EDGE FINANCE & BANKING ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 FINANCE & BANKING ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

2 CORPORATE 3 IT & OPERA FINANCE & Αν υπάρχει ένας τομέας ο οποίος επηρεάστηκε βαθύτατα από την οικονομική κρίση -και δη την ελληνική- είναι αυτός της Οικονομικής Διοίκησης και των Τραπεζών. Μια επιρροή που έφτασε στον ίδιο τον πυρήνα της επιχείρησης. Αλλά δεν υπήρξε μόνο η κρίση καθοριστική. Η ταυτόχρονη ανάπτυξη (γεωγραφικά) της παγκόσμιας αγοράς, οι τεράστιες τεχνολογικές εξελίξεις, οι μεταβολές στο επενδυτικό τοπίο, οι δυσκολίες χρηματοδότησης, η έλλειψη ρευστότητας και η αύξηση του ρίσκου έφεραν τον οικονομικό διευθυντή στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Μέσα σε αυτό τον κυκεώνα πολυπλοκότητας η χώρα μας προσπαθεί να βρει τον αναπτυξιακό της δρόμο. Σε μια εποχή που όλοι μιλούν για ανάπτυξη, εννοώντας τη συλλογική προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή, το μόνο βέβαιο είναι πως η ανάπτυξη που μπορεί να περιμένει ο καθένας από εμάς είναι αυτή που ο ίδιος μπορεί να επιτύχει. Είτε ως άτομο είτε ως ομάδα. Και τα βασικά μέσα για να επιτύχουμε την ανάπτυξη αυτή είναι τρία: η ηγεσία, η συνεργασία και η γνώση. Η Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων έχει από καιρού αποφασίσει πως πρέπει να προωθεί και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά και το αποδεικνύει αυτό έμπρακτα με το έργο της. Γιατί στην ΕΕΔΕ πιστεύουμε πως η ηγεσία είναι χαρακτηριστικό που πρέπει να καλλιεργήσουμε σε κάθε στέλεχος, η συνεργασία είναι αναγκαία για να επιτευχθούν κοινοί στόχοι και η γνώση είναι η βάση για κάθε δημιουργία και καινοτομία. Η τέταρτη, κατά σειρά, ετήσια έκδοση της ΕΕΔΕ «The Finance & Banking Edge», αποτελεί, όπως πάντα, καταγραφή απόψεων και καλών πρακτικών για τα θέματα του Finance & Banking, ευελπιστώντας να συμβάλει ουσιαστικά στη διάδοση της γνώσης και των καλών πρακτικών, που είναι απαραίτητα στοιχεία για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τόσο των επιχειρήσεων όσο και της χώρας. Για να μπορούμε να μιλάμε για βιωσιμότητα και ανάπτυξη. Τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικής Διοικήσεως, και ιδιαίτερα ο πρόεδρός του, κ. Τάσος Ροδόπουλος, συνέβαλαν καθοριστικά στην προσπάθειά μας αυτή. Κωνσταντίνος Π. Λαμπρινόπουλος Πρόεδρος ΔΣ Ελληνικής Εταιρίας Διοικήσεως Επιχειρήσεων

3 CORPORATE AFFAIRS IT & OPERATIONS 4 FINANCE & BANKING Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) Η Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) ιδρύθηκε το Είναι σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που σκοπό έχει τη διάδοση, ανάπτυξη και προβολή των αρχών, των μεθόδων και της πρακτικής του σύγχρονου μάνατζμεντ. Τα Μέλη της είναι νομικά πρόσωπα, επιχειρήσεις και οργανισμοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, καθώς και φυσικά πρόσωπα, ανώτατα και ανώτερα διευθυντικά στελέχη, επιχειρηματίες, καθηγητές πανεπιστημίων και φοιτητές. Στο πλαίσιο της ΕΕΔΕ λειτουργούν πέντε Ινστιτούτα που δραστηριοποιούνται το καθένα σε εξειδικευμένες λειτουργίες του management και τέσσερις τομείς που ασχολούνται με γενικότερα θέματα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος: το Ελληνικό Ινστιτούτο Μάρκετινγκ (ΕΙΜ), το Ελληνικό Ινστιτούτο Οικονομικής Διοικήσεως (ΕΙΟΔ), το Ελληνικό Ινστιτούτο Διοικήσεως Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών (ΕΙΔΙΠ), το Ελληνικό Ινστιτούτο Πληροφορικής & Επικοινωνιών (ΕΙΠ), το Ελληνικό Ινστιτούτο Μάνατζμεντ Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΜΑΔ), o Τομέας Ανάπτυξης Γυναικών Μάνατζερ & Επιχειρηματιών (ΤΟΓΜΕ), ο Τομέας Μάνατζμεντ Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης (ΤΟΜΔΔΑ), ο Τομέας Ηγεσίας (ΤΗΓΕ) και ο Τομέας Εταιρικών Υποθέσεων (ΤΕΥΠ). Σήμερα η ΕΕΔΕ συγκαταλέγεται στα πέντε μεγαλύτερα Management Associations παγκοσμίως σε επίπεδο Μελών και Έργου. Έχει εκπαιδεύσει, κατά τη διάρκεια των 51 χρόνων λειτουργίας της, περισσότερα από στελέχη, έχει προσφέρει περισσότερες από ώρες εκπαίδευσης μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ το Μεταπτυχιακό της πρόγραμμα πραγματοποιείται σε 23 πόλεις της χώρας και έχει περίπου αποφοίτους. Η Στρατηγική και η Δράση της αναπτύσσονται στους ακόλουθους βασικούς πυλώνες: Την Εκπαίδευση: Μεταπτυχιακά προγράμματα, Προγράμματα επαγγελματικής πιστοποίησης, Προγράμματα ανωτάτων στελεχών, Ανοικτά εκπαιδευτικά προγράμματα, Ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση και Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση. Την Ενημέρωση: Δραστηριότητες Ινστιτούτων & Τομέων, Εκδηλώσεις/θεσμοί (CEO Summit, Αριστοτέλης, Marketing Matters, Banking Forum, E-Business Innovation Forum, Risk Management Forum, κ. ά.), Βραβεία (Manager of the Year, Quality Leader of the Year, Marketing Excellence Awards, HR Excellence Awards, Corporate Affairs Excellence Awards) και το μεγαλύτερο Management Portal «ManagementDirect», που παρέχει τη δυνατότητα στα Μέλη της ΕΕΔΕ να έχουν πρόσβαση τόσο σε εξειδικευμένη γνώση, όσο και στις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της Διοίκησης. Τη Δικτύωση: Μνημόνια συνεργασίας με τους ακόλουθους φορείς: Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, Υπουργείο Εξωτερικών, Ελληνικό Ινστιτούτο Επιχειρηματικής Ηθικής, Ινστιτούτο Επαγγελματικού Προσανατολισμού & Σταδιοδρομίας, Πανελλήνιος Σύνδεσμος Βιομηχανιών & Αντιπροσώπων Αρωμάτων & Καλλυντικών, SBC TV, Quality Net Foundation, Εμπορικοί Σύλλογοι Αθηνών, Λειβαδιάς και Λάρισας, Σύνδεσμοι Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Ελλάδος και Θεσσαλικών Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών, τα Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια Αθηνών, Πειραιώς, Φθιώτιδας και Φωκίδας, τα Επιμελητήρια Αιτωλοακαρνανίας, Βοιωτίας, Δράμας, Δωδεκανήσου, Ευβοίας, Ηρακλείου, Καβάλας, Κοζάνης, Κορινθίας, Κυκλάδων, Μεσσηνίας και Ροδόπης καθώς και το Ξενοδοχειακό, τα διμερή επιμελητήρια ΕλληνοΑμερικανικό, ΕλληνοΓερμανικό, ΕλληνοΙταλικό και ΕλληνοΣουηδικό, την Ελληνική Ένωση Factoring, τον διεθνή οργανισμό ερευνών The Conference Board, τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων, τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων Κρήτης, τον οργανισμό Future Leaders, τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος, την Αμερικανική Γεωργική Σχολή και το Perrotis College καθώς και τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Διεθνείς Συνεργασίες με τους ακόλουθους φορείς: European Management Association, European Marketing Confederation, European Foundation for Quality Management, European Organization for Quality, European Foundation for Management Development, Chartered Management Institute, Kent Business School, The Chartered Institute of Marketing, The Institute of Sales & Marketing Management, Global Compact, CEC European Managers. Τη Δημιουργία εργαλείων και υποδομών: Πιστοποιήσεις: Εθνικό πρόγραμμα πιστοποίησης Επιχειρηματικής Αριστείας «Αιέν Αριστεύειν», Επίπεδα επιχειρηματικής αριστείας EFQM, Investors in People και Έρευνες σε διάφορα θέματα του management και των λειτουργιών του Την Επικοινωνία: Μηναίο περιοδικό «Manager», Εβδομαδιαία Τηλεοπτική Εκπομπή στο οικονομικό κανάλι SBC «Δρόμοι Ανάπτυξης», Εξάτομη ετήσια έκδοση «The Edge» (Leadership, Marketing, People, Finance & Banking, IT & Operations και Corporate Affairs), Βιβλία για το Management και την Επιχειρηματικότητα, Ηλεκτρονικά Newsletters, Επιστημονικές & Ενημερωτικές εκδόσεις. Τα Ευρωπαϊκά Κοινοτικά Προγράμματα: Esprit, Now, Horizon, Adapt, Info-DC, Tacis, Phare, Interreg, Equal Round I and Round II, Europe Aid, Article-6, Leonardo Da Vinci, Life Long Learning και Asia Invest, ενώ λειτουργεί ως Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης Κοινοτικών Προγραμμάτων. Τις υπηρεσίες Τελικού Δικαιούχου για τη διαχείριση και υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων έργων, στα οποία η ΕΕΔΕ διαθέτει μεγάλη εμπειρία. Οι δραστηριότητες της ΕΕΔΕ εκτείνονται σε όλη την Ελλάδα. Παράλληλα λειτουργεί περιφερειακά τμήματα στη Μακεδονία με έδρα τη Θεσσαλονίκη, στην Πελοπόννησο και Δυτική Ελλάδα με έδρα την Πάτρα, και στην Κρήτη με έδρα το Ηράκλειο. Δραστηριοποιείται επίσης στην Κύπρο μέσω της Κυπριακής Εταιρίας Ανάπτυξης Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΚΕΑΔΕ) που ίδρυσε σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων Κύπρου. Με πρωτοβουλία της στην Ελλάδα έχει ιδρυθεί και λειτουργεί η Λέσχη Επιχειρηματικότητας, ενώ σε συνεργασία με τον ΣΕΒ, το ALBA. Επίσης, η ΕΕΔΕ συμμετέχει στο Γενικό Συμβούλιο του ΣΕΒ και στo Διοικητικό Συμβούλιο της Λέσχης Επιχειρηματικότητας ενώ κατέχει την προεδρία του European Management Association. Τελικός στόχος της ΕΕΔΕ είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της αποτελεσματικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, μέσα από την ανάπτυξη των ανθρώπων τους. Παράλληλα στοχεύει στην προσφορά σύγχρονων ποιοτικών και εξειδικευμένων υπηρεσιών, που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του δύσκολου οικονομικού περιβάλλοντος, με ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων, ενώ προωθεί την έννοια της Αριστείας σε όλα τα επίπεδα.

4 CORPORATE 5 IT & OPERA FINANCE & Η οικονομία και η κοινωνία μας ζουν το τελευταίο διάστημα ίσως τις μεγαλύτερες αλλαγές στην Ιστορία τους. Πρέπει να υπογραμμίσω ότι είναι πολύ θετικό το γεγονός της οριστικής παραμονής μας στην ευρωζώνη. Η εξέλιξη αυτή έβαλε στην άκρη αρκετές και ζωηρές αβεβαιότητες, που σίγουρα είχαν σημαντική αρνητική επίδραση στην επιχειρηματική δραστηριότητα και δημιουργούσαν ανασφάλεια στους πολίτες. Όμως παραμένει ενεργό το θέμα της αξιοπιστίας της χώρας, στο τι έχει συμφωνηθεί με την τρόικα και ιδιαίτερα σε θέματα των μεταρρυθμίσεων του δημόσιου τομέα και της λειτουργίας της αγοράς γενικότερα. Ακόμη παραμένουν υπολείμματα άκρατης και άκριτης συμπεριφοράς από κάποιους, που δεν πείθουν ότι όλοι μαζί θέλουμε να προχωρήσουμε αποφασιστικά σε έξοδο από τη σημερινή κατάσταση. Πρέπει να γίνουν βήματα αποφασιστικά προς την κατεύθυνση αυτή. Η αξιοπιστία είναι πολύ καθοριστικός παράγοντας στον επιχειρηματικό στίβο, ώστε οι επιχειρήσεις να αποφασίσουν να επανεπενδύσουν στη χώρα μας. Σε αυτήν την εποχή της ύφεσης, τα μέλη του ΕΙΟΔ που συγκεντρώνουν την καλύτερη τεχνογνωσία του Οικονομικού και Διοικητικού Management της αγοράς, και με αυτήν την ετήσια έκδοση, The Banking & Finance Edge, προσπαθούν μέσα από μία ευρεία θεματολογία να βοηθήσουν τους Οικονομικούς Διευθυντές στο δύσκολο έργο τους. Τα επόμενα τρία χρόνια, οι Οικονομικοί Διευθυντές - CFOs αναμένουν μία μετατόπιση στη δουλειά τους από την εστίαση στη διαχείριση τους κόστους και την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση κινδύνων και ελέγχων προς καθήκοντα διαχείρισης της αλλαγής, ιδιαίτερα δε να στρέψουν την προσοχή τους στις απαιτούμενες αλλαγές για τον οικονομικό αλλά και επιχειρηματικό μετασχηματισμό, καθώς και σε αυξημένες επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες. Αυτό υποστηρίζει η Emily Chasan, Senior Editor της Wall Street Journal, στο Blog της ( ή καλύτερα υποστηρίζουν πολλές πρόσφατες έρευνες. Πάντως, οι εκθέσεις της τρόικας κάνουν λόγο για ένα 2013 εξίσου δύσκολο, αφού η χώρα συνεχίζει να ευρίσκεται σε περίοδο ύφεσης. Είναι βέβαιο ότι πολλά έχουν ήδη γίνει και πολλά έχουν αλλάξει στη χώρα μας, ακόμα και αν είναι δύσκολο να τα διακρίνουμε. Η νέα γενιά των επιχειρηματιών, η νέα γενιά των εργαζομένων αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν και να εξελιχθούν χωρίς εξωστρέφεια, αποκομμένοι από τη διεθνή πραγματικότητα. Αυτές οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, είναι ταυτόχρονα και η καλύτερη ευκαιρία για όλους μας, αρκεί να ενεργούμε με συναίνεση και συνεννόηση. Όλοι μας δεν πρέπει λεπτό να σταματήσουμε να οραματιζόμαστε τη σύγχρονη Ελλάδα. Την Ελλάδα στην οποία θέλουμε να εργαζόμαστε, να βελτιωνόμαστε καθημερινά, να αναπτύσσουμε την επιχειρηματικότητα, να δημιουργούμε αξία και ιδιαίτερα να δημιουργούμε ικανά στελέχη δίπλα μας. Επίσης πρέπει να συνταχθούμε όλοι στην έννοια «μαζί», να δημιουργήσουμε το καλύτερο περιβάλλον για τις γενιές που έρχονται, να σχεδιάζουμε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, να ηγούμαστε σε τοπικό, αλλά και γιατί όχι σε παγκόσμιο επίπεδο όπου μπορούμε και φυσικά να χαιρόμαστε την κάθε στιγμή της ζωής μας σε αυτό το πανέμορφο μέρος της γής. Ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσοι συνέβαλαν ώστε να ολοκληρωθεί πάλι με επιτυχία και αυτός ο τόμος της ετήσιας εκδοτικής προσπάθειας της ΕΕΔΕ και βεβαίως στα μέλη και στελέχη του Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικής Διοικήσεως για την συνδρομή τους. Αναστάσιος Α. Ροδόπουλος Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικής Διοικήσεως (ΕΙΟΔ) της ΕΕΔΕ

5 CORPORATE AFFAIRS 6 IT & OPERATIONS FINANCE & BANKING Ελληνικό Ινστιτούτο Οικονομικής Διοικήσεως (ΕΙΟΔ) Το Ελληνικό Ινστιτούτο Οικονομικής Διοικήσεως (ΕΙΟΔ) ιδρύθηκε το 1979 και είναι το δεύτερο κατά σειρά ιδρύσεως Ινστιτούτο της ΕΕΔΕ. Το ΕΙΟΔ, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της ΕΕΔΕ έχει ως ειδικότερο σκοπό την αύξηση της αποτελεσματικότητας του Μάνατζμεντ της Οικονομικής Λειτουργίας της επιχείρησης, την αναβάθμιση του ρόλου του στη διοίκηση της επιχείρησης, καθώς και την προώθηση, προβολή και διάδοση των αρχών του για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των Επιχειρήσεων. Στόχοι Tο Ινστιτούτο στοχεύει: Στην ανάπτυξη, διάδοση και εφαρμογή του Μάνατζμεντ της οικονομικής λειτουργίας, στις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Στην παρακολούθηση και μελέτη των εξελίξεων στη θεωρία και πρακτική του Οικονομικού μάνατζμεντ και πιθανή προσαρμογή τους στην ελληνική πραγματικότητα. Στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την προαγωγή του Οικονομικού μάνατζμεντ με μελέτες, εισηγήσεις, γνωματεύσεις, δημοσιεύσεις, και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Στη συμβολή του στη διαμόρφωση υψηλής επαγγελματικής συνείδησης των στελεχών του Οικονομικού Μάνατζμεντ. Στην ανάπτυξη σχέσεων και δημιουργικής επικοινωνίας μεταξύ των επαγγελματιών του Οικονομικού μάνατζμεντ και των οργανισμών και συνδέσμων που ασχολούνται στην Ελλάδα με συνάδελφους τους σε αντίστοιχους οργανισμούς του εξωτερικού. Στη μελέτη των εκπαιδευτικών και μετεκπαιδευτικών αναγκών στο χώρο του Οικονομικού Μάνατζμεντ και την αποτελεσματική συμβολή του στην κάλυψη των αναγκών αυτών, κυρίως μέσα από τα επιμορφωτικά προγράμματα της ΕΕΔΕ. Στην έρευνα και τη μελέτη στοιχείων και προβληματισμών στους επιμέρους τομείς του Οικονομικού Μάνατζμεντ και στην αποτελεσματική συμβολή του στην επίλυσή τους. Στη σύνδεση των ακαδημαϊκών του Οικονομικού Μάνατζμεντ με τους επαγγελματίες του χώρου, με σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξή του. Στη διάδοση της γνώσης και των νέων εξελίξεων του Οικονομικού Μάνατζμεντ προς τα μέλη του. Μέλη Μέλη του Ινστιτούτου μπορούν να γίνουν οικονομικοί διευθυντές και στελέχη της οικονομικής λειτουργίας, χρηματιστές, επιχειρηματίες και ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων, τραπεζών και οργανισμών, καθώς και οικονομικοί σύμβουλοι, ακαδημαϊκοί σε έδρα οικονομικού περιεχομένου και ανώτατα στελέχη του χώρου της επίσημης και υπεύθυνης Ελεγκτικής επιστήμης. Διοίκηση Το Ινστιτούτο διοικείται από Διοικούσα Επιτροπή αποτελούμενη από οκτώ (8) έως δέκα (10) μέλη, πλέον του ex officio εκάστοτε τέως Προέδρου της. Τα μέλη της Δ.Ε. εκλέγονται από τα Μέλη του Ινστιτούτου με ψηφοφορία κατά τη Γενική Συνέλευση των Μελών της ΕΕΔΕ. Δραστηριότητες Το ΕΙΟΔ, για την καλύτερη οργάνωση των δραστηριοτήτων του και την πλέον ενεργό συμμετοχή των μελών του, διατηρεί μόνιμες επιτροπές που ασχολούνται με θέματα συνεργασίας με άλλους φορείς, σύνδεσης και σχέσεων με τα Οικονομικά Πανεπιστήμια και τους φοιτητές, ανάπτυξης σχέσεων και συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς κ.λπ. καταρτίζει ειδικές επιτροπές και ομάδες εργασίας, για συνέδρια, ημερίδες και συναντήσεις για επίκαιρα και ειδικά θέματα, διεξαγωγή ερευνών κ.λπ. διοργανώνει συνέδρια θεσμούς, όπως το Ναυτιλιακό συνέδριο και το CFO Forum.

6

7 CONTENTS FINANCE & BANKING ΜΑΤΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 10 3ο Ναυτιλιακό Συνέδριο 12 Οικονομική Υπεροχή: Το μέλλον της ηγεσίας των οικονομικών 18 Το DNA του οικονομικού διευθυντή 24 Robert A. Howell Οικονομικοί διευθυντές: Καιρός να επεκταθεί ο ρόλος τους 26 Tobias Baer, Tony Goland και Robert Schiff Νέα μοντέλα πιστωτικού κινδύνου για πολύ μικρές επιχειρήσεις και άτομα χαμηλού εισοδήματος 32 Alexis Krivkovich, Cindy Levy Διαχείριση της ανθρώπινης πλευράς του κινδύνου Ετήσια Έκδοση 2014 της Ελληνικής Εταιρίας Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) Εκδότης: Αθαν. Ρούλιας, Λ. Ιωνίας 200 & Ιακωβάτων 61, Αθήνα Διευθύντρια Έκδοσης/Σύνταξης: Λίνα Τσαγκαράκη Ξένου, Σχεδίαση, Εκτύπωση, Βιβλιοδεσία, Ένθεση: ΦΙΛΙΠΠΟΣ Εκδοτική Βορείου Ελλάδος, τηλ Συσκευασία: Next Ιδιοκτησία: Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ), Λ. Ιωνίας 200 & Ιακωβάτων 61, Αθήνα, τηλ: , fax: , Διανέμεται δωρεάν στα μέλη της ΕΕΔΕ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ 38 Στέφανος Βερζοβίτης Το τραπεζικό μοντέλο μετασχηματίζεται 42 Σοφία Γιαννοπούλου O ηγετικός ρόλος του CFO στον ανασχηματισμό των επιχειρήσεων 46 Ηλίας Λεκκός Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα: Νέα Δεδομένα μετά την Κρίση 50 Ειρήνη Μαραγκουδάκη Βέλτιστες Πρακτικές στην απομόχλευση του τραπεζικού τομέα: Διαφάνεια και Έλεγχος 54 Μιχαήλ Μασουράκης Αναδύεται ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα 58 Θάνος Παπανικολάου Ο ρόλος της σύγχρονης εποπτείας στον τραπεζικό κλάδο 62 Νίκος Πορφύρης Η Ελληνική Κεφαλαιαγορά ως μέσο άντλησης κεφαλαίων για ΜμΕ 66 Δημητρία Β. Ρότσικα Θεμέλια για νέα οικονομική ανάπτυξη και επαναπροσδιορισμό των δεσμών με την υπόλοιπη Ευρώπη 68 Γιώργος Σκριμιζέας Να γίνει η κρίση μια ευκαιρία θεσμικών αλλαγών και ανάπτυξης 74 Γρηγόρης Ταπεινός Το έργο της Επιτροπής Φορολογικής Αναμόρφωσης 76 Άγγελος Τσακανίκας Ο αναπτυξιακός ρόλος της ρευστότητας 80 Ελένη Χαλιώτη Είναι ο Οικονομικός Διευθυντής (CFO) ο επόμενος Επιχειρησιακός Διευθυντής (COO);

8 ΜΑΤΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

9 CORPORATE AFFAIRS 10 IT & OPERATIONS FINANCE & BANKING 3ο Ναυτιλιακό Συνέδριο Μεγάλη η συνεισφορά της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία Ο κ. Α. Ροδόπουλος, πρόεδρος της ΔΕ του ΕΙΟΔ Το τελευταίο ασφαλές αποκούμπι για οποιαδήποτε επενδυτική δράση στη γειτονιά μας, χαρακτήρισε την Ελλάδα ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, κ. Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, στην ομιλία του κατά τη διάρκεια του 3ου Ναυτιλιακού Συνεδρίου που διοργάνωσε το Ελληνικό Ινστιτούτο Οικονομικής Διοικήσεως (ΕΙΟΔ) της ΕΕΔΕ με θέμα: «Η Ναυτιλία ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας». Ο υπουργός αναφέρθηκε και στην πρόσφατη έρευνα της The Boston Consulting Group που δείχνει ότι η ελληνική ναυτιλία είναι η πιο ανταγωνιστική από οποιαδήποτε άλλη στον κόσμο στη διαχείριση των πλοίων. Tα πλοία που διαχειρίζονται Έλληνες εφοπλιστές έχουν ένα management cost περίπου 24% χαμηλότερα από τον διεθνή ανταγωνισμό. Αυτή η επιτυχία, τόνισε, δείχνει ότι έχει σωρευθεί στη χώρα μας ένα τεράστιο κεφάλαιο εμπειρίας και καλές επιχειρηματικές πρακτικές, οι οποίες μας κάνουν να αισιοδοξούμε για το μέλλον. Είπε ακόμα ότι προσπάθεια του υπουργείου είναι να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης στα ίδια τα πλοία, ενώ σε κάθε ευκαιρία ζητείται η προσέλκυση περισσότερων πλοίων στην ελληνική σημαία, αφού έτσι αυξάνεται το εθνικό κεφάλαιο, η διεθνής διαπραγματευτική θέση και γιατί μέσα από το ελληνικό πλοίο ενισχύεται το πλέγμα των οικονομικών δραστηριοτήτων που το αφορούν. Αναφέρθηκε, επίσης, ο υπουργός στην επάρκεια των νησιών, δηλώνοντας ότι εν όψει της ελληνικής προεδρίας θέλουμε να διαμορφώσουμε συναφείς πολιτικές στο πλαίσιο της ΕΕ, ώστε να βγάλουμε τα ελληνικά νησιά από την «απομόνωση» και να τα καταστήσουμε αυτάρκη. Σημείωσε ακόμα, ότι τα ελληνικά λιμάνια πρέπει να γίνουν πραγματικοί «πόλοι ανάπτυξης» για τις περιοχές τους, διαχέοντας πλούτο και νέες θέσεις εργασίας, φέρνοντας ως επιτυχημένο παράδειγμα την παρουσία της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά. Τέλος, μιλώντας για τον θαλάσσιο τουρισμό είπε ότι το γιότινγκ στην Ελλάδα θα έπρεπε να είναι ο παράδεισος σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της πολυνησίας και της ασφάλειας και αναφέρθηκε στην ολοκλήρωση του νομοσχεδίου για τα σκάφη αναψυχής, χαρακτηρίζοντάς το ευέλικτο, ανταγωνιστικό και όχι γραφειοκρατικό, ενώ τόνισε ότι η ανάδειξη της κρουαζιέρας παραμένει κύριος στόχος. H νέα πολιτική του υπουργείου Τουρισμού, στοχεύει στη διαφοροποίηση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, με έμφαση στον θαλάσσιο τουρισμό, ως ενός εκ των σπουδαιοτέρων τομέων αρμοδιότητάς μας, είπε διά στόματος της συμβούλου της, κ. Ηλέκτρας Παπαζάχου, η υπουργός Τουρισμού, κ. Όλγα Κεφαλογιάννη. Οι σταθμοί κρουαζιέρας, τόνισε, πρέπει να αναδειχθούν σε πολυθεματικούς προορισμούς, μέσω της διασύνδεσής τους με τα θεματικά δίκτυα των ευρύτερων περιοχών αλλά και μέσω της βελτίωσης των συγκοινωνιών, της διεύρυνσης του ωραρίου λειτουργίας των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων, ενώ παράλληλα, στις παρυφές τους, σκόπιμο είναι να χωροθετούνται χρήσεις εμπορικές, ψυχαγωγίας και προώθησης τοπικών προϊόντων. Ωστόσο για να αναπτυχθεί σωστά το homeporting, πρέπει να καταστήσουμε ελκυστική την εικόνα των πόλεων και ιδίως της Αθήνας. Εντός της επόμενης προγραμματικής περιόδου, το υπουργείο Τουρισμού προτείνει την υλοποίηση έργων υποδομής στρατηγικής σημασίας για τον τουρισμό: Υποδομές Τερματικών λιμένων κρουαζιέρας, ιδίως σε Αθήνα - Ηράκλειο και δικτύου ενδιάμεσων λιμένων. Αναβάθμιση πυλών εισόδου (αεροδρομίων και λιμένων) και ιδιαίτερα σε βασικούς τουριστικούς προορισμούς. Αναβάθμιση μεταφορικών κόμβων όπως σιδηροδρομικοί σταθμοί, σταθμοί λεωφορείων. Τονίστηκε επίσης ότι στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο διαμορφώνονται Ζώνες Ναυσιπλοΐας Αναψυχής σε όλο το θαλάσσιο εύρος της χώρας, με κύριο στόχο την πύκνωση του δικτύου τουριστικών λιμένων, την ένταξή τους στον ευρύτερο χωροταξικό σχεδιασμό, αλλά και τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων λιμενικών υποδομών, ώστε να παρέχονται ολοκληρωμένες και επαρκείς υπηρεσίες στους ελλιμενιζόμενους. Το συνέδριο χαιρέτισαν ο πρόεδρος της Δ.Ε. του Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικής Διοικήσεως (ΕΙΟΔ) της ΕΕΔΕ, κ. Αναστάσιος Ροδόπουλος, και ο αντιπρόεδρος του ΔΣ της ΕΕΔΕ, κ. Νικόλαος Μπιλίρης. Χαιρετίζοντας το συνέδριο ο Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα εξοχότατος κ. John Kittmer, επισήμανε ότι Βρετανία και Ελλάδα μοιράζονται μια ισχυρή ναυτική παράδοση, που στη σύγχρονη εποχή εξελίχθηκε σε μια δυνατή σχέση. Η προσαρμοστικότητα, το επιχειρηματικό πνεύμα και η δημιουργική σκέψη αποτελούν κοινά χαρακτηριστικά τόσο του ελληνικού εφοπλισμού όσο και του Σίτι του Λονδίνου. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία σήμερα που η ναυτιλία

10 CORPORATE 11 IT & OPERA FINANCE & Ο υπουργός Ναυτιλίας, κ. Μ. Βαρβιτσιώτης, απευθύνει χαιρετισμό από το βήμα του 3ου Ναυτιλιακού Συνεδρίου. αντιμετωπίζει τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης στο εμπόριο. Αναφέρθηκε, ακόμα, ο Βρετανός πρέσβης στους δαπανηρούς και χρονοβόρους κανονισμούς σε πολλούς διαφορετικούς τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας, που απειλούν να υπονομεύσουν την ανάκαμψη που διαφαίνεται στη Βρετανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι ζωτικής σημασίας, κατέληξε, η ΕΕ να εργάζεται προς το συμφέρον των επιχειρήσεων, μεγάλων και μικρών, καθιστώντας τις εμπορικές συναλλαγές πιο εύκολες και λιγότερο δαπανηρές. Από την πλευρά του o Νορβηγός πρέσβης στην Ελλάδα εξοχότατος κ. Sjur Larsen, αναφερόμενος στη χώρα του, είπε, πως η Νορβηγία είναι μία από τις ελάχιστες χώρες που διαθέτει ένα ολοκληρωμένο ναυτιλιακό cluster. Στις τρεις πρώτες ενότητες του συνεδρίου αναλύθηκαν και συζητήθηκαν το χρηματοοικονομικό γίγνεσθαι της ναυτιλίας, οι ανάγκες και οι επιλογές για τη χρηματοδότησή της, καθώς και οι επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα για τα ναυπηγεία, τα Λιμάνια, τις Μαρίνες, τις Μεταφορές και τον Τουρισμό. Στους ομιλητές περιλαμβάνονταν σημαντικά ονόματα της ελληνικής ναυτιλίας και οικονομίας, όπως οι κ.κ. Γιώργος Ξηραδάκης, Διευθύνων σύμβουλος της XRTC, Henriette Brent-Petersen, Head of Shipping & Offshore Research Department της DVB Bank, Ηλίας Λεκκός, Διευθυντής μονάδας οικονομικής ανάλυσης της Τράπεζας Πειραιώς, Μάνος Πειλίδης, senior partner της Deloitte, Γιώργος Βερνίκος, Πρόεδρος της Vernicos Yachts, Λάμπρος Μπαμπίλης, Γεν. Διευθυντής της Stealthgas, Μιχάλης Μπουδούρογλου, Πρόεδρος της Paragon Shipping, Χρυσός Καβουνίδης, Σύμβουλος της The Boston Consulting Group, Γιώργος Ανωμερίτης, Πρόεδρος του ΟΛΠ, Νίκος Ταβουλάρης, Πρόεδρος του Ομίλου Νεωρίου, Άγγελος Τσακανίκας, Διευθυντής έρευνας του ΙΟΒΕ, Παναγιώτης Γιαννούλης, πρόεδρος της συμβουλευτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου Ναυτικής Τεχνολογίας και Ερνέστος Τζαννάτος, Καθηγητής Ναυτιλιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Την πρώτη ενότητα συντόνισε αποτελεσματικά ο κ. Σωκράτης Λεπτός Bourgi, Partner Global Shipping & Ports Leader της PwC, o οποίος αναφέρθηκε και σε σχετική έρευνα της PwC σύμφωνα με την οποία σε 22 επιχειρήσεις που ελέγχουν 450 πλοία εκφράζεται αισιοδοξία σε ποσοστό 50% πως οι υπάρχουσες τράπεζες θα εξακολουθήσουν και στο μέλλον να χρηματοδοτούν τον κλάδο, ενώ 15% πιστεύουν ότι θα εισέλθουν στον κλάδο και νέες τράπεζες, και 21% προσβλέπουν στα ιδιωτικά κεφάλαια για επενδύσεις στη ναυτιλία. Όσον αφορά στον τραπεζικό τομέα, το 50% πιστεύουν ότι καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι κινεζικές τράπεζες. Και για τις προοπτικές της ναυτιλίας, το 52% δηλώνουν πολύ αισιόδοξοι για την αγορά, ιδιαίτερα του ξηρού φορτίου. Στην έρευνα της The Boston Consulting Group, επισημαίνεται ότι ο ελληνικός ναυτιλιακός κλάδος συνεισφέρει έμμεσα - μέσω των υποστηρικτικών υπηρεσιών της ναυτιλίας - 2,3 δισ. ευρώ, ενώ 3,4 δισ. ευρώ είναι τα υπολογιζόμενα επαγωγικά οφέλη. Μελλοντικά, η ελληνική ναυτιλία μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, αναφέρεται στη μελέτη, και προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις που μπορούν να αυξήσουν τον αντίκτυπό της στην ελληνική οικονομία, βάσει της εμπειρίας άλλων χωρών: Ενσωμάτωση των δράσεων στον τομέα της ναυτιλίας στην εθνική στρατηγική (Σουηδία). Βελτιστοποίηση απαιτήσεων και διαδικασιών (Σιγκαπούρη). Σταθεροποίηση του θεσμικού πλαισίου (Μάλτα). Ενίσχυση των ναυτιλιακών σπουδών (Ηνωμένο Βασίλειο). Σημαντική υπήρξε η επισήμανση του κ. Γ. Βερνίκου που εξήγησε ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να γίνει φιλική προς τις επενδύσεις χώρα αν δεν βελτιωθεί η Δικαιοσύνη. Σημειώνεται ακόμα η επισήμανση του κ. Π. Γιαννούλη, ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη αν σε αυτή δεν συμπεριλαμβάνουμε τη συμμετοχή της θαλάσσιας ανάπτυξης, καθώς και του κ. Γ. Ξηραδάκη που ισχυρίστηκε πως το 85% των ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια αφορά τον ευρύτερο χώρο της ναυτιλίας. Την ανάγκη για δημιουργία κινήτρων ενίσχυσης του εθνικού νηολογίου ανέδειξε και ο κ. Η. Λεκκός, ενώ πολλή συζήτηση έγινε για τη συνεισφορά της ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία, στην οποία παρενέβη και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, κ. Αλέξανδρος Τουρκολιάς. Επόμενοι συντονιστές ήταν ο δημοσιογράφος κ. Nigel Lowry της Lloyd s List και ο κ. Γιώργος Σμυρνιούδης, Partner της Ernst & Young Business Advisory Solutions. Η τελευταία ενότητα ασχολήθηκε με τις μεθόδους και τα εργαλεία βελτιστοποίησης της απόδοσης των ναυτιλιακών εταιριών με ομιλητές τους κ. Αντώνη Γκορτζή, πρόεδρο του ΕΒΕΝ Europe, Αλέξανδρο Τζωρτζόπουλο, Quality Safete & Environmental Manager της Enterprises Shipping & Trading, Ιωάννη Ιακώβου, Manager DPA- CSO της Allseas Marine και Γιάννη Σήφη Operations manager της Athenian Sea Carriers. Tον συντονισμό αυτής της ενότητας είχε ο κ. Δημήτρης Ζαμάνης, αξιολογητής του EFQM. Στο τέλος του συνεδρίου επιδόθηκαν τιμητικές διακρίσεις για την εφαρμογή και προώθηση των αρχών της Αριστείας στην ελληνική ναυτιλία.

11 CORPORATE AFFAIRS 12 IT & OPERATIONS FINANCE & BANKING Οικονομική Υπεροχή: το μέλλον της ηγεσίας των οικονομικών Ποιος θα είναι ο μελλοντικός ρόλος των οικονομικών διευθυντών και τι πρέπει να κάνουν οι σημερινοί επίδοξοι οικονομικοί διευθυντές και τα συμβούλια για να πετύχουν να παραμείνουν στις κορυφαίες θέσεις. Η μελέτη της ΕΥ δίνει τις απαντήσεις. «Όσο τα θέματα χρηματοδότησης, πειθαρχίας του κόστους και αύξησης της αξίας των μετοχών μεγαλώνουν σε σημασία, τόσο περισσότερο η θέση του οικονομικού διευθυντή θα θεωρείται ως η σημαντικότερη στην ιεραρχία της εταιρίας». Andrew Kakabadse, Καθηγητής Εξέλιξης Διεθνούς Μάνατζμεντ (Professor of International Management Development, Cranfield School) Κανείς δεν πιστεύει πως η δουλειά του Οικονομικού Συμβούλου είναι εύκολη. Όταν τα προβλήματα φτάνουν στο γραφείο του τότε είναι βέβαιο πως είναι δύσκολα διαφορετικά θα είχαν διευθετηθεί νωρίτερα. Καθώς οι εταιρίες κατευθύνονται προς ένα αβέβαιο μέλλον, οι ευθύνες του ρόλου μόνο θα αυξάνονται. Η μελέτη «οικονομική υπεροχή» βοηθά στο να κατανοήσουμε ποιος θα είναι ο μελλοντικός ρόλος των Οικονομικών Διευθυντών και τι πρέπει να κάνουν οι σημερινοί επίδοξοι Οικονομικοί Διευθυντές και τα συμβούλια για να πετύχουν να παραμείνουν στις κορυφαίες θέσεις. Η μελέτη βασίζεται σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε έχοντας ως δείγμα περισσότερους από 530 Οικονομικούς Διευθυντές ομίλων από όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική, καθώς και μια σειρά συνεντεύξεων πρωτοπόρων Οικονομικών Διευθυντών και οικονομικών ηγετών από τις παραπάνω περιοχές. Περιλαμβάνει: Προετοιμασία των αυριανών ηγετών: εννιά βήματα που μπορούν να κάνουν τώρα οι οικονομικοί διευθυντές για να προετοιμαστούν για το μέλλον. Τη δημιουργία μιας νέας γενιάς ταλέντων. Εκατό κορυφαία μονοπάτια καριέρας στην περιοχή ΕΜΕΙΑ ( Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Ινδία και Αφρική ). Σε μία περίοδο που ο ρόλος του Οικονομικού Διευθυντή δεν ήταν ποτέ σημαντικότερος, η έμφαση στη δημιουργία μιας νέας γενιάς οικονομικών ηγετών πρέπει να συμβαδίσει με την εξέλιξη του ρόλου τους. Το μέλλον της εργασίας του ανώτατου διευθυντικού στελέχους Λίγες δουλειές σήμερα μπορούν να ανταγωνιστούν το ρόλο του Οικονομικού Διευθυντή από πλευράς εύρους, επιρροής και προφίλ. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η θέση του Οικονομικού Διευθυντή είναι η πιο ισχυρή μέσα σε μία επιχείρηση, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου η οικονομική αβεβαιότητα συνεχίζει να προκαλεί απρόβλεπτη ζήτηση, διαθεσιμότητα κεφαλαίου και ταμειακή ροή. Δεδομένης αυτής της «επέκτασης» του ρόλου του, τα 2/3 των συμμετεχόντων συμφωνούν ότι πλέον ο τίτλος «CFO» (Οικονομικός Διευθυντής) θεωρείται ελλιπής. Και ενώ μόλις το ένα τρίτο των συμμετεχόντων οργανισμών έχει αναπληρωτή Οικονομικό Διευθυντή, η πλειοψηφία πιστεύει ότι αυξανόμενη πολυπλοκότητα του ρόλου σημαίνει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις θα χρειαστεί να διορίσουν έναν. Το 72% των συμμετεχόντων συμφωνεί ότι το εύρος και το προφίλ του ρόλου ενός Οικονομικού Διευθυντή κάνουν τη θέση μία από τις πιο ελκυστικές φιλοδοξίες σταδιοδρομίας. Ωστόσο, παρά την προφανή γοητεία του ρόλου, υπάρχουν ανησυχίες ότι ακόμη και οι υποψήφιοι με τα απαραίτητα προσόντα και ικανότητες μπορεί να μην είναι επαρκείς για το συνεχώς «επεκτεινόμενο» αυτό ρόλο.

12 CORPORATE Το 73% πιστεύει ότι πολύ λίγα στελέχη στην επιχείρησή τους έχουν τα απαραίτητα προσόντα που απαιτούνται για να επιτύχουν στο ρόλο του CFO του ομίλου. Οι Οικονομικοί Διευθυντές με τους οποίους μιλήσαμε δεν πιστεύουν ότι υπάρχει έλλειψη ταλαντούχων επαγγελματιών. Αντιθέτως, ένα μέρος από αυτούς επισημαίνει ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές στην χρηματοοικονομική λειτουργία ίσως περιορίσουν τις ευκαιρίες για ταλαντούχους υποψήφιους να αναπτύξουν τη σωστή εμπειρία για την δουλειά. Σε αυτό το πλαίσιο, συμφωνούν ότι η επίσημη αναγνώριση και εξέλιξη του ταλέντου είναι σημαντικά για να διασφαλίσουν ότι θα υπάρχει μια ισχυρή «αλυσίδα» υποψηφίων με τα απαραίτητα διαπιστευτήρια για τη θέση Απόκτηση ευρείας εμπειρίας στον τομέα των οικονομικών. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στην έρευνα, είναι πιο σημαντικό για τους υποψηφίους να αποκτήσουν εμπειρία μέσα από μια ευρεία γκάμα διαφορετικών ρόλων στη χρηματοοικονομική λειτουργία. Παρ όλα αυτά, αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να περιφέρονται «δουλικά» σε καθεμία από τις κεντρικές λειτουργίες της επιχείρησης. Είναι πολύ πιο σημαντικό να βασιστούν στις δεξιότητες που αποκτώνται στα κεντρικά γραφεία και να αποκτήσουν ευρύτερη εμπορική και στρατηγική εμπειρία, συχνά σε τμηματικούς ή επιχειρησιακούς ρόλους. IT & OPERA FINANCE & Ποσοστό συμμετεχόντων που είτε συμφωνούν απόλυτα ή διαφωνούν με αυτές τις δηλώσεις. Πολύ λίγοι εργαζόµενοι στον οικονοµικό τοµέα έχουν τις ευρύτερες γνώσεις που χρειάζονται για να επιτύχουν στη θέση του CFO (Οικονοµικού ιευθυντή) του οµίλου Οι στρατηγικές ευθύνες και το ανώτερο προφίλ του CFO (Οικονοµικού ιευθυντή) του οµίλου, έχουν κάνει το ρόλο αυτό την πιο ελκυστική προοπτική για συνέχιση σταδιοδροµίας Ο τίτλος του CFO (Οικονοµικού ιευθυντή) δεν αποδίδει την πλήρη γκάµα του ρόλου και των ευθυνών του CFO (Οικονοµικού ιευθυντή) σήµερα Η ευρύτητα των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητη για την επιτυχία του CFO σηµαίνει ότι το σύνολο των κατάλληλων υποψηφίων συρρικνώνεται συνεχώς Πόσο σημαντικό είναι για τους μελλοντικούς οικονομικούς διευθυντές να έχουν εμπειρία στους παρακάτω τομείς; Επιλέξτε μέχρι τρία (ποσοστά) Ευρεία γκάµα οικονοµικών ρόλων (λογιστικά, λογιστικό έλεγχο, χρηµατοοικονοµικός υπεύθυνος, ανώτερος υπάλληλος, φορολογικά) ιεθνή εµπειρία Έργο µεγάλων στρατηγικών αλλαγών (αναδιάρθρωση κόστους, ΙΤ, MBA κ.λπ.) ιοίκηση µεγάλων και διαφορετικών οµάδων ιοίκηση εταιρίας/λειτουργίες Η επιχείρησή µου δηµιουργεί ευκαιρίες για νέα ταλέντα στον τοµέα των οικονοµικών, ώστε να αποκτήσουν ευρείες εµπορικές ικανότητες και προσόντα Συµφωνώ απόλυτα ιαφωνώ Εµπειρία σε µία σειρά διαφορετικών τοµέων δραστηριότητας Εµπειρία στον ίδιο τοµέα δραστηριότητας Προετοιμάζοντας τους αυριανούς ηγέτες: εννέα βήματα που μπορούν να κάνουν οι οικονομικοί διευθυντές για να προετοιμαστούν για το μέλλον. ιαχείριση κοινωνικών εταίρων (σχέσεις µε επενδυτές, πελατειακές σχέσεις) 13 «Οι οικονομικοί διευθυντές που δεν έχουν επικοινωνιακές ικανότητες αλλά είναι άριστοι στις παραδοσιακές πτυχές των οικονομικών σήμερα θεωρούνται αλλόκοτοι και απαρχαιωμένοι. Μπορεί να είναι πολύ καλοί σε αυτό που κάνουν αλλά δεν θα ήταν οι αυριανοί αντικαταστάτες του εαυτού τους». John Cryan, Group CFO, UBS. Η έρευνα μας υποδεικνύει ότι υπάρχουν εννέα βήματα που μπορούν να ακολουθήσουν οι φιλόδοξοι Οικονομικοί Διευθυντές ομίλων για να διασφαλίσουν ότι θα είναι προετοιμασμένοι να αντεπεξέλθουν στις μελλοντικές προκλήσεις του ρόλου τους: Τα καλύτερα βήματα ανόδου προς την κορυφαία διευθυντική θέση εργασίας. Αντανακλώντας την ανάγκη των υποψηφίων να αποκτήσουν ένα εύρος εμπειρίας, οι συμμετέχοντες θεωρούν ως τα καλύτερα βήματα ανόδου προς την κορυφαία διευθυντική θέση εργασίας είναι να είναι κανείς αναπληρωτής Οικονομικός Διευθυντής, Οικονομικός Διευθυντής ομίλου μίας άλλης επιχείρησης και Οικονομικός Ελεγκτής Ανώτερο στέλεχος αρμόδιο για τον έλεγχο, την ανάλυση και μελέτη των στοιχείων της επιχείρησης με σκοπό την εξαγωγή γενικότερων οικονομικών συμπερασμάτων. Είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή του λογιστικού συστήματος και τη λειτουργία του λογιστηρίου.

13 CORPORATE AFFAIRS IT & OPERATIONS 14 FINANCE & BANKING Οικονομική Υπεροχή: το μέλλον της ηγεσίας των οικονομικών 2. Αναπτύξτε εμπορική διορατικότητα Το 77% των συμμετεχόντων πιστεύει πως οι υποψήφιοι Οικονομικοί Διευθυντές που κατά τη διάρκεια της καριέρας τους, έχουν ασχοληθεί αποκλειστικά με οικονομικούς ρόλους, πιθανόν να αντιμετωπίσουν δυσκολίες, σε σχέση με αυτούς που έχουν εμπειρία σε εμπορικά ζητήματα. Βέβαια, παρόλο που αναγνωρίζεται η σημασία της εμπορικής εμπειρίας, μόνο μία μικρή πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστεύουν ότι οι επιχειρήσεις δημιουργούν ευκαιρίες για να αναπτύξουν οι υποψήφιοι τέτοιες δεξιότητες και προσόντα. Πολλοί διευθυντές ίσως να είναι διστακτικοί στο να χάσουν άτομα υψηλών αποδόσεων, έστω και προσωρινά, σε μια εποχή όπου οι οικονομικές λειτουργίες έχουν μειωθεί και οι πόροι είναι περιορισμένοι. 3. Αποκτήστε εμπειρία σε Συγχωνεύσεις και Εξαγορές Οι περισσότεροι CFOs (Οικονομικοί Διευθυντές) που συμμετείχαν στην έρευνα αντιμετωπίζουν την εμπειρία σε επιχειρηματικές συγχωνεύσεις και εξαγορές (Συγχωνεύσεις & Εξαγορές - M & A) ως αναγκαίο χαρακτηριστικό του ρόλου τους. Αν και οι συμφωνίες που έγιναν κατά τη διάρκεια της κρίσης ήταν ελάχιστες, η οικονομική ανάκαμψη επιφέρει και την επιστροφή των δραστηριοτήτων, δίνοντας στα οικονομικά στελέχη μία καλή ευκαιρία να αποδείξουν τις στρατηγικές και ηγετικές τους ικανότητες. Όταν οι CFOs (Οικονομικοί Διευθυντές) εμπλέκονται σε τέτοια projects, τα περισσότερα οικονομικά στελέχη είναι πιθανόν πως θα συμμετάσχουν στα στάδια πριν το κλείσιμο της συμφωνίας, λόγω επιμέλειας και εκτίμησης πιθανών συνεργιών. Πολύ λιγότεροι θα εμπλακούν στις διαδικασίες μετά το κλείσιμο της συμφωνίας. Αυτό φυσικά αποτελεί «χαμένη ευκαιρία». 4. Ισορροπήστε μεταξύ παραδοσιακών και μη δεξιοτήτων Μεγάλο μέρος του παραδοσιακού ρόλου του Οικονομικού Διευθυντή θα παραμείνει βασικός. Οι ευδόκιμοι υποψήφιοι για τη θέση θα χρειάζονται ακόμη μια βαθιά γνώση των βασικών οικονομικών και θα συνεχίσουν να προέρχονται από οικονομικό υπόβαθρο. Εντούτοις, εκείνοι που θα επιδείξουν εμπειρία σε βασικούς τομείς πέρα και πάνω από τη βασική γνώση οικονομικών θα είναι αυτοί που θα λάμψουν. Η ικανότητα να ηγείσαι διαφορετικών ομάδων, να έχεις εμπορική διορατικότητα, να μπορείς να ηγείσαι σημαντικών εργασιών και να χτίζεις σχέσεις εμπιστοσύνης με εσωτερικούς και εξωτερικούς ενδιαφερόμενους είναι ικανότητες που θα ξεχωρίσουν τους κορυφαίους υποψήφιους. 5. Αναπτύξτε δεξιότητες και προσόντα ηγεσίας Τα μεμονωμένα κριτήρια απόδοσης δεν αποτελούν πλέον τη βασική προϋπόθεση κατά την επιλογή ενός Οικονομικού Διευθυντή ομίλου. Σταδιακά, τα Διοικητικά Συμβούλια αναζητούν ενδείξεις καλής ηγεσίας και ικανότητες δημιουργίας αποδοτικών ομάδων. Τα 3/4 των συμμετεχόντων υποστηρίζουν ότι ο Οικονομικός Διευθυντής ενός ομίλου πρέπει να διαθέτει εμπειρία διαχείρισης διαφορετικών ομάδων, ενώ το 80% πιστεύει ότι ο ρόλος του αφορά κυρίως την ηγεσία ολόκληρης της επιχείρησης και όχι μόνο των οικονομικών λειτουργιών. Είναι σχεδόν αδύνατον για έναν Οικονομικό Διευθυντή να έχει εξειδίκευση σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων κάτω από τον έλεγχό του, ειδικά όταν το τμήμα πληροφορικής, οι προμήθειες και άλλες λειτουργίες προστίθενται στις αρμοδιότητές του. Οι οικονομικοί ηγέτες πρέπει, επομένως, να έχουν εμπειρία στο χτίσιμο και την αποδοτική καθοδήγηση των ομάδων που τους περιβάλλουν. 6. Επιδιώξτε διεθνή έκθεση Καθώς οι επιχειρήσεις παγκόσμιας εμβέλειας αποκτούν όλο και μεγαλύτερη δραστηριότητα μεταξύ γρήγορα αναπτυσσόμενων ανώριμων αγορών και αργά αναπτυσσόμενων ώριμων αγορών, οι Οικονομικοί Διευθυντές με εμπειρία και στα δύο περιβάλλοντα θα είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Οι εταιρίες πρέπει λοιπόν να φροντίζουν να συμπεριλαμβάνουν στην πορεία των στελεχών τους περιόδους τόσο σε ανεπτυγμένες όσο και σε αναδυόμενες αγορές. «Η καλύτερη πρακτική είναι να πάρουμε νέους οικονομολόγους, να τους τοποθετούμε σε αναδυόμενες αγορές με πολλή εξάσκηση και από ένα γενικό σημείο και μετά να μετακινούμε το άτομο σε αγορά με ανώτερο επίπεδο ωριμότητας έτσι ώστε να κερδίσουν εμπειρία και γνώση καθόλη την πορεία τους», λέει ο Bill Leisly, Principal, Ernst&Young. 7. Αποκτήστε εμπειρία στις πρωτοβουλίες μετασχηματισμού των οικονομικών Παρά τα μεγάλα οφέλη από τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης των οικονομικών, αυτά θα μπορούσαν να έχουν απρόβλεπτες επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη ταλέντων. Συγκεντρώνοντας τις οικονομικές δραστηριότητες σε συγκεντρωτικούς ή εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών, οι επιχειρήσεις μπορεί να μη δίνουν πια στους επαγγελματίες αρκετή εμπειρία σε βασικές γνώσεις και εξειδίκευση στα οικονομικά. Επίσης η μεγάλη εμπειρία του έργου της εφαρμογής και της διαχείρισης ενός κοινού κέντρου υπηρεσιών είναι

14 CORPORATE IT & OPERA όλο και περισσότερο η βασική αρμοδιότητα για τους ανώτερους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα. Τα προγράμματα διαχείρισης ταλέντων που επιτρέπουν στους επαγγελματίες του κλάδου να διευθύνουν τέτοιου είδους έργα και περιλαμβάνουν προσωρινή εναλλαγή σε κέντρα εξυπηρέτησης μπορεί να βοηθήσουν στο να καλυφθούν αυτά τα κενά. 8. «Εκτεθείτε» στην αγορά και τους μετόχους Ο Οικονομικός Διευθυντής εξελίσσεται σταδιακά σε δημόσια εικόνα της επιχείρησης. Οι φιλόδοξοι Οικονομικοί Διευθυντές, όντας η δημόσια εικόνα της επιχείρησης, πρέπει να προσπαθήσουν να χτίσουν γερές σχέσεις με μία ευρεία γκάμα κοινωνικών εταίρων και παραγόντων, όπως οι τράπεζες, οι επενδυτές σε μετοχές και ομόλογα, οι εποπτικές αρχές, οι οργανισμοί αξιολόγησης φερεγγυότητας, οι αναλυτές και φυσικά τα μέσα επικοινωνίας. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές στην παροχή της απαραίτητης έκθεσης και το χτίσιμο νέων ευκαιριών στη διαδικασία διαχείρισης ταλέντων. Αναπτύσσοντας δεξιότητες και εμπειρία Ερωτήσεις που έγιναν σε Οικονομικούς Διευθυντές ομίλου: σε ποιους από τους ακόλουθους τομείς πρέπει να αναπτύξουν περισσότερο τις δεξιότητες/τις γνώσεις και την εμπειρία τους ώστε να εξελιχθούν στο ρόλο τους ως Οικονομικοί Διευθυντές. Ερωτήσεις που έγιναν σε μη Οικονομικούς Διευθυντές ομίλου: σε ποιους από τους ακόλουθους τομείς πρέπει να αναπτύξουν τις δεξιότητες/τις γνώσεις και την εμπειρία τους ώστε να εξελιχθούν σε Οικονομικούς Διευθυντές Στους μη Οικονομικούς Διευθυντές ομίλου περιλαμβάνονται οι οικονομικοί ελεγκτές και οι ταμίες Εκτέλεση της στρατηγικής της επιχείρησης εξιότητες διαχείρισης προς τα πάνω (π.χ. σχέση µε το διευθύνοντα σύµβουλο/ διοικητικό συµβούλιο) εξιότητες επικοινωνίας και παρουσίασης (κατάρτιση σε σχέση µε τα µέσα επικοινωνίας, τα προγράµµατα ραδιοφώνου και τηλεόρασης και τις δηµόσιες σχέσεις) Βαθιά γνώση του κλάδου και των αγορών όπου δραστηριοποιείται η επιχείρηση Σχεδιασµός της συνολικής στρατηγικής της επιχείρησης Ικανότητες ανάλυσης, συµβουλευτικές ικανότητες Ικανότητες να ηγείσαι ατόµων εντός και πέρα των οικονοµικών δραστηριοτήτων Σχεδιασµός ή µεταβολή ικανοτήτων µάνατζµεντ Καλύτερη κατανόηση του πώς η τεχνολογία µπορεί να υποστηρίξει την οικονοµική δραστηριότητα Εξοικείωση µε νέες τάσεις και τεχνικές στη χρηµατοοικονοµική διοίκηση και διαχείριση Βαθύτερη γνώση επιχειρησιακής λειτουργίας (π.χ. πληροφορική, ιδιοκτησία, νοµικά) ικτύωση και δηµιουργία προφίλ Κτίστε αποτελεσματικές σχέσεις με το Διοικητικό Συμβούλιο Ίσως η πιο σημαντική ομάδα εταίρων για έναν υποψήφιο Οικονομικό Διευθυντή είναι το Διοικητικό Συμβούλιο. Όταν ο Οικονομικός Διευθυντής ενός ομίλου αναλαμβάνει τα καθήκοντά του, πρέπει να προσαρμοστεί στη δυναμική του Συμβουλίου και να κτίσει αποδοτικές σχέσεις με βασικά μέλη του, συμπεριλαμβανομένων του Διευθύνοντος Συμβούλου, του Προέδρου και του Προέδρου της Επιτροπής Ελέγχου 2. Με κίνητρο την έναρξη αυτών των σχέσεων ως μέρος της διαδικασίας προγραμματισμού της διαδοχής, οι εταιρίες θα διασφαλίσουν μια ομαλότερη μετάβαση για τον νεοαφιχθέντα Οικονομικό Διευθυντή. Κτίζοντας τη μελλοντική γενιά ταλέντων «Οι μελλοντικοί οικονομικοί ηγέτες δεν μπορούν να βρεθούν τυχαία. Η εταιρία χρειάζεται να θεσμοθετήσει τη διαδικασία». R.Shankar Raman, Executive Vice-President for Finance, Larsen&Toubro Ltd. Σε μία περίοδο που ο ρόλος του Οικονομικού Διευθυντή δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικός, η έμφαση στη δημιουργία μιας νέας γενιάς οικονομικών ηγετών πρέπει να συμβαδίσει με την εξέλιξη του ρόλου τους. Η αύξηση των εσόδων συνδέεται με μια τυπική προσέγγιση στη διαχείριση ταλέντων. Υπάρχει ένας συσχετισμός ανάμεσα στην αύξηση εσόδων και στο βαθμό που οι οικονομικοί διευθυντές και η επιχείρησή τους προσεγγίζουν την ανάπτυξη ταλέντων και τον προγραμματισμό διαδοχής 3. Εταιρίες με αύξηση εσόδων από 5% και άνω τους τελευταίους 12 μήνες θεωρούνται πιο πιθανές να έχουν εντοπίσει άξιους διαδόχους 4 για οικονομικούς διευθυντές και να ελπίζουν ότι οι σημερινοί οικονομικοί ηγέτες θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην καθοδήγηση και την εκπαίδευση. Παρ όλα αυτά, μόνο μια μειοψηφία των εταιριών προς το παρόν υιοθετεί μια τυπική προσέγγιση. Μόλις το 28% των εταιριών έχουν είτε αναγνωρίσει έναν συγκεκριμένο υποψήφιο ως αντικαταστάτη στην 2. Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Ελέγχου ποικίλλουν από χώρα σε χώρα. Υποβοηθά το ΔΣ κάθε επιχείρησης στην άσκηση εσωτερικού ελέγχου. Αποτελείται από μέλη του ΔΣ στα οποία παρέχονται εκτελεστικές αρμοδιότητες. 3. Οργανωμένη μεθόδευση για βαθμιαία αντικατάσταση κορυφαίων στελεχών της επιχείρησης. Αποτελεί βασικό στοιχεία για την απρόσκοπτη και ανοδική πορεία της επιχείρησης. 4. Ή: αντικαταστάτες FINANCE &

15 CORPORATE AFFAIRS 16 IT & OPERATIONS FINANCE & BANKING Οικονομική Υπεροχή: το μέλλον της ηγεσίας των οικονομικών θέση τού Οικονομικού Διευθυντή του ομίλου ή έχουν αρκετούς υποψήφιους κατά νου. Οι υπόλοιπες εταιρίες είτε έχουν πολλούς υποψηφίους αλλά δεν έχουν περιορισμένη λίστα, ή δεν έχουν κανένα επίσημο πρόγραμμα διαδοχής. Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις περιγράφουν καλύτερα τον επίσημο προγραμματισμό διαδοχής Οικονομικού Διευθυντή στην επιχείρησή σας; (ποσοστιαία) Η επιχείρηση δεν έχει επίσηµο προγραµ- µατισµό διαδοχής Οικονοµικού ιευθυντή Έχουµε µεγάλη γκάµα υποψηφίων ανά πάσα στιγµή αλλά όχι περιορισµένη λίστα διαδόχων Έχουµε βρει και ξεκινήσει να εκπαιδεύουµε αρκετούς πιθανούς υποψηφίους Έχουµε ήδη συγκεκριµένο υποψήφιο ε γνωρίζουµε Δεδομένης της ανησυχίας σχετικά με την έλλειψη πιθανών υποψήφιων για διαδοχή των ήδη υπαρχόντων οικονομικών διευθυντών, αυτό φαίνεται κάπως περίεργο. Είναι ενδιαφέρον ότι οι συμμετέχοντες δεν συμφωνούν στο αν ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή στην εκπαίδευση των διαδόχων θα πρέπει να είναι επίσημος ή μη, υπάρχει απόκλιση ανάμεσα στους οικονομικούς διευθυντές ομίλου και στους μη, με τους μη οικονομικούς διευθυντές ομίλου να θεωρούν ότι ο οικονομικός διευθυντής του ομίλου θα πρέπει να υιοθετεί μια πιο επίσημη προσέγγιση. Ποιες από τις παρακάτω δηλώσεις περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο την άποψή σας για το ρόλο του οικονομικού διευθυντή στη διαδικασία διαδοχής; (ποσοστιαία) Ενώ ένας μη επίσημος τρόπος εκπαίδευσης και καθοδήγησης είναι αποδεκτός, οι κορυφαίοι οικονομικοί διευθυντές από τους οποίους πήραμε συνέντευξη για αυτήν την εργασία πιστεύουν ότι μια πιο επίσημη προσέγγιση είναι απαραίτητη για να εξελιχθούν οι υποψήφιοι. Η ανάπτυξη ταλέντων είναι μέτρο απόδοσης των Οικονομικών Διευθυντών Όλο και περισσότερο ενισχύεται η άποψη ότι η ανάπτυξη ταλέντων θα έπρεπε να είναι βασικός δείκτης μέτρησης απόδοσης του Οικονομικού Διευθυντή. Σχεδόν οι μισοί συμμετέχοντες θεωρούν την ανάπτυξη ταλέντων ως βασικό μέτρο απόδοσης, ενώ το 15% τη θεωρεί μικρής σημασίας. «Μετρήσεις απόδοσης που σχετίζονται με την ανάπτυξη ταλέντων θα έπρεπε να παίζουν σημαντικό ρόλο και να έχουν ειδικό βάρος στους προσωπικούς στόχους ενός Οικονομικού Διευθυντή» Harry Kirsch, CFO of the Pharmaceutical Division, Novartis. Σε τι βαθμό θεωρείται ότι η ανάπτυξη ταλέντων μέσα στην οικονομική λειτουργία είναι μέτρο απόδοσης στον τρέχοντα ρόλο σας; (ποσοστιαία) Βασικό µέτρο απόδοσης εν είναι βασικό µέτρο απόδοσης Οι οικονοµικοί διευθυντές πρέπει να καθοδηγούν πιθανούς διαδόχους αλλά µε ανεπίσηµο τρόπο Οι οικονοµικοί διευθυντές θα πρέπει να έχουν έναν επίσηµο εκπαιδευτικό ρόλο µε τους πιθανούς διαδόχους Οι οικονοµικοί διευθυντές θα πρέπει να εµπλέκονται στο να δηµιουργήσουν τους δικούς τους διαδόχους,πέραν του να αποτελούν πρότυπο 13 Οικονοµικοί ιευθυντές Οµίλου (Group CFOs) / ιευθυντές Οικονοµικών Υπηρεσιών (Financial Directors) Μη Οικονοµικοί ιευθυντές Οµίλου (Non Group CFOs), financial controllers (οικονοµικοί ελεγκτές), treasurers (ταµίες) Είναι µικρής σηµασίας µέτρο απόδοσης Είναι βασικό µέτρο απόδοσης στο οποίο εύχοµαι να µπορούσα να αφιερώσω περισσότερη προσοχή εν είναι βασικό µέτρο απόδοσης αλλά το θεωρώ µέρος της δουλειάς µου εν είναι βασικό µέτρο απόδοσης και δεν το θεωρώ µέρος της δουλειάς µου

16 CORPORATE 17 IT & OPERA FINANCE & 100 κορυφαία μονοπάτια σταδιοδρομίας 5 στην ΕΜΕΙΑ (Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Ινδία, Αφρική) Για να δώσουμε ένα πλαίσιο για τη μελέτη πάνω στις μελλοντικές απαιτήσεις του ρόλου του Οικονομικού Διευθυντή, αναλύσαμε τα μονοπάτια σταδιοδρομίας της σημερινής σοδειάς Οικονομικών Διευθυντών ομίλων από τις 100 κορυφαίες εταιρίες στην ΕΜΕΙΑ του Fortune 500 έτσι ώστε να μάθουμε από την πορεία τους. Εφαλτήρια: από πού προέρχονται; 57% από την ίδια εταιρία ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΟΜΙΛΩΝ 43% από διαφορετική εταιρία Υπεύθυνος σε λειτουργικά τµήµατα (εταιρική στρατηγική, διακυβέρνηση) 26% Διαδρομή προς την κορυφή: πώς έφτασαν εκεί;. Υπεύθυνος οικονοµικών τµηµάτων CFO σε άλλη εταιρία 13% 24% Από τον ίδιο τοµέα δραστηριότητας 30% Κατείχε θέση σε µία χώρα 52% 57% από την ίδια εταιρία Οικονοµικός ιευθυντής Οµίλου 43% από άλλη εταιρία Από διαφορετικό τοµέα δραστηριότητας 70% Κατείχε θέσεις σε περισσότερες της µίας χώρες 48% CFO σε µικρότερο περιφερειακό τµήµα στην ίδια ή σε άλλη εταιρία Αντιπρόεδρος / Γενικός ιευθυντής/ Μέλος ιοικητικού Συµβουλίου/ Αναπληρωτής Γενικός ιευθυντής Γενικός ιευθυντής / Πρόεδρος/ Εταίρος Αναπληρωτής CFO στην ίδια ή σε άλλη εταιρία Γενικός ιευθυντής από άλλους τοµείς της επιχείρησης 1% 13% 10% 8% 6% Είχε θέση εκτός των οικονοµικών υπηρεσιών 37% Θέση στον οικονοµικό τοµέα 63% MBA 34% Λογιστική 22% MBA και Λογιστική 3% PhD 15% Άλλο (26%) Η μελέτη αυτή με τίτλο «Finance forte» είναι μέρος μιας σειράς μελετών της EY για το ρόλο του CFO και αυτά που τον καθορίζουν. Η ΕΥ είναι ένας παγκόσμιος ηγετικός οργανισμός που παρέχει ασφαλιστικές, φορολογικές, συναλλακτικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες. Πέραν του παγκόσμιου οργανισμού η ΕΥ ενδέχεται να παραπέμπει σε μια ή περισσότερες από τις εταιρίες-μέλη της Ernst & Young Global Limited, η καθεμία από τις οποίες είναι μια ξεχωριστή νομική οντότητα. 5. Μονοπάτια επαγγελματικής εξέλιξης. Ανάθεση διαδοχικών αντικειμένων εργασίας με στόχο την ολοκλήρωση της κατάρτισης του υπαλλήλου και την προετοιμασία του για την εξάντληση της ιεραρχίας. Ανάπτυξη της επιχειρηματικής στρατηγικής ΑΝΑΠΤΥΞΗ Εκπροσωπεί την πρόοδο του οργανισµού σχετικά µε τους στρατηγικούς στόχους της σε εξωτερικούς stakeholders Επικοινωνία με το εξωτερικό περιβάλλον Αναπτύσσει και καθορίζει τη συνολική στρατηγική για τον οργανισµό Χρηµατοδοτεί, διευκολύνει και εκτελεί τη στρατηγική που ορίζει ο CEO Χρηματοδότηση της στρατηγικής του οργανισμού Η συνεισφορά του CFO 4 Αναπτύσσει και καθορίζει τη συνολική στρατηγική για τον οργανισµό 3 ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ Εμπιστοσύνη στους αριθμούς 2 Ηγείται βασικών πρωτοβουλιών στον τοµέα των οικονοµικών που υποστηρίζουν συνολικά τους στρατηγικούς στόχους Παρέχει γνώσεις και αναλύσεις για την υποστήριξη του CEO και άλλων ανώτερων διευθυντικών στελεχών Ο οργανισμός σε τάξη ΕΚΤΕΛΕΣΗ Παροχή πληροφόρησης

17 CORPORATE AFFAIRS 18 IT & OPERATIONS FINANCE & BANKING Το DNA του οικονομικού διευθυντή Πλέον είναι κοινότοπος ο ισχυρισμός ότι κάθε φιλόδοξος οικονομικός διευθυντής (CFO) θέλει να γίνει CEO. Ωστόσο, στο άρθρο αυτό που βασίζεται σε μια έρευνα της ΕΥ παρουσιάζεται μια διαφορετική εικόνα. Βλέπουμε μια ομάδα ανθρώπων των οποίων η μοναδική οπτική για την επιχείρηση τούς έχει δίκαια ανταμείψει με άλλου είδους προαγωγή. Μια ομάδα που ενστερνίζεται τις αυξανόμενες στρατηγικές της αρμοδιότητες. Μια ομάδα που αντιμετωπίζει την επιλογή της σταδιοδρομίας της ως λόγο εορτασμού και όχι ως ενδιάμεσο σταθμό για το ρόλο του CEO. Στην έκθεση αυτή η ΕΥ προβαίνει στα εξής: Αναβαθμίζει την έννοια του οικονομικού διευθυντή από στέλεχος καταγραφής οικονομικών στοιχείων (scorekeeper) σε «στρατηγικό εταίρο» και αναφέρει τι πραγματικά σημαίνει στρατηγικός εταίρος για τον οικονομικό διευθυντή. Το 35% περιγράφει τον εαυτό του ως κάτοχο ηγετικού ρόλου στην ανάπτυξη της εταιρικής στρατηγικής. Προκαλεί την κοινώς αποδεκτή γνώση ότι όλοι οι οικονομικοί διευθυντές (CFOs) είναι CEOs σε αναμονή. Το 73% επιθυμεί τη διατήρηση του ρόλου ή να γίνει πιο αξιόλογο και καλύτερο στο ρόλο του οικονομικού διευθυντή. Εξετάζει τα στοιχεία για την οικοδόμηση βασικών σχέσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τις περιοχές για μελλοντική επένδυση: Ενώ τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι ολοένα και περισσότερο δρουν ως το δημόσιο πρόσωπο του οργανισμού, οι περισσότεροι θεωρούν την επικοινωνία και την επιρροή ως τους πιο σημαντικούς τομείς προς βελτίωση. Περιγράφει τα απαραίτητα συστατικά ενός ηγετικού οικονομικού διευθυντή και παρέχει καθοδήγηση για τον επίδοξο CFO. Το 75% των ερωτηθέντων αναγράφει ότι δεν έχει κάποιον ομότιμο οικονομικό διευθυντή που θαυμάζει, γεγονός που αντανακλά στην προηγούμενη έλλειψη εστίασής τους στην οικοδόμηση εξωτερικής εικόνας. Εξετάζει τα δημογραφικά στοιχεία και τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τη μοναδική αυτή κοινότητα εντός της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και της Αφρικής (ΕΜΕΙΑ). Ο μέσος οικονομικός διευθυντής είναι άντρας, ηλικίας 42 ετών και οκτώ μηνών, με ανώτατη εκπαίδευση, έμπειρος και με κίνητρα και πιστεύει ότι ο κατάλληλος χρόνος θητείας για το ρόλο είναι πέντε χρόνια και 10 μήνες. Το DNA του οικονομικού διευθυντή παρέχει νέες πληροφορίες σχετικά με το ρόλο του CFO μιλώντας σε ανθρώπους που έχουν αυτή τη θέση σήμερα. Η έκθεση βασίζεται σε μια έρευνα, η οποία διεξάχθηκε από τη Μονάδα Πληροφοριών Οικονομολόγων, σε 669 ανώτερους επαγγελματίες οικονομικών στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική και σε ένα πρόγραμμα διεξοδικών συνεντεύξεων με ηγετικούς οικονομικούς διευθυντές και οικονομικούς συμβούλους από τις περιοχές αυτές, γεγονός που επιτρέπει να εξερευνήσουμε τις χαρακτηριστικές αρετές αυτής της ευρείας κοινότητας επαγγελματιών.

18 CORPORATE 19 IT & OPERA FINANCE & Το DNA του οικονομικού διευθυντή: ενδιάμεσος σταθμός ή προορισμός καριέρας; Το 73% των οικονομικών διευθυντών θεωρεί το ρόλο του ως προορισμό και μόνο το 10% φιλοδοξεί να γίνει CEO. Ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή είναι ευρύς, προκλητικός και, για τους περισσότερους, προορισμός και όχι σκαλοπάτι προς εκείνον του CEO. Ο ρόλος που φιλοδοξούν οι ερωτηθέντες (ποσοστό) Ικανοποιηµένοι να παραµείνουν στη τρέχουσα θέση τους Μεγαλύτερος ρόλος οικονοµικού διευθυντή (π.χ. οµάδα οικονοµικών διευθυντών ή οικονοµικός διευθυντής µεγαλύτερης εταιρίας) ιευθυντικό στέλεχος Επικεφαλής ενός επιχειρηµατικού τοµέα (εκτός των οικονοµικών) Να ξεκινήσουν δική τους επιχείρηση ιοικητικός γενικός διευθυντής Πρόεδρος Μη εκτελεστικός διευθυντής Άλλο Η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του ρόλου του οικονομικού διευθυντή και η δυνατότητα επιρροής της εταιρικής στρατηγικής όπως και η δυνατότητα καθοδήγησης της επιχειρηματικής αλλαγής σημαίνουν ότι οι περισσότεροι οικονομικοί ηγέτες απολαμβάνουν ένα υψηλό επίπεδο επαγγελματικής ικανοποίησης. Ωστόσο, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι οι προκλήσεις του ρόλου συνεπάγονται ότι ο ιδανικός χρόνος θητείας εντός ενός οργανισμού είναι μόνο πέντε χρόνια. Το 73% των ερωτηθέντων οικονομικών διευθυντών θεωρεί το ρόλο του ως προορισμό και μόνο το 10% φιλοδοξεί να γίνει CEO. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι αναφέρουν λίγους «ήρωες» ή πρότυπα ρόλου εντός της ίδιας τους της κοινότητας από τα οποία διδάσκονται, γεγονός που αντανακλά στο βαθμό στον οποίο οι οικονομικοί διευθυντές έχουν επενδύσει στο παρελθόν στην εξωτερική τους εικόνα. Μια μοναδική κοινότητα Παρά το εύρος της έρευνας, εκείνο που είναι σαφές από τα αποτελέσματα είναι ότι οι ερωτηθέντες αντιπροσωπεύουν μια χαρακτηριστική και μοναδική κοινότητα επαγγελματιών. Σημειώθηκε επίσης η έλλειψη ποικιλομορφίας μεταξύ τμημάτων. Εκείνος, ή εκείνη (αν και είναι κυρίως εκείνος), έχει ανώτερη εκπαίδευση, είναι αρκετά έμπειρος και έχει υψηλά κίνητρα. Ο μέσος οικονομικός διευθυντής είναι 42 ετών και οκτώ μηνών και πιστεύει ότι ο κατάλληλος χρόνος θητείας για το ρόλο είναι 5 χρόνια και 10 μήνες. Οι περισσότεροι έχουν περάσει το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας τους στον οικονομικό τομέα και επιθυμούν να παραμείνουν και να αναπτυχθούν ως οικονομικοί διευθυντές. Αυτό δεν αποτελεί σκαλοπάτι για το ρόλο του CEO. Για την πλειοψηφία, αποτελεί προορισμό καριέρας και το ρόλο που αναγνωρίζει και ανταμείβει τη μοναδική προσφορά τους. Ζήτηση για τη μοναδική προοπτική και πειθαρχία του οικονομικού διευθυντή Για πολλούς οικονομικούς διευθυντές, η λυδία λίθος είναι το εύρος που τα επιχειρηματικά στελέχη τους συμβουλεύονται για βασικές πτυχές στρατηγικής. Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες συμφωνούν ότι το παραπάνω συμβαίνει τώρα συστηματικά. «Λόγω των ικανοτήτων τους, οι οικονομικοί διευθυντές τίθενται υπεύθυνοι ολοένα και περισσότερο σε τομείς όπως υπηρεσίες πληροφοριών, κεφάλαια και διοικητική μέριμνα» Ian Dyson, οικονομικός διευθυντής του Marks & Spencer Οι παραδοσιακές οικονομικές δεξιότητες ανάλυσης, αναφοράς και ελέγχου βρίσκονται σε ζήτηση εκτός του οικονομικού τομέα και η εργασία του οικονομικού διευθυντή διευρύνεται πέρα από τον τεχνικό της πυρήνα σε ένα ρόλο που είναι πιο «στρατηγικός», με την ευρύτερη έννοια. Οι ηγετικοί οικονομικοί διευθυντές ανατρέπουν ξεπερασμένες αντιλήψεις στα οικονομικά, όπως «μονάδες επιχειρηματικής πρόληψης», και επανατοποθετούν τον τομέα ως έναν ικανό εταίρο στην επιχείρηση. Λαμβάνοντας υπόψη την καλή γνώση οικονομικών και τις διαχειριστικές τους δυνάμεις, ένας αυξανόμενος αριθμός οικονομικών διευθυντών προσθέτουν λειτουργικές ευθύνες για τομείς όπως υπηρεσίες πληροφορικής ή κεφάλαια στα χαρτοφυλάκιά τους. Η πιθανότητα σύγκρουσης ενδιαφέροντος που ενδέχεται να παρουσιαστεί προσθέτει στην πολυπλοκότητα του ρόλου. Το καθήκον των οικονομικών διευθυντών είναι να έχουν την ανεξάρτητη, αντικειμενική φωνή της εκτελεστικής διαχείρισης, και το παραπάνω μπορεί να εξετασθεί εφόσον έχουν έναν επιπρόσθετο λειτουργικό ρόλο που απαιτεί κερδοφόρα κατανομή των πόρων.

19 CORPORATE AFFAIRS 20 IT & OPERATIONS FINANCE & BANKING Το DNA του οικονομικού διευθυντή Η συνεισφορά των οικονομικών διευθυντών στη στρατηγική «Τα άτομα που μπορούν περισσότερο να βοηθήσουν στο σχεδιασμό στρατηγικής της επιχείρησης είναι εκείνα που είναι στον οικονομικό τομέα» - Andy Halford, οικονομικός διευθυντής της Vodafone Πολλά έχουν αναφερθεί για την αυξανόμενη στρατηγική φύση του ρόλου του οικονομικού διευθυντή. Ωστόσο, η αλλαγή του οικονομικού διευθυντή από scorekeeper σε στρατηγικό εταίρο χρειάζεται τώρα μια ενημέρωση ή τουλάχιστον μια διευκρίνηση. Ποια είναι η ακριβής συνεισφορά του οικονομικού διευθυντή στη στρατηγική; Ο ρόλος της διαχείρισης αριθμών έχει μικρότερη αξία από εκείνον του στρατηγικού συμβούλου; Άραγε η ανάπτυξη στρατηγικής σημαίνει τον καθορισμό του μακροπρόθεσμου οράματος ή ανήκει ακόμα στον τομέα του οικονομικού διευθυντή ώστε να είναι ο τελευταίος ο μεγάλος ανοιχτόμυαλος στοχαστής; Ο οικονομικός διευθυντής είναι ιδανικά τοποθετημένος ώστε να έχει κεντρικό ρόλο στη σύνθεση στρατηγικής. Εντούτοις, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των διάφορων οικονομικών ηγετών σχετικά με την ακριβή φύση της συνεισφοράς τους στη στρατηγική. Περίπου το ένα τρίτο των οικονομικών διευθυντών δηλώνουν ότι έχουν ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη και τον καθορισμό της γενικής στρατηγικής του οργανισμού τους. Όμως, για ένα μεγαλύτερο ποσοστό, η συνεισφορά τους εστιάζει στην παροχή πληροφοριών και αναλύσεων για την υποστήριξη των διευθυντικών στελεχών και τη διασφάλιση ότι οι επιχειρηματικές αποφάσεις βασίζονται σε γερά οικονομικά κριτήρια. Για τους ηγετικούς οικονομικούς διευθυντές, το παραπάνω δείχνει ότι δεν είναι απλά «πάροχοι πληροφοριών» ή «παρουσιαστές αθροισμάτων». Η εμπορική τους αντίληψη και οι αναλυτικές τους Τοµείς όπου οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι έχουν ηγετικό ρόλο στην εταιρική στρατηγική (ποσοστό) Παροχή πληροφοριών και αναλύσεων για την υποστήριξη του στρατηγικού σχεδιασµού του διευθυντικού στελέχους/άλλων ανώτερων στελεχών Καθοδήγηση βασικών πρωτοβουλιών στα οικονοµικά που υποστηρίζουν τους γενικούς στρατηγικούς στόχους ιασφάλιση ότι οι επιχειρηµατικές αποφάσεις βασίζονται σε γερά οικονοµικά κριτήρια Χρηµατοδότηση, ενεργοποίηση και εκτέλεση της στρατηγικής που καθορίστηκε από το διευθυντικό στέλεχος Ανάπτυξη και διευκρίνιση της γενικής στρατηγικής για την επιχείρηση Παρουσίαση της εταιρικής προόδου πάνωσε στρατηγικούς στόχους σε εξωτερικά ενδιαφερόµενα µέρη (επενδυτές, αναλυτές, µέσα ενηµέρωσης) δεξιότητες δείχνουν ότι αυτός ο προληπτικός και υποστηρικτικός ρόλος αποτελεί ζωτικό μέρος για να κατανοηθεί ότι διαφορετικές αποφάσεις θα οδηγήσουν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αρετές για το «στρατηγικό σχεδιαστή» Η έρευνα μας δείχνει ότι: Σχεδόν το ένα τρίτο των οικονομικών διευθυντών έχουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη στρατηγικής του οργανισμού. Οι στρατηγικοί σχεδιαστές είναι κατά μέσο όρο πιο ικανοποιημένοι με τις αρμοδιότητες, την αμοιβή και τους πόρους του οικονομικού τομέα. Είναι πιο ευχαριστημένοι με τις δυνατότητες ανάπτυξης της καριέρας τους. Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να χτίσουν ισχυρές σχέσεις με διευθυντικά στελέχη και άλλους ανώτερους συναδέλφους. Είναι πιθανότερο να μετρήσουν την απόδοσή τους σύμφωνα με τη βελτίωση των οικονομικών μετρήσεων του οργανισμού. Δεν υπάρχει ευδιάκριτη σχέση μεταξύ των στρατηγικών σχεδιαστών και του μεγέθους του οργανισμού. Τείνουν να είναι ελαφρώς μεγαλύτεροι και ευρύτερα εκπαιδευμένοι αλλά είναι λιγότερο πιθανό να είναι ορκωτοί λογιστές ή διδάκτορες

20 CORPORATE 21 IT & OPERA FINANCE & Οι κύριες ικανότητες παραμένουν βασικές Σχεδόν οι μισοί μόνο συμφωνούν ότι η κρίση έχει προκαλέσει την επανεστίασή τους σε ελέγχους και αναφορές, εις βάρος πιο στρατηγικών δραστηριοτήτων. «Ακόμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι άνθρωποι να έχουν καλά, παραδοσιακά βασικά οικονομικά. Έχουμε δει τι μπορεί να συμβεί αν δεν ισχύει το παραπάνω» - Robin J Stalker, οικονομικός διευθυντής της Adidas Αν και η γενική τάση των οικονομικών διευθυντών είναι η επέκταση των δραστηριοτήτων τους στη στρατηγική και στις δραστηριότητες, δεν σημαίνει ότι ανησυχούν λιγότερο για τις βασικές ευθύνες του οικονομικού τμήματος. Η πρόσφατη οικονομική κρίση έχει ενισχύσει την ανάγκη προσοχής εκ μέρους των οικονομικών διευθυντών στη διαχείριση ρευστού χρήματος, δαπανών και στα κεφάλαια κίνησης. Ποσοστό ερωτηθέντων που θεωρούν ότι οι εργασίες αυτές έχουν µεγαλύτερη προτεραιότητα σε σύγκριση µε τα προηγούµενα τρία έτη ιαχείριση δαπανών Βελτίωση της διαχείρισης κινδύνων Ταµειακή ροή Βελτίωση των οικονοµικών ελέγχων Συµβουλές στο διοικητικό συµβούλιο σχετικά µε βασικές επιχειρηµατικές/ αναπτυξιακές στρατηγικές Εταιρική διακυβέρνηση Έργα διαχείρισης/επιχειρηµατικής αλλαγής Οικονοµικές εκθέσεις Συγκέντρωση κεφαλαίων Σχέσεις µε επενδυτές και διαχείριση ενδιαφερόντων µερών Ρυθµιστική συµµόρφωση Εστίαση στις αναδυόµενες αγορές Η αναγκαία αυτή εστίαση στα θεμελιώδη εμποδίζει τους οικονομικούς διευθυντές να διευρύνουν το ρόλο τους στην ευρύτερη εταιρική στρατηγική, όπως επιθυμούν. Μόνο το 37% των οικονομικών διευθυντών συμφωνεί ότι έχει αρκετό χρόνο για να εστιάσει στον τομέα αυτό, ενώ λιγότεροι από τους μισούς συμφωνούν ότι η κρίση έχει προκαλέσει την επανεστίασή τους σε ελέγχους και αναφορές, εις βάρος πιο στρατηγικών δραστηριοτήτων. Ωστόσο, το 75% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αναλώνουν σήμερα το 50% του χρόνου τους σε στρατηγικές πτυχές του ρόλου τους. Το δημόσιο πρόσωπο της εταιρικής απόδοσης Στην ερώτηση αν χρειάζονται την ενίσχυση των δεξιοτήτων και της γνώσης τους, οι ερωτηθέντες τοποθέτησαν την επικοινωνία και την επιρροή ως τον σημαντικότερο τομέα προς βελτίωση. Ο μοναδικός έλεγχος του οικονομικού διευθυντή σε θεμελιώδη στοιχεία της επιχείρησης, ο ρόλος τους ως «συνείδηση» του οργανισμού και η εκπαίδευσή τους που βασίζεται σε γεγονότα σημαίνουν ότι μια ποικιλόμορφη ομάδα ενδιαφερόμενων μερών αναζητά απαντήσεις από τους οικονομικούς διευθυντές. Εντούτοις, η αυξανόμενη απαίτηση για υπεροχή στις επικοινωνιακές δεξιότητες ως ηγετική αρετή αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση των οικονομικών διευθυντών μέχρι τώρα. Ποσοστό ερωτηθέντων που θεωρούν ότι οι σχέσεις µε τα ενδιαφερόµενα µέρη χρειάζονται βελτίωση 32 Πολιτικοί/κυβέρνηση 29 Μέσα ενηµέρωσης 22 Αναλυτές 19 Ρυθµιστές 15 Πιστωτές 13 Επενδυτές 8 Ελεγκτές 7 οικητικό συµβούλιο 6 ιευθυντικά στελέχη 6 ιοικητικός γενικός διευθυντής Άλλοι ανώτεροι συνάδελφοι 4