«ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΓΑΔΟΥΡΑ» Ιωάννα Ρήγα, Πέρσα Φώκιαλη, Μάνος Κόνσολας

Transcript

1 «ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΓΑΔΟΥΡΑ» Ιωάννα Ρήγα, Πέρσα Φώκιαλη, Μάνος Κόνσολας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο τόσο στη δόμηση γνώσης για την αειφόρο ανάπτυξη όσο και στη δρομολόγησή της. Η ένταξη της αειφορίας στα προγράμματα σπουδών διασφαλίζει τη διαμόρφωση ευαισθητοποιημένων και ενημερωμένων πολιτών. Αλλά και από την άποψη της διοικητικής οργάνωσης και των χώρων, τα πανεπιστήμια μπορούν να υιοθετήσουν πρακτικές και πολιτικές ώστε να αναχθούν σε πρότυπους αειφορικούς εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς οργανισμούς. Κυρίως όμως η ανάπτυξη της έρευνας για την αειφόρο ανάπτυξη, τόσο από την πλευρά των θετικών όσο και από αυτή των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών συμβάλει στην προώθηση της κουλτούρας για την αειφόρο ανάπτυξη και στην ενδυνάμωση των τομέων εκείνων που επιτρέπουν να περάσει η αειφορία από το επίπεδο των ιδεών και των αρχών στο επίπεδο της εφαρμογής και της πράξης (Φλογαΐτη & Λιαράκου, 2008). Ειδικότερα στην περίπτωση του τουρισμού, ενός τομέα μεγάλου ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, η εφαρμογή των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης επιβάλλει την προώθηση προτάσεων, ιδεών και λύσεων που οδηγούν στην υιοθέτηση μορφών τουρισμού φιλικών προς το περιβάλλον. Στο ζήτημα αυτό το πανεπιστήμιο μπορεί να συμβάλλει, τόσο σε επίπεδο ευαισθητοποίησης και ενεργοποίησης των 1

2 τοπικών κοινωνιών, όσο και σε επίπεδο σχεδιασμού με την κατάθεση προτάσεων και λύσεων σε θέματα διαχείρισης του περιβάλλοντος. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα εργασία αποτελεί μία ένδειξη της δυνατότητας συμβολής του πανεπιστημίου στην εφαρμογή των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης. Συγκεκριμένα η εργασία ασχολείται με την αειφορική διαχείριση του Φράγματος Γαδουρά, ενός υδρευτικού έργου μεγάλης κλίμακας στο νησί της Ρόδου. Πρόκειται για το σχεδιασμό μιας ολοκληρωμένης ήπιας παρέμβασης στηριγμένης στη φιλοσοφία της αειφόρου ανάπτυξης, με επίκεντρο την τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε στην περιοχή πίσω από το φράγμα του Γαδουρά που συνδυάζει όλες τις θετικές παραμέτρους ενός υγρότοπου. Στα πλαίσια της μεθοδολογίας που ακολουθούμε παρουσιάζεται συνοπτικά μια οικονομοτεχνική προμελέτη του προτεινόμενου έργου η οποία καταλήγει σε συμπεράσματα σχετικά με τη σκοπιμότητα και τη βιωσιμότητα της παρέμβασης. Η πρόταση αυτή αναμένεται να δείξει πιλοτικά τις δυνατότητες αειφορικής διαχείρισης του έργου και να συμβάλλει στο διάλογο για την αειφόρο ανάπτυξη. 2. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Η σύγχρονη περιβαλλοντική προβληματική βρίσκει έκφραση στις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Σύμφωνα με έρευνα του πολιτικού επιστήμονα Dobson (1996), μέχρι το 1996 είχαν διατυπωθεί περίπου 300 ορισμοί για την αειφορία και την αειφόρο ανάπτυξη (Φλογαΐτη, 2006). Ο πιο γνωστός και χρησιμοποιούμενος ορισμός, είναι αυτός που διατυπώθηκε στην έκθεση Μπρούτλαντ: «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενιών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες» (WCED, 1987, σελ.43). Ένας άλλος ορισμός είναι αυτός που δόθηκε από διάφορες οργανώσεις και φορείς όπως η IUCN, UNEP και WWF: «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων που υποστηρίζουν τη ζωή» (Φλογαΐτη, 2006). Οι δύο αυτοί ορισμοί συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο. Ο πρώτος θέτει το θέμα της διαγενεαλογικής αλληλεγγύης και ο δεύτερος την περιβαλλοντική διάσταση, η οποία έχει φυσική (οικολογική), κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική διάσταση. Η αειφόρος ανάπτυξη, παρά τις δυσκολίες, βρίσκει σήμερα το δρόμο της σε πολλούς κλάδους της παραγωγικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά στον πρωτογενή 2

3 τομέα οι βιολογικές καλλιέργειες κατακτούν μικρό, αλλά σταθερά αυξανόμενο, ποσοστό της παραγωγής. Στο δευτερογενή τομέα οι αρχές της αειφόρου ανάπτυξης επέβαλαν την εφαρμογή μέτρων για μείωση των ρύπων, ενθάρρυναν την ανακύκλωση και προώθησαν τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Τέλος στον τριτογενή τομέα και ειδικά στον τουρισμό, η αειφόρος ανάπτυξη προτείνει νέα εναλλακτικά μοντέλα. Λόγω της ιδιαίτερης σημασίας του τουρισμού για τον τόπο μας αξίζει να εστιάσει κανείς σε αυτά. Είναι γνωστό ότι ο τουρισμός αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο σήμερα ο διάλογος για την αειφόρο ανάπτυξη έχει βρει πρόσφορο έδαφος. Οι φυσικοί και ανθρωπογενείς πόροι καθώς επίσης και οι ίδιες οι ανθρώπινες κοινωνίες αποτελούν την βάση πάνω στην οποία χτίζεται το φαινόμενο του τουρισμού ενώ παράλληλα είναι οι κύριοι αποδέκτες των θετικών και των αρνητικών επιρροών που αυτός συνεπάγεται. Ο τουρισμός αποτελεί ένα σύνθετο φαινόμενο το οποίο ταυτοχρόνως εξαρτάται από το φυσικό, το κοινωνικό το πολιτιστικό και το οικονομικό περιβάλλον. Είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιφέρουν διαρθρωτικές μεταβολές στην οικονομία και στην κοινωνία σε τοπικό, εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η γένεση του τουρισμού βασίζεται στην βαθύτερη επιθυμία του ανθρώπου να γνωρίσει τη φύση, άλλα μέρη και πολιτισμούς, καθώς και να καλύψει την ανάγκη του για ψυχαγωγία και ξεκούραση. Η επικρατέστερη μορφή τουρισμού στις μέρες μας είναι η οργανωμένη μετακίνηση ομάδων ανθρώπων για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, γνωστή ως μαζικός τουρισμός. Ο μαζικός τουρισμός εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον αλλά και το επηρεάζει καθοριστικά. Οι επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού κατά κανόνα αφορούν όλες τις γενικά αποδεκτές διαστάσεις του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα: (Κοκκώσης-Τσάρτας, 2001) 1. Το φυσικό περιβάλλον (φυσικά οικοσυστήματα και φυσικούς πόρους όπως έδαφος, χλωρίδα, πανίδα, τοπίο, αέρας, θάλασσα, νερό) 2. Το δομημένο περιβάλλον ειδικότερα στην αρχιτεκτονική κληρονομιά 3. Το κοινωνικό περιβάλλον (θεσμούς, ήθη και έθιμα) 4. Το οικονομικό περιβάλλον σε τοπική, περιφερειακή και εθνική κλίμακα. Οι επιπτώσεις του τουρισμού στους παραπάνω τομείς του περιβάλλοντος είναι άλλοτε θετικές και άλλοτε αρνητικές. Οι αρνητικές επιπτώσεις διαμορφώνουν τη η σύγκρουση του τουρισμού με το περιβάλλον και αποτελούν το έναυσμα για το διάλογο γύρω από την τουριστική ανάπτυξη με διατήρηση του περιβάλλοντος. 3

4 Στόχος του διαλόγου αυτού και των αναπτυξιακών στρατηγικών στις οποίες καταλήγει είναι να προωθήσουν την ανάπτυξη του τουρισμού με ιδιαίτερη φροντίδα στις φυσικές εισροές έτσι ώστε αυτές να μην καταστραφούν και να είναι διαθέσιμες στις μελλοντικές γενιές. Η αναγνώριση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών συνεπειών του μαζικού τουρισμού ενισχύει την αναζήτηση ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Ως «ειδικές» ή «εναλλακτικές» μορφές τουρισμού νοούνται εκείνες στις οποίες κυρίαρχο κίνητρο για το ταξίδι δεν είναι απλώς η αναψυχή και η ξεκούραση αλλά και ένα ή περισσότερα ειδικά χαρακτηριστικά που επηρεάζουν καθοριστικά τις επιλογές του τουρίστα. Τέτοια ειδικά χαρακτηριστικά σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με το περιβάλλον και την αυτονομία στο ταξίδι (Τσάρτας, 1996). Ορισμένες από τις ειδικές μορφές τουρισμού που έχουν αναπτυχθεί στην παγκόσμια τουριστική αγορά είναι, ο αγροτουρισμός, ο αθλητικός τουρισμός, ο θαλάσσιος τουρισμός, ο πολιτιστικός τουρισμός, ο περιηγητικός τουρισμός, ο συνεδριακός τουρισμός, ο εκπαιδευτικός τουρισμός, ο κατασκηνωτικός τουρισμός, ο θρησκευτικός τουρισμός, ο εκθεσιακός τουρισμός και ο επαγγελματικός τουρισμός. Σε αυτές τις μορφές, τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν τον τουρισμό στις ειδικές και στις εναλλακτικές του μορφές παράλληλα με την ικανοποίηση των βασικών αναγκών για ξεκούραση και αναψυχή, είναι η αναζήτηση πιο σύνθετων τρόπων ικανοποίησης και νέων εμπειριών μέσω της ανακάλυψης και της γνώσης του κόσμου, στην ανάπτυξη των ειδικών μορφών συμβάλει και η γενικότερη άνοδο του βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου καθώς και οι μεταβολές στις ανάγκες, αξίες και προτεραιότητες της κοινωνίας όπου τα θέματα ποιότητας ζωής αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία. Τέλος η αυξανόμενη υποβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος λόγω των αρνητικών επιπτώσεων του μαζικού τουρισμού οδηγεί στη συνειδητοποίηση της αλληλεξάρτησης τουρισμού και περιβάλλοντος, καθώς επίσης και στην ανάγκη προώθησης της τουριστικής ανάπτυξης με παράλληλη προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της τοπικής φυσικής και πολιτισμικής ταυτότητας κάθε περιοχής (Κοκκώσης-Τσάρτας, 2001). Τα στοιχεία αυτά, στο πλαίσιο των ειδικών μορφών τουρισμού και της αειφόρου ανάπτυξης συνθέτουν τις αρχές του αειφορικού τουρισμού. 4

5 3. ΑΕΙΦΟΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΡΓΩΝ Τα κοινωνικο-οικονομικά και τα πολιτισμικά σχήματα που έχουν αναπτύξει οι ανθρώπινες κοινωνίες ανά τους αιώνες, αποτελούν παρεμβάσεις οι οποίες από τη μία διαφοροποιούν το φυσικό περιβάλλον και από την άλλη δημιουργούν τεχνητά συστήματα τα οποία δεν υπακούουν στους νόμους της φύσης. Το σύνολο των τεχνητών συστημάτων ονομάζεται τεχνόσφαιρα, (κατ αναλογία με τους όρους γεώσφαιρα, βιόσφαιρα και οικόσφαιρα). Η έντονη παρουσία των τεχνητών στοιχείων στο περιβάλλον οδηγεί σε διαχωρισμούς του συνολικού περιβάλλοντος του ανθρώπου σε κατηγορίες (Φλογαΐτη, 1998). Σύμφωνα με τα κείμενα των Ηνωμένων Εθνών και της U.N.E.S.C.O. ο διαχωρισμός γίνεται σε δύο γενικές κατηγορίες: Το φυσικό περιβάλλον, το οποίο συγκροτείται από τα φυσικά συστήματα. Το ανθρωπογενές περιβάλλον, το οποίο συγκροτείται από συστήματα τα οποία έχουν δημιουργηθεί από την ανθρώπινη παρέμβαση. Το ανθρωπογενές περιβάλλον περιλαμβάνει τις πόλεις, τα βιομηχανικά συγκροτήματα και συστήματα μεταφοράς, όπως κτίρια, φράγματα, γέφυρες, αεροδρόμια, δρόμους κ.α. Η ανάπτυξη γενικά και ειδικότερα η τουριστική ανάπτυξη δημιουργεί ανάγκες για έργα που εντάσσονται στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Ορισμένα από αυτά αφενός αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για τη συνέχιση της ανάπτυξης αφετέρου αποτελούν παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας που αλλοιώνουν την φύση της περιοχής. Ναι μεν τα έργα αυτά γίνονται προς όφελος της κοινωνίας και ανταποκρίνονται σε ανάγκες του συνόλου, όμως ενδεχομένως οι αλλαγές που επιφέρουν είναι τόσο σημαντικές ώστε να επηρεάζουν τις εισροές της ανάπτυξης και να μεταβάλλουν ποιοτικά και ποσοτικά τους πόρους εκείνους πάνω στους οποίους στηρίζεται η ανάπτυξη. Ο τουρισμός αποτελεί πεδίο στο οποίο το φαινόμενο αυτό παρατηρείται συχνά. Είναι γεγονός ότι σε ένα μεγάλο βαθμό ο τουρισμός εξαρτάται από το περιβάλλον, τόσο το φυσικό όσο και το δομημένο. Όμως η συγκέντρωση σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο μεγάλου αριθμού τουριστών δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις για συγκοινωνίες, ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια κ.λ.π άρα ανάγκες για μεγάλα έργα. Τα έργα όμως στους τομείς αυτούς αλλάζουν το φυσικό περιβάλλον πάνω στο οποίο στηρίχθηκε σε πρώτη φάση τουλάχιστον το τουριστικό προϊόν. Το 5

6 ερώτημα είναι με ποιους τρόπους τα μεγάλα έργα αυτά μπορούν να ενταχθούν σε ένα πλαίσιο αειφόρου ανάπτυξης. Η απάντηση δεν είναι πάντα εύκολη. Ίσως ο μόνος γενικά αποδεκτός τρόπος που εκφράζει το πιο ασφαλές «ελάχιστο» που θα μπορούσε να γίνει σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η συμπλήρωση των μεγάλων έργων υποδομής με μια ολοκληρωμένη πρόταση αειφορικής διαχείρισης του περιβάλλοντος του έργου, έτσι ώστε αυτό, παράλληλα με τον πρωταρχικό σκοπό της κατασκευής του, να αποτελεί σημείο αναφοράς για προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Για παράδειγμα, η κατασκευή ενός μεγάλου έργου ύδρευσης μπορεί να συνοδεύεται από μια πρόταση αξιοποίησης του σε τομείς όπως η αναψυχή, ο αθλητισμός, η εκπαίδευση και ο τουρισμός Στην περίπτωση αυτή το μεγάλο κατασκευαστικό έργο, ανεξάρτητα από το κατά πόσον δημιουργήθηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του μαζικού τουρισμού, αποκτά ενδιαφέρον για τον εναλλακτικό τουρισμό και δίνει νέα πνοή στην αειφορική ανάπτυξη της περιφέρειας. 4. ΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΣΕ ΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η ανάπτυξη και ειδικά η τουριστική ανάπτυξη δημιουργεί αυξημένες ανάγκες για ύδρευση. Η διαχείριση των υδάτινων πόρων και η κατασκευή φραγμάτων με απώτερο σκοπό την ύδρευση πόλεων ή άρδευση χαρακτηρίζονται κατασκευαστικά έργα που δίνουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι λόγω των τεράστιων προβλημάτων έλλειψης νερού. Αυτό το πρόβλημα βέβαια είναι αυξανόμενο στις μέρες μας λόγω της αλλαγής του κλίματος, της σπατάλης των υδάτινων πόρων, της μόλυνσης των υδάτων και της όλο και αυξανόμενης ζήτησής του λόγω τουρισμού κ.λ.π. Τα φράγματα είναι τεχνητά έργα που κατασκευάζονται κάθετα στην κοίτη ενός φυσικού υδατορέματος για να ανακόψει τη συνέχεια της ροής του πόταμού, με σκοπό την αποθήκευση του νερού και την μελλοντική χρησιμοποίησή του. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι κύριες χρήσεις των φραγμάτων στον κόσμο όπως αυτές προέκυψαν στα συμπεράσματα του πρώτου πανελλήνιου συνέδριου μεγάλων φραγμάτων που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας στις 03 Δεκεμβρίου

7 Αντιπλημμυρική προστασία 10,0% Κύριες χρήσεις φραγμάτων στον κόσμο Άλλες χρήσεις 6,0% Αναψυχή 5,3% Άρδευση 48,6% Ύδρευση-Βιομηχανία 12,7% Άρδευση Υδροηλεκτρική ενέργεια Ύδρευση-Βιομηχανία Υδροηλεκτρική ενέργεια 17,4% Αντιπ λημμυρική π ροστασία Αναψυχή Άλλες χρήσεις Τα φράγματα είναι από τα πρώτα τεχνητά επιτεύγματα του ανθρώπου, αφού οι πρώτες κατασκευές ανάγονται στα προϊστορικά χρόνια. Από τα παλαιότερα φράγματα στον ποταμό Ιορδάνη και το φράγμα στον ποταμό Τίγρη. Στα 4.000π.Χ. κατασκευάστηκε στην Αίγυπτο φράγμα στον ποταμό Νείλο που διατηρήθηκε περίπου χρόνια. Αρχικά, η ανάγκη εξασφαλίσεως νερού για άρδευση ανάγκασε τους ανθρώπους να κατασκευάζουν φράγματα. Αργότερα ακολούθησε η υδροδυναμική αξιοποίηση του αποθηκευμένου νερού και η αυξανόμενη ανάγκη χρησιμοποίησης των φραγμάτων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Με την κατασκευή των φραγμάτων το νερό δεσμεύεται και χρησιμοποιείται για άρδευση, ύδρευση ή περικλείει ενέργεια εξ αιτίας της διαφοράς στάθμης για την κίνηση υδροστρόβιλων και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του πρώτου πανελλήνιου συνέδριου μεγάλων φραγμάτων (2008) στην Ελλάδα διαθέτουμε ή βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής 150 μικρά και μεγάλα φράγματα τα οποία αξιοποιούν (ή θα αξιοποιήσουν) 8 km 3 υδάτων, όταν οι σημερινές ανάγκες της χώρας σε νερό (ύδρευση-άρδευση) ανέρχονται στα 8,2 km 3 και η απορροή μόνο των μεγάλων ποταμών φτάνει τα 47 km 3! Συνεπώς αξιοποιούμε μόλις το 1/6 των υδάτων των μεγάλων ποταμών της χώρας. 7

8 Με μια συνεχώς βελτιούμενη τεχνική κατασκευής των φραγμάτων συνεχίζεται και σήμερα και μάλιστα στη χώρα μας, όπου η κατασκευή τους πρέπει να αποτελέσει στόχο και προοπτική, ώστε να επιτευχθεί πλήρης εκμετάλλευση του νερού για τις πολλαπλές χρήσεις του. Τα φράγματα είναι έργα δαπανηρά, παρουσιάζουν όμως μακροπρόθεσμα μεγάλα οικονομικά οφέλη και για το λόγο αυτό επιδιώκεται η κατασκευή τους. Η κατασκευή ενός φράγματος, ανάλογα με το σκοπό που πρόκειται να εξυπηρετήσει, μελετάται και βρίσκεται τόσο ο καλύτερος τύπος φράγματος όσο και οι απαιτούμενες διαστάσεις του. Τα φράγματα είναι έργα ιδιόμορφα, γιατί δεν είναι δυνατό να τυποποιηθούν και να εφαρμόζονται επανειλημμένα. Κάθε φράγμα έχει τη δική του λειτουργία, τους δικούς του φυσικούς παράγοντες και το δικό του φυσικό περιβάλλον, που παίζει σπουδαίο ρόλο για την θεμελίωσή του. Λόγω λοιπόν της ιδιομορφίας τους χαρακτηρίζονται ως τουριστικά αξιοθέατα και καμάρι της κάθε περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε το φράγμα Αλιάκμονα (Κοζάνη), φράγμα Θησαυρού (Δράμα), το φράγμα Στρυμώνα (Σέρρες), το φράγμα Πλαστήρα (Καρδίτσα) και το φράγμα Λάδωνα (Αρκαδία). Ως υγρότοπους θεωρούμε τα έλη και τις περιοχές που πλημμυρίζουν το χειμώνα και ξεραίνονται το καλοκαίρι, τα υγρά λιβάδια και καλαμιώνες, τις τεχνητές και φυσικές λίμνες, τα ποτάμια, τα ρυάκια, τα κανάλια γλυκού νερού, τα δέλτα ποταμών, τις λιμνοθάλασσες, τις αβαθείς παράκτιες λεκάνες, τους αλμυρόβαλτους 1 (Γεωργόπουλος, 2006). Ως ευεργετική για τον άνθρωπο λειτουργία των υγροτόπων θεωρείται η επαναπληρώση των υπόγειων υδροφορέων τροφοδοτώντας νερό από την επιφάνεια προς τα χαμηλότερα γεωλογικά στρώματα 2, απαλύνουν τις πλημμύρες λόγω του ότι δρουν σαν αποθήκες νερού του υδρολογικού κύκλου, αποθηκεύουν πόσιμο και αρδευτικό νερό, βελτιώνουν την ποιότητά του, παγιδεύουν ιζήματα και τοξικές 1 Ο καθιερωμένος ορισμός του υγροτόπου θεσμοθετήθηκε από τη Σύμβαση επί των Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας Ειδικά ως Ενδιαιτημάτων Υδροβίων Πουλιών (Σύμβαση Ramsar) και έχει ως εξής: Υγρότοποι είναι φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη γενικώς (marsh), από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα (fen), από τυρφώδεις γαίες (peatland) ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μονίμως ή προσωρινώς κατακλυζόμενες με νερό το οποίο είναι στάσιμο ή ρέον, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό. Οι περιοχές αυτές, επίσης, περιλαμβάνουν και εκείνες που καλύπτονται με θαλασσινό νερό, το βάθος του οποίου κατά την αμπώτιδα δεν υπερβαίνει τα έξι μέτρα. 2 Εξαιρούνται τα αργιλικά εδάφη που είναι μη διαπερατά. 8

9 ουσίες, βελτιώνουν το μικροκλίμα της περιοχής και συνεισφέρουν στην προσπάθεια αποτροπής του φαινομένου του θερμοκηπίου (Hollis, 1990). Σύμφωνα με τον Γεωργόπουλο (2006), οι υγρότοποι αποτελούν τόπους αναψυχής (πεζοπορία, ψάρεμα, λεμβοδρομίες, κολύμβηση, παρατήρηση πουλιών) καθώς και τόπους επιστημονικής έρευνας και εκπαίδευσης εφόσον φυσικά δεν παρενοχλούν ζώα και δεν παρεμποδίζουν τις υγροτοπικές λειτουργίες. Συμπερασματικά λοιπόν η τεχνητή λίμνη ως δημιουργικό κατασκεύασμα του ανθρώπου συμπεριλαμβάνεται στο ανθρωπογενές περιβάλλον και έχει θετικές επιπτώσεις στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Από τη φύση της η κατασκευή φραγμάτων οδηγεί στη δημιουργία τεχνητών λιμνών των οποίων η αειφορική αξιοποίηση μπορεί να αποβεί ευεργετική τόσο για την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού όσο και για την ποιότητα ζωής στην περιοχή. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί το υπό κατασκευή μεγάλο έργο του φράγματος Γαδουρά στη Ρόδο που αναλύεται παρακάτω. 5. ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ ΓΑΔΟΥΡΑ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΩΣ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ. 5.1 Η προβληματική της αειφόρου ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής μελέτης Τα Δωδεκάνησα αποτελούν ένα από τους δημοφιλέστερους διεθνείς τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας, αφού δέχονται εδώ και αρκετά χρόνια περίπου το 30% του συνόλου των διανυκτερεύσεων της χώρας. Ο αριθμός των επισκεπτών που φιλοξενήθηκαν στα Δωδεκάνησα το 2008 ανήλθε, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ, στα 4 εκ με περισσότερες από 18 εκ διανυκετερεύσεις και με ιδιαίτερα υψηλό δείκτη τουριστικής πυκνότητας. Η Ρόδος συγκεντρώνει το 68% της τουριστικής κίνησης στα Δωδεκάνησα ενώ η Κως το 28% και το υπόλοιπο 4% κατευθύνεται στα μικρότερα νησιά. Όσο αφορά το δυναμικό των καταλυμάτων το 2008, το 59.9% αυτών βρίσκεται στη Ρόδο και το 30.9% βρίσκεται στην Κω. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της διεθνούς οικονομικής ύφεσης, παρατηρείται σημαντική πτώση των αφίξεων. Για παράδειγμα μεταξύ 2007 και 2008 στα Δωδεκάνησα υπήρξε πτώση 7.3% στις αφίξεις από το εξωτερικό. Επίσης από τους τουρίστες που έφτασαν το 2007 στη Ρόδο ο αριθμός έπεσε στους το 2008, μια πτώση δηλαδή της τάξεως του 3.5%. Αναμένεται με ιδιαίτερη αγωνία το φετινό καλοκαίρι 9

10 και οι συνέπειες της κρίσης στον τουρισμό των Δωδεκανήσων. Αν και ήδη διαφαίνεται νέα πτωτική τάση, υπάρχουν και ενθαρρυντικά στοιχεία που προέρχονται από τον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό τουριστών από τη Ρωσία, σε αντίθεση με τον μειωμένο αριθμό τουριστών από τις ανεπτυγμένες δυτικές χώρες. Είναι δηλαδή φανερό ότι το βασικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή αφορά τη διεθνή οικονομική κατάσταση. Παρόλα αυτά, σε τέτοιες συνθήκες διεθνούς ύφεσης αποκτούν μεγαλύτερη σημασία ενέργειες ανάπτυξης εναλλακτικού τουρισμού, συμβατού με τις ιδιαιτερότητες του κάθε νησιού, έτσι ώστε να δοθεί μεγαλύτερη ώθηση στον τουρισμό των Δωδεκανήσων σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία. 5.2 Στοιχεία για το φράγμα Γαδουρά στη Ρόδο Το φράγμα του Γαδουρά είναι ένα έργο πνοής για το νησί της Ρόδου. Γεωγραφικά βρίσκεται σε απόσταση 10km από την εκβολή του ποταμού Γαδουρα, στο κέντρο της ανατολικής πλευρά της νήσου Ρόδου. Απέχει 25km από την Λίνδου, από τους πιο τουριστικούς προορισμούς της Ρόδου, 12km από το χωριό της Λάρδου, που είναι επίσης τουριστικός προορισμός και 7km από το χωριό Λάερμα που αναφέρεται ως χειμερινός τουριστικός προορισμός. Στα 12km βρίσκεται το μοναστήρι Θάρρι που αποτελεί θρησκευτικό τουριστικό προορισμό. Η κατασκευή του έργου αυτού ξεκίνησε το 2002 και περιλαμβάνει και την κατασκευή των συναφών έργων (πρόφραγμα, σήραγγα εκτροπής εκκένωσης υδροληψίας, υπερχειλιστή, διώρυγα φυγής, πύργους υδροληψίας, προσπελάσεις και απαραίτητα κτηριακά έργα) που θα αναφερθούμε στη συνέχεια. Η σημαντικότητα του έργου αυτού έγκειται στην επίλυση του προβλήματος ύδρευσης του νησιού καθώς το φράγμα αφορά την ύδρευση της πόλης της Ρόδου. Κατασκευαστικά το φράγμα είναι χωμάτινο με αργιλικό πυρήνα. Ο συνολικός όγκος φράγματος και προφράγματος είναι 3,15 εκατομμύρια κυβικά. Το ύψος του φράγματος είναι 67 μέτρα, το μήκος της στέψης 550 μέτρα και το πλάτος της στέψης 10 μέτρα. 10

11 Από τα κυριότερα συνοδά έργα του φράγματος θεωρείται η σήραγγα εκτροπής, όπου είναι ένα έργο που βοήθησε στην εκτροπή του ποταμού Γαδουρά και στην διευκόλυνση της κατασκευής του φράγματος. Η έμφραξή της έγινε τον Σεπτέμβριο του 2007 και από αυτή την ημερομηνία και μετά ξεκινάει η πλήρωση του υδάτινου ταμιευτήρα του φράγματος Γαδουρά που αποτελεί την τεχνητή λίμνη του φράγματος. Το έργο του υπερχειλιστή είναι ένα αναπόσπαστο τμήμα του φράγματος. Η εκχύλιση γίνεται στο υψόμετρο +117 καθώς η στέψη του φράγματος βρίσκεται στο Στο έργο εξόδου του υπερχειλιστή κατασκευάζονται τα συρματοκιβώτια (ζαρζανέτια) για να αποφευχθεί η διάβρωση του φυσικού εδάφους από την ορμή του νερού κατά την εκχύλισή του. Ανάντη του φράγματος έχουν τοποθετηθεί οι τέσσερις υδροληψίες. Η πρώτη από αυτές είναι υδροληψία εκκένωσης. Από την πρώτη υδροληψία και πάνω υπολογίζεται η ωφέλιμη χωρητικότητα του ταμιευτήρα και ο όγκος του υπολογίζεται σε 60 εκατομμύρια κυβικά. Η συνολική χωρητικότητα της λίμνης είναι 67,5 εκατομμύρια κυβικά. Από τις υδροληψίες εισχωρεί το νερό και οδηγείται στο κτίριο Δικλείδων που βρίσκεται κατάντη του φράγματος. Πάνω στους πύργους υδροληψίας έχουν τοποθετηθεί τα σταθμήμετρα για να υπολογίζεται η στάθμη του υδάτινου ταμιευτήρα. Από την έμφραξη της σήραγγας εκτροπής και έπειτα, ο ταμιευτήρας συγκεντρώνει νερό από τη λεκάνη απορροής που είναι 148 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η συνολική επιφάνεια του καθρέφτη του ταμιευτήρα υπολογίζεται στα 5200 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Για την εύκολη πρόσβαση και την επισκεψιμότητα της τεχνητής λίμνης έχουν κατασκευαστεί οι παραλίμνιες οδοί Α και Β δεξιά και αριστερά αντίστοιχα του υδάτινου ταμιευτήρα συνολικού μήκους ,26 χιλιόμετρα. Όπως έχει ήδη αναφερθεί το φράγμα κατασκευάστηκε για την ύδρευση της πόλης της Ρόδου. Συνεπώς κατασκευάζονται στην περιοχή Χαράκι οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Νερού (διυλιστήρια) για την διύλιση του νερού του υδάτινου ταμιευτήρα. Έτσι λοιπόν από το κτήριο Δικλείδων τοποθετείται αγωγός όπου μεταφέρει το νερό στις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Νερού και από εκεί πάλι με την εγκατάσταση αγωγού οδηγείται πλέον το πόσιμο νερό στην πόλη της Ρόδου. 11

12 6. ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΓΑΔΟΥΡΑ 6.1 Αντικείμενο της πρότασης Η παρούσα μελέτη προτείνει την αειφορική διαχείριση του φράγματος Γαδουρά δηλαδή την δημιουργία ενός θεματικού πάρκου που είναι μία ήπια μορφή ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής. Έχει σκοπό αναπτυξιακό με την έννοια της αειφορικής ανάπτυξης, και εκπαιδευτικό δηλαδή την σωστή απόδοση του κατασκευαστικού έργου στον επισκέπτη, και προωθεί τον αθλητικό, περιβαλλοντικό, και περιηγητικό τουρισμό. Έρχεται να συμπληρώσει άλλες προτάσεις που υπάρχουν για την περιοχή, ανάμεσα στις οποίες βρίσκεται και η πρόταση για δημιουργία Μεσογειακού δάσους στην περιοχή που έχει πληγεί από την πρόσφατη πυρκαγιά. Μπαίνοντας στην ευρύτερη περιοχή του φράγματος υπάρχει διαμορφωμένος χώρος όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως χώρος στάθμευσης λεωφορείων και ιδιωτικών αυτοκινήτων. Σ αυτή την αναβαθμίδα βρίσκεται ένα γήπεδο που θα αποτελείται από γήπεδα ποδοσφαίρου (5*5), γήπεδο βόλεϊ και μπάσκετ συνεπώς ένας χώρος αθλητικών δραστηριοτήτων (θέση «1» σχεδίου 1.). Η εγκατάσταση αυτή έχει ως σκοπό την αθλητική διαπαιδαγώγηση των μαθητών και των ενηλίκων που επισκέπτονται την περιοχή καθώς μπορούν να οργανώνονται και αθλητικοί διαγωνισμοί και τουρνουά. Τα γήπεδα υποστηρίζονται από κερκίδες που φιλοξενούν τους φιλάθλους και τους επισκέπτες που παρακολουθούν τους αγώνες με θέα την τεχνητή λίμνη και το φράγμα Γαδουρά. Φυσικά κοντά και πίσω από τις εγκαταστάσεις υπάρχουν τουαλέτες γυναικών και ανδρών (θέση «WC» σχεδίου 1.). Κατάντη του δρόμου που οδηγεί στο αυχενικό φράγμα συναντάμε το αναψυκτήριο (θέση «2» σχεδίου 1.), έναν χώρο ανάπαυσης και απόλαυσης για αθλητές και επισκέπτες. Οι παραλίμνιες οδοί οριοθετούνται με ξύλινη περίφραξη αρμονική στο φυσικό περιβάλλον για την ασφάλεια των επισκεπτών. Η παραλίμνια οδό Β είναι ασφαλτοστρωμένη και διαγραμμισμένη κατάλληλα. Πολύ κοντά και κάτω από την αναβαθμίδα των αθλητικών εγκαταστάσεων ξεκινάει η παραλίμνια οδός Β της τεχνητής λίμνης μήκους 5.306,12 μέτρων. Στην αρχή της λοιπόν υπάρχει χώρος ενοικίασης ποδηλάτων (θέση «3» σχεδίου 1.) και η 12

13 παραλίμνια οδός Β μεταμορφώνεται σε ένα πανέμορφο ποδηλατόδρομο με δυνατότητες διαδρομών (mountain bike) και μέσα στους λόφους δίπλα στην λίμνη σε προκαθορισμένες διαδρομές (θέση «7» σχεδίου 1.). Κατά μήκος της παραλίμνιας οδού υπάρχουν 10 ξύλινες βάσεις υποδοχής αφίσας, που ανά 100 μέτρα, αναπαρίσταται η φιλοσοφία κατασκευής του φράγματος και ο κύκλος του νερού. Ένα όμορφο περιβαλλοντικό μονοπάτι (θέση «4» σχεδίου 1.) για περιβαλλοντικές δραστηριότητες είναι επίσης στην διάθεση των επισκεπτών για την επιμόρφωσή τους πάνω στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αρκετά πιο κάτω και από την στέψη του φράγματος ξεκινάει η παραλίμνια οδός Α μήκους 7.271,14 μέτρων. Εκεί λοιπόν φιλοξενούνται 10 άλογα σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο (θέση «5» σχεδίου 1.), που είναι στην διάθεση των επισκεπτών για μοναδικές περιηγήσεις στην παραλίμνια οδό Α και σε προκαθορισμένες διαμορφωμένες διαδρομές μέσα στους λόφους αριστερά της λίμνης του φράγματος Γαδουρά (θέση «8» σχεδίου 1.). Τέλος στη λίμνη υπάρχουν 10 κανό για κωπηλασία σε ειδικά οριοθετημένες διαδρομές μέσα στο νερό (θέση «6» σχεδίου 1.) για ευχάριστες διαδρομές μέσα στη λίμνη. 13

14 Σχέδιο 1. 14

15 6.2 Σκοπιμότητα Το φράγμα του Γαδουρά είναι ένα έργο πνοής για το νησί της Ρόδου. Γεωγραφικά βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από την εκβολή του ποταμού Γαδουρά, στο κέντρο της ανατολικής πλευράς της Ρόδου (εικ.1). Συνέπεια της πυρκαγιάς του Ιουλίου 2008 στην κεντρική Ρόδο ήταν η καταστροφή του πανέμορφου δάσους της ευρύτερης περιοχής του φράγματος Γαδουρά. Ενδεικτικό στο πλαίσιο αυτό είναι δημοσίευμα του Νομάρχη Δωδεκανήσου στην εφημερίδας «η Ροδιακή» στις ) το οποίο αναφέρει, μεταξύ άλλων «έχει διαπιστωθεί ότι στο περιβάλλον μετά από μια καταστροφή που έχει προηγηθεί μπορούν να προκύψουν με τη σωστή μεθόδευση νέες συνθήκες που να είναι καλύτερες του παρελθόντος και να καλύπτουν φυσικές και ανθρώπινες ανάγκες κατά πιο σύγχρονο και κοινωνικά αποδεκτό τρόπο...». Τέλος καταλήγει : «στόχος της ειδικής αυτής δράσης θα είναι μέσα από ένα επιστημονικά και τεχνοκρατικά πρωτότυπα δομημένο αναδασωτικό πρόγραμμα να αναδειχθεί ένα αντιπροσωπευτικής μορφής πρότυπο Μεσογειακό Δασικό Οικοσύστημα..που να συνδυάζει το Υδρονομικό προστατευτικό για το φράγμα από διαβρώσεις χαρακτήρα, το εκπαιδευτικό και περιβαλλοντικό προφίλ για το νησί της Ρόδου, να αγκαλιάζει το νέο τοπιακό υγροτοπικό περιβάλλον του ταμιευτήρα (τεχνητής λίμνης)» Εικ.1 15

16 Η πραγματοποίηση του έργου και οι λόγοι που θα προσελκύσουν ένα φορέα (π.χ. το Δήμο της περιοχής) να αναλάβει τη συγκεκριμένη επένδυση παραθέτονται στη συνέχεια: 1. Η όλο και μεγαλύτερη προτίμηση των τουριστών στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Το φράγμα του Γαδουρά δίνει στον δήμο Λινδίων και στην νότια Ρόδο την δυνατότητα εναλλακτικής μορφής τουρισμού. 2. Η αναβάθμιση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών από τον δήμο Λινδίων. 3. Η προσέλκυση τουριστών που ενδιαφέρονται να δουν ένα μεγάλο κατασκευαστικό έργο και παράλληλα να απολαύσουν τις αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. 4. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. 5. Κέντρο περιβαλλοντικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. 6. Αθλητικός και περιηγητικός προορισμός. Η επένδυση θα αποτελέσει ένα επιπλέον ζωντανό αναπτυξιακό κύτταρο της τοπικής οικονομίας. Εκτός από την εισαγωγή χρηματικών πόρων στην τοπική οικονομία παρέχει έργο και σε άλλες επιχειρήσεις που θα απασχοληθούν για την κατασκευή της και αργότερα με την λειτουργία της. Αναφερόμαστε σε οικοδομικές επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες, εταιρείες τροφίμων κ.λ.π. που με την δράση της νέας επένδυσης θα συμβάλλουν στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Η συγκεκριμένη επένδυση βέβαια, σηματοδοτεί την έναρξη θέσεων εργασίας και ταυτόχρονα τη μείωση της ανεργίας. 6.3 Τεχνική περιγραφή Η παρούσα πρόταση περιλαμβάνει τη δημιουργία θεματικού πάρκου με τα ακόλουθα: ένα γήπεδο ποδοσφαίρου (5*5), ένα γήπεδο βόλεϊ και ένα γήπεδο μπάσκετ, αναψυκτήριο, τουαλέτες ασφαλτόστρωση, διαγράμμιση και περίφραξη της παραλίμνιας οδού Β για τον εφαρμογή του ποδηλατόδρομου ξύλινες βάσεις υποδοχής αφίσας για την αναπαράσταση του κύκλου του νερού 16

17 στην παραλίμνια οδό Α προτείνονται περίφραξη και εγκαταστάσεις που φιλοξενούν 10 άλογα για περιηγητικό και προπονητικό σκοπό και τέλος η τεχνητή λίμνη υποστηρίζει 10 κανό για περιήγηση, αναψυχή και προπόνηση Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.3299/2004 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ261/ΤΕΥΧΟΣ Α / η επένδυση θεωρείται παραγωγική. Όλα τα οικονομικά στοιχεία που αναλύονται στη συνέχεια βασίζονται σε προσφορές επαγγελματιών της Ρόδου και σε προϋπολογισμούς ίδιων επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν. Επίσης όλα τα οικονομικά στοιχεία ίσως να είναι αρκετά μικρότερα από μία ρεαλιστική επένδυση, καθώς δεν έχει υποστηρίξει ποτέ παλαιότερα η περιοχή τέτοιου είδους διαχείριση. Όμως όλη η οικονομική μελέτη βιωσιμότητας βασίζεται σε επιστημονικά καθαρά μεθοδολογία που προέρχεται από βιβλιογραφικές πηγές. 6.4 Κόστος και χρηματοδότηση Στον πίνακα 1 παρουσιάζεται το κόστος των κτιριακών αθλητικών εγκαταστάσεων: ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΙΔΟΣ ΟΔΟΠΟΙΙΑ (ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΣΚΑΦΕΣ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΒΑΣΗΣ 3Α, ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΗ) ΤΙΜΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ,42 ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ (ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΗΠΕΔΩΝ 5Χ5, ΜΠΑΣΚΕΤ, ΒΟΛΛΕΫ, ΠΕΡΙΦΡΑΞΗ, ΚΙΟΣΚΙ, WC) ,50 ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ ,00 ΣΥΝΟΛΟ ,92 Πίνακας 1 Στον πίνακα 2 παρουσιάζεται το κόστος των δραστηριοτήτων της παραλίμνιας οδού Α : 17

18 Α' ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΑ ΕΙΔΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ ΜΟΝΑΔΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑ ΑΛΟΓΩΝ ΤΕΜΑΧΙΑ , ,00 ΑΔΕΙΑ ΣΤΑΒΛΟΥ, ΑΓΟΡΑ 3 ΑΛΟΓΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΞΥΛΙΝΗΣ ΠΕΡΙΦΡΑΞΗΣ ΤΕΜΑΧΙΑ , ,00 m 7271,14 35, ,90 Πίνακας 2 ΣΥΝΟΛΟ ,90 Στον πίνακα 3 παρουσιάζεται το κόστος των δραστηριοτήτων της παραλίμνιας οδού Β : Β' ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΑ ΕΙΔΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ ΜΟΝΑΔΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΤΙΜΗ ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΗ m ,36 12, ,32 ΑΓΟΡΑ ΤΕΜΑΧΙΑ , ,00 ΠΟΔΗΛΑΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ m 10613,84 35, ,40 ΞΥΛΙΝΗΣ ΠΕΡΙΦΡΑΞΗΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΙΣΗ m2 3448,9 4, ,72 Πίνακας 3 ΣΥΝΟΛΟ ,44 Στον πίνακα 4 παρουσιάζεται το κόστος των δραστηριοτήτων στη λίμνη Γαδουρά: ΛΙΜΝΗ ΓΑΔΟΥΡΑ ΕΙΔΟΣ ΤΙΜΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΓΟΡΑ ΚΑΓΙΑΚ 10 ΤΕΜ 7.300,00 ΣΥΝΟΛΟ 7.300,00 Πίνακας 4 Στον πίνακα 5 παρουσιάζεται η συνοπτική ανάλυση του επενδυτικού κόστους: 18

19 ΣΥΝΟΛΟ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Α' ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΑ ,90 Β' ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΑ ,44 ΑΓΟΡΑ ΚΑΓΙΑΚ 10 ΤΕΜ 7.300,00 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ,92 ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ,00 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ,26 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΦΠΑ 13% ,11 ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΕΟΝ ΦΠΑ ,37 Πίνακας 5 Ως προς τη χρηματοδότηση ενδεικτικά εκτιμήθηκε επιχορήγηση από το δημόσιο 25% επί της συνολικής επένδυσης, ελάχιστη συμμετοχή του φορέα 40% επί της συνολικής παραγωγικής επένδυσης και δάνειο όπως φαίνεται στο πίνακα 6: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΠΟΣΟ Ίδια κεφάλαια 40% ,15 Ξένα κεφάλαια 35% ,88 Επιχορήγηση του Δημοσίου 25% ,34 Πίνακας Βιωσιμότητα της επένδυσης Έσοδα - Κύκλος εργασιών Στον πίνακα 7 φαίνονται αναλυτικά τα έσοδα της επένδυσης, στα πλαίσια ορισμένων υποθέσεων. Ας σημειωθεί ότι στα έσοδα δεν έχει υπολογιστεί το κέρδος του αναψυκτηρίου καθώς υπάρχει η δυνατότητα ενοικίασής του και είσπραξης εσόδων από την ενοικίαση τα οποία θα μπορούσαν να προστεθούν στο λοιπά έσοδα. ΕΙΔΟΣ ΤΙΜΗ ΚΟΣΤΟΥΣ /h ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕΓΙΣΤΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤ. ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΗΜΕΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΤΙΜΗ ΠΟΔΗΛΑΤΟ , ΑΛΟΓΑ , ΚΑΝΟΕ- ΚΑΓΙΑΚ ,

20 ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ 5Χ , ΜΠΑΣΚΕΤ , Πίνακας 7. Εκτιμώμενα Έσοδα ΣΥΝΟΛΟ Έξοδα Συνοπτικά οι ετήσιες προβλεπόμενες δαπάνες περιγράφονται στον πίνακα 8. Σ αυτές περιλαμβάνονται οι τόκοι του δανείου, η συντήρηση της εγκατάστασης και οι πάγιες ανάγκες των αλόγων (τροφή, εμβόλια, πέταλα), η συντήρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων (γηπέδων, αναψυκτήριο, τουαλέτες) και τα έξοδα μισθοδοσίας 15 απασχολούμενων υπαλλήλων με δωδεκάμηνη σύμβαση. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΠΟΣΟ ΤΟΚΟΣ ΔΑΝΕΙΟΥ ,00 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ-ΑΛΟΓΩΝ ,00 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ,00 3 Οι δαπάνες εξυπηρέτησης του δανείου εκτιμήθηκαν ως εξής: Στοιχεία για το δάνειο Ποσό δανείου ,88 Ετήσιο επιτόκιο 4,00 % Περίοδος δανείου σε έτη 5 Αριθμός πληρωμών ανά έτος 1 Ημερομηνία έναρξης δανείου 12/8/2009. Καταβολή δόσεων δανείου Αριθμός πληρωμής Ημερομηνία πληρωμής Αρχικό υπόλοιπο Συνολική πληρωμή Αρχικό κεφάλαιο Τόκος Τελικό υπόλοιπο 1 12/8/ , , , , , /8/ , , , , , /8/ , , , , , /8/ , , , , , /8/ , , , ,09 0,00 20