Η προαγωγή της ψυχικής υγείας μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα

Transcript

1 Η προαγωγή της ψυχικής υγείας μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα Μαρία Δάγλα Συντονίστρια Κέντρου Ημέρας (Μαία, Καθηγήτρια Εφαρμογών, Τμήμα Μαιευτικής, Τ.Ε.Ι Αθήνας) 1

2 Περιεχόμενα Η προαγωγή της ψυχικής υγείας μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα... 3 Κύηση: μια μεταβατική φάση στη ζωή της γυναίκας... 3 Η ψυχολογία του ζευγαριού κατά την κύηση... 4 Η ψυχολογία της γυναίκας στην κύηση... 4 Η ψυχολογία του άνδρα κατά την κύηση... 5 Η αναγκαιότητα της προετοιμασίας κατά την κύηση... 7 Α) Αλλαγές στον κοινωνικό ιστό... 7 Β) Αλλαγές στα πρότυπα της μητρότητας και του γυναικείου σώματος... 8 Γ) Η αντιμετώπιση της κύησης και του τοκετού ως παθολογική κατάσταση... 9 Η σημασία της προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα κατά την κύηση

3 Η προαγωγή της ψυχικής υγείας μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα Κύηση: μια μεταβατική φάση στη ζωή της γυναίκας Όντας ανώτερα θηλαστικά, οι άνθρωποι βιώνουν την ευαίσθητη περίοδο της κύησης, του τοκετού και της λοχείας, όχι ως απλά βιολογικά γεγονότα, αλλά ως γεγονότα με κοινωνικο-πολιτισμικές, ψυχολογικές και οικονομικές συνιστώσεις. Η κύηση αποτελεί μια από τις μεταβατικές φάσεις στη ζωή της γυναίκας και κατ επέκταση και του ζευγαριού 1. Στη διάρκεια κάθε μεταβατικής φάσης της ζωής, το άτομο καλείται να ανταπεξέλθει σε ειδικές «προκλήσεις», η ευτυχής αντιμετώπιση των οποίων οδηγεί στην επιτυχή έκβαση και των επόμενων. Οι προκλήσεις για ένα ζευγάρι που θα αποκτήσει τη γονική ιδιότητα παρουσιάζονται αυξημένες. Κάποιες από αυτές είναι: η ανάκτηση σωματικών και ψυχικών δυνάμεων, ιδιαίτερα μετά τον τοκετό, η προσαρμογή στο μητρικό και πατρικό ρόλο, το «χτίσιμο» της σχέσης με το νέο πρόσωπο, το παιδί, η διαχείριση των αλλαγών που παρατηρούνται στις διαπροσωπικές σχέσεις και στις σχέσεις με το κοινωνικό περιβάλλον 2. 1 Άλλη μεταβατική φάση θεωρείται, για παράδειγμα, η εφηβεία. 2 Woollett., A., Parr M. Psychological tasks for women and men in the post partum. J Repr Inf Psy 1997:15;

4 Η ψυχολογία του ζευγαριού κατά την κύηση Ένας από τους λόγους που καθιστούν αναγκαία την προετοιμασία του ζευγαριού κατά την κύηση, είναι και οι ουσιαστικές αλλαγές, βιολογικές και ψυχολογικές, που λαμβάνουν χώρα και αφορούν το ζευγάρι, στην εν λόγω περίοδο. Η ψυχολογία της γυναίκας στην κύηση Η κύηση προκαλεί διαφοροποιήσεις στην ψυχολογία της γυναίκας, εξαιτίας των βιολογικών μεταβολών που συμβαίνουν στο σώμα της και των έντονων συναισθημάτων που προκύπτουν από τη βαθμιαία αλλαγή του γυναικείου σώματος και την ανάπτυξη του εμβρύου. Οι βιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα της εγκύου συχνά βιώνονται με αγωνία, αμφιθυμία και σύγχυση. Δισταγμοί και έκφραση αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να συνυπάρχουν με την ευχαρίστηση και την ικανοποίηση, ενώ εμφανίζονται αμφιταλαντεύσεις που αφορούν την ικανότητα των γονέων και κυρίως της μητέρας, να προσφέρει το καλύτερο δυνατό για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού της. Οι λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα νιώθει αγωνία, συχνά συνδέονται με την επερχόμενη μητρότητα, την έκβαση της κύησης, την ευθύνη για την ανατροφή του παιδιού, τη σχέση με τον σύζυγο, τον ρόλο της ως επαγγελματία, κ.λ.π. Η αμφιθυμία που νιώθει η γυναίκα ενδέχεται να σχετίζεται: - με την επιθυμία της να μείνει έγκυος, - με σκέψεις αναφορικά με την υγεία και την ακεραιότητα του εμβρύου, - με την αγωνία της για την εξέλιξη του τοκετού, - την αμφιβολία της για την ικανότητά της να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κύησης και αργότερα της μητρότητας, πράγμα που φαίνεται δυσκολότερο όταν έχει και άλλα παιδιά 3. 3 Σκουλίκα Α. Συνεργασία εγκύων και μητέρων βρεφών με τους επαγγελματίες πρωτοβάθμιας φροντίδας, στο Γ.Τσιάντης & Θ.Δραγώνα (επιμ.), Μωρά και Μητέρες. Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και υγεία στα δυο πρώτα χρόνια της ζωής. Καστανιώτης, 2 η εκδ., Αθήνα,

5 Αποτελέσματα ερευνών αναφέρουν ότι η συχνότητα σοβαρών ψυχιατρικών διαταραχών κατά την κύηση είναι μικρή 4. Ωστόσο συχνά παρατηρούνται εντάσεις 5, αμφιθυμία, κούραση 6, συμπτώματα κατάθλιψης 7 και αυξημένο άγχος 8. Η ψυχολογία του άνδρα κατά την κύηση Από την πλευρά του άνδρα που περιμένει να γίνει πατέρας, η μετάβαση αυτή δημιουργεί νέα συναισθήματα, φόβους και ανασφάλειες. Η πατρότητα δεν προσδιορίζεται από την ίδια βιολογική αμεσότητα που χαρακτηρίζει τη μητρότητα. Ο πατέρας βιώνει τα ψυχοβιολογικά γεγονότα της κύησης, της ανάπτυξης του εμβρύου, της γέννησης και του θηλασμού από «δεύτερο χέρι». Επιπλέον, σε αντίθεση με τη μητέρα, ο υποψήφιος πατέρας δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των γεγονότων και δεν συγκεντρώνει την προσοχή των άλλων, ενώ συχνά η σύντροφός του τη συγκεκριμένη περίοδο δεν είναι σε θέση να τον στηρίξει στις ιδιαίτερες ανάγκες του 9. Έτσι, συχνά οι άνδρες αισθάνονται απομονωμένοι και βιώνουν συναισθήματα άγχους και μοναξιάς 10. Η στέρηση απέναντι σε ανάγκες τις οποίες ικανοποιούσε η σύντροφός του το διάστημα πριν την κύηση, αυξάνει το αίτημα του υποψήφιου πατέρα για μεγαλύτερη υποστήριξη, προσοχή και ενδιαφέρον από τη σύντροφό του 11, σε μια περίοδο μάλιστα που ο ίδιος καλείται να την υποστηρίξει πρακτικά και συναισθηματικά. Δεν 4 Zajicek E. The experience of being pregnant, in S.Wolkind, E.Zajicek. Pregnancy: a Psychological and Social Study. New York, Grune and Stratton Grimm E.R. Women s attitudes and reactions to childbirth in G.D.Goldman, D.S.Milman. Modern Woman. Springfield, Charles C.Thomas Osofsky H.J, Culp R.E. Risk factors in the transition to fatherhood in S.Cath, A.Gurwitt, L.Gunsberg. Fathers and their Families. Hillsdale, NJ, The Analytic Press 1989; Osofsky J.D, Osofsky H.J. Psychological and developmental perspectives on expectant and new parenthood, in R.D.Parke, R.N.Emde, H.L.McAdoo, P.Ackett. Review of Child Development Research and the Family. Chicago, University of Chicago Press Lips H.M. A longitudinal study of the reporting of emotional and somatic symptoms during and after pregnancy. Soc Sc Med 1985;21: Lubin B., Gardener S.H., Roth A. Mood and somatic symptoms during pregnancy. Psychosomatic Medicine 1975;37: Γ.Τσιάντης, Θ.Δραγώνα. Μωρά και Μητέρες. Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και υγεία στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής. Εκδ. Καστανιώτης, 2η έκδοση, Αθήνα, Grossman F.K. Separate and together: Men s autonomy and affiliation in the transition to parenthood in Ph.Berman, F.Pedersen. Men s Transitions to Parenthood. Hillsdale, NJ, Lawrence Erlbaum 1987; Dragonas TH, Thorpe K, Golding J. Transition to the fatherhood: A cross-cultural comparison. J Psychosomat Obstet and Gyn 1992;13: Δραγώνα Θ & Ναζίρη Δ. Οδεύοντας προς την πατρότητα. Αθήνα, Εξάντας Α.Ε

6 είναι λίγες οι περιπτώσεις που ο άνδρας μπαίνει σε μια ανταγωνιστική σχέση με το παιδί, βιώνοντας συναισθήματα ζήλιας, κάτι που ο ίδιος συχνά αρνείται να το εκφράσει και να το αποδεχθεί 12. Οι Osofsky και Culp (1989) σε μια διαχρονική μελέτη που διεξήγαγαν σε δείγμα ανδρών, εντόπισαν ότι ένα ποσοστό 29% ανδρών παρουσιάζει ενδείξεις κατάθλιψης και ένα ποσοστό 47%, μειωμένη αίσθηση αυτοεκτίμησης 13, σε διάστημα από την κύηση της συντρόφου μέχρι και τρία χρόνια μετά τον τοκετό. Παράλληλα οι άνδρες νιώθουν αβέβαιοι για τις καινούριες υποχρεώσεις που θα προκύψουν και με αμφιβολίες για την ικανότητά τους να ανταπεξέλθουν. Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν, αφορά την επίδραση που το παιδί θα επιφέρει στη συζυγική ζωή. Μελέτη σε Έλληνες άνδρες έδειξε ότι, ενώ η πατρότητα εκφράζεται ως η ευκαιρία των ανδρών για προσωπική ολοκλήρωση, η δυνατότητα τους να την οριοθετήσουν μέσα στις συζυγικές σχέσεις μοιάζει να περνά από μια δοκιμασία Greenberg M, Morris N. Engrossment: The newborn s impact upon the father. Am J Orthopsych 1974;44: Osofsky H.J, Culp R.E. Risk factors in the transition to fatherhood in S.Cath, A.Gurwitt, L.Gunsberg. Fathers and their Families. Hillsdale, NJ, The Analytic Press, 1989; Δραγώνα Θ & Ναζίρη Δ. Οδεύοντας προς την πατρότητα. Αθήνα, Εξάντας Α.Ε

7 Η αναγκαιότητα της προετοιμασίας κατά την κύηση Η σωματική και ψυχική προετοιμασία της γυναίκας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα, δεν αποτελεί μια σύγχρονη αναγκαιότητα, αλλά μια προετοιμασία που βιώνεται από τις γυναίκες ανά τους αιώνες, με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τις ανάγκες και τα κοινωνικο-πολιτισμικά στοιχεία της κάθε εποχής. Κύριος σκοπός αυτής της προετοιμασίας ήταν και είναι η ομαλή μετάβαση της γυναίκας στη μητρότητα, η χαλάρωση της και η διατήρηση της ηρεμίας της κατά την κύηση, η βελτίωση της φυσικής της κατάστασης, η μείωση του πόνου που προκαλούν οι συστολές της μήτρας κατά τον τοκετό και η ανάπτυξη του δεσμού ανάμεσα στη μητέρα, τον πατέρα και το έμβρυο-νεογνό. Οι κοινωνικές αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες και καθιστούν ωφέλιμη την προετοιμασία του ζεύγους κατά την κύηση, περιγράφονται παρακάτω. Α) Αλλαγές στον κοινωνικό ιστό Σύμφωνα με το σύγχρονο κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο της κύησης και γέννησης στη χώρα μας, η εμπειρία της κύησης έχει αλλάξει εξαιτίας των μεταβολών του κοινωνικού περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, έχει μετατραπεί από ένα χώρο διαπροσωπικών αλληλεπιδράσεων, που επικρατούσε στις προηγούμενες γενιές, σε ένα χώρο μοναξιάς. Η πορεία από ένα συλλογιστικό σε ένα πιο ατομικιστικό τρόπο ζωής έχει ανακινήσει νέες ιδέες, αξίες, στάσεις και πεποιθήσεις, σε ότι αφορά στην κύηση και τη λοχεία 15. Η γυναίκα που παλιότερα μοιραζόταν αυτήν την περίοδο της ζωής της, όπως και τόσες άλλες, με έναν ευρύ κύκλο ανθρώπων, στις μέρες μας την αντιμετωπίζει ουσιαστικά μόνη της, με συνέπεια να νιώθει πιο αποξενωμένη από τη διαδικασία της κύησης. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν έχει ζήσει ξανά την εμπειρία αυτή στο οικογενειακό της περιβάλλον - είναι μια διαδικασία που της φαίνεται ξένη και καμιά φορά τρομακτική. Η ίδια ζει μία ή δύο φορές στη ζωή της την κύηση, με τρόπο αρκετά προσωπικό, που αφορά πολύ λίγους στο οικογενειακό της περιβάλλον. 15 Δραγώνα Θ. Γέννηση. Η γυναίκα μπροστά σε μια καινούρια ζωή. Δωδώνη, Αθήνα,

8 Συμβαίνει συχνά η σύγχρονη γυναίκα να αναρωτιέται κατά πόσο όσα βιώνει στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό της είναι φυσιολογικά 16. Στις προηγούμενες γενιές η δομή της κοινωνίας επέτρεπε στη γυναίκα να έχει στενή και καθημερινή επαφή με γυναίκες κάθε ηλικίας. Σύμφωνα με τη Δουμάνη 17 αυτές οι στενές καθημερινές επαφές των γυναικών στον παραδοσιακό χώρο θα μπορούσαν να παρομοιασθούν με ομάδες προετοιμασίας που υποστήριζαν τις γυναίκες κατά τα διάφορα αναπτυξιακά στάδια της ζωής τους, όπως και κατά την περίοδο της κύησης. Οι ομάδες αυτές αποτελούσαν μέρος της καθημερινότητας και, μέσα σε αυτό το πνεύμα η γυναίκα ζούσε την εμπειρία της εγκυμοσύνης της και τη μοιραζόταν με άλλες γυναίκες που είχαν ζήσει αυτή την εμπειρία αρκετές φορές στη ζωή τους. Η σύγχρονη μορφή της κοινωνικής ζωής μιας γυναίκας δεν περιλαμβάνει αντίστοιχα στηρίγματα, και δεν επινοεί καινούρια. Επιπροσθέτως, οι αυξημένες απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, ιδιαίτερα από μια εργαζόμενη γυναίκα, ελαχιστοποιούν το διαθέσιμο χρόνο, προκειμένου να συνειδητοποιήσει αυτό που συμβαίνει στο σώμα και στο συναίσθημά της. Δεν λείπουν οι περιπτώσεις που η σύγχρονη γυναίκα παίρνει αντιφατικές και αλληλοσυγκρουόμενες απαντήσεις από ακατάλληλες πηγές στις οποίες απευθύνεται. Οι εν λόγω κοινωνικές συνθήκες δημιουργούν το ενδεχόμενο η γυναίκα κατά την κύηση να βιώνει «απώλεια» αντί για «κέρδος», αποτυχία αντί για επίτευγμα, απομόνωση και μοναξιά αντί για ένταξη και συμμετοχή 18. Β) Αλλαγές στα πρότυπα της μητρότητας και του γυναικείου σώματος Τα πρότυπα της γυναικείας ομορφιάς και θηλυκότητας, όπως προβάλλονται σήμερα, δεν έχουν κανένα κοινό στοιχείο με τη μορφή του γυναικείου σώματος στην εγκυμοσύνη. Η εικόνα της πολύ αδύνατης γυναίκας, έτσι όπως παρουσιάζεται μέσα από τις διαφημίσεις, την τηλεόραση και τον τύπο, έρχεται σε σύγκρουση με την εικόνα μιας εγκυμονούσας. Κατά την εξέλιξη της κύησης η έγκυος καλείται να αποδεχτεί μια καινούρια εικόνα για το σώμα της και μάλιστα καλείται να συμβιβάσει 16 Αυτόθι. 17 Doumanis M. Mothering in Greece: from Collectivism to Individualism. London. Academic Press Oakley A. Women confined: towards a sociology of childbirth. London

9 αυτή την εικόνα με τη θηλυκότητά της. Ταλαιπωρείται από σκέψεις ότι δεν είναι πια ελκυστική και επιθυμητή από το σύζυγό της και τρομάζει στην ιδέα ότι αυτό μπορεί να αποτελέσει μια μόνιμη κατάσταση, χωρίς επιστροφή. Συχνά η γυναίκα που δεν έχει τύχει, παρά μόνο σπάνια, να παρακολουθήσει άλλη εγκυμοσύνη μέσα στον οικείο χώρο της, τρομάζει με τις αλλαγές που υφίσταται το σώμα της και σκέπτεται ότι πρέπει να οπλιστεί με υπομονή για να ξεπεράσει μια κουραστική και γεμάτη στερήσεις περίοδο της ζωής της 19. Γ) Η αντιμετώπιση της κύησης και του τοκετού ως παθολογική κατάσταση Παρόλο που το γυναικείο σώμα είναι «κατασκευασμένο» βιολογικά να είναι ικανό για τεκνοποίηση, στις μέρες μας η κύηση και η γέννηση, ακόμα και όταν εξελίσσονται χωρίς οργανικά προβλήματα, τείνουν να αντιμετωπίζονται σαν να ήταν παθολογικές καταστάσεις. Η αντιμετώπιση αυτή, σε συνδυασμό με κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες, επιδρά αρνητικά, στερώντας από τη γυναίκα τη δυνατότητα να βιώσει μια φυσιολογική διαδικασία του σώματός της με θετικό και δημιουργικό τρόπο. Η γυναίκα εκλαμβάνει τον εαυτό της ως ασθενή, γεγονός που υπονομεύει αφενός την εμπιστοσύνη στο σώμα της και στις προσωπικές της ικανότητες να διαχειριστεί την κατάσταση, αφετέρου υπονομεύει τη συνειδητή συμμετοχή της στη διαδικασία. Εκτός αυτού, συντελεί αρνητικά στη διαδικασία προσαρμογής στο γονεϊκό ρόλο, αποδυναμώνοντας τα θετικά συναισθήματα της γυναίκας Δραγώνα Θ. Γέννηση. Η γυναίκα μπροστά σε μια καινούρια ζωή. Δωδώνη, Αθήνα, Scopesi Α, Viterbori P. Ψυχολογία της μητρότητας. Μτφ. Μ.Λυγερού. Εκδ. Lector. Αθήνα

10 Η σημασία της προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα κατά την κύηση Η πρόληψη διαταραχών, η οποία παρέχεται μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας για τον τοκετό και το γονεϊκό ρόλο κατά την περίοδο της κύησης, και αφορά στην ψυχολογική και σωματική υγεία των ζευγαριών (πρωτογενής πρόληψη), αποτελεί πλέον ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας. Τα ζευγάρια κατά την περίοδο της κύησης βρίσκονται σε μια μεταβατική φάση της ζωής τους: αναζητούν νέες ισορροπίες, προσπαθούν να εντάξουν στη ζωή τους και να φροντίσουν ένα νέο άτομο εξαρτημένο από αυτούς. Τα τελευταία χρόνια η πρωτογενής πρόληψη σε ζητήματα που σχετίζονται με τη σωματική και ψυχική υγεία κατά την κύηση και τη λοχεία, έχει επεκταθεί με ιδιαίτερα γοργούς ρυθμούς. Ενδεικτικές θεματικές ενότητες που περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα προετοιμασίας ζευγαριών, το οποίο και εντάσσεται στην πρωτογενή πρόληψη, είναι οι εξής: Ενημέρωση και βιωματική εκπαίδευση ομάδων (γυναικών και συντρόφων τους) σε θέματα που αφορούν: τις ψυχικές και συναισθηματικές αλλαγές εγκύου συντρόφου, τις σωματικές αλλαγές εγκύου, τη διατροφή της, τη φυσιολογική λειτουργία του γεννητικού συστήματος της εγκύου, την ανάπτυξη του εμβρύου, τη φυσιολογία του πόνου του τοκετού, τις μεθόδους ανακούφισης του πόνου (αναπνοή, στάσεις και θέσεις τοκετού, κίνηση κατά τον τοκετό, επισκληρίδιος αναισθησία) τους τρόπους έναρξης και τα στάδια τοκετού, το ρόλο του συντρόφου κατά τον τοκετό, τις μαιευτικές επεμβάσεις που επιδρούν στην ψυχική υγεία των γυναικών (π.χ. στην καισαρική τομή), τη συναισθηματική πλευρά της λοχείας: αλλαγές, δυσκολίες (επιλόχεια διαταραχή) και προσαρμογή, το θηλασμό και τα συναισθήματα κατά τη γαλουχία, την ψυχοσωματική προσαρμογή του νεογέννητου στην εξωμήτριο ζωή, 10

11 την ανάπτυξη συναισθηματικού δεσμού μητέρας πατέρα νεογέννητου, την υποδοχή και φροντίδα νεογέννητου, τη σχέση του ζευγαριού με τον ερχομό του παιδιού, το ρόλο του συντρόφου κατά τη λοχεία, το ρόλο της ευρύτερης οικογένειας, Μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας ζευγαριών κατά την κύηση δίνεται η ευκαιρία στις γυναίκες και τους συντρόφους τους να εκφράσουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους, να επεξεργαστούν τα ερωτήματά τους, και να πάρουν από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας ικανοποιητικές και συχνά «λυτρωτικές» απαντήσεις. Από την πλευρά της γυναίκας, οι ποικίλες βιολογικές και ψυχικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στο σώμα και την ψυχή της, την οδηγούν στο να εκφράζει τα αιτήματα και τους προβληματισμούς της προς τον επαγγελματία υγείας που βρίσκεται σε άμεση επαφή μαζί της, στην παρούσα περίπτωση τη μαία, που είναι ο ειδικά εκπαιδευμένος επαγγελματίας για τη διεξαγωγή προγραμμάτων προετοιμασίας κατά την κύηση. Η καθημερινή εμπειρία δείχνει ότι οι έγκυες και οι μητέρες βρεφών έχουν και εκδηλώνουν την ανάγκη να στηριχθούν συναισθηματικά και ψυχικά σε ένα πρόσωπο που να τους εμπνέει εμπιστοσύνη, ώστε να υποβάλλουν τις ερωτήσεις τους για ευαίσθητα θέματα. Η μαία είναι ο επαγγελματίας που μπορεί να συνάψει μια ζεστή και οικεία σχέση, δημιουργώντας συνθήκες ασφάλειας, ενώ παράλληλα διαθέτει και την επιστημονική αρτιότητα για τη διαχείριση των ζητημάτων του τοκετού και της λοχείας. Η ανάγκη των εγκύων να επικοινωνήσουν τα έντονα συναισθήματά τους, όπως την ανησυχία, το φόβο, την αγάπη, το θαυμασμό, συνήθως ικανοποιείται μέσω των συναντήσεων και των βιωματικών συζητήσεων που πραγματοποιούνται στα προγράμματα αυτά. Η συμμετοχή των ανδρών σε ομάδες ζευγαριών που προετοιμάζονται για τον τοκετό και τον γονεϊκό τους ρόλο, βοηθά κυρίως αφενός στο να προσδιοριστεί ο ρόλος τους αυτή την περίοδο, με βάση τις προσδοκίες τους, την προσωπικότητά τους, τη σχέση με τη σύντροφό τους και, αφετέρου στην καλύτερη κατανόηση της μετάβασής τους προς την πατρότητα. Το μοίρασμα των απόψεων και συναισθημάτων τους με τη σύζυγό τους, τη μαία που συντονίζει τις συζητήσεις τους και τα άλλα 11

12 ζευγάρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, βοηθά στην επεξεργασία των πρωτόγνωρων συναισθημάτων και στον κατευνασμό των αμφιβολιών που συνήθως τρέφουν ως προς την ικανότητά τους για τον γονεϊκό ρόλο. Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, τα περιγεννητικά προγράμματα παρέμβασης, στα οποία κυρίαρχο ρόλο έχουν αυτά της προετοιμασίας των ζευγαριών για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα, έχουν αξιοσημείωτα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη, για τη δημόσια ψυχική και σωματική υγεία (πίνακας 1). 12

13 Πίνακας 1. Οφέλη των προγραμμάτων παρέμβασης κατά την κύηση, την περιγεννητική και βρεφική περίοδο 21 καλύτερη σωματική υγεία μικρότερος αριθμός γεννήσεων βρεφών με χαμηλό βάρος ηρεμία και ποιοτικότερος ύπνος κατά τη νεογνική περίοδο λιγότερα προβλήματα διατροφής καλύτερη γλωσσική και νοητική επίδοση των παιδιών μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ανάμεσα στο ζευγάρι μεγαλύτερο αίσθημα επάρκειας στο γονεϊκό και συζυγικό ρόλο μεγαλύτερη ευαισθησία και κατανόηση στις ανάγκες του παιδιού και του συντρόφου καλύτερη σχέση γονέα-παιδιού σταθερότερες συζυγικές σχέσεις χαμηλότερα ποσοστά καταθλιπτικής διάθεσης μικρότερη κακοποίηση/παραμέληση των παιδιών λιγότεροι φόβοι ως προς την ανατροφή του παιδιού ενθάρρυνση και μειωμένο άγχος καλύτερες διατροφικές συνήθειες στην οικογένεια καλύτερη υποστήριξη από το κοινωνικό δίκτυο συχνότερη και πιο σωστή χρησιμοποίηση των υπηρεσιών. 21 Rae Grant, N.I., (1991). Primary Prevention in M. Lewis. Child and Adolescent Psychiatry. A Comprehensive Textbook. Baltimore, Williams and Wilkins. 13