ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ Β ΕΒΔΟΜΑΔΑ (4-8/5/2015) ΤΗΣ A ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΜΑΖΙ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ»

Transcript

1 ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ Β ΕΒΔΟΜΑΔΑ (4-8/5/2015) ΤΗΣ A ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΜΑΖΙ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ» Η δεύτερη εβδομάδα της πρώτης δεκαπενθήμερης εκπαίδευσης «ΜΑΖΙ & ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ» πραγματοποιήθηκε από τις 4 έως τις 8 Μαΐου 2015 στο Πρότυπο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης «Πόρτα Ανοιχτή» της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών, με 25 συμμετέχοντες (αποχώρησαν για λόγους υγείας 2 συμμετέχοντες) και 10 επιπλέον άτομα με αναπηρία, μέλη της Καλλιτεχνικής Λέσχης. Η εβδομάδα ήταν αφιερωμένη στο πως οργανώνονται τα επιμέρους προγράμματα μίας Καλλιτεχνικής Λέσχης για άτομα με και χωρίς αναπηρία, με τη συμμετοχή των μελών των καλλιτεχνικών εργαστηρίων λογοτεχνίας, χορού, μουσικής, ζωγραφικής και θεάτρου της Καλλιτεχνικής Λέσχης της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών.

2 Δευτέρα 4 Μαΐου 2015 Η πρώτη ημέρα του δεύτερου πενθημέρου ξεκίνησε με την προβολή ταινίας, η οποία δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου πενθήμερου της εκπαίδευσης, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να θυμηθούν τις δραστηριότητες εκείνης της εβδομάδας, αλλά και να παρακολουθήσουν, ως θεατές αυτή τη φορά, τις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες. Ακολούθησε η ομιλία της Δάφνης Οικονόμου με τίτλο «Το παιχνίδι της φαντασίας», κατά την οποία αναλύθηκε η σημασία της ενθάρρυνσης και της αξιοποίησης της φαντασίας σε οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα, αλλά και πιο συγκεκριμένα στην καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία. Η ομιλία συμπεριελάμβανε εικόνες, μουσική και φιλολογικά κείμενα. Στο πλαίσιο της γνωριμίας των συμμετεχόντων με τα καθημερινά προγράμματα της Καλλιτεχνικής Λέσχης, παρουσιάστηκε από την Τζωρτζίνα Κόκλα, Υπεύθυνη του προγράμματος Λογοτεχνίας και Υπεύθυνη της Καλλιτεχνικής Λέσχης, το Εργαστήριο Λογοτεχνίας, με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο γίνεται στην Καλλιτεχνική Λέσχη. Η παρουσίαση αφορούσε στα Σχήματα Λόγου και κυρίως στα Αισθητικά Στοιχεία της ελληνικής γλώσσας, τα οποία αναλύθηκαν, επισημαίνοντας παράλληλα τη σπουδαιότητά τους στο λογοτεχνικό λόγο. Στη συνέχεια οι συμμετέχοντες, χωρισμένοι σε ομάδες, προχώρησαν στη συγγραφή ενός σύντομου λογοτεχνικού κειμένου με θέμα «Ένα απρόσμενο δώρο», στο οποίο συμπεριέλαβαν όσο το δυνατόν περισσότερα από τα σχήματα λόγου που παρουσιάστηκαν.

3 Ακολούθως, τα κείμενα αναγνώστηκαν από τον εκπρόσωπο της κάθε ομάδας και ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, εύστοχα και με ορθή χρήση των αισθητικών στοιχείων. Η μέρα έκλεισε με την παρουσίαση της παράστασης «Κάθε πράγμα στον καιρό του» από τη θεατρική ομάδα της Καλλιτεχνικής Λέσχης και ακολούθησε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, βασισμένη στις εντυπώσεις των θεατών της παράστασης.

4 Τρίτη 5 Μαΐου 2015 Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε με την παρουσίαση του θέματος «Τι σημαίνει μικτή ομάδα», από την Υπεύθυνη της Καλλιτεχνικής Λέσχης. Αναλύθηκαν η δομή, η δυναμική, οι αρμοδιότητες, οι ευθύνες και οι ρόλοι του κάθε μέλους μιας Καλλιτεχνικής Λέσχης, ο τρόπος ομαδοποίησης των μελών, καθώς και η οργάνωση, ο συντονισμός και η εφαρμογή του γενικότερου προγράμματος. Στο πλαίσιο της γνωριμίας των συμμετεχόντων με τα καθημερινά προγράμματα της Καλλιτεχνικής Λέσχης, παρουσιάστηκε από την Δάφνη Οικονόμου, Υπεύθυνη του προγράμματος θεάτρου της Καλλιτεχνικής Λέσχης, το Εργαστήριο Θεάτρου. Όλοι οι συμμετέχοντες μαζί δημιούργησαν μία μικρή θεατρική παράσταση, η οποία στηρίχθηκε στην πραγματική ιστορία ενός παιδιού με αναπηρία, που θέλησε να πάρει μέρος σε έναν αγώνα baseball μαζί με παιδιά της ηλικίας του. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό, τόσο από καλλιτεχνικής άποψης, όσο και αναφορικά με τα συναισθήματα που βιώθηκαν και εκφράστηκαν από όλους μας.

5 Τετάρτη 6 Μαΐου 2015 Η τρίτη μέρα ξεκίνησε με την ομιλία του εργοθεραπευτή Ευάγγελου Βασαλάκη με θέμα «Εσύ και εγώ μαζί ο επαγγελματίας εθελοντής». Με την ανάλυση βιωματικών παραδειγμάτων και την κατάθεση εμπειριών, αναδείχθηκαν στοιχεία και καλές πρακτικές που προσδιόρισαν την πολυτιμότητα των λέξεων «επαγγελματίας» και «εθελοντής», τόσο ως διαφορετικοί αλλά αρμονικά αλληλοτροφοδοτούμενοι ρόλοι ενός ανθρώπου, όσο και ως ιδιότητες δύο ανθρώπων που συνεργάζονται ή συνυπάρχουν εντός κάποιου ήδη οργανωμένου πλαισίου. Ακολούθησε το Εργαστήριο Ζωγραφικής με σκοπό τη γνωριμία των συμμετεχόντων με το πρόγραμμα ζωγραφικής της Καλλιτεχνικής Λέσχης από την Υπεύθυνη του Προγράμματος Ζωγραφικής Κρίστα Μπέεκε και την δασκάλα ζωγραφικής/ εθελόντρια Διονυσία Κόκλα. Στην έναρξη του Εργαστήριου Ζωγραφικής οι συμμετέχοντες παρουσίασαν την ανθρώπινη φιγούρα που δημιούργησαν κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της εκπαίδευσης, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους τη ζωγράφισαν με τον συγκεκριμένο τρόπο. Το Εργαστήριο Ζωγραφικής χωρίστηκε σε θεωρητικό και πρακτικό μέρος. Ξεκίνησε με την ανάλυση της έννοιας της «ιδέας» στην τέχνη και ιδιαίτερα στη ζωγραφική, από τη δασκάλα ζωγραφικής/εθελόντρια Διονυσία Κόκλα, δίνοντας σε όλους τη δυνατότητα να εμβαθύνουν, μέσω της συζήτησης, στη φιλοσοφική διάσταση της ιδέας αλλά και στο πώς αυτή μπορεί να υλοποιηθεί. Περνώντας στο πρακτικό μέρος, οι συμμετέχοντες ζωγράφισαν σκηνικά δρόμων (κτίρια, δέντρα, οχήματα κλπ.), τα οποία τοποθετήθηκαν στην αίθουσα του θεάτρου προκειμένου να δημιουργηθεί ένα σκηνικό πόλης. Τα μέλη της ομάδας που ήταν σε αναπηρικά αμαξίδια ζωγράφιζαν στα τραπέζια διάφορες λεπτομέρειες, οι οποίες στη συνέχεια ενσωματώθηκαν στο κύριο σκηνικό. Στη δημιουργία αυτών των έργων τέθηκε η προϋπόθεση από τις δύο εκπαιδεύτριες να είναι ορατό το ανθρώπινο στοιχείο, χωρίς όμως να απεικονίζονται άνθρωποι. Το τελικό σκηνικό, το οποίο πραγματικά στόλισε την αίθουσα, ήταν γεμάτο χρώματα και φαντασία, ενώ ανέδειξε με τον καλύτερο τρόπο την διαφορετική και συνάμα αξιόλογη προοπτική της κάθε ομάδας.

6

7

8 Πέμπτη 7 Μαΐου 2015 Η τέταρτη μέρα ξεκίνησε με το Εργαστήριο Μουσικής, όπου η Υπεύθυνη του Προγράμματος Μουσικής της Καλλιτεχνικής Λέσχης μουσικός Φραντζέσκα Βινάσσα παρουσίασε τη διαδικασία που ακολουθείται στη μουσική επένδυση κινηματογραφικών έργων. Μέσα από μία ιστορική αναδρομή που ξεκίνησε από τον βωβό κινηματογράφο, αναλύθηκαν τρόποι και τεχνικές που αφορούν τη μουσική σύνθεση σε σχέση με την εικόνα. Στη συνέχεια σχηματίστηκαν τέσσερις ομάδες που ασχολήθηκαν με τη δημιουργία μουσικών θεμάτων, με τα οποία «έντυσαν» δικά τους, πρωτότυπα σενάρια. Η συνεργασία των μελών της κάθε ομάδας ήταν υποδειγματική, και οι συνθέσεις που παρουσιάστηκαν απέδειξαν για ακόμα μία φορά το ταλέντο και την καλλιτεχνική ευαισθησία όλων.

9 Ακολούθησε η ενορχήστρωση του τραγουδιού «Είμαστε Μαζί», με τη βοήθεια μουσικών που παραβρέθηκαν ειδικά για αυτόν τον σκοπό, συνοδεύοντας το πιάνο με κιθάρα, τρομπέτα και κρουστά. Η ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε ήταν γεμάτη θετική ενέργεια, ζεστασιά και έκδηλη συγκίνηση. Η μέρα ολοκληρώθηκε με το Εργαστήριο Χορού από την Υπεύθυνη του Προγράμματος Χορού της Καλλιτεχνικής Λέσχης χορογράφο Ελένη Φορτώση, το οποίο επίσης διαχωρίστηκε σε θεωρητικό και πρακτικό μέρος. Στην αρχή έγινε ιστορική αναδρομή της δημιουργίας και εξέλιξης του χορού, καθώς και αρκετές αναφορές στη βασική θεωρία του χορού. Η ομάδα προχώρησε στην εφαρμογή του θεωρητικού μέρους μέσω ατομικών αυτοσχεδιασμών, χρησιμοποιώντας όσο το δυνατό περισσότερα μέλη του σώματος.

10 Στη συνέχεια, χωρισμένοι σε μικρότερες ομάδες δημιούργησαν χορευτικά σύνολα, το καθένα από τα οποία παρουσίασε στο τέλος τη δική του χορογραφία, εντυπωσιάζοντας με τον αυθορμητισμό, την πρωτοτυπία, αλλά και την αρμονική καλλιτεχνική συνύπαρξη όλων των μελών του πάνω στη σκηνή.

11 Παρασκευή 8 Μαΐου 2015 Η πέμπτη μέρα αφιερώθηκε στη «Σκηνή Δρόμου», η οποία είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της εκπαίδευσης με τους συμμετέχοντες να υποδύονται ρόλους που είχαν δημιουργήσει οι ίδιοι, υπό την καθοδήγηση επαγγελματιών καλλιτεχνών (Γιώργος Οικονόμου σκηνοθέτης, Ναταλία Δραγούμη ηθοποιός, Sophie Burburlyan χορογράφος, Δανάη Κουρέτα ενδυματολόγος). Η επιτυχής αυτή προσπάθεια αυτοσχεδιασμού αναπτύχθηκε τώρα ακόμα περισσότερο, καθώς τα μέλη της ομάδας δημιούργησαν μικρές δικές τους ιστορίες, τις οποίες εμπνεύστηκαν τόσο από τους ρόλους που επέλεξαν να υποδυθούν όσο και από πραγματικά γεγονότα. Στη συνέχεια παρουσίασαν σε μικρές ομάδες τις σκηνές τους, πλαισιωμένοι από το όμορφο σκηνικό της πόλης που δημιουργήθηκε στο Εργαστήριο της Ζωγραφικής. Στο τέλος, ξανά με τη βοήθεια της ενδυματολόγου Δανάης Κουρέτα, οι συμμετέχοντες φόρεσαν κουστούμια της επιλογής τους και τελικά ενώθηκαν όλες οι σκηνές, σχηματίζοντας μία ολοκληρωμένη θεατρική παράσταση, την οποία άνοιξε η χορογραφία της πρώτης εβδομάδας «Μόνο η αγάπη μπορεί», συνδυάζοντας με ιδανικό τρόπο τις τεχνικές, τη δημιουργικότητα αλλά και τα συναισθήματα που είχαν βιωθεί από την αρχή της εκπαίδευσης έως και εκείνη τη στιγμή.

12 Το τέλος άλλης μίας όμορφης εβδομάδας βρήκε τους συμμετέχοντες καθισμένους σε έναν κύκλο, να ανταλλάσσουν με ενθουσιασμό τις εμπειρίες τους, να αξιολογούν τις γνώσεις που αποκόμισαν και να δίνουν ραντεβού στις 8 Ιουνίου για την 3η και τελευταία εβδομάδα της εκπαίδευσης. Με το τέλος της εκπαίδευσης στις 8 Μαΐου, τα μέλη της θεατρικής ομάδας της Καλλιτεχνικής Λέσχης ξεκίνησαν κατευθείαν, με κουστούμια, τεχνικούς και όλους τους συμμετέχοντες, για να παρουσιάσουν την παράσταση «Κάθε πράγμα στον καιρό του» σε εκπαιδευτικό συνέδριο στο American Community School (ACS)! Η Υπεύθυνη του Προγράμματος «ARTABILITY» Τζωρτζίνα Κόκλα

13 ANNEX 1

14 ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ Όλοι οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι, σε κάποια στιγμή της ζωή μας θέλουμε να χορέψουμε, να τραγουδήσουμε, να μασκαρευτούμε, δηλαδή θέλουμε να επιτρέψουμε στην φαντασία μας να μας ταξιδέψει πέρα από τα όρια της καθημερινότητας. Ο Jung έχει πει ότι «το χρέος που οφείλουμε στο «παιχνίδι της φαντασίας» είναι ανυπολόγιστο, διότι κάθε έμπνευση και κάθε δημιουργική πράξη έχει την πηγή της στην φαντασία». Για αυτό «το παιχνίδι της φαντασίας» θέλω να μιλήσουμε σήμερα. Ξέρουμε ότι αυτές οι αρχέτυπες επιθυμίες είναι βαθιά χαραγμένες στη φύση μας και στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας. Οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής Εποχής κουβαλούσαν τα μικρά τους στην πλάτη τους, σιγοτραγουδώντας, όταν περπατούσαν από τόπο σε τόπο και οι ανθρωπολόγοι πιστεύουν ότι αυτός είναι ο λόγος που όλα τα μωρά του κόσμου χρειάζονται ένα λίκνισμα και ένα νανούρισμα για να αποκοιμηθούν. Στην Αυστραλία οι λεγόμενες «γραμμές των τραγουδιών» (songlines), όχι μόνο μεταφέρουν τραγούδια και παραμύθια από μέρος σε μέρος, αλλά καθορίζουν και αόρατα σύνορα στην έρημο. Στα βορειοδυτικά σύνορα των Ινδιών, στους πρόποδες των Ιμαλαϊων, οι γυναίκες ακόμα χορεύουν έναν επιβλητικό, γραμμικό χορό, φορώντας μακριές μαύρες φορεσιές (ένα χρώμα που δεν θα το δεις πουθενά αλλού στις Ινδίες) και στο κεφάλι κάτι που μοιάζει με αρχαία ελληνική περικεφαλαία διατηρώντας έτσι την ανάμνηση του σύντομου περάσματος του Αλέξανδρου (του Iskandar) από την μακρινή εκείνη χώρα.

15 Όλοι οι λαοί γιορτάζουν τον ερχομό της Άνοιξης με καρναβάλια και πανηγύρια, σαν μία ύστατη ανάγκη για αναγέννηση και ανανέωση μετά από το χειμώνα. Οι παραδόσεις διαφέρουν, αλλά όλοι λίγο-πολύ καλωσορίζουν την Περσεφόνη που επιστρέφει από τον Άδη. Και να πάλι τα θαυμαστά ζωγραφισμένα άλογα που καλπάζουν στις σπηλιές του Lascaux, για τα οποία μας μίλησε η κα Ανδρεάδη. Χιλιάδες χρόνια πριν κατακτήσουν οι άνθρωποι την γραφή, ζωγράφιζαν εκπληκτικές εικόνες από τα στοιχεία της φύσης που τους περιέβαλλαν για να τα τιμήσουν και να τα εξευμενίσουν. Και στην αρχαία Θήρα κοιτάξτε τα υπέροχα ζωγραφιστά πουλιά που πετούν στον ουρανό. Η πιο απόλυτη τέχνη, που ενώνει όλες τις φυλές του κόσμου, η τέχνη που δεν έχει σύνορα και είναι μία γλώσσα που μπορούμε να την μιλήσουμε όλοι, είναι η μουσική. Στον «Έμπορο της Βενετίας» ο Shakespeare γράφει: «Ο άνθρωπος που δεν έχει τη μουσική μέσ στην ψυχή του, κάνει μόνο για καυγάδες και πολέμους. Οι αντιδράσεις του είναι μουντές σαν την ομίχλη και τα αισθήματα του σκοτεινά σαν τη νύχτα. Έναν τέτοιον άνθρωπο κανείς δεν τον έχει φίλο». Και πάλι ο Shakespeare στη «Τρικυμία» δίνει στον Caliban, τον πρωτόγονο και παραμορφωμένο δούλο του Prospero, αυτά τα θεία λόγια: «Μη φοβάστε, το νησί είναι γεμάτο από ήχους και γλυκές μελωδίες που δίνουν χαρά και σε τίποτε δεν βλάπτουν. Καμιά φορά τα αφτιά μου γεμίζουν με ήχους από χίλιες χορδές κα άλλες φορές ακούω φωνές τόσο ωραίες, που στο όνειρο μου πιστεύω ότι ανοίγουν οι ουρανοί και όταν ξυπνώ, κλαίω και παρακαλώ να ονειρευτώ ξανά».

16 Μια αρχαία κινέζικη επιγραφή λέει πως «οι δυναστείες στηρίζονται περισσότερο στη μουσική και τις τελετές παρά στη δύναμη των όπλων». Έτσι είπα για να ξεκινήσουμε όμορφα το πρωινό μας να ακούσουμε μια από τις πιο υπέροχες μουσικές του κόσμου. Και δεν πρέπει να λησμονήσουμε ποτέ τη μαγεία της ποίησης και του λόγου. Ακούστε πως μια μεγάλη ποιήτρια, η Σαπφώ, περιγράφει την Ελλάδα μας, πριν από 2600 χρόνια: «Το μεσημέρι, όταν η γη λάμπει με τις κατακόρυφες ακτίνες του Ήλιου, ο τζίτζικας αρχινά το ψηλότονο τραγούδι, στα φτερά του» «Είσαι ο ποιμένας του δειλινού, Έσπερε, μαζεύεις ότι σκόρπισε η Αυγή, μαζεύεις αρνιά, μαζεύεις κατσίκια, μαζεύεις παιδιά στα σπίτια στις μανάδες τους», «Το πρώτο άστρο είναι το ωραιότερο από όλα τα άστρα». Τι έχει αλλάξει; Τίποτε. Τα μικρά παιδιά συχνά ζούνε φανταστικές ζωές όταν οι μεγάλοι με τον ορθολογισμό τους δεν τους περιορίζουν την φαντασία. Είναι ο τρόπος με τον οποίο προεκτείνουν τον κόσμο τους πέρα από το επιτρεπτό και το εφικτό. Στην εποχή που ζούμε φαίνεται σαν να μην παίζουν τα παιδιά πια παιχνίδια της φαντασίας, ίσως γιατί τα παιδικά βιβλία είναι τόσο πεζά, τα παιχνίδια δεν αφήνουν χώρο για την φαντασία και η τηλεόραση και τα videogames διεισδύουν παντού. Κι όμως, αν αφήσουμε μόνο του ένα μικρό παιδί σ ένα παλαιό ατημέλητο κήπο, γρήγορα θα αρχίσει να υποδύεται έναν φανταστικό, καινούργιο ρόλο, θα βρει φανταστικούς συντρόφους και θα δημιουργήσει έναν θαυμαστό καινούργιο κόσμο. Ας μοιραστούμε εδώ μαζί μερικά από τα παιχνίδια φαντασίας που παίξαμε όταν ήμασταν μικρά παιδιά.

17 Μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών ήταν η δημιουργία ομάδων ψυχαγωγίας, κάτι εντελώς καινούργιο για την εποχή. Όλοι γνωρίζουν ότι το παιχνίδι και η δημιουργική απασχόληση είναι εξαιρετικά ωφέλιμα για την ανάπτυξη της προσωπικής οντότητας κάθε ανθρώπου, αλλά κανείς δεν είχε εφαρμόσει αυτή τη γνώση σε προγράμματα για παιδιά με αναπηρία. Εκείνη την εποχή τα παιδιά με αναπηρία είτε βρισκόντουσαν σε έναν ατέρμονο κύκλο «καταναγκαστικών έργων» (θεραπεία/μαθήματα/θεραπεία/μαθήματα) είτε καθηλωμένα σε μία αναπηρική καρέκλα χωρίς καμία δράση. Δεν «έπαιζαν» τα ανάπηρα παιδιά! Μόλις βάλαμε το παιχνίδι και την δημιουργική απασχόληση μέσα στα προγράμματα μας τα αποτελέσματα ήταν άμεσα και εντυπωσιακά και στα χρόνια που πέρασαν είδαμε τα παιδιά, τους νέους, το προσωπικό και τους εθελοντές μας, πέρα από την ανάπτυξη πολλών κρυμμένων ικανοτήτων και ταλέντων, να αποκτούν αυτοπεποίθηση, κοινωνικές χαρές και ισορροπημένες ανθρώπινες σχέσεις. Έτσι βλέπουμε ότι το θέμα δεν είναι η αναπηρία. Όπως ασφαλώς αντιληφθήκατε και εσείς, στη δημιουργική διαδικασία χάνεται η αναπηρία. Παραμένουν όμως τα φυσιολογικά ανθρώπινα συμπτώματα του φόβου, της ντροπής και της έλλειψης αυτοπεποίθησης που μπορούν να εμποδίσουν όλους μας να δοκιμάσουμε τους εαυτούς μας στον στίβο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Άρα το μόνο που χρειάζεται είναι η ευκαιρία και αυτή την ευκαιρία μας τη δίνει το ARTABILITY. Θα ρωτήσει όμως κάποιος δικαιολογημένα: Μα καλά, η αναπηρία δεν είναι ένα πρόσθετο εμπόδιο; Δεν εντείνονται στον άνθρωπο με αναπηρία όλες οι φυσικές συστολές; Στο ζήτημα αυτό προκύπτουν μερικές ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις όταν αναλογιστούμε κατά πόσο η αναπηρία μπορεί να περιορίσει την δημιουργικότητα.

18 Αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι η μεγαλοφυΐα θα υπερνικήσει όσα εμπόδια και να σταθούν στο δρόμο της. Οι φυσικές μειονεξίες του κωφού Beethoven, του ψυχασθενούς Van Gogh, του τυφλού στο τέλος της ζωής του Bach, του επιληπτικού Dostoyevsky, του ανάπηρου Toulouse Lautrec και τόσων άλλων μεγάλων καλλιτεχνών, ασφαλώς τους κατέστησαν δυστυχισμένους, αλλά δεν αναχαίτισαν την έκφραση της μεγαλοφυΐας τους. Κοιτάξτε εδώ τους ήλιους του Van Gogh.. Άλλο όμως η μεγαλοφυΐα και άλλο η καλλιτεχνική έφεση που μπορεί να μην διαθέτει αναγκαστικά τον ανάλογο δυναμισμό για να ξεπεράσει φυσικά και κοινωνικά εμπόδια. Έτσι είναι στο χέρι μας να ενθαρρύνουμε την καλλιτεχνική έφεση και τα ταλέντα των παιδιών και των νέων με αναπηρίες, προσφέροντας τους ευκαιρίες για την ελεύθερη δημιουργική έκφραση. Αυτή την ενθάρρυνση και αυτή την εμπειρία μας προσφέρει το ARTABILITY. Και κάτι ακόμα. Η δημιουργία πάντα στέκεται έξω από τις συμβάσεις και είναι άσκοπο για κάθε άνθρωπο να μην είναι τίποτα παραπάνω από «κανονικός». Ίσα-ίσα πρέπει να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας και ασφαλώς και στους νέους καλλιτέχνες με αναπηρίες, να ξεπεράσουμε μαζί τα όρια της συμβατικής φυσιολογικότητας. Κάποτε όλους τους ανάπηρους τους έλεγαν «παιδιά». Εμείς λοιπόν πρέπει να επιτρέψουμε στα «παιδιά» να μεγαλώσουν, να ανοίξουν τα φτερά τους και να πετάξουν μακριά και να μην παρεμποδίζουμε την φυσική αυτή εξέλιξη με την υπερπροστασία, που σε τελική ανάλυση είναι μια κεκαλυμμένη μορφή ελέγχου. Πρέπει να τους δώσουμε την ελευθερία να αλλάξουν, να επιλέξουν και να απορρίψουν, όπως και εμείς μαθαίνουμε να αλλάζουμε κοντά τους. Και να μην λησμονούμε ποτέ ότι μαζί με τη φυσική ανάπτυξη, αναπτύσσεται και το πνεύμα και ότι στη διαδρομή αυτή κάθε άνθρωπος έχει το δικό του ρυθμό. Αυτό είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό όταν δουλεύουμε με ανθρώπους με κινητική αναπηρία, όπου τόσο συχνά όλη η έμφαση δίνεται στην κινητική πρόοδο και ξεχνιέται τελείως η ψυχή, η καρδιά και το πνεύμα. Συχνά εξαναγκάζονται οι νέοι

19 άνθρωποι να φέρονται σαν μεγάλοι, ενώ παρεμποδίζεται η ανάπτυξη άλλων θαυμαστών ικανοτήτων του πνεύματος και της ψυχής, που για πολλούς από εμάς μπορεί να έχουν προτεραιότητα. Για να ανταποκριθούμε στο γεγονός ότι τα λεγόμενα «σπαστικά παιδιά» μεγαλώνουν και γίνονται ενήλικες, μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών ήταν η ίδρυση της Λέσχης Ενηλίκων, με σκοπό την κοινωνική ένταξη των ενηλίκων, με τον εμπλουτισμό τους με εμπειρίες και γνώσεις και με την παροχή ευκαιριών για την ικανοποίηση ιδιαίτερων ενδιαφερόντων και δημιουργικών διαθέσεων. Η έγκριση και χρηματοδότηση του προγράμματος ARTABILITY από το πρόγραμμα «Είμαστε όλοι Πολίτες», μεταμόρφωσε τη Λέσχη Ενηλίκων σε μία πραγματική Καλλιτεχνική Λέσχη με μεγάλες προσδοκίες. Στην Καλλιτεχνική Λέσχη, που αριθμεί σήμερα 90 μέλη, αναπτύσσεται μια ευρύτατη γκάμα από καλλιτεχνικές δραστηριότητες με ειρμό, εξαιρετική οργάνωση και ανοιχτό πνεύμα. Τα μέλη ανακαλύπτουν ότι μπορούν να δουλέψουν μαζί και να δημιουργήσουν μαζί. Οι εθελοντές μαθαίνουν ότι η προσφορά τους έχει νόημα και αποτελεσματικότητα όταν ξεπεράσουν το στάδιο του «βοηθού» και γίνουν ισότιμα μέλη της ομάδας. Με τη συλλογική δουλειά που διεκπεραιώνεται και τον συσχετισμό ανάμεσα στις τέχνες εμπεδώνουμε καθημερινά την πεποίθηση: ότι παράλληλα με την βιολογική μας ανάπτυξη, κάθε άνθρωπος χρειάζεται και έναν ψυχικό κόσμο ότι κάθε άνθρωπος δικαιούται να κινείται με το δικό του ρυθμό ότι το παιχνίδι και η δημιουργία είναι συστατικά της μάθησης και ότι οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες διεγείρουν το μυαλό, την καρδιά και το σώμα.

20 ότι όλοι χρειαζόμαστε τον πολιτισμό και την καλλιέργεια και ότι το ένα είναι αλληλένδετο με το άλλο Ήδη το ARTABILITY εμφανίζει εκπληκτικά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς και σ αυτό έχετε συμβάλλει αφάνταστα εσείς, με το γνήσιο ενδιαφέρον σας, τον ενθουσιασμό σας και το θάρρος σας να ξεπεράσετε τον εαυτό σας και αυτό να το κάνετε μαζί με παιδιά και νέους με ειδικές ανάγκες. Γι αυτό θέλω να μοιραστώ μαζί σας κάτι πολύ ιδιαίτερο ένα πραγματικά μυθικό κείμενο του τόσο βασανισμένου Dostoyevsky. Πρόκειται για ένα όνειρο, μέσα από το οποίο ο χαρακτήρας του Μίτια Καραμαζώφ ανακαλύπτει τι θα πει συμπόνια, τι θα πει να συμπάσχεις με τον πόνο του άλλου. Ο Μίτια βρίσκεται στο δικαστήριο, κατηγορούμενος για τη δολοφονία του πατέρα του. Όσο αφορά τη δολοφονία ο Μίτια είναι αθώος αλλά σαν άνθρωπος είναι εγωιστής και απερίσκεπτος. Σκέφτεται μόνο τον εαυτό του. Την ώρα που αγορεύουν οι δικηγόροι, ξαπλώνει σε ένα σεντούκι και τον παίρνει ο ύπνος. Βλέπει αυτό το όνειρο: Είδε ένα παράξενο όνειρο ολότελα άσχετο με τον τόπο και τη στιγμή. Ταξίδευε τάχα μέσα στη στέπα όπου είχε υπηρετήσει άλλοτε. Πήγαινε με ένα αμάξι με δύο άλογα που το οδήγαγε ένας μουζίκος μέσα στις λάσπες. Μονάχα που ο Μίτια κρύωνε τάχα. Είναι αρχές του Νοέμβρη και το χιόνι πέφτει με χοντρές, υγρές νιφάδες που λιώνουν αμέσως μέσα στην λάσπη. Ο μουζίκος καμτσικίζει ζωηρά τα άλογα και εκείνα τρέχουν γρήγορα μέσα στη στέπα. Έχει ένα κοκκινωπό γένι. Δεν είναι πολύ γέρος, φαίνεται καμιά πενηνταριά χρονών. Φοράει ένα τριμμένο κοντογούνι. Και να που φαίνεται εκεί μακριά ένα

21 χωριουδάκι, βλέπει τις μαύρες καλύβες, τις μαύρες-κατάμαυρες σκεπές και κάτι καρβουνιασμένα δοκάρια που ξεπροβάλουν. Και όπως μέσα στο όνειρό του πλησιάζει με την άμαξα, βλέπει να στέκονται στην άκρη του δρόμου πολλές χωριάτισσες γυναίκες, όλες κοκαλιάρες, ρουφηγμένες και τα πρόσωπα τους ένα παράξενο καφετί χρώμα. Ιδιαίτερα μία, κει στην άκρη - άκρη, ξερακιανή, ψηλή, φαίνεται να ναι καμιά σαρανταριά χρονών μα μπορεί να μην είναι παραπάνω από είκοσι. Το πρόσωπό της είναι μακρουλό, αδύνατο, κρατάει στα χέρια της ένα μωρό που κλαίει. Τα στήθια της είναι στεγνά, δεν έχουν σταγόνα γάλα. Και το παιδάκι κλαίει, κλαίει και τεντώνει τα χεράκια του, τα γυμνά του χεράκια και σφίγγει τις μικρές γροθιές του που έχουν μελανιάσει απ το κρύο. - «Γιατί κλαίνε; Για πιο λόγο κλαίνε;» -ρωτάει ο Μίτια καθώς περνάνε βιαστικά μπροστά απ τις γυναίκες. - «Το βρέφος» - απαντάει ο αμαξάς, το βρέφος είναι που κλαίει» Κι ο Μίτια απορεί που τόπε έτσι με το δικό του, το χωριάτικο τρόπο, τόπε «βρέφος» κι όχι μωράκι. Και του αρέσει που το είπε «βρέφος». Έτσι δείχνει πιότερη συμπόνια. - «Μα γιατί κλαίει; - ξαναρωτάει σα νάταν κανένας ανόητος ο Μίτια. Γιατί τα χεράκια του είναι γυμνά, γιατί δεν το τυλίγουν;» - «Παλιώσαμε τα ρουχαλάκια του και δεν το ζεσταίνουνε πια.» απαντάει στο όνειρό του ο αμαξάς. - «Και γιατί να γίνεται αυτό; Γιατί;»- επιμένει να ρωτάει ο ανόητος Μίτια. - «Μα γιατί είναι φτωχοί, καήκανε τα σπίτια τους, δεν έχουν στάλα ψωμάκι και ζητιανεύουν. Μα ποιος να τους δώσει που όλοι δω χάσανε τα σπιτικά τους; - «Όχι, όχι, - ξαναλέει ο Μίτια σα να μην καταλαβαίνει ακόμα. Πες μου : Γιατί στέκονται κει πέρα οι καμένες μητέρες, γιατί οι άνθρωποι είναι φτωχοί, γιατί είναι φτωχό το βρέφος, γιατί η στέπα είναι γυμνή, γιατί δεν αγκαλιάζονται όλοι και δεν

22 φιλιούνται, γιατί δεν τραγουδάνε χαρούμενα τραγούδια, γιατί μαύρισαν έτσι απ τη μαύρη συφορά, γιατί δεν ταΐζουν το βρέφος;» Και το νιώθει μέσα του πως οι ερωτήσεις του είναι ανόητες και δεν έχουν κανέναν ειρμό, όμως έτσι ακριβώς λαχταράει να ρωτήσει και νομίζει πως έτσι ακριβώς πρέπει να ρωτήσει. Και νιώθει ακόμα πως η καρδιά του πλημμυρίζει με κάποια πρωτόφαντη κατανυχτική τρυφερότητα, νοιώθει πως θέλει να κλάψει, πως θέλει να κάνει κάτι για όλους τους ανθρώπους, κάτι για να μην κλαίει πια το βρέφος, για να μην κλαίει η μαύρη και κάτισχνη μάνα, για να μην υπάρχουν πια καθόλου δάκρυα από δω και μπρος σε κανέναν κι όλα αυτά να γίνουν τώρα, τώρα αμέσως, χωρίς χρονοτριβές και χωρίς να λογαριάζει τα εμπόδια, με όλο το ασυγκράτητο πάθος των Καραμάζοβ. - Η καρδιά του φλογίζεται ολόκληρη και τραβιέται προς κάποιο φως, θέλει να ζήσει, να ζήσει πολύ, ν αρχίσει μια μεγάλη πορεία για κάπου, προς το καινούργιο φως που τον καλεί, κι όλα αυτά όσο πιο γρήγορα γίνεται, γρήγορα, τώρα αμέσως! - «Τι; Πού;» - αναφωνεί ανοίγοντας τα μάτια του. Ανακάθεται στο σεντούκι και χαμογελάει φωτεινά, σα να συνήλθε από λιποθυμία. Από πάνω του στέκεται ο Νικολάι Παρφιόνοβιτς και τον προσκαλεί ν ακούσει το πρακτικό της δίκης και να το υπογράψει. Ο Μίτια κατάλαβε πως κοιμήθηκε μιαν ώρα, ίσως και περισσότερο. Μα δεν πρόσεξε τα λόγια τον Νικολάι Παρφιόνοβιτς. Αυτό που τούκανε ξάφνου τρομερή εντύπωση ήταν πως κάτω απ το κεφάλι του βρέθηκε ένα μαξιλάρι που δεν υπήρχε πριν, όταν μην μπορώντας πια να βαστάξει απ την κούραση είχε πλαγιάσει στο σεντούκι. - «Ποιος έβαλε το μαξιλάρι κάτω απ το κεφάλι μου; Ποιός ήταν αυτός ο τόσο πονόψυχος;» - ξεφώνισε μ ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης κ η φωνή του έτρεμε. Λες κ ένας Θεός ξέρει πόσο μεγάλη ευεργεσία του κάνανε. Δεν έμαθε ποτέ ποιος ήταν ο

23 πονόψυχος άνθρωπος, ίσως κανένας χωροφύλακας ή ο γραφιάς του Νικολάι Παρφιόνοβιτς να σκέφτηκε να του βάλει το μαξιλάρι από συμπόνια, όμως αυτός ένοιωθε την ψυχή του να τρεμουλιάζει από δάκρυα ευγνωμοσύνης. Πλησίασε στο τραπέζι κι είπε πως θα υπογράψει οτιδήποτε. - «Είδα ένα καλό όνειρο, κύριοι»- είπε με μια κάπως παράξενη φωνή και το πρόσωπό του σα να φωτίστηκε από χαρά! Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το ARTABILITY θα έχει ακόμα πιο θαυμαστά αποτελέσματα και είμαστε όλοι τώρα άρρηκτα συνδεδεμένοι με αυτήν την μεγάλη περιπέτεια, που όπως είπε η Helen Keller «γίνεται ακόμα πιο μεγάλη όταν την μοιραζόμαστε όλοι μαζί». Θέλω τώρα να σας δείξω κάτι που πιστεύω πως φανερώνει υπέροχα το παιχνίδι της φαντασίας και το ανοιχτό ερώτημα «τι είναι αλήθεια και τι είναι φαντασία;» Δάφνη Οικονόμου Μάιος 2015

24 ANNEX 2

25 All the way, Shay Η Ιστορία ενός πατέρα Σε ένα δείπνο, για φιλανθρωπικό σκοπό, ο πατέρα ενός παιδιού με εγκεφαλική παράλυση διηγήθηκε την εξής ιστορία, που δεν θα την ξεχάσει κανείς από όσους την άκουσαν εκείνη τη μέρα. «Συνήθως έπαιρνα τον Shay από το Ειδικό Σχολείο του με το αυτοκίνητο, αλλά ήταν ένα τόσο όμορφο καλοκαιρινό απόγευμα που αποφάσισα να γυρίσουμε σπίτι με τα πόδια. Δεν ήταν μακριά, αλλά με τη δυσκολία που είχε στο περπάτημα ο Shay, ήξερα πως θα μας έπαιρνε αρκετή ώρα. Περάσαμε μαζί από ένα πάρκο, όπου κάποια αγόρια που γνώριζαν τον Shay, έπαιζαν μπέιζμπολ. Πάντα τον χαιρετούσαν ευγενικά αλλά ποτέ δεν τον προσκαλούσαν να παίξει μαζί τους. Ο Shay με ρώτησε; «Μπαμπά, νομίζεις ότι θα μ αφήσουν να παίξω μαζί τους;». Εγώ ήξερα ότι τα περισσότερα αγόρια, δεν θα ήθελαν κάποιον σαν τον Shay στην ομάδα τους. Μα ήξερα, επίσης πως αν τον δεχόντουσαν να παίξει μαζί τους, θα ένοιωθε τεράστια χαρά ότι ήταν αποδεκτός από τα άλλα παιδιά, παρά την αναπηρία του. Πλησίασα λοιπόν ένα από τα παιδιά και το ρώτησα, χωρίς βέβαια να περιμένω και πολλά, αν ο Shay θα μπορούσε να παίξει μαζί τους. Το αγόρι κοίταξε γύρω του σαν να ζητούσε κάποια υποστήριξη, μα στο τέλος απάντησε: «Γιατί όχι, έτσι και αλλιώς χάνουμε, μπορεί να παίξει στη δική μας ομάδα, και θα προσπαθήσουμε να τον βάλουμε να παίξει στον επόμενο γύρο».

26 Κρατώντας το μανίκι του παιδιού, ο Shay πήγε με δυσκολία μέχρι τον πάγκο της ομάδας, όπου τα αγόρια τον καλοδέχθηκαν και του φόρεσαν την μπλούζα. Το χαμόγελο του ήταν από το ένα αυτί στο άλλο, όταν με κοίταζε που τον χαιρετούσα από την εξέδρα. Η ομάδα του Shay κατάφερε να κερδίσει μερικούς πόντους και αναρωτήθηκα αν θα άφηναν τον Shay να παίξει και να χάσουν τις πιθανότητες να κερδίσουν όλο το παιχνίδι. Για μεγάλη μου έκπληξη,. τον άφησαν! Όλοι γνωρίζανε ότι ήταν αδύνατον να χτυπήσει ο Shay την μπάλα, τη στιγμή που δεν μπορούσε να κρατήσει σωστά τη ρακέτα, πόσο μάλλον να στοχεύσει την μπάλα. Εντούτοις, ο Shay πήρε θέση. Ο bowler της αντίπαλης ομάδας, κατάλαβε ότι η ομάδα του Shay είχε βάλει τη νίκη του παιχνιδιού σε δεύτερη μοίρα, για να δώσουν την ευκαιρία στο παιδί αυτό να χαρεί αυτήν τη μεγάλη στιγμή. Έτσι ήρθε πιο κοντά και προσπαθώντας να τον βοηθήσει, έριξε την μπάλα απαλά στον Shay. Στην πρώτη προσπάθεια, ο Shay κούνησε αδέξια τη ρακέτα και αστόχησε. Ο bowler ήρθε ακόμη πιο κοντά και του έριξε ακόμη πιο απαλά την μπάλα. Ο Shay κούνησε πάλι αδέξια τη ρακέτα, μα αυτή τη φορά βρήκε τυχαία την μπάλα, στέλνοντας την πολύ κοντά, στα πόδια του bowler. Το παιχνίδι τώρα, κανονικά θα είχε τελειώσει. Ο bowler όμως, σήκωσε την μπάλα, και, ενώ θα μπορούσε να την πετάξει στην πρώτη βάση, βγάζοντας τον Shay έξω από το παιχνίδι, πέταξε επίτηδες την μπάλα πολύ ψηλά, πάνω από το κεφάλι των συμπαικτών της ομάδας του. Όλοι στις εξέδρες, και από τις δύο ομάδες, άρχισαν να φωνάζουν: «Shay τρέξε στην πρώτη βάση, τρέξε, τρέξε».

27 Ποτέ στη ζωή του ο Shay δεν έτρεξε τόσο μακριά, μα έφτασε στην πρώτη βάση γεμάτος ενθουσιασμό και με ορθάνοιχτα από χαρά μάτια, κοιτώντας γύρω του απορημένα και σαστισμένα, να καταλάβει τι άλλο πρέπει τώρα να κάνει Η εξέδρα συνέχισε τότε: «Shay, τρέξε στη δεύτερη βάση, Shay τρέξε τρέξε». Άτσαλα και με κομμένη την ανάσα έτρεξε προς τη δεύτερη βάση. Μέχρι όμως να φτάσει ο Shay στη δεύτερη βάση, ο μικρότερος παίχτης της αντίπαλης ομάδας, είχε στο χέρι του τη μπάλα και την ευκαιρία να γίνει ο ήρωας της ημέρας. Δεν είχε παρά να πετάξει την μπάλα στον συμπαίκτη του στη δεύτερη βάση και ο Shay θα ήταν έξω από το παιχνίδι. Αλλά κι αυτός κατάλαβε τις προθέσεις των παιδιών και από τις δύο ομάδες και έτσι έριξε την μπάλα πάνω από το κεφάλι του συμπαίκτη του. Ο Shay έτρεξε προς την τρίτη βάση σαν ξετρελαμένος, με τα παιδιά και των δύο ομάδων να τρέχουν στο πλευρό του. Όλοι φώναζαν, «Shay, Shay, Shay!!! Τρέχα στη τρίτη Shay!» Ο Shay έφτασε στην τρίτη βάση, με την βοήθεια του αντίπαλου παίχτη της τρίτης βάσης, ο οποίος σταμάτησε να τρέχει να προλάβει την μπάλα και αντίθετα έδειχνε στον Shay την σωστή κατεύθυνση, φωνάζοντας «Από δώ, από δώ, Shay..». Καθώς ο Shay πέρασε από την Τρίτη βάση, τα αγόρια και των δύο ομάδων και οι θεατές στις εξέδρες, ξεσηκώθηκαν φωνάζοντας «Shay, τρέξε στο τέρμα, τρέξε στο τέρμα». Ο Shay έφτασε στο τέρμα, πάτησε στον βατήρα, κερδίζοντας το παιχνίδι, και όλοι τον ζητωκραύγασαν σαν τον ήρωα, που βοήθησε να νικήσει η ομάδα.

28 Εκείνη την ημέρα, συνέχισε με δάκρυα ο πατέρας, τα αγόρια και από τις δύο ομάδες, και ο κόσμος στις εξέδρες, βοήθησαν να προσφέρουν ένα κομμάτι αληθινής αγάπης και ανθρωπιάς σ αυτόν τον κόσμο, να δώσουν χαρά σε μια ψυχή, που τόσο την λαχταρούσε και που τόσο την είχε ανάγκη. Ο Shay δεν τα κατάφερε μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. Πέθανε εκείνο τον χειμώνα, χωρίς όμως να ξεχάσει ποτέ την ευτυχία εκείνης της μέρας. Τα παιδιά και των δύο ομάδων τον συνόδευσαν στο κοιμητήριο και την τελευταία στιγμή του φώναζαν: «All the way, Shay!!» «Τρέξε στη βάση, Shay!!».