Περιβαλλοντικές Μελέτες:

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Περιβαλλοντικές Μελέτες:"

Transcript

1

2

3 Γ. ΒΑΒΙΖΟΣ Κ. ΖΑΝΝΑΚΗ Περιβαλλοντικές Μελέτες: Οδηγοί ράσης/βοήθηµα για Νέους Επιστηµονική εποπτεία: Γιώργος Χ. Βερροιόπουλος ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΘΗΝΑ 2006 Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Ι Κ Ε Σ Ε Κ Ο Σ Ε Ι Σ

4 Copyright: Γενική Γραµµατεία Νέας Γενιάς Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών Γλωσσική επιµέλεια: Αρετή Μπουκάλα ιορθώσεις: ΕΚΚΕ σε συνεργασία µε τους συγγραφείς Σχεδιασµός εξωφύλλου: Eye D Design Group Εκδοτική Παραγωγή: «ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Π. ΓΚΟΝΗ» ISBN ISBN ISSN

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Με την εκδοτική σειρά «Περιβαλλοντικές Εκδόσεις», η Γενική Γραµµατεία Νέας Γενιάς και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών αποσκοπούν να συµβάλουν στην πολύπλευρη περιβαλλοντική ενηµέρωση των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων που ενδιαφέρονται να συµµετάσχουν ενεργά στην προστασία του περιβάλλοντος, ασκώντας το σχετικό συνταγµατικό δικαίωµά τους. Ειδικές «οµάδες-στόχοι» των περιβαλλοντικών αυτών εκδόσεων, οι οποίες παρουσιάζονται και σε ηλεκτρονική µορφή στο διαδίκτυο, είναι: α) οι οµάδες νέων και οι µαθητικές κοινότητες που, στο πλαίσιο των υποστηρικτικών προγραµµάτων της Γενικής Γραµµατείας Νέας Γενιάς, διαµορφώνουν και υλοποιούν σχέδια δράσης για την αντιµετώπιση τοπικών περιβαλλοντικών προβληµάτων και τη διαχείριση οικολογικά ευαίσθητων περιοχών, σε συνεργασία µε τις κατά περίπτωση αρµόδιες αρχές προστασίας του Περιβάλλοντος, β) οι περιβαλλοντικές και άλλες οργανώσεις νέων, και γ) οι οµάδες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που, σύµφωνα µε τα ισχύοντα, συµµετέχουν στη γενικότερη προσπάθεια αντιµετώπισης των προβληµάτων του περιβάλλοντος. Οι παραπάνω «οµάδες-στόχοι» αποτελούν επίσης αντικείµενο συστηµατικής διερεύνησης της Οµάδας Περιβάλλοντος του ΙΑΑΚ του ΕΚΚΕ. Συγγραφείς των κειµένων της σειράς «Περιβαλλοντικές Εκδόσεις» είναι επιστήµονες και ερευνητές κυρίως από τις νεότερες γενιές που έχουν ειδικευτεί σε θέµατα οικολογικής διαχείρισης, αειφορικής χρήσης των πόρων, περιβαλλοντικών αρµοδιοτήτων και υποχρεώσεων της ιοίκησης, περιβαλλοντικών µελετών, δυναµικής περιβαλλοντικών οµάδων και δικαιωµάτων των πολιτών.

6 Η επάρκεια και η πληρότητα των κειµένων, πριν εκδοθούν, τίθενται υπό την κρίση πανεπιστηµιακών και ερευνητών-στελεχών εθνικών ερευνητικών κέντρων. Καταβάλλεται επίσης προσπάθεια, κατά τη φάση συγγραφής των κειµένων, να λαµβάνονται υπόψη οι απορίες και οι παρατηρήσεις αντιπροσωπευτικών οµάδων νέων/ µαθητών. Έτσι οι νέοι συµµετέχουν ενεργά όχι µόνο στη διαµόρφωση και την υλοποίηση σχεδίων δράσης για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην οριστικοποίηση του περιεχοµένου των περιβαλλοντικών ενηµερωτικών εκδόσεων της Γενικής Γραµµατείας Νέας Γενιάς και του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών. Βάσω Κόλλια Γεν. Γραµµατέας Νέας Γενιάς Ιωάννης Υφαντόπουλος Πρόεδρος.Σ. ΕΚΚΕ

7 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε νέους, οι οποίοι ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν µε την προστασία του περιβάλλοντος. Η επιλογή του θέµατος έγινε επειδή οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Αποτελούν το εργαλείο που χρησιµοποιείται διεθνώς για την προστασία του περιβάλλοντος. Αποσκοπούν στον εντοπισµό, στην αξιολόγηση και την αντιµετώπιση των συνεπειών των συµπεριφορών του ανθρώπου, όπως αυτές υλοποιούνται µε τα έργα και τις δραστηριότητές του. Αποτελούν τον µεγαλύτερο αριθµό περιβαλλοντικών µελετών που εκπονούνται στη χώρα µας και διεθνώς. Εξετάζουν τα σηµαντικότερα ζητήµατα του περιβάλλοντος. Οι εγκρίσεις τους αποτελούν προϋπόθεση για τη χορήγηση αδειών για την κατασκευή (π.χ., πολεοδοµική ά- δεια), για τη λειτουργία των παραγωγικών και άλλων επιχειρήσεων (π.χ., άδεια λειτουργίας βιοµηχανικών εγκαταστάσεων), καθώς και για την έγκριση αναπτυξιακών σχεδιασµών (π.χ., έγκριση Χωροταξικού και Πολεοδοµικού Σχεδιασµού, Βιοµηχανικών Περιοχών κ.λπ.). Από τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων µπορούν να αντληθούν στοιχεία που αποτελούν άριστο πληροφοριακό υλικό για το περιβάλλον και τις διαδικασίες σχεδιασµού και υλοποίησης της αναπτυξιακής και περιβαλλοντικής πολιτικής. Τα στοιχεία αυτά µπορούν να αξιοποιηθούν για το σχεδιασµό δράσεων και παρεµβάσεων που αποσκοπούν και στην αντιµετώπιση τοπικών περιβαλλοντικών προβληµάτων. Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (είτε έχουν εγκριθεί είτε βρίσκονται σε φάση έγκρισης) είναι στη

8 διάθεση του κοινού, το οποίο µπορεί να τις αναζητήσει στα γραφεία της Νοµαρχίας του τόπου υλοποίησης των έργων ή των δραστηριοτήτων που εξετάζουν. Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελούν και σχολείο ηµοκρατίας, επειδή το όφελος και οι συνέπειες των έργων του ανθρώπου ουδέποτε επιµερίζονται ισόποσα στους πολίτες. Έτσι η συµµετοχή στις διαδικασίες έγκρισης ή απόρριψης των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι συµµετοχή στις διαδικασίες αποδοχής ή απόρριψης έργων καθώς και στις διαδικασίες κατανοµής στην κοινωνία των ωφελειών και της βλάβης των έργων αυτών. Το βιβλίο αυτό περιλαµβάνει τη συνοπτική παρουσίαση: του περιεχοµένου των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπως αυτό καθορίζεται από τη νοµοθεσία µας, των επιστηµονικών µεθοδολογιών που εφαρµόζονται για τον εντοπισµό, την αξιολόγηση και την αντιµετώπιση των επιπτώσεων και για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, και των θεσµοθετηµένων διαδικασιών για την εκπόνηση και την έγκριση των µελετών αυτών και για τη συµµετοχή του κοινού στην έγκρισή τους. Για την παρουσίαση της επίδρασης των έργων και των δραστηριοτήτων του ανθρώπου στο περιβάλλον αναφέρονται συνοπτικά: οι µηχανισµοί δηµιουργίας και εξέλιξης των Ειδών και η αλληλεξάρτηση όλων των συντελεστών του περιβάλλοντος, και η διαχρονική επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον, µε έµφαση στη χώρα µας, από την Προϊστορική Εποχή µέχρι τις µέρες µας. Επίσης, πως οι κυρίαρχες ιδεολογίες διαµορφώνουν σε κάθε χώρα και κάθε εποχή τους ηθικούς και νοµικούς κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος.

9 Τα κεφάλαια που αναφέρονται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ακολουθούν τα κεφάλαια των θεσµοθετηµένων προδιαγραφών. Πώς γράφτηκε το βιβλίο αυτό Η ΓΓΝΓ χρηµατοδότησε το έργο και η εκδοτική επιτροπή παρακολούθησε την πορεία του όπως αυτή περιγράφεται παρακάτω. Το ανά χείρας βιβλίο γράφτηκε σε διαδοχικά στάδια που διήρκεσαν από το Μάρτιο του 2005 έως τον Ιανουάριο του Αρχικά ανατέθηκε στον Αναπληρωτή Καθηγητή του Βιολογικού Τµήµατος του Πανεπιστηµίου Αθηνών κ. Γιώργο Βερροιόπουλο ο επιστηµονικός έλεγχος της ακρίβειας του περιεχοµένου του αρχικού κειµένου των συγγραφέων. Μετά τον έλεγχο αυτό οι εκπαιδευτικοί κ. Μιλτιάδης Σχοινάς, Κοινωνιολόγος, 40ό Ενιαίο Λύκειο Αθήνας, και κα. Νικολέττα Μοσχοπούλου, Βιολόγος, Ενιαίο Πειραµατικό Λύκειο Ευαγγελικής Σχολής Σµύρνης, µέχρι τον Ιούνιο διάβασαν το αρχικό κείµενο των συγγραφέων και διατύπωσαν τις παρατηρήσεις τους. Με την έναρξη του σχολικού έτους στα δύο σχολεία προτάθηκαν και εγκρίθηκαν από τις αρµόδιες υπηρεσίες Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης µε αντικείµενο: 1. Τη µελέτη και την παρέµβαση µε παρατηρήσεις στο κείµενο το συγγραφέων, 2. Την, εν γένει, ενηµέρωση των µαθητών σε σχέση µε το αντικείµενο. Η σύνθεση των οµάδων εργασίας ήταν: α. από το 40ό Ενιαίο Λύκειο Αθηνών οι καθηγητές Μιλτιάδης Σχοινάς, Κοινωνιολόγος, και Μαρία Φραγκοπούλου, Καθηγήτρια Αγγλικής-υπεύθυνη βιβλιοθήκης, και οι µαθητές Παναγιώτης Βινιεράτος, Χριστιάνα Ζωίτσα, Μαρία Κάπολα, Θεµιστο

10 κλής Λιανός, Ιωάννης Πεπόνης, Παναγιώτης Ρηγόπουλος, Ζωή-Αντιγόνη Σιδέρη-Μανώκα, Αθηνά Σκουντούµη, Βενιζέλος Σταγάκης, Στεφανία Σταυρέλου, Χαράλαµπος Σωτηρόπουλος, Ελένη Τσιριγκάκη, Ευαγγελία Φλέσσουρα, Αθηνά Χριστοπούλου, Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Σταµατία Χωριανοπούλου, και β. από το Πειραµατικό Ενιαίο Λύκειο Ευαγγελικής Σχολής Σµύρνης οι καθηγητές Νικολέττα Μοσχοπούλου, ρ. Βιολογίας, Αλεξάνδρα Ασηµακοπούλου, Φιλόλογος, ρ. Παιδαγωγικής, και Αικατερίνη Σκιά, Φιλόλογος, Ms στις Κλασικές Σπουδές- ρ. Παιδαγωγικής, και οι µαθητές Αντώνης Αγγελής, Αλεξία Αλευρά, Έλενα Αλτιναλµάζη, Εύη Βάρκα, Αντωνία Βασάλου, Γιώργος Βασιλειάδης, Αφροδίτη Βοργιοπούλου, Μαρία Γιαννάκου, Βίκυ Γκόλφη, Σοφία ηλέ, Λίνα ηµοπούλου, Μανώλης Ζαµπετάκης, Άγγελος Ιωαννίδης, Παναγιώτης Καλδίρης, Άννα Κανέλλου, Αγάπη Κάντζα, Ζωή Καραµπάτσου, Μαρία Κουκουβιτάκη, Ράνια Μαρσέλου, Χρήστος Μπερδέσης, Λουκάς Μποράκης, Γιώργος Σάρρας, Χρήστος Τσεκούρας, Αρετή Τσίκα, Στράτος Τσιώρος, Λάµπρος Φωτόπουλος. Οι µαθητές διατύπωσαν τις απόψεις τους για το υπό έκδοση βιβλίο και την εµπειρία που αποκόµισαν από όλη τη διαδικασία. Οι απόψεις αυτές καταγράφηκαν από τις/τους εκπαιδευτικούς, οι οποίες/-οι διατύπωσαν επίσης γραπτά και τις δικές τους παρατηρήσεις. Όλο το παραπάνω υλικό απεστάλη στους συγγραφείς τού υπό έκδοση βιβλίου, στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και στη Γενική Γραµµατεία Νέας Γενιάς. Στη συνέχεια, οι συγγραφείς ξαναδούλεψαν το αρχικό κείµενο και σε συνεργασία µε τον επιστηµονικά εποπτεύοντα, κ. Γιώργο Βερροιόπουλο ενσωµάτωσαν, στο µέτρο του δυνατού, τις παρατηρήσεις και τα σχόλια των µαθητών και των εκπαιδευτικών.

11 Οι επιλογές βέβαια για τα θέµατα-κλειδί, τη διαπραγµάτευσή τους και την οριστική µορφή του βιβλίου ανήκουν στους συγγραφείς που εκφράζουν τις ευχαριστίες τους σε όλους όσοι αναφέρθηκαν πιο πάνω. Επίσης ευχαριστούν τους συνεργάτες της Οµάδας Περιβάλλοντος ΙΑΑΚ/ΕΚΚΕ κ. Ανδρέα Παναγιωτόπουλο και κα Σταυρούλα Σπανοδή- µου που ανέλαβαν την επιµέλεια της έκδοσης. Το σύνολο των πληροφοριών που περιέχονται στο βιβλίο αυτό τεκµηριώνονται βιβλιογραφικά. Για λόγους όµως απλούστευσης της παρουσίασης δεν περιλαµβάνονται οι βιβλιογραφικές παραποµπές, οι οποίες υπάρχουν στην ηλεκτρονική έκδοση Οι συγγραφείς ελπίζουν το βιβλίο αυτό να αποδειχτεί χρήσιµο εργαλείο γι αυτούς στους οποίους προορίζεται. Αθήνα, Μάιος 2006 Γιώργος Βαβίζος Κατερίνα Ζαννάκη

12 Την επιστηµονική εποπτεία της συγγραφής τού βιβλίου είχε ο κ. Γεώργιος Βερροιόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Βιολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών.

13 1. ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 1.1. ΓΕΝΙΚΑ Ο έλεγχος της αποφυγής δηµιουργίας βλαβών στο περιβάλλον προβλέπεται από την εθνική και την ευρωπαϊκή νοµοθεσία µε την εκπόνηση και την έγκριση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Οι µελέτες αυτές αφορούν σχέδια και προγράµµατα στο πλαίσιο των διαδικασιών Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης και έργα και δραστηριότητες, όταν εντάσσονται στο πλαίσιο των διαδικασιών Εκτίµησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Με τις µελέτες αυτές επιδιώκεται η παροχή στις αρχές, οι οποίες θα εκδώσουν τις σχετικές άδειες, της δυνατότητας να αξιολογήσουν τις αναµενόµενες επιπτώσεις και τα µέτρα για την αντιµετώπισή τους. Επιπλέον επιδιώκεται η ενηµέρωση των πολιτών και των φορέων εκπροσώπησής τους ώστε να µπορούν να ασκήσουν τα συνταγµατικά κατοχυρωµένα δικαιώµατά τους για την προστασία του περιβάλλοντος και για να ελέγξουν την επάρκεια και την αποτελεσµατικότητα των σχετικών αποφάσεων της ιοίκησης. Ο προβληµατισµός για τον εντοπισµό, την αξιολόγηση και την αντιµετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από τα έργα του ανθρώπου εµφανίζεται σε διεθνές επίπεδο τη δεκαετία του Το 1970 θεσπίστηκε στις ΗΠΑ ο Νόµος για την Εθνική Περιβαλλοντική Πολιτική (NEPA), ο οποίος καθιέρωσε την εκτίµηση των επιπτώσεων. Η εξέλιξη των υποχρεώσεων εκτίµησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη χώρα µας παρουσιάζεται στον επόµενο πίνακα. 13

14 Πίνακας 1 Εξέλιξη των υποχρεώσεων εκτίµησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη χώρα µας Θέσπιση εκτίµησης και αντιµετώπισης επιπτώσεων Έτος Για παρεµβάσεις που επηρεάζουν τη θάλασσα και από την πολεοδοµία. Για λατοµικές και τουριστικές δραστηριότητες σε δάση 1979 και δασικές εκτάσεις Για τις βιοµηχανικές δραστηριότητες Για έργα και δραστηριότητες µε σηµαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον στην περιοχή αρµοδιότητας των Οργανισµών Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Για όλα τα έργα, τόσο του ιδιωτικού όσο και του δηµοσίου τοµέα (µε εξαίρεση όσα εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άµυνας), καθώς και για τα χωροταξικά, πολεοδοµικά και ρυθµιστικά σχέδια και για τα σχέδια που αφορούν τον καθορισµό χρήσεων γης Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίµηση Οι πρώτες περιβαλλοντικές µελέτες ανατέθηκαν το 1979 και αφορούσαν τα Υδροηλεκτρικά Έργα της ΕΗ στις πηγές του ποταµού Αώου και το Θησαυρό του ποτα- µού Νέστου. Από το 1981 και µετέπειτα ο ρυθµός ανάθεσης, εκπόνησης και έγκρισης Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εµφανίζεται αυξανόµενος. Σήµερα εγκρίνονται περίπου µελέτες κάθε έτος ΦΑΣΕΙΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Το περιεχόµενο (προδιαγραφές εκπόνησης), οι διαδικασίες έγκρισης των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, και το περιεχόµενο των σχετικών αποφάσεων της ιοίκησης προσδιορίζονται νοµοθετικά. Για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στο πλαίσιο της Στρατηγι-

15 κής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης δεν έχουν καθοριστεί α- κόµα οι φάσεις εκπόνησης, ενώ γι αυτές που εκπονούνται στο πλαίσιο της Εκτίµησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προβλέπονται δύο φάσεις: Α Φάση: Αποσκοπεί στη διαµόρφωση µιας καταρχήν κρίσης της ιοίκησης ως προς την ύπαρξη λόγων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, οι οποίοι συνηγορούν στην έγκριση υλοποίησης του έργου ή επιβάλλουν την απόρριψή του. Η φάση αυτή αναφέρεται ως Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και υλοποιείται µε την έκδοση απόφασης της αρµόδιας αρχής, η οποία ονοµάζεται γνωµοδότηση επί της Προµελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Η απόφαση αυτή µπορεί να είναι θετική γνωµοδότηση ή αρνητική απόφαση. Η θετική γνωµοδότηση σηµαίνει τη θετική κρίση της ιοίκησης, δηλαδή ότι κρίνεται περιβαλλοντικά αζήµια η υλοποίηση του έργου και η αρνητική απόφαση την απόρριψή του. Η έκδοσή της βασίζεται στα στοιχεία ειδικής µελέτης, την οποία υποβάλλει ο ενδιαφερόµενος, η οποία αναφέρεται ως Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ). Εφόσον εκδοθεί θετική γνωµοδότηση, ακολουθεί η δεύτερη φάση. Β Φάση: Η φάση αυτή αναφέρεται ως Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) και υλοποιείται µε την έκδοση σχετικής απόφασης στην οποία η ιοίκηση προσδιορίζει τους τυχόν απαιτούµενους ειδικότερους όρους και περιορισµούς, οι οποίοι πρέπει να εφαρµοστούν για να εξασφαλιστεί η απαιτούµενη προστασία του περιβάλλοντος. Η έκδοση της απόφασης αυτής βασίζεται σε ειδική µελέτη, την οποία υποβάλλει ο ενδιαφερόµενος, και αναφέρεται ως Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). 15

16 16 2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 2.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΡΓΟΥ Οι ανθρώπινες συµπεριφορές περιλαµβάνουν σχέδια και προγράµµατα, έργα και δραστηριότητες. Ο όρος σχέδιο περιγράφει τους γενικούς τρόπους που προτείνονται για να εκτελεστεί ή να εφαρµοστεί µια παρέµβαση ή µια πολιτική. Ο όρος πρόγραµµα χρησιµοποιείται για να περιγράψει το σχέδιο, το οποίο περιέχει αναλυτικά µια σειρά έργων σε µια συγκεκριµένη περιοχή, όπως, για παράδειγµα, τα σχέδια για την ανάπλαση αστικών περιοχών, µέσω ενός αριθµού κατασκευαστικών έργων. Ως έργο νοείται κάθε νέα κατασκευή ή επέκταση ή ανακαίνιση ή επισκευή ή συντήρηση και η κατά οικονοµικά ή τεχνικά αυτοτελής λειτουργία καθώς και κάθε σχετική τεχνική εργασία που απαιτεί τεχνική γνώση και επέµβαση. Ως δραστηριότητες νοούνται οι επεµβάσεις στο περιβάλλον, το τοπίο και αυτές που αφορούν την εκµετάλλευση των φυσικών πόρων. Ο σχεδιασµός των σχεδίων και των προγραµµάτων, των έργων και των δραστηριοτήτων υλοποιείται µε την εκπόνηση µελετών. Οι µελέτες αυτές προηγούνται των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Η µέριµνα για την αποτροπή βλάβης στο περιβάλλον αποτελεί υποχρέωση, η οποία πρέπει να λαµβάνεται υπόψη κατά το σχεδιασµό των έργων. Για την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής η επιλογή του χώρου υλοποίησης των έργων πρέπει να γίνεται µε τέτοιο τρόπο ώστε να µην προσκρούει σε περιορισµούς για την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ., σε περιοχές προστασίας της φύσης, σε δάση, σε αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.). Ανάλογα ισχύουν για τη µορφή και τη λειτουργία τους. Η επάρκεια της προστασίας του περιβάλλοντος από το σχεδιασµό των έργων ελέγχεται και ενδεχοµένως συ-

17 µπληρώνεται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Για τον έλεγχο αυτό στις περιβαλλοντικές µελέτες προβλέπεται η αναφορά της τεχνικής περιγραφής τού υπό εξέταση έργου, γενικευµένη στη Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και περισσότερο εξειδικευµένη στην Εκτίµηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Η περιγραφή αυτή βασίζεται στις τεχνικές µελέτες και περιλαµβάνει στοιχεία για τη µορφή, τα τεχνικά χαρακτηριστικά, τον τρόπο κατασκευής καθώς και τη λειτουργία όλων των προβλεπόµενων έργων, κατασκευών και εγκαταστάσεων (π.χ., επίγεια, υπέργεια, υπόγεια, θαλάσσια, υποθαλάσσια, διαµόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, εργοταξιακές εγκαταστάσεις και εργοταξιακές οδοί, υπαίθριοι αποθηκευτικοί χώροι, χώροι προσωρινής ή µόνιµης στάθµευσης οχηµάτων, ατόµων, ζώων, αγκυροβόλια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων κ.λπ.). Από την περιγραφή πρέπει να προκύπτουν οι απαιτούµενες ποσότητες κατασκευαστικών υλικών (π.χ., κυβικά µέτρα σκυροδέµατος και αδρανών υλικών), η προέλευσή τους (π.χ., θέση λατοµείων, θέση εγκαταστάσεων παραγωγής έτοιµου σκυροδέµατος κ.λπ.), ο τρόπος µεταφοράς των υλικών αυτών (π.χ., αριθµός και δροµολόγια οχηµάτων), οι θέσεις και ο τρόπος απόθεσης των πλεοναζόντων υλικών (µπάζα), ο εξοπλισµός του εργοταξίου (είδος και αριθµός µηχανηµάτων), ο αριθµός του προσωπικού που θα απασχοληθεί στις κατασκευές και ο τρόπος µεταφοράς του, ο τρόπος υδροδότησης και ηλεκτροδότησης των εργοταξίων κ.λπ., καθώς και τα µέτρα που προβλέπονται για τη µείωση της ενόχλησης και την αποτροπή του κινδύνου από τη λειτουργία των εργοταξίων (π.χ., περίφραξη, κυκλοφοριακές ρυθµίσεις κ.λπ.). Πρέπει να γίνεται επίσης αναφορά στον χρονικό προγραµµατισµό των κατασκευαστικών εργασιών. 17

18 Προβλέπεται επίσης η περιγραφή της λειτουργίας των έργων, η οποία πρέπει να είναι σαφής, αναλυτική, πλήρως κατανοητή και να συνοδεύεται από σχέδια και διαγράµµατα. Στην περιγραφή αυτή πρέπει να αναφέρονται ο σκοπός του έργου, τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που παράγει (ή θα παραγάγει), οι καταναλώσεις (ανά ηµέρα και ανά έτος) πρώτων και βοηθητικών υλών, νερού, καυσί- µων, η παραγωγή προϊόντων και του είδους τους, τα παραγόµενα στερεά, υγρά και αέρια απόβλητα. Επίσης ο αριθµός των εργαζοµένων, τα δροµολόγια επιβατικών και φορτηγών οχηµάτων κ.λπ. Ακόµα πρέπει να αναφέρονται τα ειδικά χαρακτηριστικά εξειδικευµένων έργων, όπως για τους δρόµους ο προβλεπόµενος κυκλοφοριακός φόρτος (αριθµός και είδος οχηµάτων στη µονάδα του χρόνου) και η ταχύτητα διέλευσης, για τα λιµάνια η κίνηση σκαφών (αριθµός, είδος, χαρακτηριστικά), επιβατών, φορτίων κ.λπ., για τα ξενοδοχεία το είδος των παρεχόµενων υπηρεσιών (π.χ., κατηγορία, άλλες υπηρεσίες όπως ηµιδιατροφή, εκδηλώσεις κ.λπ.), ο αριθµός των επισκεπτών κ.ο.κ. Ειδικό κεφάλαιο της τεχνικής περιγραφής του έργου στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί η αναφορά στα τεχνικά χαρακτηριστικά και στις αναµενόµενες αποδόσεις των έργων και των εγκαταστάσεων προστασίας του περιβάλλοντος (επεξεργασίας υγρών και στερεών αποβλήτων, αντιθορυβικής προστασίας, περιορισµού της δυσοσµίας κ.λπ.). Για τα έργα και τις εγκαταστάσεις αυτές απαιτείται να υπολογίζονται οι εκποµπές ρύπων που θα καταλήξουν στο περιβάλλον, οι ποσότητες των ρύπων που θα γίνουν αντικείµενο επεξεργασίας ή µείωσης, οι αρχές λειτουργίας του συστήµατος επεξεργασίας, οι αναµενόµενες αποδόσεις των συστηµάτων αυτών και οι ποσότητες κάθε ρύπου που θα καταλήξει µετά την επεξεργασία στο περιβάλλον. Με τα δεδοµένα αυτά στη συνέχεια υπολογίζεται η διάδοση και η συµπεριφορά των ρύπων στο περιβάλλον. Οι υπολογισµοί των ρύπων της ατµόσφαιρας από τις καύ- 18

19 σεις, για παράδειγµα, προκύπτουν από τις ποσότητες του καυσίµου, των ρύπων των νερών από τις πρώτες ύλες, του θορύβου από το είδος των µηχανηµάτων κ.λπ. Για τους υπολογισµούς της διάδοσης των ρύπων και των συγκεντρώσεών τους πρέπει να λαµβάνονται υπόψη οι αποδόσεις που συνήθως διασφαλίζουν τα συστήµατα αντιρρύπανσης, δηλαδή ως αφετηρία των συγκεντρώσεων λαµβάνονται οι τιµές στην έξοδο, π.χ., των διατάξεων κατακράτησης αέριων ρύπων ή στην έξοδο των εγκαταστάσεων επεξεργασίας υγρών αποβλήτων κ.λπ. Πρέπει να λαµβάνονται επίσης υπόψη οι συνθήκες που εξασφαλίζουν την αραίωση, τη διάλυση κ.λπ. των ρύπων (π.χ., µετεωρολογικές συνθήκες για τα αέρια απόβλητα, παροχές υδάτινων αποδεκτών για τα υγρά κ.ο.κ), καθώς και τα φυσικοχηµικά χαρακτηριστικά των ρύπων (π.χ., αντιδράσεις µε τον αέρα, τα νερά, το έδαφος κ.λπ.). Απαιτείται ακόµα η περιγραφή των επικίνδυνων καταστάσεων, που µπορεί να προκύψουν λόγω κακής ή µη λειτουργίας των συστηµάτων απορρύπανσης, από διαφυγή υλικών, από πυρκαγιές, φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές κ.λπ. καθώς και των συνεπειών από τις περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν. Στην περιγραφή του έργου περιλαµβάνονται και οικονοµικά στοιχεία, όπως ο προϋπολογισµός του, δηλαδή το σύνολο των απαιτούµενων δαπανών (αξία γηπέδων, κατασκευών, µηχανολογικού κ.λπ. εξοπλισµού, οχηµάτων, έργων προστασίας του περιβάλλοντος κ.λπ.). Σε ορισµένες περιπτώσεις έργων µε µικρό χρόνο ζωής (π.χ., λατοµεία) απαιτείται να αναφέρονται και οι απαραίτητες δαπάνες για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος µετά το πέρας λειτουργίας του έργου. 19

20 2.2. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΡΓΟΥ Η σηµασία της οικονοµικής και κοινωνικής συµβολής του έργου και η αναγκαιότητά του πρέπει να τεκµηριώνονται µε την παράθεση στοιχείων, από τα οποία προκύπτει η επίδρασή του στην περιοχή υλοποίησης (σε επίπεδο οικισµού, ηµοτικού ιαµερίσµατος, Νοµού, Περιφέρειας, Εθνικό). Η οικονοµική σηµασία ενός έργου τεκµηριώνεται µε τα αναµενόµενα δηµόσια έσοδα (φόροι εισοδήµατος, ΦΠΑ, δηµοτικά τέλη κ.λπ.) ή µε την αντίστοιχη εξοικονόµηση δηµοσίων εσόδων. Επίσης µε τα ιδιωτικά έσοδα (κέρδη, εισόδηµα, απασχόληση κ.λπ.). Ακόµα µε τα έµµεσα οικονοµικά οφέλη (αύξηση αξίας των γηπέδων, των κτιρίων από τη βελτίωση των συνθηκών ή τη µείωση του κόστους παραγωγής κ.λπ.). Για υπολογιστεί το πραγµατικό οικονοµικό όφελος στην τοπική ή στην εθνική οικονοµία, το οποίο θα προκύψει από την υλοποίηση ενός έργου, πρέπει να λαµβάνονται υπόψη και οι απαιτούµενες δηµόσιες δαπάνες για την υλοποίηση και τη λειτουργία του. Η κοινωνική σηµασία ενός έργου προκύπτει από µεγέθη τα οποία τεκµηριώνουν τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης µε την εξασφάλιση συγκεκριµένων αγαθών ή υπηρεσιών που ικανοποιούν πραγµατικές ανάγκες σε τοπικό ή γενικότερο επίπεδο. Η σηµασία ενός έργου σε άλλα επίπεδα (π.χ., στον πολιτισµό, στην προβολή της χώρας, στην προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ.) πρέπει να τεκµηριώνεται µε στοιχεία που αποδεικνύουν τη σηµασία αυτή. Απαιτείται επίσης η συσχέτιση του υπό εξέταση έργου µε άλλα υφιστάµενα ή προβλεπόµενα στην περιοχή και η τεκµηρίωση της επίδρασής τους σε αυτά. Πρέπει να σηµειωθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η σηµασία ενός έργου δεν µπορεί να αποτιµηθεί οικονοµικά, όπως όταν αποσκοπεί στην προστασία της 20

21 ανθρώπινης ζωής, στην πρόληψη ατυχηµάτων ή στην προστασία σηµαντικών µνηµείων. Στις περιπτώσεις αυτές η οικονοµική αξιολόγηση περιορίζεται στο συγκριτικό κόστος των διαφόρων εφικτών εναλλακτικών λύσεων ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Η θέση και το είδος των έργων πρέπει να επιλέγονται µεταξύ των εφικτών εναλλακτικών λύσεων. Η ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση των σχετικών µε την προστασία του περιβάλλοντος αδειών και ότι το έργο που προωθείται για υλοποίηση αποτελεί τη βέλτιστη περιβαλλοντικά εναλλακτική λύση. Ως εφικτές εναλλακτικές λύσεις θεωρούνται αυτές οι οποίες εξασφαλίζουν το ίδιο µε το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα σε διαφορετική θέση και µε διαφορετικές τεχνολογίες. Για τους λόγους αυτούς απαιτείται η παρουσίαση των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν και η αιτιολόγηση της τελικής επιλογής. Η περιγραφή των διαφόρων εναλλακτικών λύσεων πρέπει να αναφέρει τα ποσοτικά στοιχεία, τα οποία επιτρέπουν συγκρίσεις για τις διαφορετικές θέσεις, το είδος, το µέγεθος, τις διαδικασίες κατασκευής, τον τρόπο λειτουργίας και τους παράγοντες που προκαλούν αλλοιώσεις στο περιβάλλον. Η σύγκριση των εναλλακτικών λύσεων πρέπει να βασίζεται σε ισοζύγια οφέλους-βλάβης από τα οποία να προκύπτει ότι η λύση που προκρίνεται εξασφαλίζει τη µικρότερη βλάβη στο περιβάλλον και το µεγαλύτερο συγκριτικά οικονοµικό, κοινωνικό κ.λπ. όφελος. 21

22 22 3. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Για την κατανόηση του περιβάλλοντος, της δυναµικής του και των απαιτήσεων για την προστασία του, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η κατανόηση των µηχανισµών δη- µιουργίας και εξέλιξής του. Το περιβάλλον διαµορφώνεται από ύλη (µάζα και ενέργεια), η οποία συγκροτείται σε περισσότερο ή λιγότερο σύνθετα επίπεδα οργάνωσης. Η συγκρότηση της ύλης δηµιουργεί νέες ιδιότητες στα επιµέρους οργανωµένα σύνολα, οι οποίες είναι διαφορετικές από αυτές των επιµέρους συστατικών τους. Όλα τα επιµέρους οργανωµένα σύνολα αποτελούν τους συντελεστές του περιβάλλοντος και βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση µεταξύ τους. Έκφραση της συγκρότησης της οργανωµένης ύλης και των ανταλλαγών της είναι και τα έµβια (οργανισµοί), στα οποία περιλαµβάνεται και ο άνθρωπος. Η ζωή, όπως και όλα τα άλλα φαινόµενα στον πλανήτη µας, οφείλεται στις ενδογενείς ιδιότητες της ύλης. Συγκροτείται ως ένα πολύπλοκο σύστηµα σχέσεων και αλληλεξαρτήσεων ανταλλαγών ύλης (µάζας και ενέργειας), οι οποίες επιτελούνται στους γεωλογικούς, φυσικοχηµικούς και βιολογικούς κύκλους (π.χ., κύκλοι του νερού, του αζώτου, του άνθρακα κ.λπ.). Η δηµιουργία της ζωής σχετίζεται µε τις διεργασίες οι οποίες διαµόρφωσαν τη σηµερινή µορφή του πλανήτη µας. Από ραδιοχρονολογήσεις η ηλικία της Γης και του ηλιακού µας συστήµατος ανέρχεται σε 4,6 δισεκατοµµύρια έτη. Η ατµόσφαιρα δηµιουργήθηκε πριν από 4 δισεκατοµ- µύρια έτη όταν στερεοποιήθηκε η επιφάνεια του πλανήτη µας και η αρχαϊκή ατµόσφαιρα ήταν αναγωγική, δηλαδή στη σύνθεσή της επικρατούσαν τα χηµικά στοιχεία και οι ενώσεις, η δοµή των οποίων τα καθιστούσε δέκτες ηλεκτρονίων. Η ατµόσφαιρα αυτή περιείχε κυρίως υδρογόνο, διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο, αµµωνία, υδροκυάνιο,

23 υδρόθειο, υδρατµούς και σκόνες ενώ δεν υπήρχε ελεύθερο οξυγόνο. Στις συνθήκες αυτές η ηλιακή ακτινοβολία προσέπιπτε ελεύθερα στην επιφάνεια της Γης γιατί δεν υπήρχε η ζώνη όζοντος που περιβάλλει σήµερα τον πλανήτη µας, η οποία συγκρατεί µέρος των ακτινοβολιών που καταλήγουν στο επίπεδο του εδάφους. Στη Γη προσέπιπταν επίσης πρωτόνια από τον Ήλιο και άφθονη κοσµική ακτινοβολία. Υπήρχε ακόµα θερµό µάγµα στην επιφάνεια της Γης και µέταλλα, όπως ο σίδηρος και το κοβάλτιο. Την ίδια περίοδο, παράλληλα µε τη σταδιακή ψύξη του φλοιού της γης, συµπυκνώθηκαν οι υδρατµοί και το νερό σωρεύτηκε στις κοιλότητες της επιφάνειας σχηµατίζοντας τους ωκεανούς και τον κύκλο του νερού. Ταυτόχρονα δη- µιουργήθηκαν και ανόργανα οξέα, η παρουσία των οποίων συνέβαλε στη διάβρωση των γεωλογικών σχηµατισµών, στη δηµιουργία εδάφους και στον εµπλουτισµό των υδάτων µε ανθρακικά άλατα. Οι συνθήκες αυτές διήρκεσαν περίπου 500 εκατοµµύρια χρόνια και συνετέλεσαν ώστε τα µόρια των ανόργανων ενώσεων να αρχίσουν να αντιδρούν µεταξύ τους, σχηµατίζοντας αρχικά µίγµατα απλών σχετικά οργανικών ενώσεων, τα οποία συσσωρεύονταν κυρίως στο νερό. Οι απλές αυτές οργανικές ενώσεις πάλι αντιδρώντας µεταξύ τους δηµιούργησαν πιο πολύπλοκες. Τα φυσικοχηµικά χαρακτηριστικά των ενώσεων αυτών προκάλεσαν διεργασίες, οι οποίες οδηγούσαν στην αναπαραγωγή κάποιων µεγαλοµορίων µε συγκεκριµένη σύσταση. Τέτοια µεγαλοµόρια είναι πηλοί, στην επιφάνεια των οποίων διατάσσονταν ηλεκτρικά φορτία, τα οποία συντελούν στη σύνθεση νέων στρωµάτων πηλού, µε όµοια κατανοµή ηλεκτρικών φορτίων και µε ίδιες ιδιότητες. Η συνένωση των ουσιών αυτών δηµιούργησε µορφώ- µατα που περιείχαν πιο σύνθετες ενώσεις, όπως το ριβονουκλεϊκό οξύ (RNA). Οι ενώσεις αυτές έχουν τη δυνατό- 23

24 τητα αναπαραγωγής τους, χρησιµοποιώντας υλικά που λαµβάνουν από το περιβάλλον τους. Ακολούθησε η δηµιουργία και η επικράτηση των µεγαλοµορίων του δεσοξυριβονουκλεϊκού οξέος (DNA), οι ιδιότητες αναδιπλασιασµού του οποίου επέτρεψαν την αναπαραγωγή θυγατρικών ουσιών, µε χαρακτηριστικά όµοια µε τη µητρική ουσία. Στα µορφώµατα που προέκυψαν ε- πικράτησαν σταδιακά βελτιωµένες διεργασίες ανάπτυξης και αναπαραγωγής. Με τις φυσικοχηµικές διεργασίες που προαναφέρθηκαν συγκροτήθηκαν πολύπλοκες συνενώσεις µάζας, οι οποίες παρουσιάζουν αναπτυγµένα στάδια οργάνωσης, δηλαδή λαµβάνουν ενέργεια από το περιβάλλον, την οποία µετατρέπουν από µια µορφή σε άλλη, διατηρούν σχετικά σταθερά τα χαρακτηριστικά τους, αντιδρούν στα ερεθίσµατα, αναπαράγουν τον εαυτό τους, αναπτύσσονται, αλλάζουν και πεθαίνουν, προσαρµόζονται στο περιβάλλον και διαθέτουν στον εαυτό τους όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα παραπάνω. ηµιουργήθηκαν δηλαδή οι ζωντανοί οργανισµοί, µε µηχανισµούς, οι οποίοι βασίζονται στις ιδιότητες της ύλης και ερµηνεύονται µε τους γνωστούς νόµους της φυσικής και της χηµείας. Οι πρώτοι µε σχετικά σύνθετη δοµή οργανισµοί ήταν µονοκύτταροι, κατανάλωναν οργανικά µόρια και για την επιβίωσή τους δεν χρησιµοποιούσαν ελεύθερο οξυγόνο (αναερόβιοι οργανισµοί). Σταδιακά δηµιουργήθηκαν πιο σύνθετοι οργανισµοί, οι οποίοι είχαν την ικανότητα να αξιοποιούν την ηλιακή ακτινοβολία για να δηµιουργήσουν τις οργανικές ενώσεις από τις οποίες αποτελούνταν και µε τις οποίες διατηρούνταν στη ζωή και αναπαράγονταν (φωτοσυνθέτοντα βακτήρια). Τα βακτήρια αυτά άρχισαν να µετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε χηµική, µε διεργασίες οι οποίες προκάλεσαν τη µετατροπή του αναγωγικού περιβάλλοντος σε οξειδωτικό, δηλαδή σε περιβάλλον το οποίο χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ουσιών που λειτουργούν ως δότες ηλεκτρονίων. 24

25 Τα πρώτα ίχνη της ζωής είναι απολιθώµατα µονοκύτταρων οργανισµών (φωτοσυνθέτοντα κυανοβακτήρια). Βρέθηκαν στη Νότια Αφρική και η ηλικία τους ανάγεται πριν από 3,5 δισεκατοµµύρια έτη. Από τις παλαιοντολογικές ενδείξεις προκύπτει ότι η έντονη παρουσία οξυγόνου άρχισε περίπου πριν από 2,2 έως 1,9 δισεκατοµµύρια έτη οπότε εµφανίζονται και οι πρώτοι αερόβιοι οργανισµοί. Πριν από 1,5-1,4 δισεκατοµµύρια έτη εµφανίστηκαν (µε τη µορφή των χλωροφύτων) και οργανισµοί µε διακεκρι- µένο κυτταρικό πυρήνα (ευκαρυωτικοί οργανισµοί), η εµφάνιση των οποίων επιτάχυνε την εξέλιξη, διότι χαρακτηριστικό γνώρισµα των οργανισµών αυτών είναι η διάκριση των ατόµων σε διαφορετικά φύλα (π.χ., αρσενικό και θηλυκό), τα οποία επιτρέπουν τον εγγενή πολλαπλασιασµό, δηλαδή τη δηµιουργία γενετικού υλικού που προέρχεται από τη συµµετοχή και των δύο φύλων. Μετά τους µονοκύτταρους οργανισµούς δηµιουργήθηκαν οι πολυκύτταροι, η δηµιουργία των οποίων προέρχεται από µορφώµατα που προέκυψαν από τη συνένωση κυττάρων. Στα µορφώµατα αυτά τα κύτταρα που τα συγκροτούσαν άρχισαν σταδιακά να διαφοροποιούνται. Η διαφοροποίηση προκλήθηκε προκειµένου τα επιµέρους κύτταρα να εκτελούν συγκεκριµένες λειτουργίες, επωφελείς τόσο για τα ίδια όσο και για το µόρφωµα. Οι εξειδικεύσεις αυτές δηµιούργησαν τους ιστούς, οι ιστοί τα όργανα και η εξέλιξη των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων τους ανώτερους οργανισµούς. Η εξέλιξη των εµβίων επιτεύχθηκε µε µεταφορές γενετικού και κυτταρικού υλικού από γενεά σε γενεά. Πρόκειται για µια διαδικασία σύνθεσης των οργανισµών µε υλικά που λαµβάνουν από το περιβάλλον τους. Οι µεταβολές των υλικών από τα οποία συντίθενται τα έµβια και οι διαδικασίες σύνθεσής τους προκαλούν αλλαγές στο γενετικό υλικό (µεταλλάξεις). Οι αλλαγές αυτές 25

Εισαγωγή KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3

Εισαγωγή KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3 Εισαγωγή... 1 KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3 1.1 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων... 4 1.2 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή

Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων 1. Εισαγωγή Για την επιτυχή εφαρµογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης, είναι απαραίτητο αφενός µεν να εξετασθεί ένας ικανός και αναγκαίος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ 1.2 ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΡΓΟΥ 1.3 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΕΡΓΟΥ 1.4 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΡΓΟΥ 1.5 ΦΟΡΕΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 1.6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Γενικά περί ατµόσφαιρας Τι είναι η ατµόσφαιρα; Ένα λεπτό στρώµα αέρα που περιβάλει τη γη Η ατµόσφαιρα είναι το αποτέλεσµα των διαχρονικών φυσικών, χηµικών και βιολογικών αλληλεπιδράσεων του

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ *Φέρουσα χωρητικότητα Ο μέγιστος αριθμός ατόμων ενός είδους που μπορεί να υποστηρίζεται από ένα δεδομένο οικοσύστημα. Ο προσδιορισμός της για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ - ΚΛΙΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ και ΚΛΙΜΑ ΕΛΛΑ ΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ - ΚΛΙΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ και ΚΛΙΜΑ ΕΛΛΑ ΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ - ΚΛΙΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ και ΚΛΙΜΑ ΕΛΛΑ ΟΣ ύο Μέρη Γενική Κλιµατολογία-Κλίµα Μεσογείου Κλίµα Ελλάδος ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ & ΚΛΙΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ιδάσκων Χρήστος Μπαλαφούτης Καθηγητής Τοµέα Μετεωρολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ. Γιώργος Βαβίζος Βιολόγος Eco-Consultants S.A.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ. Γιώργος Βαβίζος Βιολόγος Eco-Consultants S.A. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Γιώργος Βαβίζος Βιολόγος Eco-Consultants S.A. 1 Εισαγωγή Η εισήγηση αυτή αποσκοπεί: Στον εντοπισμό της αξιοπιστίας των νομοθετημένων τεχνικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΜΠΕ. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή

Περιεχόμενα ΜΠΕ. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή Περιεχόμενα ΜΠΕ Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Γενικά στοιχεία σχετικά με τα περιεχόμενα κάθε Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ανεξάρτητα από το είδος του έργου ή της δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή

Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ειδικές περιπτώσεις περιβαλλοντικών μελετών: - Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ:

4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: 4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: Με ποιους τρόπους συμβάλει ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτιρίων, στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων. Ομάδα Εργασίας : Αλεξόπουλος Πέτρος, Δημαρά Κατερίνα, Καλεμάκη

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 4: Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) - ΙI

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 4: Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) - ΙI Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 4: Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) - ΙI Καθηγητής Α. Κούγκολος Δρ Στ. Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο που επηρεάζει τις κοινωνίες από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ ΘΕΜΑ:

Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ ΘΕΜΑ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΥΔΑΤΩΝ Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ ΘΕΜΑ: «Περιεχόμενο φακέλου για την εφαρμογή του άρθρου 7 της Κ.Υ.Α. 20488/10 (ΦΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών

Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών Εισαγωγή Στην εργασία μας, θα μιλήσουμε για την προέλευση και την εξέλιξη των οργανισμών. Δηλαδή θα εξηγήσουμε το φαινόμενο της δημιουργίας του κόσμου, αλληλένδετα και

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ. Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ. Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου Στην επιστήμη της βιολογίας, με τον όρο εξέλιξη εννοείται η αλλαγή στις ιδιότητες ενός πληθυσμού οργανισμών στο πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Μ.Π.Ε. ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ. ΑΓΡΙΝΙΟ ΜΑΡΤΙΟΣ 2006 Οι προτεινόµενοι περιβαλλοντικοί όροι του Τεχνικού Επιµελητηρίου Νοµού Αιτωλοακαρνανίας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη MEMO/07/499 Βρυξέλλες, 26 Νοεµβρίου 2007 Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-2013: Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη 1. Επιχειρησιακό πρόγραµµα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» 2007-2013: πρόγραµµα στο

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια προβλήµατα Αιτίες της περιβαλλοντικής καταστροφής Λύσεις Τι γίνεται στην Ελλάδα; Ορισµοί Πρόβληµα: Απώλεια βιοποικιλότητας Περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτες ύλες. Πιθανοί κίνδυνοι σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Καθορισµός πιθανότητας επιβίωσης µικροοργανισµών. Εκτίµηση επικινδυνότητας

Πρώτες ύλες. Πιθανοί κίνδυνοι σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Καθορισµός πιθανότητας επιβίωσης µικροοργανισµών. Εκτίµηση επικινδυνότητας 1 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ HACCP Αρχή 1η: Προσδιορισµός των πιθανών κινδύνων που σχετίζονται µε την παραγωγή τροφίµων σε όλα τα στάδια, από την ανάπτυξη και τη συγκοµιδή των πρώτων υλών, την παραγωγική διαδικασία, την

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ.

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. 4-18/3/2019 2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εκπαίδευση και περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Θ. Δ. Ζάγκα Καθηγητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Τομέας Δασικής Παραγωγής-Προστασίας Δασών-

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ εκπόνηση μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεθοδολογία, σύνταξη, αξιολόγηση

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ εκπόνηση μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεθοδολογία, σύνταξη, αξιολόγηση ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ εκπόνηση μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεθοδολογία, σύνταξη, αξιολόγηση ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Εισηγητές : Βασιλική Σπ. Γεμενή Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Δ.Π.Θ Θεόδωρος Γ. Μπιτσόλας Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Π.Δ.Μ Λάρισα 2013 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΑΠΕ 2. Ηλιακή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Οι επιμέρους μελέτες ανέδειξαν τον πλούτο των φυσικών πόρων που διαθέτει η χώρα μας αλλά και τους κινδύνους που απειλούν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ Δευτέρα, 20 Μαΐου 2013

ΘΕΜΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ Δευτέρα, 20 Μαΐου 2013 Αθήνα, 20/5/2013 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Σας αποστέλλουμε τις προτεινόμενες απαντήσεις που αφορούν τα θέματα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ημερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Ομάδας Β ). Η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης 1 ΘΕΜΑ Α ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 ευτέρα έρα, 20 Μα ου 2013 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

Ταδάσηκαλύπτουντοένατρίτοτουεδάφους της γης. Σχηµατίστηκαν πριν από 350 εκατοµµύρια χρόνια ως διαρκής µορφή βλάστησης µε πλούσια παραγωγή βιοµάζας

Ταδάσηκαλύπτουντοένατρίτοτουεδάφους της γης. Σχηµατίστηκαν πριν από 350 εκατοµµύρια χρόνια ως διαρκής µορφή βλάστησης µε πλούσια παραγωγή βιοµάζας Οικονομικές βάσεις της Δασικής Διαχειριστικής Ταδάσηκαλύπτουντοένατρίτοτουεδάφους της γης. Σχηµατίστηκαν πριν από 350 εκατοµµύρια χρόνια ως διαρκής µορφή βλάστησης µε πλούσια παραγωγή βιοµάζας και είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΑΛΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΑΛΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 Β 2 Α 3 Α 4 Β 5 Β 6 Α 7 Α 8 Β Β2. Σελ. 18 Σχολικού βιβλίου Το γενετικό

Διαβάστε περισσότερα

Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Οµάδας Β ).

Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Οµάδας Β ). Αθήνα, 20/5/2013 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Οµάδας Β ). Η

Διαβάστε περισσότερα

επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Αέριες Εκποµπές Εκποµπές οσµών

επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Αέριες Εκποµπές Εκποµπές οσµών ΠΕΡΙΛΗΨΗ Για την επιτυχή εφαρµογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης, είναι απαραίτητο αφενός µεν να εξετασθεί ένας ικανός και αναγκαίος αριθµός κριτηρίων που θα δίνουν µία αντιπροσωπευτική και πλήρη εικόνα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. Εισαγωγικές Έννοιες -- ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. Εισαγωγικές Έννοιες -- ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Εισαγωγικές Έννοιες -- ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ Η «οικολογική» προσέγγιση του περιβάλλοντος Περιβάλλον: ταυτίζεται με την έννοια του οικοσυστήματος ή με την Οικόσφαιρα Περιβάλλον:

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Επιστήμη

Περιβαλλοντική Επιστήμη Περιβαλλοντική Επιστήμη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μέρος 1ο Αικατερίνη Ι. Χαραλάμπους, Καθηγήτρια ΕΜΠ Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου

Διαβάστε περισσότερα

IZHMATA -ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΡΑΓΜΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΙΖΗΜΑΤΩΝ ΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΜΗ

IZHMATA -ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΡΑΓΜΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΙΖΗΜΑΤΩΝ ΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΜΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΦΡΑΓΜΑ ΟΥΤΕ ΣΤΑΓΟΝΑ ΝΕΡΟΥ ΝΑ ΧΑΝΕΤΑΙ ΤΟΜΗ ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ (ΠΡΟΦΡΑΓΜΑ) ΓΙΑ Πρόφραγµα Εκσκαφή 1. ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ 2. ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΖΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κωνσταντίνος Ρίζος Γιάννης Ρουμπάνης Βιοτεχνολογία με την ευρεία έννοια είναι η χρήση ζωντανών

Διαβάστε περισσότερα

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία.

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία. 7. Βιοτεχνολογία Εισαγωγή Τι είναι η Βιοτεχνολογία; Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό επιστήμης και τεχνολογίας. Ειδικότερα εφαρμόζει τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί για τις βιολογικές λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 ΠΟΡΟΙ Π.Π 2014-2020 ΕΠ - ΥΜΕ - ΠΕΡΑΑ (ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ) ΤΑΜΕΙΟ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΠΟΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕ ΠΕΠ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Γεωγραφία Β γυμνασίου: Η Ευρώπη στον κόσμο. 1η Ενότητα: Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες Δείκτες επιτυχίας: Δείκτες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 7. ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ Αθήνα, 30 / 03 /2017 Αρ. πρωτ.: ΔΝΣγ /οικ.23608/φ.εγκυκλ.

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 7. ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ Αθήνα, 30 / 03 /2017 Αρ. πρωτ.: ΔΝΣγ /οικ.23608/φ.εγκυκλ. 1 ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 7 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ & ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Δ/ΝΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΣΥΝΤ/ΣΜΟΥ & ΚΑΛΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣΗΣ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ Αθήνα, 30 /

Διαβάστε περισσότερα

Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων.

Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων. Αθήνα, 23/5/2012 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων. Η Επιτροπή Παιδείας της

Διαβάστε περισσότερα

Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και

Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και αυτοοργανώνεται! 1 Κάθε πολύπλοκο σύστημα το προσεγγίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

(Σανταµούρης Μ., 2006).

(Σανταµούρης Μ., 2006). Β. ΠΗΓΕΣ ΙΟΞΕΙ ΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO 2 ) Οι πιο σηµαντικές πηγές διοξειδίου προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίµων και την δαπάνη ενέργειας γενικότερα. Οι δύο προεκτάσεις της ανθρώπινης ζωής που είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη Βασικός-αναντικατάστατος παράγοντας της ζωής κάθε μορφής και κάθε επιπέδου Συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση των κλιματολογικών συνθηκών Η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενότητα 9: Υγρά αστικά απόβλητα Διάθεση λυμάτων στο έδαφος (φυσικά συστήματα επεξεργασίας) (Μέρος 1 ο ) Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥΣ Ενότητα 1.1 Σκοπός Σκοπός του Κεφαλαίου είναι να εισάγει τους μαθητές στον Αυτοματισμό, δηλαδή στο πεδίο της επιστήμης και της τεχνολογίας που ασχολείται με την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ 2012-2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2 Ω/εβδοµάδα ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Γεωγραφικές συντεταγµένες ( Ω 2) Παιχνίδια µε τις γεωγραφικές συντεταγµένες Η χρήση των χαρτών

Διαβάστε περισσότερα

έ ό ή ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

έ ό ή ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Η βιοποικιλότητα είναι γύρω μας, παντού. «Όλα τα είδη προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο. Κάποια αποκλίνουν και δημιουργούν νέα είδη. Οι αποκλίσεις γίνονται μέσω τηςδιεργασίαςτηςφυσικήςεπιλογήςσύμφωναμετηνοποίαένας

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη ιάθεση Επεξεργασµένων Υγρών Αποβλήτων στο Υπέδαφος

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη ιάθεση Επεξεργασµένων Υγρών Αποβλήτων στο Υπέδαφος Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη ιάθεση Επεξεργασµένων Υγρών Αποβλήτων στο Υπέδαφος Μαρία Π. Παπαδοπούλου ρ. Πολιτικός Μηχανικός Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης Πολυτεχνειούπολη, 73100,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) 2013

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) 2013 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑ. ιαµόρφωση των κλιµατικών συνθηκών

ΚΛΙΜΑ. ιαµόρφωση των κλιµατικών συνθηκών ΚΛΙΜΑ ιαµόρφωση των κλιµατικών συνθηκών ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Κλίµα Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γνώση του κλίµατος που επικρατεί σε κάθε περιοχή, για τη ζωή του ανθρώπου και τις καλλιέργειες. Εξίσου

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΘΗΝΑ 2000 2 Οµάδα σύνταξης Συντονίστρια: ρ. Μουτζούρη-Μανούσου

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr Προστατεύει το υδάτινο περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Το ΕΠΠΕΡΑΑ προστατεύει το Υδάτινο περιβάλλον βελτιώνει την Ποιότητα της Ζωής μας Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. β Α4. γ Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α Β2. Ρύπανση είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 23 04 2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΠΕΡΑΑ «Το

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 23 MAΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 23 MAΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 23 MAΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 Κυριακή 18 Μαρτίου 2012, ώρα 11:00 ενδροφύτευση - Τριάδι Θέρµης ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012, ώρα 18:00 ΚΤΙΡΙΟ ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ - Αίθουσα Τελετών Σχολή ασολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (2 Ο κεφάλαιο) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Ζουμπούλης Αναστάσιος

Ζουμπούλης Αναστάσιος ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΦΩΣΦΟΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΡΟΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ PhoReSE Ζουμπούλης Αναστάσιος Καθηγητής Περιβαλλοντικής Χημείας και Χημικής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Β Β1. Τι ονομάζεται ομοιόσταση (μονάδες 2) και ποιους ομοιoστατικούς μηχανισμούς γνωρίζετε στον ανθρώπινο οργανισμό (μονάδες 5); Μονάδες 7

ΘΕΜΑ Β Β1. Τι ονομάζεται ομοιόσταση (μονάδες 2) και ποιους ομοιoστατικούς μηχανισμούς γνωρίζετε στον ανθρώπινο οργανισμό (μονάδες 5); Μονάδες 7 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 20 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α

Διαβάστε περισσότερα

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ I Διδάσκων: Δρ. Κ. Αραβώσης Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Σοφοκλής Λογιάδης Τι ειναι ρυπανση του νερου -ορισμος Το νερό είναι η πηγή ζωής στον πλανήτη μας. Περίπου το 70% της επιφάνειας του σκεπάζεται με νερό. Από το συνολικό διαθέσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά

Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ Λ (ΘΕΡΙΝΑ) 04 02-2018 Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Για την κατάταξη των αλεπούδων σε είδη εφαρμόζεται:

Διαβάστε περισσότερα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα Προστατεύει από τα Απόβλητα Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ ενισχύει την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων βελτιώνει την Ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 7: Στρατηγική ΜΠΕ Καθηγητής Α. Κούγκολος Δρ Στ. Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Τι ξέρει ένας Μηχανικός Περιβάλλοντος;

Τι ξέρει ένας Μηχανικός Περιβάλλοντος; Τι ξέρει ένας Μηχανικός Περιβάλλοντος; Η Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος είναι συνδυασμός των εξής επιστημονικών πεδίων: Πολιτικών Μηχανικών (Τομέας Υδραυλικής) Χημικών Μηχανικών (Φαινόμενα Μεταφοράς,

Διαβάστε περισσότερα

γραπτή εξέταση στo μάθημα ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ' ΛΥΚΕΙΟΥ

γραπτή εξέταση στo μάθημα ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ' ΛΥΚΕΙΟΥ 3η εξεταστική περίοδος από 29/03/15 έως 19/04/15 γραπτή εξέταση στo μάθημα ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ' ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Θ Ε Μ Α A 1. Να επιλέξετε τη σωστή

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν 7. Επαναχρησιμοποίηση νερού στο δήμο μας! Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν επεξεργασία πριν την επανάχρησή τους. Ο βαθμός επεξεργασίας εξαρτάται από την χρήση για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ INTERREG IIIA / PHARE CBC ΕΛΛΑΔΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ: ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ Καθηγητής Βασίλειος A. Τσιχριντζής Διευθυντής, Εργαστήριο Οικολογικής Μηχανικής και Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον

Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Επιλέξετε τη σωστή από τις παρακάτω προτάσεις, θέτοντάς την σε κύκλο. 1. Το περιβάλλον γίνεται ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ α) όταν µέσα

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον ως σύστηµα

Το περιβάλλον ως σύστηµα Το περιβάλλον ως σύστηµα Σύστηµα : ηιδέατουστηθεώρησητουκόσµου Το σύστηµα αποτελεί θεµελιώδη έννοια γύρω από την οποία οργανώνεται ο τρόπος θεώρησης του κόσµου και των φαινοµένων που συντελούνται µέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (Τεχνολογική Κατεύθυνση)

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Μ.Β.Ε. Μ.Π.Ε. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΑΜΑ Ν. ΕΒΡΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Μ.Β.Ε. Μ.Π.Ε. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΑΜΑ Ν. ΕΒΡΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 01. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 02. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 03. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 04. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΘΕΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Χ. ΓΑΛΑΖΟΥΛΑΣ: ΓΕΩΛΟΓΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική Δρίτσα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

Διαβάστε περισσότερα