ΠEPIOΔIKH EKΔOΣH ΓIA EPEYNA, ANAΠTYΞH KAI KAINOTOMIA TEYXOΣ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ISSN Αφιέρωμα Οικονομική Κρίση

Transcript

1 ΠEPIOΔIKH EKΔOΣH ΓIA EPEYNA, ANAΠTYΞH KAI KAINOTOMIA ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 TEYXOΣ 26 ISSN e - N I G H T Αφιέρωμα Οικονομική Κρίση

2

3 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 03 Περιεχόμενα Ερευνητικό QUIZ Ποια νέα δράση ήταν το κλειδί της επιτυχίας της εταιρείας Ford Motor; Α Η μείωση των μισθών Β Η γραμμή παραγωγής Γ Η ενσωμάτωση των γυναικών στο εργατικό προσωπικό Δ Η παραχώρηση διαλείμματος μίας ώρας στους εργάτες 03 Περιεχόμενα + Ερευνητικό Quiz Στήριξη στην Έρευνα 04 Βραδιά του Ερευνητή 05 Συνέντευξη με τον Δρ Μάριο Πολυκάρπου - για την Δράση IC0806 του Προγράμματος COST 07 Μέτρα Στήριξης για Συμμετοχή στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο 07 8η Κοινή Πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ERA-NET CORNET II 08 Αποτελέσματα Διαγωνισμού «Μαθητές στην Έρευνα - ΜΕΡΑ » 10 Αποτελέσματα Διαγωνισμού «Τεχνολογία και Καινοτομία στην Εκπαίδευση - ΤΕΚΕ » 12 Αποτελέσματα Διαγωνισμού «Φοιτητές στην Έρευνα - ΦΟΙΤΩ » Ποιο ποσοστό του πληθυσμού της γης ζει με επίδομα κάτω των 2 δολαρίων τη μέρα; Α 50% Β 25% Γ 10% Δ 2% Ορθή Απάντηση: B Ορθή Απάντηση: A ΥΨΙΠΕΤΗΣ Περιοδική Έκδοση του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας Τεύχος 26 Ιούλιος - Αύγουστος 2009 Υπεύθυνος Σύνταξης-Επιμέλεια Ύλης: Έλενα Πουλλή Στο Τεύχος 26 συνεργάστηκαν: Σέπου Καλυψώ, Αντωνίου Λεωνίδας, Παρασκευά Μαριλένα, Χριστοφόρου Άννα Μαρία, Δημητριάδης Μάριος, Θεοχάρους Χριστάκης, Σεργίδου - Λοίζου Ιωάννα, Γαβριήλ Ελεάνα, Μακρή Κωνσταντίνα, Καρή Κατερίνα, Πορτοκαλλίδης Μαρίνος, Νικολαίδου Κάτια, Τσούμπανου Λίνα Σχεδίαση και Παραγωγή Εντύπου: D-Tales Design Studio Ltd Yψιπέτης: ύψι + πέτομαι: που πετά ψηλά / [μτφ] που εκφράζει υψηλές έννοιες Αφιέρωμα 13 Οικονομική Κρίση 16 Η Μεγάλη Ύφεση του Το Επόμενο Βήμα - Γιατί οι κρίσιμοι καιροί οδηγούν σε μεγάλες ιδέες 19 Δρ Ανδρέας Χαραλάμπους 20 Δρ Μιχάλης Μιχαήλ Ευρωπαϊκές Ευκαιρίες 21 Ευρωπαϊκό Έργο NET4SOCIETY 21 Κοινή Ιστοσελίδα για Παρουσίαση των Προγραμμάτων Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο, Πρόγραμμα Πλαίσιο «Ανταγωνιστικότητα και Καινοτομία» και «Διαρθρωτικά Ταμεία» 22 Ευρωπαϊκό Έργο URBAN-NET 23 Ευρωπαϊκά Επιχειρηματικά Βραβεία Πρόγραμμα «Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών - Πρόγραμμα Υποστήριξης Πολιτικής» 24 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα COST - Νέες Δράσεις 25 EUREKA - Έργα που Επιθυμούν Διεύρυνση του Δικτύου Συνεργατών Αποτελέσματα Έρευνας 27 Πρόγραμμα ΚΥΠΡΟΓΕΥΣΗ - Ιστοσελίδα Κυπριακών Τροφίμων & Ποτών 30 Επιδημιολογική Έρευνα για το Ποσοστό της Παχυσαρκίας και του Υπερβάλλοντος Βάρους στην Κύπρο και Διαπίστωση των Διατροφικών Συνηθειών του Κύπριου Πολίτη Ημερολόγιο Ερευνητή 32 Το Ημερολόγιο του Ερευνητή 35 Συνέδρια - Ημερίδες - Εκδηλώσεις Ευρωπαϊκό Κέντρο Επιχειρηματικής Στήριξης Κύπρου 36 Χρηματοδότηση Συμμετοχής σε Ημερίδες Μεταφοράς Τεχνολογίας του Δικτύου Enterprise Europe Network 38 Προσφορές Τεχνολογίας 38 Έρευνα για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις - Νέα Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων 39 Ημερίδες Μεταφοράς Τεχνολογίας 40 Προσφορές Τεχνολογίας 55 Αναζητήσεις Τεχνολογίας 60 Διάσημοι Ερευνητές 60 Καρλ Μαρξ

4 420X600 POSTER E-NIGHT final converted.indd 1 7/27/09 12:28:27 PM Στήριξη στην Έρευνα ΣΕΛΙΔΑ 04 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ 2009 e- N I G H T Κατά τη διάρκεια της Εκδήλωσης θα λειτουργήσει εκθεσιακός χώρος όπου εκπρόσωποι ακαδημαϊκών, εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων θα ενημερώνουν το κοινό για διάφορα επιστημονικά θέματα σε σχέση με τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Θα δίνεται ακόμα η ευκαιρία στο κοινό να συμμετέχει σε διάφορες διαδραστικές δραστηριότητες όπως: Ασύρματα και Ρομποτικά Δίκτυα Αισθητήρων Προσοχή, Συναίσθημα και Φύλο στην Επικοινωνία Ανθρώπων με Συνανθρώπους και Μηχανές Γεωργία Ακριβείας - Μετάδοση και Διάδοση Πληροφοριών στη Γεωργία Εξερευνώ τις Αισθήσεις μου και Αλληλεπιδρώ με την Τεχνολογία Τρισδιάστατα Πρόσωπα και Εφαρμογές Μικρό Φουσκωτό Αερόστατο Σύστημα Πολλαπλής Αφής Interactive Robotic Portrait Maker Formula 01: Supercomputers@home Παράλληλα, οι επισκέπτες της Εκδήλωσης θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τον μαγευτικό κόσμο της Αστρονομίας, καθώς η Αστρονομική Εταιρεία Κύπρου θα διαθέσει τηλεσκόπια και θα ενημερώνει το κοινό για θέματα ερασιτεχνικής αστρονομίας και διαστήματος, ενώ στην «Ευρωπαϊκή Γωνιά» θα υπάρχει διαγωνισμός γνώσεων, υλικό με έμφαση στην Ευρωπαϊκή διάσταση της εκδήλωσης καθώς και δωράκια από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας. Το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας διοργανώνει στην Κύπρο, για τέταρτη συνεχή χρονιά, την Εκδήλωση «Βραδιά του Ερευνητή», στα πλαίσια ειδικής πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με επίκεντρο τους ερευνητές, στις 25 Σεπτεμβρίου 2009 στην Κρατική Έκθεση Κύπρου. Το θέμα της φετινής Εκδήλωσης στην Κύπρο θα είναι οι «Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών» αφού οι Τεχνολογίες αυτές έχουν εφαρμογές στην καθημερινή μας ζωή. Συνεργάτες του Ιδρύματος στη διοργάνωση της Εκδήλωσης θα είναι το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Frederick, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, ενώ στην εκδήλωση θα συμμετέχουν ερευνητές και από άλλους Ερευνητικούς Οργανισμούς. Ο θεσμός της «Βραδιάς του Ερευνητή» έχει καθιερωθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο από το 2005 και στοχεύει κυρίως στο να φέρει το ευρύ κοινό, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, μορφωτικού ή κοινωνικού επιπέδου κοντά στους ερευνητές για να κατανοήσει ότι πρόκειται για απλούς, κοινούς ανθρώπους, οι οποίοι προσφέρουν μέσω του έργου τους στην κοινωνία του τόπου τους και της Ευρώπης. Οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν την ίδια μέρα και ώρα σε όλες τις χώρες που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία αυτή. Στα πλαίσια της Εκδήλωσης θα πραγματοποιηθεί Τελετή Βράβευσης μαθητών, φοιτητών και ερευνητών οι οποίοι έχουν διακριθεί στους Διαγωνισμούς Έρευνας του Ιδρύματος «Μαθητές στην Έρευνα - ΜΕΡΑ», «Φοιτητές στην Έρευνα - ΦΟΙΤΩ», «Τεχνολογία και Καινοτομία στην Εκπαίδευση - ΤΕΚΕ», αλλά και στο Διαγωνισμό Έρευνας «Νίκος Συμεωνίδης». Ο Διαγωνισμός αυτός έχει καθιερωθεί σε ετήσια βάση εις μνήμη του πρώτου Γενικού Διευθυντή του Ιδρύματος κ. Νίκου Συμεωνίδη για αναγνώριση της συνεισφοράς του στον τομέα της έρευνας. Στην Τελετή Βράβευσης θα βραβευθούν επίσης οι νικητές των τριών κατηγοριών του Διαγωνισμού Αφίσας «Δημιούργησε την Αφίσα για την Βραδιά του Ερευνητή 2010!». Παράλληλα, θα λειτουργήσουν έκθεση Αφισών και έκθεση Τεχνολογίας και Καινοτομίας, όπου θα παρουσιάζονται τα έργα που διακρίθηκαν αντίστοιχα στους Διαγωνισμούς Αφίσας και «Τεχνολογίας και Καινοτομίας στην Εκπαίδευση». Το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας προσκαλεί όλους, μικρούς και μεγάλους, να συμμετάσχουν στις δραστηριότητες της Εκδήλωσης «Βραδιά του Ερευνητή 2009» συντροφιά με τους Κύπριους ερευνητές. Η Εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Εξοχότατου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια, και θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή, 25 Σεπτεμβρίου 2009, μεταξύ των ωρών 18:00-24:00, στην Κρατική Έκθεση Κύπρου, στη Λευκωσία. Περισσότερες πληροφορίες: Άννα Μαρία Χρυσοστόμου, amchristoforou@research.org.cy Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας

5 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 05 Στήριξη στην Έρευνα ΣΥΝEΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΡ ΜAΡΙΟ ΠΟΛΥΚAΡΠΟΥ Καθηγητή και Πρόεδρο του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Πανεπιστήμιο Κύπρου - για την Δράση IC0806 του Προγράμματος COST Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα European Co-operation in the Field of Scientific and Technical Research, ευρύτερα γνωστό ως COST, ιδρύθηκε το 1971 με στόχο την δημιουργία πλαισίου συνεργασίας μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών, στον τομέα της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας. Η Κύπρος συμμετέχει στο Πρόγραμμα ως παρατηρητής από το 1996 και από το Μάιο του 1999 ως πλήρες μέλος. Το Πρόγραμμα COST έχει εξελιχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα πλαίσια για ερευνητική συνεργασία στην Ευρώπη. Στο Πρόγραμμα εκτός από τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμμετέχουν και οι περισσότερες χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Το Πρόγραμμα COST βασίζεται σε συγκεκριμένες «Δράσεις» που εντάσσονται σε διάφορες θεματικές ενότητες. Η κάθε Δράση, η οποία έχει διάρκεια γύρω στα 4 χρόνια, αποτελεί δίκτυο συνεργασίας συντονισμένης έρευνας σε θέματα που ενδιαφέρουν ερευνητές / ερευνητικές ομάδες από τουλάχιστον 5 διαφορετικές χώρες μέλη του COST. Το Πρόγραμμα χρηματοδοτεί συναντήσεις μεταξύ ερευνητών στα πλαίσια των προκαθορισμένων Δράσεων. Μέσα από τις συναντήσεις αυτές παρέχεται η δυνατότητα σε Κύπριους επιστήμονες να συντονίζουν τις ερευνητικές τους δραστηριότητες με κορυφαίους επιστήμονες του Ευρωπαϊκού χώρου και να ανταλλάζουν τις γνώσεις και εμπειρίες τους. Οι συναντήσεις χρησιμεύουν επίσης στην παρουσίαση ερευνητικών αποτελεσμάτων και στην προετοιμασία κοινών προτάσεων για υποβολή τους σε μεγαλύτερα ευρωπαϊκά και διεθνή ερευνητικά προγράμματα. Η διαχείριση του Προγράμματος και ο συντονισμός της συμμετοχής των Εκπροσώπων της Κύπρου στις διάφορες επιτροπές του προγράμματος έχουν ανατεθεί στο Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας. Ποια είναι τα γενικά στοιχεία της Δράσης IC0806 του Προγράμματος COST, ποιος ο σκοπός της, πόσες χώρες συμμετέχουν στο παρόν στάδιο, ποιο είναι το οικονομικό της εύρος και ποιες είναι οι προγραμματισμένες δραστηριότητες μέχρι την ημερομηνία ολοκλήρωσής της; Το πρόγραμμα ευρωπαϊκής συνεργασίας στην επιστήμη και τεχνολογία, γνωστό ως COST (European Cooperation in Science and Technology), είναι ένα από τα πιο μακροχρόνια και επιτυχή προγράμματα συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλοί ερευνητές από την Κύπρο έχουν λάβει μέρος σε διάφορες δραστηριότητες του Προγράμματος COST. Η Δράση IC0806 με θέμα «Intelligent Monitoring, Control and Security of Critical Infrastructure Systems (IntelliCIS)» ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Ερευνητικού Κέντρου «Κοίος» του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η Δράση IntelliCIS είναι μια από τις νέες δράσεις του Προγράμματος COST στον τομέα Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Information and Communication Technologies -- ICT). Το πρόγραμμα IntelliCIS είναι τετραετούς διάρκειας και ξεκίνησε στις 11 Μαΐου 2009 με τη συμμετοχή ερευνητικών ομάδων από περισσότερες από 20 χώρες. Το οικονομικό εύρος της δράσης υπολογίζεται στα 20 εκατομμύρια ευρώ. Στην πρόσφατη εναρκτήρια συνάντηση του προγράμματος στις Βρυξέλλες, ο Ηλίας Κυριακίδης, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (ΗΜΜΥ) εκλέγηκε Συντονιστής του προγράμματος IntelliCIS (Action Chair). Ο κύριος στόχος του προγράμματος IntelliCIS είναι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ερευνητικού δικτύου συνεργασίας που θα επικεντρώνεται στη μελέτη υποδομών ζωτικής σημασίας και τη δημιουργία αλγόριθμων και μεθόδων βελτίωσης της λειτουργίας τους και αύξησης του επιπέδου ασφαλείας τους. Τα αποτελέσματα του προγράμματος θα έχουν άμεση βιομηχανική εφαρμογή στα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, στα δίκτυα τηλεπικοινωνιών και στα δίκτυα υδροδότησης, με στόχο τη μείωση του κόστους, τη βέλτιστη χρήση των πόρων τους και την μεγαλύτερη ανεκτικότητα σε περίπτωση σφαλμάτων. Στο επίκεντρο είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η ευημερία των πολιτών, τόσο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Πώς έχει προκύψει η ιδέα υποβολής της σχετικής πρότασης στο Πρόγραμμα COST και τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσετε μέσω της συμμετοχής σας στην εν λόγω Δράση; Η ιδέα υποβολής της σχετικής πρότασης στο Πρόγραμμα COST ακολούθησε με τη δημιουργία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου του Ερευνητικού Κέντρου Τεχνολογίας Ευφυών Συστημάτων και Δικτύων «Κοίος», το οποίο καλύπτει ένα εύρος ερευνητικών θεμάτων στο σχεδιασμό και βελτίωση λειτουργίας υποδομών ζωτικής σημασίας, όπως συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, δίκτυα τηλεπικοινωνιών, δίκτυα υδροδότησης, κτλ. Αυτές οι υποδομές μετασχηματίζονται σε έξυπνα δίκτυα με τη χρήση αισθητήρων, υπολογιστικών προγραμμάτων, ηλεκτρονικών υπολογιστών και συστημάτων διαχείρισης και παρακολούθησης. Παρόλο που οι τεχνολογίες αυτές αναπτύσσονται συνεχώς, έχουν φτάσει σε ικανοποιητικό επίπεδο ωριμότητας και μπορούν να προσφέρουν σημαντικά οφέλη έτσι που να επιτευχθεί ο στόχος της πιο αποδοτικής και αξιόπιστης διαχείρισης των υποδομών αυτών.

6 Στήριξη στην Έρευνα ΣΕΛΙΔΑ 06 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΥΝEΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΡ ΜAΡΙΟ ΠΟΛΥΚAΡΠΟΥ [συνέχεια] Μετά από αρκετές συζητήσεις, σκεφτήκαμε ότι υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας ενός πανευρωπαϊκού δικτύου συνεργασίας σε αυτό το τομέα, που θα βοηθήσει στο συντονισμό των διαφόρων δραστηριοτήτων και θα αναπτύξει την επιρροή της Ευρώπης σε αυτό το γρήγορα αναπτυσσόμενο τομέα έρευνας. Στην προσπάθεια μας να βρούμε την πιο κατάλληλη οδό για δημιουργία του εν λόγω δικτύου συνεργασίας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι στο πρόγραμμα COST υπάρχει η ευελιξία που χρειάζεται για να πετύχουμε το στόχο μας. Η συγγραφή της πρότασης ήταν μια ομαδική προσπάθεια των ατόμων του Ερευνητικού Κέντρου «Κοίος». Σε μεγάλο βαθμό τα θέματα που εισηγηθήκαμε είναι παρόμοια με τα ερευνητικά θέματα του ερευνητικού κέντρου. Πιστεύουμε ότι η Δράση IntelliCIS θα βοηθήσει την Ευρωπαϊκή ερευνητική κοινότητα να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα νέο τομέα που γνωρίζει πρωτοφανή πρόοδο. Επιπλέον βοηθά στην καλύτερη δικτύωση του Ερευνητικού Κέντρου «Κοίος» στην Ευρώπη, που είναι σημαντικό για την περαιτέρω ανάπτυξη του. Το νέο ερευνητικό πρόγραμμα θα βοηθήσει επίσης σε μεγάλο βαθμό στην προβολή του Πανεπιστημίου Κύπρου, και της Κύπρου γενικά. Είναι σημαντικό χαρακτηριστικό ερευνητικών ιδρυμάτων ψηλής ποιότητας η ικανότητα να αναλάβουν ερευνητικές πρωτοβουλίες που ανοίγουν νέους διαδρόμους έρευνας για βελτίωση της ποιότητας ζωής. Τυχόν προβλήματα που είχατε αντιμετωπίσει στο στάδιο της ετοιμασίας και υποβολής της σχετικής πρότασης για δημιουργία της Δράσης IC0806 με θέμα «Intelligent Monitoring, Control and Security of Critical Infrastructure Systems». Δεν αντιμετωπίσαμε σημαντικά προβλήματα στο στάδιο ετοιμασίας και υποβολής της σχετικής πρότασης για δημιουργία της Δράσης IntelliCIS. Το πιο σημαντικό μέρος της ετοιμασίας της πρότασης ήταν οι επίμονες συζητήσεις (brainstorming) για το θέμα της πρότασης και το βασικό κίνητρο για την δημιουργία τέτοιου δικτύου συνεργασίας. Μετά που καταφέραμε να πείσουμε τον εαυτό μας, η ετοιμασία και υποβολής της πρότασης κύλησε ομαλά. Ένα σημαντικό μέρος της ετοιμασίας της πρότασης ήταν η δημιουργία αρχικού δικτύου ερευνητών από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες που ενδιαφέρονται για συμμετοχή στην πρόταση. Μετά από αρκετή έρευνα εντοπίσαμε τις πιο δυνατές ερευνητικές ομάδες σε αυτό το τομέα και τις καλέσαμε για συνεργασία. Όταν διαπίστωσαν ότι η προσπάθεια μας ήταν σοβαρή, υπήρξε γενική προθυμία να εμπλακούν στην πρόταση. Η πρόταση πέρασε από διάφορα στάδια. Πρώτα στείλαμε μια σύντομη αρχική πρόταση (pre-proposal). Μας ζητήθηκε να υποβάλουμε ολοκληρωμένη πρόταση (full proposal), όπως και πράξαμε. Όταν περάσαμε και αυτό το στάδιο, καλεστήκαμε σε προσωπική συνέντευξη στις Βρυξέλλες. Θα πρέπει εδώ να ευχαριστήσουμε τους αντιπροσώπους της Κύπρου στο πρόγραμμα COST και στο τομέα ICT για τη σημαντική τους υποστήριξη σε διάφορα στάδια της διαδικασίας. Τι θα συμβουλεύατε τους ερευνητές οι οποίοι θα ήθελαν να εμπλακούν ως συντονιστές Δράσεων του Προγράμματος COST; Η εμπλοκή ερευνητών ως συντονιστές Δράσεων του Προγράμματος COST αλλά και άλλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων είναι μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία. Σίγουρα είναι πιο εύκολη η συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα που συντονίζουν άλλες ερευνητικές ομάδες. Όμως η εμπλοκή ερευνητών ως συντονιστές σε μια ερευνητική προσπάθεια έχει κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα: (1) οι συντονιστές επιλέγουν το θέμα της πρότασης, (2) οι συντονιστές επιλέγουν τους συνεργάτες, και (3) η προβολή και η εμπειρία που αποκτά μια ερευνητική ομάδα ως συντονιστές ερευνητικού προγράμματος βοηθά στην εμπλοκή και σε άλλα συναφή ερευνητικά προγράμματα. Ερευνητές που θα ήθελαν να εμπλακούν ως συντονιστές Δράσεων του Προγράμματος COST όπως και σε άλλα ερευνητικά προγράμματα θα πρέπει να σκεφτούν από όλες τις μεριές το θέμα, το κίνητρο και τους στόχους του ερευνητικού προγράμματος και μετά να προσπαθήσουν να εμπλέξουν ως συνεργάτες τις πιο δυνατές ερευνητικές ομάδες στο θέμα της πρότασης. Λυπούμαι να παρατηρήσω ότι στην Κύπρο χρειάζεται σημαντική αναβάθμιση της διοικητικής υποστήριξης που χρειάζεται για την ανάληψη της ευθύνης συντονιστικού ρόλου σε ερευνητικά προγράμματα. Αρκετοί ακαδημαϊκοί αποφεύγουν να εμπλακούν ως συντονιστές σε ερευνητικά προγράμματα επειδή υπάρχει η έντονη και δικαιολογημένη ανησυχία ότι θα αναγκαστούν να εκτελούν καθήκοντα διοικητικού λειτουργού έρευνας αντί να ασχολούνται με το ερευνητικό μέρος του προγράμματος. Πιστεύω ότι τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα θα πρέπει να δώσουν σημασία σε αυτό το σημείο ώστε να μπορέσουμε σαν Κύπρος να αναλάβουμε πρωταγωνιστικούς ρόλους στην έρευνα. Το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας μπορεί επίσης να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό υποστηρίζοντας και ενθαρρύνοντας την πρόσληψη κατάλληλου διοικητικού προσωπικού σε ερευνητικούς οργανισμούς. Με ποιο τρόπο μπορεί η κυπριακή ερευνητική κοινότητα να επωφεληθεί από το Πρόγραμμα COST; Το Πρόγραμμα COST παρέχει αρκετές ευκαιρίες που μπορεί να επωφεληθεί η κυπριακή ερευνητική κοινότητα. Η δικτύωση των Κύπριων ερευνητών είναι σημαντική για εμπλοκή σε ευρωπαϊκές ερευνητικές ομάδες με στόχο την υποβολή μιας ερευνητικής πρότασης. Το Πρόγραμμα COST παρέχει τέτοιες ευκαιρίες δικτύωσης στον ευρωπαϊκό ερευνητικό χώρο, ιδίως για νέους ερευνητές που χρειάζονται την ευκαιρία να γνωρίσουν και να συνεργαστούν με άλλους ερευνητές της περιοχής τους.

7 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 07 Στήριξη στην Έρευνα Μέτρα Στήριξης για Συμμετοχή στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Η συμμετοχή της ερευνητικής κοινότητας της Κύπρου στα Προγράμματα Πλαίσιο για Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΠΠ) και κυρίως στο 5ο ΠΠ ( ) και 6ο ΠΠ ( ) υπήρξε ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Η επιτυχία των κυπριακών φορέων συνίσταται κυρίως στη συμμετοχή σε σημαντικό αριθμό προτάσεων και έργων και κατ επέκταση στην εξασφάλιση χρηματοδότησης για εκπόνηση ερευνητικών έργων σε συνεργασία με άλλους ευρωπαϊκούς φορείς. Η ενθάρρυνση της συμμετοχής κυπριακών φορέων σε δραστηριότητες του 7ου ΠΠ αποτελεί προτεραιότητα τόσο της Κυπριακής Κυβέρνησης όσο και του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ). Για το σκοπό αυτό, το ΙΠΕ στα πλαίσια του Προγράμματος «Μέτρα Υποστήριξης Διεθνούς Δικτύωσης» (ΜΕΤΡΑ), του Άξονα V «Ανάπτυξη Διεθνούς Δικτύωσης και ς» της ΔΕΣΜΗΣ Προγραμμάτων για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία , έχει συμπεριλάβει τρεις Δράσεις ώστε να δώσει επιπρόσθετο κίνητρο στους κυπριακούς φορείς για συμμετοχή σε δραστηριότητες του 7ου ΠΠ. Η Δράση «Συμπληρωματική Χορηγία», αφορά στην υιοθέτηση ενός μέτρου που χρησιμοποιείται ευρέως στο διεθνή χώρο, γνωστό με τον όρο «Matching Funds», έτσι ώστε να δώσει επιπρόσθετο κίνητρο στους ερευνητικούς φορείς του τόπου να συμμετέχουν σε δραστηριότητες του 7ου ΠΠ. Το κίνητρο αυτό συνδυάζει την απόδοση, σε επίπεδο συμμετοχής και εξασφάλισης κονδυλίων, των ερευνητικών φορέων της Κύπρου στο 7ο ΠΠ, Δικαιούχοι να υποβάλουν αίτηση είναι Ερευνητικοί / Ακαδημαϊκοί Οργανισμοί και Κοινωφελείς Οργανισμοί του Δημόσιου Τομέα. Η Δράση «Συμμετοχή σε Προτάσεις του 7ου ΠΠ» στοχεύει στην ενίσχυση κυπριακών φορέων να συμμετέχουν σε προτάσεις έργων του 7ου ΠΠ. Επιπρόσθετα, στοχεύει στην ενθάρρυνση ερευνητών της Κύπρου να αναλάβουν την πρωτοβουλία συντονισμού πανευρωπαϊκών δικτύων που επιθυμούν να υποβάλουν πρόταση ερευνητικού έργου στο 7ο ΠΠ. Δικαιούχοι να υποβάλουν αίτηση είναι Ερευνητικοί / Ακαδημαϊκοί Οργανισμοί, Επιχειρήσεις και Κοινωφελείς Οργανισμοί. H Δράση «ΙΔΕΕΣ - 2η Ευκαιρία» στοχεύει στην ενθάρρυνση της συμμετοχής νέων ερευνητών της Κύπρου στις Προσκλήσεις «Χορηγία Εκκίνησης» (Starting Grants) του Ειδικού Προγράμματος «ΙΔΕΕΣ» (IDEAS) του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (European Research Council) και κατ επέκταση στη διεύρυνση των δραστηριοτήτων πρωτοποριακής έρευνας διεθνούς επιπέδου στην Κύπρο. Ανάδοχος Φορέας ενός έργου μπορεί να είναι Ερευνητικός / Ακαδημαϊκός Οργανισμός ή Επιχείρηση ή Κοινωφελής Οργανισμός. Περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αντλήσουν από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Περισσότερες πληροφορίες: Λίνα Τσούμπανου, ltsoumpanou@research.org.cy Άννα Μαρία Χριστοφόρου, amchristoforou@research.org.cy Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Ανακοίνωση 8ης Κοινής Πρόσκλησης του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ERA-NET CORNET ΙΙ Η Συλλογική Έρευνα (ΣΕ) είναι η έρευνα που εκτελείται προς όφελος μιας ευρείας ομάδας επιχειρήσεων με κοινούς στόχους και επιδιώξεις. Οι στόχοι είναι συχνά προανταγωνιστικοί και δύναται να σχετίζονται με την ανάπτυξη και την προετοιμασία τεχνικών κανόνων και προτύπων που ικανοποιούν νέες κλαδικές νομοθετικές ρυθμίσεις όπως π.χ νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις, νομοθετικές ρυθμίσεις για βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου υγείας και ασφάλειας στην εργασία, κτλ. Η ΣΕ μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την αναζήτηση βελτιωμένων διαδικασιών ή υλικών ευρείας εφαρμογής καθώς επίσης και την αναζήτηση βελτιωμένων διαδικασιών ή υλικών για την εφαρμογή σε ένα συγκεκριμένο βιομηχανικό κλάδο. Οι βασικοί στόχοι της ΣΕ είναι η εμπλοκή όσο το δυνατό περισσότερων ΜΜΕ σε βιομηχανική έρευνα αποσκοπώντας την αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσω της απόκτησης πρόσβασης σε εξειδικευμένη γνώση και ερευνητικά αποτελέσματα τα οποία μπορούν να τύχουν αξιοποίησης. Κατά συνέπεια, η συλλογική έρευνα μπορεί να ενισχύσει την τεχνολογική βάση κάποιου συγκεκριμένου βιομηχανικού τομέα σε μία ορισμένη γεωγραφική περιοχή και να συνδράμει σημαντικά στην τεχνολογική αναβάθμιση του κλάδου και την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς του. Η 8η Κοινή Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων για Έργα Συλλογικής Έρευνας του Ευρωπαϊκού Έργου ERA-NET COR- NET ΙΙ έχει ανακοινωθεί στις 3 Αυγούστου 2009 με καταληκτική ημερομηνία υποβολής προτάσεων τις 30 Οκτωβρίου Το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας, μέσω της συμμετοχής του στην 8η Κοινή Πρόσκληση του CORNET II, στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των Συνδέσμων Επιχειρήσεων και κατ επέκταση των κυπριακών επιχειρήσεων για την ανάγκη εμπλοκής τους σε έργα Συλλογικής Έρευνας προς επίλυση κοινών τους τεχνολογικών προβλημάτων και εξυπηρέτηση κοινών ερευνητικών αναγκών, καθώς και στην ανάπτυξη ερευνητικής συνεργασίας μεταξύ της επιχειρηματικής και ερευνητικής κοινότητας και της δικτύωσης των τοπικών φορέων με αντίστοιχους φορείς στο εξωτερικό. Για το σκοπό αυτό το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας στα πλαίσια του Προγράμματος CORNET II, έχει ανακοινώσει την Πρόσκληση υποβολής προτάσεων «ΚΟΙΝΑ/CORNET II/0809» με συνολικό προϋπολογισμό ύψους Ευρώ για τη χρηματοδότηση Κυπριακών Φορέων σε προτάσεις CORNET II. Για την υποβολή Προτάσεων, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να συμβουλεύονται την Πρόσκληση με κωδικό «ΚΟΙΝΑ/CORNET II/0809» και τα «Έντυπα E.V-CORNET II» τα οποία βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας. Περισσότερες πληροφορίες: Κάτια Νικολαϊδου, knicolaidou@research.org.cy Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας

8 Στήριξη στην Έρευνα ΣΕΛΙΔΑ 08 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ «ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ - ΜΕΡΑ » Στα πλαίσια του Προγράμματος «Καλλιέργεια Ερευνητικής και Καινοτομικής Κουλτούρας» της «Δέσμης Προγραμμάτων του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία 2008», προκηρύχθηκε το Δεκέμβριο 2008 από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Διαγωνισμός «Μαθητές στην Έρευνα - ΜΕΡΑ» για το Σχολικό Έτος Οι 37 Ερευνητικές Εργασίες που υλοποιήθηκαν, αξιολογήθηκαν σύμφωνα με τις διαδικασίες αξιολόγησης του Διαγωνισμού, από Επιστημονική Επιτροπή Αξιολόγησης. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης παρουσιάζονται στους Πίνακες που ακολουθούν. Η Τελετή Βράβευσης προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί στις 25 Σεπτεμβρίου 2009, στα πλαίσια της Εκδήλωσης για τη «Βραδιά του Ερευνητή 2009», που θα γίνει στην Κρατική Έκθεση. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/16 Η Αλλαγή του Δημογραφικού Χαρακτήρα του Αγίου Δομετίου: Προβλήματα και Προοπτικές Ευριδίκη Χριστοδούλου, Αθηνά Ζίττη, Αντρέας Χριστοδούλου, Γεωργία Καϊάφα, Νικόλας Αντρέου Γ Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δομετίου 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/27 Τα Χαρακτηριστικά του Αποτελεσματικού Εκπαιδευτικού Μέσα από τα Μάτια των Μαθητών Αντρέας Ηλιάδης, Γιώργος Ινιάτης, Κωνσταντίνος Κίκιλλος, Πέτρος Κουλλίνος, Κορνήλιος Κυριακίδης, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Βλαντ Μπαρισιένσκι, Άγγελος Σιδεράς, Σόλων Χαμάλης, Χαράλαμπος Χαραλάμπους, Άννα Βασιλείου, Αγγέλα Ευριπίδου, Μαριάνθη Κουπεπίδου, Μαρία Κυράτζιη, Μαρία Κυριάκου, Σιμόνη Κυριάκου, Στέλλα Κωνσταντινίδου, Ευαγγελία Παναγιώτου, Λουίζα Πίττα, Ραφαήλια Τσιρίδου, Δωροθέα Χ Θωμά, Ελεονώρα Χ Θωμά, Ειρήνη Χ Σοφοκλέους, Σοφία Χρίστου, Αντρέας Χριστοφόρου Στέφανη Παπαθανασίου Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου Στροβόλου 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/04 Εκτόνωση Εντάσεων Μέσα από τη Λογοτεχνιία και την Αφήγηση Θεοδόσης Αλεξάνδρου, Παναγιώτης Αριστείδου, Νικόλας Έλληνας, Ευτύχιος Καραγιώργης, Ανδρέας Κουκκουλλής, Αργύρης Πέτρου, Βαγγέλης Τσιουρτής, Αλέξανδρος Φοίβου, Διογένης Χριστιανίδης, Άντρια Αντρέου, Μαρία Ασλαμαζίδου, Ναταλία Ζιλφίδου, Ευγενία Θωμαδάκη, Σταυριάνα Κρασιά, Χριστίνα Μελικίδου, Κωνσταντίνα Μιχαηλίδου, Αντωνία Παναγιώτου, Θεοδώρα Πέτρου, Λευκή Χρίστου, Θέλμα Χριστοφίδου Β Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δομετίου Κ.Β Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΜΕΡΑ/1108/07 Μοντέλο Επικοινωνίας για Διαιτητές και Διαμεσολαβητές Μαθητές Μάριους Κωνσταντίν Βιορέλ, Θεόδωρος Γεωργίου, Ανδρέας Γρηγοριάδης, Κωνσταντίνος Δουμανίδης, Γιώργος Καζδάλης, Χρίστος Μανίδης, Γιάννης Μητσόπουλος, Αλέξανδρος Ορφανίδης, Παναγιώτης Παναγιώτου Μόδεστος Παπαπέτρου, Γεωργία Αργυρίδου, Τίνα Γκουροβάνοβα, Ναυσικά-Νικόλ Κοιλανιώτου, Άρτεμις Κριμπά, Χρυστάλλα Μαλιδέλλη, Αναστασία Παρασκεβίδη Όλγα Πόποβα Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αντωνίου Β ΕΠΑΙΝΟΣ

9 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 09 Στήριξη στην Έρευνα ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/06 Οι Πεποιθήσεις των Μαθητών/ τριων του Γυμνασιακού Κύκλου των Σχολών Πασκάλ για το Μάθημα της Επιστήμης και τη Διδασκαλία του Φρόσω Κυπριανού, Νικόλας Λαζαρίδης, Μαρία Χατζηγεωργίου, Άννα-Μαρία Νεοφύτου, Σοφοκλής Κυπριανού Αγγλική Σχολή Πασκάλ Λευκωσίας 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/05 Χρήση Ηλιακής Ενέργειας στα Σχολεία Γιάννης Ιωνάς, Ειρήνη Συκοπετρίτου, Γεωργία Φιλίππου, Μαριλένα Χατζηπροδρόμου, Ραφαέλα Κουλία Γυμνάσιο Βεργίνα 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/28 Τα Εσπερινά Γυμνάσια ως Φορείς Κοινωνικής Συνοχής Αγαθοκλής Κατέκκος, Παναγιώτης Παρασκευά, Ανδρέας Χριστοδουλίδης Πένυ Χριστοδούλου Εσπερινό Γυμνάσιο Λάρνακας 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/38 Διερεύνηση των Βραχυπρόθεσμων και Μακροπρόθεσμων Επιτώσεων του Υδατικού Προβλήματος της Κύπρου Τόσο στα Φυσικά Οικοσυστήματα Όσο και στους Ανθρώπους Σοφία Καλανίδου, Ελεωνόρα Μιχαηλίδου, Κυριακή Καβάζη, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, Έμιλυ Ιακωβίδου Γυμνάσιο Καθολικής Λεμεσός Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΜΕΡΑ/1108/13 Τα Πιστεύω των Μαθητών μας για το Σχολικό Φυσικό Περιβάλλον Αναστάσιος Κουννής, Κωνσταντίνα Καραγιώργη, Αλεξάνδρα Παπακωνσταντίνου, Κωνσταντίνος Χατζηκώστας Γυμνάσιο Βεργίνα Β ΕΠΑΙΝΟΣ ΛΥΚΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/39 Η Ανακύκλωση στα Νοικοκυριά της Περιοχής Αποστόλου Ανδρέα και Κάτω Πολεμιδιών στη Λεμεσό Χριστόφορος Κωνσταντίνου Χριστόδουλος Μενελάου Στέφανη Τυλληρίδου Στέφανη Χατζηπέτρου Κάλια Θεοδώρου Λύκειο Αγίου Ιωάννη 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ και δυνατότητα αποστολής τριών μαθητών στο LIYSF 2009 (29 Ιουλίου - 12 Αυγούστου 2009) ΜΕΡΑ/1108/30 Έλεγχος Κοσμημάτων που Κυκλοφορούν στην Αγορά αν Περιέχουν το Απαγορευμένο Στοιχείο Νικέλιο που Προκαλεί Δερματικά Προβλήματα και Έρευνα στην Κυπριακή Κοινωνία αν Υπάρχει η Κατάλληλη Ενημέρωση και Ευ αισθησία Ανδρέας Χατζηχαραλάμπους Ηλέκτρα Παντελή Σωτήρης Κυριάκου Ελένη Λοϊζίδου Μαρία Γεωργίου Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/34 Τρόποι Βελτίωσης της Ποιότητας του Αέρα στις Σχολικές Αίθουσες Διδασκαλίας Μαρία Αγγελή Δήμητρα Μάνου Σοφία Βαττή Δάφνη Σείσου Αργύρης Θεοφάνους Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΡΑ/1108/31 Μελέτη και Έλεγχος Κυπριακού Ελαιολάδου Αντρέας Φιλίππου Σταύρος Ελευθερίου Πέτρος Ξενοφώντος Ελένη Ευτυχίου Αντρέας Πασχαλίδης Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΜΕΡΑ/1108/41 Πρακτικά Προβλήματα Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες και Εξεύρεση Καινοτόμων Τεχνολογικών Τρόπων Επίλυσης Άννα Παναγιώτου Χριστόδουλος Πασκοττής Αφροδίτη Παπαϊωάννου Θεανώ Φλωρίδη Ελένη Αττούνα Λύκειο Ιδαλίου Β ΕΠΑΙΝΟΣ

10 Στήριξη στην Έρευνα ΣΕΛΙΔΑ 10 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΤΕΚΕ » Στα πλαίσια του Προγράμματος «Καλλιέργεια Ερευνητικής και Καινοτομικής Κουλτούρας» της «Δέσμης Προγραμμάτων του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία 2008», προκηρύχθηκε το Δεκέμβριο 2008 από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, ο Διαγωνισμός «Τεχνολογία και Καινοτομία στην Εκπαίδευση ΤΕΚΕ» για το Σχολικό Έτος Οι Δηλώσεις Συμμετοχών και ακολούθως οι 33 Τεχνικές Μελέτες και οι Κατασκευές που υλοποιήθηκαν, αξιολογήθηκαν σύμφωνα με τις διαδικασίες αξιολόγησης του Διαγωνισμού, από Επιστημονική Επιτροπή Αξιολόγησης, η οποία αποτελείτο από εκπρόσωπο του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας και εκπροσώπους των τριών βαθμίδων (Δημοτική, Μέση Γενική και Μέση Τεχνική) του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, οι ομάδες μαθητών παρουσίασαν ενώπιον της Επιτροπής τις κατασκευές τους. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης παρουσιάζονται στους Πίνακες που ακολουθούν. Η Τελετή Βράβευσης προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί στις 25 Σεπτεμβρίου 2009, στα πλαίσια της Εκδήλωσης για τη «Βραδιά του Ερευνητή 2009», που θα γίνει στην Κρατική Έκθεση. Οι βραβευμένες κατασκευές θα εκτεθούν. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ / ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΝΟΜΑ/ΤΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΩΝ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/16 «Σύστημα Αυτόματης Στέγασης Ανοικτού Σχολικού Χώρου για Προστασία από τις Καιρικές Συνθήκες (Ήλιος, Βροχή) που θα Διευκολύνει τη Διεξαγωγή Μαθημάτων (Γυμναστικής) και Σχολικών Εκδηλώσεων» Β Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δομετίου ΚΒ Ιάσονας Θεμιστοκλέους, Ραφαηλία Σκουτέλλα, Στυλιάνα Ηλία 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/29 «Χτίζοντας Πάνω στην Παράδοση (Παραδοσιακή Βιοκλιματική Κατοικία με Σύγχρονες Καινοτόμες Μεθόδους)» Δημοτικό Σχολείο Πύλας Δαμιανός Παππάς, Θεοδώρα Παππά, Κανάρης Παππάς 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/36 «Ρομπότ» Α Δημοτικό Σχολείο Μακεδονίτισσας Μάριος Καμαρίτης, Σταύρος Γεωργίου Χάρης Ηρακλέους, Νίκος Παύλου Βασίλης Κυβερνήτης 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/47 «Το Πρώτο Κυπριακό Διαστημόπλοιο» Δημοτικό Σχολείο Αγίας Νάπας Γιάννης Σκαμπίλης, Παναγιώτης Κωνσταντίνου, Λούκας Μάγου Παύλος Πιτσιρής, Ιάσονας Ιωάννου Χάρης Παπαδόπουλος Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1o ΒΡΑΒΕΙΟ Β ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ (ΚΒ) ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΕΓΑΣΗΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1o ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑΣ ΣΥΣΚΕΥΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ / ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΝΟΜΑ/ΤΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΩΝ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/48 «Παραγωγή Νερού από την Ατμόσφαιρα Χρησιμοποιώντας Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας» Γυμνάσιο Μακεδονίτισσας Βαγγέλης Παπαντάκος, Μαρία Λοϊζου Μυρτώ Αναστασιάδου, Παναγιώτης Ροδοσθένους, Πηνελόπη Λοϊζου 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/01 «Κινούμενη Μαριονέτα» Περιφερειακό Γυμνάσιο Κιτίου Ανδρέας Σωτηρίου, Αντωνία Μιχαηλίδου, Χαρά Μαυροχάννα Γιώργος Χριστοφόρου, Άννα Φιλίππου 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ

11 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 11 Στήριξη στην Έρευνα ΛΥΚΕΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ / ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΝΟΜΑ/ΤΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΩΝ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/42 «Σχεδιασμός και Κατασκευή Οικολογικού Κινητήρα Τύπου Turbo Jet» Λύκειο Βεργίνα Αριστείδης Κωστέας, Νίκος Παρασκευάς 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/15 «Αυτοματοποιημένο Σύστημα Συλλογής Πλαστικών Φιάλων Νερού και Εξοικονόμησης Νερού» Ιδιωτική Ελληνική Σχολή ΦΟΡΟΥΜ Χρίστος Κούππας, Φοίβος Πογιάς Κωνσταντίνος Κάκας, Ιάκωβος Φλωρίδης, Ανδρέας Ττάκκας 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/02 «Καινοτομίες σε Κατοικία» Λύκειο Αγίου Γεωργίου Λακατάμειας Γιάννα Χατζηκωστή, Ελένη Χριστοδούλου, Άντρη Κουναπή Χαράλαμπος Σπανός, Αλέξαντρος Καραολιάς 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/17 «Ηλεκτρονικός Υπολογιστής με τα «Extra» του Ελληνικό Ιδιωτικό Γυμνάσιο - Λύκειο «ΟΛΥΜΠΙΟΝ» Αντρέας Λαμπιδονήτης, Κωνσταντίνος Γεωργίου, Νικολέττα Νικολάου Θέκλη Αναστασίου, Γιώργος Τσιαπίνης 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/45 «Κατασκευή Βρεφικής Κούνιας» Λύκειο Γεροσκήπου Ανδρέας Πολυδώρου, Χρίστος Γεωργίου, Αυγουστίνα Ευθυμιάδου Ευριπίδης Δρυμιώτης, Μιχάλης Αντωνίου Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/35 «Καινοτομικό Μοντέλο Σύγχρονης Βιομηχανικής Μονάδας Παραγωγής Σουτζιούκου» Λύκειο Αρχαγγέλου «Απόστολος Μάρκος» Μιχάλης Χριστοφή, Κωνσταντίνος Γεωργίου ΕΥΦΗΜΟΣ ΜΝΕΙΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/27 «Εξοικονόμηση Ενέργειας στην Χρήση Ζεστού Νερού» Λύκειο Ιδαλίου Παναγιώτης Τάκη, Φρίξος Καλλένος ΕΥΦΗΜΟΣ ΜΝΕΙΑ ΛΥΚΕΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1o ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ TURBO JET ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1o ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ & ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ/ ΑΥΓΟΡΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ / ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΝΟΜΑ/ΤΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΩΝ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/31 «Παθητικό Ηλιακό Σύστημα Θέρμανσης Θερμοκηπίων» Τεχνική και Γεωργική Σχολή Αμμοχώστου Αυγόρου Ανδρέας Παναγιώτου, Ιωσήφ Ιωσήφ, Αρτέμης Αρτεμίου, Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/30 «ΦΑΕΘΩΝ: Το Άρμα του Ήλιου (Ηλιακό Αυτοκίνητο)» Τεχνική και Γεωργική Σχολή Αμμοχώστου Αυγόρου Ανδρέας Παναγιώτου, Ιωσήφ Ιωσήφ Μάριος Γιαννούκκος, Ζαχαρίας Αντρέου, Κυπριανός Τσόκκος 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΤΕΚΕ/1108/44 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας με τη Χρήση Stirling Engine» Α Τεχνική Σχολή Λεμεσού Μιχάλης Μπύρρος, Νεόφυτος Πάφιος, Μιχάλης Λοϊζου Α ΕΠΑΙΝΟΣ Περισσότερες πληροφορίες: Ιωάννα Σεργίδου-Λοΐζου, iloizou@research.org.cy Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας

12 Στήριξη στην Έρευνα ΣΕΛΙΔΑ 12 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ «ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ - ΦΟΙΤΩ» Στα πλαίσια του Προγράμματος «Καλλιέργεια Ερευνητικής και Καινοτομικής Κουλτούρας» της «Δέσμης Προγραμμάτων του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία 2008», προκηρύχθηκε το Δεκέμβριο 2008 από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας, ο Διαγωνισμός «Φοιτητές στην Έρευνα - ΦΟΙΤΩ» για το Ακαδημαϊκό Έτος Η καταληκτική ημερομηνία υποβολής ερευνητικών εργασιών ήταν η 29η Μαΐου Υποβλήθηκαν συνολικά 26 ερευνητικές εργασίες και προωθήθηκαν για αξιολόγηση οι 25 οι οποίες τηρούσαν τις προδιαγραφές σύμφωνα με την Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων του Διαγωνισμού. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης παρουσιάζονται στους Πίνακες που ακολουθούν. Η βράβευση των νικητών θα πραγματοποιηθεί στις 25 Σεπτεμβρίου 2009, στα πλαίσια της Εκδήλωσης για τη «Βραδιά του Ερευνητή 2009», που θα γίνει στην Κρατική Έκθεση. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α - ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΙ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ/ΡΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/17 The Reactions of Some Sulfonium Ylids, Sulfimides and Sulfoxides with 1,2,3-dithiazoles Αντρέας Καλογήρου Πανεπιστήμιο Κύπρου 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/24 Ανάπτυξη Ολοκληρωμένου Συστήματος Πολλαπλής Αφής για Περιήγηση στα Τείχη της Λευκωσίας Μελίνος Αβερκίου Πανεπιστήμιο Κύπρου 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/01 A Structure Activity Relationship Study of 6-Aminobenzotriazinones:New Amyloid-β Aggregation Inhibitors (Alzheimer s Disease) Μαρίνα Δημητριάδη Πανεπιστήμιο Κύπρου 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/06 Σχεδιασμός Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ηλιακή Θερμική στην Κοινότητα Αγίας Βαρβάρας στην Επαρχία Πάφου Μηνάς Σταυρινίδης Πανεπιστήμιο Κύπρου Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/16 Αναλυτικές και Ημι-Αναλυτικές Λύσεις Ροών Ρευστών με Ιξώδες Εξαρτώμενο από την Πίεση Άννα Καλογήρου Πανεπιστήμιο Κύπρου Β ΕΠΑΙΝΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β - ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΙ ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ/ΡΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/07 Σχεδιασμός και Ερευνητική Εγκυροποίηση Διδακτικού Υλικού για Κατανόηση της Διάκρισης και των Σχέσεων Μεταξύ Επιστήμης και Τεχνολογίας από Μαθητές χρονών Ροδοθέα Χατζηλουκά Πανεπιστήμιο Κύπρου 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/13 Investigation of the Putative Role of micrornas in the Regulation of COL4A3 Expression Εύη Τουβάνα Πανεπιστήμιο Κύπρου 2ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/26 Ανάπτυξη της Ικανότητας Μαθητών Στ τάξης Δημοτικού Σχολείου να Διαχειρίζονται την Αβέβαιη και Υποκειμενική Πτυχή των Επιστημονικών Ισχυρισμών στο Πλαίσιο ενός Επίκαιρου Κοινωνικοεπιστημονικού Ζητήματος Γεωργία Μιχαήλ Πανεπιστήμιο Κύπρου 3ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/03 Υπερμεσικά Συστήματα Εξατομίκευσης Περιβαλλόντων η-μάθησης Μάριο Belk Πανεπιστήμιο Κύπρου Α ΕΠΑΙΝΟΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ/ΦΟΙΤΩ/ 1108/08 Spatial memories for Iconic Representations vs.linguistic Descriptions: Testing for Functional Equivalence` Στέφανη Παντελίδου Πανεπιστήμιο Κύπρου Β ΕΠΑΙΝΟΣ

13 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 13 Αφιέρωμα Πώς μπορούν κάποια στεγαστικά δάνεια με επισφαλείς οφειλέτες στα προάστια της Φλώριδας να οδηγήσουν στην πτώχευση μιας χώρας σαν την Ισλανδία; Τι οδήγησε στην πτώση της μετοχικής αγοράς κατά 40% - τη χειρότερη πτώση από την Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 1929; Και πώς έχουμε οδηγηθεί σε παγκόσμια ύφεση σήμερα; Η σημερινή οικονομική κρίση αντιπροσωπεύει τη σημαντικότερη διεθνή κρίση μετά την Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 1929, την οικονομική κρίση του 1970 και την κρίση του Πώς δημιουργείται μια οικονομική κρίση; Μια οικονομική κρίση συμβαίνει όταν οι συμμετέχοντες σε μια οικονομία χάνουν την εμπιστοσύνη τους ότι τα δάνεια που έχουν δώσει θα ξεπληρωθούν από τους χρεώστες. Αυτό κάνει τους δανειστές να περιορίσουν τα δάνεια και να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τα υφιστάμενα δάνεια. Μια τέτοια μικρή συστολή στον δανεισμό μπορεί να οδηγήσει σε μια δραματική συστολή στην διαθεσιμότητα χρημάτων. Πώς δουλεύει το τραπεζικό σύστημα; Το οικονομικό και τραπεζικό σύστημα βασίζεται στη δημιουργία πιστώσεων. Ενώ κάποιοι καταθέτουν χρήματα σε μια τράπεζα με επιτόκιο Χ, κάποιοι άλλοι τα δανείζονται απ αυτή με επιτόκιο Χ+1, με αποτέλεσμα τη δημιουργία κέρδους από την τράπεζα. Όταν μια τράπεζα θέλει να αποκτήσει περισσότερα κεφάλαια από αυτά που διαθέτει, τότε προσφεύγει και αυτή με τη σειρά της στο δανεισμό. Από πού; Από μία άλλη τράπεζα. Η δεύτερη αυτή τράπεζα θα προσφέρει τα ζητούμενα κεφάλαια-δάνεια, ποντάροντας επίσης στα μελλοντικά κέρδη που θα έχει η πρώτη. Η συναλλαγή αυτή μεταξύ των δύο τραπεζών μπορεί να έχει διάφορες εκβάσεις. Κάποτε το χρέος της μίας τράπεζας προς την άλλη μπορεί να καλυφθεί με έναν αριθμό μετοχών (από τις οποίες προσδοκάται η είσπραξη κάποιου μελλοντικού κέρδους) που έχει στη διάθεσή της η χρεώστης τράπεζα, τις οποίες μεταβιβάζει στη δανείστρια τράπεζα. Με την ίδια λογική η δεύτερη τράπεζα θα απευθυνθεί σε κάποια τρίτη για να αποκτήσει πρόσθετα κεφάλαια κλπ. Στην πορεία, κάποιες τράπεζες αποσπούν μεγαλύτερα κεφάλαια και κέρδη και επικρατούν έναντι κάποιων άλλων. Τότε έχουμε εξαγορές και συγχωνεύσεις, απορροφήσεις και πτωχεύσεις. Σταδιακά, η μετοχική μορφή ιδιοκτησίας στις επιχειρήσεις άρχισε να εξαπλώνεται. Οι τίτλοι αυτής της ιδιοκτησίας, οι μετοχές, έγιναν αντικείμενο αγοραπωλησίας και αποτελούν την «τιτλοποίηση» των προσδοκώμενων εσόδων-κερδών. Όποιος διαθέτει στα χέρια του κάποιο «χαρτί», που αναμένεται στο μέλλον να δώσει έσοδο, γίνεται «τίτλος» και πωλείται ή αγοράζεται αυτόνομα, ανάλογα με το κέρδος που εκτιμάται ότι θα φέρει. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια αυτόνομη αγορά κερδοσκοπίας, όπου κυριαρχεί το πλασματικό κεφάλαιο, με τις τιμές των τίτλων να αυξομειώνονται, ανεξάρτητα από την πραγματική πορεία της μονάδας ή του χρεογράφου το οποίο υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν. Επιπρόσθετα, στην πορεία ανάπτυξης του συστήματος και με μοναδικό στόχο την άντληση ακόμα μεγαλύτερων κερδών, τα δάνεια έγιναν εργαλείο των κεφαλαιοκρατών στην προσπάθειά τους να πωλούν περισσότερα εμπορεύματα και άρα να κερδίζουν πιο πολλά. Τα δάνεια έγιναν διαθέσιμα σε διάφορες μορφές, όπως στεγαστικά, καταναλωτικά, προσωπικα, για άδειες και σπουδές, και σε μορφή πιστωτικών καρτών. Αυτό το υπερχρεωμένο χρηματοοικονομικό σύστημα και η υπεραξία του πλασματικού κεφαλαίου μπορεί να σημαίνει την αρχή μιας «οικονομικής φούσκας». Το Glass-Steagall Act των ΗΠΑ Λίγο πριν την Οικονομική Ύφεση του 1929 στις ΗΠΑ οι τράπεζες ενθάρρυναν την επένδυση των δανείων στο χρηματιστήριο, πράγμα που φούσκωνε το χρηματιστήριο. Πολλοί θεωρούν ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους που οδήγησε στη Μεγάλη Οικονομική Ύφεση της εποχής. Μετά την Οικονομική Ύφεση του 1929, το Κογκρέσο ψήφισε το Glass-Steagall Act, για να αποφύγει τυχόν επανάληψη

14 Αφιέρωμα ΣΕΛΙΔΑ 14 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ παρόμοιου φαινομένου στο μέλλον, με στόχο να διαχωρίσει τον συμβουλευτικό ρόλο από τον ρόλο του δανειστή των τραπεζών. Έτσι, το Glass-Steagall Act των ΗΠΑ το 1933 διαίρεσε την τραπεζική βιομηχανία σε δύο κατηγορίες: τις εμπορικές τράπεζες και τις τράπεζες επενδύσεων. Εμπορική Τράπεζα είναι η καθημερινή τράπεζα που έχει τη δυνατότητα να αποταμιεύσει τις καταθέσεις του πελάτη της, να του παραχωρήσει προσωπικά δάνεια κλπ. Επενδυτική Τράπεζα είναι η τράπεζα που αγοράζει και πωλεί κρατικά και δημοτικά ομόλογα, η τράπεζα που χρηματοδοτεί τις επεκτάσεις των επιχειρήσεων, η τράπεζα που διαχειρίζεται πολύ μεγάλα ποσά όπως συνταξιοδοτικά σχέδια, αμοιβαία κεφάλαια κλπ. Σύμφωνα με το Glass-Steagall, δεν επιτρεπόταν πλέον στις εμπορικές τράπεζες να διαπραγματεύονται ομόλογα ή οποιοδήποτε είδος μετοχών εκτός των κυβερνητικών ομολόγων. Πρακτικά, οι εμπορικές τράπεζες περιορίστηκαν στις δανειοδοτήσεις ιδιωτών και μικρών επιχειρήσεων σύμφωνα με τους κανονισμούς της Κεντρικής Τράπεζας της Αμερικής. Όλες οι άλλες οικονομικές δραστηριότητες αφέθηκαν στις τράπεζες επενδύσεων. Όταν το 1999 απενεργοποιήθηκε το Glass-Steagall Act, πολλοί θεώρησαν ότι το πλαίσιο το οποίο δημιούργησε την Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 1929 δημιουργήθηκε ξανά. Οικονομική Κρίση Η σημερινή οικονομική κρίση ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2007 όταν η έλλειψη εμπιστοσύνης για την αποπληρωμή των δανείων στις ΗΠΑ οδήγησε σε κρίση ρευστότητας, η οποία με τη σειρά της παρακίνησε την ανάγκη έγχυσης κεφαλαίου στις οικονομίες από την Κεντρική Τράπεζα της Αμερικής, την Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το Σεπτέμβριο του 2008, η κρίση επιδεινώθηκε όταν τα χρηματιστήρια παγκοσμίως σημείωσαν τεράστια πτώση και μπήκαν σε μια περίοδο ψηλής αστάθειας, με ένα μεγάλο αριθμό τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών να καταρρέει τις βδομάδες που ακολούθησαν. Τα σημεία προέλευσης της μεγάλης οικονομικής κρίσης του προκύπτουν από ένα μίγμα δεδομένων: - από μια πολύ χρεωμένη οικονομία των ΗΠΑ. Δύο βασικοί λόγοι για την τόσο μεγάλη εξάρτηση της Αμερικανικής οικονομίας από το χρέος είναι πρώτα η μεγάλη αντίφαση μεταξύ των χαμηλών μισθών με σκοπό την αύξηση των κερδών στην παραγωγή και έπειτα η ανάγκη διατήρησης της ζήτησης έτσι ώστε να πωληθούν τα παραγόμενα προϊόντα. Η πιο εμφανής εκδήλωση αυτής της αυξημένης ανισότητας εισοδήματος είναι η αύξηση του χρέους της οικονομίας σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου υπάρχει η μεγαλύτερη διαφορά στα εισοδήματα. - από ένα ήδη πολύ τρωτό οικονομικό σύστημα στις ΗΠΑ, λόγω μιας πολιτικής που ενθάρρυνε την επέκταση του χρέους και την «υπερτροφία του χρηματικού τομέα». Η πολιτική αυτή οδήγησε πρώτα στην «φούσκα» του dot-com (των εταιρειών πληροφορικής), αργότερα στην «φούσκα» των μετοχών και της ακίνητης περιουσίας, και αργότερα στην «φούσκα» των αγαθών. - από τη διεθνοποίηση και τις οικονομικές συνθήκες που προκύπτουν από αυτή. - από την απενεργοποίηση του Glass-Steagal Act το 1999, που σήμαινε ότι οι εμπορικές τράπεζες που βασίζονταν σε καταθέσεις και οι τράπεζες επενδύσεων που βασίζονταν σε δάνεια δεν είχαν πλέον μέσο διαφοροποίησης. Οι τράπεζες τότε εκτέθηκαν σε υψηλούς κινδύνους δανειοληψίας, κίνηση που αποτελεί συνταγή για πτώχευση για οποιοδήποτε οργανισμό. Η Αλυσιδωτή Πορεία της Οικονομικής Κρίσης έσπασε η «φούσκα» του «Dot com». Οι μετοχές σε εταιρείες πληροφορικής κατέρρευσαν και με τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν οικονομική κρίση. Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ανταποκρίθηκε μειώνοντας το διατραπεζικό επιτόκιο, το επιτόκιο δηλαδή με το οποίο δανείζονται κεφάλαια οι τράπεζες. Τα μειωμένα επιτόκια δανεισμού θεωρήθηκαν από τις αμερικανικές τράπεζες σαν ευκαιρία να στραφούν, με χαμηλότερα επιτόκια, σε τμήματα του πληθυσμού που, εξαιτίας των ισχνών εισοδημάτων τους, δεν είχαν μέχρι τότε πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό. Δεκάδες εκατομμύρια νοικοκυριά πίστεψαν ότι έλυσαν το στεγαστικό τους πρόβλημα. Ακολούθησε μια μαζική χορήγηση στεγαστικών δανείων «χαμηλής εξασφάλισης» (γνωστά ως subprime mortgage loans ), τα οποία στην πραγματικότητα αποτέλεσαν κεφάλαιο για να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα σε διάφορους τομείς της οικονομίας όπως οι αγοραπωλησίες γης, τομείς όπως ο κατασκευαστικός, των υλικών οικοδομής, των ειδών υγιεινής και ηλεκτρικών ειδών ή και υπηρεσίες όπως οι μεσίτες, οι δικηγόροι, οι συμβολαιογράφοι κλπ. Οι τράπεζες που είχαν χορηγήσει τα παραπάνω δάνεια, με τη σειρά τους, αντί να περιμένουν χρόνια για την κανονική εξόφληση των δανείων, «τιτλοποίησαν» τα αναμενόμενα μελλοντικά έσοδά τους και τα έριξαν στην αγορά των χρηματιστηρίων. Η υψηλή κερδοφορία που παρουσίαζαν τα πρώτα χρόνια οι τράπεζες είχε ως αποτέλεσμα να «φουσκώσουν» οι τιμές των μετοχών τους και να διαπραγματεύονται στο πολλαπλάσιο των αρχικών τους τιμών. Όσο στην αγορά δε φαινόταν να υπάρχει κάποιο πρόβλημα, οι τιμές των μετοχών φούσκωναν συνεχώς. Όταν, όμως, το καλοκαίρι του 2007 αποκαλύφθηκε ότι εκατομμύρια από τους δανειολήπτες δεν ήταν σε θέση να πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. Μέσα στο 2007 κατασχέθηκαν τουλάχιστον 2 εκατομμύρια σπίτια και οι περισσότερες από τις τράπεζες που είχαν χορηγήσει δάνεια «χαμηλής εξασφάλισης» αρχικά κατέγραψαν μεγάλες ζημιές, ενώ στην πορεία, η μία μετά την άλλη, κατέρρευσαν. Οδηγούμαστε στην «φούσκα» της ακίνητης περιουσίας. Ενώ η ζήτηση έπεφτε καθώς η προσφορά ανέβαινε, οι τιμές της ακίνητης περιουσίας κατέρρευσαν. Η πτώση στις τιμές της ακίνητης περιουσίας έκανε πιο ακριβά τα δάνεια με επισφαλείς δανειολήπτες για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Εάν οι τιμές των σπιτιών αυξάνονται και κάποιος δανειολήπτης αδυνατεί να αποπληρώσει το στεγαστικό δάνειο, τότε το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που παρείχε το δάνειο μπορεί να πάρει πίσω τα χρήματα του δανείου πουλώντας το σπίτι. Αλλά τώρα που οι τιμές είναι χαμηλές, δεν μπορεί να ανακτηθεί όλο το ποσό πίσω. Η αλληλουχία είναι φυσιολογική: Εξαιτίας της κατάστασης

15 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 15 Αφιέρωμα που βιώνουν τα λαϊκά νοικοκυριά στις ΗΠΑ, κατέρρευσαν οι τράπεζες. Εξαιτίας της πτώχευσης των τραπεζών, τον ίδιο δρόμο ακολούθησαν και όσοι είχαν ποντάρει στα μελλοντικά τραπεζικά κέρδη. Η απαξίωση των επενδυτικών χρηματοοικονομικών ομίλων στις ΗΠΑ είχε άμεσες συνέπειες σε αντίστοιχες τραπεζικές και χρηματοοικονομικές εταιρείες στην ΕΕ, όπως για παράδειγμα η Lehman Brothers. Καθώς οι μέτοχοι είδαν ότι οι χρεώστες δεν μπορούσαν πια να ξεπληρώσουν τα χρέη τους, απέσυραν τα χρήματά τους. Ταυτόχρονα, οι τράπεζες στην προσπάθεια τους να ανακτήσουν κεφάλαια, σταμάτησαν να δανειοδοτούν. Οι αγορές έπεσαν κατακόρυφα. Το Αμερικανικό χρηματοοικονομικό σύστημα πάγωσε. Δυστυχώς, δεν είδαν πολλοί τη μεγαλύτερη εικόνα αυτής της καταστροφικής αλυσίδας. Οι ιδιώτες δανείστηκαν πολλά χρήματα. Οι τράπεζες εκτέθηκαν σε υψηλούς κινδύνους δανειοληψίας και αγνόησαν το ρίσκο. Οι ρυθμιστές των αρχών αρχικά αγνόησαν και αργότερα άλλαξαν τους κανονισμούς. Η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα έκανε την πρόσβαση σε χρήματα πολύ εύκολη. Το Κογκρέσο από τη μια εξουσιοδότησε επισφαλείς χρεώσεις, και μετά, από την άλλη, απορύθμισε το χειρισμό αυτών των δανείων. Η επέκταση εκτός των ΗΠΑ - η διεθνοποίηση της κρίσης Το πρόβλημα διαδόθηκε ανά το παγκόσμιο με αλυσιδωτές επιδράσεις. 1. Οι Αμερικανικές τράπεζες είχαν δανειστεί από άλλες τράπεζες εκτός ΗΠΑ. Ως αποτέλεσμα, οι άλλες τράπεζες εκτός ΗΠΑ μοιράζονται μαζί τους το ρίσκο των στεγαστικών δανείων «χαμηλής εξασφάλισης». Επειδή αυτά τα δάνεια αγοράστηκαν από υπεύθυνες τράπεζες όπως οι Morgan Stanley, Lehman Brothers κλπ, οι ρυθμιστές των αρχών δεν θεώρησαν μεγάλο το ρίσκο που εμπεριείχαν. Έτσι οι τράπεζες είτε αγνόησαν είτε δεν ήξεραν πόσο ρίσκο περιείχε η χρηματοοικονομική τους θέση. Όταν άρχισε η κρίση και πολλά δάνεια δεν μπορούσαν πια να ξεπληρωθούν στις ΗΠΑ, πολλές τράπεζες και οικονομικοί οργανισμοί παγκοσμίως αναγκάστηκαν να προβούν σε διαγραφή επισφαλών στοιχείων ενεργητικού και να επωμιστούν μεγάλες ζημιές. Εκτός των επισφαλών χρεώσεων, υπήρχε και το πρόβλημα της εμπιστοσύνης. Πολλές τράπεζες έχασαν χρήματα και δεν μπορούσαν να δανείσουν σε άλλες τράπεζες. Αυτό οδήγησε σε έλλειψη ρευστότητας στις αγορές χρημάτων. αναγκάζονται να υποτιμήσουν το νόμισμα τους στην προσπάθεια να αυξήσουν ξανά τη ζήτηση των εξαγωγών τους. Ο μόνος τρόπος προς αποφυγή αυτού είναι η εφαρμογή μιας «κλειστής οικονομίας» ή «εσωτερικής κατανάλωσης». Κάποια προστατευτικά συνθήματα όπως Buy American ή British jobs for British workers άρχισαν να χρησιμοποιούνται, αλλά είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί μια τέτοια στρατηγική με δεδομένη τη σημερινή διεθνοποίηση και καπιταλισμό. Χώρες όπως η Ισλανδία, Ουκρανία, Ουγγαρία και Βαλτικές έχουν ήδη ζητήσει βοήθεια από το IMF ή την Ε.Ε. Τρόποι αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης Οι ανταποκρίσεις των κυβερνήσεων στην οικονομική κρίση ήταν κατά πρώτο λόγο να αυξήσουν τον δανεισμό τους, και κατά δεύτερο να ενθαρρύνουν τις κεντρικές τράπεζες να μειώσουν τα επιτόκια. Και οι δύο πιο πάνω μέθοδοι δημιουργούν τα δικά τους προβλήματα: - Ψηλά επίπεδα δανεισμού μπορούν να αυξήσουν τα επιτόκια ή να υποτιμήσουν τις αξίες νομισμάτων. Και οι δύο πιο πάνω επιπτώσεις μειώνουν το πραγματικό εισόδημα του νοικοκυριού και μειώνουν την κατανάλωση. - Η μείωση των επιτοκίων είναι επίσης δύσκολη. Οι Κεντρικές Τράπεζες μπορούν να ελέγξουν ευθέως μόνο τα επιτόκια βραχυπρόθεσμα και οι ιδιωτικές τράπεζες αρνήθηκαν να μειώσουν τα επιτόκια μακροπρόθεσμα σύμφωνα με την πολιτική των κεντρικών τραπεζών. Μειώσεις στα επιτόκια έχουν επίσης ως αποτέλεσμα τη μείωση τόσο στις πραγματικές αποδοχές των σημερινών συνταξιούχων που επιβιώνουν με τις αποταμιεύσεις τους, όσο και στις ενδεχόμενες αποδοχές των μελλοντικών συνταξιούχων, αποτέλεσμα που μπορεί να μειώσει την κατανάλωση εκ νέου. Όπως φαίνεται, η κυβερνητική πολιτική για ανάκαμψη της οικονομίας είναι περιορισμένη όσο η κατανάλωση είναι εξαρτώμενη του χρέους, λόγω των χαμηλών μισθών και της ανισότητας, και θα παραμείνει περιορισμένη όσο δεν επέρχεται η δυνατότητα για την απόκτηση νέου χρέους. 2. Επιδράσεις υπήρξαν επίσης και στις «αναπτυσσόμενες οικονομικές αγορές». Η ανάπτυξη του «ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού εμπορίου» (όπου οι «έμποροι» αυτοί δανείζονται από αγορές με χαμηλά επιτόκια όπως την Ιαπωνία και δανείζουν σε άλλες χώρες) έχει καταστροφικό αντίκτυπο στα νομίσματα των χωρών αυτών.χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο που βρίσκονται στο κέντρο της κρίσης βλέπουν το νόμισμα τους να ολισθαίνει, τόσο επειδή οι κυβερνήσεις τους πρέπει να δανειστούν από το εξωτερικό όσο και επειδή υπάρχει μια γενική έλλειψη εμπιστοσύνης. 4. Οι τρίτες χώρες οι οποίες ήταν εξαρτώμενες από τις εξαγωγές τους σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο έχουν πλέον μειωμένα εισοδήματα από τις εξαγωγές αυτές. Πολλές

16 Αφιέρωμα ΣΕΛΙΔΑ 16 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ Η ΜΕΓΑΛΗ ΥΦΕΣΗ ΤΟΥ 1929 Η παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929 ήταν μια κατάσταση διεθνούς οικονομικής ύφεσης που διήρκησε από ένα μέχρι δέκα χρόνια σε διάφορες χώρες του κόσμου. Η Μεγάλη Ύφεση, όπως χαρακτηρίστηκε στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τους αναλυτές προκλήθηκε μετά από το χρηματιστηριακό κραχ στις 29 Οκτωβρίου του 1929, γνωστό ως η Μαύρη Τρίτη. Το τέρμα της κρίσης στις ΗΠΑ ταυτίστηκε με το έναυσμα της πολεμικής οικονομίας του Β Παγκοσμίου Πολέμου, γύρω στο Η κρίση είχε καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στον ανεπτυγμένο, όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η οικονομία πλήγηκε βαριά, κυρίως σε χώρες που εξαρτιόνταν άμεσα από τη βαριά βιομηχανία. Οι κατασκευές πάγωσαν και οι αγροτο-κτηνοτροφικές εργασίες υποχώρησαν λόγω πτώσης των τιμών στις σοδειές κατά 40% με 60%. Οι περιοχές που εξαρτιόνταν από τον πρωτογενή τομέα όπως εκμετάλλευση γης, ορυχείων και ξύλου υπέφεραν ακόμη περισσότερο λόγω της έλλειψης εναλλακτικών εργασιών. Η μεγάλη κρίση τερματίστηκε σε διαφορετικό χρόνο ανά χώρα. Οι περισσότερες χώρες εφάρμοσαν προγράμματα ανακούφισης και η πολιτική τους ζωή πέρασε αναταραχές, εξωθώντας την ιδεολογία στα άκρα, όπως στη Γερμανία όπου οι απελπισμένοι πολίτες στράφηκαν στον εθνικισμό, με αποτέλεσμα την έναρξη του Β παγκοσμίου πολέμου. Τα Αίτια της Κρίσης Υπήρξαν πολλοί παράγοντες που προκάλεσαν την κρίση, όπως δομικές αδυναμίες και συγκεκριμένα περιστατικά τα οποία τη μετέτρεψαν σε μια γενικευμένη κατάθλιψη. Οι ιστορικοί αναφέρουν ως δομικούς παράγοντες τις μεγάλες καταστροφές τραπεζών και το χρηματιστηριακό κραχ, ενώ κάποιοι αναλυτές δίνουν έμφαση στην απόφαση της Βρετανίας να επιστρέψει στα επίπεδα χρυσού που είχε πριν το ξέσπασμα του Α Παγκόσμιου Πολέμου. Οι εναλλασσόμενοι κύκλοι ύφεσης θεωρούνται ένα σύνηθες κομμάτι της ζωής σε ένα κόσμο με αβέβαιες ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Το ποιός παράγοντας μετατρέπει μια συνήθη ήπια και σύντομη ύφεση σε μια γενικευμένη κατάπτωση αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Το μεγαλύτερο ερώτημα εστιάζεται στο κατά πόσο πρόκειται για μια αποτυχία της ελεύθερης αγοράς ή για μια αποτυχία εκ μέρους των κυβερνήσεων να προλάβουν την κατάρρευση των τραπεζών, τον επακόλουθο πανικό και τις περικοπές στα χρηματικά αποθέματα. Όσοι υποστηρίζουν ένα σημαντικό ρόλο του κράτους στην οικονομία, πιστεύουν ότι επρόκειτο κυρίως για την αποτυχία των ελεύθερων αγορών, ενώ όσοι πιστεύουν στην ελεύθερη αγορά υποστηρίζουν την άποψη πως η κρίση οφειλόταν στην αποτυχία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Οι σύγχρονες θεωρίες περί των αιτιών της κρίσης μπορεί να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις σχολές: 1. Οι υποστηρικτές των κλασικών οικονομικών: μονεταριστές, η αυστριακή σχολή και η νεοκλασική οικονομική θεωρία, όλες εκ των οποίων επικεντρώνονται στις μακροοικονομικές επιπτώσεις στο χρηματικό απόθεμα, στο πώς οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών οδηγούν σε υπερεπενδύσεις (οικονομική φούσκα) και στην προσφορά χρυσού που στήριζε πολλά νομίσματα προτού γενικευθεί η κρίση, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής και της κατανάλωσης. Κατά την άποψή τους, ο βασικός παράγοντας της κρίσης του 1929 ήταν η εξάπλωση των χρηματικών αποθεμάτων το 1920 που οδήγησε σε μια τεράστια φούσκα, καθοδηγούμενη από την πιστωτική εξάπλωση. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης. Ένας από τους λόγους του νομισματικού πληθωρισμού πιστεύεται να ήταν η απόπειρα βοήθειας της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία

17 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 17 Αφιέρωμα το 1920 προσπαθούσε μετά δυσκολίας να επιστρέψει στα προπολεμικά της επίπεδα χρυσού. Κατά την προσπάθεια αυτή, η Βρετανία αντιμετώπιζε πιέσεις υποτίμησης του νομίσματός της και αύξηση των ποσοστών ανεργίας της. Λόγω αυτού ζήτησε τη βοήθεια της αμερικανικής κυβέρνησης. Ως ανταπόκριση, οι ΗΠΑ διόγκωσαν τα αποθέματα χρυσού τους για να την βοηθήσουν. 2. Η Κεϋνσιανή θεωρία και η σχολή των θεσμικών οικονομικών, τονίζουν την υποκατανάλωση και την υπερεπένδυση (οικονομική φούσκα), την προκλητική συμπεριφορά των τραπεζικών παραγόντων και βιομηχάνων, και τους ανεπαρκείς κρατικούς λειτουργούς. Όταν ο πανικός ξεκίνησε και ακολούθησε η ύφεση, πολλοί πίστεψαν ότι μπορούσαν να διασώσουν τα χρήματά τους παραμένοντας μακριά από την αγορά καθώς οι τιμές υποχωρούσαν. Οι υποστηρικτές της Κεϋνσιανής θεωρίας κάλεσαν τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τις κυβερνητικές δαπάνες και να μειώσουν τους φόρους. 3. Η Μαρξιστική κριτική εστιάζεται στις αντιφάσεις που δημιουργεί ο ίδιος ο καπιταλισμός, ο οποίος οδηγεί σε άνιση συσσώρευση πλούτου και μια επαναλαμβανόμενη σειρά υποτιμήσεων μέσω των οικονομικών κρίσεων. Ο Μαρξ θεωρούσε αναπόφευκτες τις κρίσεις και υφέσεις ως αποτέλεσμα του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς. Η Επίδραση της Μεγάλης Ύφεσης ανά το Παγκόσμιο Καναδάς Η βιομηχανική παραγωγή του Καναδά έπεσε στο 58% της παραγωγής του 1929 μέχρι το Η ανεργία έφτασε το 27%. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, ο Καναδάς εφάρμοσε μια περιοριστική μεταναστευτική πολιτική. Ηνωμένο Βασίλειο Η επίδραση της Μεγάλης Ύφεσης ήταν άμεση και καταστροφική. Η ζήτηση για τα Αγγλικά προϊόντα μειώθηκε, η ανεργία έφτασε τα 2,5 εκατ. και οι εξαγωγές έπεσαν στο 50% σε αξία. Σε κάποιες περιοχές της Βόρειας Αγγλίας, η ανεργία έφτασε το 70 Γερμανία Η Γερμανία κτυπήθηκε πολύ από την Μεγάλη Οικονομική Ύφεση, αφού σταμάτησαν τα δάνεια από τις ΗΠΑ που θα την βοηθούσαν να ανακάμψει μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανεργία έφτασε το 30% το 1932 και επικρατούσε ένα πνεύμα εξτρεμισμού. Το Ναζιστικό κόμμα εκλέγηκε το Γαλλία Η Γαλλία επηρεάστηκε λιγότερο λόγω του υψηλού επιπέδου αυτάρκειας της. Οι δυσκολίες και η ανεργία όμως οδήγησαν σε εξεγέρσεις και στην δημιουργία του σοσιαλιστικού κόμματος του Λαϊκού Μετώπου. Σοβιετική Ένωση Λόγω της απομόνωσης της Σοβιετικής Ένωσης και της εφαρμογής του κομμουνιστικού συστήματος, η Μεγάλη Ύφεση δεν την επηρέασε πολύ. Ο Σοβιετικός Λιμός του και η μείωση του βιοτικού επιπέδου κατά την ίδια περίοδο δεν σχετίζονταν με την Μεγάλη Ύφεση, αλλά ήταν αποτέλεσμα της Σοβιετικής βιομηχανοποίησης και της αναγκαστικής κολεκτιβοποίησης του Στάλιν. ΗΠΑ Η ανεργία έφτασε το 25% το 1932, οι γεωργικές περιοχές κτυπήθηκαν από μια μεγάλη ξηρασία, χιλιάδες τράπεζες κατέρρευσαν, χιλιάδες Αμερικανοί έμειναν άστεγοι. Το 1933, οι καταθέτες είχαν σημειώσει απώλειες $140 δισεκατομμυρίων. Λατινική Αμερική Λόγω της υψηλής εξάρτησης της από τις ΗΠΑ, η Λατινική Αμερική πλήγηκε από την Μεγάλη Οικονομική Ύφεση, ιδιαίτερα η Χιλή, η Βολιβία και το Περού. Νότιος Αφρική Η ζήτηση για τα γεωργικά προϊόντα και τις εξαγωγές ορυκτών της Νοτίου Αφρικής μειώθηκε δραστικά. Το 1/3 του πληθυσμού της το 1931 ζούσε ως άπορο. Ιαπωνία Η Ιαπωνία δεν επηρεάστηκε πολύ από την Μεγάλη Ύφεση, λόγω της προστατευτικής οικονομικής πολιτικής της κατά την εποχή εκείνη. Οι απόπειρες του Προέδρου Hoover για ανάκαμψη της οικονομίας αποδείχθηκαν μάταιες, ενώ όταν το 1932 ανέλαβε ο Πρόεδρος Roosevelt, εισήγαγε τα Προγράμματα του New Deal. Τα Προγράμματα αυτά είχαν ως στόχο την υποκίνηση της ζήτησης και την προσφορά εργασίας και ανακούφισης των φτωχών μέσω της αύξησης των κυβερνητικών δαπανών και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις ιδρυμάτων, όπως το Glass-Steagall Act. Οι εφαρμογές αυτές της Κεϋνσιανής πολιτικής από τον Roosevelt σήμαινε την εγκατάλειψη των κλασσικών οικονομικών φιλελεύθερων προσεγγίσεων και μεγάλωσαν την ανάμειξη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στην οικονομία. Ενώ μέχρι το 1936 η Ύφεση στις ΗΠΑ άρχισε να υποχωρεί, το τέλος της ήρθε μόνο με την έναρξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου και τη συμμετοχή των ΗΠΑ σε αυτόν. Πολιτικές Συνέπειες Η Μεγάλη Ύφεση ήταν ο κύριος λόγος για την εμφάνιση της σοσιαλιστικής δημοκρατίας στην Ευρώπη μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

18 Αφιέρωμα ΣΕΛΙΔΑ 18 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΤΟ ΕΠOΜΕΝΟ ΒΗΜΑ Γιατί οι κρίσιμοι καιροί οδηγούν σε μεγάλες ιδέες Η Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 1929 μας έδωσε το συνθετικό λάστιχο, την τηλεόραση και τα Προγράμματα του New Deal. Η τεχνολογική Ύφεση των 1990 άνοιξε τον δρόμο για το Google. Μια κρίση πάντοτε αφήνει κερδισμένους και χαμένους - οι εταιρείες, τεχνολογίες και ιδέες που θα επιβιώσουν από μια κρίση θα αναδυθούν αιχμηρότερες, πιο δυνατές και πιο ελαστικές. Η ικανότητα της προσαρμογής στα νέα δεδομένα της τεχνολογίας θα καθορίσει το ποιος θα επιζήσει. Τουλάχιστο 3 νέες τεχνολογίες είναι σχεδόν έτοιμες - ο προγραμματισμός των ιστών, η ικανότητα της μηχανικής των κυττάρων και η ρομποτική. Προγραμματισμός Ιστών - Οι τελευταίες ανακαλύψεις δείχνουν ότι μπορούμε να μετατρέψουμε τα κύτταρα σε προγραμματιζόμενες κατασκευαστικές οντότητες που εκτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες. Αυτό επιτρέπει στις εταιρείες να αρχίσουν να χρησιμοποιούν βακτήρια για την κατασκευή φαρμάκων, καυσίμων, χημικών, υφασμάτων, αποθήκευση στοιχείων ή οποιαδήποτε σειρά οργανικών προϊόντων. Ικανότητα Μηχανικής των Κυττάρων - Έχουμε πλέον την ικανότητα να παράξουμε οργανικές δομές όπως ανθρώπινα άκρα, καρδίες, κύστεις, τραχείες κλπ. Όλοι οι σύνθετοι οργανισμοί ξεκινούν ως αδιαφοροποίητα κύτταρα, που σημαίνει ότι αυτά τα κύτταρα περιέχουν ένα ολόκληρο γονιδίωμα και μπορούν να παράξουν άλλα μέρη του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι αντί να χρησιμοποιούμε εμβρυικά βλαστικά κύτταρα, τώρα μπορούμε να χρησιμοποιούμε επιδερμικά κύτταρα για να καλλιεργήσουμε και να παράξουμε άλλα μέρη του σώματος. Ρομποτική - οι τομείς του ελέγχου, μεταφοράς και επικοινωνίας μπορούν πλέον να αλλάξουν για πάντα με την επερχόμενη τεχνολογία της ρομποτικής. Όταν δε η ρομποτική συνδυαστεί με την επεξεργασία μικρής κλίμακας, οι πρόοδοι στη μηχανική και επεξεργασία δεδομένων θα είναι ανεξάντλητες. Οι νέες εφαρμογές της ρομποτικής αφορούν επίσης στη χαρτογράφηση, απεικόνιση και έλεγχο του εγκεφάλου. Ήδη, τεχνητά χέρια μπορούν να ελέγχονται χωρίς τη συνεισφορά των μυών, αλλά απλά με εντολές του εγκεφάλου. Ο συνδυασμός αυτών των τεχνολογιών θα αλλάξει ριζικά σχεδόν όλες τις βιομηχανίες παγκοσμίως. Οι βιολογικές επιστήμες έχουν εισβάλει παντού - στις βιομηχανίες ρούχων, φαρμάκων, πλαστικών, αυτοκινήτων, καυσίμων και εταιρειών πληροφορικής. Η Βραζιλία είναι πρωτοπόρος στην παραγωγή βιολογικών καυσίμων, η Νότιος Κορέα επενδύει στη βιομηχανία της κλωνοποίησης και της μηχανικής ιστών, η Κόστα Ρίκα επενδύει στη βιομηχανία φαρμάκων, οικολογικού τουρισμού και βιολογικών κατασκευών. Η ικανότητα κάποιου ατόμου, έθνους ή περιοχής να υιοθετήσουν και να προσαρμοστούν σε αυτές τις τεχνολογίες θα καθορίσει την επιβίωση και τη δύναμη τους. ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Εξατομικευμένη Εκπαίδευση Ενώ μέχρι σήμερα η Εξατομικευμένη Εκπαίδευση αποτελούσε προνόμιο των πλουσίων, αυτό θα αλλάξει με την οικονομική κρίση. Με τον παγκόσμιο ανταγωνισμό να αυξάνεται, η εκπαίδευση γίνεται προτεραιότητα και οι κοινωνίες ψάχνουν τρόπους για να ενισχύσουν την ταχύτητα και αποδοτικότητα της μάθησης. Τώρα πια υπάρχει η απαιτούμενη τεχνολογία για παροχή Εξατομικευμένης Εκπαίδευσης στο κάθε άτομο - οι σύγχρονοι υπολογιστές προσφέρουν πολλούς τρόπους για τη διαχείριση του υλικού με τους τρόπους που ταιριάζει στις ανάγκες του κάθε ατόμου, έτσι ώστε πολλά περισσότερα άτομα έχουν τη δυνατότητα να μορφώνονται με τον τρόπο και το χρονικό πλαίσιο που τους αρμόζει καλύτερα. Συρρίκνωση στο Χρηματοοικονομικό Τομέα Μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές μετά την οικονομική κρίση θα είναι η δραματική συρρίκνωση του χρηματοοικονομικού τομέα. Ήδη οι πρώτες ενδείξεις φάνηκαν στον χρηματιστηριακό κόσμο. Οι κυβερνήσεις θα γίνουν οι ιδιοκτήτες και ελεγκτές (αντί απλώς ρυθμιστές) των τραπεζών. Ο αριθμός των επενδυτικών εταιρειών θα μειωθεί. Η συρρίκνωση του χρηματοοικονομικού τομέα θα οδηγήσει στην συστολή της οικονομικής δραστηριότητας και του πλούτου, θα ενισχύσει τις δυνάμεις ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και θα αναχαιτίσει τη βοήθεια σε τρίτες και φτωχές χώρες. Ζήτηση και Τιμές Η αύξηση των καταναλωτών στην Κίνα, Ινδία και τον υπόλοιπο αναπτυσσόμενο κόσμο αναμένεται να οδηγήσει στην αύξηση των τιμών της ενέργειας, φαγητού και πρώτων υλών. Σε συνδυασμό με το πλεόνασμα των κατασκευασμένων αγαθών που προκύπτουν από τις βιομηχανικές επιχορηγήσεις, θα οδηγηθούμε σε έναν κόσμο όπου τα βιομηχανοποιημένα προϊόντα είναι σχετικά φτηνά, ενώ το φαγητό και οι πρώτες ύλες είναι σχετικά ακριβά. Αυτές που θα ωφεληθούν θα είναι οι χώρες που έχουν ευλογηθεί από τη φύση με αναντικατάστατες πρώτες ύλες και ακριβή και παραγωγική γεωργία. Βιολογικά Καύσιμα Οι τομείς της ενέργειας και της γεωργίας γίνονται πλέον αδιάσπαστοι. Ενώ η οικονομική κρίση έχει δείξει ότι η εξάρτηση σε περιορισμένους πόρους πρέπει να αποφεύγεται, ο τομέας των βιολογικών καυσίμων (αιθανόλη και βιολογική ντίζελ) ανταποκρίνεται με τη διαφοροποίηση. Η πραγματική δυνατότητα των βιολογικών καυσίμων είναι σε οργανικό υλικό όπως η χλόη, το ξύλο, τα οργανικά απόβλητα και η άλγη. Νέες μέθοδοι που ευκολύνουν την επεξεργασία των βιολογικών καυσίμων είναι ήδη υπό ανάπτυξη. Η Βραζιλία, οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι σήμερα οι μεγαλύτεροι παραγωγοί βιολογικών καυσίμων. Νερό Το νέο πολύτιμο αγαθό είναι το νερό. Η Νότιος Κορέα άρχισε να επενδύει σε φάρμες στη Μαδαγασκάρη, η Κίνα, η Ιαπωνία, η Λιβύη, η Αίγυπτος και ο Περσικός Κόλπος αγόρασαν γη στο Λάος, Καμπότζη, Μπούρμα, Μοζαμβίκη, Ουγκάντα, Αιθιοπία, Βραζιλία, Πακιστάν, Κεντρική Ασία και Ρωσία. Οι επενδύσεις αυτές δεν αφορούν τη γη, αλλά το νερό, το οποίο είναι υπό εξάλειψη. Περίπου το 70% της ανθρώπινης χρήσης γλυκού νερού παγκοσμίως χρησιμοποιείται στη γεωργία. Τα πιο σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζουν οι πιο σημαντικές γεωργικές περιοχές του κόσμου - Ισπανία, ΗΠΑ, Μέση Ανατολή και Βόρειος Αφρική, Πακιστάν, Ινδία και Κίνα. Η κρίση θα πρέπει να βρει τις κατάλληλες πολιτικές που θα λύσουν το πρόβλημα.

19 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑ 19 Αφιέρωμα Δρ Ανδρέας Χαραλάμπους Τίτλος: Διευθυντής στη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Ευρωπαϊκής Ένωσης Φορέας: Υπουργείο Οικονομικών 1. Ποια πολιτική ασκεί η Κυπριακή κυβέρνηση ούτως ώστε να εξέλθει από την οικονομική κρίση; Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση και οι προβλέψεις για το 2009 είναι δυσοίωνες. Η κυπριακή οικονομία αναμένεται να επηρεαστεί σε μικρότερο βαθμό από άλλες χώρες, ιδιαίτερα σε σχέση με τις χώρες της Ευρωζώνης. Εντούτοις, η Κυβέρνηση, έγκαιρα υιοθέτησε επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, λαμβάνοντας μια σειρά από μέτρα, με στόχο να περιορίσει τις διαφαινόμενες επιπτώσεις. Τα μέτρα αυτά στόχευαν στη διατήρηση της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας και αφορούσαν δύο σημαντικούς τομείς της οικονομίας, τον οικοδομικό τομέα και το τομέα του τουρισμού, που αποτελούν τους τομείς που επηρεάστηκαν περισσότερο από τη διεθνή κρίση. Σημειώνεται, επίσης, ότι το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου διατηρήθηκε εύρωστο πάρα τη διεθνή κρίση, όπως επιβεβαιώνεται από διάφορους δείκτες (δείκτης κεφαλαιουχικής επάρκειας, ρευστότητας κ.λ.π). Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε το αυστηρό επίπεδο εποπτείας των τραπεζών, το οποίο απέτρεψε την έκθεση τους σε τοξικά προϊόντα. Ως εκ τούτου, δεν απαιτήθηκε η λήψη οποιονδήποτε μέτρων για εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. 2. Ποια σχέδια εφαρμόζει η Κυπριακή κυβέρνηση για να βοηθήσει τους πληγμένους από την κρίση τομείς της οικονομίας; Αρχικά, αποφασίστηκε η επίσπευση υλοποίησης μεγάλων αναπτυξιακών έργων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τονώνοντας με αυτό τον τρόπο, τη ζήτηση και την απασχόληση. Όσον αφορά τον τουρισμό, ο Προϋπολογισμός του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού (ΚΟΤ) ενισχύθηκε σημαντικά (12 εκ. ευρώ), για ενδυνάμωση της διαφημιστικής εκστρατείας του Οργανισμού και για μια σειρά από άλλα διοικητικά μέτρα που στοχεύουν στη διευκόλυνση προσέλευσης τουριστών από μη παραδοσιακούς προορισμούς, όπως είναι η δημιουργία επιπρόσθετων προξενείων, η έκδοση θεώρησης τριετούς ισχύος, πολλαπλών εισόδων κλπ. Λόγω της συνέχισης της κρίσης, η Κυβέρνηση αποφάσισε τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων στη βάση Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης που ετοίμασε το Υπουργείο Οικονομικών. Τα νέα μέτρα ήταν: Για τον τομέα των κατασκευών: Εισαγωγή νέου σχεδίου δανειοδότησης ζευγαριών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα σε παγκύπρια βάση. Το σχέδιο διαχειρίζεται ο Οργανισμός Χρηματοδότησης Στέγης. Η συνολική δαπάνη για την περίοδο υπολογίζεται να είναι της τάξης των 200 εκ. ευρώ. Επίσπευση διαφόρων έργων του κατασκευαστικού/ οικοδομικού τομέα, με προτεραιότητα τα κτίρια (σχολικά κτίρια, κυβερνητικά κτίρια. οδικό δίκτυο κ.α.). Επικέντρωση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως σε επίσπευση των εκδόσεων αδειών για μεγάλα αναπτυξιακά έργα. Για τον τομέα του τουρισμού αποφασίστηκαν μέτρα συνολικού δημοσιονομικού κόστους για το 2009 της τάξης των 51 εκ., τα οποία ήταν: Κατάργηση και καταβολή από το κράτος για το 2009 των τελών διανυκτέρευσης που επιβάλλουν οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε ξενοδοχειακές μονάδες. Μείωση κατά το 2009 (από ) του συντελεστή ΦΠΑ από 8% σε 5% που επιβάλλεται από τις ξενοδοχειακές μονάδες για σκοπούς διανυκτέρευσης. Μείωση κατά το 2009 (01/05/ /04/2010) των τελών προσγείωσης και άλλων τελών που καταβάλλουν οι αεροπορικές εταιρείες. Για την ενίσχυση της απασχόλησης αποφασίστηκαν τα ακόλουθα μέτρα: Περιορισμός έκδοσης νέων αδειών και μη ανανέωση υφιστάμενων αδειών για εργαζόμενους από τρίτες χώρες στους τομείς των κατασκευών και του τουρισμού. Εντατικοποίηση προσπαθειών από τις Δημόσιες Υπηρεσίες Απασχόλησης (ΔΥΑ) για τοποθέτηση ανέργων σε θέσεις εργασίας. Εντατικοποίηση της εκστρατείας καταπολέμησης της παράνομης απασχόλησης.

20 Αφιέρωμα ΣΕΛΙΔΑ 20 TEYXOΣ 26 ΥΨIΠEΤΗΣ Δρ Μιχάλης Μιχαήλ Καθηγητής Οικονομικών Πανεπιστήμιο Κύπρου 1. Πώς επηρέασε την Κύπρο η παγκόσμια οικονομική κρίση; Η Κύπρος είναι μια μικρή και ανοικτή οικονομία και αναμένεται η κάθε παγκόσμια οικονομική κρίση να την επηρεάσει. Η παρούσα οικονομική κρίση έχει επηρεάσει κυρίως την οικοδομική και τουριστική βιομηχανία και σε λιγότερο βαθμό άλλους τομείς. Η χειρότερη περίοδος για την Κυπριακή οικονομία αναμένεται να είναι το δεύτερο εξάμηνο του παρόντος έτους και το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους. Ετσι ο ρυθμός αύξησης του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος για το 2009 αναμένεται να είναι γύρω στο 0% σε σύγκριση με το 4% περίπου για το Τι πολιτική θα μπορούσε να ασκήσει η Ε.Ε. ή η Κύπρος έτσι ώστε να επισπευτεί η έξοδος της από την κρίση; Η οικονομική κρίση τις περισσότερες φορές, όπως και η παρούσα κρίση, οφείλεται στη μείωση της ιδιωτικής ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες. Σε αυτή την περίπτωση ο ρόλος του κράτους είναι με διάφορους τρόπους να βοηθήσει να αυξηθεί η συνολική ζήτηση προϊόντος της οικονομίας. Ανταποκρινόμενη στην κρίση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε την ρευστότητα και μείωσε το κόστος των δανείων για να ενθαρρύνει την αύξηση της ιδιωτικής ζήτησης. Στην Κύπρο με κάποια επιπρόσθετα μέτρα θα μπορούσε να μειωθεί ακόμη περισσότερο το κόστος του δανεισμού. Με τη δημοσιονομική της πολιτική η Κυπριακή Κυβέρνηση προσπάθησε να αντισταθμίσει μέρος της μείωσης της ιδιωτικής ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες (μείωση κυρίως της εξωτερικής ζήτησης) με αύξηση των δημοσίων δαπανών και μεταβιβαστικών πληρωμών. Η αύξηση αυτή θεωρείται ικανοποιητική αν και μπορούσε να είναι πιο στοχευόμενη. Δηλαδή θα μπορούσε να επιταχυνθεί η υλοποίηση των δημόσιων επενδύσεων που ο σχεδιασμός τους έχει ολοκληρωθεί ή σχεδόν ολοκληρωθεί. οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν οικονομική κρίση και ανέκαμπτε με την ανάκαμψη της. Ετσι, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 οφειλόταν στις λανθασμένες οικονομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν ή δεν υιοθετήθηκαν από τις ΗΠΑ. Τα κυριότερα λάθη που έγιναν τότε ήταν i) που αφέθηκε να πτωχεύσει ένας μεγάλος αριθμός τραπεζών, ii) η μη αύξηση των δημόσιων δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες (τουλάχιστο στα πρώτα χρόνια της κρίσης) και ο περιορισμός του διεθνούς εμπορίου με αύξηση δασμών κλπ. Πράγματι, σε αρκετές χώρες η πλήρης απασχόληση επήλθε με την έναρξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου. Η παρούσα κρίση κατά τη γνώμη μου θα είναι πιο ήπια και θα τελειώσει πιο γρήγορα. Για ορισμένες χώρες η ανάκαμψη θα αρχίσει στις αρχές του 2010 ενώ για άλλες στα μέσα και για άλλες στο τέλος του ιδίου έτους. Ο λόγος είναι ότι οι αναπτυγμένες αλλά και οι αναπτυσσόμενες χώρες υιοθέτησαν τις σωστές οικονομικές πολιτικές, δηλαδή επεκτατική νομισματική και δημοσιονομική πολιτική που έχουν σαν στόχο να αυξηθεί η ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης δεν θα είναι οι ίδιες για όλες τις χώρες. Κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ, το ΗΒ και η Ισπανία θα επηρεαστούν σημαντικά ενώ κάποιες άλλες (πχ. Κίνα) λίγο. Ορισμένες ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα κατά κύριο λόγο (τρίτη σε μέγεθος παγκόσμια οικονομία), προσπάθησαν και σχεδόν τα κατάφεραν να αντικαταστήσουν τη μείωση της εξωτερικής ζήτησης (μείωση εξαγωγών) με αύξηση της εσωτερικής ζήτησης τόσο από τους καταναλωτές όσο και από την κυβέρνηση. Αυτό αναμένεται σιγά σιγά να βοηθήσει και άλλες χώρες, μέσω του διεθνούς εμπορίου, για οικονομική ανάκαμψη. 3. Η Παγκόσμια Οικονομική Ύφεση του 1929 έληξε με την έναρξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Πώς και πότε αναμένεται να τελειώσει η τρέχουσα κρίση; Στον 20ο αιώνα η κινητήριος δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας ήταν η Αμερική και κατά δεύτερο λόγο η Ευρώπη. Η παγκόσμια οικονομία βυθιζόταν σε κρίση όταν