Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Σύστηµα Εναλλακτικής Επικοινωνίας BLISS Εγχειρίδιο Χρήσης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Σύστηµα Εναλλακτικής Επικοινωνίας BLISS Εγχειρίδιο Χρήσης"

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Σύστηµα Εναλλακτικής Επικοινωνίας BLISS Εγχειρίδιο Χρήσης ΑΘΗΝΑ 2000

2 Επικοινωνία: Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών, Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Πανεπιστηµιόπολη, Ιλίσια, Αθήνα Τηλέφωνο: Fax: Ηλεκτρονικό Ταχυδροµείο: Ιστοθέση:

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΠΟΙΑ Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ BLISS ; 2 Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΙΕΘΝΟΥΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ BLISS 4 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ BLISS ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 5 ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ BLISSYMBOLICS 5 COMMUNICATION INSTITUTE (B.C.I.) II. ΣΥΜΒΟΛΑ BLISS 9 Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ BLISS Εικονογράµµατα Αυθαίρετα σύµβολα Ιδεογράµµατα Σύνθετα σύµβολα 13 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ 14 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ 14 ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 1. Σχήµα µορφή Μέγεθος Θέση Κατεύθυνση (Μεσο)διάστηµα είκτης Αριθµός (νούµερο) Αναφορείς θέσης Σύνθετα και συνδεδεµένα σύµβολα 21 ΟΙ ΕΝ ΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ Ενδείκτης αντικειµένου Ενδείκτης ενέργειας Ενδείκτης ενέργειας του παρελθόντος (παρελθοντικής) Ενδείκτης ενέργειας µελλοντικής Ενδείκτης περιγραφής (εκτίµησης) Ενδείκτης πληθυντικού 26 ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 27 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΤΙΚΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ Μέρη σώµατος Αισθήµατα Άνθρωποι Φαγητό Ενδυµασία 35 ΜΟΡΙΑ 36 III. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Η έννοια του αντίθετου Μέρος (του) Μεταφορά Ένταση Σύµβολο του «µέρους» Παρόµοια µε Παρόµοιος ήχος (οµόηχο) Ανήκω σε, πάω µαζί µε κάτι άλλο Γράµµατα της αλφαβήτου Συνδεδεµένα Σύµβολα Η άρνηση Η κτήση 53

4 13. Ταξινοµητές Συσχετιστής Εκτίµηση πριν και µετά την πράξη «Μεγάλο» και «µικρό» νόηµα 57 IV. ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΤΟ BLISS Μορφές δήλωσης Eπεκτεταµένες προτάσεις ηλώσεις άρνησης Εντολές Εντολή σε τύπο ευγένειας ηλώσεις πιθανότητας Ερώτηση Αρνητικές ερωτήσεις Παθητική φωνή ευτερεύουσες λέξεις 69 V. ΠΩΣ ΝΑ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ BLISS 71 ΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ 74 ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΕΝ ΕΙΚΤΕΣ 76 Ο ΕΝ ΕΙΚΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ (ΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΣΥΜΒΟΛΟΥ) 80 ΧΩΡΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Σύνθετα σύµβολα (σύνθεση στη σειρά) Σύµβολα σε µια πρόταση 82 VI. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΣΥΜΒΟΛΑ BLISS ιοίκηση ιεύθυνση Γονείς Επαγγελµατίες Οι παρέχοντες φροντίδα Αδέλφια και συνοµήλικοι Βοηθήµατα επικοινωνίας βασισµένα σε υπολογιστές 87 VII. ΕΚΤΙΜΗΣΗ Πως το παιδί επιχειρεί να επικοινωνήσει ; Για ποια πράγµατα επιχειρεί να επικοινωνήσει το παιδί; Με ποιους επιχειρεί να επικοινωνήσει το παιδί; Πως το παιδί αντιδρά όταν οι προσπάθειες του για επικοινωνία είναι 93 ανεπιτυχείς 5. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της νοητικής λειτουργίας αντίληψης ενός 93 παιδιού. ΕΛΤΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ 94 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Μέθοδος των ερεθισµάτων που έχουν σχέση µε τη γλώσσα (οµιλία) Τα χαρακτηριστικά του προβλήµατος επικοινωνίας 107 VIII. Ι ΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ BLISS ΣΕ ΠΑΙ ΙΑ 111 ΜΟΡΦΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Τα σύµβολα BLISS ως ένα σύστηµα επικοινωνίας επιφανειακού επιπέδου 113 (ανταποκρίνεται στο µοντέλο 3) 2. Τα σύµβολα BLISS ως ένα σύστηµα γλωσσικής έκφρασης βαθύτερου 113 επιπέδου (ανταποκρίνεται στα µοντέλα 1 και 2) ΜΕΘΟ ΟΙ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ 114 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ BLISS ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΑ ΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Στάδιο µιας λέξης 114

5 2. Στάδιο δύο λέξεων Στάδιο τηλεγραφικού λόγου Στάδιο λειτουργικών λέξεων Πληθυντικός Ερωτήσεις Αρνητικός τύπος Παθητική φωνή 122 ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ 123 ΕΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΣΥΜΒΟΛΑ ΣΤΟ Ι ΑΣΚΟΜΕΝΟ ιδάσκοντας σύµβολα για πράγµατα και πρόσωπα ιδάσκοντας σύµβολα για δράση ιδάσκοντας σύµβολα για συναισθήµατα 128 ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Παιχνίδια Βιβλία Πίνακες ανακοινώσεων Προγράµµατα 132 Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ BLISS 133 IX. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ 135 ΜΕΘΟ ΟΙ ΥΠΟ ΕΙΞΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Απ ευθείας επιλογή Κωδικοποίηση Σάρωση 138 ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 138 ΤΟ ΚΛΕΙ Ι FITZGERALD (F) 140 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΙΝΑΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Σχέδιο για απ ευθείας επιλογή Σχέδιο για την µέθοδο του γραµµικού κώδικα Σχέδιο για τη µέθοδο κώδικα δυο βηµάτων Σχέδιο για την µέθοδο σάρωσης Σχέδιο για πίνακα µε κάθετη υπόδειξη µε το µάτι 142 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΙΝΑΚΑ ΓΙΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ 144 ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ 144 ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΒΟΗΘΗΜΑΤΟΣ Είναι το επίπεδο πνευµατικής λειτουργίας του παιδιού τέτοιο που να του 145 επιτρέπει να µάθει να χρησιµοποιεί το βοήθηµα ; 2. Πώς γίνεται ο έλεγχος της µονάδας ; Πώς είναι η µορφή, το σχήµα, το µέγεθος κλπ του πίνακα όπως 145 αντιµετωπίζεται από το ανάπηρο άτοµο ; 4. Ποιος είναι ο τρόπος απόκρισης; Πώς µπορεί το βοήθηµα να χρησιµοποιηθεί ; Ποιο είναι το αρχικό κόστος και τι υπηρεσίες είναι διαθέσιµες για την 146 συντήρηση και επισκευή του βοηθήµατος ;

6 Η αρχική µορφή του βιβλίου αυτού δηµιουργήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου ΑΙΝΕΙΑΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΥΕΛΙΚΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΥΞΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΣΩ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ, το οποίο χρηµατοδοτήθηκε από τη Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος ΕΠΕΤ ΙΙ µε συγχρηµατοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης1. Το εγχειρίδιο αυτό βασίζεται στο επίσηµο Εγχειρίδιο Χρήσης και ιδασκαλίας του Συστήµατος BLISS Teaching and Using Blissymbolics του Eugene T. McDonald, Ed.D., που έχει εκδοθεί από το Blissymbolics Communication Institute (1980, Canada) 3, µε προσαρµογές στην ελληνική γλώσσα και πραγµατικότητα. Το εγχειρίδιο υλοποιήθηκε µε τη βοήθεια της κας Αννας Βακάλου από το Κέντρο Αποκατάστασης Ατόµων µε Ειδικές Ανάγκες (ΚΑΑΜΕΑ) Σερρών, της κας Σταυρούλας Λιάλιου από το ΕΚΠΑ, (για τη δηµιουργία των συµβόλων BLISS καθώς και τη γενική επιµέλεια της έκδοσης) και από της Ελένης Μάλλιου επίσης από το ΕΚΠΑ (για τη φιλολογική επιµέλεια). Παράλληλα µε το Εγχειρίδιο Χρήσης του Συστήµατος Επικοινωνίας BLISS, στα πλαίσια του έργου ΑΙΝΕΙΑΣ έχει υλοποιηθεί ένα Πλήρες Μεταφραστικό Λεξικό του Συστήµατος BLISS 3 σε έντυπη µορφή αλλά και ηλεκτρονική µορφή προσβάσιµη από το ιαδίκτυο αλλά και έκδοση σε CD-ROM. Για το Σύστηµα BLISS, καθώς και για τα πλέον διαδεδοµένα Συµβολικά Συστήµατα ιαπροσωπικής Επικοινωνίας 4 δηµιουργήθηκαν εκτενείς αναφορές και περιγραφές στα πλαίσια του έργου, όπως και αναφορά για τα επικοινωνιακά και λοιπά χαρακτηριστικά των χρηστών 5 τέτοιων συστηµάτων. Σε ηλεκτρονική µορφή έχει επίσης κατασκευαστεί Πολυλεξικό που υποστηρίζει διάφορα συστήµατα Συµβολικών και φυσικών γλωσσών 6. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αρκετές εφαρµογές λογισµικού για την εκµάθηση του Συστήµατος Επικοινωνίας BLISS 7,8,9,10,11 1. Έργο ΑΙΝΕΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΥΕΛΙΚΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΥΞΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΣΩ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ 2. Blissymbolics Communication International 3. Γ. Κουρουπέτρογλου, Κ. Βίγλας, Σ. Λιάλιου, «Πλήρες Μεταφραστικό Λεξικό Bliss- Ελληνικών» Πανεπιστήµιο Αθηνών, Αθήνα Γ. Κουρουπέτρογλου, Σ. Λιάλιου, «Συµβολικά Συστήµατα Εναλλακτικής ιαπροσωπικής Επικοινωνίας», Πανεπιστήµιο Αθηνών, Αθήνα Γ. Κουρουπέτρογλου, Σ. Λιάλιου, «Εναλλακτική και Επαυξητική ιαπροσωπική Επικοινωνία Ατόµων µε Αναπηρία» Πανεπιστήµιο Αθηνών, Αθήνα Γ. Κουρουπέτρογλου, Κ. Βίγλας, Σ. Λιάλιου, «Ηλεκτρονικό πολυλεξικό αναπαραστάσεων φυσικών γλώσσών και µη ορθογραφικών συστηµάτων επικοινωνίας» Τεχνική Εκθεση 2.1., Εργο ΑΙΝΕΙΑΣ, ΕΠΕΤ ΙΙ, Αθήνα G. Kouroupetroglou, A. Charoupias and A. Anagnostopoulos: "Information technology and Blissymbolics: An Educational Environment for the non-vocal communication", Proc. of the EURIT Conf. April 24-27, 1990, Herning, Denmark. 8. G. Kouroupetroglou and C. Viglas: "MULTIGRACE: A Multimedia Learning and Teaching Environment for Graphic Interpersonal Communication Systems", Proc. of ISAAC 94 Conf., Maastricht NL, 9-13 October, 1994, pp G. Kouroupetroglou, M. Stamati and C. Metaxaki-Kossionides: "World-Wide-Web Supporting for the Learning of Non- Orthographic Languages", Proc. Of the 7th International Conference on Didactics of Mathematics and Information in Education - ICCE'99, November 4-5, 1999, Chiba, Japan, pp G. Kouroupetroglou, M. Stamatis and C. Metaxaki-Kossionides: "Educational Endorsement via the World Wide for the Learning of Non-Orthographic Languages", Proc of the 4th Conference on Didactics of Mathematics and Informatics in Education, 1-3 Oct., 1999, Rethymno. 11. G. Kouroupetroglou, C. Viglas and C. Metaxaki-Kossionides: "Web-Enabled Teaching Aid for Non-orthographic Languages", Proceedings of SITE 2000 San Diego, 2000, pp Bliss, C. Semantography (Blissymbolics). Sydney: Semantography Publications, 1965.

7 Τα σύµβολα BLISS που περιλαµβάνονται στο παρόν λεξικό βασίζονται στο βιβλίο «Semantography» 12, C.K. Bliss Από το 1982, τα δικαιώµατα χρήσης των Συµβόλων BLISS από Ατοµα µε Ειδικές Ανάγκες και Ατοµα µε Προβλήµατα Επικοινωνίας ανήκουν αποκλειστικά στο Blissymbolics Communication Institute (B.C.I., 350 Rumsey Road, Toronto, Ontario, Canada, M4G 1R8).

8

9 Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1

10 ΠΟΙΑ Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ BLISS; Στο ενδιαφέρον διήγηµα «Η χώρα των τυφλών» (The country of the blind) του H.G. Wells, περιγράφεται η τραγική θέση ενός άντρα που έβλεπε κανονικά όταν αποκλείστηκε σε ένα αποµονωµένο βουνό στο οποίο όλοι οι κάτοικοι ήταν τυφλοί και µάλιστα τυφλοί για πολλές γενιές. Η κοιλάδα τους είχε αποκοπεί από τον υπόλοιπο κόσµο, όταν µια ηφαιστειακή έκρηξη έκλεισε τις διόδους του βουνού, αποκλείοντας πολλές οικογένειες σε αυτή. Οι κάτοικοι ανέπτυξαν µια γεωργική κοινότητα που ήταν αυτάρκης, και καθώς µια γενετική ανωµαλία προκαλούσε όλο και περισσότερα κρούσµατα τυφλότητας που αυξάνονταν µε κάθε γενιά, η κοινότητα προσάρµοζε τις συνήθειες και τις δραστηριότητές της στη νέα αυτή κατάσταση, ώστε τελικά τα τυφλά µέλη της µπορούσαν να εργάζονται και να ζούν αρµονικά µε τα υπόλοιπα µέλη. Καταληκτικά, όλοι οι κάτοικοι τυφλώθηκαν και σύντοµα κανείς δεν είχε ανάµνηση του τι σηµαίνει να βλέπεις. Αλλωστε µέχρι τότε, η κοινότητα είχε αναπτύξει έναν ιδιαίτερο, πολύπλοκο και ώριµο πολιτισµό και αντίστοιχη νοοτροπία που επέτρεπε στα τυφλά άτοµα να εργάζονται παραγωγικά και να συµβιώνουν ειρηνικά. Σε αυτή την κοιλάδα αποκλείστηκε τυχαία αυτός ο άνθρωπος που έβλεπε. Στη διαπίστωση ότι όλοι οι κάτοικοι ήταν τυφλοί, θυµήθηκε την παλιά παροιµία «στους τυφλούς βασιλεύει ο µονόφθαλµος», όµως η παροιµία αποδείχτηκε λάθος στην περίπτωσή του. Η διαφορετικότητά του, η όραση του, τον έκανε τόσο αταίριαστο µε τους υπόλοιπους, σε σηµείο που είχε αποφασίσει να αφαιρέσει χειρουργικά τα µάτια του, ώστε να µπορέσει να γίνει µέλος της τυφλής κοινότητας και να παντρευτεί. Τελικά λίγο πριν την επέµβαση ανακάλυψε µια διέξοδο από το βουνό. Φεύγοντας είχε διαπιστώσει ότι στους τυφλούς, ο µονόφθαλµος όχι βασιλιάς δεν είναι, αλλά σκλάβος. Η ανικανότητά του να έχει κοινές εµπειρίες µε τους υπόλοιπους και να σκέφτεται σαν αυτούς, να µοιράζεται τα συναισθήµατά τους, τον είχε περιθωριοποιήσει. Η κατάσταση είναι πράγµατι αυτή. Κοινότητα αποτελεί µια οµάδα ανθρώπων που έχουν κοινή οργάνωση ή κοινά ενδιαφέροντα. Βασικό στοιχείο της κοινότητας αποτελεί η ικανότητα των µελών να µοιράζονται εµπειρίες, συναισθήµατα και σκέψεις. Τα µέλη της κοινότητας συχνά αρνούνται να δεχθούν αυτούς που κατά κάποιο τρόπο διαφέρουν κατά πολύ απ όσους συνθέτουν την κοινότητα. Οι επιπτώσεις από το γεγονός αυτό στα άτοµα που «εξορίζονται» ή αποκλείονται από την κοινότητα, είναι πολλές φορές καταστροφικές γι αυτά. Η «κοινωνικότητα» είναι εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους και αποτελεί ανάγκη. Ακόµα και από την ηλικία λίγων εβδοµάδων, τα µωρά φαίνεται να αναζητούν την αλληλεπίδραση µε άλλους και µέχρι την ηλικία των πέντε ετών, τα φυσιολογικά αναπτυσσόµενα παιδιά έχουν ενταχθεί πλήρως στο κοινωνικό σύστηµα. Εκτός από την σωστή κοινωνική ένταξη, η ποσότητα και η ποιότητα των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων επιδρούν άµεσα και στην ανάπτυξη των γνωστικών διαδικασιών. Η επικοινωνία δεν είναι µόνο το κλειδί για την είσοδο ενός ατόµου στην κοινότητα, καθώς παρέχει τα κοινά σύµβολα (ηχητικά ή οπτικά) για την µετάδοση των ιδεών. Είναι επίσης η δύναµη που οδηγεί τους ανθρώπους µαζί στον πολιτισµό. Άτοµα που δεν είναι ικανά να επικοινωνήσουν έχουν πολύ αδύναµους δεσµούς στην κοινότητά τους και ωθούνται να υπάρχουν εκεί µόνο ως ασθενή µέλη. Σε µια κοινότητα, η επικοινωνία γίνεται κυρίως µε τον προφορικό λόγο και την ακοή και κατά δεύτερο λόγο µε το γράψιµο και το διάβασµα. Πολλά παιδιά δεν µπορούν να αναπτύξουν τις βασικές δεξιότητες του λόγου, της ανάγνωσης και της γραφής στο επίπεδο που απαιτεί η κοινωνία. Αυτά τα παιδιά είναι καταδικασµένα να ζουν στα όρια της κοινότητάς τους λόγω του ότι 2

11 στερούνται επικοινωνίας και να µην αναπτυχθούν ποτέ στις γνωστικές τους ικανότητες όσο θα µπορούσαν. Εκτός και εάν αποκτήσουν από πολύ νωρίς έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας. Η γραφή µε το χέρι µπορεί να παίξει αυτό το ρόλο στα άτοµα µε ανικανότητα λόγου, που όµως έχουν πλήρη έλεγχο των χεριών. Ατοµα µε σοβαρά κινητικά προβλήµατα όµως ή γενικευµένα επικοινωνιακά προβλήµατα έχουν ανάγκη διαφορετικών συστηµάτων. Τα τελευταία χρόνια, αναπτύσσονται αρκετά τέτοια συστήµατα. Για παράδειγµα, το σύστηµα επικοινωνίας BLISS, που από το 1971 παρέχει δυνατότητες επικοινωνίας σε άτοµα µε ανικανότητες παραγωγής ή κατανόησης του λόγου, ακόµα και χαµηλότερης νοητικής ικανότητας. Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΙΕΘΝΟΥΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Το Σύστηµα BLISS δεν κατασκευάστηκε αρχικά µε σκοπό να παράσχει βοήθεια σε άτοµα µε προβλήµατα επικοινωνίας. Ο δηµιουργός του, Ch. Bliss ονειρευόταν να πραγµατοποιήσει το αρχέγονο όνειρο της ανθρωπότητας για µία κοινή, διεθνή, παγκόσµια γλώσσα. Στον κόσµο µιλιούνται πάνω από 3000 γλώσσες, όλες πολύπλοκες και πλούσιες. Οσοι µιλούν την ίδια γλώσσα, µπορούν να χρησιµοποιήσουν και να δηµιουργήσουν µια πληθώρα από νοήµατα και εκφράσεις. Οσοι όµως δεν γνωρίζουν τη γλώσσα ακούν µόνο ακατάληπτους ήχους, κι όσοι προσπαθούν να γεφυρώσουν κράτη και κοινότητες λόγω της διπλωµατίας ή του εµπορίου, συχνά συναντούν τη διαφορά στη γλώσσα µεγάλο εµπόδιο. Μέσα στους αιώνες, πάνω απο 700 τεχνητές γλώσσες κατασκευάστηκαν και προτάθηκαν ως διεθνείς γλώσσες. Ηδη από τον 17ο αιώνα, ο Καρτέσιος (Descartes) και ο Leibnitz οραµατίστηκαν µια παγκόσµια γλώσσα όπου οι αριθµοί θα χρησιµοποιούνταν για την αναπαράσταση λέξεων και ιδεών. Από τις κατασκευασµένες αυτές γλώσσες, µόνο δύο κέρδισαν κάποια αναγνώριση, η Volapuk και η Esperanto, η οποία µάλιστα οµιλείται από χιλιάδες ανθρώπους παγκοσµίως και έχει χρησιµοποιηθεί ακόµα και σε διεθνή συνέδρια. Η πολυπλοκότητά τους όµως δεν τις κατέστησε ποτέ προσιτές και αγαπητές ώστε να επιτελέσουν τον σκοπό τους, αυτόν της διεθνούς γλώσσας. Επίσης όλοι οι ειδικοί τείνουν να συµφωνήσουν ότι καµια τεχνητή, κατασκευασµένη γλώσσα βασισµένη σε φωνητικές αναπαραστάσεις δεν µπορεί να επιτύχει τον σκοπό αυτό, αλλά µια φυσική γλώσσα µπορεί να γίνει δεκτή ως ενδιάµεση γλώσσα. Τη δεκαετία του 1930, δύο βρεττανοί γλωσσολόγοι καθόρισαν την γλώσσα Basic English (Βασικά Αγγλικά), υποσύνολο της αγγλικής, όπου ορίζεται ένα βασικό λεξιλόγιο 850 µόνο λέξεων που θεωρείται αρκετό για επικοινωνία. Ολες οι παραπάνω κατασκευασµένες γλώσσες (Volapuk, Esperanto, Basic English) είναι ορθογραφικές µε άµεση σχέση των λέξεων και των φωνηµάτων. Το όραµα όµως του Leibnitz καθώς και η φιλοσοφία του Bliss, δεν αναζητούν για τη γλώσσα αυτή στοιχεία εξαρτώµενα από τα φωνήµατα ή την ορθογραφία, αλλά εξαρτώµενα από τις ίδιες τις έννοιες. 3

12 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ BLISS Ο Karl Blitz γεννήθηκε το 1897 στην Αυστρία κοντά στα σύνορα µε τη Ρωσία όπου ζούσαν πολλές εθνικότητες κοντά η µια στην άλλη. Παρατήρησε από παιδί πως πολλές φορές εθνικότητες µισιόταν µεταξύ τους λόγω του ότι µιλούσαν και σκεπτόταν σε διαφορετική γλώσσα. Το 1938, όταν ο Χίτλερ κυριάρχησε στην Αυστρία φυλακίστηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης από όπου ελευθερώθηκε, γιατί διασκέδαζε τους φρουρούς παίζοντάς τους µουσική. Μετά την απελευθέρωσή του, έφυγε στην Αγγλία και άλλαξε το όνοµά του σε Charles Bliss. Το 1940 πήγε στη Σανγκάη. Εκεί επηρεάστηκε και από τα κινεζικά σύµβολα. Συνειδητοποίησε ότι η ιδεογραφική γραφή επέτρεπε σε πολλούς ανθρώπους που µιλούσαν διαφορετική γλώσσα να ενωθούν, καθώς ήταν ευκολότερο να διαβάσουν τα σύµβολα από το να µιλήσουν την ίδια γλώσσα. Το 1942 άρχισε να αναπτύσσει τα δικά του σύµβολα. Όταν µετανάστευσε στην Αυστραλία αφοσιώθηκε στην έρευνα και τη µελέτη για την ανάπτυξη του δικού του συστήµατος γραφής µε σύµβολα και µε δικά του µέσα και την βοήθεια της συζύγου του Claire, παρήγαγε το έργο του Semantography. Ο Bliss, πραγµατοποίησε µια εκστρατεία, για να γίνει γνωστό το σύστηµά του σε Πανεπιστήµια, βιβλιοθήκες και καθηγητές και να έχει έτσι και την δική τους υποστήριξη χωρίς απάντηση. Το 1971 δόθηκε σε αυτό ιδιαίτερη προσοχή, από τη Shirley Mc. Naughton, καθηγήτρια σε ένα κέντρο για παιδιά µε αναπηρίες στο Οντάριο (Ontario Crippled Children s Centre). Όπως εξηγεί ο ίδιος ο Bliss στόχος του ήταν να κάνει κάτι περισσότερο από το να εφεύρει µια διεθνή γλώσσα. Ήθελε να αναπτύξει µια γραφή που: 1) να µπορεί να διαβαστεί σε όλες τις γλώσσες 2) να δώσει µόρφωση σ όλους 3) να αποµακρύνει παραλογισµούς και ψέµατα 4) να βγάλει τη µάσκα από τους δηµαγωγούς 5) να περιέχει µια απλή λογική την οποία να µπορεί ακόµη και ένα παιδί να χρησιµοποιήσει για το πρόβληµά του. 6) να περιέχει διεθνή ηθική, χωρίς θρησκευτικούς περιορισµούς, ώστε να είναι αποδεκτή απ όλους 7) να ενώσει τον κόσµο που τόσο καταστροφικά χωρίζεται από τις διαφορές στη γλώσσα. Είναι σηµαντικό να καταλάβουµε ότι ο Bliss δεν φανταζόταν πως τα σύµβολα του κάποτε θα χρησιµοποιούνταν για την επικοινωνία ανθρώπων µε αναπηρίες συµπεριλαµβανοµένων και πολλών που είχαν και χαµηλό πνευµατικό επίπεδο. Έπρεπε λοιπόν να γίνουν προσθέσεις στο σύστηµα και προσαρµογές στις ανάγκες αυτών των ανθρώπων. Το έργο αυτό ξεκίνησε στο Κέντρο για τα Ανάπηρα Παιδιά στο Οντάριο του Καναδά. 4

13 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ BLISS ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ Στο Κέντρο για τα Ανάπηρα Παιδιά στο Οντάριο συστάθηκε µια οµάδα που ασχολήθηκε µε το να προσαρµόσει το σύστηµα BLISS στα παιδιά µε αναπηρίες, εφαρµόζοντάς το πρώτα δοκιµαστικά σε κάποια επιλεγµένα παιδιά στο ίδιο Κέντρο. ιαπίστωσαν στην πράξη ότι αρκετά σύµβολα που χρειάζονταν τα παιδιά µε σωµατικές αναπηρίες δεν συµπεριλαµβάνονταν στο σύστηµα. ηµιουργήθηκαν λοιπόν νέα σύµβολα, τα οποία ενέκρινε ο Bliss. Ο ίδιος ασχολήθηκε µε το να προωθήσει το σύστηµα µέσω διαλέξεων και συζητήσεων. Το 1974 η χρήση της µεθόδου εξαπλώθηκε στο Κέντρο. Συντάχθηκαν λεξικά και βοηθήµατα. Παράλληλα σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν ηλεκτροµηχανικά βοηθήµατα. Ως το 1975 το ενδιαφέρον για τη µέθοδο BLISS εξαπλώθηκε και διάφορα κέντρα έµαθαν να την χρησιµοποιούν. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ BLISSYMBOLICS COMMUNICATION INSTITUTE (B.C.I.) Το Ινστιτούτο επικοινωνίας µε τη Μέθοδο BLISS (Blissymbolics Communication Institute, B.C.I.) ιδρύθηκε το Την ίδια χρονιά εκδόθηκε και το βοήθηµα της µεθόδου για γονείς δασκάλους και παιδιά. Το 1980 εκδόθηκε το βιβλίο: «Μέθοδος BLISS και η χρήση της», στο οποίο υπήρχαν οδηγίες αλλά και οι ερµηνείες των συµβόλων. Εν τω µεταξύ στο Κέντρο του Οντάριο συνεχίστηκε η έρευνα προσεκτικά, γιατί, µέχρι τότε, πολύ λίγα ήταν γνωστά για το πώς τα παιδιά µε αναπηρίες µαθαίνουν τα σύµβολα, τι σύµβολα πράγµατι χρειάζονται και πώς αυτά µπορούν να διδαχθούν. Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι τόσο για την πορεία των ερευνών τους, όσο και για να έχουν αυτές νόηµα, πρέπει οι ίδιοι να γνωρίζουν και να κατανοούν επαρκώς το σύστηµα των συµβόλων. Ο Eygene Mc. Donald γράφει «Όταν διάβασα για πρώτη φορά για τα σύµβολα BLISS στο Time η άµεση αντίδραση µου ήταν να πω ότι τα σύµβολα αυτά ήταν κάτι που γρήγορα θα ξεπερνιόταν. Όταν όµως παρευρέθηκα σε µια συνάντηση στο Οντάριο µε µέλη της επιστηµονικής οµάδας για το συγκεκριµένο θέµα, η στάση µου άλλαξε και άρχισα να προβληµατίζοµαι για την αξία των συµβόλων BLISS ως τρόπο επικοινωνίας των παιδιών που δεν µπορούν να µάθουν να µιλούν ή να γράφουν. Αργότερα συµµετείχα σε εργασίες µαζί µε άλλα µέλη της οµάδας και εντυπωσιάστηκα από όσα BLISS µπορούν να προσφέρουν τα σύµβολα και τα οποία νωρίτερα ούτε µπορούσα να φανταστώ: 1) Εκτός από µερικά µόνο σύµβολα που είναι «αυθαίρετα» (τα περισσότερα από τα οποία έχουν γενική χρήση) τα σύµβολα είναι βασισµένα σε µια λογική που αν γίνει κατανοητή, διευκολύνεται η αποκρυπτογράφηση της σηµασίας τους. 2) Τα σύµβολα µπορούν να χρησιµοποιηθούν γενικευµένα, π.χ. ακολουθώντας απλούς κανόνες ζωγραφικής και κρατώντας στο µυαλό τη λογική πάνω στην οποία βασίζονται τα ατοµικά σύµβολα. Νέα σύµβολα µε νέα νοήµατα µπορούν να δηµιουργηθούν συνδυάζοντας δυο ή περισσότερα σύµβολα. 5

14 ` 3) Τα σύµβολα αναφέρονται σε έννοιες και έτσι µπορούν να αποκρυπτογραφηθούν χωρίς αναφορά σε ήχους ή λέξεις. Η σηµασία αυτού του χαρακτηριστικού έγινε κατανοητή, όταν διαπιστώθηκε ότι µηνύµατα µε σύµβολα γραµµένα από παιδιά στο Μόντρεαλ, όπου δεν µιλούν Αγγλικά, µπορούσαν να γίνουν κατανοητά ταχύτατα από παιδιά στο Τορόντο, που δεν µιλούν Γαλλικά. Πως αυτό είναι δυνατόν εξηγείται παρακάτω : Πρώτα µελετήστε τις λέξεις στα Ελληνικά, τα Αγγλικά, τα Γαλλικά και τα Γερµανικά και κατόπιν συγκρίνετε µε τα αντίστοιχα σύµβολα BLISS. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΓΑΛΛΙΚΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ BLISS αίσθηµα feeling sentiment Ruhrung ]` χαρούµενος happy heureux gluckslelig `[x[[[[[o7 λυπηµένος sad triste traurig `[x[[[[[p7[ υπερήφανος proud orgueilleux stolz `[x[[[[d[[df θυµωµένος angry fache zornig ty[[[`[x[[[[yu[[uy Κάθε µία από τις λίστες περιέχει λέξεις που αναφέρονται σε συναισθήµατα. Στις λίστες των Γαλλικών, των Γερµανικών, των Ελληνικών και των Αγγλικών ο αναγνώστης δεν παίρνει στοιχεία από το σύµβολο (λέξη) για την έννοια του. Κάθε λέξη έχει µια συγκεκριµένη φωνητική αναπαράσταση και οι χαρακτήρες αντιστοιχούν σε ήχους ο συνδυασµός των οποίων παράγει τη λέξη. Ετσι η έννοια ταυτίζεται µε την φωνητική αναπαράσταση. Μεταφράζοντας µια λέξη στη λίστα δεν βοηθιόµαστε για να µεταφράσουµε και τις επόµενες (στην ίδια λίστα). Αντίθετα στη λίστα των BLISS, το σύµβολο της καρδιάς που σηµαίνει αίσθηµα, εµφανίζεται σε όλα τα άλλα σύµβολα. Έτσι ξέρουµε ότι κάθε από αυτά αναφέρεται σε ένα συναίσθηµα. Μελετήστε τα άλλα µέρη του κάθε σύµβολο BLISS από τη λίστα και πρόσεξε ότι κάθε µέρος του δίνει ένα στοιχείο το οποίο αναπαριστά κάποια συγκεκριµένη έννοια: 6

15 χαρούµενος (συναίσθηµα ανεβασµένο) : προσέξτε την κατεύθυνση του βέλους λυπηµένος (συναίσθηµα κάτω) : προσέξτε την κατεύθυνση του βέλους υπερήφανος (συναίσθηµα ανωτερότητας) : προσέξτε τη θέση της τελείας θυµωµένος (συναίσθηµα περισσότερο αντίθεσης) ή προσέξτε το σήµα του πολλαπλασιασµού και την κατεύθυνση των κεφαλών των βελών. Αυτός που γνωρίζει οποιαδήποτε από τις παραπάνω γλώσσες θα µπορούσε να σκεφτεί στη δική του γλώσσα για κάποιο συναίσθηµα. Αν έλεγε την λέξη για το συναίσθηµα, άτοµα που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα του δεν θα τον καταλάβαιναν. Αλλά αν το συναίσθηµα εκφραζόταν στα σύµβολα BLISS θα µπορούσε να αποκρυπτογραφηθεί από τον οµιλητή οποιασδήποτε γλώσσας. Γιατί τα σύµβολα αναφέρονται στο νόηµα που µένει το ίδιο, ανεξάρτητα από τη συγκεκριµένη γλώσσα. Αυτό το στοιχείο δηλαδή η αναφορά στο νόηµα, την έννοια κάνει το Σύστηµα BLISS ένα ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας, εύκολο να µαθευτεί και να αποµνηµονευτεί. 7

16 8

17 II. ΣΥΜΒΟΛΑ BLISS 9

18 Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ BLISS Ο Ch. Bliss λέει «Ένα σύµβολο, σηµαίνει, αυτό που εµείς θα συµφωνήσουµε ότι σηµαίνει». Το κλειδί σ αυτή την φράση είναι η λέξη «συµφωνούµε». Είναι ξεκάθαρο ότι αν διαφορετικά πρόσωπα έβαζαν διαφορετικές έννοιες στο ίδιο σύµβολο ή αν χρησιµοποιούσαν διαφορετικά σύµβολα για την ίδια έννοια, επικοινωνία δεν θα µπορούσε να υπάρξει. Όπως ο ίδιος ο Bliss υποστήριξε, κανένα σύµβολο δεν είναι αυτονόητο. Κατά την άποψή του θα ήταν αδύνατο να δηµιουργηθεί ένα σύστηµα γραφής βασισµένο στο σχέδιο που θα µπορούσε να διαβαστεί αµέσως, χωρίς καµία εξήγηση. Τα νοήµατα, δηλαδή η σηµασία των συµβόλων πρέπει να µαθευτεί. Η εκµάθηση είναι ωστόσο εύκολη όταν τα σύµβολα αναπαριστούν κάτι από τα πραγµατικά αντικείµενα που θέλουµε να ζωγραφίσουµε και να συµβολίσουµε. Τα σύµβολα συνθέτονται από γραµµές συγκεκριµένες (σχετικά λίγες) που ο Bliss ονοµάζει στοιχεία του συµβόλου. Ακολουθώντας ένα λογικό σύστηµα αυτά τα βασικά στοιχεία χρησιµοποιούνται σε ποικίλους συνδυασµούς, για να δώσουν χιλιάδες νοήµατα. Τα σύµβολα είναι διαφόρων τύπων : 1. Εικονογράµµατα : Ζωγραφιές που δείχνουν φανερά τι συµβολίζουν : σπίτι σηµαία βιβλίο ζώο uwa[[ai[[w 7dg[[r[[[[[[[ag7[[7ag[[7[[[[[[Cd[[Cd 2. Αυθαίρετα σύµβολα : Ζωγραφιές που δεν έχουν γραφική σχέση µε τις έννοιες τις οποίες συµβολίζουν. ένα, κάποιο το εκείνο αυτό 10

19 Κάποια σύµβολα κατασκευασµένα, που ήδη χρησιµοποιούνται d[e[[[d[[[[ty[[[[d[sf[[[sf[[[[d[[[? Ο Bliss δίνει στα επόµενα σύµβολα µια εξήγηση για το καθένα δηλαδή για ποιο λόγο έγιναν έτσι: αντικείµενο. περίγραµµα της πιο συµµετρικής, όµορφης φόρµας κρυστάλλου, ήδη σχηµατισµένης την ώρα που ακόµα η γη βρισκόταν κάτω από χάος. ενέργεια, δράση εµπεριέχει στο περίγραµµά του µια από τις πιο πρωτόγονες δράσεις της γης, τον σχηµατισµό ηφαιστειακών κόνων και τον σχηµατισµό των βουνών. ανθρώπινη αξιολόγηση.. το περίγραµµα ενός κώνου που στέκεται στην κορυφή του σε µια ευάλωτη θέση. Ο κώνος µπορεί να αναποδογυρίσει αν σπρωχθεί και χρειάζεται πολύ ισορροπία για να κρατηθεί σε αυτή την θέση. Ακριβώς όπως πολλές µας αξιολογήσεις που ανατρέπονται εύκολα. [h[[j χρόνος το περίγραµµα δυο παραβολικών καθρεπτών, ο ένας γυρισµένος πίσω να καθρεφτίζει το παρελθόν, ο άλλος γυρισµένος προς τα µπρος να απεικονίζει το µέλλον. Ανάµεσα στο παρελθόν και το µέλλον είναι το παρόν, µια γρήγορη µατιά, µια στιγµή. 11

20 a φύση, δηµιουργία.. αυτό το σύµβολο είναι ολοκληρωτικά προκατασκευασµένο και µπορούµε να πούµε ότι ο άνθρωπος µόνο έτσι θα χρησιµοποιούσε ένα σύµβολο για αυτήν την έννοια. Πρέπει να συλλάβει το σύµπαν µε το µυαλό του και οι περιορισµοί του µυαλού του να ορίσουν τη σύλληψη αυτού του νοήµατος. Πάντως στο βιβλίο του δίνει δυο αιτιολογίες του συµβόλου. Όπως γράφει στην έρευνα Ελλήνων φιλοσόφων για την θεική τάξη και την αρµονία στον κόσµο, το τρίγωνο βρίσκεται ανάµεσα στα κρύσταλλα που δείχνουν όµορφες και αρµονικές φόρµες. Αυτό οδήγησε στην µελέτη της γεωµετρίας και στην άποψη ότι η πιο αρµονική και απλή γεωµετρική φιγούρα είναι το ισόπλευρο τρίγωνο. Ακόµη φθάνει στη χρήση αυτού του συµβόλου και µε ένα περισσότερο µοντέρνο τρόπο : Χρησιµοποιώντας το σύµβολο για την γη που δείχνει αιτία σε συνδυασµό µε το σύµβολο για δράση =[[\ που δείχνει ενέργεια, φθάνει στο =a[[\a που δείχνει το δηµιούργηµα και το δηµιουργό του. 3. Ιδεογράµµατα : Ζωγραφιές που συµβολίζουν την ιδέα ενός πράγµατος χωρίς να λαµβάνεται υπόψη το όνοµα του ίδιου του πράγµατος. Ένα ιδεογράφηµα δηµιουργεί ένα γραφικό συσχετισµό ανάµεσα στο σύµβολο και σε αυτό που απεικονίζει : 12

21 πριν, µπροστά από πάνω σε ψηλά ερώτηση D[7[[[[[[[[[[[[[a[P[[[[[[[[][O7[[[[[[[[[[7a[?[a[[7[ µετά, πίσω από µέσα κάτω απάντηση ]]]]]]]]]]7[D[[[[[[[[[[[ag7[[Dag[[7[[[[[[[[P7[[[[[[[[[ag7[?[ag[[7[[[[[[[ 4. Σύνθετα σύµβολα : Οµάδες συµβόλων που έχουν ορισθεί να απεικονίζουν αντικείµενα ή ιδέες χαρούµενος λυπηµένος θυµωµένος `[x[[[[[o7[[[[[[[[[`[x[[[[]7p[[[ [[[ty[[[`[x[[[[uy[[uy συναίσθηµα προς τα πάνω συναίσθηµα προς τα κάτω συναίσθηµα µεγάλης αντίθεσης σχολείο δάσκαλος wau[[ai[[w[5[[o7[[[wa3[[a[[w[[[[[[[[[a[7[[5[[o7[[[wa3[[a[[w[[[[[[[[[ [[[ σπίτι (που) δίνει γνώση άτοµο (που) δίνει γνώση 13

22 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ Εφ όσον η έννοια του συµβόλου εξαρτάται τόσο από το µέγεθος, τη θέση και τον ενδιάµεσο χώρο (µεσοδιάστηµα) όσο εξαρτάται και από το συνολικό σχέδιο, είναι απαραίτητο να αναφέρουµε ποιες διαφορές στο µέγεθος, στη θέση και στο µεσοδιάστηµα επηρεάζουν το νόηµα του συµβόλου. Το σχήµα αναφοράς µε το οποίο όλα τα σύµβολα σχετίζονται και δηµιουργούν σχέσεις σχετικά µε το µέγεθος και τη θέση τους, είναι το τετράγωνο. Το τετράγωνο µπορεί να είναι οποιουδήποτε µεγέθους αλλά µπορεί να χρησιµοποιηθούν µαζί µόνο σύµβολα βασισµένα σε τετράγωνα ιδίου µεγέθους. Η βάση του τετραγώνου είναι στη γη και η κορυφή του στον ουρανό. Το µέγεθος η θέση και το µεσοδιάστηµα του συµβόλου καθορίζονται διαιρώντας το µεγάλο τετράγωνο σε µικρότερα, δίνοντας έτσι οριζόντιες και κάθετες γραµµές οδηγούς που καθορίζουν τη θέση των συµβόλων. Η περιοχή των υποδιαιρέσεων βοηθά επίσης στον καθορισµό του µεγέθους. Μ αυτό τον τρόπο σύµβολα διαφορετικού µεγέθους σχετίζονται µεταξύ τους. Τις περισσότερες φορές, τέτοιο τετράγωνο δεν εµφανίζεται σε ένα µήνυµα συµβόλων BLISS, ούτε σε µια λίστα λεξικού γραµµή ουρανού µεσαία γραµή γραµµή εδάφους Η γραµµή της γης είναι µια οριζοντίως νοούµενη γραµµή πάντα στη βάση του τετραγώνου. Η γραµµή του ουρανού είναι η οριζοντίως πάλι νοούµενη γραµµή στην κορυφή όµως πάντα του τετραγώνου. Όπως θα δούµε πολλά σύµβολα αναφέρονται σ αυτές τις δυο γραµµές. Η οριζόντια µεσαία γραµµή είναι επίσης σηµαντική για τον χαρακτηρισµό της θέσης των συµβόλων. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 1. Σχήµα µορφή Το σχήµα είναι ένα πολύ σηµαντικό στοιχείο που εξατοµικεύει το νόηµα. Ακόµη και κάτι που εµφανίζεται ως ελάχιστη αλλαγή στο σχήµα, αλλάζει το νόηµα του συµβόλου, όπως φαίνεται στα παρακάτω παραδείγµατα Μια οριζόντια γραµµή τραβηγµένη σε όλο το µήκος της βάσης του νοητού τετραγώνου απεικονίζει τη γη. 14

23 Ca ]]]]]]]a[[a Αλλάζοντας το σχήµα του συµβόλου µε το να µικραίνουµε την γραµµή (κάνοντάς την µισή) και τραβώντας µια κάθετη γραµµή από το κέντρο προς τα πάνω στην κορυφή, δηµιουργούµε το σύµβολο για το άτοµο: []]]]]]]a[7 Το σύµβολο για τον άντρα είναι σύνθεση του µισού σε µέγεθος συµβόλου για την ενέργεια δύναµη και του άνω µισού συµβόλου για το άτοµο: []]]]]]C[r Μονο µία µικρή αλλαγή στο σχήµα διακρίνει το σύµβολο για τον άνδρα από το σύµβολο για την γυναίκα: [[[]]]Ca[r που είναι σύνθεση του µισού σε µέγεθος συµβόλου για δηµιουργία και του άνω µισού συµβόλου για το άτοµο. Το σχήµα του συµβόλου για το σπίτι είναι γραφικό: ][[[wau[[ai[[w Πρoσέξτε ότι η οροφή απλώνεται σε ένα ολόκληρο τετράγωνο οριζοντίως και ένα µισό τετράγωνο καθέτως. Το δε σηµείο κορυφής βρίσκεται στη µέση της γραµµής του ουρανού. 15

Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Οµιλίας

Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Οµιλίας Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Οµιλίας Το παιδί ξεδιπλώνει τις γλωσσικές ικανότητες του µε το χρόνο. Όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά µεταξύ τους και το κάθε ένα έχει το δικό του ρυθµό. Τα στάδια ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου

Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου 0-6 μηνών 7-12 μηνών 13-18 μηνών 19-24 μηνών 2-3 ετών 3-4 ετών 4-5 ετών 5-6 ετών 6-7 ετών 0-6 μηνών Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους Συχνά μουρμουρίζει, γελά και παράγει ευχάριστους

Διαβάστε περισσότερα

Το βιβλίο της Μ. Autism Resource CD v Resource Code RC115

Το βιβλίο της Μ. Autism Resource CD v Resource Code RC115 Το βιβλίο της Μ Γεια σας με λένε Μ. Είμαι 9 χρονών και μένω στο με τους γονείς μου και τα 2 αδέρφια μου, τον Γιάννη που είναι 10 και τον Βασίλη που είναι 3. Έχω κι ένα σκυλάκι που το λένε Κάντι και είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών.

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Κανείς δεν φαντάζεται ότι ο λόγος θα εμφανισθεί απότομα, στην τελική του μορφή μ ένα χτύπημα μιας μαγικής ράβδου, σαν μια μηχανή έτοιμη για χρήση. Η εγκατάσταση του πολύπλοκού

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

Βλέπω και Μαθαίνω. Οι πρώτες μου δεξιότητες στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. 1. Κατάλογος Ελέγχου Πρώτου Λεξιλογίου

Βλέπω και Μαθαίνω. Οι πρώτες μου δεξιότητες στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. 1. Κατάλογος Ελέγχου Πρώτου Λεξιλογίου Ενδεικτικά εργαλεία αξιολόγησης γλωσσικής ετοιμότητας για την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα Βλέπω και Μαθαίνω Οι πρώτες μου δεξιότητες στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα Εργαλεία Αξιολόγησης: 1. Κατάλογος Ελέγχου

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών. σύμβολα αριθμών. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών. σύμβολα αριθμών. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών σύμβολα αριθμών επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 αναπαραστάσεις των αριθμών Εμπράγματες Υλικά αντικείμενα ($$$) Εικονικές (***) Λεκτικές (τρία) Συμβολικές, (3, τρία) Διαφορετικές

Διαβάστε περισσότερα

3ο Νηπ/γείο Κορδελιού Τμήμα Ένταξης

3ο Νηπ/γείο Κορδελιού Τμήμα Ένταξης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ Περιεχόμενα Α ΕΠΙΠΕΔΟ (λεξιλόγιο) 1 ο ΣΤΑΔΙΟ : Ονοματοποίηση αντικειμένων και προσώπων 2 Ο ΣΤΑΔΙΟ: Ονοματοποίηση πράξεων 3 ο ΣΤΑΔΙΟ : Καθημερινές εκφράσεις και χαιρετισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 2 η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Ενότητα 2 η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Ενότητα 2 η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Είδη προφορικού και γραπτού λόγου Η γλωσσική επικοινωνία διακρίνεται σε προφορική και γραπτή. Ο προφορικός λόγος διαφέρει σε πολλά σημεία από το γραπτό, είναι όμως ισάξιοι

Διαβάστε περισσότερα

Ας µιλήσουµε Ελληνικά

Ας µιλήσουµε Ελληνικά Ας µιλήσουµε Ελληνικά I Το όνοµά µου: Πόσων χρονών είµαι: Σε ποια τάξη πηγαίνω: Σε ποιο σχολείο πηγαίνω: Η πόλη µου / Το χωριό µου: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2011 Μέρος Α Κατανόηση προφορικού λόγου 1 Άσκηση 1 Άκουσε

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγκριση των δύο σχεδίων της Σάρας, 2 χρονών και 4 μηνών, που έγιναν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, φανερώνει ξεκάθαρα τη δυσφορία που νιώθει η

Η σύγκριση των δύο σχεδίων της Σάρας, 2 χρονών και 4 μηνών, που έγιναν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, φανερώνει ξεκάθαρα τη δυσφορία που νιώθει η Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο πληροφόρησης και συμβουλευτικής για τους γονείς, να γίνει βοηθός και στήριγμά τους στο δύσκολο έργο της ανατροφής του παιδιού τους. Όσοι από

Διαβάστε περισσότερα

«Τα µαθηµατικά γύρω µας» Ιατροπούλου Ράνια. Μαθηµατικά στο Σπίτι

«Τα µαθηµατικά γύρω µας» Ιατροπούλου Ράνια. Μαθηµατικά στο Σπίτι 1 «Τα µαθηµατικά γύρω µας» Ιατροπούλου Ράνια Τα µαθηµατικά είναι συνδεδεµένα µε ικανότητες και δεξιότητες απαραίτητες για ένα πολύπλευρα ολοκληρωµένο άτοµο, που του επιτρέπουν να λειτουργεί αποτελεσµατικά

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018

ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018 Περιεχόμενο γενικών στόχων ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018 Αντιληπτική γλώσσα Εκφραστική γλώσσα Ο/η μαθητής-τρια ασκείται βαθμιαία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΡΣΙΝΟΗ ΑΨΟΥΡΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΕ ΡΙΩΝ 8-10 ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

1 / 13 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 5 ης ηµοτικού. Μάρτιος 2007

1 / 13 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 5 ης ηµοτικού. Μάρτιος 2007 1 / 13 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Έρευνα υποστηριζόµενη από τη Γενική ιεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισµού της Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράµµατος Σωκράτης «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές Ενότητα 1 Σελίδα 1 Διάλογος 1: Αρχική επικοινωνία με την οικογένεια για πρόσληψη Διάλογος 2: Προετοιμασία υποδοχής ασθενούς Διάλογος 3: Η επικοινωνία με τον ασθενή Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διαβάστε περισσότερα

Νάιμ. Μόνο η αγάπη. Λίγα λόγια για την ιστορία

Νάιμ. Μόνο η αγάπη. Λίγα λόγια για την ιστορία Νάιμ Μόνο η αγάπη ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Συγγραφέας: Γιώργος Κατσέλης Εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού Σειρά: Φραουλίτσα Έτος έκδοσης: 2018 Λίγα λόγια για την ιστορία Μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Χαλάνδρι 02/05/2010 Αριστοτέλους 42 Χαλάνδρι Τ.Κ. 15234 Τηλ./210-6800823 e-mail: papdimit@yahoo.gr ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Η ανάπτυξη της γλώσσας αποτελεί µια πολύχρονη, πολύπλοκη και προοδευτική

Διαβάστε περισσότερα

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007 1 / 15 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Έρευνα υποστηριζόµενη από τη Γενική ιεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισµού της Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράµµατος Σωκράτης «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΗΛΙΚΙΑ γέννηση ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Αναγνωρίζει και προτιμά τη φωνή της μητέρας καθώς και ήχους της γλώσσας. Μιμείται ήχους της γλώσσας. 2 μηνών Συνδυάζει

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνίδι των δοντιών

Το παιχνίδι των δοντιών Το παιχνίδι των δοντιών Ρία Φελεκίδου Εικόνες: Γεωργία Στύλου Εκπαιδευτικό υλικό από τη συγγραφέα του βιβλίου [1] EΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ - ΤΑΞΙΔΙ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ Εισαγωγή στην έννοια του αριθμού Το παιδί πρέπει να αντιληφθεί τον αριθμό με την έννοια του πλήθους συγκεκριμένων αντικειμένων που αποτελούν ένα σύνολο (πληθικός αριθμός συνόλου = φυσικός

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγικά κείμενα 2. Βαθμοί επιθέτων και επιρρημάτων Η σύγκριση 3. Το β συνθετικό Λεξιλόγιο 4. Οργάνωση και συνοχή της περιγραφής και της αφήγησης 5. Δραστηριότητες παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π Περιεχόμενο γενικών στόχων

ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π Περιεχόμενο γενικών στόχων ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018 Περιεχόμενο γενικών στόχων Αντιληπτική γλώσσα Ο/η μαθητής-τρια ασκείται βαθμιαία ώστε: 1. Να κατανοεί

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης

Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης Clements & Sarama, 2009; Sarama & Clements, 2009 Χωρική αντίληψη και σκέψη Προσανατολισμός στο χώρο Οπτικοποίηση (visualization) Νοερή εικονική αναπαράσταση Νοερή

Διαβάστε περισσότερα

Μάθετε να γράφετε 4/5. ετών. Από τελείες στη γραµµή γραµµές και διακοσµήσεις από τη γραµµή της επιστολής. να κάνετε στο σπίτι

Μάθετε να γράφετε 4/5. ετών. Από τελείες στη γραµµή γραµµές και διακοσµήσεις από τη γραµµή της επιστολής. να κάνετε στο σπίτι Υ Ο Μ Σ Η Φ Α Ρ Γ ΙΟ Α ΤΟ ΤΕΤΡ Μάθετε να γράφετε 4/5 ετών Από τελείες στη γραµµή γραµµές και διακοσµήσεις από τη γραµµή της επιστολής να κάνετε στο σπίτι 2 Από το σχολείο στο σπίτι Από το σχολείο στο σπίτι

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση ομαδικότητας στην τάξη μέσα από μουσικές ρουτίνες

Ενίσχυση ομαδικότητας στην τάξη μέσα από μουσικές ρουτίνες Διήμερο Εκπαιδευτικού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ενίσχυση ομαδικότητας στην τάξη μέσα από μουσικές ρουτίνες Μαρία Δημοσθένους Μουσικοπαιδαγωγός Email: amusedcy@gmail.com Που συναντάμε τη μουσική σήμερα; Μουσική

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλείο Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης για παιδιά µε Αυτισµό στο Γνωστικό τοµέα

Εργαλείο Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης για παιδιά µε Αυτισµό στο Γνωστικό τοµέα Εργαλείο Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης για παιδιά µε Αυτισµό στο Γνωστικό τοµέα Οπτική αντίληψη Ακουστική αντίληψη Γνωστικός - εκτελεστικός τοµέας Γνωστικός - εκφραστικός τοµέας Μίµηση Οπτική µνήµη Λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Πρόσβαση στην γνώση και στην πληροφορία -Επιστήµονες-πειράµατα -Πηγή ενηµέρωσης-εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εισαγωγή Η χώρα μας απέκτησε Νέα Προγράμματα Σπουδών και Νέα

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Γιατί χρειάζεται να κάνουµε τόσο ειδική διαφοροποίηση; Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσµα του αυτισµού έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης για τον κόσµο,

Διαβάστε περισσότερα

Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία. Μάθημα 3

Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία. Μάθημα 3 Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία Μάθημα 3 Τα αρχιτεκτονικά σύμβολα αποτελούν μια διεθνή, συγκεκριμένη και απλή γλώσσα. Είναι προορισμένα να γίνονται κατανοητά από τον καθένα, ακόμα και από μη ειδικούς.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις»

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις» Διδάσκουσα: Κούβου Ουρανία Φοιτήτρια: Παπαϊωάννου Αργυρώ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ β. φιλιππακοπουλου 1 Αναλυτικό Πρόγραµµα 1. Εισαγωγή: Μια επιστηµονική προσέγγιση στη χαρτογραφική απεικόνιση και το χαρτογραφικό σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μπορούμε να δημιουργούμε γεωμετρικά σχέδια με τη Logo;

Πώς μπορούμε να δημιουργούμε γεωμετρικά σχέδια με τη Logo; Κεφάλαιο 2 Εισαγωγή Πώς μπορούμε να δημιουργούμε γεωμετρικά σχέδια με τη Logo; Η Logo είναι μία από τις πολλές γλώσσες προγραμματισμού. Κάθε γλώσσα προγραμματισμού έχει σκοπό τη δημιουργία προγραμμάτων

Διαβάστε περισσότερα

«Μιλώντας με τα παιδιά μας για όλα»: 2η βιβλιοπαρουσίαση στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει»

«Μιλώντας με τα παιδιά μας για όλα»: 2η βιβλιοπαρουσίαση στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» 27/11/2018 «Μιλώντας με τα παιδιά μας για όλα»: 2η βιβλιοπαρουσίαση στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» / Νέοι και Εκκλησία Για να επικοινωνήσουμε, για να καταλάβουμε, για να συμπονέσουμε τον άλλον, χρειάζεται να έχουμε

Διαβάστε περισσότερα

Η επιστήµη της γλωσσολογίας και η µετασχηµατιστική γραµµατική

Η επιστήµη της γλωσσολογίας και η µετασχηµατιστική γραµµατική Γ Λ Ω Σ Σ Α Η επιστήµη της γλωσσολογίας και η µετασχηµατιστική γραµµατική (2) Ο Σταύρος δεν ξέρει πόσο καλό είναι το κρέας (3) Ο Σταύρος δεν ξέρει πόσο καλό κάνει το να τρως κρέας (4) Ο Σταύρος δεν ξέρει

Διαβάστε περισσότερα

Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης

Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης Ε Τάξη Όνομα: Ημερομηνία 1. Ορθογραφία 2. Άκουσε και βάλε στο φαγητό που αρέσει στη Μαρίνα. 1 3. Σημείωσε με το ζώο που έχει το κάθε παιδί. Μαρίνα Γάτα σκύλος κουνέλι χρυσόψαρο

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ»

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» «ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» ΤΑΞΗ Γ1 2 ο Δ Σ ΓΕΡΑΚΑ ΔΑΣΚ:Αθ.Κέλλη ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κατά τη διάρκεια της περσινής σχολικής χρονιάς η τάξη μας ασχολήθηκε με την ανάγνωση και επεξεργασία λογοτεχνικών βιβλίων

Διαβάστε περισσότερα

Συµφωνία Επιχορήγησης No: 2008 4466 / 001 001 Έργο No. 143512-BG-2008-KA2-KA2MP

Συµφωνία Επιχορήγησης No: 2008 4466 / 001 001 Έργο No. 143512-BG-2008-KA2-KA2MP Συµφωνία Επιχορήγησης No: 2008 4466 / 001 001 Έργο No. 143512-BG-2008-KA2-KA2MP Αυτό το έργο έχει χρηµατοδοτηθεί µε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ευρωπαϊκό Χαρτοφυλάκιο Γλωσσών για Κωφούς και

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΚΟΣΜΟ

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΚΟΣΜΟ Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΚΟΣΜΟ Κάποιες από τις χειρονομίες που για τη δική μας κουλτούρα δε σημαίνουν τίποτα, ή σημαίνουν κάτι καλό, μπορεί για κάποιους άλλους να σημαίνουν κάτι άσχημο. Ας δούμε λοιπόν

Διαβάστε περισσότερα

Τα βιβλία της σειράς «ΕΤΣΙ ΓΡΑΦΩ ΚΑΙ ΙΑΒΑΖΩ µε µικρά βήµατα µέσα από συγκεκριµένους στόχους» πρώτο, δεύτερο και τρίτο µέρος, αποτελούν πολύ καλό βοήθηµα για την πρώτη ανάγνωση και γραφή. Οι µαθητές της

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 5η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία Περιεχόμενο ενοτήτων Ποιοτική αξιολόγηση Ορισμός και στάδια που περιλαμβάνονται Περιεχόμενο: στοιχεία που τη

Διαβάστε περισσότερα

Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα.

Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα. Γράφει: Κωνσταντίνα Γκόλτσιου, Παιδίατρος - Αναπτυξιολόγος Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα.

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης 1. Εισαγωγή στη διαμεσολάβηση (30 ) Στόχοι Να εντοπίσουν παρακολουθήσουν τη διαδικασία διαμεσολάβησης. Διαδικασία Έχουμε από πριν καλέσει δυο μέλη (ένα αγόρι Α και ένα κορίτσι

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Μαρίτσα Καμπούρογλου, Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» ΑΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ... Η γλωσσική παρέμβαση Είναι η διαδικασία μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

Δοκίμιο Αξιολόγησης Δ Τάξη

Δοκίμιο Αξιολόγησης Δ Τάξη Δοκίμιο Τελικής Αξιολόγησης Δ Τάξη Όνομα: Ημερομηνία: 1. Ακούω και γράφω (Ορθογραφία) 2. Άκουσε προσεκτικά και γράψε ό,τι λείπει - Ευτυχία μου γεια σου. Τι κάνεις; - Γεια σου Αντώνη. Είμαι καλά. Εσύ; -

Διαβάστε περισσότερα

Το Ηµερολόγιο των Μάγιας και τα Χρήµατα από τον ρ. Καρλ Τζοχάν Κάλλεµαν

Το Ηµερολόγιο των Μάγιας και τα Χρήµατα από τον ρ. Καρλ Τζοχάν Κάλλεµαν Το Ηµερολόγιο των Μάγιας και τα Χρήµατα Από τον ρ. Καρλ Τζοχάν Κάλλεµαν Λοιπόν, ήθελα να µιλήσω για δυο πράγµατα που νοµίζω δεν συνδέονται πάντα αλλά, πραγµατικά θα τους άξιζε µια σύνδεση. Το ένα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός μαθήματος σε τμήματα αλλόγλωσσων μαθητών με βάση τη διαφοροποίηση

Σχεδιασμός μαθήματος σε τμήματα αλλόγλωσσων μαθητών με βάση τη διαφοροποίηση Σχεδιασμός μαθήματος σε τμήματα αλλόγλωσσων μαθητών με βάση τη διαφοροποίηση ΕΝΟΤΗΤΑ 7 Τότε και Τώρα (Βιβλίο Ελληνικά με την παρέα μου 2) ΜΑΘΗΜΑ 1 Πώς ήσασταν έτσι; ΣΚΟΠΟΣ Προχωρημένοι Να μπορούν να αφηγηθούν

Διαβάστε περισσότερα

ROSETTA STONE. Αθήνος Κωνσταντινίδης

ROSETTA STONE.   Αθήνος Κωνσταντινίδης ROSETTA STONE https://www.youtube.com/watch?v=cwhtd_3gdom Αθήνος Κωνσταντινίδης ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ. Το Rosetta Stone είναι το κορυφαίο λογισμικό εκμάθησης γλωσσών στον κόσμο. Το Rosetta Stone διδάσκει τη γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΣΤ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ WPPSI-III UK

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΣΤ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ WPPSI-III UK ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΣΤ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ WPPSI-III UK ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κος ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος άσκαλος Σ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 5 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Διάρκεια: Περιληπτική Περιγραφή: Δύο 45λεπτες διδακτικές περίοδοι Η πρώτη περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ Στην σελίδα http://www.armonikizoi.com/2016/ek θα βρείτε χρήσιµες πληροφορίες και τεχνικές για την απελευθέρωση από εσωτερικά εµπόδια

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κοντογιάννη Γεωργία Τάξη: Α Αριθμός παιδιών που συμμετείχαν: 23 Σχολείο: 5 ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρειας Σχολικό έτος:

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κοντογιάννη Γεωργία Τάξη: Α Αριθμός παιδιών που συμμετείχαν: 23 Σχολείο: 5 ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρειας Σχολικό έτος: Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κοντογιάννη Γεωργία Τάξη: Α Αριθμός παιδιών που συμμετείχαν: 23 Σχολείο: 5 ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρειας Σχολικό έτος: 2015-2016 Διάρκεια υλοποίησης: 5 μήνες ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου Ενότητα 1η: «Πάλι μαζί!» Σημεία στίξης: τελεία ερωτηματικό...4 Η δομή της πρότασης: ρήμα υποκείμενο αντικείμενο...5 Ουσιαστικά: αριθμοί γένη...6 Ονομαστική πτώση ουσιαστικών...6 Οριστικό άρθρο...7 Ερωτηματικές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 1

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 1 ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 1 ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ: Σεβασμός Κοινωνική δεξιότητα: Ακούω τον ομιλητή στο μάθημα Στόχοι μαθήματος: Ο μαθητής να: 1. Ονομάζει τα βασικά βήματα της κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ HELLENIC SOCIETY FOR NEUROSCIENCE

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ HELLENIC SOCIETY FOR NEUROSCIENCE Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ: ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΤΕΛΕΙΟΦΟΙΤΟΙ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία 5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 1: Εισαγωγή στην έννοια του Αλγορίθμου και στον Προγραμματισμό. Η έννοια του προβλήματος

Κεφ. 1: Εισαγωγή στην έννοια του Αλγορίθμου και στον Προγραμματισμό. Η έννοια του προβλήματος Η έννοια του προβλήματος 1. Αναφέρετε μερικά από τα προβλήματα που συναντάτε στην καθημερινότητά σας. Απλά προβλήματα Ποιο δρόμο θα ακολουθήσω για να πάω στο σχολείο; Πως θα οργανώσω μια εκδρομή; Πως θα

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD

Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Τι είναι η «Εκπαιδευτική Τεχνολογία» (1) Εκπαιδευτική Τεχνολογία είναι «η εφαρμογή τεχνολογικών διαδικασιών και εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών 1 η Τάξη Στόχοι Τα παιδιά: Αναπτύσσουν, σε κάθε ευκαιρία, τον προφορικό λόγο. Ως ομιλητές απαντούν σε απλές ερωτήσεις, ανακοινώνουν, περιγράφουν,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα»

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα» Ημερομηνία 27/11/2015 Μέσο trikalakids.gr Συντάκτης Link http://www.trikalakids.gr/bookcorner/%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%b9%ce%bd %CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B7-%CE%B7- %CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AF%CE%B1-

Διαβάστε περισσότερα

KIDSCREEN-52. Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους. Έκδοση για Γονείς

KIDSCREEN-52. Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους. Έκδοση για Γονείς KIDSCREEN-52 Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους Έκδοση για Γονείς Page 1 of 8 Ηµεροµηνία: Μήνας Χρόνος Αγαπητοί Γονείς, Πώς είναι το παιδί σας; Πως νιώθει; Αυτά είναι τα πράγµατα που θα θέλαµε

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί και το βιβλίο Ανάγνωση

Το παιδί και το βιβλίο Ανάγνωση Το παιδί και το βιβλίο Ανάγνωση του Τάσου Ανθουλιά (https://www.helidoni.info/) Το σημερινό παιδί μεγαλώνει μέσα σε ένα κόσμο που αντιστρατεύεται την ισόρροπη ανάπτυξή του. Όλες του οι αισθήσεις βομβαρδίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την 1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την παλαιότερη γνώση τους, σημειώνουν λεπτομέρειες, παρακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ τεύχος Β

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ τεύχος Β ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ τεύχος Β Ελένη ΚΑΜΠΕΡΗ - ΤΖΟΥΡΙΑΔΟΥ Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής Αγωγής Σταυρούλα ΠΑΝΤΑΖΗ Νηπιαγωγός ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2004 1 λίγα λόγια για τις δραστηριότητες Στο τεύχος αυτό περιλαμβάνονται:

Διαβάστε περισσότερα

Γλωσσικό τεστ για παιδιά ηλικίας μηνών

Γλωσσικό τεστ για παιδιά ηλικίας μηνών Γλωσσικό τεστ για παιδιά ηλικίας 10-28 μηνών 1. Το παιδί σας Α. Βγάζει ήχους για να προκαλέσει την προσοχή όταν θέλει κάτι; Β. Λέει «κι άλλο» ή ζητάει κι άλλο με κάποιον αναγνωρίσιμο και κατανοητό τρόπο;

Διαβάστε περισσότερα

οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης.

οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης. ΤσαφάρηΠαρασκευή, ΛογοθεραπεύτριαΤ.Ε. Ιατρική Εταιρία Ελλογον Τι είναι το πραγματολογικό προφίλ; οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης.

Διαβάστε περισσότερα

Ενδυμασίες. Μετονομάζουμε την νέα ενδυμασία του αντικείμενου μας και έχουμε ολοκληρώσει τη δημιουργία της.

Ενδυμασίες. Μετονομάζουμε την νέα ενδυμασία του αντικείμενου μας και έχουμε ολοκληρώσει τη δημιουργία της. Ενδυμασίες Κάθε αντικείμενο στο Scratch μπορεί να έχει μια ή και περισσότερες ενδυμασίες. Οι ενδυμασίες ενός αντικείμενου, είναι τα διαφορετικά κοστούμια που θα θέλαμε να φοράει ο χαρακτήρας μας σε διαφορετικές

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Χάρτινη αγκαλιά Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Εργασίες 1 α ) Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο που διαβάσαμε κρύβει στις σελίδες του βαθιά και πολύ σημαντικά μηνύματα, που η συγγραφέας θέλει να μεταδώσει

Διαβάστε περισσότερα

Μουσικοκινητική αγωγή

Μουσικοκινητική αγωγή Μουσικοκινητική Αγωγή Α εξάμηνο Θεωρία Μίχα Παρασκευή, PhD Μουσικολόγος, Μουσικοπαιδαγωγός 1 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) - ΜΙΧΑ Παρασκευή 1 Μουσικοκινητική αγωγή Η μουσικότητα των ήχων και της ανθρώπινης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ»

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ» Σκοπός της εκπόνησης του Προγράμματος Αγωγής Υγείας ήταν Να γνωρίσουν τα παιδιά το σώμα τους και βασικές του λειτουργίες. Nα γνωρίσουν

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση προφορικού λόγου

Κατανόηση προφορικού λόγου Β1 (25 μονάδες) Διάρκεια: 25 λεπτά Ερώτημα 1 Θα ακούσετε δύο (2) φορές έναν συγγραφέα να διαβάζει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του με θέμα τη ζωή του παππού του. Αυτά που ακούτε σας αρέσουν, γι αυτό κρατάτε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Α τάξης Γυμνασίου

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Α τάξης Γυμνασίου ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Α τάξης Γυμνασίου 1 Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Γενικοί Στόχοι Ειδικοί Στόχοι Α. ΣΤΟΧΟΙ Β. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ/ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ και Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Δ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-15 Μάθημα: Ελληνικά για ξενόγλωσσους Επίπεδο: Ε1 Διάρκεια:

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα - για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -  για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τρίτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-6 Ώρα για δράση... 7-17 Σημειώσεις... 18 2 Μάθημα Τρίτο - Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις τις 7 συνήθειες των πετυχημένων ανθρώπων.

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ

21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ 1 ο Νηπιαγωγείο Κυπαρισσίας Διαβάσαμε το παραμύθι: «ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΛΙΒΑΔΙ» Ερώτηση: ΠΟΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ; - Αυτοί

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή. 2. Τεχνικές και «κρατούμενα»

1. Εισαγωγή. 2. Τεχνικές και «κρατούμενα» 1. Εισαγωγή Η προσέγγιση των Μαθηματικών της Β Δημοτικού από το παιδί προϋποθέτει την κατανόηση των μαθηματικών εννοιών που παρουσιάστηκαν στην Α Δημοτικού και την εξοικείωση του παιδιού με τις πράξεις

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Καγκουρό 2010 Επίπεδο: 2 (για µαθητές της Ε' και ΣΤ' τάξης ηµοτικού)

Θέµατα Καγκουρό 2010 Επίπεδο: 2 (για µαθητές της Ε' και ΣΤ' τάξης ηµοτικού) Μιχάλης Λάµπρου Νίκος Κ. Σπανουδάκης Θέµατα Καγκουρό 2010 Επίπεδο: 2 (για µαθητές της Ε' και ΣΤ' τάξης ηµοτικού) Ερωτήσεις 3 πόντων: 1) Αν όπου είναι κάποιος συγκεκριµένος αριθµός, τότε ο αριθµός αυτός

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2007 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΤΑΛΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2007 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΤΑΛΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2007 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΤΑΛΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Μετά την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων το σχολικό έτος 2006-2007 και επειδή, λόγω της εφαρμογής κύκλων συνδιδασκαλίας

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηµατική. Μοντελοποίηση

Μαθηµατική. Μοντελοποίηση Μαθηµατική Μοντελοποίηση Μοντελοποίηση Απαιτητική οικονοµία και αγορά εργασίας Σύνθετες και περίπλοκες προβληµατικές καταστάσεις Μαθηµατικές και τεχνολογικές δεξιότητες Επίλυση σύνθετων προβληµάτων Μαθηµατικοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικές κάρτες

Επαγγελματικές κάρτες Επαγγελματικές κάρτες Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Θεματική: Τα επαγγέλματα των γονιών της τάξης μας ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα