Αναφορά στην ηλικία του θεραπευόµενου. Θεραπευτής/τρια: Επόπτης/τρια: Εξωτερικός κριτής: Θεραπευτής/τρια: Επόπτης/τρια: Εξωτερικός κριτής: Έντυπο Συµµόρφωσης προς το Υπόδειγµα Συγγραφής Μελέτης Περίπτωσης µε Κύρια ιάγνωση στον Άξονα Ι Σηµειώστε: Τίτλος Έναρξη µε "Περιγραφή ατοµικής περίπτωσης..."

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο

Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο Ανδρέας Φλωράκης Βιολόγος, Ψυχίατρος, PhD, Γ.Ν. Ελευσίνας Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία Σεμινάρια Εργασίας Θεσσαλονίκη 2 ος

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι διακοπής καπνίσµατος

Μέθοδοι διακοπής καπνίσµατος Μέθοδοι διακοπής καπνίσµατος Ηβραχείαςµορφής Συµβουλευτική διαδικασία Η εφαρµογή του Γνωσιακού-Συµπερι φοριστικού µοντέλου ψυχοθεραπείας στη διακοπή του καπνίσµατος Μέθοδοι διακοπής καπνίσµατος Το διαθεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

Το Ι.Ε.Θ.Σ. θα λάβει µέρος στο 10 Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας που θα γίνει 1 µε 4 εκεµβρίου στα Γιάννενα µε τις ακόλουθες εργασίες.

Το Ι.Ε.Θ.Σ. θα λάβει µέρος στο 10 Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας που θα γίνει 1 µε 4 εκεµβρίου στα Γιάννενα µε τις ακόλουθες εργασίες. Αφιέρωµα στην παρουσία του ΙΕΘΣ στο 10 Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας Το Ι.Ε.Θ.Σ. θα λάβει µέρος στο 10 Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας που θα γίνει 1 µε 4 εκεµβρίου στα Γιάννενα µε τις

Διαβάστε περισσότερα

Is cognitive case formulation science or science fiction? Λεοντιάδου Αλεξάνδρα Επόπτης: Κώστας Ευθυµίου

Is cognitive case formulation science or science fiction? Λεοντιάδου Αλεξάνδρα Επόπτης: Κώστας Ευθυµίου Is cognitive case formulation science or science fiction? Λεοντιάδου Αλεξάνδρα Επόπτης: Κώστας Ευθυµίου Ορισµός Ένας προσωρινός χάρτης των προβληµάτων του ατόµου που περιγράφει την περιοχή των προβληµάτων

Διαβάστε περισσότερα

Journal Club. Journal club. Journal club

Journal Club. Journal club. Journal club Ορόλοςτηςγραπτήςµελέτηςπερίπτωσης (case study) ως εκπαιδευτικό εργαλείο και ως πιστοποίηση της επιτυχηµένης εκπαίδευσης στο Γνωσιακό Συµπεριφοριστικό µοντέλο θεραπείας Κ. Ευθυµίου Ινστιτούτο Έρευνας και

Διαβάστε περισσότερα

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ένα σύνδροµο µε ζοφερή πρόγνωση :! ΝΥΗΑ Ι-ΙΙ: 2-5% θνητότητα ανά έτος! ΝΥΗΑ

Διαβάστε περισσότερα

THERAPY PROGRAM) THERAPY (CRT) THERAPY)

THERAPY PROGRAM) THERAPY (CRT) THERAPY) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΓΝΩΣΙΟ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΩΝ ΜΙΡΑΝΤΑ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ * ΕΠΟΠΤΗΣ: ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ** ΜΑΡΤΙΟΣ 2005 * Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Ν.Λυράκος Μάθηµα Ψυχολογία της Υγείας Φυσικοθεραπεία ιάλεξη 8η 2014

Γεώργιος Ν.Λυράκος Μάθηµα Ψυχολογία της Υγείας Φυσικοθεραπεία ιάλεξη 8η 2014 Γεώργιος Ν.Λυράκος Μάθηµα Ψυχολογία της Υγείας Φυσικοθεραπεία ιάλεξη 8η 2014 Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ένας αριθµός εναλλακτικών µοντέλων για τον πόνο πέραν του ιατρικού ενσωµατώνουν ψυχολογικούς(αντίληψη,

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραµµα µαθήµατος ΨΥΧ 220 Κλινική Ψυχολογία ΙI: Εισαγωγή στη Ψυχοπαθολογία Εαρινό εξάµηνο

Διάγραµµα µαθήµατος ΨΥΧ 220 Κλινική Ψυχολογία ΙI: Εισαγωγή στη Ψυχοπαθολογία Εαρινό εξάµηνο 1 Διάγραµµα µαθήµατος ΨΥΧ 220 Κλινική Ψυχολογία ΙI: Εισαγωγή στη Ψυχοπαθολογία Εαρινό εξάµηνο 2018-2019 Διδάσκουσα: Μαριάννα Ζαχαρία Ώρες µαθήµατος: Δευτέρα και Πέµπτη 15:00-16:30 Χώρος διδασκαλίας: ΧΩΔ

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική διαδικασία Γεώργιος Ευσταθίου, gefstath@psych.uoa.gr

Θεραπευτική διαδικασία Γεώργιος Ευσταθίου, gefstath@psych.uoa.gr ΣΤΑ ΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Θεραπευτική διαδικασία Γεώργιος Ευσταθίου, gefstath@psych.uoa.gr 1. Εισαγωγική φάση εδραίωση θεραπευτικής συµµαχίας 2. Γνωσιακή διερεύνηση 3. ιατύπωση περίπτωσης 4. Σχεδιασµός θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία Β. Α. Παπαγεωργίου MD, Med, Δρ. Α.Π.Θ. Παιδοψυχίατρος - TEACCH Consultant τ. Επίκουρος Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής Οι Δ.Π.Τ. Δεν είναι απλώς αποκλίνουσες διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ: Ψυχοεκπαιδευση είναι μια μορφή εκπαίδευσης και θεραπεία επιλογής για τα άτομα με ψυχικό πρόβλημα η οποία συνδιάζει διάφορες μορφές θεραπείας όπως η συμπεριφορική και η προσωποκεντρική.

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχωτικές διαταραχές και θεραπευτική αντιμετώπιση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 10 Ιούλιος :29

Ψυχωτικές διαταραχές και θεραπευτική αντιμετώπιση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 10 Ιούλιος :29 Γράφει: Νικόλαος Βακόνδιος, Ψυχολόγος Η λέξη «ψύχωση» είναι μία λέξη η οποία χρησιμοποιείται υπερβολικά συχνά από τον κόσμο με λάθος νόημα και περιεχόμενο. Στο κείμενο αυτό, γίνεται μία προσπάθεια να δοθεί

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ.

Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ. Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ. Ευσταθίου Γνωσιακή συµπεριφοριστική θεραπεία Σειρά προτάσεων παρέµβασης

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

Σχιζοφρένεια. Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Από Τι Προκαλείται η Σχιζοφρένεια; Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Της Σχιζοφρένειας;

Σχιζοφρένεια. Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Από Τι Προκαλείται η Σχιζοφρένεια; Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Της Σχιζοφρένειας; Σχιζοφρένεια Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Η σχιζοφρένεια, μια πνευματική ασθένεια που προκαλεί διαταραχή στον τρόπο που σκέφτεται το άτομο, επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού. Συνήθως ξεκινά από τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα 2013-2014 Η Θεραπεία Συμπεριφοράς στις Διαταραχές Άγχους. Οργανώνεται από

Διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα 2013-2014 Η Θεραπεία Συμπεριφοράς στις Διαταραχές Άγχους. Οργανώνεται από Διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα 2013-2014 Η Θεραπεία Συμπεριφοράς στις Διαταραχές Άγχους Οργανώνεται από Το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.) Την Α Ψυχιατρική Κλινική του

Διαβάστε περισσότερα

Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς

Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΟΜΑΔΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Αντωνίου B. Ευθυμίου K. Μυλωνά K. Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς Κοινωνικό άγχος Διαγνωστικά

Διαβάστε περισσότερα

Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα)

Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα) Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα) Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Το Κε.Συ.Θε.Σ. είναι το μοναδικό Κέντρο Εκπαίδευσης στη Βορειοδυτική Ελλάδα που οργανώνει τετραετές επαγγελματικό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου και Κοινωνικού Κεφαλαίου ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡ/ΝΙΑ ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η Χυχιατρική στην Κοινότητα Αρχές Χυχοκοινωνικής Αποκατάστασης. Ρ. Γουρνέλλης Επίκουρος Καθηγητής Χυχιατρικής Β ΧΚΠΑ, ΠΓΝ «ΑΣΣΙΚΟΝ»

Η Χυχιατρική στην Κοινότητα Αρχές Χυχοκοινωνικής Αποκατάστασης. Ρ. Γουρνέλλης Επίκουρος Καθηγητής Χυχιατρικής Β ΧΚΠΑ, ΠΓΝ «ΑΣΣΙΚΟΝ» Η Χυχιατρική στην Κοινότητα Αρχές Χυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Ρ. Γουρνέλλης Επίκουρος Καθηγητής Χυχιατρικής Β ΧΚΠΑ, ΠΓΝ «ΑΣΣΙΚΟΝ» Κοινωνική Χυχιατρική Η Κοινωνική Χυχιατρική αποτελεί κλάδο της ψυχιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΠΟΥΔΕΣ. 2009 2014 Ειδίκευση στην Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΠΟΥΔΕΣ. 2009 2014 Ειδίκευση στην Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΠΟΥΔΕΣ 2009 2014 Ειδίκευση στην Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς. 2010 2011 Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Προαγωγή ψυχικής υγείας και Πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

Εποπτεία στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωσιακών Ψυχοθεραπειών 2 4 Νοεµβρίου 2007, Πάτρα Γ. Ευσταθίου

Εποπτεία στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωσιακών Ψυχοθεραπειών 2 4 Νοεµβρίου 2007, Πάτρα Γ. Ευσταθίου Εποπτεία στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωσιακών Ψυχοθεραπειών 2 4 Νοεµβρίου 2007, Πάτρα Γ. Ευσταθίου ΙΕΘΣ Αστική µη-κερδοσκοπική εταιρεία, ιδρύθηκε το 1992 από µέλη της ΕΕΕΣ ως ένα οργανωµένο πλαίσιο συστηµατικής

Διαβάστε περισσότερα

Α)Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

Α)Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΝΕΕΣ ΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ (Δ.Π.Τ.) Προεδρείο: Φ.Γονιδάκης, Ι.Μιχόπουλος Κλάδος Δ.Π.Τ. της Ε.Ψ.Ε. Επιμέρους ομιλίες: Α) «Η ανθεκτικότητα στις Δ.Π.Τ.» Ομιλητής: Ε.Τσιγκαροπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Εξαρτησιογόνες ουσίες

Εξαρτησιογόνες ουσίες Ναρκωτικά Ναρκωτικά-Εξάρτηση Ο όρος ναρκωτικά χρησιµοποιείται για να χαρακτηρίσει όλες τις τοξικές ψυχοτρόπες ουσίες που διακινούνται παρανόµως και προκαλούν σοβαρή διαστρέβλωση της προσωπικότητας του

Διαβάστε περισσότερα

Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία

Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Η Ε.Ψ.Υ.ΘΕ είναι επιστημονική ψυχολογική εταιρεία που βασικό σκοπό έχει την πρόληψη, την εκπαίδευση, αλλά και την παροχή υψηλών υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης. Δημητράκη Γεωργία. Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας

Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης. Δημητράκη Γεωργία. Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης Δημητράκη Γεωργία Ψυχολόγος Υγείας MSc Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας Δομή παρουσίασης... Συννοσηρότητα

Διαβάστε περισσότερα

A Fairy Tale Model of Trauma Informed Treatment Μοντέλο των φάσεων του παραµυθιού για τη θεραπεία του τραύµατος Ηµερήσιο Εργαστήριο Εισηγητής: Dr. Ricky Greenwald Child Trauma Institute, New York 6 Ιουνίου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΜΠΤΗ 2/5/ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ

ΠΕΜΠΤΗ 2/5/ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΠΕΜΠΤΗ 2/5/2019 8.30 9.30 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΕΓΓΡΑΦΕΣ 9.30 11.00 11.00 11.45 Ι. Νηματούδης Χ. Τουλούμης Χ. Τουλούμης Ι. Νηματούδης Θ. Μουγιάκος Ομιλητής P. Haddad Αυτοκτονία και ψυχοπαθολογία: Διαχωρισμός ιδεασμού

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18 Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017 Τεχνικές κλινικής συνέντευξης Ι: Κλινικές δεξιότητες, λήψη ιστορικού, θεραπευτικός σχεδιασµός ( Α Έτος) Η λήψη ενός καλού

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία Ο πολιτισμός ως αιτιολογικός παράγοντας ψυχοπαθολογίας Ερευνητικά δεδομένα DSM-IV-TR Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία Πολιτισμική διακύμανση ψυχικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Η Ελληνική Εταιρεία Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας (ΕΕΓΣΨwww.gacbp.com) ιδρύθηκε το 1994 ως ένας επιστημονικός φορέας με σκοπό την προαγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδες ψυχολογικής στήριξης σε άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή και συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.

Ομάδες ψυχολογικής στήριξης σε άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή και συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Ομάδες ψυχολογικής στήριξης σε άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή και συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Toυμπαλίδου Μαρία, Ψυχολογος-Ψυχοθεραπευτρια Εγκιαζάροβα Μαρία, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτρια Ζούζουλα Ειρήνη,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Ηράκλειο, 19/03/2013 Αρ. πρωτ. 2364 Ο Ειδικός Λογαριασμός του Πανεπιστημίου Κρήτης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Λογικοθυμική προσέγγιση (Rational-Emotive Therapy) Αναπτύχθηκε από τον Albert Ellis τη δεκαετία του 1950. Πεποίθηση πως οι συναισθηματικές δυσκολίες οφείλονται σε λανθασμένες

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Κωνσταντίνος Ασημακόπουλος Απαρτιωμένη Διδασκαλία 4 πραγματικότητες στη σύγχρονη Ψυχιατρική Η μείωση 40% των νοσηλευομένων σε άσυλα τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ψυχοθεραπεία;

Τι είναι ψυχοθεραπεία; (M. HERSEN και W. SLEDGE, Encyclopedia of Psychotherapy Academic Press, 2002) 1 Τι είναι ψυχοθεραπεία; Ψυχοθεραπεία είναι η λεκτική επικοινωνία μεταξύ θεραπευόμενου και ψυχοθεραπευτή με σκοπό : Την διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΡΓΙΛΑ ΕΛΕΝΗ Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διάγνωση: είναι η πολύπλοκη διαδικασία αναγνώρισης και ταυτοποίησης μιας διαταραχής που γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Γιώργος Γιαννακόπουλος, Ειδ. Παιδοψυχίατρος Στρογγυλό Τραπέζι: «Οι διάφορες διαστάσεις της Διασυνδετικής-

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: «Κλινική ψυχολογία - ψυχοθεραπεία» Διεύθυνση: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι

Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: «Κλινική ψυχολογία - ψυχοθεραπεία» Διεύθυνση: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: «Κλινική ψυχολογία - ψυχοθεραπεία» Διεύθυνση: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι Μετάφραση: Λιζέττα Κονσουλίδου Επιμέλεια μετάφρασης: Χρύσα Ξενάκη Εξώφυλλο: Ντίνα Κόφφα ISBN 978-960-9405-21-8

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση και ψυχική υγεία:

Μετανάστευση και ψυχική υγεία: Μετανάστευση και ψυχική υγεία: από τους «μύθους» στην πραγματικότητα ή από τη θεωρία στην πράξη Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Τμήμα Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών Συζήτηση στο συμπόσιο Όψεις της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΙΤΙΑ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΙΤΙΑ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ Συνεδρίου-Σεμιναρίου Μητρικού Θηλασμού Μιλένα Ρούσκοβα 22-26 Οκτωβρίου 2014 ΞΑΝΘΗ ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΙΤΙΑ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ Παναγιώτης Μ. Σαμαράς Ψυχολόγος Mphil, PgDip, BSc Hons κατάθλιψη της λοχείας Κύρια

Διαβάστε περισσότερα

9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer και Συγγενών Διαταραχών

9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer και Συγγενών Διαταραχών Στρογγυλό Τραπέζι Σωματική άσκηση και Άνοια. Από τη Γενική Ιατρική και την κοινότητα στο νοσοκομείο και στις εξειδικευμένες υπηρεσίες: Παρέμβαση στην Ελλάδα του σήμερα 9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ. Υπεύθυνοι: Χ. Παπαγεργίου, Καθηγητής & Διευθυντής, Α Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ,

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ. Υπεύθυνοι: Χ. Παπαγεργίου, Καθηγητής & Διευθυντής, Α Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ Υπεύθυνοι: Χ. Παπαγεργίου, Καθηγητής & Διευθυντής, Α Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Α. Δουζένης, Αναπλ Καθηγητής & Διευθυντής, Β Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995)

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Γνωστικοί & συναισθηματικοί παράγοντες Γνωστική Ψυχική ευεξία λειτουργία Υγεία & fittness

Διαβάστε περισσότερα

Προσωπικότητα και υγεία(1)

Προσωπικότητα και υγεία(1) Ψυχολογικές διεργασίες -Στρες και ασθένεια Γ. Κουλιεράκης, Ph.D. Ψυχολόγος της Υγείας Επιστ. Συνεργάτης ΕΣ Υ 13/11/2009 ΕΣ ΥΜΠΣ «ηµόσια Υγεία» & «ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας«Ακαδ. Ετών 2008-10 ιετές Β. Ελλάδος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ &ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΚΥΚΛΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ &ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ European Association for Behavioural and Cognitive Therapies ΚΥΚΛΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ &ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Το Παράρτημα Μακεδονίας της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Πανταζής Α. Ιορδανίδης Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Α.Π.Θ Καθηγητής Ψυχολογίας & Διατροφής, ΑΤΕΙ Ιορδανίδης,, 10/3/11 1 ρ.πανταζής Ιορδανίδης, 10/3/11 2

Διαβάστε περισσότερα

1η συνάντηση: Γνωριμία, σπάσιμο πάγου, αυτοπαρουσίαση μελών ομάδας, κανόνες λειτουργίας ομάδας, ονοματοδοσία ομάδας.

1η συνάντηση: Γνωριμία, σπάσιμο πάγου, αυτοπαρουσίαση μελών ομάδας, κανόνες λειτουργίας ομάδας, ονοματοδοσία ομάδας. Από τον Σεπτέμβριο του 2011 συγκροτούνται ομάδες αυτοβοήθειας ψυχικά ασθενών (πχ πάσχοντες από κατάθλιψη, διάφορα είδη σχιζοφρένειας, σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, διάφορα είδη διπολικής διαταραχής ή

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και κατάθλιψη. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Άσκηση και κατάθλιψη. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Άσκηση και κατάθλιψη. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Θέματα που θα αναπτυχθούν Άσκηση και κατάθλιψη Άσκηση και σχιζοφρένεια Άσκηση και αλκοόλ Εισαγωγή Για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλική Ψάρρα, MSc Επιμελήτρια Β Ψυχιατρικής Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής

Βασιλική Ψάρρα, MSc Επιμελήτρια Β Ψυχιατρικής Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής Βασιλική Ψάρρα, MSc Επιμελήτρια Β Ψυχιατρικής Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής Εισαγωγή Η διάγνωση καρκίνου του μαστού αποτελεί ιδιαίτερα τραυματικό γεγονός 1,2 Στην τελευταία έκδοση του Diagnostic and Statistical

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές Διαταραχές. Κεφάλαια 7 8

Διατροφικές Διαταραχές. Κεφάλαια 7 8 Διατροφικές Διαταραχές Κεφάλαια 7 8 7. Πώς να βοηθήσουμε τα άτομα που υποφέρουν από Ψυχογενή Ανορεξία Στόχος η πάσχουσα να τρέφεται κανονικά ώστε να αποκατασταθεί το φυσιολογικό της βάρος. Ο στόχος αυτός

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ 1 ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το πρόγραμμα ειδίκευσης στη συστημική διάγνωση που προσφέρει το Λόγω Ψυχής Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Αυδίκου Κωνσταντίνα Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc Ελεωνόρα Κυριαζοπούλου Νευρολόγος, MSc Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer

ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Αυδίκου Κωνσταντίνα Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc Ελεωνόρα Κυριαζοπούλου Νευρολόγος, MSc Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Αυδίκου Κωνσταντίνα Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc Ελεωνόρα Κυριαζοπούλου Νευρολόγος, MSc Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ Γιατί µιλάµε

Διαβάστε περισσότερα

Επιπολιτισμικό στρες. Θεωρητικά μοντέλα Στρατηγικές αντιμετώπισης Παρεμβαλλόμενες μεταβλητές Ψυχική ανθεκτικότητα

Επιπολιτισμικό στρες. Θεωρητικά μοντέλα Στρατηγικές αντιμετώπισης Παρεμβαλλόμενες μεταβλητές Ψυχική ανθεκτικότητα Επιπολιτισμικό στρες Θεωρητικά μοντέλα Στρατηγικές αντιμετώπισης Παρεμβαλλόμενες μεταβλητές Ψυχική ανθεκτικότητα Στρες Το στρες αφορά στις βιολογικές και ψυχολογικές αντιδράσεις του οργανισμού απέναντι

Διαβάστε περισσότερα

Συμμόρφωση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στη φαρμακευτική αγωγή

Συμμόρφωση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στη φαρμακευτική αγωγή Συμμόρφωση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στη φαρμακευτική αγωγή Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Προϊσταμένη Α Π/Δ Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ένα σύνδρομο με ζοφερή πρόγνωση : ΝΥΗΑ Ι-ΙΙ: 2-5% θνητότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία. Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία. Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών Πορεία, Πρόγνωση Η πορεία είναι κρίσιμος παράγοντας για την εκτίμηση των κοινωνικών συνεπειών, του κόστους,

Διαβάστε περισσότερα

Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία

Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία Εκπαίδευση 2016-17 2 α β γ δ ε στ Πρόγραμμα εκπαίδευσης 2016-17 3 Η Εταιρεία Γνωσιακών Συμπεριφοριστικών Σπουδών συνεχίζει το εκπαιδευτικό έργο του Ινστιτούτου Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Κατσάµπα, Γ.Ευσταθίου

Ε.Κατσάµπα, Γ.Ευσταθίου Περιγραφή ατοµικής περίπτωσης γυναίκας µε Υποχονδρίαση και Ιδεοψυχαναγκαστική ιαταραχή και στοιχεία Ιδεοψυχαναγκαστικής ιαταραχής Προσωπικότητας 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας της Ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2008

Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2008 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2008 Ο καρκίνος του µαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες. Οι Ελληνίδες φαίνεται να ανησυχούν αρκετά για το ενδεχόµενο να νοσήσουν οι ίδιες, χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη περιστατικών (case studies) στο Γνωσιακό Συµπεριφοριστικόµοντέλο:παρουσίαση και ανάλυση περιπτώσεων Οργανωτής: Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας τηςσυµπεριφοράς, Αθήνα Πρόεδρος: Κ. Ευθυµίου Συζητητής:

Διαβάστε περισσότερα

7o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ

7o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ 7o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ (Με Διεθνή Συμμετοχή) 12/4/2018 15/4/2018 Σπέτσες (εγκαταστάσεις της Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής) 15.00-16.30 Γ. Παπαγεωργίου Γ. Παπαγεωργίου

Διαβάστε περισσότερα

Πιστοποιημένες εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεις από την Βρετανική Ένωση Ψυχολόγων

Πιστοποιημένες εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεις από την Βρετανική Ένωση Ψυχολόγων Πιστοποιημένες εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεις από την Βρετανική Ένωση Ψυχολόγων Εισαγωγή στην Κλινική Νευροψυχολογία της Μείζωνος Κατάθλιψης & της Σχιζοφρένειας (ONLINE CLINICAL SEMINAR) Εισηγητής: Δρ. Αλεξάνδρα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ

ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ Γιάννης Μαλογιάννης Ψυχίατρος Βασικοί στόχοι ΓΣΘ στη Σχιζοφρένεια Εναλλακτικές ερµηνείες σχιζοφρενικών συµπτωµάτων Ελάττωση της επίδρασης των θετικών και

Διαβάστε περισσότερα

Η εφαρµογή της Γ/Σ θεραπείας στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες

Η εφαρµογή της Γ/Σ θεραπείας στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες Η εφαρµογή της Γ/Σ θεραπείας στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες Κωνσταντίνος Ευθυµίου Εισήγηση για την ιηµερίδα: "Εκπαίδευση στην Γνωσιακή - Συµπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία" Αθήνα, Αula Φιλοσοφικής Σχολής Εθνικού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΜΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΜΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΜΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΘΗΝΑ 2015 ΠΜΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ 2015-1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ METΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Στο Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του νοσηλευτή στην ψυχολογική προσέγγιση του διαβητικού ασθενή

Ο ρόλος του νοσηλευτή στην ψυχολογική προσέγγιση του διαβητικού ασθενή Ο ρόλος του νοσηλευτή στην ψυχολογική προσέγγιση του διαβητικού ασθενή Κωνσταντίνος Τούφας, Νοσηλευτής, Msc Προϊστάμενος ΜΗΝ ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ Εργαστηριακός Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ Νοσηλευτικής Συντονιστής Εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΌ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ;

ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΌ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ; ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ Γ.Σ.Θ. : ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΌ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ; έσποινα Τζόβα Επόπτης: Κων/νος νος Ευθυµίου ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Να µας προβληµατίσει για την αναγκαιότητα ή µη της αυτογνωσίας και τηςαυτοδιερεύνησηςτου

Διαβάστε περισσότερα

Τηλ.210-6136075, 210-7252227, κιν.6974124411 kefthim@psych.uoa.gr. ibrt@ibrt.gr

Τηλ.210-6136075, 210-7252227, κιν.6974124411 kefthim@psych.uoa.gr. ibrt@ibrt.gr οµή και οδηγίες για την γραπτή παρουσίαση (case study) της θεραπείας ενός περιστατικού 1 Κωνσταντίνος Ευθυµίου Κλινικός Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής (επόπτης Ι.Ε.Θ.Σ.) Παπαδιαµαντοπούλου 14, Αθήνα. Τηλ.210-6136075,

Διαβάστε περισσότερα

Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών

Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών Ομαδικές Παρεμβάσεις Β. Καραδήμας Δραστηριότητες Συμβουλευτικού Κέντρου Φοιτητών ΕΚΠΑ! Έρευνα! Δημοσιεύσεις! Ατομική παρέμβαση! Ομαδικές παρεμβάσεις!

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ ΜΕ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ ΜΕ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ ΜΕ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Θεσσαλονίκης Σχολή Επαγγελµάτων Υγείας και Πρόνοιας Τµήµα Νοσηλευτικής Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Κα. Μελισσά Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο Μέθοδος. Αικατερίνη Πούλου, Σταυρούλα Ρακιτζή

Κεφάλαιο Μέθοδος. Αικατερίνη Πούλου, Σταυρούλα Ρακιτζή Κεφάλαιο 9 Η αποτελεσματικότητα του ΙΡΤ: μέτρηση της αποτελεσματικότητάς του σε ενδονοσοκομειακούς ασθενείς με σχιζοφρένεια, σε συσχέτιση με την ηλικία τους Αικατερίνη Πούλου, Σταυρούλα Ρακιτζή 1. Μέθοδος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Τμήμα Ιατρικής Ψυχιατρική Κλινική

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Τμήμα Ιατρικής Ψυχιατρική Κλινική ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Τμήμα Ιατρικής Ψυχιατρική Κλινική Διευθυντής: Καθηγητής Φ. Γουρζής ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ακ. Έτος 2014-2015 Πάτρα, 2014 Επιστημονικό Προσωπικό Ψυχιατρικής Κλινικής Διευθυντής: Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ KAI ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ KAI ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ KAI ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ 1. Πρόγραμμα Κατάρτισης Κοινωνικών Επιστημόνων στην Παροχή Συμβουλευτικής Παρακίνησης για τη Διακοπή Καπνίσματος Προληπτικής Ιατρικής (Ι.Κ.Π.Ι.) σχεδίασε

Διαβάστε περισσότερα