ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΓ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΓ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ"

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΓ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ( ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ) Διπλωματική Εργασία Θέμα: "Η νομοθετική κατοχύρωση και προστασία της εργασίας" ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ: Ανδρέας Λύτρας Τηλέμαχος Σεράσης ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ: Εμμανουήλ Κουνελάκης ΑΘΗΝΑ 2002

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ανάλυση του όρου «Εργασία» και παράθεση ιστορικών στοιχείων της εξέλιξής της σε κοινωνικό, ιδεολογικό και νομικό επίπεδο. Θεωρία περί συνταγματικών δικαιωμάτων με επίκεντρο την διφυή μορφή του δικαιώματος της εργασίας. Νομοθετικές ρυθμίσεις σε ολόκληρο το νομικό φάσμα για την προστασία της εργασίας και την προώθηση της απασχόλησης. Ρόλος του συνδικαλισμού στη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...2 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ...5 ΕΡΓΑΣΙΑ: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ...6 ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ) ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...7 Ιστορική Ιδεολογική εξέλιξη:...22 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...24 Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ...25 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...29 ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ) Ένταση με τα ατομικά δικαιώματα ) Ένταση με τη δημοκρατική αρχή ) Ένταση με τις δημοσιονομικές διατάξεις...36 ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ Γενική επισκόπηση Θεμελιώδη δικαιώματα και δικαίωμα της εργασίας Τα άρθρα 22 και 5 παρ.1 του Συντάγματος Φορείς του δικαιώματος Περιεχόμενο Σχετικές συνταγματικές διατάξεις Περί συνδικαλιστικής ελευθερίας...44 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ...45 Εργατικό Δίκαιο...46 Ορολογία, ορισμός, βασικές έννοιες...49 Το συλλογικό Εργατικό Δίκαιο - Συνδικαλισμός...55 Συλλογικές διαφορές και συλλογικές διαπραγματεύσεις

4 Δικονομικές διατάξεις. Ποινική κύρωση...59 ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ Το ελληνικό Σύνταγμα Το ευρωπαϊκό δίκαιο...61 ΒΑΣΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) Εθνικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Κατάρτισης και Απασχόλησης (Ε.Σ.Ε.Κ.Α.) και άλλοι οργανισμοί Έλεγχος Ομαδικών Απολύσεων Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας Ρύθμιση Εργασιακών Σχέσεων Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας Προώθηση της απασχόλησης Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας- Ρόλος και θέσεις των συνδικαλιστικών ενώσεων...68 ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ...70 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

5 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Από τον σχηματισμό των πρώτων οργανωμένων κοινωνιών ήταν σαφές πως η ισότιμη ένταξη ενός ατόμου στη λειτουργία τους ήταν δυνατή εφόσον αυτό είχε τη δυνατότητα να αποκτά τα απαραίτητα αγαθά με κοινωνικώς αποδεκτά μέσα, εκ των οποίων το κυριότερο ήταν η προσωπική εργασία. Η εργασία κατέστη θεμελιώδης κοινωνικός θεσμός και ως τέτοιος ρυθμίστηκε με ποικίλους προφορικούς ή γραπτούς κανόνες. Όπως ήταν φυσικό, το περιεχόμενο των κανόνων αυτών δεν έμεινε σταθερό, αλλά αντιθέτως αποτέλεσε αντικείμενο διαρκούς εξέλιξης στην πορεία του χρόνου. Οι κανόνες που ρύθμιζαν την εργασία ήταν αλληλένδετες με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Στο πρώιμο στάδιο της διαμόρφωσής τους στόχευαν σχεδόν αποκλειστικά στην εξασφάλιση της συνέχειας παροχής των υπηρεσιών των εργαζομένων και λιγότερο στην προστασία αυτών. Η εργασία δεν εθεωρείτο δικαίωμα αλλά υποχρέωση, επομένως προστατευτικές διατάξεις ήταν δυσεύρετες ή ανύπαρκτες. Τα υποκείμενα της εργασίας ουσιαστικά ανήκαν στους εργοδότες, δηλαδή υποχρεούνταν να εργάζονται χωρίς να έχουν το δικαίωμα να απαιτήσουν από την πλευρά τους τη διαμόρφωση των όρων απασχόλησης. Αυτός ήταν ο κανόνας τουλάχιστον μέχρι τους δύο τελευταίους αιώνες. Μόνο μετά την βιομηχανική επανάσταση και τα κοινωνικά της επακόλουθα άρχισε η μεταστροφή της κοινής και νομικής αντίληψης περί της φύσης της εργασίας. Η εργασία στις σύγχρονες έννομες τάξεις προστατεύεται ως θεμελιώδες κοινωνικό και ατομικό δικαίωμα και από τα Συντάγματα και από την κοινή νομοθεσία. Η επίδραση των νεότερων κοινωνικών αντιλήψεων στη νομοθετική κάλυψη του δικαιώματος υπήρξε ραγδαία κυρίως από τα τέλη του 19 ου και τις αρχές του 20 ου αιώνα. Το συνταγματικό προστατευτικό πλαίσιο προσαρμόστηκε στις νέες δομές υπό την πίεση κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων που λειτούργησαν ως μοχλός πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση. Εκτός από την γενικότερη κοινωνική τάση, πιο συγκεκριμένες ομάδες με καθορισμένη εσωτερική δομή και κοινωνικό ρόλο, όπως οι συνδικαλιστικές ενώσεις και τα κόμματα, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. 5

6 ΕΡΓΑΣΙΑ: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Πριν από κάθε ανάλυση μια έννοιας είναι επιβεβλημένη η ακριβής κατανόηση της σημασίας της. Γενικά: Η εργασία είναι η καταβολή σωματικών και πνευματικών δυνάμεων από τον άνθρωπο, που συνεπάγεται κόπο, με σκοπό την παραγωγή αγαθών ή υπηρεσιών. Τα φυσικά αγαθά που υπάρχουν στη διάθεση του ανθρώπου, για να μπορέσουν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του πρέπει να υποστούν, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο, μια κατεργασία. Η κατεργασία αυτή απαιτεί την καταβολή δυνάμεων από τον εργαζόμενο. Για να υπάρξει εργασία απαιτούνται δύο βασικά στοιχεία: (α) καταβολή δυνάμεων, (β) οικονομικό αποτέλεσμα, δηλαδή κέρδος. Κατά συνέπεια η καταβολή δυνάμεων από ένα άτομο που αθλείται δεν συνιστά εργασία γιατί δεν προκύπτει ούτε αναμένεται οικονομικό αποτέλεσμα, ενώ αντίθετα η ίδια ενέργεια από έναν επαγγελματία αθλητή πληροί τους ανωτέρω όρους. Η εργασία διακρίνεται, ανάλογα με το είδος των δυνάμεων που απαιτεί, σε: (α) πνευματική, όταν ο εργαζόμενος καταβάλλει πνευματικές δυνάμεις και (β) σωματική, όταν απαιτείται η καταβολή σωματικών δυνάμεων. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός των εργασιών σε πνευματικές και σωματικές, γιατί σε κάθε είδος εργασίας γίνεται συνδυασμός δυνάμεων. Άλλη διάκριση είναι μεταξύ (α) διευθύνουσας, όταν καθορίζεται το πρόγραμμα εργασίας, και (β) εκτελούσας, όταν καταβάλλεται σύμφωνα με τις οδηγίες της διευθύνουσας. Περισσότερο θα μας απασχολήσει στη συνέχεια η πιο εξειδικευμένη νομική έννοια της εργασίας. Αυτή στηρίζεται σε δύο προϋποθέσεις: (α) την ύπαρξη θετικής ανθρώπινης συμπεριφοράς (δραστηριότητας, ενέργειας). Κατά συνέπεια η απόλυτα αρνητική συμπεριφορά (απλή παράλειψη μιας ενέργειας, οφειλόμενης ή μη) δεν αποτελεί εργασία με τη νομική της έννοια, έστω και αν αμείβεται. (β) Η άλλη προϋπόθεση για την ύπαρξη εργασίας με νομική έννοια είναι ότι η θετική ανθρώπινη δραστηριότητα πρέπει να καταβάλλεται προς όφελος άλλου προσώπου, δηλαδή για ικανοποίηση αναγκών άλλου και όχι του ίδιου του εργαζομένου. Η εργασία διακρίνεται σε ανεξάρτητη και εξαρτημένη. Εξαρτημένη είναι η εργασία που προσφέρει ο 6

7 μισθωτός στον εργοδότη με κάποιο αντάλλαγμα (μισθό ή ισοδύναμο αντάλλαγμα) και με συνθήκες εξάρτησης από αυτόν. Την εξαρτημένη εργασία ρυθμίζει και προστατεύει το Εργατικό Δίκαιο, πράγμα που δεν συμβαίνει στις ελεύθερες ή ανεξάρτητες εργασίες που ρυθμίζονται από γενικές και ειδικές διατάξεις του Αστικού Δικαίου. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ) ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Από την άποψη του φιλοσοφικού ορισμού της η εργασία δηλώνει τη συνειδητή πράξη που στοχεύει στην απελευθέρωση (απαιχμαλωσία) από την ανάγκη και που κατά συνέπεια λειτουργεί ως μέρος της πραγμάτωσης του ανθρώπου ως ελεύθερης ύπαρξης στον κόσμο. Η εργασία θεωρήθηκε ανέκαθεν ως επιτακτικός νόμος της φύσης, ενώ η φυγοπονία εξήγειρε πάντα την αντίδραση της συντριπτικής πλειοψηφίας των ατόμων και κοινωνιών («έργον δ' ουδέν όνειδος, αεργίη δε τ' όνει δος» 1 ). Στην αρχαιότητα, βέβαια, θεωρούσαν τη χειρωνακτική εργασία συνήθως ανάξια για ελεύθερους ανθρώπους και είχε αφεθεί στους δούλους και στους απελεύθερους. Γενικότερα όμως η εργασία έχαιρε υψηλής κοινωνικής εκτίμησης και διάφορες θεότητες είχαν αναγορευθεί προστάτιδες της (πρβλ. λ.χ. την Αθηνά Εργάνη στην Αθήνα). Ήταν ο χριστιανισμός ωστόσο εκείνος που τόνισε καίρια την αποστολή της εργασίας και την ανύψωσε στη θέση στην οποία συναντάται σήμερα στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες: ο άνθρωπος ως άτομο οφείλει να εξασφαλίσει τη διατροφή και γενικά τη διαβίωση του και να αναπτύξει τις ικανότητες του («ει τις ου θέλει εργάζεσθαι μηδέ εσθιέτω» 2 ). Με την εργασία ο άνθρωπος εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του, αφ' ενός προς την κοινωνία από το καθήκον που έχει να επιτελέσει συμμετέχοντας στο κοινό έργο και, αφ' ετέρου, προς την ανθρωπότητα, γιατί με την εργασία του συμμετέχει στη μεγάλη συλλογική προσπάθεια της καθυπόταξης της φύσης και της απελευθέρωσης των δικών του δημιουργικών ικανοτήτων για την επιτέλεση πνευματικών και πολιτιστικών έργων. 7

8 Η εργασία ως συντελεστής της παραγωγής: Στις σχέσεις της μέσα στον οικονομικό βίο του ανθρώπου η εργασία εμφανίζεται αρχικά ως ένας από τους κυριότερους συντελεστές της παραγωγής. Επειδή, όμως, αποτελεί αυτή καθεαυτή μια οικονομική δραστηριότητα, συνεπάγεται μια χρησιμότητα και ένα κόστος. Με την εργασία ο άνθρωπος αγωνίζεται για ν' αντιμετωπίσει την έλλειψη των αγαθών που αντιστοιχούν στις ανάγκες του. Η χρησιμότητα της εργασίας έγκειται στην παραγωγικότητα της. Η θέση αυτή υπήρξε αντικείμενο αμφισβητήσεων. Κατά τον 18ο αιώνα μόνον η γη σύμφωνα με τις αντιλήψεις των φυσιοκρατών ήταν παραγωγική. Αλλά, κατά τη φιλελεύθερη σχολή και τον ηγέτη της Άνταμ Σμιθ ( Adam Smith, ), μόνον η εργασία μπορεί να θεωρηθεί παραγωγική, γιατί αυξάνει τον όγκο των υλικών αγαθών οι υπηρεσίες σύμφωνα με την άποψη της δεν είναι παραγωγικές. Αντίθετα, ο Jean-Baptiste Say ( ) δέχεται ότι κάθε εργασία που δημιουργεί χρησιμότητα είναι παραγωγική. Οι «Σαιν-Σιμονιστές» διέκριναν στην κοινωνία δύο τάξεις: τους παραγωγούς, οι οποίοι μετέτρεπαν την ύλη, και τους αργόσχολους (ευγε νείς, γαιοκτήμονες, άρχοντες, στρατιωτικούς, δημόσιους υπαλλήλους, πολιτικούς κ.λπ.). Οι μαρξιστές θεωρούν την εργασία ως τον μόνο παραγωγικό συντελεστή. Οι χειρώνακτες και οι πνευματικοί εργάτες αποτελούν την τάξη των παραγωγών. Σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες, κάθε εργασία που δημιουργεί χρησιμότητα πρέπει να θεωρείται παραγωγική. Η εργασία όμως συνεπάγεται μια προσπάθεια, έχει ένα κόστος: εκείνος που εργάζεται παραιτείται κατ' ανάγκην από μια άλλη χρησιμοποίηση των δυνάμεων του και παρέχει φυσική, πνευματική, ψυχική προσπάθεια. Η εργασία δεν αποτελεί ομοιογενή πραγματικότητα. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις εργασίες εφευρέσεων, οργάνωσης, διεύθυνσης, εκτέλεσης-εφαρμογής κ.λπ. Η σύγχρονη εργασία, με τις διάφορες μορφές της, γίνεται όμως ολοένα και περισσότερο συλλογική, καταμερισμένη, ορθολογική και «εκμηχανισμένη». Το καθεστώς των εργατικών συντεχνιών ρύθμιζε για ένα μακρό χρονικό διάστημα την άσκηση των επαγγελμάτων, τις διάφορες μορφές εργασίας και την κατάσταση των ίδιων των εργαζομένων. Οι απεργίες και οι εργατικές ενώσεις ήταν απαγορευμένες. Η Συμβατική Συνέλευση κατάργησε 8

9 στη Γαλλία τις συντεχνίες και καθιέρωσε την ελευθερία της εργασίας. Στην Αγγλία οι συντεχνίες είχαν ήδη καταργηθεί από τα τέλη του 18ου αιώνα, στη Γερμανία όμως διατηρήθηκαν μέχρι τον 19ο αιώνα και στη Ρωσία μέχρι το Με την ανάπτυξη του βιομηχανικού κεφαλαιοκρατισμού κατά τον 18ο αιώνα, η εργασία θεωρείται ολοένα και περισσότερο ως εμπόρευμα, αντικείμενο προσφοράς και ζήτησης στην αγορά, εμπόρευμα του οποίου η τιμή σχηματίζεται, όπως και οι άλλες τιμές, ανταγωνιστικά. Η εργασία χάνει τον ανθρώπινο χαρακτήρα της και καθίσταται, όπως και τα άλλα εμπορεύματα, αντικείμενο σύμβασης. Οι εργάτες, στους οποίους απαγορευόταν να ιδρύουν εργατικές ενώσεις, ήταν αντικείμενο διπλού ανταγωνισμού: του ανταγωνισμού με τους εργοδότες αλλά και του ανταγωνισμού μεταξύ τους. Τα ημερομίσθια παρέμεναν χαμηλά και οι συνθήκες εργασίας απάνθρωπες. Η ανάπτυξη του συνδικαλισμού και οι εργατικοί αγώνες μετέβαλαν σταδιακά τις συνθήκες αγοράς της εργασίας. Η αξιοποίηση της εργασίας αποκαταστάθηκε βαθμιαία. Η Συνθήκη των Βερσαλλιών (αρθρ. 427) διακηρύσσει ότι «η εργασία δεν πρέπει να θεωρείται ως εμπόρευμα ή ως αντικείμενο εμπορίου. Στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών υπογραμμίζεται ότι ο ΟΗΕ θα ευνοήσει υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής ζωής και εργασίας για όλους (αρθρ. 55) και η Οικουμενική Διακήρυξη του Παγκόσμιου Οργανισμού για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου αναγράφει στο άρθρο 23 ότι κάθε άτομο έχει δικαίωμα εργασίας, ελεύθερης εκλογής της εργασίας του, δίκαιων και ικανοποιητικών όρων εργασίας και προστασίας κατά της ανεργίας. Το ημερομίσθιο θεωρείται ολοένα και λιγότερο ως τιμή εμπορεύματος, προσλαμβάνει τη μορφή εισοδήματος του εργαζομένου και της οικογένειας του και αποκτά προσωπικό χαρακτήρα. Την εξέλιξη αυτή συμπλήρωσε από το 1945 και μετά η ανάπτυξη των κοινωνικών ασφαλίσεων. Στη Δυτική Γερμανία, από το 1952, οι εργαζόμενοι μετέχουν στη διεύθυνση των επιχειρήσεων άνθρακα, σιδηροβιομηχανιών κ.λπ. και στη Γαλλία υπάρχουν οι (μικτές) επιτροπές επιχειρήσεων. Σήμερα ο εργάτης συνδέεται ολοένα και περισσότερο με την επιχείρηση και, μερικές φορές, με τη διαχείριση της. Η συνδικαλιστική και πολιτική δράση του δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής στην πολιτική και οικονομική ζωή του έθνους, ενώ οι φραγμοί και οι προκαταλήψεις έχουν καταρριφθεί. 9

10 Καταμερισμός της εργασίας: Η εργασία χωρίζεται σε μια σειρά από διαδοχικές ενέργειες, που κατανέμονται σε διάφορα πρόσωπα και μοιράζονται μεταξύ τους έτσι ώστε το καθένα να εργάζεται με τον πιο απλό δυνατό τρόπο. Το αποτέλεσμα είναι ότι το καλό προϊόν αποτελεί καρπό συλλογικού έργου. Από τις περιφημότερες αναλύσεις του καταμερισμού της εργασίας είναι εκείνες που εκπόνησαν ο Άγγλος οικονομολόγος Άνταμ Σμιθ (1776) και ο Γάλλος κοινωνιολόγος Εμίλ Ντιρκέμ (Durkheim, 1893). Ο καταμερισμός της εργασίας εμφανίζεται με τρεις μορφές: την επαγγελματική εξειδίκευση, την κατάτμηση της διαδικασίας παραγωγής και τον καταμερισμό των έργων. Η πρώτη αντιστοιχεί στον καταμερισμό του έργου παραγωγής ανάμεσα στους διάφορους επαγγελματικούς κλάδους. Η ανάλυση της έννοιας της εργασίας δεν είναι αποκλειστική σύλληψη της νεότερης επιστημονικής σκέψης. Ο Όμηρος απαριθμεί τέσσερα επαγγέλματα, που έχουν ως αντικείμενο αντίστοιχα: το ξύλο, τα μέταλλα, το δέρμα και την άργιλο. Στην εποχή του Καρλομάγνου υπήρχαν δώδεκα τουλάχιστον ειδικότητες. Σήμερα υπάρχουν τομείς στους οποίους η εργασία δεν έχει διαφοροποιηθεί αρκετά, ιδιαίτερα μάλιστα η γεωργία, όπου τα έργα κατανέμονται ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τις σωματικές δυνάμεις και τις ατομικές δεξιότητες του καθενός. Ο καταμερισμός της παραγωγής αποτελεί τον δεύτερο σταθμό. Όσο αναπτύσσεται η τεχνική, τόσο προωθείται η επαγγελματική εξειδίκευση. Η κάθε επιχείρηση δεν πραγματοποιεί μόνη της το σύνολο των εργασιών, αλλά για την παραγωγή ενός προϊόντος παρεμβαίνουν στο κάθε στάδιο εξειδικευμένες επιχειρήσεις (κάθετος καταμερισμός της παραγωγής). Ο καταμερισμός των έργων με τη σειρά του επιμηκύνει τον καταμερισμό της παραγωγής μέσα στην επιχείρηση. Η κατασκευή ενός αντικειμένου κατατέμνεται, στο εσωτερικό της επιχείρησης, σε μια σειρά από ενέργειες που αναλαμβάνονται από εργαστήρια ή από διάφορους εργάτες (αλυσωτή εργασία, «αλυσίδα παραγωγής»). Η κατανομή της εργασίας, με τη σύγχρονη μορφή της, απαιτεί τη συνύπαρξη ορισμένων προϋποθέσεων: Η επιχείρηση πρέπει να διαθέτει αρκετά κεφάλαια για την προμήθεια του αναγκαίου μηχανικού εξοπλισμού για τον καταμερισμό των έργων και έχει ανάγκη πολυάριθμου και εξειδικευμένου προσωπικού. Οι αγορές διάθεσης του προϊόντος πρέπει να είναι μεγάλες, για 10

11 να γίνεται δυνατή η απορρόφηση του. Το πρόβλημα της αγοράς, στη σύγχρονη εποχή της μαζικής παραγωγής, είναι από τα ουσιωδέστερα. Μόνο οι οικονομίες του τύπου της κεφαλαιοκρατικής αγοράς και οι προγραμματισμένες οικονομίες διαθέτουν τις δύο αυτές ευνοϊκές για τον καταμερισμό της εργασίας προϋποθέσεις. Οι οικονομολόγοι και λοιποί επιστήμονες που ασχολήθηκαν με το ζήτημα (π.χ. F. W. Taylor, βλ. Εκτενέστερα παρακάτω, υπό τις «εργασιακές σχέσεις») εκθέτουν τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας: κατάτμηση της εργασίας σε σειρές από απλούστατες κινήσεις οι οποίες από τη φύση τους προσφέρονται συχνά στη μηχανική εκτέλεση τους ικανότητα και επιδεξιότητα του εργάτη στο εξειδικευμένο έργο του οικονομία χρόνου, κεφαλαίων, μηχανημάτων και εργαλείων κ.λπ. Έχουν όμως επισημάνει επίσης τις δυσμενείς συνέπειες του: αποκτήνωση του εργαζομένου ήτοι πτώση της ηθικής αξίας του αλλά και της επαγγελματικής επίσης, αν ληφθεί υπ' όψιν ότι χάνει την ικανότητα για άλλη δραστηριότητα πέρα από το εξειδικευμένο έργο του, κ.λπ. Στο ανθρώπινο επίπεδο, πρέπει να επισημανθούν (με εξαίρεση την αύξηση της αποδοτικότητας του εργάτη, που οφείλεται στη συνδυασμένη δράση του καταμερισμού της εργασίας και της χρήσης των μηχανών) οι διάφορες αντανακλάσεις των δύο αυτών τάσεων (της αποκτήνωσης και της ανικανότητας για άλλη εργασία) στο ευκίνητο της χειροτεχνικής εργασίας, καθώς και οι συνέπειες τους στην ανθρώπινη αλληλεγγύη. Όσο η μηχανή γίνεται περισσότερο αυτόματη, ο άνθρωπος τείνει να μεταβληθεί σε απλό εργαλείο και δεν έχει πια ανάγκη από ειδικές γνώσεις. Βέβαια μπορεί, ανεμπόδιστα και ελεύθερα, να αλλάζει επιχείρηση ή κλάδο βιομηχανίας. Η εξέλιξη όμως προς έναν καθαρά μηχανικό πολιτισμό απειλεί σοβαρά τον άνθρωπο και κάνει περισσότερο επείγοντα και απαραίτητο τον εξανθρωπισμό της σύγχρονης εργασίας. Οι εργάτες οι επιφορτισμένοι με την κατασκευή, τοποθέτηση, κίνηση και συντήρηση των μηχανών (οι οποίες γίνονται διαρκώς πολυπλοκότερες και πολυσύνθετες) πρέπει να είναι πραγματικά ειδικοί. Η πρόοδος της τεχνικής επιφέρει και αύξηση της ζήτησης εξειδικευμένων εργατών. Η εξειδίκευση αυτή κάνει δύσκολη τη μεταπήδηση από έναν κλάδο βιομηχανίας σε άλλον. 11

12 Σε νομικό επίπεδο η εργασία, που όχι μόνο δεν προάγει αλλ απεναντίας υποσκάπτει την ελεύθερη βούληση και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του ατόμου, αντίκειται σε θεμελιώδεις κανόνες των ανεπτυγμένων νομικών συστημάτων. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ καθώς και πολλά συντάγματα (μεταξύ των οποίων και το ελληνικό άρθρα 1, 5παρ.1 κ.ά.) προστατεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια κατά κάθε προσβολής, έμμεσης ή άμεσης. Καμία δραστηριότητα δεν πρέπει να συνεπάγεται την καταρράκωση της ανθρώπινης αξίας, κατά συνέπεια και εργασία που μειώνει ή ουσιαστικά εξαλείφει την προσωπικότητα καθιστώντας τον άνθρωπο «νοήμον εργαλείο» θεωρείται απαράδεκτη. Είναι ανάγκη σήμερα να λαμβάνουν οι εργαζόμενοι με την εκπαίδευση τριπλή μόρφωση: γενική, καθολική επαγγελματική (στοιχεία των περισσότερων επαγγελμάτων) και ειδική (πλήρη γνώση ορισμένης τέ χνης). Από την άλλη πλευρά, ο καταμερισμός της εργασίας έχει ενισχύσει την ανθρώπινη αλληλεγγύη. Μέσα στις επιχειρήσεις, όλοι όσοι μετέχουν στην παραγωγική διαδικασία αισθάνονται αλληλέγγυοι μεταξύ τους και το όφελος του καθενός εξαρτάται από τη συνεργασία του άλλου. Το νέο αυτό στοιχείο πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψιν, όταν αντιμετωπίζει κανείς τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της επιχείρησης και κυρίως ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία. Η αλληλεγγύη αυτή εξέρχεται από τα όρια μιας επιχείρησης: ο τεχνικός και γεωγραφικός καταμερισμός της εργασίας αναπτύσσει την αλληλεξάρτηση των ανθρώπων, των επαγγελμάτων και των κρατών. Η αλληλεξάρτηση αυτή με τη σειρά της κάνει περιπλοκότερα τα οικονομικά και τα κοινωνικά προβλήματα. Οι οικονομικές δυσχέρειες μιας χώρας, οι κοινωνικές αναταραχές και η οικονομική εξαθλίωση μιας κοινωνικής ομάδας στο εσωτερικό αυτής της χώρας βρίσκουν γρήγορα αντανάκλαση σε άλλες χώρες ή σε άλλες κοινωνικές ομάδες. Οι επιμέρους λύσεις δεν καταλήγουν σε τίποτα και η αλληλεγγύη πρέπει να εκδηλωθεί στην αναζήτηση συνολικών λύσεων. Στο διεθνές πεδίο, ύστερα από την ανάπτυξη των ανταλλαγών ανάμεσα στα διάφορα έθνη, οι οπαδοί της ελεύθερης συναλλαγής εκθειάζουν την εξειδίκευση της κάθε χώρας στην παραγωγή εκείνη που αντιστοιχεί στους φυσικούς πόρους της και στις επαγγελματικές της ιδιότητες και το ότι η χώρα 12

13 αυτή θα μπορεί τότε ν' αναζητήσει ό,τι της λείπει στις γειτονικές της χώρες. Στην άποψη αυτή αντιτάσσεται μια πιο σύγχρονη θεωρία, που ευνοεί ένα έθνος πολύπλοκο, με ποικίλη παραγωγή, η οποία αποβλέπει στη μείωση των επιδράσεων, από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας, στην εσωτερική οικονομία της συγκεκριμένης χώρας. Ελπίζει επίσης η θεωρία αυτή στη μείωση της εξάρτησης του έθνους από το διεθνές εμπόριο, η οποία εξάρτηση γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη σε περιόδους κρίσης ή πολέμου και ολέθρια, από πολιτική άποψη, για την εθνική κυριαρχία. Μολονότι στις ανεπτυγμένες από νομική και κοινωνική άποψη κοινωνίες η εργασία γίνεται αντιληπτή ως δικαίωμα και υποχρέωση ενήλικων ατόμων, σε πολλές περιπτώσεις δεν αποτρέπεται η εργασία ανηλίκων, δηλαδή η απασχόληση παιδιών κάτω από ορισμένη ηλικία. Στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών σπάνια εργάζονται, λόγω των απαγορευτικών νόμων που θεσπίστηκαν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ θεσπίστηκε το 1938 (Fair Labor Standards Act) στα 14 έτη η ελάχιστη ηλικία για απασχόληση σε μη βιομηχανικές επιχειρήσεις (εκτός των ωρών του σχολείου), σε 16 για απασχόληση στο διαπολιτειακό εμπόριο και σε 18 για απασχολήσεις επικίνδυνες. Σε χώρες λιγότερο ανεπτυγμένες βιομηχανικά, εξάλλου, εκατομμύρια παιδιών ηλικίας μέχρι και 7 ετών εργάζονται σε σκληρές εργασίες, όπως λατομεία, ορυχεία, εργοστάσια, χωράφια και διάφορες υπηρεσίες. Τα παιδιά αυτά αποτελούν περισσότερο από 10% του εργατικού δυναμικού σε μερικές χώρες της Μέσης Ανατολής και από 2% μέχρι 10% σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής και σε ορισμένα μέρη της Ασίας. Στις περιοχές αυτές δεν υπάρχει νομοθεσία ή είναι πολύ περιορισμένη η νομοθεσία που ρυθμίζει τις συνθήκες απασχόλησης των ανηλίκων. Νομοθεσία περιοριστική της απασχόλησης ανηλίκων προσκόπτει στην οικογενειακή φτώχεια και στην έλλειψη σχολείων. Η κίνηση για ρυθμιστική παρέμβαση στην εργασία ανηλίκων άρχισε στη Μεγάλη Βρετανία κατά το τέλος του 18ου αιώνα, όταν η ταχεία ανάπτυξη της μεγάλης κλίμακας βιομηχανίας οδήγησε σε εκμετάλλευση των ανηλίκων σε απασχολήσεις στη βιομηχανία και στα ορυχεία. Ο πρώτος νόμος, το 1802, απέβλεψε να ελέγξει την πρακτική μαθητείας των φτωχών παιδιών στη βαμβακουργία εν τούτοις παρέμεινε ανενεργός διότι δεν περιείχε διατάξεις 13

14 εξαναγκασμού των εργοδοτών. Ο εργοστασιακός νόμος του 1833 θέσπισε σύστημα εργοστασιακής επιθεώρησης. Οργανωμένες διεθνείς προσπάθειες άρχισαν το 1890, με την πρώτη Διεθνή Διάσκεψη Εργασίας στο Βερολίνο. Αν και δεν λήφθηκαν στη Διάσκεψη αυτή αποφάσεις που θα καθιέρωναν κανονισμούς, ωστόσο ακολούθησαν παρόμοιες διεθνείς συναντήσεις και κινήσεις. Το 1900 ιδρύθηκε, στη Βασιλεία της Ελβετίας, η Διεθνής Εταιρεία Εργατικής Νομοθεσίας, με παραρτήματα τουλάχιστον σε 16 χώρες, για την προώθηση προστασίας της εργασίας των ανηλίκων, ως τμήμα της διεθνούς νομοθεσίας εργασίας. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε το 1960 από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για τη νομοθεσία και την πρακτική σε περισσότερες από 70 χώρες-μέλη έδειξε σοβαρά κενά στην παρεχόμενη προστασία στους εργάτες νεαρής ηλικίας σε μη βιομηχανικές απασχολήσεις, περιλαμβανομένης της γεωργίας και της χειροτεχνίας. Εμπειρογνώμονες της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας έχουν βοηθήσει κυβερνήσεις στη σύνταξη κωδίκων εργασίας και νόμων που περιλαμβάνουν βασικές διατάξεις αναφορικά με τη δημιουργία υπηρεσιών επιθεώρησης εργασίας και εκπαίδευσης προσωπικού. Περιφερειακές συναντήσεις έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στα προβλήματα των νεαρών εργατών στη γεωργία, στα ανθρακωρυχεία, στις κατασκευές, καθώς και σε στοιχειώδη μέτρα προστασίας στη Μέση Ανατολή, στην Ασία και στη Λατινική Αμερική. Στην Ελλάδα η εργασία ανηλίκων γενικώς απαγορεύεται. Ως ανήλικος θεωρείται όμως σε τούτη την περίπτωση όποιος δεν έχει ακόμα συμπληρώσει το 14 ο έτος της ηλικίας του (βλ ΑΚ 135) 3. Ο ανήλικος που συμπλήρωσε τα 14 έτη είναι ικανός να διαθέτει ελεύθερα κάθε τι που κέρδισε από την προσωπική του εργασία και τέλος εκείνος που συμπλήρωσε το 15 ο έτος της ηλικίας του έχει τη δυνατότητα να συνάπτει, με τη γενική συναίνεση των προσώπων που ασκούν την επιμέλειά του, σύμβαση εργασίας ως εργαζόμενος (ΑΚ 136). Τα ανωτέρω δεν σημαίνουν πως οι ανήλικοι εμπίπτουν στις ίδιες ακριβώς προστατευτικές ρυθμίσεις με τους ενήλικους εργαζομένους. Ισχύουν ειδικοί νόμοι στις περισσότερες χώρες που παρέχουν αυξημένη προστασία στους ανήλικους που εργάζονται, για παράδειγμα απαγορεύεται η εργασία αυτών σε επαγγελματικούς χώρους που ενέχουν κινδύνους για την σωματική ή πνευματική υγεία τους. 14

15 Κατά την παροχή της εργασίας αναπτύσσονται οι εργασιακές σχέσεις. Υπό την ευρεία έννοια ο όρος αυτός καλύπτει το πλήρες φάσμα των σχέσεων που προκύπτουν μεταξύ εργοδοτών και μισθωτών, αλλά και μισθωτών μεταξύ τους, στον χώρο της παραγωγής. Οι εργασιακές σχέσεις παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του νομικού καθεστώτος που ρυθμίζει, προστατεύει και οριοθετεί το δικαίωμα της εργασίας και τις συνθήκες απασχόλησης του εργατικού δυναμικού. Όλες οι εξελίξεις που σχετίζονται με τις εργασιακές σχέσεις τελούν σε αμοιβαία συνάρτηση με τη συνταγματική και νομοθετική κατοχύρωση του δικαιώματος της εργασίας και για τον λόγο αυτό είναι χρήσιμη η παρούσα σύντομη αναφορά. Στις εργασιακές σχέσεις ανήκουν μεταξύ άλλων: α) οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, δηλ. οι διαπραγματεύσεις που γίνονται μεταξύ ομάδας μισθωτών και ενός ή περισσότερων εργοδοτών και συνήθως καταλήγουν σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας θ) ο θεσμός της (υποχρεωτικής ή προαιρετικής) διαιτησίας γ) οι διάφορες διαδικασίες και τα όργανα τα οποία ασχολούνται με την επίλυση των εργασιακών διαφορών δ) ο καθορισμός των τρόπων αξιολόγησης και αμοιβής της μισθωτής εργασίας ε) οι διαδικασίες πρόσληψης, προαγωγής, απόλυσης, αποζημίωσης και συνταξιοδότησης των μισθωτών στ) η δικαιοδοσία στους μισθωτούς να οργανώνουν με τον δικό τους τρόπο την παροχή της εργασίας τους. Δεν πρέπει πάντως να γίνεται σύγχυση μεταξύ εργασιακών και βιομηχανικών σχέσεων. Οι βιομηχανικές ή οργανωσιακές σχέσεις αναφέρονται ειδικότερα στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας, με έμφαση στην επίδραση που έχουν οι σχέσεις αυτές στην παραγωγικότητα της οργάνωσης. Οι κλασικοί οικονομολόγοι χειρίζονταν την εργασία ως μέσο παραγωγής υποκείμενο στους ίδιους οικονομικούς νόμους προσφοράς και ζήτησης, όπως οι πρώτες ύλες και τα έτοιμα προϊόντα. Το 1890, ο Αμερικανός μηχανικός παραγωγής F. W. Taylor επινόησε ένα σύστημα «επιστημονικής διοίκησης», το οποίο οδήγησε αυτήν τη σύλληψη στη λογική της ακρότητα. Ο Taylor χρησιμοποίησε μελέτες χρόνου και κίνησης προκειμένου να αναλύσει 15

16 τις διάφορες εργασίες, κατατέμνοντας τις στα επιμέρους συστατικά τους στοιχεία και χρονομετρώντας κάθε κίνηση. Από τέτοιες μελέτες ο Taylor συνήγαγε την πιο αποτελεσματική προσέγγιση τόσο αναφορικά προς τα επιμέρους εργασιακά καθήκοντα όσο και αναφορικά προς την οργάνωση του εργοστασίου ως συνόλου. Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1920 ο Elton Mayo μελέτησε την παραγωγικότητα της Δυτικής Ηλεκτρικής Εταιρείας στο Ιλινόις. Ο Mayo έλπιζε να ανακαλύψει άριστα επίπεδα φωτισμού της παραγωγικής μονάδας και κατάλληλο χρονικό προσδιορισμό των περιόδων ανάπαυσης, κάνοντας πειράματα με επιλεγμένες ομάδες εργατών. Ανακάλυψε ότι η αλλαγή του περιβάλλοντος των εργατών δεν έπαιζε κανένα ρόλο το απλό γεγονός της επιλογής τους για το πείραμα βελτίωνε την παραγωγικότητα τους (αυτό ονομάστηκε αποτέλεσμα Hawthorn Hawthorn effect από την ονομασία της τοποθεσίας του εργοστασίου). Αν και το συμπέρασμα αυτό αμφισβητήθηκε, σημάδεψε ωστόσο την απαρχή της συστηματικής σπουδής των βιομηχανικών σχέσεων. Οι εργάτες άρχισαν να θεωρούνται ότι αντιδρούν όχι μόνο σε οικονομικά αλλά και σε ψυχο-κοινωνικά ερεθίσματα. Η βιομηχανική επανάσταση οδήγησε σε συγκέντρωση μεγάλου αριθμού εργατών στον ίδιο χώρο εργασίας σε συνθήκες ανωνυμίας συχνά όχι ευχάριστες. Με την ανάπτυξη των βιομηχανικών επιχειρήσεων η ιεραρχία των διευθυντικών στελεχών και των προϊσταμένων κατέστη όλο και πιο αναγκαία για την εξασφάλιση πειθαρχίας και συντονισμού των εργατών. Από την εξέλιξη αυτήν προέκυψε ποικιλία στρατηγικής διοίκησης. Οι τρόποι διοίκησης χωρίζονται σε δύο μεγάλες σχολές: τη σχολή του laissez-faire (φιλελευθερισμός) και την πατερναλιστική σχολή. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από αφοσίωση στις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς οι διευθύνοντες δεν αισθάνονται καμιά υποχρέωση προς τους εργατοϋπαλλήλους έξω από τον χώρο εργασίας, δεδομένου ότι η κύρια επιδίωξη της επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Ο πατερναλιστικός τρόπος διοίκησης, όμως, υποθέτει ότι η επιχείρηση έχει υποχρεώσεις προς τους εργάτες της και έξω από τον εργασιακό χώρο καθώς και προς την ευρύτερη κοινότητα. Τον τρόπο διοίκησης επηρεάζουν και πολιτιστικοί παράγοντες. Πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από διοικητική αποκέντρωση, 16

17 γεγονός που αντανακλά την κινητικότητα του πληθυσμού και μια πολιτιστική προτίμηση για ατομικιστική αυτοπεποίθηση. Στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη η λήψη αποφάσεων είναι πιο συγκεντρωτική και η ιεραρχία είναι συγκριτικά άκαμπτη. Στην Ιαπωνία τα διευθυντικά στελέχη δίνουν έμφαση στη συνεργασία και στις συμβουλές οι εργάτες συχνά θεωρούν ως δική τους την επιχείρηση και τους συναδέλφους εργάτες ως δεύτερη οικογένεια. Η οικονομική επιτυχία της Ιαπωνίας έχει αναγκάσει τα διευθυντικά στελέχη στις ΗΠΑ και αλλού να ενθαρρύνουν περισσότερη συνεργασία μεταξύ εργατών και διοίκησης, αν και οι πολιτιστικές διαφορές καθιστούν τούτο δύσκολο. Οι εργάτες υποκινούνται από πολλούς παράγοντες, πλην των μισθών και των συναφών παροχών ( fringe benefits). Συστήματα κινήτρων, που συναρτούν τις αμοιβές με την παραγωγικότητα, μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την επίδοση των εργατών. Οι σχέσεις της διοίκησης με τα εργατικά συνδικάτα περικλείουν στοιχεία σύγκρουσης και συνεργασίας. Τα περισσότερα εργατικά συνδικάτα έχουν οργανωθεί για να απαιτούν από τη διοίκηση βελτίωση στις κλίμακες αμοιβών και στις συνθήκες εργασίας. Η διαπραγμάτευση έχει καταστεί κύρια λειτουργία των εκπροσώπων των εργατικών συνδικάτων, οι περισσότεροι δε διαπραγματευτές επιθυμούν να συνδιαλλαγούν, ειδικότερα αν η διοίκηση κινείται προς την κατεύθυνση άμβλυνσης των αντιθέσεων. Μερικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να μάχονται τα εργατικά συνδικάτα από την αρχή της σύστασης τους μέχρι και την τελευταία διαπραγμάτευση. Οι σχέσεις μεταξύ διευθυντικών στελεχών των διαφόρων τμημάτων μιας επιχείρησης και οι σχέσεις των διευθυντικών στελεχών με τους ανωτέρους τους είναι εξίσου σύνθετες όπως οι σχέσεις τους με τους εργάτες. Για παράδειγμα, οι διευθυντές πωλήσεων πρέπει να ενδιαφέρονται για τον έλεγχο ποιότητας, προγραμματισμό παραγωγής και εξυπηρέτηση πελατών οι διευθυντές του εργοστασίου πρέπει να λογοδοτούν στους αντιπροέδρους και στους προϊσταμένους. Επομένως, τα διευθυντικά στελέχη είναι υπόλογα κατά περίπλοκους τρόπους στα πλαίσια της οργανωτικής δομής της επιχείρησης. Τούτο έχει συνέπειες και στη νομική ρύθμιση της εργασιακής θέσης των στελεχών, όπως θα δούμε σε επόμενη ενότητα. Με την είσοδο της οικονομίας στην εμπορευματική παραγωγή, η εργασία έγινε συντελεστής της, έχοντας αξία και τιμή και υπακούοντας στον 17

18 νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Διαμορφώνεται έτσι η αγορά εργασίας, όπου συναντώνται η προσφορά και η ζήτηση της, διαμορφώνεται η τιμή της και συνάπτονται οι συμβάσεις εργασίας, μέσω των οποίων αυτή έρχεται σε άμεσο σύνδεσμο προς την παραγωγική διαδικασία. Στην αγορά εργασίας επιτυγχάνεται η ιδεατή ενότητα προσφοράς και ζήτησης του συντελεστή Εργασία ή, κατά τη μαρξιστική οικονομική θεωρία, της εργατικής δύναμης, που είναι και ο μοναδικός παραγωγικός συντελεστής. Κατά τους μη μαρξιστές οικονομολόγους η εργασία αποτελεί κύριο όχι όμως και τον μοναδικό παραγωγικό συντελεστή, εφόσον η παραγωγή είναι πρακτικά αδύνατη χωρίς τη συμμετοχή και άλλων συντελεστών, όπως των φυσικών πόρων και του κεφαλαίου (όπως δίδασκαν οι κλασικοί οικονομολόγοι του τέλους του 18ου και της αρχής του 19ου αιώνα). Πολλοί σύγχρονοι οικονομολόγοι θεωρούν επίσης ως συντελεστές παραγωγής τόσο την επιχειρηματική δραστηριότητα όσο και την τεχνολογία. Ανεξάρτητα από τις διαφορές απόψεων σχετικά με τον αριθμό των παραγωγικών συντελεστών και τις ισάριθμες αγορές, γίνεται από όλους παραδεκτό ότι η αγορά εργασίας χωρίζεται σε πολλές επιμέρους αγορές με βάση την ποιοτική στάθμη της εργασίας (ανειδίκευτης, μέσου βαθμού εξειδί - κευσης, εξειδικευμένης κ.λπ.) και τη γεωγραφική περιοχή προσφοράς και ζήτησης (τοπικές και εθνικές αγορές εργασίας, καθώς και η διεθνής αγορά για εργασία υψηλού βαθμού εξειδίκευσης, αλλά και για ανειδίκευτη, που προσφέρεται συνήθως από χώρες χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης για απασχόληση σε άλλες χώρες, ανεπτυγμένες ή μη, στις οποίες η ζήτηση εργασίας δεν ικανοποιείται από την εγχώρια προσφορά). Η αγορά εργασίας στις φιλελεύθερες κοινωνίες Η αγορά κάθε συντελεστή παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στην αγορά του χρηματικού κεφαλαίου, π.χ. εκείνο που μεταβιβάζεται είναι η χρήση του κεφαλαίου για ορισμένο χρονικό διάστημα, μετά τη λήξη του οποίου απαιτείται η επιστροφή του. Η ύπαρξη συνεπώς εμπιστοσύνης και νομικού πλαισίου που εξασφαλίζει τον δανειστή και υποχρεώνει τον δανειζόμενο να επιστρέψει το κεφάλαιο που δανείστηκε στην τακτή προθεσμία είναι τελείως απαραίτητα για τη λειτουργία των αγορών αυτών. Η ιδιομορφία της αγοράς εργασίας έγκειται στο γεγονός ότι η εργασία προσφέρεται από το άτομο, η ικανοποίηση των αναγκών του οποίου αποτελεί 18

19 αντικείμενο κάθε παραγωγικής δραστηριότητας. Με βάση τη σύγχρονη αυτήν ηθική, που χαρακτηρίζει τις φιλελεύθερες κοινωνίες, το άτομο εκμισθώνει μέρος του χρόνου του στον εργοδότη ή αναλαμβάνει την υποχρέωση να ολοκληρώσει ορισμένο έργο για λογαριασμό του εργοδότη. Πέραν όμως αυτού δεν υπάρχει καμιά άλλη υποχρέωση εκ μέρους του μισθωτή και κανένα άλλο δικαίωμα εκ μέρους του εργοδότη. Η αγορά εργασίας στις δουλοκτητικές και φεουδαρχικές κοινωνίες Στις δουλοκτητικές κοινωνίες της αρχαίας Βαβυλώνας, Αιγύπτου, Ελλάδας, Ρώμης κ.λπ., αλλά και στις πολύ μεταγενέστερες κοινωνίες των ΗΠΑ και πολλών άλλων χωρών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, μέχρι τα τέλη του περασμένου αιώνα η αγορά εργασίας χωριζόταν σε δύο βασικά τμήματα. Στο ένα, που ήταν συνήθως το μικρότερο, υπήρχε προσφορά και ζήτηση εργασίας ελεύθερων ατόμων, όπως περίπου συμβαίνει σήμερα σε όλες τις ελεύθερες κοινωνίες. Το μεγαλύτερο όμως μέρος της εργασίας εξασφαλιζόταν από άτομα δίχως ανθρώπινα δικαιώματα, τους δούλους, η απόκτηση των οποίων γινόταν με την αγορά τους στις ομώνυμες αγορές, με επιδρομές σε διάφορα χωριά και απαγωγές ατόμων που χρησιμοποιούνταν κατόπιν ως δούλοι, ή με τη χρησιμοποίηση των αιχμαλώτων πολέμου ή και των κατοίκων μιας κατακτημένης περιοχής ως δούλων. Στις φεουδαρχικές κοινωνίες του μεσαίωνα, που παρουσιάζουν ακόμη και σήμερα κατάλοιπα σε διάφορες χώρες της Ασίας, Αφρικής και Νότιας Αμερικής, δεν υπήρχαν δούλοι αλλά δουλοπάροικοι, που είχαν ορισμένα δικαιώματα και από αυτήν την άποψη διέφεραν σημαντικά από τους δούλους. Ανήκαν βέβαια και αυτοί σε κάποιον κύριο, συνήθως στον φεουδάρχη ή τσιφλικά που κατείχε το κτήμα στο οποίο ζούσαν και εργάζονταν και το οποίο κατά κανόνα ή πουλιόταν ή μεταβιβαζόταν λόγω δωρεάς, προίκας, κατάκτησης κ.λπ. με όλα τα άτομα που ζούσαν σ' αυτό. Δεν είχε όμως ο φεουδάρχης, στους δουλοπάροικους, δικαιώματα ζωής και θανάτου, επέμβασης στην οικογενειακή τους ζωή ή εκδίωξης τους από το κτήμα. Οι δουλοπάροικοι οριακά μόνο συμμετείχαν στην αγορά εργασίας, εφόσον η προσφορά της εργασίας τους ήταν υποχρεωτική προς τον γαιοκτήμονα στον οποίον ανήκαν και η ζήτηση της εργασίας εκ μέρους του γαιοκτήμονα για δικές του ή άλλες δουλειές (του βασιλι ά κ.λπ.) ήταν καθορισμένη. Η αγορά εργασίας στις ανελεύθερες κοινωνίες που 19

20 σκιαγραφήθηκε πιο πάνω παρουσιάζει διαφορές κατά χώρα και κατηγορία δούλων ή δουλοπάροικων, αλλά και πολλές διαχρονικές μεταβολές. Στις δουλοκτητικές κοινωνίες πολλοί ελεύθεροι υποβιβάζονταν σε δούλους όταν δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα χρέη τους, αρκετοί δούλοι απελευθερώνονταν από τον ιδιοκτήτη τους ή εξαγόραζαν την ελευθερία τους, δούλοι στέλνονταν σε βαριές και επικίνδυνες δουλειές, όπως π.χ. στα ορυχεία, από τις οποίες σπανίως επιζούσαν, άλλοι δούλοι που είχαν κάποια μόρφωση ή ευφυΐα ή έδειχναν καλή συμπεριφορά ανελάμβαναν υπεύθυνες εργασίες στην οικογένεια του κυρίου τους (ανατροφή των παιδιών, επίβλεψη των βιοτεχνικών ή αγροτικών εργασιών κ.λπ.). Οι δουλοπάροικοι είχαν βέβαια και αυτοί σοβαρές δεσμεύσεις, αλλά κατά τόπο και εποχή αποκτούσαν την ελευθερία να φύγουν από το φέουδο ή διάφορα δικαιώματα μέσα σ' αυτό, όπως π.χ. την εξασφάλιση της απασχόλησης στη γη που είχαν καλλιεργήσει για πολλά χρόνια, την απόκτηση κυριότητας μέρους της γης που είχαν εκχερσώσει με δική τους εργασία, την απόκτηση ζωικού κεφαλαίου και εργαλείων κ.ά. Από την άλλη μεριά, και οι ελεύθεροι εργάτες και τεχνίτες των πόλεων καθώς και οι ανεξάρτητοι καλλιεργητές είχαν σε πολλές περιπτώσεις σοβαρούς περιορισμούς στην ελευθερία τους και διάφορες υποχρεώσεις, όπως π.χ. να εκτελούν με ή δίχως αμοιβή ορισμένες εργασίες που σχετίζονταν με την άμυνα, τη δημιουργία παραγωγικής υποδομής ή τις καταναλωτικές ανάγκες των αρχόντων (ανέγερση φρουρίων και πύργων, διάνοιξη δρόμων, κατασκευή μεταφορικών μέσων, κωπηλασία στα πλοία, συγκέντρωση και διακίνηση διαφόρων εμπορευμάτων κ.λπ.). Εξάλλου, πολλοί από τους πρώτους μετανάστες στην Αμερική ήταν υποχρεωμένοι να εργαστούν για ορισμένο εργοδότη και μάλιστα με μειωμένη αμοιβή, έναντι της κάλυψης των εξόδων για τη μεταφορά τους από τον εργοδότη από άλλες ηπείρους στην Αμερική. Ακόμη και σήμερα σε εμπόλεμες και άλλες καταστάσεις ανάγκης, η κεντρική εξουσία επιβάλλει υποχρεωτική εργασία ή και αυστηρούς περιορισμούς στη γεωγραφική, διεπιχειρησιακή και επαγγελματική κινητικότητα όλων των εργαζομένων. Αυτό συνέβη στις περισσότερες χώρες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου. 20

Εργασιακά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα της γυναίκας εν μέσω οικονομικής κρίσης

Εργασιακά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα της γυναίκας εν μέσω οικονομικής κρίσης Αθήνα, 09/03/2011 ΑΡΘΡΟ της Αικ. Ζαφείρη Καμπίτση Επιτ. Γεν. Διευθυντού ΟΑΕΕ Τ. Προέδρου Δ.Σ ΤΑΠΟΤΕ ΘΕΜΑ : Εργασιακά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα της γυναίκας εν μέσω οικονομικής κρίσης Ι. Είναι γνωστό

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Δεοντολογίας Κοινωνικής Ευθύνης

Κώδικας Δεοντολογίας Κοινωνικής Ευθύνης Κώδικας Δεοντολογίας Κοινωνικής Ευθύνης 2018 ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Η Πρωτοβουλία για το Εμπόριο με Ηθικές Αρχές (ΕΤΙ = Ethical Trading Initiative) είναι ένας φορέας συνεργασίας μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Μετάφραση και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (DGT/2013/TIPRs)

Μετάφραση και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (DGT/2013/TIPRs) Μετάφραση και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (DGT/2013/TIPRs) Τελική έκθεση Ιούλιος 2014 ΣΥΝΟΨΗ Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να παρουσιάσει ορισμένα από τα κυριότερα ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων 2.1. Εισαγωγικές έννοιες Ο επιστημονικός κλάδος

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρημένης) σύμβασης για την προστασία της μητρότητας,»

ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρημένης) σύμβασης για την προστασία της μητρότητας,» ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρημένης) σύμβασης για την προστασία της μητρότητας,» Η γενική Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, που συγκλήθηκε στη Γενεύη από το Διοικητικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο κοινωνικός διάλογος στη Ρουμανία. Άρπαντ Σούμπα Ομοσπονδία των μεταλλουργών «Μετάλ»

Ο κοινωνικός διάλογος στη Ρουμανία. Άρπαντ Σούμπα Ομοσπονδία των μεταλλουργών «Μετάλ» Ο κοινωνικός διάλογος στη Ρουμανία Άρπαντ Σούμπα Ομοσπονδία των μεταλλουργών «Μετάλ» Γενική κατάσταση Για την εξασφάλιση σταθερού περιβάλλοντος και κοινωνικής ειρήνης, ο νόμος ορίζει τους κανόνες για τη

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μορφές απασχόλησης. Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Νέες μορφές απασχόλησης. Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Νέες μορφές απασχόλησης 1 Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ποιες είναι οι νέες μορφές απασχόλησης; Σύμβαση ορισμένου χρόνου Μερική απασχόληση Προσωρινή απασχόληση Σύμβαση έργου Υπεργολαβία Εκ

Διαβάστε περισσότερα

22/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Επιστήμη Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης;

22/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Επιστήμη Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης; ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης; Κεφάλαιο 2 ο Η επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Όταν το άτομο δημιούργησε ομάδες. Για ποιο λόγο

Διαβάστε περισσότερα

Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Ομοσπονδίες δύναμης ΓΣΕΕ

Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Ομοσπονδίες δύναμης ΓΣΕΕ Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/22-5-2013 ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Ομοσπονδίες δύναμης ΓΣΕΕ Θέμα: «Καθολικότητα ισχύος των όρων της ισχύουσας από 14-5-2013

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο 2.3 Η γένεση της οικονομικής σκέψης (Ξενοφών, Αριστοτέλης) 2.3 Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

2.2. Η έννοια της Διοίκησης

2.2. Η έννοια της Διοίκησης 2.2. Η έννοια της Διοίκησης 1) Εισαγωγή (ιστορία, ορισμός, παραδείγματα) Η ανάγκη της διοίκησης εμφανίστηκε από τότε που οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να σχηματίσουν ομάδες και ήταν απαραίτητη για τον συντονισμό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Νομοθεσία απασχόλησης για θέματα αναπηρίας Η εργασία είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων συμπεριλαμβανομένου των ανθρώπων με αναπηρία όπως αυτό ορίζεται και προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ- ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΙΔΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ- ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΙΔΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ- ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ Επάγγελμα είναι η κύρια και μόνιμη εργασία που επιτελεί κάποιος και από την οποία εξασφαλίζει τα απαραίτητα για τη ζωή του αγαθά. Εργασία είναι η σκόπιμη και συνειδητή προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΣΕΠ: Ένα Χρήσιμο Εργαλείο για τις Τοπικές Κοινωνίες

ΚΟΙΝΣΕΠ: Ένα Χρήσιμο Εργαλείο για τις Τοπικές Κοινωνίες ΚΟΙΝΣΕΠ: Ένα Χρήσιμο Εργαλείο για τις Τοπικές Κοινωνίες Βασικές αρχές: Αλληλεγγύη Κοινωνική συνοχή Υπεροχή του ατόμου έναντι του κεφαλαίου, Κοινωνική υπευθυνότητα και δημοκρατική λήψη αποφάσεων Στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ V PRC «Συνδικαλισμός, συνδικάτα και συνδικαλιστική συμμετοχή στη συγκυρία της οικονομικής κρίσης», ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αντικείμενο της παρούσας έρευνας αποτέλεσε η διερεύνηση του βαθμού συνδικαλιστικής

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί;

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Παιδιά θεωρούνται όλα τα αγόρια και τα κορίτσια από 0 έως 18 ετών. Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού; Σύμφωνα με την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών Απαγόρευση διακρίσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.1 Το δουλοκτητικό σύστημα 2.1 ΤΟ ΔΟΥΛΟΚΤΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Η έννοια της επιχείρησης. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Η έννοια της επιχείρησης. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Η έννοια της επιχείρησης 1 Κάθε οικονομικό σύστημα λειτουργεί με στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών. Μέσα σε αυτό υπάρχουν οργανισμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί, τράπεζες, επιχειρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.]

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.] ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Η χρησιμότητα της Πολιτικής Οικονομίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που μας παρέχει να επεμβαίνουμε στο οικονομικό σύστημα για να βελτιώνουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο 1. Γενικά για την επιχείρηση Η επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

Ένας «γυάλινος τοίχος» για τις Ευρωπαίες

Ένας «γυάλινος τοίχος» για τις Ευρωπαίες Το Βήµα 12/10/1997 Ένας «γυάλινος τοίχος» για τις Ευρωπαίες ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΙΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΥΣΚΟΛΙΕΣ Η δεκαετία του 1990 έχει ελάχιστες

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 8 η. Νικόλαος Καρανάσιος

Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 8 η. Νικόλαος Καρανάσιος Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 8 η Νικόλαος Καρανάσιος Εξαρτημένη εργασία Συμβατική (νόμιμη) Εργασία Υπερεργασία Υπερωρία Εργασία σε εξαιρέσιμες ημέρες Εργασία σε εξαιρέσιμες ώρες Εργασία Μαθητείας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Για τη δημοκρατία έγιναν κινήματα, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, εμφύλιοι πόλεμοι. διώχθηκαν, βασανίστηκαν άνθρωποι και τιμήθηκαν τυραννοκτόνοι. Αποτέλεσε όχι μόνο το σκοπό κοινωνικών και

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός. Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ

Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός. Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ armaos@kethea.gr Προτεραιότητες & βασικά μεγέθη εκπαίδευσης 2 Η ΔΒΜ αποτελεί προτεραιότητα σε διεθνές επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Ευρήματα στον τομέα του τουρισμού. Ανάλυση αναγκών

Ευρήματα στον τομέα του τουρισμού. Ανάλυση αναγκών 1 η Σύνοψη πολιτικής σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση: Πορίσματα της ανάλυσης αναγκών του έργου VIRTUS Σύντομη περιγραφή του έργου Κύριος στόχος του έργου «Εικονική Επαγγελματική Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ : Γνωμοδότηση της Νομικού Συμβούλου της Δ.Ο.Ε. για την απεργία αποχή από τις διαδικασίες της αξιολόγησης

ΘΕΜΑ : Γνωμοδότηση της Νομικού Συμβούλου της Δ.Ο.Ε. για την απεργία αποχή από τις διαδικασίες της αξιολόγησης Αρ. Πρωτ. 1290 Αθήνα 26/11/2014 Προς Συλλόγους Εκπαιδευτικών Π.Ε. ΘΕΜΑ : Γνωμοδότηση της Νομικού Συμβούλου της Δ.Ο.Ε. για την απεργία αποχή από τις διαδικασίες της αξιολόγησης Το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. έχει τονίσει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2.

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2. Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΕΠΙΜΕΕΙΑ: ΝΙΚΟΑΟ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΟΓΟ ΠΡΟΟΜΟΙΩΗ ΔΙΑΓΩΝΙΜΑΤΩΝ 2 Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Ομάδα Α Ερωτήσεις ωστού

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

1. Γυναίκα & Απασχόληση

1. Γυναίκα & Απασχόληση 1. Γυναίκα & Απασχόληση Παρά τα βήματα προόδου τα οποία έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο σε θεσμικό επίπεδο (νομοθετικό έργο), όσο και στην ανάπτυξη «ειδικευμένων πολιτικών και δράσεων» καταπολέμησης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ; ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ; Οικονοµική είναι η µελέτη του τρόπου µε τον οποίο οι άνθρωποι επιλέγουν να κατανείµουν τους σπάνιους πόρους τους. Λόγω της σπανιότητας δεν είναι δυνατόν να εκπληρωθούν όλες

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Εισαγωγή στο 1 ο Μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση Διοικητικό Δίκαιο Ι Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου. Μαθητική σχέση έννομη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ 1 Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/22-5-2013 ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ Θέµα: «Καθολικότητα ισχύος των όρων της ισχύουσας από 14-5-2013

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ 1 Περιεχόμενα Εισαγωγή Ισχύς του Κώδικα σελ.3 σελ.3 Α) Κώδικας Δεοντολογίας Προμηθευτών σελ.3 Α.1 Εισαγωγή σελ.3 Α.2 Αρχές και Πρότυπα Συμμόρφωσης σελ.4 Α.3.

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Πίνακας Περιεχομένων 1. Εισαγωγή... 3 2. Ανθρώπινα Δικαιώματα... 3 3. Υγεία και Ασφάλεια... 3 4. Ικανότητες, δεξιότητες και υποχρεώσεις εργαζομένων... 4 5. Αρχές Επαγγελματικής

Διαβάστε περισσότερα

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας 1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας Η εργασία επιτελεί τέσσερεις βασικές λειτουργίες στις σύγχρονες κοινωνίες: την παραγωγή του πλούτου της κοινωνίας την αναπαραγωγή των ατόμων την

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ & ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ & ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ & ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Όλοι οι εργαζόμενοι, με σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου, ανεξάρτητα της, ειδικότητας και του τρόπου αμοιβής

Διαβάστε περισσότερα

μεγάλο ποσοστό των οποίων εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, με περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης.

μεγάλο ποσοστό των οποίων εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, με περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης. Χαιρετισμός της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους, στο Συνέδριο της Κυπριακής Προεδρίας με θέμα «Εξαλείφοντας το Χάσμα Αμοιβών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών: Καλές Πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Η Στελέχωση 1

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Η Στελέχωση 1 Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού Η Στελέχωση 1 Με τον όρο στελέχωση εννοούνται εκείνες οι λειτουργίες που διασφαλίζουν ότι η οργάνωση έχει στο παρόν, και θα έχει στο κοντινό μέλλον,

Διαβάστε περισσότερα

Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων. Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς:

Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων. Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς: Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς: 1) Το πρώτο σύστημα είναι η καπιταλιστική οικονομία ή οικονομία της αγοράς:

Διαβάστε περισσότερα

Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη. ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΣΜΑ OΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

ΨΗΦΙΣΜΑ OΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ ΨΗΦΙΣΜΑ OΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Εγκρίθηκε από το Πανευρωπαϊκό Συνέδριο της

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας

Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας Μάθημα 2 1 Εισαγωγή Χαρακτηριστικά στοιχεία της επιχείρησης ως οργανισμού Συστατικά μέρη και το περιβάλλον της επιχείρησης Διάφορες μορφές επιχειρήσεων που λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Η κατάσταση έλλειψης εργασίας, κατά την οποία υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, προσφέρονται λίγες θέσεις εργασίας, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί ενδ9ιαφερόμενοι. Είναι έννοια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή 1.1 Μια οικονομική ιστορία για την αγορά εργασίας 1.2 Οι δρώντες στην αγορά εργασίας 1.3 Γιατί χρειαζόμαστε τη θεωρία; Παράρτημα: Μια εισαγωγή στην ανάλυση παλινδρόμησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2:

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κοινωνικών Αρχών Ομίλου ΟΤΕ

Κώδικας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κοινωνικών Αρχών Ομίλου ΟΤΕ Κώδικας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κοινωνικών Αρχών Ομίλου ΟΤΕ Δήλωση Η δέσμευσή μας για το σεβασμό και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των κοινωνικών αρχών, όπου δραστηριοποιείται ο Όμιλος

Διαβάστε περισσότερα

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ο συνταγματικός θεσμός της συλλογικής αυτονομίας (Εισήγηση στην ημερίδα "Κλαδικές Συλλογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι

ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Δημόσια Οικονομική Κουτεντάκης Φραγκίσκος - Γαληνού Αργυρώ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η επιστήμη της Διοίκησης. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η επιστήμη της Διοίκησης. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η επιστήμη της Διοίκησης 1 Η ανάγκη για Διοίκηση υπάρχει από τότε που οι άνθρωποι σχημάτισαν ομάδες, για να πετύχουν αυτά που δεν μπορούσαν να πετύχουν μόνοι τους. Η σημασία της Διοίκησης αναγνωρίζεται:

Διαβάστε περισσότερα

Κύρωση της 149/77 Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας «για την απασχόληση και τους όρους εργασίας και ζωής του νοσηλευτικού προσωπικού» (ΦΕΚ 203/Α/24-12-86)

Κύρωση της 149/77 Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας «για την απασχόληση και τους όρους εργασίας και ζωής του νοσηλευτικού προσωπικού» (ΦΕΚ 203/Α/24-12-86) ΝΟΜΟΣ: 1672/86 Κύρωση της 149/77 Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας «για την απασχόληση και τους όρους εργασίας και ζωής του νοσηλευτικού προσωπικού» (ΦΕΚ 203/Α/24-12-86) Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδομε

Διαβάστε περισσότερα

Η Γενική Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας,

Η Γενική Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, Διεθνής Σύμβαση Εργασίας Νο. 182 για την απαγόρευση των χειρότερων μορφών εργασίας των παιδιών και την άμεση δράση με σκοπό την εξάλειψή τους [όπως κυρώθηκε με το Ν. 2918/2001 «Κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Συμπεριφοράς της εταιρίας SCA

Κώδικας Συμπεριφοράς της εταιρίας SCA Κώδικας Συμπεριφοράς της εταιρίας SCA Κώδικας Συμπεριφοράς της εταιρίας SCA Η SCA δεσμεύεται για τη δημιουργία αξιών για τους υπαλλήλους, τους πελάτες, τους καταναλωτές, τους μετόχους καθώς και για τους

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Άρθρο πρώτο

Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Άρθρο πρώτο ΝΟΜΟΣ: 1855/89 Κύρωση διεθνούς σύµβασης εργασίας υπ'αριθ. 141/1975 «για τις οργανώσεις των γεωργικών εργατών και το ρόλο τους στην οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη» (ΦΕΚ 141/Α/1-06-89) Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών Μακρο-οικονομική: Εισαγωγή στην Μακροοικονομία Διδάσκων: Μποζίνης Η. Αθανάσιος Οικονομική παγκοσμιοποίηση και άνιση ανάπτυξη Οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΣ: 1576/85 (ΦΕΚ 218/Α/ ) Κυρώνουµε και εκδίδουµε τον ακόλουθο νόµο που ψηφίζει η Βουλή:

ΝΟΜΟΣ: 1576/85 (ΦΕΚ 218/Α/ ) Κυρώνουµε και εκδίδουµε τον ακόλουθο νόµο που ψηφίζει η Βουλή: ΝΟΜΟΣ: 1576/85 Κύρωση της ιεθνούς Σύµβασης Εργασίας αριθ. 156, για την ισότητα των ευκαιριών και µεταχείρισης των εργαζοµένων και των δύο φύλων: Εργαζόµενοι µε οικογενειακές υποχρεώσεις. Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL)

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) 1. Κατά τους οικονομολόγους ποιο από τα παρακάτω είναι ένας παραγωγικός συντελεστής; I. Μια κοινή μετοχή μιας εταιρείας υπολογιστών. II. Ένα εταιρικό ομόλογο μιας πετρελαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[ ]

Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[ ] Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[1.2-1.3] 1.2 Η Επιχείρηση 1.2.1 Εισαγωγικές έννοιες Η Σημασία της Επιχείρησης Η Επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό με την οικογένεια.

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο είναι το σύνολο κανόνων που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου στην κοινωνία με υποχρεωτικό τρόπο.

Δίκαιο είναι το σύνολο κανόνων που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου στην κοινωνία με υποχρεωτικό τρόπο. Δίκαιο είναι το σύνολο κανόνων που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου στην κοινωνία με υποχρεωτικό τρόπο. Το δίκαιο δεν προέρχεται και δεν επηρεάζεται από την ατομική μας θέληση. Το δίκαιο χωρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου B8-1365/2016 9.12.2016 ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σύμφωνα με το άρθρο 134 παράγραφος 1 του Κανονισμού σχετικά με τις προτεραιότητες της ΕΕ για την

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από την Επιτροπή των Ανεξάρτητων Ειδικών: Οι συστάσεις της Επιτροπής, όπως συνοψίζονται από τον Πρόεδρο της, καθηγητή Jan van Ours

Απόσπασμα από την Επιτροπή των Ανεξάρτητων Ειδικών: Οι συστάσεις της Επιτροπής, όπως συνοψίζονται από τον Πρόεδρο της, καθηγητή Jan van Ours ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 30-09-2016 Απόσπασμα από την Επιτροπή των Ανεξάρτητων Ειδικών: Οι συστάσεις της Επιτροπής, όπως συνοψίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα

Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εννοιολογικά αδιαίρετα και ορίζουν το κοινωνικό δικαίωμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Πράγματι, η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 Σύμβαση δανεισμού... 2 1.1 Γενικά... 4 1.2 Γνήσιος και μη γνήσιος δανεισμός... 5 1.3 Το νομικό πλαίσιο για τον κατ επάγγελμα δανεισμό εργαζομένων... 5 Πηγές... 9 Συντακτική ομάδα... 9 1 1.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος στην ελληνική έκδοση, Ευαγγελία Παπαπέτρου 17 Σημείωμα του επιμελητή, Θεόδωρος Κουτρούκης 19 Πρόλογος στη νέα έκδοση 21 Ευχαριστίες 29

Πρόλογος στην ελληνική έκδοση, Ευαγγελία Παπαπέτρου 17 Σημείωμα του επιμελητή, Θεόδωρος Κουτρούκης 19 Πρόλογος στη νέα έκδοση 21 Ευχαριστίες 29 Περιεχόμενα Πρόλογος στην ελληνική έκδοση, Ευαγγελία Παπαπέτρου 17 Σημείωμα του επιμελητή, Θεόδωρος Κουτρούκης 19 Πρόλογος στη νέα έκδοση 21 Ευχαριστίες 29 1 Εισαγωγή 31 1.1 Μια οικονομική αφήγηση για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δ. ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ-ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ Απρίλιος 2012 Ανάλυση της Τοπικής Αγοράς Εργασίας 1. Περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών της περιοχής παρέμβασης στην οποία θα εφαρμοστεί

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες)

ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες) ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες) Αξίες αδιαµφισβήτητες από γενιά σε γενιά Οι σχέσεις καθορισµένες από ήθη και έθιµα Εξωτερική ηθική Κοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

1. Την παρουσίαση του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1452 για τη διαχείριση της ποιότητας εμπορικών καταστημάτων,

1. Την παρουσίαση του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1452 για τη διαχείριση της ποιότητας εμπορικών καταστημάτων, Εκδήλωση για Πρότυπο ποιότητας για εμπορικά καταστήματα Νέες εκδόσεις προτύπων συστημάτων διαχείρισης αίθουσα Εμπορικού και Εισαγωγικού Συλλόγου Πατρών πλ. Γεωργίου Α 25, ΠΑΤΡΑ Τετάρτη, 25 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική ανεργία φ σ υ ικό ό π ο π σ ο οσ ο τό τ ό α νε ν ργί γ ας

Φυσική ανεργία φ σ υ ικό ό π ο π σ ο οσ ο τό τ ό α νε ν ργί γ ας ΑΝΕΡΓΙΑ Κατηγορίες ανεργίας Φυσική ανεργία (υπάρχει µακροχρονίως σε µια οικονοµία) το σύνηθες ποσοστό ανεργίας [δεν παραµένει σε σταθερό ύψος και επηρεάζεται από την οικονοµική πολιτική, απλά υποδηλώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή 1-1 Μια οικονομική ιστορία για την αγορά εργασίας 1-2 Οι Δρώντες στην αγορά εργασίας 1-3 Γιατί χρειαζόμαστε τη θεωρία; Παράρτημα: Μια εισαγωγή στην ανάλυση παλινδρόμησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2:

Διαβάστε περισσότερα

3.2 Η εμπειρική προσέγγιση της προσφοράς εργασίας - Η επίδραση της ζήτησης επί της προσφοράς εργασίας

3.2 Η εμπειρική προσέγγιση της προσφοράς εργασίας - Η επίδραση της ζήτησης επί της προσφοράς εργασίας 3.2 Η εμπειρική προσέγγιση της προσφοράς εργασίας - Η επίδραση της ζήτησης επί της προσφοράς εργασίας Η νεοκλασική θεωρία της προσφοράς εργασίας που αναπτύξαμε προηγουμένως υποστηρίζει ότι οι επιλογές

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗ Προτεινόμενα Θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου Κείμενο: «Εργαζόμενοι από το σπίτι» Στην εποχή της ταχύτητας που ζούμε οι αλλαγές είναι αναμενόμενες σε πολλούς τομείς. Έτσι και στον εργασιακό χώρο παρατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015 ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Αθ. Κανελλοπούλου-Μαλούχου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Στο Δημήτρη και στο Χάρη που με στηρίζουν

Στο Δημήτρη και στο Χάρη που με στηρίζουν 2 Στο Δημήτρη και στο Χάρη που με στηρίζουν Στους φοιτητές μου που αποτελούν την πηγή και το κίνητρο για: «συνεχή βελτίωση» «συνεχή μάθηση» «συνεχή ανανέωση» και προβληματισμό 3 ανάπτυξη, αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο. Ιδιότητα. Δικηγόρικος Σύλλογος. Απόφοιτος Νομικής. Έρευνα για τον Θεσμό της Άσκησης

Φύλο. Ιδιότητα. Δικηγόρικος Σύλλογος. Απόφοιτος Νομικής. Έρευνα για τον Θεσμό της Άσκησης Έρευνα για τον Θεσμό της Άσκησης Η έρευνα διεξήχθη το διάστημα 29/3/216 έως 3/4/216 διαδικτυακά σε πανελλαδικό επίπεδο από την Ένωση Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια του Διαλόγου

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Απεικόνιση των γεγονότων στην Haymarket Square Σικάγο - Μάιος 1886 Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

23/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

23/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Οικονομική Επιστήμη Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Γιατί δημιουργήθηκε η οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

Π. Ραπανάκης, Το νέο θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει την καταχώριση της υπερεργασίας και της νόμιμης υπερωρίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»

Π. Ραπανάκης, Το νέο θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει την καταχώριση της υπερεργασίας και της νόμιμης υπερωρίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» 1 of 7 11/9/2018, 11:53 AM Π. Ραπανάκης, Το νέο θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει την καταχώριση της υπερεργασίας και της νόμιμης υπερωρίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» Πέτρος Γ. Ραπανάκης, Σύμβουλος επιχειρήσεων σε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δ Ι Κ Α Ι Ο Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ι Κ Ω Ν Δ Ι Α Π Ρ Α Γ Μ Α Τ Ε Υ Σ Ε Ω Ν Η σχέση όρων συλλογικών συμβάσεων με άλλους ρυθμιστικούς παράγοντες ΣΣΕ και Νόμος Ταυτόχρονη ρύθμιση των ίδιων

Διαβάστε περισσότερα

της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που έληξε την 31 η Δεκεμβρίου 2009

της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που έληξε την 31 η Δεκεμβρίου 2009 Υποβολή αιτημάτων από την ΣΕΤΕΠ ΑΤΗΚ για ανανέωση Υποβολή αιτημάτων από την ΣΕΤΕΠ ΑΤΗΚ για ανανέωση της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που έληξε την 31 η Δεκεμβρίου 2009 Το όλο πνεύμα του περιεχομένου του

Διαβάστε περισσότερα

9258/17 ΚΑΛ/μκ/ΠΜ 1 DG B 1C

9258/17 ΚΑΛ/μκ/ΠΜ 1 DG B 1C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Ιουνίου 2017 (OR. en) 9258/17 SOC 365 EMPL 280 JAI 458 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Επιτροπή απασχόλησης Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Ε π α ν α λ η π τ ι κ ά θ έ μ α τ α Χριστουγέννων Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις Σωστές ή Λάθος 1. Το θεσμικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο λειτουργεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται) ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται) ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η αρχή της ισότητας στις εργασιακές σχέσεις Εισαγωγή.... σ. 1 Εννοιολογικός προσδιορισμός της

Διαβάστε περισσότερα

Καταγραφή αναγκών στελεχών της δημόσιας διοίκησης

Καταγραφή αναγκών στελεχών της δημόσιας διοίκησης Καταγραφή αναγκών στελεχών της δημόσιας διοίκησης Ειρήνη Ρήγου Εισαγωγή Για να επιτευχθεί μια Διοικητική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, δεν αρκεί μόνο το να σχεδιάζονται πολιτικές σε εθνική κλίμακα παρακολουθώντας

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων

Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ενότητα 8: Περιβάλλον και Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ειρήνη Τριάρχη Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Τμήμα:

Διαβάστε περισσότερα

Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011)

Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011) Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011) ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2012 1 Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011) 1. Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ α) Απάντηση σελ. 66-67 σχολ. βιβλίου : «Και οι της χώρας.» β) Απάντηση σελ. 107-108 σχολ. βιβλίου : «Η Ελλάδα αυτό αποτέλεσμα.»

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα