Σμιλεύοντας την Ποίηση

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Σύγχρονες προσεγγίσεις στη γλώσσα και τα κείμενα» Ειδίκευση Νεοελληνικών Σπουδών Σοφία Γκίνκο Σμιλεύοντας την Ποίηση ( ) Αναλυτικά ευρετήρια και παρουσίαση του περιοδικού ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Στέση Αθήνη Πάτρα Μάιος 2011

2 2

3 Στη μνήμη των αγαπημένων μου Avdul, Gazmend & Fatmira Dule 3

4 4

5 Η ποίηση ζει από αέναη αϋπνία. René Char 5

6 6

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ...9 Α ΜΕΡΟΣ: Η έκδοση και το πρόγραμμα της Ποίησης ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Η ΕΚΔΟΣΗ, ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ, Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ ΑΠΗΧΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Β ΜΕΡΟΣ: Οι συνεργάτες, οι μεταφραζόμενοι συγγραφείς και η ύλη της Ποίησης I. ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ II. ΤΑ ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ Γ ΜΕΡΟΣ: Τα Ευρετήρια της Ποίησης ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΑΣΗΣ I. Πίνακας περιεχομένων κατά τεύχη II. Πίνακας ποίησης α) Πίνακας Ελλήνων ποιητών β) Πίνακας μεταφραζόμενων ποιητών Α. Ενδογλωσσική μετάφραση Β. Διαγλωσσική μετάφραση III. Πίνακας πεζογραφίας

8 IV. Πίνακας δοκιμίου α) Πίνακας ελληνικού δοκιμίου β) Πίνακας μεταφρασμένου δοκιμίου γ) Πίνακας εισαγωγικών κειμένων και επιμέτρων Α. Εισαγωγικά κείμενα - Επίμετρα Β. Εισαγωγικά κείμενα - Επίμετρα των μεταφραστών V. Πίνακας της στήλης «Διαθέσεις» VI. Πίνακας της στήλης «Κριτική» α) Κριτικοί β) Συγγραφείς των βιβλίων που κρίνονται γ) Τίτλοι κρινόμενων βιβλίων VII. Πίνακας της στήλης «Trivia» VIII. Πίνακας μεταφραστών α) Ποίησης β) Πεζογραφίας γ) Δοκιμίου IX. Πίνακας αφιερωμάτων X. Πίνακας εικόνων ΕΠΙΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Η ταυτότητα της Ποίησης με αριθμούς ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

9 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αντικείμενο της εργασίας είναι το εξαμηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό Ποίηση, που εκδόθηκε στην Αθήνα από το 1993 ως το 2007 και, ειδικότερα, η ευρετηρίαση του περιοδικού, η οποία συνοδεύεται από την παρουσίαση της ταυτότητας και της ύλης του. 1 Η εργασία θα επιχειρήσει να αναδείξει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τη φυσιογνωμία του περιοδικού, καθώς και τις τάσεις που εκφράζονται, οι οποίες αποτελούν σημαντικό δείκτη διαμόρφωσης του ποιητικού τοπίου μέσα στα πολιτισμικά συμφραζόμενα. Τα τελευταία χρόνια, η έκδοση αξιόλογων περιοδικών 2 σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον για τη μελέτη περιοδικών λόγου και τέχνης 3 έχει οδηγήσει σε αξιόλογες επιστημονικές δραστηριότητες: επιστημονικές εργασίες, συνέδρια, ανατυπώσεις ή ψηφιοποιήσεις εντύπων, βιβλιογραφίες, ευρετήρια. 4 Η επιλογή του θέματός μου είχε αφετηρία το γενικότερο ενδιαφέρον μου για την ευρετηρίαση των ελληνικών περιοδικών λόγου και τέχνης και συνδυάστηκε με την ιδιαιτερότητα ενός σύγχρονου περιοδικού, αφιερωμένου αποκλειστικά στην τέχνη της ποίησης. Η εργασία είναι διαρθρωμένη σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται τα στοιχεία ταυτότητας του περιοδικού, η έκδοση και το πρόγραμμα της Ποίησης. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η ύλη του περιοδικού στόχος είναι να διαφανεί το κλίμα που διαμορφώνεται μέσα από τις σελίδες της Ποίησης. Εξετάζονται τα λογοτεχνικά κείμενα, τα δοκίμια και τα κείμενα λογοτεχνικής θεωρίας και κριτικής, 1 Τα σημεία αναφοράς της μελέτης και αφετηρία για μια ευρύτερη διερεύνηση ζητημάτων που το ίδιο θέτει είναι: οι προγραμματικές αρχές του εκδότη, ο χαρακτήρας και η ύλη του περιοδικού, τα πιο αντιπροσωπευτικά άρθρα και θέματα που θίγονται, καθώς και άλλα χαρακτηριστικά του. 2 Κατά τη Μεταπολίτευση και τις ακόλουθες δεκαετίες του 1980 και 1990, οι ομαλότερες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες και η αύξηση του αναγνωστικού κοινού συντέλεσαν στην έκδοση περιοδικών με θεματικό τους κέντρο τη λογοτεχνία. Βλ. Μαρία Αντωνίου - Τίλιου, Σταύρος Παπακυρίτσης, «Περιοδικό», Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα - έργα - ρεύματα - όροι, Πατάκης, Αθήνα, 2007, σ «Στην ιστορία των ελληνικών γραμμάτων, η μόνιμη παρουσία των περιοδικών λόγου και τέχνης αρχίζει μόλις από τα τέλη του 19 ου αιώνα, με την Τέχνη ( ) του Κ. Χατζόπουλου, αν και δεν απουσιάζουν πρωιμότερες αλλά μεμονωμένες εμφανίσεις. Τα νεότερα περιοδικά, όπως π.χ. η Τέχνη, δίνουν μεγάλη έμφαση στα θέματα των γραμμάτων και της τέχνης, ακόμη και όταν δεν περιορίζονται σε αυτά. Με άλλα λόγια, έχουμε περιοδικά που απευθύνονται σ ένα κύκλο αναγνωστών με εξειδικευμένα ενδιαφέροντα». Βλ. Χ. Λ. Καράογλου, «Εισαγωγή» στο Περιοδικά λόγου και τέχνης : Αναλυτική βιβλιογραφία και παρουσίαση: Αθηναϊκά περιοδικά , επιμέλεια σειράς: Χαράλαμπος Λ. Καράογλου, τ. Α, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1996, σσ Βλ. γενική βιβλιογραφία για περιοδικά. 9

10 που δημοσιεύονται στο περιοδικό. 5 Σε επόμενο κεφάλαιο, του ίδιου μέρους, γίνεται λόγος για τις μόνιμες στήλες «Διαθέσεις», «Κριτική» και «Trivia», οι οποίες συνδέονται με την επικαιρότητα και αποτελούν άμεσο δείκτη της πνευματικής κατάστασης της εποχής. Στο τρίτο μέρος δίνονται οι αρχές της ευρετηρίασης και τα ευρετήρια της Ποίησης, τα οποία περιλαμβάνουν δέκα πίνακες. Η εργασία κλείνει με ένα επίμετρο στο οποίο δίνονται τα αριθμητικά στοιχεία της ταυτότητας του περιοδικού. Η παρούσα εργασία δεν θα είχε πραγματοποιηθεί δίχως την υποστήριξη της επόπτριας κ. Στέσης Αθήνη, η οποία ήταν παρούσα σε όλες τις φάσεις συγγραφής της εργασίας. Ευγνωμοσύνη χρωστώ και στον κ. Χάρη Βλαβιανό για τις «ποιητικές» πληροφορίες που πρόθυμα μου έδωσε. 5 Μια συγκριτική εξέταση των κειμένων της Ποίησης με κείμενα που δημοσιεύτηκαν σε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά της περιόδου, θα μας έδινε στοιχεία για να διαπιστώσουμε την εξέλιξη των λογοτεχνικών τάσεων. Ωστόσο, μια τέτοια σύγκριση δεν μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο αυτής της εργασίας. 10

11 Α ΜΕΡΟΣ: Η έκδοση και το πρόγραμμα της Ποίησης ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΣ Ποίηση ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ Εξαμηνιαίο περιοδικό για την ποιητική τέχνη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Χάρης Βλαβιανός, Στρατής Πασχάλης (αναγράφεται μόνο στο τχ. 2) Χάρης Βλαβιανός (τχ. 3 κ.ε.) ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ (αναγράφεται μόνο στο τχ. 1) Χάρης Βλαβιανός Ευριπίδης Γαραντούδης Στρατής Πασχάλης Κυριάκος Σταμέλος Θανάσης Χατζόπουλος Δημήτρης Χουλιαράκης ΕΚΔΟΤΗΣ Εκδόσεις Νεφέλη Ασκληπιού 6, Αθήνα τηλ , fax: info@nnet.gr ιστότοπος: ΤΟΠΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Αθήνα ΔΙΑΡΚΕΙΑ (Άνοιξη Φθινόπωρο-Χειμώνας 2007) ΜΕΓΕΘΟΣ τχ. 1 (Άνοιξη 1993) 148 σ. τχ. 2 (Φθινόπωρο 1993) 168 σ. τχ. 3 (Άνοιξη 1994) 224 σ. τχ. 4 (Φθινόπωρο 1994) 232 σ. τχ. 5 (Άνοιξη 1995) 247 σ. τχ. 6 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 1995) 256 σ. τχ. 7 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1996) 280 σ. τχ. 8 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 1996) 248 σ. τχ. 9 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1997) 276 σ. τχ. 10 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 1997) 280 σ. 11

12 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗ για 2 τεύχη ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ τχ. 11 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1998) 296 σ. τχ. 12 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 1998) 304 σ. τχ. 13 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1999) 296 σ. τχ. 14 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 1999) 280 σ. τχ. 15 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2000) 272 σ. τχ. 16 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2000) 320 σ. τχ. 17 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2001) 320 σ. τχ. 18 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2001) 324 σ. τχ. 19 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2002) 320 σ. τχ. 20 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2002) 320 σ. τχ. 21 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2003) 332 σ. τχ. 22 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2003) 376 σ. τχ. 23 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2004) 304 σ. τχ. 24 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2004) 320 σ. τχ. 25 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2005) 384 σ. τχ. 26 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2005) 288 σ. τχ. 27 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2006) 360 σ. τχ. 28 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2006) 344 σ. τχ. 29 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2007) 304 σ. τχ. 30 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2007) 328 σ. Εξαμηνιαίο Δεν αναγράφεται τχ. 2-τχ. 3: Εσωτερικού δρχ., Εξωτερικού $ 40 τχ. 4- τχ. 5 : Εσωτερικού δρχ., Εξωτερικού $ 50 τχ. 6-τχ. 10: Εσωτερικού δρχ., Εξωτερικού $ 60 τχ. 11-τχ. 16: Εσωτερικού δρχ., Εξωτερικού $ 60 τχ. 17-τχ. 19: Εσωτερικού δρχ., Εξωτερικού $ 60 τχ. 20: Εσωτερικού 14,70, Εξωτερικού $ 60 τχ. 21-τχ. 27: Εσωτερικού 25, Εξωτερικού 50 τχ. 28-τχ. 30: Εσωτερικού 30, Εξωτερικού 60. Ιωάννης Δουβίτσας (αναγράφεται από το τχ. 17 κ.ε.) 12

13 Η ΕΚΔΟΣΗ, ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Η Ποίηση άρχισε να εκδίδεται στην Αθήνα από τις εκδόσεις Νεφέλη 6 την άνοιξη του 1993 και σταμάτησε την κυκλοφορία της το φθινόπωρο-χειμώνα του Από το 2008 μέχρι και σήμερα κυκλοφορεί το περιοδικό Ποιητική, από τις εκδόσεις Πατάκη, ως μετεξέλιξη, δεύτερος κύκλος της Ποίησης. 7 Κατά τη διάρκεια ζωής της κυκλοφόρησαν, ανά εξάμηνο, 8 συνολικά τριάντα τεύχη. Την πρωτοβουλία, την κύρια ευθύνη για την επιλογή της προς δημοσίευση ύλης, καθώς και τη γενικότερη επιμέλεια της έκδοσης, είχε ο Χάρης Βλαβιανός, 9 διευθυντής και τακτικός συνεργάτης του περιοδικού. Μόνο στο πρώτο τεύχος αναγράφεται ότι υπεύθυνη ήταν εξαμελής συντακτική ομάδα την οποία αποτελούσαν οι: Χάρης Βλαβιανός, Ευριπίδης Γαραντούδης, Στρατής Πασχάλης, Κυριάκος Σταμέλος, Θανάσης Χατζόπουλος, Δημήτρης Χουλιαράκης. 10 Από το πρώτο τεύχος η Ποίηση παρουσίασε όλα τα χαρακτηριστικά που θα προσδιορίσουν την ταυτότητά της. Το γενικότερο στίγμα του περιοδικού δίνεται ήδη 6 Οι εκδόσεις Νεφέλη ιδρύθηκαν το 1979 από τον Γιάννη Δουβίτσα ( ). Από το 2003, της εκδοτικής ετικέτας, που με επιτυχία δημιούργησε ο Γ. Δουβίτσας, ηγείται ο γιός του, Περικλής Δουβίτσας, αποσκοπώντας στη συνέχιση της πετυχημένης πορείας του Γ. Δουβίτσα, στην επέκταση του εκδοτικού προγράμματος της Νεφέλης και στην ανανέωση του τοπίου με νέες ιδέες. Βλ. Βασίλης Ρούβαλης, «Ο Περικλής Δουβίτσας στο τιμόνι της Νεφέλης. Ένας εκδότης με μπαγκέτα», Ελευθεροτυπία, 03/11/ Το εξαμηνιαίο περιοδικό Ποιητική που διαδέχτηκε την Ποίηση συνεχίζει την προσπάθεια και διευρύνει την προβληματική του περιοδικού Ποίηση. Στόχος του νέου περιοδικού είναι να εστιάσει και να εμβαθύνει σε βασικά ζητήματα που αφορούν την ποιητική τέχνη, δίνοντας μεγάλη έμφαση σε σύγχρονα δοκίμια ποιητικής, καθώς και σε σημαντικές και ως επί το πλείστον νεότερες ελληνικές και ξένες ποιητικές φωνές, που ανανεώνουν με τρόπο ουσιαστικό και καίριο το τοπίο αυτής της τέχνης. Η Ποιητική φιλοδοξεί, με τη σταθερή παρουσία της στα γράμματα, να καταστεί ένα περιοδικό αναφοράς, που θα φωτίζει και θα αναδεικνύει όλες τις πτυχές της ποίησης, αυτής της «απαιτητικής και δύστροπης τέχνης» όπως τη χαρακτήριζε ο P. Celan, και να αποτελέσει πόλο έλξης για τις νεότερες γενιές Ελλήνων ποιητών και αναγνωστών. Ποιητική, τχ. 1 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2008): η παρουσίαση των στόχων της Ποιητικής παρατίθεται στον ιστότοπο των εκδόσεων Πατάκη: 8 Μια επιλογή που υπαγορεύθηκε από το είδος των κειμένων -ποιητικών και δοκιμιακών- που δημοσιεύονται. 9 O Χάρης Βλαβιανός γεννήθηκε στη Ρώμη το Σπούδασε Οικονομικά και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και Πολιτική Θεωρία και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο, «Greece : From Resistance to Civil War» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Macmillan (1992). Έχει εκδώσει 10 ποιητικές συλλογές, δοκίμια και έχει μεταφράσει έργα των Walt Whitman, Εzra Pound, Wallace Stevens, John Ashbery, Carlo Goldoni, William Blake, Zbigniew Herbert, Michael Longley κ.ά. Είναι καθηγητής Ιστορίας και Ιστορίας των Ιδεών στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδας. 10 Η κοινή ιδιότητα που συνθέτει το πορτρέτο της συντακτικής ομάδας, είναι η σχέση των μελών της με την ποίηση, ως ποιητών και ως συνεργατών της Ποίησης. Οι πιο τακτικοί συνεργάτες του περιοδικού είναι ο Ε. Γαραντούδης και ο Σ. Πασχάλης ακολουθούν ο Θ. Χατζόπουλος και ο Δ. Χουλιαράκης. Ο Κ. Σταμέλος δεν εμφανίζεται ως συνεργάτης σε κανένα τεύχος του περιοδικού. 13

14 από τον τίτλο του, με την επιλογή του όρου «Ποίηση» και διευκρινίζεται με τον υπότιτλο, ο οποίος παρέμεινε σταθερός σε όλη τη διάρκεια της κυκλοφορίας του: «Εξαμηνιαίο περιοδικό για την ποιητική τέχνη». Ο υπότιτλος αυτός τονίζει τον ιδιαίτερο προσανατολισμό του περιοδικού να δημοσιεύει ποίηση και κείμενα για την ποίηση. Οι προγραμματικές αρχές ενός περιοδικού αποτελούν, ως επί το πλείστον, έκφραση των στόχων και των φιλοδοξιών της διεύθυνσης ή της συντακτικής ομάδας του. Από αυτή την άποψη, συνιστούν ένα στοιχείο ταυτότητας, που χρειάζεται όμως να ελεγχθεί ως προς την επίτευξη των στόχων και ως προς την εκπλήρωση ή όχι των προσδοκιών. Εκτός από στοιχείο ταυτότητας, οι προγραμματικές αρχές συγκροτούν, ταυτόχρονα, και μια απόπειρα χωροθέτησης μέσα στο υπόλοιπο εκδοτικό περιβάλλον και τη σύγχρονη πνευματική κίνηση, επιχειρώντας να τονίσουν την ιδιαιτερότητα της έκδοσης. Όσον αφορά στην Ποίηση, ως προγραμματικό σημείωμα μπορεί να θεωρηθεί το κείμενο του Βλαβιανού, που δημοσιεύεται στο τεύχος 20 (Φθινόπωρο- Χειμώνας 2002, σσ. 3-5), με τίτλο «Σκέψεις με αφορμή μια επέτειο», καθώς και συνεντεύξεις του ίδιου όπου επισημαίνονται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του περιοδικού και οι στόχοι της έκδοσης. Στο παρακάτω απόσπασμα, το οποίο προέρχεται από συνέντευξη του Βλαβιανού, γίνεται λόγος για τους τρεις βασικούς στόχους της έκδοσης, καθώς και για το αν αυτοί τελικά εκπληρώνονται: Το περιοδικό Ποίηση ξεκίνησε με τρεις στόχους. Ο πρώτος ήταν το να δημοσιεύσει ελληνική ποίηση, πράγμα που το κάλυπταν και άλλα περιοδικά. Σ αυτό το κομμάτι δηλαδή δεν πρωτοτυπούσε η Ποίηση, αν και πρωτοτυπήσαμε δημοσιεύοντας πολλές φορές μια ολόκληρη συλλογή ενός ποιητή δεν παραχωρούνται τόσες σελίδες σε άλλα περιοδικά για την ποίηση. Στο τεύχος 6 για παράδειγμα δημοσιεύσαμε μια ολόκληρη συλλογή του Κοροπούλη κι έχουμε επίσης δημοσιεύσει δύο εκτενέστατες συνθέσεις του Αρανίτση. Εκεί που εμείς δώσαμε βάρος είναι στα δοκίμια, στον δοκιμιακό χώρο που είχε να κάνει με κείμενα είτε γραμμένα από ποιητές είτε από θεωρητικούς: κείμενα του Στάινερ, του Ντεριντά, της Κρίστεβα, τους Χίλις-Μίλερ, του Μπλουμ, του Σαΐντ αλλά ταυτόχρονα και κείμενα του Πάουντ, του Έλιοτ, του Παζ, του Χήνυ, γνωστά και άγνωστα. Ο τρίτος στόχος ήταν να μεταφράσουμε νέους και παλαιούς ποιητές, ολοκληρωμένα. Όχι να δώσουμε δυο-τρία ποιήματα και να πούμε ιδού ο Γέητς, ιδού ο Λάρκιν, ιδού ο Ώντεν. Αυτό δε λέει τίποτα. Αν θέλουμε να συστήσουμε τον Ώντεν στους Έλληνες αναγνώστες, να μεταφράσουμε 30 ποιήματά του. Να μεταφράσουμε 25 ποιήματα του Γέητς. Αλλιώς έχουμε έναν κατάλογο ονομάτων στο εξώφυλλο, αλλά δεν προσφέρουμε καμιά αληθινή εμπειρία στον αναγνώστη. Επιπλέον σ ένα περιοδικό που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην ποίηση τα κείμενα που δημοσιεύονται φωτίζει το ένα το άλλο, αλληλοενισχύονται. Είναι τελείως διαφορετικό ένα ποίημα Έλληνα συγγραφέα να βρίσκεται δίπλα σ ένα άσχετο, 14

15 τυχαίο και αδιάφορο κείμενο απ το να περιβάλλεται από ένα δοκίμιο ποιητικής ή μια μετάφραση ποιημάτων του Ρίλκε. Μ αυτήν την έννοια πιστεύω ότι το περιοδικό τους στόχους που υπηρετούσε τους εκπλήρωσε σε μεγάλο βαθμό. Μπορεί να πέσαμε έξω σε κάποιες επιλογές αλλά αυτό δεν μπορεί να το αποφύγει κανείς. Πιστεύω όμως ότι οι αναγνώστες το στήριξαν γιατί αλλιώς, 15 χρόνια μετά, δεν θα είχαμε φτάσει το τεύχος Η πρώτη απόπειρα απολογισμού της παρουσίας της Ποίησης γίνεται από τον ίδιο τον Βλαβιανό, στο τεύχος 20, όπου δηλώνεται ότι η Ποίηση: Ξεκίνησε με στόχο να κλονίσει βεβαιότητες, να αποτινάξει δεσμά και να σπάσει δεσμούς, να αναγνωρίσει άλλους και να τους κάνει να καρποφορήσουν, να καλλιεργήσει τον στοχασμό γύρω από την ποιητική τέχνη και να μαστιγώσει δημιουργικά τα αποκαρωμένα νεύρα της πνευματικής μας ζωής. 12 Σχετικά με το αναγνωστικό κοινό, βασικό αίτημα και επιδίωξη κάθε τεύχους του περιοδικού είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη ενός διαλόγου. Η οριοθέτηση, δηλαδή, του κοινού υποκρύπτει τη βαθύτερη και ουσιαστικότερη φιλοδοξία της έκδοσης ώστε να προκύψει το βήμα διαλόγου. Γι αυτή τη φιλοδοξία, να γίνει δηλαδή η έκδοση σύνδεσμος ανάμεσα σε κείμενα και αναγνώστες, πομπούς και δέκτες, ο Βλαβιανός γράφει τα εξής: Ας θυμηθούμε τον Πεσσόα: «Με εξαίρεση την εποχή της ακμής της αρχαίας Ελλάδας», γράφει στον Ηρόστρατο, «ένας ιδιοφυής άνθρωπος έχει σήμερα μεγαλύτερες δυνατότητες από όσες είχε ποτέ, αλλά έχει λιγότερες πιθανότητες απ ό,τι στις σκοτεινότερες μέρες του Διαφωτισμού. Έχει εξασφαλίσει κάποιο κοινό, αλλά μάλλον δεν θα το συναντήσει ποτέ. Μπορεί να επενδύει στην αποδοχή, όχι όμως στην κατάκτησή της. Όπως τα δύο μισά της ερωτευμένης πλατωνικής ψυχής, ο ιδιοφυής καλλιτέχνης και το κοινό του αναζητούν ο ένας τον άλλον, όπως όμως συνήθως συμβαίνει και στην πρώτη περίπτωση, σπάνια συναντώνται. Τείνουν χωριστά και κατά μόνας προς μια ολοκλήρωση που δεν πρόκειται να επιτελεστεί και παραμένουν μεμονωμένες ζώσες παρθενικότητες». 13 Ο στόχος του περιοδικού να φιλοξενεί εκτεταμένες ποιητικές συνθέσεις, να εισηγείται νέες μορφικά και θεματικά ποιητικές απόπειρες, να παρουσιάζει σημαντικούς ξένους ποιητές αλλά και δοκιμιογράφους, επιδοκιμάστηκε μέσα στον χρόνο. Παράλληλα, το περιοδικό αποτέλεσε φυτώριο νέων δημιουργών, που σήμερα πλέον διεκδικούν επάξια τη θέση τους στο εγχώριο ποιητικό γίγνεσθαι. Σχετικά με την επιλογή της ύλης, επισημαίνει: Τα ατού ενός ποιητή είναι ο προβληματισμός για την τέχνη του. Η επιλογή των προς μετάφραση κειμένων γίνεται σε μεγάλο βαθμό από μένα τον ίδιο, στη βάση των εμμονών και των αναζητήσεών μου, ή από φίλους με τους οποίους μοιράζομαι 11 Συνέντευξη του Χάρη Βλαβιανού στο mic: 12 Χάρης Βλαβιανός: «Σκέψεις με αφορμή μια επέτειο», Ποίηση, τχ. 20 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 2002) Ό.π. βλ. υποσ. 12, σ

16 κοινούς προσανατολισμούς. Αν υπάρχει λοιπόν κάποιο μειονέκτημα, αυτό είναι ο «προσωπικός» χαρακτήρας της Ποίησης. 14 Ωστόσο, αν και η Ποίηση ήταν το αποτέλεσμα μιας πρωτοβουλίας του ποιητή και διευθυντή του περιοδικού Βλαβιανού, ο οποίος είχε και την κύρια ευθύνη για την επιλογή της προς δημοσίευση ύλης, ευνοήθηκε η πολυφωνική έκφραση και η εκδήλωση των προσωπικών ενδιαφερόντων των συνεργατών. 14 Βένα Γεωργακοπούλου, «Συνομιλούμε με την απέραντη μειοψηφία των αναγνωστών», Ελευθεροτυπία, 21/12/2002 [συνέντευξη με τον Χάρη Βλαβιανό]. 16

17 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ, Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ Η Ποίηση απαρτίζεται από τριάντα τεύχη και τα κείμενα που δημοσιεύονται καλύπτουν συνολικά σελίδες ο αριθμός των σελίδων ανά τεύχος κυμαίνεται από 148 (τχ. 1) έως και 384 (τχ. 25). Εκείνο που μπορεί να παρατηρήσει κανείς είναι ότι τα τεύχη με τις λιγότερες σελίδες είναι τα τρία πρώτα. Αντιθέτως, τα τεύχη με τις περισσότερες σελίδες, και άρα με την πιο πλούσια ύλη, καλύπτουν την περίοδο από το μέσο περίπου της ζωής του περιοδικού έως το τέλος του. Το εξώφυλλο και το εσώφυλλο της έκδοσης είναι λιτά σχεδιασμένα και παραμένουν αναλλοίωτα αλλάζει μόνο το χρώμα στο εξώφυλλο του κάθε τεύχους και η γκραβούρα που το κοσμεί. Τα σταθερά αυτά χαρακτηριστικά συντελούν στην αναγνωρισιμότητα του περιοδικού και αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Τυπώνεται σε αντίτυπα, τα οποία εξαντλούνται σε διάστημα ενός χρόνου. Οι συνδρομητές είναι γύρω στους Η διάταξη της ύλης σε κάθε τεύχος έχει την ακόλουθη δομή: προτάσσονται τα ποιητικά κείμενα, πρωτότυπα και μεταφρασμένα, τα οποία συνοδεύονται από δοκίμια που αφορούν σε καίρια ζητήματα ποιητικής και στοχασμού. Η συγκεκριμένη διάταξη ύλης ανταποκρίνεται στην ιδιαίτερη αφοσίωση της Ποίησης στην ποίηση. Ακολουθούν οι εξής τακτικές στήλες: «Κριτική» (τχ. 4 κ.ε.), όπου δημοσιεύονται οι βιβλιοκριτικές συνεργασίες «Διαθέσεις» και «Trivia» (τχ. 10 κ.ε.) με άρθρα και σημειώματα μικρότερης έκτασης, όπου σχολιάζονται ποικίλα ζητήματα της πνευματικής ζωής και της λογοτεχνικής παραγωγής. Το σύνολο των συνεργασιών που δημοσιεύτηκαν κατά τη διάρκεια της έκδοσης του περιοδικού ανέρχεται στις και η κυριαρχία της ποίησης, πρωτότυπης και μεταφρασμένης, είναι εμφανής. Οι βιβλιοκρισίες - βιβλιοπαρουσιάσεις καλύπτουν το 22% της ύλης και ακολουθούν τα δοκίμια με 8%. Η κυκλοφορία ενός περιοδικού αποτελεί και τεκμήριο της απήχησής του ωστόσο για να εκτιμηθούν σωστά τα δεδομένα της κυκλοφορίας ενός περιοδικού, πρέπει να συγκριθούν με τα αντίστοιχα στοιχεία άλλων ομοειδών εντύπων. 15 Ό.π. βλ. υποσ

18 Προκειμένου να προσδιοριστεί ακριβέστερα ο ιδιαίτερος χώρος κυκλοφορίας της Ποίησης και να σκιαγραφηθεί ευκρινέστερα η ταυτότητα του περιοδικού, είναι σκόπιμο να απαντηθεί κατ αρχάς το ερώτημα: ποιες ανάγκες ήρθε να καλύψει η έκδοσή της; Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος της εργασίας, να προχωρήσουμε σε μια λεπτομερέστερη εξέταση του περιοδικού, να δούμε τους συνεργάτες και τα κείμενα που φιλοξενούνται στις σελίδες του. 18

19 ΥΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ ΑΠΗΧΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Σχετικά με το αναγνωστικό κοινό της Ποίησης, ο Βλαβιανός αναφέρει: Σε μια παρόμοια ερώτηση, ο Ισπανός ποιητής Χουάν Ραμόν Χιμένεθ απάντησε, αφιερώνοντας ένα από τα βιβλία του «στην απέραντη μειοψηφία». Το ουσιαστικό «μειοψηφία» μειώνει τον αριθμό των αναγνωστών στους happy-few του Σταντάλ, ενώ το επίθετο «απέραντη» απότομα τον διευρύνει. Τόσοι, ώστε να είναι αναρίθμητοι, όπως καθετί που είναι απέραντο. Ο Χιμένεθ αντιπαραθέτει στην αριθμήσιμη πλειοψηφία (η οποία ελέω εφημερίδων και περιοδικών ποικίλης ύλης, καταλόγων ευπωλήτων κ.λπ., επιβάλλει τη δικτατορική της μονομέρεια στους υπόλοιπους) μια μη μετρήσιμη μειοψηφία. Πώς υπολογίζεται το ειδικό βάρος ενός αναγνώστη; Πώς μετριέται η συγκίνηση και η συμμετοχή του; Η Ποίηση απευθύνεται στους λίγους - πολλούς εν τέλει- που εξακολουθούν να θεωρούν την ανάγνωση της λογοτεχνίας ενεργητική διαδικασία και όχι παθητική εγκατάλειψη στις επιταγές της αγοράς. Ας μην ξεχνάμε ότι το μπεστ σέλερ εμφανίζεται σαν μετεωρίτης. Όλοι σπεύδουν να το αγοράσουν, αλλά σε λίγο καιρό εξαφανίζεται για πάντα, για να αντικατασταθεί από άλλον μετεωρίτη. Αυτό που διαφοροποιεί τα πραγματικά λογοτεχνικά βιβλία από τα βιβλία απλής ψυχαγωγίας ή ενημέρωσης είναι ότι, ενώ τα τελευταία προορίζονται να καταναλωθούν στην κυριολεξία από τους αναγνώστες τους, τα πρώτα έχουν την ιδιότητα να αναβιώνουν ακριβώς χάρη στους αναγνώστες τους. Γι' αυτό και η Ποίηση έχει τη μορφή βιβλίου -τόσο σε έκταση όσο και σε οργάνωση της ύλης. Επιδίωξή μου ήταν ο αναγνώστης να επιστρέφει στα κείμενα πάλι και πάλι, ξαναδίνοντάς τους ζωή, επιβεβαιώνοντας τη διάρκεια, για να μην πω την αθανασία τους». 16 Στις σελίδες της Ποίησης έχει κατατεθεί ένα ευρύ σώμα σημαντικής μεταφραστικής εργασίας πάνω στο έργο ξένων ποιητών, αρκετοί από τους οποίους είναι ελάχιστα γνωστοί στην Ελλάδα επίσης στο περιοδικό έχουν πρωτομεταφραστεί και καταστατικά κείμενα της λογοτεχνικής θεωρίας. Η εξειδίκευση, η ενημέρωση, ο θεωρητικός του χαρακτήρας και η φροντισμένη του εμφάνιση το καθιστούν το περιοδικό σημείο αναφοράς στις σύγχρονες λογοτεχνικές διεργασίες. 17 Το 1995 το TLS φιλοξενεί παρουσίαση του περιοδικού όπου, μεταξύ άλλων, επισημαίνεται ο δύσκολος ρόλος της Ποίησης, σε μια περίοδο κατά την οποία η ποίηση ζει υπό τη σκιά της πεζογραφίας. Παραθέτω ορισμένα σημεία του κειμένου που συνοψίζουν τη θέση του αρθρογράφου: It may be maintained that the Greek s hidden inner self is nowadays not a would-be poet, as was once the case, but a would-be writer of prose. [ ] Its title, Poiese, evidently aims to challenge a climate in which Greek poetry is (commercially and otherwise) in prose s shadow. How well have the first issues succeeded? The journal s subtitle, it needs to be said at the outset, exposes a potential contradiction at the heart of the project: for or on poetry? [ ] The ratio of prose to translations to original Greek verse in Poiese is something like 4 to 3 to 1, rather lending credence to the view that, after several particularly fruitful decades, Greek poetry is currently marking time. [ ] the verse translations do rather more to give the 16 Ό.π. βλ. υποσ Δώρα Μέντη, «Ποίηση», Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα - έργα - ρεύματα - όροι, Πατάκης, Αθήνα, 2007, σ

20 journal an international complexion, with nine languages so far represented, including Polish and Turkish. The translations vary markedly in quality but the project is a worthwhile one: Prufrock and Akhmatova s Requiem have been rendered, by Takis Kagialis and Katerina Angelaki-Rooke respectively, with unusually close attention to form; and Dionysis Kapsalis s versions of some Shakespeare sonnets not only delight with their virtuosity but are the most pointed sort of reminder of the central importance the Sonnets had for Cavafy. All three do what translation should do: encourage a re-reading of the target language s tradition. [ ] Poiese is gathering momentum and starting to sustain a serious dialogue on, and in, poetic form. 18 Τη σημαντικότερη απόδειξη της απήχησης του περιοδικού αποτελεί η αδιάλειπτη έκδοση (ως Ποιητική, από το 2008 και εξής, δεύτερος κύκλος της Ποίησης) καταδεικνύοντας πως όχι μόνο γράφεται και μεταφράζεται πολλή και καλή ποίηση αλλά και ότι διαβάζεται και αγαπιέται David Ricks, «Greek Poetry. Poiese: Hexameniaio periodiko gia ten poietike techne», TLS, 17/3/1995, p Δελτίο Τύπου, τχ. 30, 17/12/

21 Β ΜΕΡΟΣ: Οι συνεργάτες, οι μεταφραζόμενοι συγγραφείς και η ύλη της Ποίησης Σκοπός του κεφαλαίου είναι η επισήμανση και η ανάλυση ορισμένων βασικών κοινών χαρακτηριστικών των κειμένων που δημοσιεύονται στην Ποίηση, ώστε να διαφανεί το κλίμα που διαμορφώνεται μέσα από τις σελίδες της. Η παρουσία του Βλαβιανού στην Ποίηση έχει, όπως είναι αναμενόμενο, ιδιαίτερο βάρος: η δημοσίευση κειμένων που διευκρινίζουν την έκδοση κάνει εμφανή την ανησυχία και τη φροντίδα του διευθυντή για τη συνολική πορεία του εκδοτικού εγχειρήματος. Επίσης, η ανάληψη, από την πλευρά του, της ευθύνης για τη σύνταξη σημειωμάτων για τη ζωή και το έργο των ξένων συγγραφέων, τον επιφορτίζει και με έναν ακόμα ρόλο: του διαμεσολαβητή ανάμεσα στο αναγνωστικό κοινό και στο έργο των ξένων συγγραφέων που φιλοξενούνται στο περιοδικό. Οι συνεργάτες καθώς και οι συγγραφείς που μεταφράζονται αποτελούν ουσιαστικό μέρος της ταυτότητάς του, αφού καθορίζουν σε αποφασιστικό βαθμό τον προσανατολισμό του και κατά την πορεία της έκδοσης μπορεί να ισχύουν, να ανανεώνουν ή και να διαφοροποιούν το στίγμα του. Συμπερασματικά, η Ποίηση, κατά τη διάρκεια των δεκαπέντε χρόνων ζωής της, συνέβαλε με τον δικό της τρόπο στη διαμόρφωση των πνευματικών εξελίξεων παραμένοντας συνεπής στις προγραμματικές της δεσμεύσεις ανέδειξε τον ποιητικό λόγο και έγινε σημαντικό βήμα συστηματικής έκφρασης των φωνών που φιλοξενήθηκαν. 21

22 I. ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Όπως φανερώνει και ο τίτλος του περιοδικού την πρώτη θέση κατέχει η ποίηση, η οποία καταλαμβάνει τις πρώτες σελίδες κάθε τεύχους, με ποσοστό 49% της ύλης του περιοδικού. Η πρωτότυπη ποίηση καλύπτει το 59% σε σχέση με τη μεταφρασμένη (41%). Οι Έλληνες ποιητές είναι 177 και οι μεταφρασμένοι 190. Η διαφορά στα ποσοστά και το σύνολο των ποιητών οφείλεται στο γεγονός ότι στην ελληνική ποίηση είναι συχνό το φαινόμενο των τακτικών συνεργασιών, ενώ στη μεταφρασμένη λιγότερο. Το ποιητικό κλίμα, της πρωτότυπης ποίησης, διαμορφώνουν οι ποιητές της Α και της Β μεταπολεμικής γενιάς, και κυρίως της γενιάς του 70, του 80 και οι νέες ποιητικές φωνές. Δηλαδή, οι τακτικοί συνεργάτες της ελληνικής ποίησης προέρχονται από τη γενιά του 70, του 80 και τη νεότερη ποίηση. Το μεγαλύτερο μέρος της πρωτότυπης ποίησης που δημοσιεύεται προέρχεται από τις νέες ποιητικές φωνές και αρκετές φορές από πρωτοεμφανιζόμενους δημιουργούς. Συνήθως προηγείται η δημοσίευση των ποιημάτων στο περιοδικό και έπεται η έκδοσή τους σε συλλογή. Στο τεύχος 25 της Ποίησης επιχειρείται μια καταγραφή των ποιητικών τάσεων της σύγχρονης ποίησης με ένα αφιέρωμα στη νεότερη ελληνική ποίηση εκτός από τη δημοσίευση των ποιημάτων, οι δεκαπέντε ποιητές καταθέτουν και ένα είδος σύντομης αυτοσύστασης. Τα ποιήματα συνοδεύει σύντομο βιογραφικό σημείωμα και κείμενο που απαντά στο ερώτημα του περιοδικού «Ποια η σχέση σας με το πρόσφατο και παλαιότερο παρελθόν της ποίησης και γιατί, σε μια εποχή απαξίωσης του ποιητικού λόγου, αποφασίσατε να επιλέξετε αυτή τη μορφή έκφρασης». Ακολουθεί κείμενο του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου «Η ποίηση των νέων: Προσωρινές παρατηρήσεις πάνω σε ένα εντελώς καινούργιο θέμα», όπου επισημαίνονται ορισμένες κοινές ποιητικές διαθέσεις επιστροφή στην αφηγηματικότητα και στη σκηνοθεσία του διαλογικού ή του εξομολογητικού τόνου, προώθηση του μοντερνισμού αλλά και του μεταμοντερνισμού προς ένα πιο γειωμένο πεδίο και τάση προς τη δημιουργία ενός αυτοδύναμου γλωσσικού και μυθοπλαστικού σύμπαντος, που τείνει εσκεμμένα προς την ερμητικότητα και την υποβλητική ασάφεια Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, «Η ποίηση των νέων: Προσωρινές παρατηρήσεις πάνω σε ένα εντελώς καινούργιο θέμα», Ποίηση, τχ. 25 (2005)

23 Ο Βλαβιανός στο εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος αναφέρει: Από τις σελίδες του [περιοδικού] πέρασαν σχεδόν όλοι οι ενεργοί ποιητές των ημερών μας. Το ανά χείρας τεύχος, ωστόσο, είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στους νεότερους, τους γεννημένους μετά το Πολλοί από αυτούς έχουν δημοσιεύσει ποιήματά τους στην Ποίηση στο παρελθόν αφού βασική επιδίωξη του περιοδικού ήταν, από το πρώτο κιόλας τεύχος, ν ανιχνεύσει νέες τάσεις και ρεύματα στην ελληνική ποίηση και να δώσει βήμα στους νεότερους δημιουργούς. Με την παρούσα, όμως, δημοσίευση δεκαπέντε νέων ποιητών δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη να διακρίνει πιο καθαρά το στίγμα του καθενός και να ζυγίσει καλύτερα τα κοινά χαρακτηριστικά αν όντως υπάρχουν. Τα λάθη με τις γενεαλογήσεις των ποιητών που εμφανίστηκαν στις δεκαετίες του 70 και του 80 είναι γνωστά και πρέπει να μας υπενθυμίζουν διαρκώς ότι τέτοιες πρακτικές μπορεί να διευκολύνουν όσους κριτικούς βιάζονται να κλείσουν τα κιτάπια τους, αλλά ούτε την ποίηση εξυπηρετούν, ούτε την εικόνα της κάνουν διαυγέστερη. Στη δεκαετία του 90 εμφανίστηκαν ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες φωνές οι οποίες και συνεχίζουν να δίνουν καρπούς σε γενικές γραμμές όμως οι νέοι εκείνης της δεκαετίας στράφηκαν ως επί το πλείστον στην πεζογραφία. Τώρα φαίνεται να έχουμε μια δυναμική επιστροφή στην ποίηση από μια ομάδα ποιητών που, αν και διαφορετικοί μεταξύ τους, αποδεικνύουν ότι θέλουν να πάρουν την υπόθεση της ποίησης στα σοβαρά και θέλουν να επενδύσουν σ αυτήν. 21 Ένα ακόμη αφιέρωμα με στοιχεία για το ποιητικό κλίμα της Ποίησης είναι «Το ποίημα του ποιητή» που φιλοξενείται στο τεύχος 26. Δεκαέξι ποιητές επιλέγουν ένα ποίημα δικό τους με το οποίο τους συνδέει μια ιδιαίτερη σχέση και στη συνέχεια σχολιάζουν αυτή τους την επιλογή. «Σε αυτά τα σημειώματα», επισημαίνει ο Βλαβιανός στην εισαγωγή, «αποτυπώνονται ποικίλες στάσεις και σχέσεις γράφοντος και γραπτού». 22 Οι ποιητικές μεταφράσεις αποτελούν ένα από τα στοιχεία της ταυτότητας της Ποίησης. Η ξένη ποίηση εκπροσωπείται από κλασικούς και νεότερους ποιητές οι οποίοι μεταφράζονται και παρουσιάζονται εκτενώς, και αναδεικνύουν το σταθερό προσανατολισμό της προς την ευρωπαϊκή και τη μεταπολεμική αμερικανική ποίηση προέρχονται κυρίως από την αμερικανική, αγγλική, γαλλική, γερμανική, ρωσική λογοτεχνία. Αν και η αγγλόφωνη ποίηση υπερτερεί αριθμητικά, στις μεταφραστικές προτιμήσεις 23 σημαντική θέση κατέχουν και οι μεταφράσεις από τη γερμανική, τη γαλλική, την ιταλική και την ισπανική γραμματεία με κύριο προσανατολισμό την πρόσφατη ξένη ποιητική παραγωγή Χάρης Βλαβιανός, «Αφιέρωμα στη νεότερη ελληνική ποίηση», Ποίηση, τχ. 25 (2005) Χάρης Βλαβιανός, «Το ποίημα του ποιητή (Αφιέρωμα)», Ποίηση, τχ. 26 (2005) Ενδεικτικά είναι και τα ποσοστά της μεταφρασμένης ύλης του περιοδικού, βλ. Επίμετρο, Συνεργασίες κατά γλώσσα πηγή. 24 Στους τακτικούς μεταφραστές ποίησης του περιοδικού ανήκουν οι: Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Ευαγγελία Ανδριτσάνου, Γιώργος Βαρθαλίτης, Χάρης Βλαβιανός, Γιάννης Ζέρβας, Αλέξανδρος Ίσαρης, Βικτωρία Καπλάνη, Κώστας Κουτσουρέλης, Σπύρος Μοσκόβου, Γιώργος Μπλάνας, Βασίλης 23