ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Κ. ΠΑΠΟΥ ΛΙΔΗΣ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΥΠΟΛΕΩΣ ( ) 209-ΙΔΡΊ'ΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΧΕΡΣΟi-<ΗΣΟΤ ΤΟ"!

Transcript

1 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Κ. ΠΑΠΟΥ ΛΙΔΗΣ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΥΠΟΛΕΩΣ ( ) 209-ΙΔΡΊ'ΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΧΕΡΣΟi-<ΗΣΟΤ ΤΟ"! ΘEΣΣAΛO~lKH, 1987 ΑΙ!\10Ί'-209

2 l.τη φωτογραφlα του εξωφύλλου ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Θεόδωρος Ουσπένσκι ( ). Φωτογραφlα του έτους [Από το βιβλto του F. Ι. Uspenskij, Istorija Vizantijskoj Imperii, τόμο ΠΙ, Μόσχα-Αενινγκράντ 1948J.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣελΙ8:χ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 11 ΒΡΑΧΤΓΡΑΦΙΕΣ 15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 17 ΕισocγωΥή Η ΠροεργocσΙoc της ι8ρύσεως του Ινσητούτου Η Ι8ρυση ΚΧΙ Ίj i)oμo~ του Ινσητούτου Ο F. 1. Uspenskij κocι οι συνεργά:;ες -:ου στο Ινστιτούτο Οι 8ρocστηριότ/τες ':"ου Ινστιτούτου σ-:ον ευρωπocϊκό χώρο Οι 8ρocστηριότ-ητες του Ινστιτούτου στον ocσιoc-:ικό χώρο Οι πλίjρoφoριες γιoc το Ινστιτούτο μετά. το Συμπερά.σμocτoc 133 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Έγγρocφoc κocι πινocκες Το περι08ικό Izvestija Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole Συνoπτικ~ ocνxγρocφ~ ελληνικών κω8ικων Τ/ς συλλoγ~ς του Ρωσικού Αρχocιολογικού Ινσ-:ιτούτου Κωνστocντινουπόλεως 189 SUMMART 225 ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΤΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΚ 229

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η μονογρα:φία: α:υτ~ είνα:ι κα:ρπός ~ρεuνα:ς κα:ι εργα:σία:ς πολλών ετών. Από το 1976, κα:ι μετά., είχα: τ-η 8υνα:-;ό-;-ητα να: εργα:σθώ σ-;α: α:ρχεία: τ/ς Σοβιετικ~ς Ενώσεως, με α:ν-;ικειμενικό σκοπό να: βρω έγγρα:φα που έχουν σχέσ-η με τ-η νεoελλ-ηνικ~ εκκλ-ησια:σ-;ικ'ή κα:ι πoλιτικ~ ιστορία:. Ορισμένα: α:πό τα: ~γγρα:φα: εκείνα: μoou έ8ωσα:ν τ/ν α:φoρμ~ για μικρά. 8-ημcσιεόμαιτα: 'ή α:να:κοινώσεις σε συνέ8ρια:. Η έρευνα: στα: α:ρχεία: -;Ύ)ς Σoβιετικ~ς Ενώσεως έγινε 8υνα:τ/ χά.ρ-η σ-;ο πρόγρα:μμα: α:ντα:λλα:γών,,:,ου 18ρύμα:τος Μελετών Xepcrov~crou -;ου Αίμου με το Ινστιτού-;ο Σλα:βολογίας και Βα:λκα:νιολογίας τ/ς Ακα:8-ημία:ς Επιστ/μών τ/ς ΕΣΣΔ. Από -;ις τ~σσεpις α:ρχεια:κ~ς μονά8ες -;Ί)ς Σoβιετικ~ς Ενώσεως, όπου υπά.ρχει α:νέκ~o-;-η αρχεια:κfι ύλ-η για: το Ρωσικό Λρχα:ωλογικό Ινστιτούτο Κωνστα:ντινουπόλεως -το Αρχείο Eξω-;ερικ~ς Πολιτικ'ής τ/ς Ρωσία:ς (Μόσχα:), το Κεντρικό Κρα:τικό Ισ-;ορικό Αρχείο (Λενινγκρά.ντ), το Tμ~μα: Χειρογρά.φων κα:ι Πα:λα:ιτόπων τ/ς Βιβλιοθ"ήκ-ης τ-ης Ακα:8-ημίας Επιστ/μών τ/ς ΕΣΣΔ (Αενινγκρά.ντ) κα:ι, -;~λoς, -;0 Αρχείο τ/ς Λκα:8-ημία:ς Επιστ/μών τ/ς ΕΣΣΔ (Μόσχα:-Λενινγκρά.ν-;)- εργά.σθ-ηκα: το 1976, το 1979 κα:ι το 1982 στις τρεις πρώ-;ες. ΣτάθΎ)κε α:μνα:το 'ια: εργα:σθώ στ/ν -;έτα:ρτ/ (το Λρχείο της Ακα:8-ημΙα:ς Επιστ/μών της ΕΣΣΔ), αλλά. τ-ην έλ/ε~ψύ) α:υ-;~ τ/ν κα:λύπτει σε μεγάλο μέρος 1) μελέτ/ -;1)ζ Ζ. V. Viizarova, σ-;ύ)ν οποία: οι σοβιε-;ικές αρχές έ8ωσα:ν ΤΎ) 8uνα:τόΤ1)τα προσπελά.σεως στο α:ρχείο α:υτό, όποu υπάρχουν κuρίως προσωπικά έγγραφα του F. 1. Uspenskij. Το Ρωσικό Αρχαιολογιχό Ινστιτο{ιτο Κωνσ-;αν"ινουπόλεως ~εν 'ήταν μόνο α:ρχα:ιολογικό ί8ρυμα -ή κα:μτερα: ~ταν χα:~ αρχα:ιολογικό L8puμoCl. Ψυχ~ "ou ι8ρύμα:τος ~-;~.ν ο 1<'. 1. υ spenskij, ο οποίος 'ήτα:ν κυρίως βυζαντινολόγος. Η 8ρα:στ/ριό-;-η,,:,α: "ou ι~pύμα:τoς 8εν -ήτα:ν περιορισμέν-η, α:λλά. επεξε-;άθ-ηκε γεωγρα:φικώς, με έ8ρα: πά.ν-;α: τ/ν Κωνστα:ν-;ινούπολ-η, α:πό τα: Ιεροσόλυμα: κα:~ τ/ν Πα:λμύρα: ως τα: πα:ρά.λια: του Ευξείνου Πόντου κα:ι α:πό το Δοόνα:β-η ως τ/ν Kρ~τ/. Η πoλλα:πλ~ α:υτ/ 8ρα:στ/ριό-;-ητά. "ou ε[να:ι 8υνα:τό να: α:πα:σχολ~σει το θεολόγο, τον ιστορικό, τον α:ρχα:ιολόγο, το σλα:βολόγο κα:ι τον πα:λα:~oγρά.φο-κω8ικολόγο. Στ/ μονογρα:φία: α:υτ/ ερευνώντα:~ κυρίως Ύ) θεoλoγικ~ κα:~ ι.στoρικ~ πλευρά. των ρωσικών εν8ια:φερόντων στ/ Xριστια:νικ~ Aνα:τoλ~ κα:ι

5 12 Πρόλογο; το Βα.λκα:νικό χώρο. Το Ρωσικό Αρχα:ιολογικό Ινστιτούτο Κωνστα:ντινουπόλεως, εκτός α.πό τ/ν επιστημoνικ~ του συμβoλ~ σ-:-ην α:νά.πτυξη των βυζα:ντινών σπου8ών της Ρωσία.ς κα:ι τ-η συμμετox~ του στύjv πoλιτιστικ~ πα:ρουσία: της Ρωσία:ς στύ) Xριστια:νικ~ Aνα:τoλ~, συγκέντρωσε θύ)σα:υρούς α:μύθύ)της α:ξία.ς, κυρίως α.πό τις περιοχές κα.ι τις χώρες που α:ποτελουσα:ν ΤΎ) Bυζα:ντιν~ Αυτοκρα:τορεα:, οι οποεοι πλούτισα:ν,,:α: μουσεεα. κα:ι τα: α:ρχεία: ":Ύ)ς Pωσικ~ς Αυτοκρα:τορία:ς κα.ι ΤΎ)ς ΕΣΣΔ. Είνα:ι Μσκολο σ-ίιμερα: στον ξένο ερευν-ητ~, α:λ/r'ι. νομίζω κα:ι στο Σοβιετικό, να: συν-:άξει κα.τά-λογο ~ κα:τα:λόγους των α:ν'ττκειμένων ΤΎ)ς κλα.σσικής κα.ι τ/ς χριστια:νικ+ις α:ρχα.ιότ/τα:ς, που α:ποκομίσθ-ηκα:ν α:πό τους Ρώσους, για:τί 8ε ~-ημoσιευθύ)κα.ν ποτέ πα:ρόμοιοι κα:τά-λογοι. Μονα:?)ική εξα:ίρεση α:ποτελούν ο κα:τά.λογος των ευρ-ημr'ι.των α:πό τις α:να:σκα.φές του στο χωριό Πά.τελι (' Αγιος Πα:ντελ~μων, Αμυντα:ίου, ΦλωρίνΎ)ς) κα:ι οι κα.τά.λογοι των ελλ-ηνικών χεφογρocφων τ/ς Bιβλιoθ~κ-ης της Ακα:8-ημΙα:ς Επιστημών τ/ς ΕΣΣΔ (Λενινγκρά.ντ) που έγινα:ν α:πό τις κυριες Ε. Ε. Granstrem κα:ι Ι. Ν. Lebedeva. Η μονογρα:φία: α:υτ~ εινα.ι πρωτότυπη κα:ι μoνα:~ική στο εί8ος τ-ης, για:τι κα:νεις μέχρι σ-ίιμερα: 8εν α:σχολ'ήθ-ηκε με το θέμα: α:υτό, ΧΡΎ)σιμοποιώντα:ςα:νέκ ~oτη α:ρxεια:κ~ υλ-η α:πό τ/ν Eλλά.~α., ΤΎ)ν ΕΣΣΔ κα:ι τη Γα:λλΙα:. Κ /, " β', α:τα: τ/ν προετοψα:σια: τ/ς μονογρα.φια:ς α:υτ/ς ΡΎ)Κα. συμπα:ρα:στα:σ-η α:π6 το 'Ι8ρυμα: Μελετών Xερσoν1jσoυ του Αίμου (Θεσσα.λονίκ-η), ΤΎ)ν ΕλλΎ) VLx1J Ετα:φεία: Σλα:βικών Μελετών (Θεσσα:λονεκ-η), το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών (Αθήνα.), το Ινστιτούτο ΣλΙΧβολογία:ς κα:ι Βα:λκα:νιολογία:ς της Ακα:8-ημία:ς Επιστ/μών τ/ς ΕΣΣΔ (Μόσχα.), το Αρχείο ΕξωτερικΥις Πολιτικ~ς ΤΎ)ς Ρωσία:ς (:Μ 6σχα:), το Κεντρικό Κρα:τικό Ισ70ρικό ΑρχεΙο (Λενινγκρά.ντ), το Tμ~μα: Χεφογρocφων κα.ι Πα:λα:ι-:ύπων τ-ης ΒιβλιοθΥικης τ/ς Ακα: 8Ύ)μία:ς Επιστ/μών της ΕΣΣΔ (Λενινγκράντ), τ-η Bιβλιoθ~ΚΎ) της Βουλγοφικής Ακα:8-ημία.ς Επιστ/μών (Σόψια:), τη BιβλΙO~ΚΎ) της Σερβικ~ς Ακιχ8-ημία:ς Επιστημών κα:ι Τεχνών (Bελιγρά.~ι), -:-η Bιβλιoθ~κ-η του Κέντρου Βυζα:ντινών Ερευνών του Dumbarton Oaks (Ουά.σιγκτον) κα:ι α:πό το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών της Γα:λλία:ς (Πα:ρίσι). Στα: πα:ρα:πά.νω ι8ρύμα:τα: κα.ι στο 'Πρόθυμο κα:ι εξυπύ)ρετικό προσωπικό τους θα: ~θελιx να: εκφρά.σω κα:ι α:πό τ/ θ,,, ~, εση α:υτ/ τις εγκα:ροιες ευχα:ριστιες μου. Ο κα:θ-ηυητ/ς κ. Αντώνιος-Αιμίλιος Ν. Τα:χιά.ος πρόθυμα: α:νέλα:βε τ/ν πιχρα:κολουθύ)σύ) σ' όλ-η τη 8ιά.ρκεια: της συγγρα:φ~ς της τη μονογρα:φία: α:υτ/. Θιχ 'ήθελιχ να: α:να:φερθώ με πολλή ευγνωμοσυνύ) στις υπo~είξεις του κα:ι στ/\/ ευμεν~ εισ~γ-ησ-ίι 70υ. Ευχα:ριστίες επίσης θα: ~θελα: να: εκφράσω κα:ι προς όλους τους κα:θ-ηυητές του Tμ~μιxτoς Θεολογ[α:ς του Α ρ ισ70τελείου Πιχνεπιστ-ημίου Θεσσα:λονεΚ'Υ)ς

6 Πρ6λογο; 13 για. την ~γκρισ-η της ~L:χτριβ1jς α.υτ1jς κα.ι τις υπo~είξεις 70υς για. την :ΧΡ7ιότερ-η εμφά.νισ~ της. Τέλος, α.ισθά.νομα.ι την υποχρέωσ-η να. ευχ:χριστ/σω ι~ια.ίτερα. το ΔLOΙΚΎ) τικό Συμβούλιο 70υ 18ρύμα.τος Μελε7ών Xερσoν~σoυ του Αίμου, για. την α.πόφα.σύj να. συμπεριλά.βει κα.ι :χυ7ό το έργο μου σ7ις εκμσεις 70υ I~ρύμα.τoς*. Δεν πα.ρα.λε[πω να. ευχ:xριστfισω 70ν κ. Κ. Χρ-ησ7ί8-η για. την επιμέλεια. της εκaόσεως κα.ι τα. τυπογρα.φεία. των α.8ελφών Στ. κα.ι Ιω. Σ?α.κια.νά.κ-η γι:χ τ/ν ευπρόσωπύ) εμφά.νισύj του βιβλίου. *. Η μονουρlχφιiχ lχυτή ευκριθί)κε ως 8ι8lXκτoρικ~ 8ιlX,,:ριβ~ στ/ Γενικ~ Συvέλευσ'l) του Tμ~μoιτoς ΘεολογΙlχς του Αριστο,,:ελεΙου ΠlχvεπισΤ1jμΙου ΘεσσlΧλοvΙκ'l)ς (ιχριθ. ~9/ ~) κιχι ει8ε το φως ":1jς 8'1)μοσιότ/τlχς σε μικρό ιχριθμό ιχν,,:ι,,:όπων (8IχκτυλογΡIΧΙΡ1jμέv'l)) στ/ σειρά. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο ΘεσσαλονΕκης, Επιστημονική ΕπετηρΕδα Θεολογικής Σχολής, Παράρτημα αριθ. 50 του 28 τ6μοιj (ΘεσσlΧλΟVΙΧ1j, 1984, σσ. 257). Γιιχ ":'I)v έκ80σ'l) εxeev'l) έγριχφε χσιρσικ,,:-ηρισηκά. ο Jean Darrouzes «Ma!gre sa modeste presentation,!a monographie apporte une contribution appreciab!e il!'histoire du byzantinisme». Revue des Etudes Byzantines ν. (1986) 316. Γισι 7-ην Ι8ιιχ εργlχσισι ο Dimitri Tlleodoridis έγριχψε «κ. Κ. Papu!idis ist es ge!ungen, θίηθ ausgezeichnete Arbeit, das Ergebnis eines beispie!haften F!eiJ3es zu priisentieren und somit sein \Vissen und Κδηηθη unter Beweis zu stellen. Sein eifrig gesamme!tes Quellenmateria! unter Einbeziehung sch",er zugiinglicher Literatur hat sich durch den geschickten Aufbau zu einer vorzίiglichen Monographie νοη dauerhafter Bedeutung zusammengefίigt. Es ist schwer vorsteller, daj3 Enstehung und Werdegang des Russischen Archiio!ogischen Instituts Ζυ Konstantinope!, abtjr auch Hintergrund und Umfe!d desse!ben hiitten ansctlaulicher und ίiberzeugender dargestellt werden konnen)). Siidost-Forschungen XLν (1986) 303.

7 ΒΡΑχτΓΡΑΦΙΕΣ ΑΕ ΑΜΑΕ ΑΝ SSSR ΑΠΘ ΑΤΕ AVPR ΒΒέ ΒΖ CGIA DOP ΕΑλ ΕΕΒΣ ΕΜΣ ΙΑΚ Ι (Ι)ΑΝ ΙΜΧΑ IRAN IRAIK ΙΒΒΟ ΜΣΕ ΝΝΙ ΠΑΑΕ ΠΕΦΣΚ ΡΒ PsI PZOINF Αρχα:ιολΟΥική Εφ-ι;μερΙς, ΑθΥινα:. Archiv('s du Ministerc des Αffairρs Etrangeres, Πα:ρΙσι. Akademija!\auk SSSR (= Aκα:8ΊjμΙα: t;πισ-:ίjμώv -:"Ι)ς t;σσδ), :Μόσχα: ΛενινΥκρά:ν"":. Αρισ-:οτέλειο Πα:'lεπισ-:1;μιο Θεσσα:λOνίΚΊjς. Αρχείο -::ου ΥπουΡΥείου Εξω-:ερικών, ΑΟ1;να:. Arhiv Vnesni!j Poliιiki Rossii (= Αρχείο Εξωτερικής Πολι-::ικ1;ς της Ρωσία:ς), Μόσχιχ. Bol'saja Sovctskaja Enciklopcdija (= ΜεΥά:λ'l) Σoβιετικf, Εγκυκλοπα:ί8εια:), Μόσχα:. Byzantinischc Zcitschrift, Μ:όνιχχο. Central'nyj Gosudarstvennyj Istoriccskij Arhiv (= Κεν"":ρικό Κρα:-:ικό Ιστορικό ΑρχεΙο), ΛενινΥ,(ρά:ν-::. Dumbarton Oaks Papers, ΟυσίσΙΥ/.-:ον. Εκκλ"l)σια:σ-:ικ-η Αλήθεια., Κωvσ-:ιχvτιvουπολ"l). t;πετ"l)ρις Ετα:ιΡεία:ς Βυζιχν-:ινών ~πoυ8ών, Αθήνα:. Ε-:lΧιΡείlχ Μιχκε80νικών Σπου8ών, Θεσσα:λοvίκ"l). Izvestija Arheologiceskoj Konιissii (= Ει8+.σεις -:'1) ς Αρχα:ΙΟλογικής Επιτροπ+.ς), ΙΙετροόπολ'η. Izvestija (Ι mper.) Akademij Nauk (= Ει81;σεις -:ης (Αυ-:οκρ.) Ακα: 8"1)μία:ς EπισΤΊjμών), llε"":poόπoλίj. Ί8ρυμα: Μελε-:ών Χερσον1;σου -:ου Αίμου, Θεσσιχλοvίκ"l). Izvcstija Rossijskoj Akadcmij ~auk (= Ει8ήσεις -:'Ι)ς Ρωσικής Ακιχ 8'1)μΙα:ς Επιστ/μc{>v), Λενινγκρά:ν-:ο. Izvcstija Russkago ArJJeologiccskago Instituta v Konstantinopole (= Ειδ"ήσεις -:οου ΡωσικοΙΙ ΛρχlχιολογικοΙΙ Ινση-:οοότου Κωνστιχντινουπόλεως). Izvcstija Slavjanskogo Blagotvoritcl'nogo Obsccstva (= Eιa'ήσεις τ"l)ς ~λlxβικής ΑγlχΟοεργοΙΙ ΕΤlΧιΡείlχς), Πε-:οροUπολ"l)-Μόσχlχ. λιευ&:λη Σοβιε-:ική ΕγκυκλοπIΧΙ8εια:, ΑΟ1;νlχ. Novaja i Novejsaja Istorija (= Νέα: κιχι Νεό,,:ερ'l) lσ"":ορίιχ), Μόσχα:. Πρα:κ-:ικσί -:'Ι)ς εν Αθήνιχις Αρχα:ιολογικ1;ς ΕΤlΧιΡεία:ς, Αθ1;να:. Περιοδικόν του Ελλ'Ι)VικοΙΙ ΦιλολογικοΙΙ Συλλόγου Κωνστιχν-:ινουπόλεως. Palcstinskij Sbornik (= ΠlΧλα:ισ,,:ίνειlχ Συλλογή), Λενινγκρά:ντ. I)robleιni Slov'janoznavstva (= llροβλήμlχ-:οlχ ~λlxβoγνωσία:ς), Λβωβ. Protokoly zascdanij otdelenija istor. nauk i filologii ΑΝ SSSR (= Πρω-:όΚΟλλlχ συνε8ριά:σεων ΤΊjς τσίξεως ιστορικών επιστίjμών κιχι φι-

8 ΒραχυγραφΙες ΡΑΙΚ ΗΑΙΚ RES ΗΜ SK SP USINL'" UZLGU νι νυι vv 2ΜΡ λολογιών της Ακα:8"1)μΙlχς Επισ-:-ημών τ/ς ΕΣΣΔ), Μόσχα:-Λενινγκράντ. Ρωσικό Αρχα:ΙΟλογικό Ινσ-:-ιτοό,,:ο Κωνσ-:-οιν-:-ινουπόλεως. Russkij Arheologiceskij Institut v Konstantinopole (= Ρωσικό Αρχιχιολογικό Ι νσ-:-ι-:-οό,,:ο Κωνσ-:-ιχν-:-ινουπόλεως). Revue des Etudes Slaves, lια:ρισι. Husskaja mysl' (= Pωσικ~ σκέψ"l)), Μόσχοι. Seminarium Kondakovianum, Πράγιχ. Slovansky Pi'ehled, lιράγα:. Ucenye Zapiski Imperatorskogo Novorossijskogo L'niversίteta (= Ε πιστ"l)μοvικές Μελέτες του Αυτοκρ. ΝεορωσικοΙΙ Πlχvεπισ-:-1jμΙοu), 08"1)σσός. Ucenye Zapiski Leningradskogo Gosudarstvennogo Universiteta ( = Επιστημονικές Μελέτες του κροιτικοό Ποινεπισ":"ημΙου του Λεvινγκράντ). Voprosy IstorH (= Θέμlχ":"1χ ιστοριlχς). Μόσχιχ. Varsavskie U niversitetskie Izvestija. (= Eι8~σεις του Ποινεπιστ/μΙου Τ1jς ΒlχρσοβΙοις). Vizantijskij Vremennik - Βυζιχντινά Χρονικά, Πετροόπολ"l)-Μόσχιχ. 2urnal Moskovskoj PatriarhH (= Περιο8ικό του ΠIχ":"ριοιρχεΙουΜόσχιχι;).

9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ι. ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΠΗΓΕΣ Αρχεtο του ΥπουργεΕου Εξωτερικών (= ΑΤΕ), ΑΟήνοι: ΑΤΕ, ΙΙρεσβεΙοι Κωνσ":"α:ν":"ινουπόλεως 1894j1895j1897. AgXFto Ιδρύματο; Μελετών Χερσονήσου του Αtμου (= ΑΙΜΧΑ), ΘεσσοιλονΙΚ'Ij: ΑΙΜΧΑ, Φ. Ζ 34; Λνα:στοισΙου 1\άλτσοι, Διά.φοροι έγγροιφοι. ArhilJ Vnesnej Politiki Rossii (= ΑρχεΙο Eξω":"εpικ~ςΠολι":"ικ-ίιζ ΤΤις ΡωσΙοις) (= ΑVPR), Μόσχοι; ΑVPR, οι) F. Posol'stvo v Konstantinopoln (ΙΙρεσβεΙοι Κωνστοιντινουπόλεως), Ορ. 517, ηο 4757 (χ.χ.)ιηο 4758 (χ.χ.)ιηο 4761 (χ.χ.)ιηο 4762 ( )jno 4764 ( )jno 4767 ( ). β) F. Tureckij stol-novyj- (= Τουρκικό τμήμοι - νέο-), ηο 7138 ( ) jno 71lι0 ( ) jno 71lι4 (1912) jno 71lι5 (1913) jno 71lι6 (1914)jno 7148 ( ). Central'nyj GosudarstlJennyj Ιstoriceskij ArhilJ (= Kεv":"pικό Κροιτικό Ιστορικό ΑρχεΙο) (= CGIA), Λεvινγκpά.ντ: CGIA, οι) F. 733, Ορ. 1lι2, ηο 1344 ( ). Ορ. 143, ηο 118 ( )jno 1lι0 ( )jno 378 ( ). Ορ. 1lι5, ηο 254 ( )jno 276 ( ). Ορ. 155, ηο 282 (1912)jno 948 (1913). Ορ. 156, ηο 350 (1915). β) F. 751, Ορ. 1, ηο 51 (1920). γ) F. 757, Ορ. 1, ηο {~ (1897)jno 16 ( )jno 19 ( )jno 21 (1902)jno 23 ( )jno 25 (1905)jno 32 (191lι-1915)Iηo 44 (1915)jno 46 (1915)jno 47 (1916)j ηο 48 (1917) jno 53 ( ). 8) F. 776, Ορ. 22, ηο 74 (1903). ε) F.1005, Ορ. 1, ηο 272 (1900). στ) F. 1152, Ορ. 11, ηο 26 (1896)jno 200 (1892)jno 478 (1893). ζ) F.1392, Ορ. 1, ηο 931 (1894). ArchilJes du Ministere des Affaires Etrangeres (=ΑΜΑΕ), ΠοιρΙσι: ΑΜΑΕ, οι) Correspondance Politique (=CP), Turquie, τόμο 522 (1895)j Russie, τόμο 306 (1895). β) Correspondance Politique et Commerciale (= CPC), Nouvelle Serie, Turquie, τόμο 165 (1897)Ιτόμ. 168 (1901)/τόμ. 392 ( ). 2

10 18 Βιβλιογραφlα 1I. ΔHMOΣIEn1E~EΣ IΙIlΓΕΣ DrelJnosti = DrelJnosti. Trudy Ιmperatorskogo ~foskoljskogo Arheologiceskogo ObScestlJa (= ΑρχοιιόΤ1jτες. Πεπροιγμένοι Τ1jς AuToxp. Αρχοιιολογικής Ε-;οιφεΙοις Τ"1)ς Μόσχοις), -;όμ. 16, Μόσχοι 1900 (l'rilozcnie I-c k Protokolu ηο 388-9, σσ Prilozenie 2-e k PI'oLokolu ηο 388-9, σσ ). DrelJnosti Vostocnye = DrelJnosti Vostocnye. Trudy Vostocnoj Komissii Ιmperatorskogo MoskolJskogo Arheologiceskogo Obscestva (= ΑρχοιιόΤ1jτες της Ανα:-:ολής. Πεπροιγμένοι ης Eπl-:ρoπf,ς -;ων ζ"1)τ1jμιχτων -;ης Ανα:ΤΟλής, -;ης AuToxp. ΑρχοιlOλογlΧ'ής Ε-;οιφεΙοις -;"1)ς Μόσχσις), τόμο 1, -;εόχ. 1, Μόσχοι 1889 (Osoboe pribavlenie k Protokolu ηο 4, σσ. 1-15). UstalJ RAIΚ = UstalJ Itusskαgo Arheologiceskogo Ιnstituta v Konstantinopole (= Εσωτε"ι)(ός Κσινονισμός -;ou Ρω:nχοό Αρχα:ιολΟΥIΚΟΙΙ Iva-;I-;ou-;ou Κωνστα:ντινοu,,6 λεως), Οδ"1)σσός 1891,. ViHarova, Ruskite uceni= Viizarova, Ζ.Κ, Ruskite uceni ί biilgarskite stαrini (=01 Ρώσοι επιστήμονες κοιl οι οιρχοιιότ"1)τες ης ΒοuλγοιρΙοις), Σόφιοι ΠΙ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ Aland = Aland, κ., Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neuen ΤεΒΙαments, ΒερολΙνο Allen, Literature= ΛΙΙθη, J. 5., Literature οπ ΒΥΖαιιιίπε Art ΒΥ I~ocation, Part 1, ParL 2, ΛονδΙνο (Mansel), 1973, 2. ΒΥ Categorie, ΛονδΙνο (Manse!) Βοικοιλόποuλος, Ιστορlα = Βοικοιλόποuλος, Απόσ-;. Ε., Ιστορlα του Νέου Ελληνισμού, τόμο 1-6, ΘεσσοιλονΙΚΎ) Βεγλερής, ΡΑΙΚ 1897 = Βεγλερής, Γ. Π., «Το εν Κωνστοιντινοuπόλεl Αuτοκροιτορικόν Ρωσικόν ΛρχοιlOλογικόν Ινστι-;οΙΙ-;ον)), Ε.Αλ. 24/1/1897 ΚΟΙΙ 31/1/1897, σσ κοιl οινιχ-;uπο: Το έργον του εν ΚωνσταντινΟ1ιπόλει Αυτοκρατορικού Ρωσικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτοι', Εν Κωνσ-;οιν-;ινοuπόλεl 1897' «Μετσιτόπωσις εκ τ/ς ΕΚΚλ"1)σιοιστικής Αλ1jθεΙοιρι. Begleri, ΡΑΙΚ = Begleri, G. Ρ., «Russkij Arheologiceskij Institut v Konstantinopole - Η εν Κωνσ-;οιντινοuπόλεl Ρωσική Αρχοιιολογική Σχολή», VV 4 (1897) , 5 (1898) Benesevic, ItGloss. Graec.) = Benesevic, Υ., IIRussko-Vizantijskaja Komissija: Glossarium GraecitaLis)) (= ΙΙ ρωσοβuζοιντιν~ επιτροπή: Glossarium Graecitatis), VV 24 ( ) Benesevic, ιικοmissίja) = Benesevic, Υ., ιι Russko-Vizantijskaja istorikoslovarnaja Komissija v g.)) (= Η ρωσοβuζοιντινή ιστορικολεξικολογική επιτροπή κοι-;ιχ,οι έτ/ ), VV 25 (1927) Benesevic, ItUspenskij)) = Benesevic, V.,«F. Ι. Vspenskij kak osvovatel' ί rukovodilel' Russko-Vizantijskoj komissij Akademίi Nauk» (= Ο F. Ι. Uspenskij ως lafutή.; κοιl προtστdιμενος -;"1)ς ρωσοβuζοινηνής ΕΠι-;ροπής T1j'; Ακοιδ"1)μΙοις Επιστημών), σ-;ο συλλογικό έργο: Pamiati akαdemika F. Ι. Uspenskogo, , ΛενινγκριΧντ 1929, σσ

11 Βιβλιογραφία 19 Beneseνic, "Th. USfJonskij» = Benesevii';, ν. :'Ι., (ιtmodore ι.;sρenskίj; Essai de biographie», στο συλλογικό έργο: L'αrt byzαntin chez les SlαQes, ΠοφΙσι 1932, σσ. ι-νι. Besevliev,.Nαdpisi = Besevliev, ν., PtirQobαlgtirski nαdpisi (= ΙΙρωτοβουλγα:ρικέι; επιγρα:φές), Σόφια: Bezobrazov, ιιι.;-sρenskίj» = Bezobrazov, Ρ., "So!'Okaletie ucenoj dejatel'nosti akademika F. Ι. ι.;sρenskοgο» (= Η τεσσα:ρα:κοντα:ετια: ΤΊJς επιστίjμoνι)':ής ~ρα.στίjριότψα:ς του Ι '. Ι. ι.;sρenskίj), ΥΥ 20 (1913) '. (Μέρος Β'). B.M.C., ΡΑΙΚ 1900= B.M.C., Arlleologiceskij Institut ν Konstantinopole ν 1900 g. - Το εν Κωνστα:ντινουπόλει Αρχα:ιολογικόν Ινστιτουτον κα:τά: το έτος 1900, VV 8 (1901) Χα: ι G B.M.C., ΡΑΙΚ 1901 = B.:\1.C., Russkij Arlleologiceskij Institut Y'Konstantinopole ν 1901 g. - Εργα:σΙα.ι του εν Κωνστα:ντινουπόλει Ρωσικου Λρχα:ιολογικου Ινστιτούτου κα:τά: το έτος 1901, V V 9 (1902) Buzeskul, "Uspenskij» = BuzeskuI, ν. Ρ., "ObScij ocerk naucnoj dejatel'nosti F. Ι. Uspenskogo» (= ΓεJΙΚ'ή θεώρίjσίj ':'ΊJς επιστίjμoνικ'ής ~ρα:στίjριότψα:ς του }<'. Ι. Uspenskij), στο συλλογικό έργο: Pαmjαti αkαdemikαf. Ι. Uspenskogo, , Λενινγκρά:ντ 1929, σσ C., Raskopki RAIK= C., «Raskopki Russkago Arheologiceskago Instituta ν ΒοΙgarii osen'ju 1899 g. - Ανα:σκα:φα:Ι ΤΊJς Ρωσικ+,ς Αρχα:ιολογιΚ'ής ΣχΟλής γενόμενα:ι εν Βουλγα:ρΙα: κα:τά: το φθινόπωρον του 1899 έτους», ΥΥ 7 (1900) Diehl, "Usp!Jnskij» = Diehl, Ch., «L'ceuvre de TModore UsΡensΙιίj», στο συλλογικό έργο: L'αrt byzαntin c/iez les SlαQes, Ι1α:ρΙσι 1930, σσ. νil-χ. ΔιορισμοΙ ΡΑΙΚ = (<Ο naznacenii direktora ί naucnago sekretarja ν Russkij Arheologiceskij Institut v Konstantinopole - ΠερΙ του ~ιoρισμoυ ~ιευθυντo'~ κα:ι γρα:μμα:τέως ΤΊJς Ρωσικής Λρχα:ιολογικής ΣΧΟλής εν Κωνστα:ντινουπόλει», V V 1 (1894) 456. Driault-Lheriιier= DriauIt, Ε. - Lheritier, Μ., Histoire diplomαtique de Ια Grece de 1821 ά nos jours, 5 τόμοι, Ι1α:ρΙσι Duffy, Russiαn's ΡοΙίCΥ = Duffy, Th. G., Hussiαll's Bαlkαn ΡοΙίcy, A~ΊjμοσΙεUΤΊJ ~ι~α:κτopικ'ή ~ια:τpψή του πα:νεπιστίjμιoυ Clark, Worcester, Massachusetts, ΗΠΑ (1958), σσ Farmakovskij, «RAIK) = Farmakovskij, Β. ν., "Poslednie naucnye predprijatija Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole» (= Τα: πρόσφα:,,:α: επιστ/μονικά: επιτευγμα:τα: του Ρωσικου Αρχα:ιολογικου Ι νστιτουτου Κωνστα:ν,,:ινουπόλεως), Trudy Χ αrheologiceskαgosezdα Q KieQe 1899 g., τόμ.2, Μόσχα: 1902, σσ Fonkic= Fonkic, Β. Ι,., ΒιβλιοκρισΙα:: Ι. Ν. Lebedeva, Opisαnie rukopisnogo otdelα biblioteki Akαdemii Nαuk SSSR, τ6μ. 5: Greceskie rukopisi (=ΠεΡιγρα:φ'ή του τμ'ήμα:τος χειρογρά:φων ΤΊJς Bιβλιoθ'ήΚΊJς ΤΊJς Aκα:~ΊJμΙα:ς EπισΤΊJμών τ/ς ΕΣΣΔ, τόμος 5: Τα: ελλίjνικά: χειρόγρα:φα:), ΛεvινyκpιXvτ 1973, VV 38 (1977) Gorjanov, «Uspenskij» = Gorjanov, Β. Τ., «F. Ι. Uspenskij ί ego znacenie v vizantinovedenii» (=0 F. Ι. Uspenskij κα:ι ΊJ σίjμα:σια: του στίj βυζα:ντινογνωσια:), VV 1 (1947) Granstrem, 1. = Granstrem, Ε. Ε., "Greceskie rukopisi biblioteki Akademii Kauk SSSR», στο συλλογικό έργο: ]storiceskij ocerk ί obzor fondop rukopisnogo

12 20 Βιβλιογραφία otdela biblioteki Akademii Nauk, vyp. ΙΙ (= Τιχ ελλψικoc χειρόγριχφιχ της βιβλιοθήκης ~ης Λκιχ3ημίιχς Επιστημών η/ς ΕΣΣΔ, Iσ~opικό 80κίμιο κιχι ιχνιχσκό ΠΊJση των ιχρχειιχκών μονoc8ων του ~μήμιxτoς χεφογρocφων της βιβλιoθ1jκης -:Τις Ακιχ8ημίιχς Επιστημών, τεύχ. Π), Mόσχιx-Λενινγκpocν~1958, σσ Granstrem, 2. = Granstrem, Ε. Ε., «Greceskie srednevekovye rukopisi ν Leningrade» (= Τιχ ελλψικoc μεσιχιωνικoc χειρόγριχφιχ σ-:ο ΛενινγκρOCντ), ΓΓ 8 (1956) Granstrem, 3. = Granstrem, Ε. Ε., «Katalog greceskih rukopisej l,eningradskih hranilisc» (= Κιχτά:λογος των ελλίjvικών χειρογρocφων των βlβλιootικών του Λεvινγκpocντ), τεύχ. 1, ΓΓ 16 (1959) ' τεύχ. 2, V V 18 (1961) ' -:εύχ. 3, ΓΓ 19 (1961) 1'3'.-239' -:εύχ. 4, VI? 23 (1963) ' τεύχ. 5, ΓΓ 2f 1 (1964) κιχι VV 25 (1965) ' τεύχ. 6, ΓΓ 27 (1967) κιχι ΓΓ 28 (1968) ' κιχι τεύχ. 7, ΓΓ 31 (1971) Gregory= Gregory, C.-R., lextkritik des Neuen Testaments, Bd Ι-ΠΙ, Λειψίιχ, Ί3ρυσις ΡΑΙΚ= «Ob ucrezdenίi Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole - Περί ι3ρύσεως Pωσικfις Αρχιχιολογικ'ής Σχολής εν Κωνστocv,ινουπόλει», VV 1 (1894) , Ivanov, Biίlgarski stαrini= Ivanov, J., Biίlgarski starini ίζ Makedonija (= Βουλγιχρικές ιχρχιχιό,ητες ιχπό τη Μιχκε80νίΙΧ), Σόφιιχ Janin, Les Eglises= Janin R., Les Eglises et les Monαsteres des grands centres byzantins, Πιχρίσι Kadlec, «RAIK)) = Kadlec, κ., «Rusky archeologicky Institut u Carihrade a jeho reditel F. Ι. Uspenskij!) (=Το Ρωσικό Αρχιχιολογικό Ινσ,ι-:ούτο KωνσΤΙXντLνουπόλεως κιχι ο 3ιευΟυν,'ής -:ου F. Ι. Uspenskij), V lstnίk Ceske akademie cίsαre Frantiska Josefa pro "ldy, slo"esnost α umlni, 10 (1911), 5, κιχι 6, Kapterev, «BibIiogr. Uspenskiana», = Kapterev, S. Ν., «Bibliographia Uspenskiana», VV 1 (1947) Kulakovskij, RAIK= [Kulakovskij, Ρ., ] (<Otcet ο naucnyh zanjatijah za graniceju ν letnee vakacionnoe vremja 1899 g. ordinarnago professora Ρ. Kulakovskogo) (= Τοι: πεπριχγμένιχ ΤΤις επισ~tιμoνικής 8pιxσ~Tιpιότ/,ιxς σ~o εξω~εpικό στις θερινές 8ιιχκοπές του έτους 1899 του ~ιxκ~ικoύ κιχοηγητή Ρ. Kulakovskij), VUI 1900, τόμο 5, τμ. 1, σσ Kurbatov, «Destunis» = Kurbatov, G. L., «ΙΖ istorίi vozniknovenija otecestvennoj skoly naucnogo vizantinovedenija-g. S. Destunis)) (= Από την ισ~opιιx της γενέσεως της ρωσικ'ής σχολ'ής τ/ς βυζιχντινογνωσιιχς- Ο Γ. Σ. ΔεστούνΤις-), PS23 (1971) Kurbatov, G. L., Istroija Vizantij (Istoriografija) (=Iσ~opΙιx του Βυζιχν,,:Ιου - Ιστοριογροι:φΙιχ), ΛενινγκρOCντ ΛOCμπρος= ΛOCμπρος, Σπ., Κατάλογος των ει' ταις ΡιΡλιοθήκαις του ΑγΙου Όρους ελληνικών κωδικων, ":όμ. Ι-Π, Cambridge Lapteva, RAIK= Lapteva, L. Ρ., «Rosijs'kij Arheologicnij Institut u KonstantinoροIi ta Jugo Zv'janski Ζ Pi:vdennostov'jans'kimi vcenjmi» (= Το Ρωσικό Αρχιχιολογικό Ινστιτούτο Κωνστιχντινουπόλεωςστις σχέσεις του με τους επιστήμονες των νοτιων σλιχβικών χωίιών), Psl20 (1979) Laptevova, RAIK= Laptevova, L. Ρ., «Slovanske tema v pubiicacich Ruskeho

13 Βιβλιογραφlα 21 arheologickcho instituta ν Konstantinopole» (= Τα: σλα:βικιχ θέμα:-:α: στα: ~ημoσιεύμα:τα: -:ου Ρωσικού Λρχα:ιολογικού Ινσ-;ιτού-;ου Κωνσ-:α:ντινουπόλεως), SP 1978, τεύχ. ~, σσ. 3' Λιχσκα:ρις, Το Ανατολικόν Ζήτημα = ΛOCσκα:ρις, Μ. Θ., Το Ανατολικόν Ζήτημα ( ), -:όμ. Α', , Θεσσα:λονίκη 19'.8. Lebedeva= Lcbcdeva, Ι. Ν., Opisαnie rukopisnogo otdelα biblioteki Akαdemii Nαuk SSSR, τόμο 5: Greceskie rukopisi (= Περιγρα:ψή του τμ+ιμα:τος χεφογρoc9ων της βιβλιοθήκης της Aκα:~ημία:ς ΕπισΤΤιμών της ΕΣΣΔ, τόμος 5: Τα: ελληνικιχ χεφόγρα:φα:), Λενινγκριχντ LLLicnyj sostav» = «Licnyj sostav RΛIK k 1 janvarja 1902 g.n (= Το προσωr.ικό του ΡΑΙΚ -;ΊJV 1 Ια:νουα:ρίου 1902), IRAIK 7(1902) Lίtavrin, «UspcnskijH = Lίtavrin, G. G., «F. Ι. UspcnskijH, στο συλλογικό έργο: Slαfljαnofledenie fl DorefloljLlcionnoj Rossii. Biobibliogrαficeskij Sloflαr, Μόσχα: 1979, σσ Malein, «UspenskijH = Malcin, Α.!., LLUspenskij kak osnovatcl' ί rukovodίtclkruzka druzej greccskogo jazyka ί Jitcraturyn (= Ο F. Ι. Uspenskij ως Ι~Ρ'Jτ/ς κα:ι προϊσ-:ιχμενοςτου ομίλου -:ων φίλων -;ης ελληνικής γλώσσα:ς κα:ι φιλολογια:ς), στο συλλογικό έργο: Pαmjαti αkαdemikα F. Ι. Uspenskogo, , Λεvινγκριχντ 1929, σσ Mserianc, RAIK 1895 = Mserianc, L., «Russkij Arheologiccskij Institut ν Konstantinopole ί pcrvyj god cgo dejatel'nostin (= Το Ρωσικό Αρχα:ιολογικό Ινσ-:ι-:ού-:ο Κωνστα:ν-:ινουr.όλεως κα:ι το r.ρώτο έτος της ~ρα:σ-:1jριότ"l)τιχς του), RM 1897, τεύχ. 7, σσ Mserianc, RAIK = Mserianc, L., «Dcjatel'nost' Russkago Arheologiccskago Instituta ν Konstantinopolc za 1896 ί 1897 g.n (= Τα: πεπpα:γμέvα: του Ρωσικού Αρχα:ιολογικού Ινστιτούτου Κωνστα:ντινουπόλεως-: κα:ι το 1897), RM 1899, τεύχ. 6, σσ Ostrogorski, Hist. ΒΥΖ. = Ostrogorski, G., Histoire de ['Ειαι byzαntin, Πα:ρΙσι Otkrytie RAIK= LLOtkrytie Russkago Arheologiceskago Instίtuta ν Konstantinopole 26-go Fevralja 1895 g.h (= Τα: εγκα:ίνια: του Ρωσικού Αρχα:ιολογικού Ινστιτούτου Κωνσ":"α:ντινουr.6λεωςστις 26 Φεβρουα:ρΙου 1895), IRAI Κ 1 (1896) Palmieri, RAIK = Palmieri, Α. Ρ., "LΊnstίtutο ArchcoJogico Russo a ConstantinopoJin, Bessαrione 2 ( ) RAIK 1895 = «Otcet ο dejatel'nosti Russkago ArhE:'ologiceskago Instituta ν Κοηstantinopolc za 1895 g.n (= 'EXOEcr"l) r.εr.ρα:γμέvων του Ρωσικού Αρχα:ιολογικού Ινστιτούτου Κωνστα:ντινουr.όλεως ":"ου έτους 1895), IRAIK 1 (1896) RAIK 1896 = «Otcet ο dejatel'nosti Russkago Arhcologiceskago Instituta ν ΚοηstantinopoJe ν 1896-m. g.n (= Έκθεση πεπpα:γμέvων του Ρωσικού Αρχα:ιολογικού Ινστι-:ού-:ου Κωνσ-;α:ν-:ινουπόλεωςτου έτους 1896), IRAIΚ 2 (1897) RAIK 1897 = LLOtcet ο dcjatcl'nosti Russkago Arheologiccskago Instituta ν Κοηstantinopole ν 1897-m. g.n (= ΈκθεσΊJ r.επρα:γμέvων του Ρωσικού Αρχα:ιολογικού Ινστιτούτου Κωνστα:ν-:ινουπόλεως του έτους 1897), IRAI Κ 3 (1898) RAIK 1898 = «Otcet ο dejatcl'nosti Russkago Arheologiccskago Instituta ν Kon-

14 22 ΒιβλωrQαφΙα stantinopole V 1898-m. g." (= Έκθεση r:επροιγμ':νων -:ου Ρωσικου Αρχοιιολογικού Ινστιτού-:ου Κωνσ-:οιντινουπόλεωςτου έ-:ους 1898), /RA/K 43 (1899) RAIK 1899 = «Otcct ο dcjatcl'nosti Russkago Arhcologiccskago Instituta v Κοnstantinopole za 1899 g.» (= ΈκθεσΊJ πεπροιγμένωντου Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ινστιτούτου Κωνσ-:οιντινουπόλεως,,=ου έτους 1899), /ΒΑ/Κ 6 (1901) 397-'.81. RAIK 1900 = ι<οιccι ο dejatcl'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta V Κοnstantinopole za 1900 g." (= Έκθεση πεπραγμένων του Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ινσ,,=ιτούτου Κωνσ-:οιντινουπόλεως του έτους 1900), /ΒΑ/Κ 7 (1902) RAIK 1901 = IIOtcet ο dcjatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta ν Κοnstantinopole za 1901 g." (= Έκθεση πεπροιγμένων -:ου Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ι νστι-:ούτου ΚωνσΤΟΙν'ηνουπόλεως του έτους 1901), /RA/ Κ 8 (1903) RAIK 1902 = IIOtcet ο dcjatcl'nosti Russkago Arheo!ogiceskago Instituta ν Κοnstantinopole za 1902 g.» (= Έκθεση πεπροιγμένων -:ου Ρωσικού Λρχοιιολογικού Ι νστι,,=ού-:ου Κωνστοιν-:ινουπόλεως του ':-:ους 1902), / ΒΑ Ι Κ 9 (1904) RAIK 1903 = <<Otcet ο dejatcl'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta v Κοηstantinopole za 1903 g.» (= 'Jί]κθεσΊJ πεπροιυμένων -:ο\) Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ινστιτούτου Kωνστoιντινoυπόλε(~ς του έτους 1903), /ΒΑ/Κ 9 (190'.) RAIK 1904 = <<Otcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta v Κοnstantinopole V 1904 g. - Comptc-rendu de l'institut Archι\ologiquc Russc a Constantinople pour!'annee 1904)), /RAIΚ 13 (1908) RAIK 1905 = ((Otcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiccskago Instituta ν Κοnstantinopo!e V 1905 g. - Comptc-rendu dc l'institut Archeologiquc Russe a Constantinople pour l'annec 1905)), /ΒΑ/ Κ 13 (1908) 'ίο RAIK 1906 = ιιοιcοι ο dcjatel'nosti Russkago Arhcologiceskago Instituta V Κοnstantinopole V 1906 g. - Compte-rendu de l'institut Archeo!ogique Russe a Constantinop!e pour l'annee 1906)), ΙΒΑ/ Κ 14 (1909) RAIK 1907 = IIOtcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiccskago Instituta V Κοηstantinopole V 1907 g. - Compte-rcndu dc l'institut ArcMologique Russc a Constantinople pour l'annee 1907», /RA/K 14 (1909) 20' RAIK 1908 = ιιοιcοι ο dejatcl'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta V Κοnstantinopole V 1908 g. - Compte-rendu dc l'institut ArcMologiquc Russe a Constantinople pour l'annee 1908)), /ΒΑΤ Κ 14 (1909) RAIK 1909 = IIOtcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole V 1909 g. - Compte-rendu de l'institut ArcMologique Russe a Constantinople pour!'annee 1909», /ΒΑ/Κ 15 (1911) RAIK 1910= IIOtcet ο dejatel'nosti Russkago Arhco!ogiceskago Instituta v Κοηstantinopo!e V 1910 g. - Compte-rendu de I'Institut ArcMo!ogique Russe a Constantinople pour l'annee 1910», /ΒΑ/Κ 15 (1911) RAIK 1911 = IIOtcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta ν Κοnstantinopole V 1911 g. - Compte-rendu de l'institut ArcMologique Russe a Constantinop!e pour!'annee 1911», /RA/K 16 (1912) 3& ΡΑΙΚ 1895 = ιιο Russkom Arheo!ogiceskom Institute v Konstantinopo!e - ΠερΙ της

15 ΒιβλιογραφΙα 23 εν Κωvσ,οιv,ιvουπόλει Ι)ωσικής Αρχοιιολογικής Σχολής)), V V 2 (1895) ΡΑΙΚ 1896 = «Russkij Arheologiceskij Institut Υ Konstantinopole - Η εν Κωνστοιν,ινουπόλει Γωσική Αρχοιιολογικ'ή Σχολή)), VV 3 (1896) , Ρ ΑΙΚ 1898 = «Russkij Arheologiceskij Instίtut ν Konstantinopole ν 1898 g. - II εν Κωνσ-:οιντινουπόλει ΡωσΙΚ'ή Αρχοιιολογική Σχολή κοι,ά: -: '1 έ,ος)), VV 6 (1899) ΡΑΙΚ 1904 = «Dejatel'nost.' Russkago AI'h!:'ologiceskago Ι nstίtuta ν Konstantinopole ν 1904 g. - Το εν Κωνστοιν-:ΙΨJυπόl.ει Ι)ωσικόν Αρχοιιολογικόν lνσ-:ι-:ούτον κοι-:ά: το 1904 έτος)), V V 12 (1906) 525. ΡΑΙΚ 1905= «Dejatel'nost' Russkago Arhcologiceskago Instituta vkonstantinopolp ν 1905 g. - Το εν Κωνστοιντιvουπόλει Ρωσικόv A~zoιιoλoγικόν Ινστιτού-:-ον κοι-:-ά το '1 έ-:ος)), VV 13 (1907) ΡΑΙΚ 1906 = «Dejatel'nost' Rnsskago Arheologiccskago Ι nstίtuta ν Konstantinopole Υ 1906 g. - ΕργοισΙοιι -:ου εν Κωνσ-:οιντινουπόλει Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ινστιτoύτoυ κοιτά: -:01906 έ-:ος)), VJT 14 (1909) ΡΑΙΚ 1907 = «Dejatel'nost' Husskago Arheologiceskago Instituta ν Konstantinopole ν 1907 g. - ΕργοισΙοιι του εv Κωνσ-:-οιvτινουπόλει Ρωσικού Αρχοιιολογικού 1'1 σ-:ιτούτου κοιτά: -: έτος)), VV 15 (1908) ΡΑΙΚ 1908 = «Dcjatel'nost' Russkago Arl1eologiceskago Instituta ν Kon,>tantinopolc v 1908 g. - Ει:>γοισΙοιι -:ou εν Κωνστοιντινουπόλει Ρωσικού Αρχοιιολογικού 1'1 στιτουτου κοι-:ά: το 1908 έτος)), VV 15 (1908) ΡΑΙΚ 1909 = «Dejatel'nost' Russkago Arheologiceskago Instίtula ν Konstantinopole v 1909 g. - ΕργοισΙοιι -:ου εν Κωνσ-:οιν-:ινουπόλει Ρωσικου Αρχοιιοληγικού Ινστιτούτου κα.-:ά: έ-:-ος)), JT V 17 (1910) ΡΑΙΚ 1910= «Dejatel'nost' Russkago Arheologiceskago Instituta ν Konstantinopole Υ 1910 g. - ΕργοισΙοιι -:ου εν Κ ωνσ-:οιντ ινουπόλε ι Ρωσικού Λρχοιιολογικου Ινστιτούτου κοι-:ά: το 1910 έτος)), VV 18 (1911) (Μέρος Γ'). ΡΑΙΚ 1911 = «Dejatel'nost' Russkago Arheologiceskago Instituta ν Konstantinopole v 1911 g. - ΕργοισΙοιι -:ου εν Κωνσ-:οιντινουπόλει Ρωσικού Αρχοιιολογικου 1'1 στιτού-:ου κοι-:-ά: -:01911 έ-:ος)), VV 20 (1913) (ΜέΡcς Γ'). ΡΑΙΚ 1912 = «Dejatel'nost' Rnsskago Arheologicesl{ago Instituta ν Konstantinopole Υ 1912 g. - ΕργοισΙοιι του εν Κωνστοιν7ινουπόλει Ρωσικου Λρχοιιολογικου 1'1 στιτοό70υ κ:χ-:ά: το 1912 έτος)), VV 21 (1914) (Μέρος Γ'). ΡΑΙΚ 1913 = «Dejatcl'nost' Russkago Arhcologiceskago Instituta ν Konstantinopole Υ 1913 g. - ΕργοισΙοιι του εν Κωvσ-:οιντινουπόλει Ρωσικου Αρχοιιολογικοό 1'1 σ-:ιτουτου κοιτά: το 1913 έ-:ος)), VV 21 (1914) (Μέρος Γ'). Richard = Richard, Μ., Repertoire deh bibliotheques et deh catαlogues de mαnuhcrits grec.9, ΠοιρΙσι Slαvjαnovedenie = Slαvja.no"edenie " Dore"oljucionnoj Rossii. Biobibliogrαficeskij s{ovαr (= Η σλoιβoγvωσιoι στ/ν προεποινοισ-:οι7ικ'ή ΡωσΙοι. Bιo;3ι~λιoγpoιφικό λεξικό), Μόσχοι Soden = Soden, Η., Die Schrieften deh Neuen Testament.9, Bd Ι-Π, ΒεροΗνο Sokolov, RAIK 1897 = Sokolov, Ι, «J)ejatel'nost' Russkago Arheologiceskago Institnta ν Konstantinopole ν 1897 g. - Η εν Κωνσ-:οιv-:ινουπόλει Ρωσική Αρχοιιο'.ογική Σχολή κ:χ-:ά. το 18970'1 έ-:-ος)), VV 6 (1899) &.

16 Β ι{jλιογραφlα Sokolov, ΜΙΚ 1898 = Sokolov, Ι., «Dejatel'nost' Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole v 1898 g. - EpγoισΙoι~ της εν Κωvιr.οιV":"~voυπόλει Apχoι~oλoγικ~ς Σχoλ~ς κχτιχ το 18980ν έτος», VV 7 (1900) Sonkin, RAIK 1899 = Sonkin, ν., ΙΙΟ dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole za 1899 g. - Εργα:σΙοιι του εν Κωνστοιν,,:ινουπόλε~ Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ινσ,,:ιτούτου κοι,,:ιχ το έτος 1899», VV 8 (1901) Sonkin, ΗΑΙΚ 1902 = Sonkin, ν., tιotcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta ν Konstantinopole za 1902 g. - ΕργοισΙοιι,,:ου εν Kωνστoιvτινoυπόλε~ Ρωσικού Aρχoι~oλoγικoύ Ινσ,,:ι,,:ού,,:ου κοιτ&: το έτος 1902», VV 10 (1903) Sonkin, ΗΑΙΚ 1903 = Sonkin, ν., «Russkij Arheologiceskij Institut v Konstantinopole v 1903 g. - Το εν Kωνστoιντ~νoυπόλε~ Pωσ~κόν Αρχοιιολογαόν Ινστι,,:ού,,:ον κα:τιχ το 1903 έ,,:ος», VV 11 (1904) Stavrou, Russiαn Interests= Stavrou, Th. G., Russiαn Interests ίπ Palestine Α study of Religious αnd Educαtionαl Entreprise, ΘεσσοιλονΙκl) 1963 (ΙΜΧΑ, oιρ~θ. 69). Skorpil, IIUspenskij» = Skorpil, Ch., (IRecherches de Theodore Uspenskij en Bulgarie», στο συλλογικό έργο: L'αrt byzαntin chez les Slα()es, ΠoιρΙσ~ 1932, σσ. νπ-νπ!. Scukarev, ΗΑΙΚ 1895 = Scukarev, Α., «Russkij Arheologiceskij Institut v Κοηstantinopole - Η εν Kωνστα:vτ~νoυπόλε~ Pωσικ~ Aρχoιιoλoγ~κ~ Σχoλ~», VV 2 (1895) Tα:χ~ιχoς, Το Γεωργιανικ6ν ζήτημα = Tα:χ~ocoς, Aντώνιoς-AιμΙλ~oς Ν., το Γεωργιανικ6v ζήτημα ( )' ΣυμΡολή εις την ιστορlαν της ρωσικής πολιτικής ει' ΑγΙω Όρει, ΘεσσοιλονΙΚ7J 1962 (ΙΜΧΑ, οιριθ. 54). Toιχ~ιχoς, ιιη Εκκλ7JσΙοι της ΡωσΙΟΙς»= Τα:χιιχος, Αντώνιος-ΑιμΙλιος Ν., ιιη Εκκλ7JσΙοι της ΡωσΙΟΙς», στο συλλoγ~κό έργο: Ο Κ6σμος της Ορθοδοξlας, ΘεσσοιλΟVΙΚ7J 1968, σσ (ιμχα, οιριθ. 99). Titova, «Ukazatel» = Titova, Ζ. D., (IUkazatel' k stat'jam ρο vizantinovedeniju opublikovannym v «Izvestijah Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole»» (= ΠΙνοικοις μελε,,:ών βυζoιν,,:~νoλoγικoύ περ~εχoμέvoυ που 81)μoσ~εύθ1)κα:νστο περ~08~κ6 IIIzvestija Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole»), VV 27 (1967) Treu= Treu, Κ, Die griechischen Hαrιdschrifften des Neuen Testαments ίπ der UdSSR, ΒερολΙνο Uda}'cova, So()etskoe ()izαntino()edenie = Udal'cova, Ζ. ν., So()etskoe pi:oαntinopedenie Ζα 50 let (= 50 χρ6ν~oι βυζοινηνουνωσιοις στη Σoβιεηκ~ Ένωσ'/)), Μόσχοι Udal'cova, IIVizantinovedenie» = Udal'cova, Ζ. ν., IIVizantinovedenie v SSSR posle Velikoj Oktjabrs'koj socialisticeskoj revoljucii, gg.» (= Η βυζα:νηvoυνωσιοι στ'ι)v ΕΣΣΔ μετιχ τ/ Μεγιχλ'/) Oκτωβριoι~ σoσιoιλιστtκ~ εποιvιχστοιu'ιj, ), VV 25 (1964) Udal'cova, IIUspenskij» = Udal'cova, Ζ. ν., IIF. Ι. Uspenskij», BSt 27 (31977) Το Ι8ιο λ~μμoι μετoιφρoισμέvo στοι ελλ'/)νικoc στ/ ΜΣΕ 26 (1981) 323. Uspenskij, RAIK 1895 = Uspenskij, F. 1., IIOtcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole za 1895 g.» (= Έκθεσ'l) πεπρocyμέ-

17 Βιβλιογραφlα 25 νων τοu Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ιvστι-:ού-:οu Κωvστοιvτιvοuπόλεως τοu έτοuς 1895), ΠΑΝ 1896, -:όμ. 5, τεύχ. 3, σσ Uspenskij, ΡΑΙΚ 1896 = Uspenskij, F. Ι., «Otcei ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instituta ν Konstantinopole ν 1896 g.» (= Έκθεση πεπροιγμένων τοu Ρωσικού Λρχοιιολογικού Ιvσ-:ι-:ούτοu Κωvστοιv-:ιvοuπόλεως τοu έ-:οuς 1896), Priloienie k IV tom., ΥΥ 4 (1897) Uspenskij, RAIK 1896= Uspenskij, F. Ι., IIOtcet ο dejatel'nosti Russkago Arheologiceskago Instίtuta ν Konstantinopole ν 1896 g.» (= Έκθεση πεπροιγμένων τοu Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ιvστι-:ού-:οu Κωvστοιv-:ιvοuπόλεως τοu έτοuς 1896), ΠΑΝ 1897, τόμο 6, τεύχ. 5, σσ Uspenskij, RAIK 1896 Riga = Uspenskij, F. Ι., «Russkij Arheologiceskij Institut v Konstantinopole)) (= Το Ρωσικό Λρχ'Χιολογlκό Ινσ,:,ι-:ού-:ο Κωvστοιv-:ιvοuπόλεως), Trudy ΙΧ αrheologiceskαgo sezdα "Rige 1896 g., -:όμ. 3, Μόσχοι 1900, σσ Uspenskij, «Hronika)) = Uspenskij, 1<'. Ι., «Hronika vizantίnovedenija)) (= Χρονικό βuζοιvτιvογvωσ(οις), ΥΥ 23 ( ) (:Μέρος Β'). Uspenskij, «Vizantinovedenie» = Uspenskij, F. Ι., «ΙΖ isloriί vizantίnovedenie v RossH» (=Από -:ην ισ-:ορ(οι τ/ς βuζανηvοyvωσ(οις στη ΡωσΙοι), ΛππαΙΥ Ι (1922) Uspenskij, «Pancenko» = Lspenskij, F. Ι., «Ucenaja dejatel'nost' Β. Α. I~ancenko» (= Η επιστημoνικ~ ~POΙστΎ/Pιό-:ΊJτOΙ-:ou Β. Α. Pancenko), ΥΥ 14 ( ) Uspenskij, Osnovanie RAIK = Uspenskij, F. Ι., «Osnovanie Russkago Arheologiceskago Instituta v Konstantinopole» (= Η (~Ρuση -:ou Ρωσικού Αρχοιιολογικού Ιvσ-:ιτούτοu Κωvσ-:οιv-:ιvοuπόλεως), Ρ ΖΟΙ ΝΡ ΑΝ (Prίlozenie k Protokolu ΙΠ zasedanija, σσ ), Λεvινγκpocντ Uspenskij, RAIK = Uspenskij, Τ., «L'Instίtut ArcMologique Russe 1ι Constantinople», Re"ue comtemporαine 1910, τεύχ. 10, Uspenskij, ι(νοιθβ»= Uspenskij, F., ι(νοιθβ sur l'histoire des eιudes byzantines θη Russie», Byzαntion 2 (1925) Vajnstein, so". med. = Vajnstein, Ο. L., Istoriα so()etskoj medie()istiki (= Ισ-:ορ(οι της σoβlετlκ~ς μεσοιιωνολογ(οις), Mόσχoι-Λεvlνyκpocντ1968. Valdenberg, «Les etudes byzantines» = Valdenberg, νι, «Les etudes byzantines θη Russie, », Byzαntion 4 ( ) !. Vasίl'ev, Ekskursija RAIK= Vasίl'ev, Α., <&kskursija v Makedoniju Rus~k3g0 Arheologiceskago Instituta ν Konstantinopole osen'ju 1899 g. - Eκ~ρoμ~ εις Moικε~oνΙoιν τύ,ς εν Κωvσ,:,οιvηvοuπ6λει Ρωσικ+.ς Αρχοιιολογικής Σχολ+.ς γενομένη κοιτoc -: έ-:ος», ΥΥ 7 (1900) Vernadskij, «Uspenskij» = Vernadskij, G., «Akademik 1<'. Ι. Uspenskij», SK Ι (1927) Vogel-Gardthausen = Vogel, Μ. - Gardthausen, ν., Die griechischen Schreiber des Mitlelαlters und der Renαissαnce, ΛεIΨΙ'Χ ΙebeΙev, «Uspenskij» = ΙebeΙev, S. Α., «F. Ι. Uspenskij ί Russkij Arheologiceskij Institut v Konstantinopole» (= Ο F. Ι. Lspenskij κοιι -:0 Ρωσικό Αρχοιιολογικό Ινστι-:ού-:ο ΚωvσΤΟΙVτLvοuπόλεως),στο σuλλογικό έργο: Pαmjαti αkαdemikα F. Ι. Uspenskogo, , Λενιvyκp:xντ 1929, σσ

18 26 Βι{J),ΙΟΥραφ{α ΙebeΙev-Βeneiievίc, «US!Jenςkίj)) = Zebe!ev, S. Α. - Benesevic, V. Ν., «F. Ι. Uspenskij: Ι. Kamva ΖίΖηί, 2. Spisok ucenyh trudov)) (=0 F. r. τjspenskij: Ι. Ο κοιμβocς τ'ι)ς ζωής -:-ου, 2. Ο κοιτocλουος τωv επισ"':"ι)μοvικώv μελετώv του), σ"':ο συλλογικό έργο: Pamjαti αkαdemikα F. Ι. Ubpenskogo, , Aεvtvyκpocv-:- 1929, σα Addenta Nikitin Αvguςtίn, arhim., «Russkij Arhro!ogiccskij Instίtut v Κοn.ςtantίnοΡΟ!C)) (= Το Ρωσικό Λρχοιιολογικό Ιvσ"':ιτούτο Κωvσ-:-οιvτιvουπόλεως), BogoslO(lskie Trudy 27 (1986)

19 ΕΙΣΛΓΩΓΗ Toc ρωσ~κά ενa~oc?έροντoc γ~α. ΤΊJ Xρ~στ~ocν~κ~ Aνocτoλ~ α.νάγoν",oc~ στον 9. κoc~ 10. oc~. με τ~ς κocθόθους των Ρως, α.πό θάλocσσα. κα.~ ζίjρoc στψ Κωνστocντ~νoύπoλΊJI. Γεν~κά o~ σχέσεις του Βuζocντίου με ΤΊJ Ρωσία. ~",ocν κα.λές κocι πριν κocι μετά. ΤΊJν 'Αλωση ΤΊJς Κωνστα.ντινουπόλεως. Το 1348 π.χ. ειπώθίjκε στο ~oνgorod στο βα.σιλιά: ΤΊJς ~oυίjθίocς πως το οροόθοξο i>όγμα. υπερτερούσε του ρωμα.ιοκα.θολικού για.τί ΊJ ΟΡΊ)σκεία. στ/ Ρωσία. «~λoε α.πό τους 'EλλΊJνες))2. Αλλά., ότα.ν έγινε ΊJ 'AλωGΊJ τ/ς Κωνστα.ντινουπόλεως α.πό τους ΤούΡΚΟ'Jς, λίγα. χρόνια. μετά. ΤΊJ σύνοθο ΤΊJς Φλωρεντία.ς, ερμψεύθί)κε ocυτ/ α.πό τ/ ρωσικ~ λα. ίκ~ νοοτροπία., ως τ~μωρία. των Eλλ~νων α.πό το Θεό γ~oc τ/ν προθοσίoc "'ΊJς ορθομξου πίστεως3. Η 'AλωGΊJ ΤΊJς Κωνστα.ντινουπόλεως ενίσχυσε ΤΊJ γένεσίj κα.~ ocνά.πτυζίj τ/ς θεωριocς ΤΊJς τρίτίjς PώμΊJς Η πρώ":ίj PώμΊJ κα.ι ΊJ Κέα. PώμΊJ έπεσα.ν στα. χέριoc των α.πίστων, ΊJ τρίτίj PώμΊJ είνα.ι ΊJ Μό:JΧCΙ κα.ι τέτα.ρτ/ θε θα. υπά.ρξε~4. Η θεωρια. της ΤΡΙΤΊ)ς PώμΊJς κα.ι ΊJ κα.θιi>ρuσίj πα.τρια.ρχειου στ/ Μόσχα. 5, στ/ν πέμπ'"'ίj θέσίj κα.ι όχ~ στ/ν πρώτίj6, ορίμα.σα.ν κα.ι πρα.γμα.τoπoίίjσα.ν τψ ~i)έoc τ/ς ρωσικής μoνoκρα.τoρίlχς7. Eπειθ~ ΊJ τσα.ρ~κ~ θέλφίj να. ιθρυθεί το πocτριocρχειο ΤΊJς Μόσχα.ς8 πρα.γμα.τoπoι~θίjκε χα.ι οι πα.τριά.ρχες ΤΊJς Ανα.το- 1. Κ. ΠΟΙΠΟΙΡ?7Jγόπουλος, Ιστορία το!' Ελληνικοιί 'ΕΟνους, τόμο lo, Αθήνοι (Ελευθερ ουμκ 7Jς), (51925), 72-7Ι;' V. Τ. l)asuto, V rιe':injajα politikα Dreflnej Russi (= Η Εξωτερική πoλι~ική ~7Jς lι!χλ!χιά.ς!'ωσι!χς), :\lόσχα Ι 968, Stavrou, HussiαIt Interests, Τοιχιάος, «π Εκκλ7JσΙcι ~7Jς l)ωc[!χς», 75-77' G. Florovskij, Puti russlrogo bolζosloflijα (= Η πορειοι ~Ίjς ρωσικ+.ς ΘεολογΙοις), ΠοιρΙσι 1937, lo. Τοιχιάος, «π EκκλrισΙoι n;ς l)ωσιοις», 79-82' Λάσκοιρις, Το Ανατολικ6ν Ζήτημα, Σ. Ζοιμπέλιι,ς, ΚαΟίδρυσ!ς Πατριuρχείoυ εν Ρωσσία, Αθ-ήνοι 1859' Κ. Σάθοις, Βιογραφικ6ν σχεδίασμα του :rατριάρχοι' Il'ρεμίου Β' ( ), AGf,voι 1870' Α. J. Spakov, Ucrezdenie pαtriαrsest\jα \J Nossii (= Η κοιθι8ρυσ7j,ου Πoι~pιoιpχεΙoυcr'7J ΡωσΙοι), 08rισσ6ς 1912' Τοιχιάος, "Η EκκλΊjσΙOΙ ~7Jς ΡωσΙοις», 82. &. Stavrou, Russiαn lnterests, ΤοιχιιΧ.ος, «π EKKX7Jaloι τ/ς ΡωσΙοις», 82' Λάσκοιρις, Το Ανατολικ6ν Ζήτημα, Α. V. KartaSev, Ocerki ρο Istorii Russkoj Cerkfli (= ΔοκΙμιοι Iσ~opΙoις τ/ς Εκκλ1)σΙοις τ/ς ΡωσΙοις), τόμο Β', ΠοιρΙσι 1950,33.

20 28 Εισαγωγή, Ρ', Ρ', θ ' λ~ς επισκεπτοντα:ν τ/ ωσια: για: ερα:νους, οι ωσοι σκεφ ΎJκα:ν οτι με τις, 'Α λ' θ ' σχέσεις τους με τα: τεσσερα: πα:τρια:ρχεια: ΤΎ)ς να:-:ο ΎJς α μπορουσα:ν να: επιapιxcrouv πολιτικ&ς κα:ι πολιτισ-:ικώς σ-:α: θερμoc κλιμα:-:α: τ/ς α:να:τoλικ~ς λεκάνύjς ΤΎJς Μεσογείου, εκμετα:λλευόμενοι κάθε μέσο κα:ι κερθιζοντα:ς O,τL βυζα:ντινό θα: μποροόσε να: κοσμίσει το νέο κρά.τος. Το όνειρο ΤΎJς Ρωσία:ς ~-:α:ν ΎJ κάοοθος στο Νότο, ο εκρωσισμός ":'ης σ'ημεριν~ς Κάτω Ρωσία:ς, ΎJ έξοaος στύj MαόΡΎJ Θά.λα.σσα: κα.ι α.πό εκεί ΎJ εμφά.νισ~ ΤΎJς στ/ν α.να:τoλικ~ λεκά."ύj ΤΎJς ΜεσογεΙου. Στ/ ρωσικ~ πoλιτικ~ ΎJ πρώτ/ ευκα.φία: i>όθύjκε με ΤΎJ συ"θ~κύj του Karlovic (1699), που ~τα.ν ΎJ ΠΡ&ΤΎJ ουσια:στικ~ μείωσ'η -:ΎJς τoυρκικ~ς κυρια.ρχια.ς στο βα.λκα.νικό χώρο. Με ΤΎJ συνι:u. ' Ρ" '>-,,,, v,ικη α.υτύj οι ωσοι α.πεκτ/σα.ν -:0 σικα.ιωμα. ":'ης επισύjμύjς εκπροσωπ'ησεως τους στ/ν Kωνστα.ντινOύΠOλΎJ9 κα.ι α.υτό βέβα.ια. μπορεί να. θεωρύjθεί για. τα. νεώτερα χρόνια. ως α.πα.ρχή των ρωσικών ε"θιαφερόντων στο ζωτικό χώρο τ/ς Oθωμα.νικ~ς Αυτοκρα.τορΙα.ς. Ως ΤΎJ συνθ~κύj του Karlovic οι κόριοι α.ντα. γωνιστές τ/ς Οθωμα.νικής Αυτοκρα.τορία:ς ~τα.ν ΎJ Αυστρία. κα.ι ΎJ ΒενετΙα. κα.ι τώρα εμφα.νίζετα.ι μια. α.να.τoλικ~ i>ύνα.μύj που θέλει να. υπεισέλθει α.νocμεσα. στ/ν Οθωμα.νική Αυτοκρα.τορία. κα.ι τους χριστια."ούς υπ'ηκόους τ/ς Ι0. ΜετOC τ/ συνθ~κύj του Karlovic α.κολουθει ΎJ νίκύj του Μ. Πέτρου κατoc των ΣΟUΎJaών στ/ Mά.ΧΎJ ΤΎJς Πολτά.βα.ς το 1709 κα.ι ΎJ έξ,ομς του στ/ Βα.λτική Θάλα.σσα. ΙΙ Η ~ττα. όμως του Μ. Πέτρου από τους Τούρκους κα.ι ΎJ συνθ-ήκύj στις όχθες του ποτα.μού Προύθου το 1711, όπου ο Ρώσος μoνά.ρχύjς έχασε ο,τι είχε κερθίσει στύj συνθ~κύj του Karlovic 12, στέρύjσα." ΤΎJ Ρωσία. α.πό ΤΎJ i)ιέξοi)ό τ/ς στον Εύξεινο Πόντο. Το 1739 όμως στύj συνθ~κύj του Βελιγρα.σιου '>-' οι Ρ' ωσοι τοπο θ' ετ/σα.ν το θ ΡΎJσκευτικo "( πα:ρα.γοντα. σε ο,τι α.φορουσε, 'r'r) Ρωσία.) σε i)εύτερύj μοίρα.. ΣΤΎJ συνθ~κύj α.υτ~ ΎJ Γα.λλία. κα.τ6ρθωσε να. α.νανεώσει τις i) ι ο μ ο λ ο γ ~ σ ε ι ς13 κα.ι να. πα.ρουσιά.σει τ/ν υπεροχή Τ'1)ς 9. Βοικοιλ6πουλος, Ιστορία, τόμο 4, Stavrou, Russiαn Interests, Βλ ":0 συλλογικό έργο Poltallskαjα Pobedα (=Η νικ'/) ης ΠολτOCβοις), Μόσχα; Βοικοιλόπουλος, Ιστορία, τόμο 4, 73-74' ΛOCσκοιρις, Το Λνατολικ6ν Ζήτημα, «Α plusieurs egards, les Capitulations representent un Etat dans l'etat» έγροιφε χοιροικηρισ,,:ικά. Q πρέσβ'/)ς,,:'/)ς Οθωμοινικής ΑυτοκροιτορΙοις στ1)ν ΟυOCσιγκτον ΓΡ1Jγόριος Αρισ":OCΡΧ1Jς (G. Aristarchi, bey, Proteges et nαturαlises en Turquie, Macon 1899, 3). Πρβλ κοιι G. Pelissie de Rausas, Ee regime des cαpitulαtions dαns ΙΈmΡίre ottomαne, ΠοιρΙσι 21910' Ρ. Bisoukides, Dαs OttomαnischeReich im Lichte der Rechtspfleger, ΒεΡΟλΙνο 1919' Β. Homsy, Ees cαpitulαtions et Ια protection des chretiens αu Proche-Orient αux XVle, XVIle et XVI/le siecles, Harissa (ΛιβOCνου) Για; περισσότερ1) βιβλιογροιφιοι βλ το λ+.μμοι: «ImtiyaziH)) στ1)ν Encyklopaediαof Islam, New Edition, νο!. ΠΙ, Leiden-London 1971,