Πίλαθαο Πηλάθσλ... 5 Πίλαθαο Γηαγξακκάησλ... 7 Πίλαθαο Δηθόλσλ... 9 Πεξίιεςε Abstract Κεθάιαην 1: Δηζαγσγή... 13

Transcript

1 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ Πίλαθαο Πηλάθσλ... 5 Πίλαθαο Γηαγξακκάησλ... 7 Πίλαθαο Δηθόλσλ... 9 Πεξίιεςε Abstract Κεθάιαην 1: Δηζαγσγή Θαλάςςια διακίνθςθ χφδθν υγρϊν φορτίων Ιςτορικό ανάκεςθσ τόχοσ και αντικείμενο Μεκοδολογία Δομι και περιεχόμενο τθσ Διπλωματικισ Εργαςίασ Κεθάιαην 2: Σα ρύδελ πγξά θνξηία Αργό Πετρζλαιο Προζλευςθ και εξαγωγι πετρελαίου Μεταφορά αργοφ πετρελαίου Σα πλοία μεταφοράσ του αργοφ πετρελαίου Προϊόντα πετρελαίου Παραγόμενα προϊόντα Μεταφορζσ προϊόντων πετρελαίου Ειδικά υγρά φορτία Κριεηϊτο Μελάςεσ Φυτικά και ηωικά λάδια Καουτςοφκ Τγρά χθμικά φορτία Χειριςμόσ χθμικϊν φορτίων Τγροποιθμζνα αζρια Ειςαγωγι Μζκοδοι μεταφοράσ υγροποιθμζνων αερίων Δεξαμενζσ φορτίου και εξοπλιςμόσ φγκριςθ κινδφνων μεταφοράσ υγραερίων και πετρελαίων

2 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Κεθάιαην 3: Παγθόζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθόηεξσλ ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Παγκόςμιο περιβάλλον διακίνθςθσ πετρελαίου Ειςαγωγι Ανάλυςθ παραγωγισ κατανάλωςθσ του πετρελαίου Χϊρεσ - Εξαγωγείσ πετρελαίου Χϊρεσ - Ειςαγωγείσ πετρελαίου Χωρθτικότθτα και αξιοποίθςθ διυλιςτθρίων Αλυςίδασ παραγωγισ πετρελαίου Κόςτοσ αλυςίδασ παραγωγισ Παράγοντεσ που επθρεάηουν τισ διεκνείσ τιμζσ αργοφ Παγκόςμιο περιβάλλον διακίνθςθσ φυςικοφ αερίου Η ηιτθςθ για φυςικό αζριο Ανάλυςθ παραγωγισ κατανάλωςθσ του φυςικοφ αερίου Χϊρεσ - Εξαγωγείσ Φυςικοφ Αερίου Χϊρεσ - Ειςαγωγείσ Φυςικοφ Αερίου Αλυςίδα παραγωγισ του LNG Κόςτοσ αλυςίδασ παραγωγισ Κεθάιαην 4: Σύπνη δεμακελνπινίσλ Πρόςφατο ιςτορικό Σεχνικά χαρακτθριςτικά δεξαμενόπλοιων Κατθγοριοποίθςθ πλοίων μεταφοράσ χφδθν υγρϊν φορτίων Διάκριςθ με βάςθ τθν χωρθτικότθτα Διάκριςθ με βάςθ το είδοσ του μεταφερόμενου υγροφ φορτίου Δεξαμενόπλοιο - Πετρελαιοφόρο Δεξαμενόπλοιο Γενικισ Χριςθσ Δεξαμενόπλοιο Προϊόντων Πετρελαίου Δεξαμενόπλοιο οινοφόρο Δεξαμενόπλοιο χθμικϊν προϊόντων Δεξαμενόπλοιο - Τγραεριοφόρο Κεθάιαην 5: Ληκεληθνί ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο πγξώλ θνξηίσλ Γενικά χαρακτθριςτικά των κλαςςικϊν λιμενικϊν τερματικϊν ςτακμϊν Οι τερματικοί ςτακμοί διαχείριςθσ του αργοφ πετρελαίου φνδεςθ με τισ γραμμζσ φορτίου ξθράσ

3 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Σερματικοί ςτακμοί μακριά από τθν ακτι, ςτθν ανοιχτι κάλαςςα (Open sea facilities-off shore terminals) Οι τερματικοί ςτακμοί διαχείριςθσ των υγροποιθμζνων αερίων Οι διαδικαςίεσ διαχείριςθσ του φορτίου Σα ςυςτιματα χειριςμοφ του φορτίου Η αποκικευςθ Οι εγκαταςτάςεισ επαναφοράσ του LNG ςε αζρια μορφι Οι τερματικοί ςτακμοί διαχείριςθσ των ειδικϊν υγρϊν φορτίων Σερματικόσ διαχείριςθσ προϊόντων πετρελαίου τθσ JETOIL ςτο Καλοχϊρι Θεσ/νικθσ (Case Study) Παράκτιοσ τερματικόσ ςτακμόσ Χερςαίοσ τερματικόσ ςτακμόσ Κεθάιαην 6: Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθόξησζεο πγξώλ ρύδελ θνξηίσλ Φόρτωςθ υγρϊν χφδθν φορτίων Εκφόρτωςθ υγρϊν φορτίων Μετάγγιςθ χφδθν υγρϊν φορτίων Ερματιςμόσ Κεθάιαην 7: Οηθνλνκηθή ζεώξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Η αγορά των πλοίων μεταφοράσ χφδθν υγρϊν φορτίων Σα ναυπθγεία καταςκευισ πλοίων μεταφοράσ χφδθν υγρϊν φορτίων Η αγορά των δεξαμενοπλοίων αργοφ πετρελαίου Ναφλωςθ των δεξαμενοπλοίων Ναυλοδείκτεσ χφδθν υγρϊν φορτίων Άλλοι ναυλοδείκτεσ Χφδθν Τγρϊν Φορτίων Οι τιμζσ ναφλωςθσ των δεξαμενόπλοιων Η αγορά των πλοίων μεταφοράσ προϊόντων πετρελαίου Η αγορά των δεξαμενοπλοίων μεταφοράσ χθμικϊν προϊόντων Η αγορά των LPG Η αγορά των LΝG Η αγορά των μεταχειριςμζνων δεξαμενόπλοιων Η αγορά διάλυςθσ των δεξαμενοπλοίων Κεθάιαην 8: Καλνληζκνί αζθαιείαο θαηά ηελ κεηαθνξά ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ

4 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ 8.1 Ιςτορικό εξζλιξθσ Διεκνϊν κανονιςμϊν αςφαλείασ για τθ μεταφορά υγροφ φορτίου Ιςτορικό εξζλιξθσ τθσ τυπολογίασ των πλοίων μεταφοράσ υγροφ φορτίου Κανονιςμοί και ειδικζσ ςυνκικεσ που επθρεάηουν τθν καταςκευι και λειτουργία των πλοίων υγροφ φορτίου Κανονιςμοί για τθν καταςκευι και λειτουργία πλοίων που μεταφζρουν επικίνδυνα υγρά χφδθν Κϊδικασ για τθν καταςκευι και τον εξοπλιςμό πλοίων που μεταφζρουν επικίνδυνα χθμικά χφδθν (BCH CODE) Κανονιςμοί για τθν καταςκευι και λειτουργία πλοίων που μεταφζρουν χφδθν υγροποιθμζνα αζρια Κεθάιαην 9: πκπεξάζκαηα Βηβιηνγξαθία

5 Πίλαθαο Πηλάθσλ Πίλαθαο Πηλάθσλ Πίλαθαο 1: Παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα εκεξεζίσο( ), Πίλαθαο 2: Παγθφζκηα εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε ρηι. βαξέιηα ( ) Πίλαθαο 3: Παγθφζκηα εκεξήζηα θαηαλάισζε πεηξειαίνπ ζε ρηι. βαξέιηα ( ), Πίλαθαο 4: πλνιηθή παγθφζκηα εκεξήζηα δήηεζε πεηξειαίνπ ζε εθαη. βαξέιηα ( ) Πίλαθαο 5: Δμαγσγέο πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα αλά εκέξα ( ) Πίλαθαο 6: Δηζαγσγέο πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα αλά εκέξα ( ) Πίλαθαο 7: Δηζαγσγέο θαη εμαγσγέο πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα αλά εκέξα ( ) Πίλαθαο 8: Υσξεηηθφηεηα δηπιηζηεξίσλ αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή ζε ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα ( ) Πίλαθαο 9: Κφζηνο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζε ζρέζε κε ην είδνο ηνπ θνηηάζκαηνο (2008) Πίλαθαο 10: Κφζηνο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζε θάζε ζηάδην ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο (2007) Πίλαθαο 11: πκβνιή ηνπ θάζε ζηαδίνπ ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ ηειηθή ηηκή (2007) Πίλαθαο 12: Κφζηνο εμνπιηζκνχ γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο εμφξπμεο πεηξειαίνπ ζηηο ΗΠΑ (2010) Πίλαθαο 13: Λεηηνπξγηθά θφζηε γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο εμφξπμεο πεηξειαίνπ ζηηο ΗΠΑ (2010) Πίλαθαο 14: Κφζηνο λαπηηθψλ θαπζίκσλ αλά κεηξηθφ ηφλν ( ) Πίλαθαο 15: Σηκέο δεηθηψλ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ).. 67 Πίλαθαο 16: Παγθφζκηα παξαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ ζε δηο κ 3 ( )] Πίλαθαο 17: Παγθφζκηα θαηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ ζε δηο κ 3 ( ) Πίλαθαο 18: εκαληηθφηεξεο ρψξεο εμαγσγήο LNG ζε δηο κ 3 (2010) Πίλαθαο 19: εκαληηθφηεξεο ρψξεο εηζαγσγήο LNG ζε δηο κ 3 (2010) Πίλαθαο 20: Πίλαθαο: Κφζηνο ησλ δηάθνξσλ ζηαδίσλ ζηελ αιπζίδα παξαγσγήο LNG απφ ηελ Ρσζία ζηελ Άπσ Αλαηνιή Πίλαθαο 21: Καηάηαμε δεμακελφπινησλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ζε DWT Πίλαθαο 22: Πίλαθαο: Απαηηνχκελν κήθνο θαη βάζνο ζέζεο παξαβνιήο αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ πινίνπ Πίλαθαο 23: Πίλαθαο: Αλαιπηηθή πεξηγξαθή δεμακελψλ εγθαηάζηαζεο JETOIL Πίλαθαο 24: Πξνζεγγηζηηθφ θφζηνο εγθαηαζηάζεσλ JETOIL Πίλαθαο 25: Δμέιημε ρσξεηηθφηεηαο δεμακελνπινίσλ πάλσ απφ dwt ζε εθαη. ( ) Πίλαθαο 26: Γηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ γηα λεφηεπθηα πινία ( ).154 Πίλαθαο 27: εκαληηθφηεξα Κηλέδηθα λαππεγεία θαη νη παξαγγειίεο ηνπο ην Πίλαθαο 28: Τπφδεηγκα γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ λαχινπ γηα κηα δηαδξνκή(2007)

6 Πίλαθαο Πηλάθσλ Πίλαθαο 29: Ύςνο εκεξήζηνπ λαχινπ γηα δεμακελφπινηα αλά δηαδξνκή ( ) Πίλαθαο 30: Ύςνο ρξνλνλαχισζεο γηα δεμακελφπινηα ( ) Πίλαθαο 31: Κφζηνο κεληαίαο λαχισζεο γηα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ Πίλαθαο 32: Κφζηνο λεφηεπθηνπ Product Carrier θαη χςνο 12κελεο λαχισζεο ( ) Πίλαθαο 33: Σηκέο πξντφλησλ πεηξειαίνπ θαη χςνο λαχισλ αλά δηαδξνκή ( ) Πίλαθαο 34: Παξαγγειίεο λεφηεπθησλ δεμακελφπινησλ LPG ( )] Πίλαθαο 35: Πίλαθαο: Σηκέο αγνξάο θαη λαχια δεμακελφπινησλ Πίλαθαο 36: Κφζηνο θαηλνχξγηνπ θαη κεηαρεηξηζκέλνπ PR carrier θαζψο θαη χςνο 12κελεο ρξνλνλαχισζεο ηνπ ( ) Πίλαθαο 37: Πίλαθαο: ηαηηζηηθά ζηνηρεία εγθαηαζηάζεσλ δηάιπζεο (2010)

7 Πίλαθαο Γηαγξακκάησλ Πίλαθαο Γηαγξακκάησλ Γηάγξακκα 1: Δμέιημε ηεο παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε εθαη. βαξέιηα εκεξεζίσο ( ), Γηάγξακκα 2: Δμέιημε ηεο παξαγσγήο αξγνχ πεηξειαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΠΔΚ ( ) Γηάγξακκα 3: πλνιηθή εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΑΑ ( ) Γηάγξακκα 4: πλνιηθή εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ Ρσζίαο ( ) Γηάγξακκα 5: πλνιηθή παγθφζκηα εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε εθαη. βαξέιηα ( ) Γηάγξακκα 6: Δμέιημε ρσξεηηθφηεηαο δηπιηζηεξίσλ αλά πεξηνρή ζε εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα( ) Γηάγξακκα 7: Δμέιημε πνζνζηνχ εθκεηάιιεπζεο ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ δηπιηζηεξίσλ ( ) Γηάγξακκα 8: Δμέιημε ηηκψλ WTI αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ) Γηάγξακκα 9: Δμέιημε ηηκψλ Brent αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ) Γηάγξακκα 10: Δμέιημε ηηκψλ Dubai αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ) Γηάγξακκα 11: χγθξηζε δεηθηψλ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη (2011), 67 Γηάγξακκα 12: Δμέιημε ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ) Γηάγξακκα 13: Παξαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ αλά πεξηνρή ζε δηο κ 3 ( Γηάγξακκα 14: Καηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ αλά πεξηνρή ζε δηο κ 3 ( ), Γηάγξακκα 15: Γηάγξακκα: Δμαγσγέο LNG αλά γεσγξαθηθή ιεθάλε ζε δηο κ 3 (2011) Γηάγξακκα 16: Δηζαγσγέο θαη εμαγσγέο LNG αλά πεξηνρή ζε δηο κ 3 (2011)] Γηάγξακκα 17: Δηζαγσγέο LNG αλά γεσγξαθηθή ιεθάλε ζε δηο κ 3 (2011) Γηάγξακκα 18: Μεηαθνξηθφ θφζηνο θπζηθνχ αεξίνπ αλάινγα κε ην κέζν κεηαθνξάο Γηάγξακκα 19: Δμέιημε ηνπ θφζηνπο ησλ δηάθνξσλ ζηαδίσλ ζηελ αιπζίδα παξαγσγήο LNG ( ) Γηάγξακκα 20: Δμέιημε ρσξεηηθφηεηαο δεμακελνπινίσλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο ζε dwt. ( ) Γηάγξακκα 21: Δμέιημε παξαγγειηψλ λεφηεπθησλ πινίσλ αλάινγα κε ην είδνο ηνπο. ( )] Γηάγξακκα 22: Γηάγξακκα 23: Γηάγξακκα: Παξαγγειίεο γηα λεφηεπθηα πινία ζε λαππεγεία ηεο Δπξψπεο, κεηξεκέλεο ζε dwt (2010) Γηάγξακκα 24: Γηάγξακκα: Παξαγγειίεο γηα λεφηεπθηα πινία ζε λαππεγεία ηνπ ππφινηπνπ θφζκνπ, κεηξεκέλεο ζε dwt (2010) Γηάγξακκα 25: Τπάξρσλ ζηφινο θαη κειινληηθέο παξαγγειίεο δεμακεφπινησλ κεηαθνξάο αξγνχ πεηξειαίνπ ζε εθαη. dwt.(2010)

8 Πίλαθαο Γηαγξακκάησλ Γηάγξακκα 26: Δμέιημε δείθηε BCTI ( ) Γηάγξακκα 27: Δμέιημε δείθηε BDTI ( ) Γηάγξακκα 28: Δμέιημε δείθηε Aframax (2011) Γηάγξακκα 29: Δμέιημε δείθηε ΒLPG ( ) Γηάγξακκα 30: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο VLCC δεμακελφπινησλ γηα 3 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα Γηάγξακκα 31: Γηάγξακκα: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο Suezmax δεμακελφπινησλ γηα 2 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα Γηάγξακκα 32: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο Aframax δεμακελφπινησλ γηα 2 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα Γηάγξακκα 33: Τθηζηάκελνο ζηφινο θαη κειινληηθέο παξαγγειίεο δεμακελφπινησλ κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ (2010) Γηάγξακκα 34: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο δεμακελφπινησλ κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ γηα 3 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα Γηάγξακκα 35: Αξηζκφο ησλ ρεκηθψλ δεμακελφπινησλ πνπ αλακέλεηαη λα παξαδνζνχλ ηα επφκελα ρξφληα. ( ) Γηάγξακκα 36:: Ύςνο ρξνλνλαχισζεο γηα LPG δεμακελφπινηα ζε ρηιηάδεο δνιάξηα αλά κ 3 ( ) Γηάγξακκα 37: Ηιηθία αξηζκφο πινίσλ θαη ρσξεηηθφηεηα πθηζηάκελνπ ζηφινπ LNG carriers (2011) Γηάγξακκα 38: Μειινληηθέο παξαδφζεηο λεφηεπθησλ πινίσλ LNG Γηάγξακκα 39: Δμέιημε ηηκήο πψιεζεο κεηαρεηξηζκέλσλ δεμακελφπινησλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο Γηάγξακκα 40: Δμέιημε ηηκψλ scrap ζε ζρέζε κε ηνλ αξηζκφ πινίσλ πνπ νδεγήζεθαλ ζε δηάιπζε.( )

9 Πίλαθαο Δηθφλσλ Πίλαθαο Δηθόλσλ Δηθφλα 1: εκαληηθφηεξεο εκπνξηθέο ξνέο πεηξειαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΠΔΚ (2010) Δηθφλα 2: Δηθφλα: εκαληηθφηεξεο εκπνξηθέο ξνέο πεηξειαίνπ ζε εθαη. ηφλνπο (2010), Δηθφλα 3: Αιπζίδα παξαγσγήο πεηξειαίνπ, επεμεξγαζία ζπγγξαθέα Δηθφλα 4: Δηθφλα: εκαληηθφηεξεο εκπνξηθέο ξνέο LNG ζε δηο κ 3 (2011) Δηθφλα 5: Δηθφλα: εκαληηθφηεξνη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί επεμεξγαζίαο LNG ζηελ Δπξψπε Δηθφλα 6: εκαληηθφηεξνη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί επεμεξγαζίαο LNG ζηελ Ιαπσλία Δηθφλα 7: Δηθφλα: Αιπζίδα παξαγσγήο LNG Δηθφλα 8: Δηθφλα: Υεκηθή ζχζηαζε θπζηθνχ αεξίνπ θαη LNG Δηθφλα 9: Δηθφλα: Αιπζίδα παξαγσγήο LNG Δηθφλα 10: Δηθφλα: Κφζηνο αιπζίδαο παξαγσγήο LNG Δηθφλα 11: Βαζηθά κέξε ελφο δεμακελνπινίνπ VLCC Δηθφλα 12: 3-δηάζηαηε απεηθφληζε δεμακελνπινίνπ δηπινχ ηνηρψκαηνο, Δηθφλα 13: Αλαιπηηθή πεξηγξαθή ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο δεμακελνπινίνπ δηπινχ ηνηρψκαηνο Δηθφλα 14: Σν κεγαιχηεξν δεμακελφπινην ζηνλ θφζκν, Knock Nevis, Δηθφλα 15: χγθξηζε κήθνπο ηνπ δεμακελφπινηνπ Knock Nevis κε ηα ςειφηεξα θηίξηα ηνπ θφζκνπ Δηθφλα 16: Πιάγηα φςε δεμακελφπινηνπ κεηαθνξάο πεηξειαίνπ Δηθφλα 17: Δηθφλα: Γεμακελφπινην κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ Δηθφλα 18: Δηθφλα: LNG carrier κε ζθαηξηθή θαηαζθεπή δεμακελψλ Δηθφλα 19: Δηθφλα: LNG carrier κε κεκβξαλνεηδήο δεμακελέο Δηθφλα 20: Δηθφλα: LNG carrier κε πξηζκαηηθή θαηαζθεπή, Δηθφλα 21: Δηθφλα: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο δνκήο πγξαεξηνθφξνπ Δηθφλα 22: Δηθφλα 2.11: ρεκαηηθή δηακήθεο ηνκή πγξεαεξηνθφξνπ LNG Δηθφλα 23: Δηθφλα: Λεπηνκέξεηα θαηαζθεπήο ηεο δεμακελήο πγξαεξηνθφξνπ Δηθφλα 24: Δηθφλα: χζηεκα κε ζηαζεξνχο κεηαιιηθνχο βξαρίνλεο Δηθφλα 25: Δπηπιένπζα εχθακπηε ειαζηηθή κάληθα Δηθφλα 26: Σν ζχζηεκα αγθπξνβνιίνπ CALM Δηθφλα 27: Σν ζχζηεκα αγθπξνβνιίνπ SALM Δηθφλα 28:Σν ζχζηεκα θνξηνεθθφξησζεο απφ πινίν ζε πινίν Δηθφλα 29: Σν ζχζηεκα απνζήθεπζεο FPSO Δηθφλα 30: Σεξκαηηθφο ζηαζκφο δηαρείξηζεο LNG Δηθφλα 31: Δηθφλα: Σν ζχζηεκα εθθφξησζεο LNG Energy Bridge Δηθφλα 32: Τπφγεηα δεμακελή απνζήθεπζεο LNG Δηθφλα 33: Γεμακελή LNG κνλήο ελίζρπζεο κε δηπιά ηνηρψκαηα Δηθφλα 34: Σππηθφο ηεξκαηηθφο ζηαζκφο επαλαεξηνπνίεζεο LNG Δηθφλα 35: Σππηθφο δηάηαμε δεμακελήο απνζήθεπζεο LNG Δηθφλα 36: Open Rack Vaporizer (ORV) Δηθφλα 37: Δηθφλα: Submerged Combustion Vaporizer Δηθφλα 38: Δμσηεξηθφ αγθπξνβφιην εγθαηαζηάζεσλ JETOIL Δηθφλα 39: Ρπκνπιθά επηθπιαθήο

10 Πίλαθαο Δηθφλσλ Δηθφλα 40: Υεξζαίεο εγθαηαζηάζεηο JETOIL Δηθφλα 41: Παλνξακηθή φςε ρεξζαίσλ εγθαηαζηάζεσλ JETOIL Δηθφλα 42: Θέζεηο θφξησζεο βπηηνθφξσλ Δηθφλα 43: Φφξησζε δεμακελνπινίνπ Δηθφλα 44: Γεμακελνπινίνπ έηνηκν γηα απφπινπ Δηθφλα 45: Δηθφλα: Δξκαηηζκφο θαη αθεξκαηηζκφο ηνπ δεμακελφπινηνπ Δηθφλα 46: Δηθφλα: Παξαγγειίεο λεφηεπθησλ δεμακελφπινησλ LPG ( )

11 Πεξίιεςε Πεξίιεςε Η παξνχζα Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο θέξεη ηνλ ηίηιν «Λεηηνπξγηθά, νηθνλνκηθά θαη ηερληθά. Η κειέηε έρεη σο ζηφρν ηελ εμέηαζε φισλ ησλ πηπρψλ πνπ απαξηίδνπλ ηνλ θιάδν ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ζηηο ζαιάζζηεο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο. Οη βαζηθνί ππιψλεο ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ είλαη ην ίδην ην θνξηίν, ηα πινία κεηαθνξάο ηνπ θαη νη ηεξκαηηθνί δηαρείξηζεο ηνπ. πγθεθξηκέλα αλαιχνληαη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ κέζσλ κεηαθνξάο θαζψο θαη νη ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο αιπζίδαο κεηαθνξάο απφ ηελ παξαγσγή ζηελ θαηαλάισζε πάληνηε ππφ ην πξίζκα ηνπ θφζηνπο ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Η δηεζλνπνίεζε ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο θαη θαηαλάισζεο απαίηεζε ηελ βειηίσζε ησλ ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ. Η ηερλνινγία επέηξεςε ηελ θαηαζθεπή ηαρχηεξσλ δεμακελνπινίσλ, κεγάινπ κεγέζνπο κε θαηλνηνκίεο ζηελ θνξηνεθθφξησζε θαη ηελ κεηαθνξάο πξντφλησλ. Σα ζεκαληηθφηεξα ρχδελ πγξά θνξηία, ην πεηξέιαην θαη ην πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην, δελ είλαη απιά εκπνξεχζηκα θαηαλαισηηθά αγαζά αιιά απνηεινχλ ηελ θηλεηήξην δχλακεο ηεο παγθφζκηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Λακβάλνληαο ππφςε ηελ ηδηνκνξθία ηνπ θνξηίνπ ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη ε ζαιάζζηα κεηαθνξά ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ απνηειεί ηκήκα κηαο επκεηάβιεηε αγνξάο κε αξθεηέο ηδηαηηεξφηεηεο θαη πνιιέο θνξέο έληνλεο δηαθπκάλζεηο. Γηα ηελ βέιηηζηε πεξηγξαθή ηεο πθηζηάκελεο αγνξάο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ θαζψο θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ φισλ ησλ επί κέξνπο ηκεκάησλ ηεο ρξεζηκνπνηήζεθε πιηθφ απφ παλεπηζηεκηαθέο βηβιηνζήθεο θαη απφ κειέηεο αλαγλσξηζκέλσλ θνξέσλ θαη νξγαληζκψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην εκπφξην θαη ηελ λαπηηιία. 11

12 Abstract Abstract This Diploma Thesis is entitled Functional, economic and technical characteristics of the seaborne trade of Bulk Liquid Cargoes. The study aims to examine all aspects that consist the maritime transport of liquid cargoes. The main elements of this type of transport are the cargo, the ships and the terminals. More specific, all technical characteristics of the required infrastructure and operational processes of the transport that required to complete the transport chain from production to consumption are analyzed, always under the objective of the total of this procedure. The internationalization of world s production and consumption resulted in the demand of improvements is maritime transport. New technology allowed the construction of faster and bigger tankers with many technical innovation that facilitate the transport of goods. The major liquid bulk cargoes, oil and liquefied natural gas are the driving force of global supply chain and not just tradable consumer goods. Given the specificity of the cargo, it could be said that the maritime transport of bulk liquid cargo is part of a volatile market with many features and strong fluctuations. To describe the existing market of liquid bulk cargoes and the characteristics of all it s components in the best way, data was collected from university libraries and from studies of agencies and organizations related to trade and shipping. 12

13 Δηζαγσγή Κεθάιαην 1: Δηζαγσγή 1.1 Θαιάζζηα δηαθίλεζε ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Η λαπηηιία είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ηνκείο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο θαζψο, κέζσ ηεο δπλαηφηεηαο δηαθίλεζεο δηα ζαιάζζεο κεγάισλ πνζνηήησλ αγαζψλ θαη βηνκεραληθψλ πξντφλησλ, ζπληειεί ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ζηε γεσγξαθηθή αλαθαηαλνκή ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ. Σν ζαιάζζην ζχζηεκα κεηαθνξψλ είλαη έλα δίθηπν εμεηδηθεπκέλσλ πινίσλ, ιηκαληψλ θαζψο θαη ππνδνκψλ κεηαθνξψλ απφ ηηο πεξηνρέο παξαγσγήο πξνο ηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο θαη απφ εθεί κέζσ ησλ θέληξσλ δηαλνκήο ζηηο αγνξέο. Σν 90% ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ ζε φγθν δηαθηλείηαη απφ ηε ζάιαζζα γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη ηελ βαξχηεηα ηνπ ξφινπ ηεο εκπνξηθήο λαπηηιίαο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκηθή θιίκαθα. [1] Σν πινίν ζεσξείηαη ην κφλν κέζν πνπ εμαζθαιίδεη απφ ηερληθή θαη νηθνλνκηθή πιεπξά ηελ πιένλ ζπκθέξνπζα ιχζε γηα κεηαθνξά ρχδελ θνξηίσλ (πξψηεο χιεο, θαχζηκα, ηξφθηκα) ζε κεγάιεο πνζφηεηεο. Οη ζαιάζζηεο κεηαθνξέο εθηφο απφ αλεμάξηεην ζχζηεκα κεηαθνξάο απνηεινχλ θαη απαξαίηεην ζπκπιήξσκα γηα ηνπο άιινπο ηξφπνπο κεηαθνξάο εκπνξεπκάησλ. Γηα πνιιά αγαζά θαη γηα ζπγθεθξηκέλεο εκπνξηθέο ξνέο ε ζαιάζζηα κεηαθνξά είλαη κνλφδξνκνο. ε άιιεο πεξηπηψζεηο, φπσο ε αθηνπιντθή ζχλδεζε κηθξψλ απνζηάζεσλ ή ηα εζσηεξηθά ζπζηήκαηα πνηάκησλ ζπλδέζεσλ, ε ζαιάζζηα κεηαθνξά κπνξεί λα απνηειέζεη έλα ππνθαηάζηαην γηα ηηο νδηθέο αξηεξίεο θαη ηηο ζηδεξνδξνκηθέο κεηαθνξέο, αλάινγα κε ην θφζηνο, ην ρξφλν, αιιά θαη ηνπο ηπρφλ πεξηνξηζκνχο πνπ ηίζεληαη ιφγσ ηεο αλεπάξθεηαο ππνδνκψλ. Η αγνξά ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο δπλακηθφηεξνπο ηνκείο ησλ ζαιαζζίσλ κεηαθνξψλ, θαηαιακβάλνληαο πεξίπνπ ην ½ ηνπ παγθφζκηνπ ζαιάζζηνπ εκπνξίνπ.[1] Ο ξφινο ησλ πγξψλ θαπζίκσλ γηα ηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο θαη ηελ αλάπηπμε είλαη θαζνξηζηηθφο θαζψο ε ελέξγεηα απνηειεί θνκβηθφ παξάγνληα ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο, γηα ηελ εμέιημε θαη ηελ πξφνδν ηεο θνηλσλίαο. Σν πεηξέιαην θαη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ην θπζηθφ αέξην απνηεινχλ ηηο θχξηεο κνξθέο πγξψλ θαπζίκσλ, κε ηελ κεηαθνξά θαη ηνλ έιεγρφ ηνπο λα είλαη πξσηεχνλ δήηεκα γηα θάζε λαπηηθή ρψξα. Η ρσξηθή δηαθνξνπνίεζε ησλ ζεκείσλ εμφξπμεο, επεμεξγαζίαο θαη θαηαλάισζεο ηνπο νδεγνχλ ζηελ αλάγθε γηα δεκηνπξγία ελφο ηεξάζηηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξάο. Σν πεηξέιαην θαη ηα παξάγσγα ηνπ θπξηαξρνχλ ζηελ αγνξά απηή, κε ζπλέπεηα λα έρεη αλαπηπρζεί γχξσ απφ ηε κεηαθνξά ηνπο κηα ηδηαίηεξα 13

14 Δηζαγσγή εμειηγκέλε, εληάζεσο θεθαιαίνπ βηνκεραλία, ε νπνία αληηπξνζσπεχεη ηνλ θχξην θξίθν δηαζχλδεζεο κεηαμχ ησλ δχν θπξηφηεξσλ δηεξγαζηψλ, ηεο εμφξπμεο θαη ηεο δηάζεζεο ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ. Κάζε ρξφλν δηαθηλνχληαη πεξίπνπ δπν δηζεθαηνκκχξηα ηφλνη πεηξειαίνπ παγθνζκίσο κε δεμακελφπινηα γεγνλφο πνπ έρεη επηπηψζεηο ζε πεξηβαιινληηθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν. Αξρηθά θξίλεηαη ζθφπηκν λα γίλνπλ θαηαλνεηνί θάπνηνη βαζηθνί φξνη ψζηε λα είλαη εχθνια αληηιεπηφ ην πεξηερφκελν ηεο εξγαζίαο Χο Φύδελ Υγξά θνξηία λννχληαη ηα νκνηνγελή πγξά θνξηία πνπ κεηαθέξνληαη ζε ρχκα κνξθή, απνζεθεχνληαη ζε δεμακελέο θαη δηεπζεηνχληαη κέζσ άληιεζεο Χο Δεμακελόπινην λνείηαη ην πινίν πνπ είλαη ζρεδηαζκέλν λα κεηαθέξεη πγξά ρχδελ θνξηία Χο Ληκεληθόο Τεξκαηηθόο Σηαζκόο Δηαρείξηζεο Φύδελ Υγξώλ θνξηίσλ λνείηαη θάζε κνξθήο θαη είδνπο ιηκεληθή εγθαηάζηαζε πνπ δηαζέηεη θαηάιιεινπο απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο, ζχζηεκα ζσιελψζεσλ, ρεξζαίσλ ή δηεξρνκέλσλ πάλσ ή θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θφξησζε ή ηελ εθθφξησζε ησλ δεμακελνπινίσλ. 1.2 Ιζηνξηθό αλάζεζεο Η παξνχζα Γηπισκαηηθή Δξγαζία πνπ θέξεη ηνλ ηίηιν «Λεηηνπξγηθά, νηθνλνκηθά θαη ηερληθά εθπνλήζεθε απφ ηνλ κεηαπηπρηαθφ θνηηεηή Πεξηιή Οξέζηε, απφθνηην ηνπ Σκήκαηνο Αγξνλφκσλ θαη Σνπνγξάθσλ Μεραληθψλ, ζηα πιαίζηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ κε ηίηιν «ρεδηαζκφο, Οξγάλσζε θαη Γηαρείξηζε πζηεκάησλ Μεηαθνξψλ» ηεο Πνιπηερληθήο ρνιήο ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο. Σν ρξνληθφ δηάζηεκα εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο ήηαλ απφ ηνλ Ινχιην 2011 κέρξη ηνλ Οθηψβξην ηνπ ην ζεκείν απηφ ν γξαθψλ επηζπκεί λα επραξηζηήζεη φινπο φζνπο βνήζεζαλ ζηε δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο. Θεξκέο επραξηζηίεο νθείινληαη: ζηνλ Καζεγεηή θ. Δπάγγειν ακπξάθν γηα ηελ βνήζεηα ηνπ θαη ηηο νπζηαζηηθέο ππνδείμεηο θαζ φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο. ζηνλ Νηθφιαν Νηθνιάνπ, νηθνλνκηθφ ζχκβνπιν ηεο JETOIL γηα ηελ παξνρή ησλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ηελ εγθαηάζηαζε ηεο εηαηξείαο ζην Καινρψξη Θεζζαινλίθεο. 14

15 Δηζαγσγή ζηνπο ζπκθνηηεηέο κνπ γηα ηελ άςνγε ζπλεξγαζία θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο θαη ηδηαίηεξα ηελ Μαξία Διεπζεξηάδνπ γηα ηελ πνιχηηκε ζπκπαξάζηαζε ηεο ρσξίο ηελ νπνία δελ ζα ήηαλ εθηθηή ε νινθιήξσζε ηεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο. Πάλσ απφ φια ζέισ λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηα κνπ πνπ κε ζηήξημε ζε φιε ηελ αθαδεκατθή κνπ πνξεία θαη πνπ κε σζεί πάληα ζην λα πξνζπαζψ γηα ην θαιχηεξν. 1.3 ηόρνο θαη αληηθείκελν ηφρνο ηεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο είλαη λα εμεηαζζνχλ φιεο νη πηπρέο πνπ απαξηίδνπλ ηνλ θιάδν ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ζηηο ζαιάζζηεο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο. Οη βαζηθνί ππιψλεο ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ είλαη ην ίδην ην θνξηίν, ηα πινία κεηαθνξάο ηνπ θαη νη ηεξκαηηθνί δηαρείξηζεο ηνπ. πγθεθξηκέλα αλαιχνληαη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ κέζσλ κεηαθνξάο θαζψο θαη νη ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο αιπζίδαο κεηαθνξάο απφ ηελ παξαγσγή ζηελ θαηαλάισζε πάληνηε ππφ ην πξίζκα ηνπ θφζηνπο ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. 1.4 Μεζνδνινγία Αλαδεηήζεθε πιηθφ ζρεηηθφ κε ην αληηθείκελν ηεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο ζηηο βηβιηνζήθεο ησλ ηκεκάησλ ηεο Πνιπηερληθήο ρνιήο ηνπ Α.Π.Θ., ζηελ βηβιηνζήθε ηεο Αθαδεκίαο Δκπνξηθνχ Ναπηηθνχ ζηελ Μεραληψλα Θεζζαινλίθεο θαζψο θαη ζηηο αληίζηνηρεο βηβιηνζήθεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηά. Δπίζεο αλαδεηήζεθε ζρεηηθφ πιηθφ θαη ζην δηαδίθηπν. Σν πιηθφ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ήηαλ θαηά θχξην ιφγν πξντφλ βηβιηνγξαθηθήο αλαδήηεζεο θαη γηα ηελ επηθαηξνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ επίζεκεο εθζέζεηο απφ αλαγλσξηζκέλνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο ζρεηηθνχο κε ζέκαηα εκπνξίνπ θαη ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ. Σέινο πιηθφ ζπιιέρζεθε απφ θαη ηδίαλ ζπδεηήζεηο κε εξγαδφκελνπο ηνπ θιάδνπ ησλ ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ θαζψο θαη κε επίζθεςε ζε ιηκεληθφ ηεξκαηηθφ ζηαζκφ δηαρείξηζεο πγξψλ θνξηίσλ. 1.5 Γνκή θαη πεξηερόκελν ηεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο Η Γηπισκαηηθή Δξγαζία απνηειείηαη απφ επηά θεθάιαηα: ην πξώην θεθάιαην ην νπνίν είλαη εηζαγσγηθφ αλαθέξεηαη ην ηζηνξηθφ αλάζεζεο, ν ζηφρνο, ην αληηθείκελν θαη ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο. 15

16 Δηζαγσγή ην δεύηεξν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ηα θπξηφηεξα ρχδελ πγξά θνξηία, ηελ πξνέιεπζε ηνπο, ηνλ ηξφπν κεηαθνξάο θαζψο θαη ηηο εηδηθέο απαηηήζεηο πνπ έρνπλ φζνλ αθνξά ηελ απνζήθεπζε ηνπο. ην ηξίην θεθάιαην αλαθέξνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αγνξάο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ, ησλ πξντφλησλ ηνπ θαη ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ θαζψο θαη ζεκαληηθφηεξεο παγθφζκηεο εκπνξηθέο ξνέο ηνπο. ην ηέηαξην θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηα πινία κεηαθνξάο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ηα δεμακελφπινηα. Γίλεηαη θαηεγνξηνπνίεζε ηνπο ηφζν κε βάζε ηελ ρσξεηηθφηεηα φζν θαη κε ην είδνο ηνπ θνξηίνπ πνπ κεηαθέξνπλ. ην πέκπην θεθάιαην αλαθέξνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ιηκεληθψλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ δηαθίλεζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ. Γίλεηαη πεξηγξαθή ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ησλ ρψξσλ απνζήθεπζεο. Δπίζεο παξνπζηάδεηαη ε κειέηε πεξίπησζεο ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ ηεο JETOIL ζην Καινρψξη Θεζζαινλίθεο. ην έθην θεθάιαην πεξηγξάθεηαη νη δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αζθαιή θνξηνεθθφξησζε ησλ δεμακελφπινησλ. ην έβδνκν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία πνπ δηέπνπλ ηελ αγνξά ησλ πινίσλ κεηαθνξάο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ. Με ρξήζε πηλάθσλ θαη δηαγξακκάησλ παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία φπσο ε δηαθχκαλζε ησλ λαχισλ, ην θφζηνο θαηαζθεπήο λένπ δεμακελνπινίνπ, ην θφζηνο αγνξάο κεηαρεηξηζκέλνπ θ.α. ην όγδνν θεθάιαην αλαθέξνληαη νη θαλνληζκνί αζθαιείαο πνπ πξέπεη λα ηεξνχληαη θαηά ηελ κεηαθνξά ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ θαζψο θαη ε ηζηνξηθή εμέιημε ηνπο ην έλαην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ χζηεξα απφ ηελ αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ εθπφλεζε ηεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο. 16

17 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Κεθάιαην 2: Σα ρύδελ πγξά θνξηία Ο φξνο ρχδελ θνξηία ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη θνξηία ησλ νπνίσλ ηα νκνηνγελή ραξαθηεξηζηηθά ηα νδεγνχλ ζηε δηαρείξηζε θαη ηε κεηαθνξά ηνπο ζαλ ρχδελ. Μεηαθέξνληαη ζπλήζσο ζε κεγάιεο πνζφηεηεο θαη κε ζθνπφ φρη ηελ άκεζε ρξήζε αιιά ηελ δηαηήξεζε πνζνηήησλ απνζεκάησλ. Υχδελ πγξά θνξηία είλαη ηα θνξηία πνπ απνζεθεχνληαη ζε δεμακελέο, δηεπζεηνχληαη κέζσ άληιεζεο θαη κεηαθέξνληαη κε δεμακελφπινηα. Σα πγξά ρχδελ θνξηία πνπ κεηαθέξνληαη κέζσ ζαιάζζεο ρσξίδνληαη ζε πέληε θαηεγνξίεο: Σν αξγφ πεηξέιαην (crude oil) Σα παξάγσγα δηχιηζεο ηνπ πεηξειαίνπ (Products) Σα πγξνπνηεκέλα αέξηα (liquid gases) Σα ρεκηθά θνξηία (chemicals) Λνηπά ρχδελ θνξηία Όια απηά ηα θνξηία καδί απνηεινχλ ην κηζφ ζρεδφλ ηνπ παγθφζκηνπ ζαιάζζηνπ εκπνξίνπ, κε ην αθαηέξγαζην πεηξέιαην θαη ηα παξάγσγα ηνπ λα απνηεινχλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ. Σα αξγφ πεηξέιαην θαη ηα πξντφληα ηνπ απνηεινχλ ην ζπνπδαηφηεξν ελεξγεηαθφ πιηθφ, αθνχ θαιχπηνπλ ην 40% ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο ζε παγθφζκην επίπεδν.[2] Σα θπξηφηεξα πγξά θνξηία πνπ κεηαθέξνληαη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο κε πινία θαη ζπγθεθξηκέλα κε δεμακελφπινηα είλαη θπξίσο ηα πξντφληα πδξνγνλαλζξάθσλ, δειαδή πεηξειαηνεηδή φπσο: Σν αθαηέξγαζην πεηξέιαην Οη δηάθνξνη ηχπνη βελδίλεο, (π.ρ. benzin, aviation spirit, jet fuel, motor spirit, petrol gazoline, white spirit θ.ιπ.) Σα πεηξέιαηα θαχζεο, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη fuel oil, diesel oil, gas oil, furnace oil, θαη ε kerosene Σν Κάξκπνλ κπιαθ (carbon black) πξφθεηηαη γηα παρχξεπζην θαηάινηπν ηνπ πεηξειαίνπ Η Άζθαιηνο (asfalt) Σα ιηπαληηθά έιαηα, (lubricating oils) Σν θξηεδψηνλ, (Creosote) 17

18 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Αιιά θαη άιια πγξά θνξηία φπσο: Τγξά ρεκηθά θνξηία (νηλφπλεπκα, αηζέξαο, αζεηφλ, γιπθεξίλε, θ.ά.) Σα θπηηθά έιαηα, (vegetable oil) θαη ςαξέιαηα (fish oil) Κξαζηά, κπχξεο θαη άιια πνηά Οη κειάζζεο Σν λεξφ ηα πγξά θνξηία πεξηιακβάλνληαη επίζεο θαη ηα πγξαέξηα (LNG - LPG) ηα νπνία κεηαθέξνληαη ζπκπηεζκέλα ζε πγξή θαηάζηαζε. Σα θνξηία απηά κεηαθέξνληαη αλάινγα κε ην είδνο ηνπο κε πεηξειαηνθφξα, ή πγξαεξηνθφξα θαη ην ηειεπηαίν (λεξφ) κε πδξνθφξα. Η θφξησζε κεηαθνξά θαη ε επηθηλδπλφηεηάο ηνπο εθθφξησζε ησλ πεξηζζνηέξσλ εθ ησλ παξαπάλσ θνξηίσλ απαηηνχλ ηδηαίηεξε πξνζνρή ιφγσ ηεο. Η κεηαθνξά ησλ πεξηζζνηέξσλ εμ απηψλ γίλεηαη ππφ ζηαζεξή ζεξκνθξαζία πνπ επηηπγράλεηαη κε εηδηθφ δίθηπν ζέξκαλζεο πνπ θέξνπλ ηα πινία ζηηο δεμακελέο θνξηίνπ. ε πνιχ κηθξέο πνζφηεηεο πγξά θνξηία κεηαθέξνληαη θαη κε άιινπο ηχπνπο θνξηεγψλ πινίσλ κε εηδηθά βεβαίσο νρήκαηα κεηαθνξάο ή ζε βαξέιηα ή άιιεο κεηαιιηθέο ζπζθεπαζίεο. Η δηαρείξηζε ησλ ρχδελ πγξψλ γίλεηαη απφ εμεηδηθεπκέλα ηεξκαηηθά. Γελ είλαη δπλαηφλ φκσο έλα ηεξκαηηθφ λα κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί απνηειεζκαηηθά φινπο ηνπο ηχπνπο θνξηίσλ γηαηί ην βάζνο ηνπ λεξνχ, νη εγθαηαζηάζεηο ρεηξηζκνχ ηνπ θνξηίνπ, θαζψο θαη νη εγθαηαζηάζεηο απνζήθεπζεο πνηθίιινπλ αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ θνξηίνπ. Έηζη ζήκεξα έρνπκε νδεγεζεί ζε έλα ζχζηεκα ηδηαίηεξα εμεηδηθεπκέλσλ ιηκεληθψλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ. 2.1 Αξγό Πεηξέιαην Σν πεηξέιαην είλαη νξπθηφ ιάδη πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θχζε. Απηφ πνπ βξίζθεηαη ζήκεξα ζε θνηηάζκαηα ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο, ζρεκαηίζηεθε πξηλ απφ εθαηνκκχξηα ρξφληα, φηαλ λεθξά θπηά θαη δψα θαιχθηεθαλ απφ ζηξψκαηα εδάθνπο. Σέηνηα θνηηάζκαηα βξίζθνληαη ζήκεξα θάησ απφ βνπλά, εξήκνπο, έιε θαη ζάιαζζεο, ζε βάζε πνπ θζάλνπλ ηα 4000 κέηξα. Η χπαξμε ηνπ θαη κεξηθέο απφ ηηο ηδηφηεηεο ηνπ είλαη γλσζηά γηα πνιινχο αηψλεο. ηηο ρψξεο ηεο Βίβινπ, ζηελ Ιλδία, ηελ Κίλα ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηαηξηθνχο 18

19 Σα ρχδελ πγξά θνξηία ζθνπνχο θαη ζηελ νδνπνηία. Οη Κηλέδνη θαη νη Πέξζεο ην ρξεζηκνπνηνχζαλ θαη γηα πνιεκηθνχο ζθνπνχο. Ο Μάξθν Πφιν γξάθεη γηα ηε κεηαθνξά ηνπ κε θακήιεο απφ ην Μπαθνχ. Σέινο είλαη γλσζηφ θαη ην πγξφ ππξ πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ νη Βπδαληηλνί. Σν 1850 ζηε Γιαζθψβε, έλαο ρεκηθφο, ν James Young αλαθάιπςε φηη κε ηελ δηχιηζε νξπθηνχ πεηξειαίνπ παξαγφηαλ έλα θαιχηεξν θσηηζηηθφ ιάδη απφ απηφ πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ κέρξη ηφηε απφ ιάδη γαηαλζξάθσλ. Απηφ έδσζε ηελ ψζεζε γηα ηελ πξνζπάζεηα αλφξπμεο πεηξειαίνπ. Η πξψηε απνδνηηθή γεψηξεζε έγηλε ην 1859 ζηελ Πελζπιβαλία. Σελ επνρή εθείλε αλαθαιχθζεθε επίζεο, φηη κπνξνχζε λα πξαγκαηνπνηεζεί παξαγσγή θαιψλ ιηπαληηθψλ θαη γξάζσλ, πνπ κέρξη ηφηε πξνέξρνληαλ απνθιεηζηηθά απφ δσηθά θαη θπηηθά ιίπε. Η βηνκεραληθή επαλάζηαζε πνπ αθνινχζεζε θαη ε ηξνκεξή αχμεζε ησλ κεραλεκάησλ θαηέζηεζε επηηαθηηθή ηελ εχξεζε λέαο πεγήο ιηπαληηθψλ. Σελ εθκεηάιιεπζε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ ζηηο ΗΠΑ αθνινχζεζαλ ην Μπαθνχ, ε Ρνπκαλία, ην Μεμηθφ, ε Βελεδνπέια, ε Αξγεληηλή, ε Πεξζία, ην Βφξλεν. Αξγφηεξα ε αλαθάιπςε ησλ θηλεηήξσλ εζσηεξηθήο θαχζεο θαη ζηε ζπλέρεηα ε αλαθάιπςε ησλ βελδηλνκεραλψλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ πξντφληα πεηξειαίνπ γηα ηελ θίλεζε ηνπο, θαη παξάιιεια ε ρξήζε πεηξειαίνπ γηα ζέξκαλζε θαη γηα παξαγσγή δηαθφξσλ βηνκεραληθψλ πξντφλησλ (πιαζηηθά, ζπλζεηηθά, ειαζηηθά, ρξσζηηθέο νπζίεο, δηαιπηηθά, απνξξππαληηθά, αλαηζζεηηθά, αιθνφι, γιπθεξίλε, βάζεηο γηα θαιιπληηθά) πξνθαιέζνπλ ηελ αικαηψδε άλνδν ηνπ παγθνζκίνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ θαη ηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ ηνπ. Καηά ηελ δηάξθεηα ηνπ εηθνζηνχ αηψλα ε βηνκεραλία ηνπ πεηξειαίνπ έρεη αλαπηπρζεί ζηνλ θνινζζφ πνπ γλσξίδνπκε ζήκεξα. Υσξίο ηε ρξήζε ηνπ πεηξειαίνπ θαη ησλ πξντφλησλ ηνπ, ν ζεκεξηλφο ηξφπνο δσήο δελ ζα ππήξρε.[2] Πξνέιεπζε θαη εμαγσγή πεηξειαίνπ Καηά ηε ζεσξία ηεο νξγαληθήο πξνέιεπζεο ηνπ πεηξειαίνπ, απηφ πξνέξρεηαη απφ κεηαζρεκαηηζκφ ιηπαξψλ νπζηψλ δσηθήο ή θπηηθήο πξνέιεπζεο. Σν νξπθηφ πεηξέιαην θάησ απφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο πεηξσκάησλ ζην ππέδαθνο είλαη δπλαηφλ λα ζπγθεληξσζεί ζε ππφγεηα θνηηάζκαηα ζε αξθεηφ βάζνο θάησ απφ ηελ επηθάλεηα 19

20 Σα ρχδελ πγξά θνξηία ηεο γεο. Απφ ηα θνηηάζκαηα απηά ην νξπθηφ πεηξέιαην εμάγεηαη κε ηε δηαδηθαζία ηεο γεψηξεζεο, πνπ είλαη ζρεδφλ ίδηα είηε γίλεηαη ζηελ ζηεξηά ή ζε ζαιάζζηα πεξηνρή. Σα κεραλήκαηα γεψηξεζεο ζηεξίδνληαη ζε κεηαιιηθνχο πχξγνπο. ηηο ζαιάζζηεο πεξηνρέο νη πχξγνη απηνί θαηαζθεπάδνληαη επάλσ ζε πιαηθφξκεο. ε πνιιέο γεσηξήζεηο ην πεηξέιαην θζάλεη κφλν ηνπ ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, σζνχκελν απφ ηελ πίεζε ησλ αεξίσλ, ζε κεξηθέο κάιηζηα πεξηπηψζεηο πξνθαινχληαη ηεξάζηηνη πίδαθεο. Σα αέξηα πνπ ζπκπηέδνπλ ην πεηξέιαην απνηεινχληαη θπξίσο απφ κεζάλην, άδσην θαη αέξηνπο πδξνγνλάλζξαθεο. Σα αέξηα απηά κπνξεί λα έρνπλ πςειέο πηέζεηο, αθφκα θαη 100 αηκνζθαηξψλ. Αλ δελ ππάξρεη, ή πέζεη, ε πίεζε, ρξεζηκνπνηνχληαη αληιίεο γηα ηελ εμαγσγή ηνπ αθαηέξγαζηνπ πεηξειαίνπ.[2] Σν εμαγφκελν απφ ηε γε πεηξέιαην πεξηέρεη αέξηα ζε πγξή θαηάζηαζε (θάησ απφ ηελ πίεζε πνπ ππήξρε ζην θνίηαζκα). Σα αέξηα απηά κφιηο ην πεηξέιαην θζάλεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, φπνπ ε πίεζε πέθηεη ζην επίπεδν ηεο αηκνζθαηξηθήο πίεζεο, κεηαηξέπνληαη απφ ηελ πγξή ζε αέξηα θαηάζηαζε. Αξρηθά ινηπφλ γίλεηαη ν δηαρσξηζκφο ησλ αεξίσλ απηψλ απφ ην πγξφ πεηξέιαην θαη ζηε ζπλέρεηα ην πγξφ πεηξέιαην απαιιάζζεηαη απφ ην λεξφ πνπ ηπρφλ πεξηέρεη θαζψο θαη απφ ην ρψκα θαη άιιεο αθαζαξζίεο. Σν πεηξέιαην, ζην ζηάδην απηφ ιέγεηαη νξπθηφ, αθάζαξην, αθαηέξγαζην ή αξγφ πεηξέιαην Μεηαθνξά αξγνύ πεηξειαίνπ Σν αξγφ πεηξέιαην δελ κπνξεί λα παξαδνζεί ζην εκπφξην (π.ρ. ζαλ θαχζηκν) φπσο εμάγεηαη απφ ηα θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ. Πξέπεη λα ππνζηεί δηχιηζε ζε εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο, ηα δηπιηζηήξηα. Τπάξρνπλ δηπιηζηήξηα θνληά ζε πεηξειαηνπεγέο, αιιά ζπλήζσο απηά ζπλαληψληαη ζε άιιεο ηνπνζεζίεο καθξηά απφ ηηο πεηξειαηνπεγέο θαη θνληά ζε θέληξα δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ. Η κεηαθνξά ή δηνρέηεπζε ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ πξνο ηα δηπιηζηήξηα ή ηα ιηκάληα γίλεηαη κε ζσιελψζεηο πνπ ιέγνληαη πεηξειαηαγσγνί θαη είλαη δπλαηφλ λα θαιχπηνπλ κηθξέο ή κεγάιεο απνζηάζεηο αλάινγα κε ηελ ηνπνζεζία ησλ θνηηαζκάησλ θαη ησλ δηπιηζηεξίσλ ή ησλ ιηκαληψλ (ηεξκαηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ) απφ φπνπ ηα πεηξειαηνθφξα ζα θνξηψζνπλ ην αξγφ πεηξέιαην γηα ηε κεηαθνξά ηνπ ζε άιιε ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε ελφο δηπιηζηεξίνπ. 20

21 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Σν νξπθηφ πεηξέιαην δελ είλαη νκνηνγελέο, πεξηέρεη κεγάιε πνηθηιία πδξνγνλαλζξάθσλ θαη πνηθηιία άιισλ ζπζηαηηθψλ, αλάινγα κε ηνλ ηφπν πξνέιεπζεο ηνπ θαη κπνξεί λα δηαθέξεη θαη απφ πεηξειαηνπεγή ζε πεηξειαηνπεγή ηνπ ίδηνπ ηφπνπ. Δίλαη ζπλήζσο πγξφ ειεχζεξεο ξνήο ζε αηκνζθαηξηθή πίεζε θαη ζε ζεξκνθξαζίεο πεξηβάιινληνο (ή ζε ιίγν πςειφηεξεο), έρεη ζθνχξν θαθέ ή καχξν ρξψκα κε θίηξηλεο ή πξάζηλεο απνρξψζεηο. Έρεη εηδηθφ βάξνο πνπ πνηθίιιεη απφ 0,780 έσο 1,000 ζε ζεξκνθξαζία 15 ν C. Πξηλ γίλεη ε κεηαθνξά δηά ζαιάζζεο, ζπλήζσο αθαηξνχληαη απφ ην αξγφ πεηξέιαην ηα ειαθξφηεξα (πηεηηθά) ζπζηαηηθά ηνπ, πνπ θάλνπλ ηε κεηαθνξά ηνπ επηθίλδπλε ιφγσ ηεο κεγάιεο επθιεθηφηεηαο. Σν αξγφ πεηξέιαην πνπ έρεη ππνζηεί απηή ηελ δηαδηθαζία νλνκάδεηαη topped crude ή stabilized crude. Δπίζεο είλαη δπλαηφ λα αθαηξεζνχλ θαη ηα ζεηνχρα ζπζηαηηθά πνπ ηπρφλ ππάξρνπλ, φπσο ην πδξφζεην, γηα ηελ απνθπγή δηάβξσζεο ησλ δεμακελψλ ησλ πεηξειαηνθφξσλ πνπ ζα ηα κεηαθέξνπλ θαη ησλ δεμακελψλ ησλ δηπιηζηεξίσλ φπνπ ην αξγφ πεηξέιαην ζα εθθνξησζεί. Αξγφ πεηξέιαην πνπ πεξηέρεη ζεηηθά ζπζηαηηθά ζε πνζφηεηα πάλσ ηνπ 2% ζε βάξνο νλνκάδεηαη sour crude oil ελψ απηφ πνπ έρεη ιηγφηεξν απφ 2% ιέγεηαη sweet crude oil. Αλ ην αξγφ πεηξέιαην είλαη παρχξεπζην (έρεη κεγάιε ηηκή ημψδνπο) γηα λα δηεπθνιπλζεί ε κεηαθνξά ηνπ πξνζηίζεληαη ειαθξφηεξα ζπζηαηηθά, πνπ ειαηηψλνπλ κελ ηελ παρχξξεπζηε ηδηφηεηα, αιιά παξάιιεια απμάλνπλ ηελ πηεηηθφηεηά ηνπ. Σν αξγφ πεηξέιαην πνπ έρεη ππνζηεί απηή ηε δηαδηθαζία νλνκάδεηαη spiked crude.[2] Σα πινία κεηαθνξάο ηνπ αξγνύ πεηξειαίνπ Γηα ηελ ζαιάζζηα κεηαθνξά ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ απαζρνινχληαη θπξίσο ηα crude oil carriers θαζψο θαη ηα πεηξειαηνθφξα πνπ κεηαθέξνπλ ελαιιάμ αξγφ πεηξέιαην θαη πξντφληα πεηξειαίνπ, ηα crude oil/products carriers. Σέινο ππάξρνπλ θαη ηα πινία ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ ηα combination carriers. Απηά δηαθξίλνληαη ζηα OBO (Oil/Bulk/Oil) πνπ κεηαθέξνπλ ελαιιάμ πεηξέιαην θαη ρχκα μεξά θνξηία (ζηηεξά, γαηάλζξαθεο, κεηαιιεχκαηα), ζηα O/O (Oil/Ore) κε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ελαιιάμ πεηξειαίνπ θαη κεηαιιεπκάησλ, θαη ζηα B/O (Bulk/Oil). Σέινο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη αλ θαη ηα δεμακελφπινηα έρνπλ ηελ ηάζε λα αζρνινχληαη ζε κεηαθνξέο νξηζκέλνπ είδνπο πεηξειαηνεηδψλ, δελ ππάξρεη 21

22 Σα ρχδελ πγξά θνξηία θαζνξηζκέλε γξακκή γηα ην πνην είδνο θνξηίσλ ζα κεηαθέξνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο. Έηζη, ππάξρεη πεξίπησζε έλα crude carrier λα κεηαθέξεη αθάζαξηα θαζψο θαη θαζαξά πξντφληα πεηξειαίνπ, αιιά αθφκα θαη μεξά θνξηία (π.ρ. ζηηεξά) αλ ε θαηάζηαζε ηεο λαπιαγνξάο ην απαηηήζεη θαη εθ φζνλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο κεηαθνξάο ησλ θνξηίσλ απηψλ ηεξεζνχλ. 2.2 Πξντόληα πεηξειαίνπ Όηαλ ην αξγφ πεηξέιαην εθθνξησζεί απφ ην δεμακελφπινην ζηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε ηνπ δηπιηζηεξίνπ, απνζεθεχεηαη γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα ζε δεμακελέο γηα λα δηαρσξηζηεί αθφκα πεξηζζφηεξν απφ ην λεξφ πνπ ηπρφλ έρεη παξακείλεη ζ απηφ κεηά ηνλ αξρηθφ δηαρσξηζκφ ζηηο πεξηνρέο γεψηξεζεο. Η δηχιηζε ηνπ πεηξειαίνπ είλαη κηα ζχλζεηε θαη επηζηεκνληθά ειεγρφκελε εξγαζία θαη ε επεμεξγαζία ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ απνηειεί κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο βηνκεραληθέο εθαξκνγέο ηεο ρεκείαο θαη ηεο θπζηθήο. Σν βαζηθφ ζηάδην ηεο επεμεξγαζίαο απηήο, πνπ είλαη ην ζηάδην ηεο αξρηθήο δηχιηζεο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ, ιέγεηαη θιαζκαηηθή απφζηαμε. Απηή ζηε ζπλέρεηα επεθηείλεηαη θαη βειηηψλεηαη κε άιιεο κεζφδνπο γηα λα απνδνζνχλ ζηελ αγνξά κεγάιεο πνηθηιίεο βειηησκέλσλ πξντφλησλ. Η κνλάδα ηεο θιαζκαηηθήο απφζηαμεο απνηειείηαη θπξίσο απφ ηνλ πχξγν ηεο θιαζκαηηθήο απφζηαμεο (fractioning tower). Σν αξγφ πεηξέιαην ζεξκαίλεηαη ζε εηδηθφ θιίβαλν ζε κεγάιε ζεξκνθξαζία ψζηε λα κεηαηξαπεί ζε αηκφ. Απηφο δηνρεηεχεηαη ζην θάησ κέξνο ηνπ πχξγνπ θαη ζηε ζπλέρεηα αλέξρεηαη κέζα απφ κηα ζεηξά βαιβίδσλ ζρήκαηνο καληηαξηνχ ζε πςειφηεξα επίπεδα ηνπ πχξγνπ κέρξηο φηνπ θάζε θιάζε πξντφληνο λα θζάζεη ζε έλα δνρείν φπνπ ζπκππθλψλεηαη ζε πγξή θαηάζηαζε. Οη αηκνί πνπ πξνέξρνληαη απφ ην ρακειφηεξν επίπεδν θαηά ηε δηέιεπζε ηνπο κέζα απφ ην πγξφ πεηξέιαην πνπ πεξηέρεη ην δνρείν, πξνθαινχλ ηελ εθ λένπ εμάηκηζε ειαθξψλ πεηξειαίσλ πνπ έρνπλ ρακειφηεξν ζεκείν βξαζκνχ. Η δηαδηθαζία απηή έρεη σο απνηέιεζκα ηε ζπγθέληξσζε ησλ ειαθξψλ πξντφλησλ ζη πςειφηεξα θαη ησλ βαξχηεξσλ πξντφλησλ ζηα ρακειφηεξα επίπεδα. Με ηελ θιαζκαηηθή απφζηαμε ηα πξντφληα δηαρσξίδνληαη ζηα αέξηα πεηξειαίνπ (petroleum gases) απφ ηε κηα πιεπξά ηεο ζεηξάο πξντφλησλ θαη ζηε ζπλέρεη αθνινπζνχλ ηα ειαθξά πεηξέιαηα (αηζέξεο, βελδίλεο), ηα κεζαία πεηξέιαηα (θσηηζηηθφ πεηξέιαην, δηαιχηεο, πεηξέιαην ληίδει, γθάδη), ηα βαξέα πεηξέιαηα 22

23 Σα ρχδελ πγξά θνξηία (πεηξέιαην θαχζεο, ιηπαληηθά) θαη ηέινο ηα ζηεξεά θαηάινηπα (βαδειίλεο, θαηξάκη, άζθαιηνο, θσθ πεηξειαίνπ) Σα δηάθνξα πξντφληα κεηά ηελ αξρηθή ηνπο θιαζκαηηθή απφζηαμε, πθίζηαληαη ζηε ζπλέρεη άιιεο κεκνλσκέλεο απνζηάμεηο ζε κηθξφηεξνπο πχξγνπο ψζηε λα απμεζεί ν βαζκφο ε πνηφηεηα ηνπο θαη λα απμεζεί ν βαζκφο ηεο θαζαξφηεηαο ηνπο Με ηελ θιαζκαηηθή απφζηαμε πξαγκαηνπνηείηαη ε παξαγσγή πεξίπνπ ίζσλ πνζνηήησλ ειαθξψλ, κεζαίσλ θαη βαξέσλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ. Σν εκπφξην φκσο απαηηεί κεγάιεο πνζφηεηεο ειαθξψλ πξντφλησλ (βελδίλεο κεγάινπ αξηζκνχ νθηαλίσλ θ.ιπ.) Απηφ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ ππξφιπζε. ηελ θιαζκαηηθή απφζηαμε γίλεηαη δηαρσξηζκφο ησλ πξντφλησλ κε ηελ βνήζεηα ηνπ ζεκείνπ βξαζκνχ θάζε θιάζεο, ελψ ζηελ ππξφιπζε γίλεηαη ε κεηαηξνπή ηεο δνκηθήο ζχζηαζεο ηνπ πεηξειαίνπ. Γηαθξίλεηαη ηε ζεξκηθή ππξφιπζε θαη ηελ θαηαιπηηθή ππξφιπζε Παξαγόκελα πξντόληα Μεξηθά απφ ηα θπξηφηεξα πξντφληα δηχιηζεο ηνπ πεηξειαίνπ είλαη ηα αθφινπζα: Πξνπάλην, Βνπηάλην Βελδίλε αεξνπιάλσλ (Aviation spirit) Βελδίλε αεξησζνχκελσλ (Jet fuel) Βελδίλε απηνθηλήησλ (Motor spirit) Γηαιπηηθφ (White spirit) Φσηηζηηθφ πεηξέιαην (Kerosene) T.V.O (Tractor Vaporizing Oil) Πεηξέιαην ζέξκαλζεο (Gas Oil) Πεηξέιαην ληήδει (Diesel Oil) Μαδνχη (Residual Fuel Oil) Ληπαληηθά (Lubricating Oils) White oils Γξάζα (Greases) Πηζζάζθαιηνο (Bitumen) Petroleum Coke Carbon Black Υεκηθά [2] 23

24 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Μεηαθνξέο πξντόλησλ πεηξειαίνπ Σα πξντφληα κεηαθνξάο πεηξειαίνπ κεηά ηελ ηειηθή ηνπο επεμεξγαζία είλαη έηνηκα γηα δηάζεζε ζηελ αγνξά θαη πξέπεη λα κεηαθεξζνχλ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο πνπ πεξηιακβάλνπλ πεηξειαηαγσγνχο, βπηηνθφξα ηξέλα, βπηηνθφξα απηνθίλεηα θαη δεμακελφπινηα. Η κεηαθνξά ησλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ απαηηεί απμεκέλε πξνζνρή ιφγσ ησλ θηλδχλσλ πνπ παξνπζηάδνληαη θαηά ην ρεηξηζκφ ηνπο. Σα πξντφληα πεηξειαίνπ θνξηψλνληαη απφ ηα δηπιηζηήξηα κε πξννξηζκφ κηθξφηεξεο ηεξκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο, πνπ δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα παξαιαβήο κεγάισλ πνζνηήησλ ελφο είδνπο πξντφληνο θαη γη απηφ πεξηζζφηεξεο παξηίδεο πξντφλησλ θνξηψλνληαη ζην ίδην πινίν γηα ηελ κεηαθνξά ηνπο ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο ηεξκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο, ή ζε ζηαζκνχο πεηξέιεπζεο πινίσλ. Έηζη δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε εμππεξέηεζεο ησλ κεηαθνξψλ απηψλ απφ εηδηθά πινία, κε ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ηε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο πνιιψλ παξηίδσλ δηαθνξεηηθψλ θνξηίσλ ρσξίο ηνλ θίλδπλν αλάκεημεο ησλ θνξηίσλ απηψλ, κε ρσξηζηέο αληιίεο θαη γξακκέο θνξηίνπ, κε επηθάιπςε ησλ δεμακελψλ θαη γξακκψλ θνξηίνπ κε επνμηθά ρξψκαηα (γηα θαιχηεξεο ζπλζήθεο κεηαθνξάο θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν θαζαξηζκφ ησλ δεμακελψλ) θαη πνιιέο άιιεο βειηηψζεηο. Σα πινία απηά ιέγνληαη Product Carriers θαη φζα απφ απηά έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα κεηαθνξάο θαη αξγνχ πεηξειαίνπ νλνκάδνληαη Crude Oil/Product Carriers. Ο πην ζπλεζηζκέλνο ηχπνο πινίσλ Product Carrier έρεη κέγεζνο πεξίπνπ dwt κε δπλαηφηεηα δηαρσξηζκνχ 4 ή 5 θνξηίσλ. Σα ζχγρξνλα πινία έρνπλ δηπιά ηνηρψκαηα θαη δηπχζκελα ζχκθσλα κε ηνπο ηζρχνληεο θαλνληζκνχο. πλήζσο ζε έλα ηαμίδη ην product carrier κεηαθέξεη παξηίδεο είηε κφλν θαζαξψλ ή κφλν αθάζαξησλ πξντφλησλ. Δμαίξεζε απνηειεί ην πεηξέιαην ζέξκαλζεο πνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλεηαη ζαλ παξηίδα θνξηίνπ θαη ζηηο δχν θαηεγνξίεο. Πξσηαξρηθή ζεκαζία, ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ, έρεη ν απνηειεζκαηηθφο δηαρσξηζκφο ησλ δηαθφξσλ παξηίδσλ θαη ε απνθπγή ηεο αλάκεημεο ή αιινίσζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ Σα πξντφληα πεηξειαίνπ απφ πιεπξάο κεηαθνξάο ηνπο δηαθξίλνληαη ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο: 24

25 Σα ρχδελ πγξά θνξηία α) Καζαξά πξντφληα (clean products ή clean oils ή white oils) ηα θαζαξά πξντφληα ιφγν ηεο κεγάιεο αμίαο ηνπο, ε παξακηθξή αλάκεημε ή αιινίσζε ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπο έρεη θαηαζηξεπηηθέο ζπλέπεηεο. Δπίζεο ιφγσ ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο κεηαθνξάο απφ ην δηπιηζηήξην πνιιψλ παξηίδσλ κηθξήο πνζφηεηαο, ε θάζε κηα γηα παξάδνζε ζε πεξηζζφηεξεο ηεξκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε θαηαζθεπήο αθφκα πην εμεηδηθεπκέλσλ πινίσλ, κηθξφηεξνπ κεγέζνπο, κε κεγάιν αξηζκφ δεμακελψλ πνπ κπνξεί λα θηάζνπλ ηηο 20 ή θαη πεξηζζφηεξεο. Οη δεμακελέο απηέο έρνπλ θαη ζπγθεθξηκέλεο θαηαζθεπαζηηθέο δηαθνξέο γηα λα δηεπθνιχλεηαη ε ππνδνρή ηνπ θάζε θνξηίνπ. β) Αθάζαξηα πξντφληα (dirty products, ή dirty oils ή blacks oils) Μπνξνχλ λα κεηαθεξζνχλ απφ δεμακελφπινηα πνπ κεηαθέξνπλ θαη αξγφ πεηξέιαην, αθνχ θαζαξηζηνχλ νη δεμακελέο ηνπο. ε πνιιά αθάζαξηα πξντφληα πεηξειαίνπ απαηηείηαη ε ζέξκαλζε ηνπο γηα απηφ ην ιφγν ηα product carriers πξέπεη λα είλαη εθνδηαζκέλα κε ζεξκαληηθά ζψκαηα πνπ ιεηηνπξγνχλ απνδνηηθά. γ) Ληπαληέιαηα (lubricating oils) Η κεγάιε εκπνξηθή ηνπο αμία ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ κεγάιε πξνζνρή πνπ απαηηνχλ θαηά ηελ κεηαθνξά ηνπο θαηαηάζζεη ηα ιηπαληέιαηα ζε ρσξηζηή νκάδα κεηαθεξφκελσλ πξντφλησλ. πλήζσο κεηαθέξνληαη απφ εηδηθά θαηαζθεπαζκέλα πινία κε πνιιέο δεμακελέο θνξηίνπ πνπ κπνξνχλ λα θηάζνπλ ηηο 30. εκαληηθφ ξφιν εθηφο απφ ην θαζαξηζκφ ησλ δεμακελψλ έρεη θαη ε απνηειεζκαηηθή απνζηξάγγηζε ηνπο γηαηί ην ιηπαληηθφ φηαλ αλακεηρζεί κε ην λεξφ γίλεηαη γαιάθησκα θαη ην θνξηίν θαηαζηξέθεηαη. δ) Πηζζάζθαιηνο (bitumen) Γηα ηελ κεηαθνξά ηεο ρξεζηκνπνηνχληαη εηδηθά πινία ηα bitumen ships ηα είλαη δηπχζκελα κε πιεπξηθέο δεμακελέο γηα λα απνκνλψλνπλ ην θνξηίν απφ ην εμσηεξηθφ πεξίβιεκα ηνπ πινίνπ θαη λα κελ έρεη απψιεηεο ζεξκνθξαζίαο. Απαηηείηαη ζπλερήο ζέξκαλζε ψζηε ην θνξηίν λα βξίζθεηαη ζε ζεξκνθξαζίεο πνπ ππεξβαίλνπλ ηνπο 120 ν C πξάγκα πνπ απμάλεη θαηαθφξπθα ην θφζηνο ηαμηδηνχ γηα ππεξσθεάληα δξνκνιφγηα. Ξερσξηζηή δηαδηθαζία απαηηνχλ θαηά ηνλ θαζαξηζκφ ησλ δεμακελψλ ιφγν ηνπ ζηέξενπ ζηξψκαηνο πνπ δεκηνπξγείηαη ζηα ηνηρψκαηα ηνπο. Οη επηθάλεηεο ςεθάδνληαη κε κηα ςπρξή δηάιπζε αζθάιηνπ θαη ζηε ζπλέρεηα πιέλνληαη κε δεζηφ λεξφ. [1] 25

26 Σα ρχδελ πγξά θνξηία 2.3 Δηδηθά πγξά θνξηία Κξηεδώην Σν θξηεδψην (creosote) είλαη έλα απφ ηα πην δχζθνια θνξηία πνπ θαιείηαη λα κεηαθέξεη έλα δεμακελφπινην. Δίλαη δηάθαλεο ιηπαξφ πγξφ κε έληνλε θαπζηηθή κπξσδηά. Πξνέξρεηαη απφ απφζηαμε πίζζαο θαπζφμπισλ θαη γαηαλζξάθσλ θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ πξνζηαηεπηηθφ μπιείαο, αληηζεπηηθφ θαη ζε δηάθνξεο βηνκεραληθέο επεμεξγαζίεο. Δίλαη βαξχηεξν απφ ην λεξφ θαη έρεη θξπζηαιιηθή πθή. Καηά ηελ κεηαθνξά ηνπ ζαλ ρχκα θνξηίν ρξεηάδεηαη πξνζεθηηθή παξαθνινχζεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ, πνπ πξέπεη λα θπκαίλεηαη ζε ζηαζεξφ επίπεδν γχξσ ζηνπο 32 ν C. Μεγαιχηεξε ή κηθξφηεξε ζεξκνθξαζία πξνθαιεί ηελ δεκηνπξγία θξπζηάιισλ πνπ έρνπλ ζαλ ζπλέπεηα ηελ αιινίσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θνξηίνπ θαη ηε δεκηνπξγία πξνβιεκάησλ ζηνλ θαζαξηζκφ ησλ δεμακελψλ. Δπί πιένλ ηα θξπζηαιιίδηα πνπ δεκηνπξγνχληαη, πξνζθνιινχληαη ζην εζσηεξηθφ ησλ επηζηνκίσλ θαη ησλ αληιηψλ θνξηίνπ κε δπζάξεζηα απνηειέζκαηα θαηά ηελ εθθφξησζε. [2] Μειάζεο Οη κειάζεο (melases) είλαη παρχξξεπζην ππφιεηκκα πνπ παξακέλεη θαηά ηελ δηαδηθαζία παξαζθεπήο ηεο δάραξεο απφ δαραξνθάιακν ή απφ παληδάξηα. Απνηειεί πξψηε χιε γηα ηελ παξαγσγή νηλνπλεχκαηνο, αζεηφλ, θηηξηθνχ νμένο, γαιαθηηθνχ νμένο θαη άιισλ ζεκαληηθψλ ρεκηθψλ πξντφλησλ. Σν ξνχκη παξάγεηαη απφ δηχιηζε κειάζαο απφ δαραξνθάιακν. Μαγηά ηεο κπίξαο, πςειήο πνηφηεηαο δσνηξνθέο θαη ιηπάζκαηα πξνέξρνληαη απφ κειάζεο. Σέινο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θαηαζθεπή θσηνγξαθηθψλ θηικ θαη ραξηηψλ πνιπηειείαο. Δίλαη αξθεηά βαξχ θνξηίν (εηδηθφ βάξνο 1,5) γη απηφ θαη ηα πινία πνπ ην κεηαθέξνπλ πξέπεη λα έρνπλ γεξή θαηαζθεπή. Καηά ηελ κεηαθνξά ηεο, δελ απαηηείηαη ιήςε εηδηθψλ κέηξσλ αζθαιείαο γηαηί νη κειάζεο δελ αλαδίδνπλ εχθιεθηα ή ηνμηθά αέξηα. ε θάζε δεμακελή αθήλεηαη 26

27 Σα ρχδελ πγξά θνξηία πεξηζζφηεξνο θελφο ρψξνο απφ φηη ζηελ κεηαθνξά άιισλ θνξηίσλ γηαηί ε κειάζα εθηφο απφ ζεξκηθή δηαζηνιή, πθίζηαηαη θαηά ηελ ζέξκαλζε ηεο θαη αλαβξαζκφ ν νπνίνο δεκηνπξγεί αθξφ ζηελ επηθάλεηα ηνπ θνξηίνπ θαη κπνξεί λ απμήζεη ηνλ φγθν ηνπ έσο θαη 10%. Έηζη γηα ηελ απνθπγή ηνπ θηλδχλνπ ππεξρείιηζεο ηνπ θνξηίνπ πξέπεη λα παξαθνινπζείηαη θαζεκεξηλά ε ζηάζκε ηνπ θνξηίνπ. [1] Φπηηθά θαη δσηθά ιάδηα Σα θπηηθά ιάδηα θαη ηα δσηθά ιάδηα είλαη ηειείσο αζθαιή θαηά ην ρεηξηζκφ θαη ηελ κεηαθνξά ηνπο αιιά κεξηθά απφ απηά παξνπζηάδνπλ κηα ηάζε νμείδσζεο θαη απνξξνθνχλ ην νμπγφλν ηεο αηκφζθαηξαο. Σα ιάδηα απηά ιέγνληαη oxidizing oils. Γηα ηνλ ιφγν απηφ δελ πξέπεη λα εηζέξρνληαη άηνκα ζε δεμακελέο πνπ κεηέθεξαλ πξνεγνπκέλσο θπηηθά ή δσηθά ιάδηα αλ πξψηα δελ έρνπλ εμαεξηζηεί θαιά θαη δελ έρεη ειεγρζεί ε πεξηεθηηθφηεηα ηεο αηκφζθαηξαο ζε νμπγφλν. Σα θνξηία απηά, αλ είλαη θαγψζηκα κπνξεί λα θαηαζηξαθνχλ αλ νη δεμακελέο ζηηο νπνίεο ζα θνξησζνχλ έρνπλ νζκέο απφ πξνεγνχκελν θνξηίν. Δπίζεο ηα θνξηία απηά παζαίλνπλ αιινίσζε αλ ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπο ζε ιηπαξά νμέα απμεζεί αθχζηθα. Απηφ κπνξεί λα ζπκβεί αλ: Οη δεμακελέο δελ θαζαξίζηεθαλ θαιά θαη δεκηνπξγήζεθαλ βαθηήξηα Σν θνξηίν κεηαθέξεηαη ζε πςειφηεξε ζεξκνθξαζία απφ φηη πξέπεη Σν θελφ πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ θνξηίνπ είλαη κεγάιν Σν θνξηίν έρεη ππνζηεί αθηηλνβνιία ήιηνπ ή θσηηζκνχ Η ζέξκαλζε ηνπ θνξηίνπ πξέπεη λα ζπληειεζηεί βαζκηαία γηαηί απφηνκε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο πξνθαιεί αιινίσζε ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ θνξηίνπ. ε αληίζεζε κε άιια θνξηία, κπνξεί λα απαηηείηαη δηαθνξεηηθή ζεξκνθξαζία θαηά ηηο δηαδηθαζίεο θφξησζεο, κεηαθνξάο θαη εθθφξησζεο. [2] Κανπηζνύθ Ο ρπκφο ηνπ θανπηζνχθ είλαη έλα γαιαθηψδεο παρχξεπζην πγξφ πνπ εθθξίλεηαη απφ ηα θανπηζνπθφδεληξα φηαλ ραξάζζνληαη. Απφ 100 tn ρπκνχ παξάγνληαη tn θανπηζνχθ. Καηά ηε κεηαθνξά θαη ηνλ ρεηξηζκφ ηνπ θνξηίνπ ν έιεγρνο ηεο ζεξκνθξαζίαο είλαη ζεκαληηθφο. Η ζεξκνθξαζία δελ πξέπεη λα πέζεη θάησ απφ ηνπο 27

28 Σα ρχδελ πγξά θνξηία 5 ν C νχηε λα αλέιζεη πάλσ απφ ηνπο 32,5 o C. Η ηππηθή ζεξκνθξαζία ζηηο δεμακελέο απνζήθεπζεο είλαη πεξίπνπ ζηνπο 29 ν C. [2] 2.4 Τγξά ρεκηθά θνξηία Υεκηθά πξντφληα ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα απφ ηνλ άλζξσπν ζε φιεο ηνπ ηηο αλάγθεο θαη δξαζηεξηφηεηεο (ηξφθηκα, θαξκαθεπηηθά, θαιιπληηθά, απνξξππαληηθά, ιηπάζκαηα, θ.ιπ.) Η πξνέιεπζε φισλ απηψλ πνηθίιιεη. Πνιιά απφ απηά πξνέξρνληαη απφ ην πεηξέιαην θαη απφ γαηάλζξαθεο ελψ άιια απφ δηάθνξεο άιιεο πεγέο. Σε κεγαιχηεξε κεξίδα ζηε κεηαθνξά ρεκηθψλ θνξηίσλ απφ ηελ ζάιαζζα έρνπλ ηα πεηξνρεκηθά πξντφληα (πεξίπνπ 40%) απηά δειαδή πνπ πξνέξρνληαη απφ ην πεηξέιαην ή ην θπζηθφ αέξην. Τπάξρεη ηεξάζηηα πνηθηιία ρεκηθψλ θνξηίσλ πνπ θζάλεη ζε αξηζκφ πεξίπνπ ηα Πεξηζζφηεξεο απφ 50% ησλ παξηίδσλ ησλ κεηαθεξφκελσλ ρεκηθψλ θνξηίσλ είλαη ζε πνζφηεηα κηθξφηεξε απφ 500 θπβηθά κέηξα. Αξρηθά ηα πγξά ρεκηθά θνξηία κεηαθέξνληαλ κε ζπλεζηζκέλα δεμακελφπινηα πνπ είραλ θάλεη νξηζκέλεο κεηαηξνπέο ζην ζχζηεκα γξακκψλ θαη αληιηψλ θνξηίνπ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ θνξηίσλ απηψλ. Καζψο νη αλάγθεο κεηαθνξάο πεξηζζφηεξσλ ρεκηθψλ θνξηίσλ πνιιαπιαζηαδφηαλ δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε εθηεηακέλσλ κεηαζθεπψλ ζε πινία κεηαθνξάο θαζαξψλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ κε πνιιέο πεξηζζφηεξεο γξακκέο θαη αληιίεο θνξηίνπ, εηδηθή επηθάιπςε ησλ δεμακελψλ θ.ιπ. ηε ζπλέρεηα, νη απμαλφκελεο απαηηήζεηο γηα ηηο κεηαθνξέο απηέο, νδήγεζαλ ζην ζρεδηαζκφ θαη ζηελ θαηαζθεπή εηδηθψλ πινίσλ κε δηπχζκελα θαη ζε νξηζκέλα πινία κε δηπιά ηνηρψκαηα πξνο ηηο πιεπξέο ηνπ πινίνπ, κε πνιιέο δεμακελέο, ρξεζηκνπνίεζε αλεμάξηεησλ αληιηψλ θνξηίνπ γηα ηελ εμππεξέηεζε ηεο θάζε δεμακελήο μερσξηζηά. Δπίζεο ρξεζηκνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ επηρξηζκάησλ επηθάιπςεο ηεο επηθάλεηαο ησλ δεμακελψλ εηδηθψλ γηα θάζε νκάδα ρεκηθψλ, θαζψο θαη ζε κεγάιε έθηαζε ρξεζηκνπνίεζε αλνμείδσηνπ ράιπβα γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ δεμακελψλ θαη ησλ γξακκψλ θνξηίνπ πνπ νδεγνχλ ζε απηέο. ήκεξα ηα πινία κεηαθνξάο ρεκηθψλ πξντφλησλ πνηθίιινπλ αλάινγα κε ηα ρεκηθά θνξηία πνπ κεηαθέξνπλ θαη ηηο πεξηνρέο πνπ θηλνχληαη. Σα πην εμεηδηθεπκέλα γηα ηελ απνθιεηζηηθή κεηαθνξά ρεκηθψλ θαη αγξνηηθψλ πξντφλησλ είλαη κηθξνχ κεγέζνπο (5000 dwt). Τπάξρνπλ θαη πινία πνπ κεηαθέξνπλ ρεκηθά πξντφληα θαη ζε 28

29 Σα ρχδελ πγξά θνξηία κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο θαζψο θαη πξντφληα πεηξειαίνπ ηα Product and Chemical Carriers. Σα πινία απηά είλαη ζαθψο κεγαιχηεξα ζε δηαζηάζεηο (40000 dwt) απφ φηη ηα πινία απνθιεηζηηθήο κεηαθνξάο ρεκηθψλ πξντφλησλ Υεηξηζκόο ρεκηθώλ θνξηίσλ Ο ρεηξηζκφο ησλ θνξηίσλ ζηα ρεκηθά δεμακελφπινηα δελ δηαθέξεη ζεκαληηθά απφ ηνλ ρεηξηζκφ ησλ θνξηίσλ ζηα δεμακελφπινηα. Δίλαη πην πνιχπινθνο ιφγν ηνπ κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ δεμακελψλ θνξηίνπ, ηνπ κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ παξηίδσλ θνξηίνπ θαη ησλ δηαθνξεηηθψλ θπζηθψλ θαη ρεκηθψλ ηδηνηήησλ ησλ δηαθφξσλ ρεκηθψλ θνξηίσλ πνπ κεηαθέξνληαη. Οξηζκέλα θνξηία απαηηνχλ ηελ αδξαλνπνίεζε ηεο αηκφζθαηξαο ησλ δεμακελψλ ζηηο νπνίεο ζα θνξησζνχλ ηα πξντφληα. Άιια απαηηνχλ ηελ επηθάιπςε κε έλα πγξφ ή αέξην κε ζθνπφ ηελ απνκφλσζε ηνπο απφ ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα. Δπίζεο νξηζκέλα θνξηία επηβάιιεηαη λα θνξησζνχλ ζε δεμακελέο ηειείσο ζηεγλέο θαη απαιιαγκέλεο απφ πγξαζία. Σα ζχγρξνλα ρεκηθά δεμακελφπινηα είλαη εμνπιηζκέλα κε απηνκαηνπνηεκέλα ζπζηήκαηα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θνξηίσλ θαη ηνπ πινίνπ. Έηζη εκπνδίδεηαη ε επαθή αζπκβίβαζησλ θνξηίσλ, ε επαθή ζεξκαηλφκελσλ θνξηίσλ κε θνξηία πςειήο πηεηηθφηεηαο ή κε θνξηία πνπ αληηδξνχλ ρεκηθά κε ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπο, θαζψο θαη ε επαθή νμέσλ θαη ηνμηθψλ θνξηίσλ κε πξντφληα πξννξηδφκελα γηα ηηο βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ, θαξκάθσλ θαη θαιιπληηθψλ. Αξθεηά απφ ηα πγξά ρεκηθά θνξηία είλαη επηθίλδπλα θαη αλάινγα κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ δεκηνπξγνχλ δηαθξίλνληαη Δχθιεθηα Σνμηθά Γηαβξσηηθά Αληηδξαζηηθά Καηά ηελ δηάξθεηα ησλ ρεηξηζκψλ ηνπ θνξηίνπ πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζπλερψο θξνληίδα γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πξνζσπηθνχ απφ ηα επηθίλδπλα ρεκηθά θνξηία. Οη δεμακελέο θνξηίνπ ησλ ρεκηθψλ δεμακελφπινησλ είλαη θαηαζθεπαζκέλεο είηε απφ καιαθφ ράιπβα επηρξηζκέλν ή απφ αλνμείδσην ράιπβα. Σα επηρξίζκαηα ησλ δεμακελψλ εμππεξεηνχλ ηνπο εμήο θπξίσο ζθνπνχο. 29

30 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Παξέρνπλ πξνζηαζία ζηε κεηαιιηθή θαηαζθεπή απφ ηηο δηαβξψζεηο ηνπ θνξηίνπ Πξνζηαηεχνπλ ην κεηαθεξφκελν ρεκηθφ θνξηίν απφ κφιπλζε πξνεγνχκελσλ θνξηίσλ πνπ ζα είραλ εηζρσξήζεη ζηνπο πφξνπο ηεο κεηαιιηθήο θαηαζθεπήο αλ δελ ππήξρε ην επίρξηζκα Γηεπθνιχλνπλ ηνλ απνηειεζκαηηθφ θαζαξηζκφ ησλ δεμακελψλ θαη έηζη βνεζνχλ ηελ πξνζηαζία ηνπ λένπ πξνο θφξησζε θνξηίνπ απφ πηζαλή κφιπλζε κε θαηάινηπα ηνπ πξνεγνχκελνπ θνξηίνπ Γηεπθνιχλνπλ ηελ επηζεψξεζε ησλ δεμακελψλ ηα ζχγρξνλα ρεκηθά δεμακελφπινηα ην αλνμείδσην κέηαιιν ρξεζηκνπνηείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ δεμακελψλ θνξηίνπ ιφγσ ηεο ζπκβαηφηεηαο ηνπ κε κεγάιν αξηζκφ πγξψλ ρεκηθψλ ζηνηρείσλ. Η επηηαθηηθή αλάγθε κείσζεο ηεο πηζαλφηεηαο αλάκεημεο ησλ παξηίδσλ θνξηίνπ ηφζν απφ πιεπξάο αζθάιεηαο φζν θαη γηα εκπνξηθνχο ιφγνπο, θαζψο θαη ε αλάγθε εμππεξέηεζεο κεγάιεο πνηθηιίαο κηθξψλ πνζνηήησλ παξηίδσλ ρεκηθψλ θνξηίσλ, νδήγεζε ζηελ εγθαηάζηαζε θαηαδπφκελσλ ή ππνβξπρίσλ αληιηψλ ρσξηζηά ζε θάζε δεμακελή ζε εθαξκνγή ηεο αξρήο one tank, one pump, one line. Σν ζχζηεκα απηφ φρη κφλν εμαζθαιίδεη ηνλ απφιπην δηαρσξηζκφ αιά θαη δηεπθνιχλεη ηελ ηαπηφρξνλε θφξησζε θαη εθθφξησζε θνξηίνπ απφ θαη πξνο δηαθνξεηηθέο πεγέο θαη κεηαθνξηθά κέζα (ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε, πινηάξηα, θνξηεγίδεο). Ο θαζαξηζκφο ησλ δεμακελψλ πξαγκαηνπνηείηαη κε ζπλήζσο κε λεξφ, αιιά ζε πεξηπηψζεηο νξηζκέλσλ θνξηίσλ απαηηείηαη θαη ρεκηθφο θαζαξηζκφο. [2] 2.5 Τγξνπνηεκέλα αέξηα Δηζαγσγή Σα κεηαθεξφκελα απφ ηα δεμακελφπινηα πγξά θνξηία πεηξειαίνπ έρνπλ ζεκείν βξαζκνχ (ζε αηκνζθαηξηθή πίεζε) κεγαιχηεξν απφ ηε ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Έηζη δελ ππάξρεη θίλδπλνο ηαρείαο εμάηκηζεο ηνπο θαη ν ρεηξηζκφο ηνπο γίλεηαη κε απιφ ζχζηεκα δεμακελψλ, αληιηψλ, γξακκψλ θνξηίνπ ζε αηκνζθαηξηθή πίεζε θαη ζεξκνθξαζίεο πεξηβάιινληνο. 30

31 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Γελ ηζρχεη ην ίδην κε ηα πγξνπνηεκέλα αέξηα. Απηά έρνπλ ζεκείν βξαζκνχ απφ 0 ν C (Βνπηάλην) κέρξη 161,5 ν C (Μεζάλην). Η κεηαθνξά ηνπο ρχκα ζε πγξή κνξθή πξαγκαηνπνηείηαη κφλν κε κεζφδνπο πνπ θαζηζηνχλ ηε δηαηήξεζε ησλ θνξηίσλ απηψλ ζε πγξή θαηάζηαζε, ελψ παξάιιεια ε εμάηκηζε ηνπο βξίζθεηαη ζπλερψο θάησ απφ έιεγρν. Σα θπζηθά αέξηα (natural gases) είλαη ηα αέξηα πνπ βξίζθνληαη ζε ππφγεηα θνηηάζκαηα θαη πνπ δελ έρνπλ ππνζηεί θακία επεμεξγαζία. Απνηεινχληαη θπξίσο απφ κεζάλην ζε πνζνζηφ 90% ή πεξηζζφηεξν, αηζπιέλην, βνπηάλην, άδσην θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα. Σα αέξηα πεηξειαίνπ (petroleum gases) βξίζθνληαη θαη απηά ζε ππφγεηα θνηηάζκαηα, θαη αλ ππάξρεη πίεζε ζην ππφγεην θνίηαζκα, είλαη ζ πγξή κνξθή ζε αλάκεημε κε ην αθαηέξγαζην πεηξέιαην ηνπ θνηηάζκαηνο. Καηά ηελ εμαγσγή ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, πνπ ε πίεζε είλαη αηκνζθαηξηθή, κεηαηξέπνληαη ζε αέξηα θαηάζηαζε. Δπίζεο ηα αέξηα πεηξειαίνπ παξάγνληαη θαηά ηελ δηαδηθαζία δηχιηζεο φπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο. Πεξηέρνπλ βνπηάλην, βνπηαδέλην, πξνπάλην, άλπδξε ακκσλία θαη άιια ζπζηαηηθά. Παιαηφηεξα ηα αέξηα απηά θαίγνληαλ ζηελ αηκφζθαηξα. Απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 40 θαη αξρέο ηνπ 50 άξρηζαλ νη κειέηεο γηα ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηνπο. ηελ Ακεξηθή άξρηζε ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ αεξίσλ απηψλ θαη αλαπηχρζεθαλ απνζεθεπηηθνί ρψξνη θαη δίθηπν ζσιελψζεσλ δηαλνκήο θπζηθψλ αεξίσλ γηα λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζαλ έμηξα θαχζηκε χιε απφ εηαηξείεο παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζε ψξεο αηρκήο. Μειέηεο γηα ηελ θαηαζθεπή θαηάιιεισλ δεμακελψλ (ζθαηξηθψλ ή θπιηλδξηθψλ) γηα ηελ ζαιάζζηα κεηαθνξά ησλ αεξίσλ άξρηζαλ ην 1954 ζηε Ννξβεγία, Αγγιία, Γαιιία. Σν πξψην πινίν πνπ κεηέθεξε θνξηίν LNG (5000m 3 ) ήηαλ ην Methane Pioneer ην έηνο 1959 ην νπνίν ήηαλ πξψελ θνξηεγφ πινίν πνπ είρε ππνζηεί θαηάιιειεο κεηαηξνπέο. Η κεηαθνξά ηνπ πξψηνπ θνξηίνπ ήηαλ επηηπρήο θαη αθνινχζεζαλ θαη άιιεο κεηαηξνπέο πινίσλ γηα ηελ κεηαθνξά ησλ πγξνπνηεκέλσλ θνξηίσλ ηελ δεθαεηία ηνπ 60.Τπήξμαλ πνιιά πξνβιήκαηα πνπ έπξεπε λα ιπζνχλ φπσο: Τιηθφ θαηαζθεπήο ησλ δεμακελψλ γηα λα αληέρεη ηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο κεηαθνξάο ηνπ LNG Απνηειεζκαηηθή κφλσζε 31

32 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Καηάιιεινο ζρεδηαζκφο ηνπ ζθάθνπο γηα ηελ απνηξνπή κεγάιεο νηθνινγηθήο θαηαζηξνθήο ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο Δηδηθέο αληιίεο, γξακκέο, επηζηφκηα γηα ηνλ ρεηξηζκφ ηνπ θνξηίνπ Καηάιιειεο ζπζθεπέο γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο θαηάζηαζεο ηνπ θνξηίνπ Σξφπνο ιήςεο δεηγκάησλ θαη ηξφπνο κέηξεζεο θνξηίνπ Μεηά ηελ επηηπρή αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ ζηα πξψηα δηαζθεπαζκέλα πινία άξρηζε ε λαππήγεζε ησλ πξψησλ απνθιεηζηηθψλ πινίσλ κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ζε βξεηαληθά λαππεγεία [3] Μέζνδνη κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ Σα αέξηα πεηξειαίνπ θαη ηα θπζηθά αέξηα γηα λα κεηαθεξζνχλ κεηαηξέπνληαη ζε πγξή θαηάζηαζε, φπσο πξναλαθέξακε, νπφηε θαη νλνκάδνληαη πγξαέξηα. Σα αέξηα πεηξειαίνπ κπνξνχλ λα κεηαηξαπνχλ ζε πγξή θαηάζηαζε (Liquefied Petroleum Gases ή LPG) κε πίεζε ή κε ςχμε ή κε ζπλδπαζκφ πίεζεο θαη ςχμεο. Σα θπζηθά αέξηα κεηαηξέπνληαη ζε θπζηθά πγξαέξηα (Liquefied Natural Gases ή LNG) κφλν κε ςχμε. Γηαθξίλνληαη νη αθφινπζεο κέζνδνη κεηαθνξάο ησλ πγξαεξίσλ: Α) Μεηαθνξέο κε πςειή πίεζε ζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο Η κεηαθνξά γίλεηαη κε Fully Pressurized Ships πνπ είλαη ζπλήζσο κηθξήο ρσξεηηθφηεηαο πινία θαη έρνπλ ηζρπξήο θαηαζθεπήο δεμακελέο γηα λα αληέρνπλ ζε πίεζε κέρξη 18 kg/cm 2. Με ηελ κέζνδν απηή πξαγκαηνπνηνχληαη κηθξέο ηνπηθέο κεηαθνξέο LPG ή ακκσλίαο. Γηα ηελ κεηαθνξά κεγαιχηεξσλ πνζνηήησλ ησλ ίδησλ θνξηίσλ ρξεζηκνπνηείηαη κέζνδνο κεηαθνξάο θάησ απφ πίεζε θαη ςχμε ή κφλν θάησ απφ ςχμε Β) Μεηαθνξέο κε κέηξηα πίεζε θαη κεξηθή ςχμε Οη κεηαθνξέο κε ηελ κέζνδν απηή πξαγκαηνπνηνχληαη απφ ηα Semi Pressurized Ships. Σα πινία απηά έρνπλ ρσξεηηθφηεηα θνξηίνπ έσο 10000m 3, νη δεμακελέο ηνπο έρνπλ ιεπηφηεξα ηνηρψκαηα θαη δέρνληαη θνξηία κε πίεζε κέρξη 7kg/cm 2 θαη ζεξκνθξαζία έσο -10 ν C. Σα πινία πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ κέζνδν απηή έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα κεηαθνξάο θνξηίσλ LPG θαη ακκσλία ζε κεγαιχηεξεο απνζηάζεηο. Γ) Μεηαθνξέο κε κέηξηα πίεζε θαη πιήξε ςχμε 32

33 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Σα πινία πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηε κέζνδν απηή νλνκάδνληαη Semi Pressurized/ Fully Refrigerated Ships, είλαη κεγαιχηεξεο ρσξεηηθφηεηαο έσο 30000m 3 δέρνληαη θνξηία κε πίεζε κέρξη 7kg/cm 2 θαη ζεξκνθξαζία έσο -48 ν C. Δίλαη θαηάιιεια γηα φια ηα θνξηία LPG θαη απνηεινχλ κηα πνιχ δεκνθηιή ζεηξά πγξαεξηνθφξσλ πινίσλ LPG θαη ακκσλίαο. Γ) Μεηαθνξέο LPG κε πιήξε ςχμε Σα LPG/ Fully Refrigerated Ships έρνπλ αθφκα κεγαιχηεξε ρσξεηηθφηεηα θνξηίνπ (απφ 10000m 3 έσο 80000m 3 ). ηηο δεμακελέο ηνπο δηαηεξείηαη ρακειή πίεζε (3kg/cm 2 ) γηα λα απνηξέπεηαη ε είζνδνο αηκνζθαηξηθνχ αέξα ζην ζχζηεκα ηνπ θνξηίνπ. Μεηαθέξνπλ θαη απηά θνξηία LPG ή ακκσλίαο. ηα θνξηία LPG θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θφξησζεο ηα δεκηνπξγνχκελα κέζα ζηηο δεμακελέο αέξηα επηζηξέθνπλ ζηηο δεμακελέο ηεο μεξάο. Δλ πισ ηα εμαηκηδφκελα αέξηα επαλελεξγνπνηνχληαη απφ ηνπο ζπκππθλσηέο ή δηνρεηεχνληαη πξνο ηελ αηκφζθαηξα ζε πνιχ κηθξέο πνζφηεηεο, ψζηε λα κε δεκηνπξγείηαη θίλδπλνο ζπγθέληξσζεο επηθίλδπλσλ αεξίσλ ζην θαηάζηξσκα, ιακβαλνκέλνπ ππ φςε φηη ηα αέξηα πεηξειαίνπ είλαη βαξχηεξα απφ ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα. Δ) Μεηαθνξέο LNG Σα LNG Ships είλαη Fully Refrigerated Ships θαη έρνπλ ρσξεηηθφηεηα /m 3. Σν θπζηθφ αέξην δελ είλαη δπλαηφλ λα πγξνπνηεζεί κε πίεζε, φπσο ηα αέξηα πεηξειαίνπ, θαη πξέπεη λα ππνζηεί κεγάιε ςχμε γηα λα κεηαηξαπεί ζε πγξή θαηάζηαζε θαη έηζη λα θαηαζηεί δπλαηή ε κεηαθνξά ηνπ. Φχρεηαη ζε ζεξκνθξαζία πνπ πιεζηάδεη ην ζεκείν βξαζκνχ ηνπ κεζαλίνπ (-161,5 ν C) κηαο θαη ην ζεκείν βξαζκνχ ηνπ επεξεάδεηαη απφ ηα ζεκεία βξαζκνχ ησλ άιισλ αεξίσλ πνπ βξίζθνληαη ζην κείγκα. ηελ πγξή ηνπ θαηάζηαζε θαηαιακβάλεη ρψξν πνπ αληηζηνηρεί ζην 1/600 ηνπ φγθνπ πνπ είρε ζαλ αέξην. Σν πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην είλαη άρξσκν θαη άνζκν. Έρεη κεγάιε επθιεθηφηεηα θαηά ηελ αλάκεημε ηνπ κε ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα θαη πςειφ ζεκείν αλάθιεμεο. Σν βάξνο ηνπ LNG είλαη ην κηζφ απφ ην βάξνο ηνπ λεξνχ θαη ζηελ αέξηα θαηάζηαζε ην θπζηθφ αέξην είλαη ειαθξχηεξν απφ ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα, ζε αληίζεζε κε ηα αέξηα πεηξειαίνπ πνπ είλαη βαξχηεξα. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, ην εμαηκηδφκελν θνξηίν LNG κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ θαχζηκν γηα ηνπο ιέβεηεο ηνπ πινίνπ, γηαηί αλ ππάξμεη δηαξξνή απφ ην ζχζηεκα ηξνθνδφηεζεο πξνο ηνπο ιέβεηεο, ζαλ ειαθξφηεξν, ζα αλέιζεη ςειά ζην ιεβεηνζηάζην θαη ζα δηαθχγεη ζηελ αηκφζθαηξα απφ ηνπο αγσγνχο εμαεξηζκνχ. Έλαο 33

34 Σα ρχδελ πγξά θνξηία άιινο ιφγνο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ αεξίσλ απηψλ ζαλ θαχζηκν πινίνπ είλαη ε αζχκθνξε νηθνλνκηθά εγθαηάζηαζε ζπζηήκαηνο επαλπγξνπνίεζεο ησλ αεξίσλ ζηελ απαηηνχκελε πνιχ ρακειή ςχμε. Σν ζχζηεκα θνξηνεθθφξησζεο LNG είλαη θιεηζηφ φπσο θαη ζηηο άιιεο κεηαθνξέο πγξαεξίσλ θαη δελ ππάξρεη αέξαο ζε απηφ αιιά κφλν πγξνπνηεκέλν θνξηίν ή αέξηα θνξηίνπ. Γηα ηελ παξεκπφδηζε εηζφδνπ αέξα, δηαηεξείηαη ζπλερψο κηθξή πίεζε ζην ζχζηεκα θαηά ηε θφξησζε θαη ηε κεηαθνξά ηνπ θνξηίνπ, ζη δε εθθφξησζε εηζάγεηαη αέξην πνπ ρνξεγείηαη απφ ηελ εγθαηάζηαζε ηεο μεξάο ή θαη απφ άιιεο δεμακελέο ηνπ πινίνπ (γηα λα θαηαιάβεη ηε ζέζε ηνπ θνξηίνπ πνπ εθθνξηψλεηαη). Σ) Μεηαθνξέο πγξαεξίσλ αηζάλην θαη αηζπιέλην Τπάξρεη θαη κηα άιιε θαηεγνξία κεηαθνξάο πγξαεξίσλ, ην αηζάλην θαη ην αηζπιέλην, πνπ κεηαθέξνληαη κφλν θάησ απφ ςχμε ζεξκνθξαζίαο -104 ν C. Σα πινία πνπ αζρνινχληαη ζηηο κεηαθνξέο απηέο κεηαθέξνπλ θαη πγξαέξηα πεηξειαίνπ (LPG) Γεμακελέο θνξηίνπ θαη εμνπιηζκόο Οη δεμακελέο θνξηίνπ απηψλ ησλ πινίσλ είλαη εηδηθήο θαηαζθεπήο κε κέηαιια πνπ αληέρνπλ ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο ή ζε πςειέο πηέζεηο ή θαη ζηα δχν, αλάινγα κε ηα θνξηία πνπ πξννξίδνληαη λα κεηαθέξνπλ. Γηα λα κεηαθέξνπλ θνξηία LNG ζε ζεξκνθξαζίεο -163 ν C ρξεζηκνπνηείηαη αλνμείδσηνο ράιπβαο ή ράιπβαο κε λίθει ή κε αινπκίλην. Σν ζρήκα ηνπο πνηθίιιεη. Τπάξρνπλ πγξαεξηνθφξα κε δεμακελέο ζθαηξηθέο, θπιηλδξηθέο (νξηδφληηεο ή θαηαθφξπθεο), πξηζκαηηθέο. ηα πινία πνπ κεηαθέξνπλ θνξηία θάησ απφ ςχμε θαη ρσξίο πίεζε ζπλαληνχκε ηηο δεμακελέο κεκβξάλεο πνπ έρνπλ νξζνγψλην ζρήκα θαη ηα ηνηρψκαηα ηνπο απνηεινχληαη απφ ιεπηά κεηαιιηθά θχιια πξνζηαηεπφκελα απφ δεπηεξεχνλ πξνζηαηεπηηθφ θέιπθνο θαη ηζρπξή κφλσζε. ηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο ηα πεξηζζφηεξα λαππεγηθά κέηαιια γίλνληαη εχζξαπζηα θαη ππφθεηληαη ζε ξήγκαηα. Σν θνξηίν επνκέλσο πνπ κεηαθέξεηαη θάησ απφ ςχμε πξέπεη λα είλαη απνκνλσκέλν απφ ηελ θαηαζθεπή ηνπ ζθάθνπο θαη λα πεξηέρεηαη ζε δεμακελέο θαηαζθεπαζκέλεο απφ εηδηθφ κέηαιιν. Καηάιιειε κφλσζε ηνπνζεηείηαη 34

35 Σα ρχδελ πγξά θνξηία κεηαμχ δεμακελήο θνξηίνπ θαη ζθάθνπο. Η κφλσζε απηή επηπιένλ ρξεζηκεχεη θαη γηα ηελ ζηήξημε ηεο δεμακελήο. Η κφλσζε ησλ δεμακελψλ πξαγκαηνπνηείηαη θπξίσο κε μπιεία κπάιζα (πνιχ ειαθξχ μχιν απφ ην νπνίν θαηαζθεπάδνληαη ηα κηθξά ειαθξά μχιηλα κνληέια ησλ αεξνπιάλσλ) επίζεο απφ νξπθηφ καιιί, πνιπνπξεζάλε πνιπεζηέξα θ.α. Οη αληιίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη νη ππνβξχρηεο θαη νη θαηαδπφκελεο. Πην δηαδεδνκέλεο είλαη νη θαηαδπφκελεο γηαηί ζηηο ππνβξχρηεο παξαηεξήζεθαλ παξακνξθψζεηο ιφγσ ζπζηνιήο/δηαζηνιήο απφ ηηο δηάθνξεο ζεξκνθξαζίεο πνπ πθίζηαληαη. Δπίζεο ρξεζηκνπνηνχληαη εληζρπηηθέο αληιίεο πνπ βξίζθνληαη ζην θαηάζηξσκα. Δίλαη θαηαθφξπθεο ή νξηδφληηεο θπγνθεληξηθέο αληιίεο κε κεγάιε ηζρχο θαηάζιηςεο. Κηλνχληαη απφ ηζρπξνχο ειεθηξνθηλεηήξεο εηδηθήο θαηαζθεπήο ε ηαρχηεηα ησλ νπνίσλ είλαη ξπζκηδφκελε. Οη γξακκέο θνξηίνπ, νη νιηζζαίλνπζεο θαη ηα επηζηφκηα είλαη απζηεξψλ πξνδηαγξαθψλ θαη εηδηθήο θαηαζθεπήο αλάινγα κε ηελ θχζε ησλ θνξηίσλ πνπ πξφθεηηαη λα κεηαθέξνπλ Οη νιηζζαίλνπζεο είλαη εηδηθνχ ηχπνπ θαη ζπλήζσο απνηεινχληαη απφ δχν κεηαιιηθνχο αγσγνχο πνπ ν έλαο νιηζζαίλεη κέζα ζηνλ άιιν. ηηο γξακκέο θνξηίνπ γηα ιφγνπο αζθαιείαο ππάξρνπλ ζε νξηζκέλα ζεκεία δχν επηζηφκηα ζε ζεηξά, έλα απηφκαην θαη έλα ρεηξνθίλεην. Απφ ηνλ ζφιν θάζε δεμακελήο δηέξρνληαη ηέζζεξα είδε ζσιελψζεσλ θνξηίνπ. Κάζε ζσιήλσζε έρεη ην δηθφ ηεο πξννξηζκφ θαη γηα λα δηαθξίλεηαη επθνιφηεξα ρξσκαηίδεηαη κε ηδηαίηεξν ρξψκα. Γξακκή πγξνχ θνξηίνπ κπιε. Αξρίδεη απφ ηνλ ππζκέλα ηεο δεμακελήο θαη θζάλεη κέρξη ηηο θεληξηθέο ιήςεηο ηνπ πγξνχ θνξηίνπ ζην θαηάζηξσκα. Υξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θφξησζε θαη ηελ εθθφξησζε ηνπ θνξηίνπ. Γξακκή αηκψλ θνξηίνπ θίηξηλε. Αξρίδεη απφ ηνλ ζφιν ησλ δεμακελψλ θαη θζάλεη κέρξη ηηο γξακκέο αηκνχ ζην θαηάζηξσκα. Υξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ δηνρέηεπζε αηκψλ θνξηίνπ απφ θαη πξνο ηηο δεμακελέο θαηά ηελ θφξησζε, επαλαπγξνπνίεζε ή εθθφξησζε 35

36 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Γξακκή ςεθαζκνχ πξάζηλε. Αξρίδεη απφ ην αληιηνζηάζην θαη θζάλεη κέρξη ηνλ ζφιν ησλ δεμακελψλ. Σν ηκήκα ηεο γξακκήο πνπ βξίζθεηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο δεμακελήο έρεη ςεθαζηήξεο θαη ρξεζηκνπνηείηε ζε πνιιαπιέο ππεξεζίεο (επαλαπγξνπνίεζε, αιιαγή θνξηίνπ, ζπκπίεζε θαηά ηελ εθθφξησζε θ.α.) Γξακκή αζθαιείαο θφθθηλε. Αξρίδεη απφ ηνλ ζφιν ηεο δεμακελήο θαη θαηαιήγεη ζηνλ ηζηφ εμαγσγήο αεξίσλ. Μέζα απφ δηαθιαδψζεηο ηεο γξακκήο απηήο πξνο άιιεο ζσιελψζεηο ή κεραλήκαηα, αηκνί πνπ πξνέξρνληαη απφ δεμακελέο θνξηίνπ ή απφ δηάθνξα κεραλήκαηα, δηνρεηεχνληαη ζηνλ ηζηφ θαη δηαζθνξπίδνληαη ζηελ αηκφζθαηξα. ε νξηζκέλα ζεκεία έρεη θξνπλνχο εμπδάησζεο γηα λα αδεηάδεηαη ην λεξφ πνπ ηπρφλ έρεη ζπγθεληξσζεί ζηελ γξακκή. Σα πινία ςχμεο έρνπλ θαη βνεζεηηθέο δεμακελέο πίεζεο πάλσ ζην θαηάζηξσκα πνπ ρξεζηκεχνπλ γηα αιιαγή θνξηίσλ. πλήζσο ππάξρνπλ δχν δεμακελέο πξνπαλίνπ θαη ακκσλίαο. Σν πγξφ πξνπάλην ή ακκσλία πνπ πεξηέρνπλ εμαηκίδεηαη θαηά ην ηαμίδη πξνο ην ιηκάλη θφξησζεο ζηνλ εμαηκηζηή ηνπ πινίνπ. Οη αηκνί απηνί δηνρεηεχνληαη πξνο ηηο άδεηεο δεμακελέο θαη ηηο θαζαξίδνπλ, ψζηε λα είλαη έηνηκεο λα δερηνχλ ην θαηλνχξγην θνξηίν. Οη δεμακελέο απηέο πξνζηαηεχνληαη απφ ηελ ζεξκφηεηα κε θαηάιιειε κφλσζε θαη κε ςεθαζκφ λεξνχ απφ εηδηθή κφληκε γξακκή πνπ ππάξρεη γηα ηνλ ζθνπφ απηφ. [2] Όπσο θαη ζηα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο πγξψλ θνξηίσλ έηζη θαη ζηα πγξαεξηνθφξα ππάξρεη εγθαηάζηαζε παξνρήο αδξαλνχο αεξίνπ. Ό ηχπνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη ηεο αλεμάξηεηεο γελλήηξηαο. Σν αδξαλέο αέξην ρξεζηκνπνηείηαη: γηα ηελ αδξαλνπνίεζε ησλ δεμακελψλ πξηλ απφ ηελ θφξησζε (εθηνπίδεη ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα). ηελ ζπλέρεηα δηνρεηεχνληαη ζηηο δεμακελέο αηκνί ηνπ θνξηίνπ πνπ πξφθεηηαη λα θνξησζεί νη νπνίνη θαη εθηνπίδνπλ ην αδξαλέο αέξην. Καηά ηελ αιιαγή θνξηίσλ. Σν αδξαλέο αέξην εθηνπίδεη ηνπο αηκνχο ηνπ πξνεγνχκελνπ θνξηίνπ. Καηά ηελ απαιιαγή ησλ δεμακελψλ απφ επηθίλδπλα αέξηα. Γηα ηελ κεηαθνξά ησλ πγξαεξίσλ απαηηνχληαη θαη θάπνηεο βνεζεηηθέο ζπζθεπέο πνπ δελ ππάξρνπλ ζηα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο πγξψλ θνξηίσλ. Απηέο είλαη: 36

37 Σα ρχδελ πγξά θνξηία πκπηεζηέο: είλαη ηνπνζεηεκέλνη κέζα ζην αληιηνζηάζην θαη θηλνχληαη απφ ηζρπξνχο ειεθηξνθηλεηήξεο πκππθλσηέο: είλαη ηνπνζεηεκέλνη ζην αληιηνζηάζην. Υξεζηκεχνπλ γηα λα κεηαηξέπνπλ ηνπο αηκνχο ηνπ θνξηίνπ ζε πγξφ κε ηελ δηαδηθαζία ηελ επαλαπγξνπνίεζεο. Καηά ηελ δηαδηθαζία απηή έλαο ζπκπηεζηήο αλαξξνθά απφ ηνλ ζφιν κηαο δεμακελήο αηκνχο ηνπ θνξηίνπ, ηνπο ζεξκαίλεη ζηνπο 100 ν C θαη ηνπο θαηαζιίβεη ζηνλ ζπκππθλσηή. Δθεί νη αηκνί ζπλαληνχλ απφηνκα άιινπο απινχο, πνπ είλαη ςπρξφηεξνη ζε ζεξκνθξαζία ζάιαζζαο 30 ν C, πγξνπνηνχληαη θαη θαηαιήγνπλ πάιη ζε πγξή κνξθή ζηηο δεμακελέο θνξηίνπ. Δμαηκηζηήο: θαη απηφο ηνπνζεηείηαη ζην αληιηνζηάζην. Υξεζηκεχεη γηα λα κεηαηξέπεη ην πγξφ θνξηίν ζε αηκνχο θνξηίνπ. Με ηνπο αηκνχο πνπ παξάγνληαη ζηαζεξνπνηείηαη ε πίεζε κηαο δεμακελήο πνπ θηλδπλεχεη λα κεησζεί ιφγσ κεγάινπ ξπζκνχ εθθφξησζεο ή ιφγσ ηνπ φηη έλα θνξηίν δελ είλαη πηεηηθφ. Δπίζεο θαηά ηελ απαιιαγή ησλ αεξίσλ απφ κηα δεμακελή, νη αηκνί πνπ παξάγνληαη δηνρεηεχνληαη κέζσ θαηάιιειεο ζσιήλσζεο ζηε ιαθθνχβα ηνπ ππζκέλα γηα λα εμαηκηζηνχλ ηα ηειεπηαία ππνιείκκαηα ηνπ θνξηίνπ Θεξκαληήξαο θνξηίνπ: ζπλήζσο βξίζθεηαη ζην θαηάζηξσκα. Υξεζηκεχεη γηα λα ζεξκαίλεη έλα πνιχ ςπρξφ θνξηίν πνπ πξφθεηηαη λα θνξησζεί ή λα εθθνξησζεί απφ δεμακελέο πιήξνπο ςχμεο ή κέζεο ςχμεο ζε δεμακελέο πίεζεο. Δλαιιάθηεο ζεξκφηεηαο: βξίζθεηαη κέζα ζην αληιηνζηάζην, ζπλήζσο θάησ απφ ηνπο ζπκππθλσηέο. Μνηάδεη κε ζπκππθλσηή αιιά έρεη κηθξφηεξν κέγεζνο γηαηί ζηνπο απινχο ηνπ δηέξρνληαη αηκνί θνξηίνπ απφ ηηο δεμακελέο θαη φρη ζαιαζζηλφ λεξφ. Υξεζηκνπνηείηαη: αλ παγίδα ζηαγνληδίσλ πγξνχ θαη πξνζηαηεχεη ηνλ ζπκπηεζηή απφ αλαξξφθεζε πγξψλ Γηα ηελ ελαιιαγή ηεο ζεξκφηεηαο ζην θνξηίν θαηά ηελ επαλαπγξνπνίεζε ρσξίο λα ην πγξνπνηεί νχηε λα ην εμαηκίδεη.[2] ην θαηάζηξσκα ππάξρεη εηδηθφο ρψξνο απφ έλα ή δχν ζαιάκνπο πνπ πεξηέρνπλ ην αληιηνζηάζην κε ηα δηάθνξα κεραλήκαηα (εληζρπηηθέο αληιίεο, ειεθηξνθηλεηήξεο, ζπκπηεζηέο, ζπκππθλσηέο θ.ιπ.) θαη ην ειεθηξνζηάζην. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο εθθφξησζεο ην ειεθηξνζηάζην έρεη ζπλερψο ζεηηθή πίεζε 1 bar πάλσ απφ ηελ αηκνζθαηξηθή γηα ηελ παξεκπφδηζε εηζφδνπ αεξίσλ θνξηίνπ κέζα ζην ρψξν. Αλ 37

38 Σα ρχδελ πγξά θνξηία κεησζεί απηή ε πίεζε ηφηε δηαθφπηεηαη απηφκαηα ε ιεηηνπξγία φισλ ησλ κεραλεκάησλ. πλήζσο πάλσ απφ ηνπο δχν ζαιάκνπο ππάξρεη ν ζηαζκφο ειέγρνπ ηνπ θνξηίνπ φπνπ ππάξρεη ν πίλαθαο ειέγρνπ κε ηνπο κεηξεηέο ζεξκνθξαζίαο, ηα πηεζφκεηξα, δείθηεο ζηάζκεο ηνπ θνξηίνπ, ελδεηθηηθέο ιπρλίεο θαη δηάθνξνπο ζπλαγεξκνχο. Δπίζεο ππάξρεη θα η ν πίλαθαο ηειερεηξηζκνχ απφ ηνλ νπνίν γίλεηαη ν ρεηξηζκφο ησλ επηζηφκησλ θνξηίνπ. Ο ζάιακνο απηφο φπσο θαη νη πξνεγνχκελνη έρεη ζεηηθή πίεζε θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ ειέγρεηαη απφ ζπζθεπή θιηκαηηζκνχ γηαηί φια ηα φξγαλα ειέγρνπ πνπ ππάξρνπλ κέζα ζε απηφλ ρξεηάδνληαη ζηαζεξή ζεξκνθξαζία. Αηζζεηήξηα ηνπνζεηεκέλα ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ πινίνπ, ζε πεξίπησζε θηλδχλνπ, ελεξγνπνηνχλ ην ζχζηεκα ηαρείαο δηαθνπήο γηα λα ζηακαηήζεη απηφκαηα ε εθθφξησζε ή ε παξνρή θνξηίνπ πξνο ην πινίν θαηά ηελ θφξησζε. Καηά ηελ εθθφξησζε δηαθφπηεηαη απηφκαηα ε παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο πξνο ηα κεραλήκαηα εθθφξησζεο, ελψ ζηε θφξησζε θιείλνληαη ζε ρξνληθφ δηάζηεκα 30 δεπηεξνιέπησλ ηα απηφκαηα επηζηφκηα παξνρήο θνξηίνπ πξνο ηηο δεμακελέο ηνπ πινίνπ. Καηά ην θιείζηκν ησλ επηζηνκίσλ. Σν ζχζηεκα ηαρείαο δηαθνπήο ελεξγνπνηείηαη απηφκαηα ζηηο αθφινπζεο πεξηπηψζεηο: 1. Ππξθαγηά θνληά ζε δεμακελέο θνξηίνπ 2. Τπεξβνιηθή πίεζε ή θελφ ζηηο δεμακελέο 3. Απψιεηα ηεο ειεθηξηθήο παξνρήο ζηα κεραλήκαηα θνξηίνπ 4. Απψιεηα ηεο ειεθηξηθήο παξνρήο ζην ζχζηεκα ηαρείαο δηαθνπήο [3] 2.6 ύγθξηζε θηλδύλσλ κεηαθνξάο πγξαεξίσλ θαη πεηξειαίσλ Δλψ ε κεηαθνξά πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ πεξηέρεη ηνπο δηθνχο ηεο θηλδχλνπο, ζε πνιιά ζεκεία ηελ θαζηζηνχλ ιηγφηεξν επηθίλδπλε απφ ηελ κεηαθνξά πεηξειαίσλ, φπσο: Καηά ηελ θνξηνεθθφξησζε, ιφγσ ηνπ ηέιεηνπ θιεηζηνχ ζπζηήκαηνο δελ εμέξρνληαη ζηελ πεξηνρή ηνπ θαηαζηξψκαηνο θαη ησλ θαηαζθεπψλ επηθίλδπλα αέξηα ην εζσηεξηθφ ησλ δεμακελψλ θνξηίνπ δελ επξίζθεηαη κείγκα αεξίσλ ζηα επηθίλδπλα φξηα επθιεθηφηεηαο (γηαηί ην κείγκα απηφ είλαη πνιχ πινχζην). αλ ζπλέπεηα, δελ ππάξρνπλ θίλδπλνη πξφθιεζεο έθξεμεο απφ ζηαηηθφ ειεθηξηζκφ ή απφ άιιεο πεγέο αλάθιεμεο 38

39 Σα ρχδελ πγξά θνξηία Γελ απαηηείηαη θαζαξηζκφο ησλ δεμακελψλ (εθηφο απφ πεξηπηψζεηο επηζθεπψλ θαη επηζεσξήζεσλ) θαη επνκέλσο δελ ππάξρνπλ νη θίλδπλνη πνπ ηνλ ζπλνδεχνπλ Τπάξρνπλ φκσο νη αθφινπζνη εηδηθνί θίλδπλνη: Πηζαλφηεηα απειεπζέξσζεο κεγάιεο πνζφηεηαο αεξίσλ ζε ελδερφκελε δηαξξνή θνξηίνπ LPG πνπ κεηαθέξεηαη θάησ απφ πίεζε Πξφθιεζε εγθαπκάησλ ζην δέξκα θαηά ηελ επαθή ηνπ κε ςπρξέο ζσιελψζεηο ή επηζηφκηα, ή κε ην πγξφ θνξηίν. Ή κε ην αέξην ηνπ απφ ηπρφλ δηαξξνή. Γηα απηφ θαη ην πξνζσπηθφ ηνπ πινίνπ πξέπεη λα πξνζηαηεχεηαη κε εηδηθή ελδπκαζία θαη λα παίξλεη ηηο απαξαίηεηεο πξνθπιάμεηο θαηά ηνλ ρεηξηζκφ ηνπ θνξηίνπ. Μείσζε ηεο αληνρήο ηνπ ράιπβα ηνπ πινίνπ φηαλ έξζεη ζε επαθή κε ςπρξφ πγξαέξην πξνεξρφκελν απφ δηαξξνή ή ππεξρείιηζε. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηνχ ηνπ θηλδχλνπ ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ θαηάιιεια δνρεία πεξηζπιινγήο γηα ηνπνζέηεζε θάησ απφ ην ζεκείν δηαξξνήο. Αλ ε δηαξξνή ζπλερίδεηαη ζα πξέπεη λα δηαθνπεί ν ρεηξηζκφο ηνπ θνξηίνπ κέρξηο φηνπ απηή επηζθεπαζηεί. 39

40 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Κεθάιαην 3: Παγθόζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθόηεξσλ ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ 3.1 Παγθόζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο πεηξειαίνπ Δηζαγσγή Η γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ θνηηαζκάησλ ηνπ πεηξειαίνπ παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ δεμακελνπινίσλ πνπ απαηηνχληαη γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ ηελ δήηεζε κεηαθνξάο πεηξειαίνπ παγθνζκίσο. Η κεγαιχηεξε πεγή πεηξειαίνπ παγθνζκίσο είλαη ε Μέζε Αλαηνιή αθνχ ζε απηή ππάξρνπλ πεξίπνπ ην 60% ησλ γλσζηψλ θνηηαζκάησλ παγθνζκίσο. Ο ξφινο θαη ε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Μέζεο Αλαηνιήο δεκηνπξγεί έλαλ κεραληζκφ πνπ ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί «πνιιαπιαζηαζηήο ηεο δήηεζεο δεμακελφπινησλ». φηαλ ν αξηζκφο ησλ εμαγσγψλ ηνπ πεηξειαίνπ απμάλεηαη, ην κεξίδην ηεο Μέζεο Αλαηνιήο ζηελ αγνξά απμάλεηαη, φπσο απμάλεηαη θαη ε κέζε απφζηαζε κεηαθνξάο αξγνχ πεηξειαίνπ. Όηαλ ε δήηεζε γηα εηζαγσγέο κεηψλεηαη ηφηε αθνινπζείηαη ε αληίζηξνθε δηαδηθαζία. Απηφ ζεκαίλεη φηη νη αλνδηθέο θαη νη θαζνδηθέο κεηαβνιέο ζην εκπφξην ηνπ πεηξειαίνπ κεηαθέξνληαη πάληνηε κε κεγαιχηεξν αληίθηππν ζηελ αγνξά δεμακελνπινίσλ. Δπνκέλσο γηα λα πξνβιέςεη θαλείο ηελ δήηεζε γηα δεμακελφπινηα πξέπεη λα ιάβεη ππφςε ηε δνκή ηεο πξνζθνξάο πεηξειαίνπ θαζψο θαη ηηο απαηηήζεηο εηζαγσγήο πεηξειαίνπ ζε φιν ηνλ θφζκν. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε αγνξά πεηξειαίνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα βηνκεραλίαο πνπ ιεηηνπξγεί ζε πνιηηηθφ πιαίζην θαη επεξεάδεηαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ απφ απηφ. Απφ εκπνξηθή ζθνπηά κνλνιφηη νη 7 κεγάιεο εηαηξείεο πεηξειαίνπ θπξηαξρνχλ αθφκα ζηε βηνκεραλία πεηξειαίνπ, ν ξφινο ηνπο ζηε ζαιάζζηα κεηαθνξά πεηξειαίνπ είλαη πνιχ ιηγφηεξν ζεκαληηθφο απφ φηη παιηφηεξα. Μέρξη ηελ δεθαεηία ηνπ 1970 νη 7 αδειθέο εηαηξείεο πεηξειαίνπ * ήηαλ ππεχζπλεο γηα πεξίπνπ ην 80% ηεο παγθφζκηα επεμεξγαζίαο πεηξειαίνπ ελψ δηαρεηξίδνληαλ νη ίδηεο ή έιεγραλ κέζσ καθξνρξφλησλ ρξνλνλαπιψζεσλ ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο ζαιάζζηαο κεηαθνξάο πεηξειαίνπ. πγθεθξηκέλα νη αδειθέο εηαηξείεο πεηξειαίνπ έιεγραλ ζηαζεξά πεξίπνπ ην 33% ηεο αγνξά ησλ δεμακελνπινίσλ. Απφ ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, νη νξγαληζκνί πνπ ειέγρνπλ ηελ ζαιάζζηα κεηαθνξά πεηξειαίνπ έρνπλ αιιάμεη ζεκαληηθά θαη ν ξφινο ησλ 7 αδειθψλ εηαηξεηψλ 40

41 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ έρεη εμαζζελίζεη. Οη παξαγσγνί πεηξειαίνπ ζηελ Μέζε Αλαηνιή πξνσζνχλ ην πξντφλ ηνπο ζηελ αγνξά κέζσ εμεηδηθεπκέλσλ νξγαληζκψλ δηαλνκήο ελψ νξηζκέλνη έρνπλ δεκηνπξγήζεη δηθνχο ηνπο ζηφινπο δεμακελνπινίσλ. Πξφζζεηα, λέεο εηαηξείεο πεηξειαίνπ έρνπλ εκθαληζηεί ζηηο ηαρχηαηα αλαπηπζζφκελεο αζηαηηθέο αγνξέο κε δηθέο ηνπο πνιηηηθέο κεηαθνξάο. [4] Αλάιπζε παξαγσγήο θαηαλάισζεο ηνπ πεηξειαίνπ Σν 2009 ε παγθφζκηα παξαγσγή ηνπ πεηξειαίνπ εκθάληζε πηψζε 2.5% ζε ζρέζε κε ην 2008 θηάλνληαο ηα 80 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. Η Γπηηθή Αζία παξέκεηλε ν θχξηνο παξαγσγφο πεηξειαίνπ παγθνζκίσο καδί κε ηελ Β. Ακεξηθή θαη θάπνηεο ρψξεο ηεο Αθξηθήο. Η παξαγσγή ζηηο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ παξέκεηλε ζηαζεξή δηαηεξψληαο ην κεξίδην ηνπ 22.5% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο. Σν 2008 ν ΟΠΔΚ κείσζε ηα πνζνζηά παξαγσγήο κε ζθνπφ λα δηαηεξεζνχλ νη ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ θαη λα απνθεπρζεί ε πηψζε ηνπο ιφγν ηεο αλακελφκελεο κείσζεο ηεο δήηεζεο. Η ζπλνιηθή παξαγσγή ηνπ ΟΠΔΚ κεηψζεθε θαηά 7.3% (4.2 εθάη. βαξέιηα αλά εκέξα). Έηζη ην κεξίδην ηνπ ΟΠΔΚ ζηελ παγθφζκηα παξαγσγή κεηψζεθε απφ 43.4% ην 2008 ζε 41.2% ην Σν 2010 ε παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ απμήζεθε θαηά 2.2%. Απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ κηθξή αχμεζε ηεο παξαγσγήο ησλ ρσξψλ εθηφο ΟΠΔΚ αιιά θαη ζε θάπνηα κέιε ηνπ ΟΠΔΚ πνπ δελ εθπιήξσζαλ πιήξσο ηηο δεζκεχζεηο ηνπο γηα κείσζε ηεο παξαγσγήο ηνπο. Πνιιέο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ επεξεαζκέλεο απφ ηελ κηθξή βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα θαη ηελ πηψζε ηεο δήηεζεο γηα πεηξέιαην, γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηνπο επέιεμαλ αληί λα επελδχζνπλ ζηελ παξαγσγή λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα απνζέκαηα αζθαιείαο. Έηζη ε κεησκέλε δήηεζε, ηα απμαλφκελα πξνζηηζέκελα θφζηε, νη θαζπζηεξήζεηο ζηελ παξάδνζε λέσλ εγθαηαζηάζεσλ αλακέλεηαη λα επεξεάζνπλ ηελ κειινληηθή αχμεζε ηεο παξαγσγήο ηνπ πεηξειαίνπ. [5] 41

42 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 1: Παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα εκεξεζίσο( ), Πεγή [6] Γηάγξακκα 1: Δμέιημε ηεο παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε εθαη. βαξέιηα εκεξεζίσο ( ), Πεγή [7] Πην αλαιπηηθά κεγαιχηεξνη παξαγσγνί πεηξειαίνπ παγθνζκίσο ήηαλ θαηά ζεηξά ε Ρσζία (10270 ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα) ε ανπδηθή Αξαβία (10007 ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα) θαη ε ΗΠΑ (7513 ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα). Απηέο νη ηξεηο ρψξεο θαηέρνπλ καδί παξαπάλσ απφ ην 1/3 ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο πνπ νη ηξεηο απηέο ρψξεο εγνχληαη ζηηο παγθφζκηεο ζπκκαρίεο πεηξειαίνπ. Ο ΟΠΔΚ κε θχξηνπο παξαγσγνχο ηελ ανπδηθή Αξαβία θαη ην Ιξάλ θαη ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο παξάγνπλ εκεξεζίσο ρηι. βαξέιηα πνζνζηφ 41.5% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο. Ο ελνπνηεκέλνο απηφο νξγαληζκφο ησλ ρσξψλ παξαγσγήο θαη εμαγσγήο πεηξειαίνπ είλαη πνιχ ζεκαληηθφο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ ζε ζέκαηα ελέξγεηαο θαη αλάπηπμεο. Η ζπκβνιή ηνπο ζηελ παγθφζκηα παξαγσγή ηνπο θαζηζηά θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ αιιά θαη ηελ αλάπηπμεο γεληθφηεξα. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη νη ρψξεο ηνπ ΟΠΔΚ είλαη κε δηαθνξά απηέο πνπ έρνπλ ηα κεγαιχηεξα αλεθκεηάιιεπηα απνζέκαηα θαη αλακέλεηαη λα πξσηαγσληζηήζνπλ θαη ηα επφκελα ρξφληα. 42

43 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 1: εκαληηθφηεξεο εκπνξηθέο ξνέο πεηξειαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΠΔΚ (2010), Πεγή [7] Γηάγξακκα 2: Δμέιημε ηεο παξαγσγήο αξγνχ πεηξειαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΠΔΚ ( ), Πεγή [7] Ο ΟΟΑ απνηειεί επίζεο έλαλ πνιχ ζεκαληηθφ νξγαληζκφ ζηελ αγνξά ελέξγεηαο θαη φρη κφλν. Με ηηο ΗΠΑ ζε ζέζε νδεγνχ, ε ζπκβνιή ηνπ ζηελ παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ θηάλεη ην 22.1% δειαδή ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα. ηνλ ΟΟΑ ζπκκεηέρνπλ απηή ηελ ζηηγκή 33 ρψξεο ε πιεηνςεθία ησλ νπνίσλ είλαη Δπξσπατθέο. 43

44 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δθηφο ησλ ΗΠΑ ζεκαληηθή εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ έρνπλ θαη ν Καλαδάο θαη ε Ννξβεγία.[5] Γηάγξακκα 3: πλνιηθή εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΑΑ ( ), Πεγή [5] Ο κεγαιχηεξνο παξαγσγφο πεηξειαίνπ παγθνζκίσο δελ ζπκκεηέρεη ζε θάπνηα ζπκκαρία. Ο ιφγνο γηα ηελ Ρσζία ε νπνία παξάγεη εκεξεζίσο ρηι. βαξέιηα δειαδή ην 13% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο. Μπνξεί ηα αλεθκεηάιιεπηα απνζέκαηα ηεο Ρσζία λα ηελ θέξλνπλ ζηελ 8 ε ζέζε ζηνλ αληίζηνηρν πίλαθα αιιά ε χπαξμε ησλ κεγαιχηεξσλ θνηηαζκάησλ θπζηθνχ αεξίνπ παγθνζκίσο πξννησλίδεη ηνλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ηεο Ρσζίαο ζην ελεξγεηαθφ εκπφξην. Γηάγξακκα 4: πλνιηθή εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ Ρσζίαο ( ), Πεγή [5] 44

45 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 2: Παγθφζκηα εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε ρηι. βαξέιηα ( ), Πεγή [8], επεμεξγαζία ζπγγξαθέα Παγθόζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα Πνζνζηφ επί ηνπ ζπλνιηθνχ Β. Ακεξηθή % Νόηηα & Κεληξηθή % Ακεξηθή Δπξώπε & Δπξαζία % Μέζε Αλαηνιή % Αθξηθή % Άπσ Αλαηνιή % ύλνιν % To 2009 γηα δεχηεξε θνξά απφ ην 1983 ε παγθφζκηα θαηαλάισζε πεηξειαίνπ θαηέγξαςε πηψζε. Απφ ηα 85.2 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα ην 2008 ην 2009 θαηαλαιψζεθαλ 84.1 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. Η παγθφζκηα χθεζε ηνπ 2008 έθαλε εκθαλή ηα απνηειέζκαηα ηεο ην 2009 κε ηελ θαηαθφξπθε κείσζε ηεο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο κε απνηέιεζκα λα κεησζεί ζεκαληηθά ε δήηεζε γηα πεηξέιαην απφ ηνλ βηνκεραληθφ ηνκέα. Απφ ηελ άιιε νη ρακειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο πνπ εκθαλίζηεθαλ παγθνζκίσο, αχμεζαλ ηελ αλάγθε γηα πεηξέιαην ζέξκαλζεο. Η δήηεζε γηα πεηξέιαην απφ ηηο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ (Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζία θαη Αλάπηπμεο) παξνπζίαζε γηα 4 ν ρξφλν κείσζε ελψ αληίζεηα νη ρψξεο εθηφο ΟΟΑ αχμεζαλ ηελ δήηεζε ηνπο θαηά 3%, κε ηελ αχμεζε λα πεγάδεη ζηηο Αζηαηηθέο ρψξεο θαη θπξίσο ζηελ Κίλα, ηελ Ιλδία θαη ηελ ηγθαπνχξε. [5] Όπσο αλακελφηαλ θαη απφ ην ΓΟΔ (Γηεζλήο Οξγαληζκφ Δλέξγεηαο) ε δήηεζε γηα πεηξέιαην απμήζεθε ην Η θαηαλάισζε απμήζεθε θαηά 3.1% ζε ζρέζε κε ην 2009 θηάλνληαο ζηα ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα. Με δηαθνξά πξψηε ζηελ θαηαλάισζε πεηξειαίνπ είλαη ε ΗΠΑ κε θαηαλάισζε 19.1 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. 45

46 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Αθνινπζνχλ νη νηθνλνκίεο ηεο αλαηνιηθήο Αζίαο πνπ βξίζθνληαη ζε ηαρχηαηε αλάπηπμε γηα απηφ θαη έρνπλ κεγάιεο ελεξγεηαθέο αλάγθεο. πγθεθξηκέλα ε Κίλα κε θαηαλάισζε 9 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα πνπ αληηζηνηρεί ζην 10.6% ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο, ε Ιλδία κε 3.3 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα πνπ αληηζηνηρεί ζην 4% θαη νη ήδε αλεπηπγκέλεο νηθνλνκίεο ηεο Άπσ Αλαηνιήο πνπ ηζηνξηθά θαηέγξαθαλ κεγάιε θαηαλάισζε πεηξειαίνπ, ε Ιαπσλία 4.4 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα θαη ε Ν. Κνξέα 2.4 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα.[5] Πίλαθαο 3: Παγθφζκηα εκεξήζηα θαηαλάισζε πεηξειαίνπ ζε ρηι. βαξέιηα ( ), Πεγή [8], επεμεξγαζία ζπγγξαθέα Παγθόζκηα θαηαλάισζε πεηξειαίνπ ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα Πνζνζηφ επί ηνπ ζπλνιηθνχ Β. Ακεξηθή % Νόηηα & Κεληξηθή % Ακεξηθή Δπξώπε & Δπξαζία % Μέζε Αλαηνιή % Αθξηθή % Άπσ Αλαηνιή % ύλνιν % 46

47 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 5: πλνιηθή παγθφζκηα εκεξήζηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ζε εθαη. βαξέιηα ( ), Πεγή [5] Η δήηεζε γηα κεηαθνξά πεηξειαίνπ γηα ην αλακέλεηαη λα απμεζεί νξηαθά ζε παγθφζκην επίπεδν. Πην ζπγθεθξηκέλα: Η ΗΠΑ αλακέλεηαη λα απμήζεη ηηο εηζαγσγέο ηεο ιφγσ ηεο κεγαιχηεξεο δήηεζεο απφ ηελ αλακελφκελε γηα diesel θαχζηκα. Οη αλάγθεο ηεο Ιαπσλίαο γηα πεηξέιαην απμάλνληαη, θαζψο χζηεξα απφ ηελ παχζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππξεληθνχ εξγνζηαζίνπ ηεο Φνπθνπζίκα, απαηηνχληαη πνιχ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο πεηξειαίνπ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο Η αλάπηπμε ηεο Κίλαο κε πνιχ γξήγνξνπο ξπζκνχο απαηηεί ηελ χπαξμε πιενλάζκαηνο ελέξγεηαο. Η ζηαδηαθή επηζηξνθή ηεο Ληβχεο ζηηο δηεζλείο αγνξέο πνπ ζα επηηεπρζεί κε ηελ ζεκαληηθή αχμεζε ηεο παξαγσγήο ηεο πνπ ιφγν πνιεκηθψλ ζπγθξνχζεσλ είρε ειαρηζηνπνηεζεί 47

48 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 4: πλνιηθή παγθφζκηα εκεξήζηα δήηεζε πεηξειαίνπ ζε εθαη. βαξέιηα ( ), Πεγή [9] Υώξεο - Δμαγσγείο πεηξειαίνπ Σν 2010 νη ζπλνιηθέο πνζφηεηεο πνπ δηαθηλήζεθαλ ήηαλ 53 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. Απφ ηηο πνζφηεηεο πεηξειαίνπ πνπ δηαθηλήζεθαλ ηα 37 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα ήηαλ αξγφ πεηξέιαην θαη ηα 16 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα πξντφληα πεηξειαίνπ. Η πεξηνρή κε ηηο πεξηζζφηεξεο εμαγσγέο ζε ζχλνιν ήηαλ ε Μέζε Αλαηνιή θαζψο απνηεινχζε ηελ πξνέιεπζε ηνπ 1/3 ησλ θνξηίσλ πεηξειαίνπ πνπ δηαθηλνχληαη παγθνζκίσο. Κπξηφηεξνη πξννξηζκνί ήηαλ νη ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Αζίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ε Ιαπσλία (3.6 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα), ε Ιλδία (2.6 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα) θαη ε Κίλα (2.3 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα). εκαληηθή πνζφηεηα θαηέιεγε θαη ζηελ Δπξψπε θαζψο ηα ιηκάληα ηεο δερφληνπζαλ απφ ηελ Μέζε Αλαηνιή 2.3 εθαη. βαξέιηα εκεξεζίσο. [5] εκαληηθφο εμαγσγέαο είλαη θαη ε Ρσζία κε πνζνζηφ 16% ησλ εμαγσγψλ παγθνζκίσο. Σν 70% ηνπ εμαγφκελνπ πεηξειαίνπ ηεο Ρσζίαο απεπζχλεηαη θπξίσο ζηηο Δπξσπατθέο ρψξεο κε 6 εθαη. βαξέιηα εκεξεζίσο. Αλαθνξά πξέπεη λα γίλεη θαη ζηηο ρψξεο ηεο Γπηηθήο Αθξηθήο, ηελ Νηγεξία θαη ηελ Αγθφια κε εμαγσγέο πνπ αγγίδνπλ ην 6% ηεο παγθφζκηαο δηαθίλεζεο θαη πξννξίδνληαη θπξίσο γηα ηηο ΗΠΑ αιιά θαη ηελ Δπξψπε. 48

49 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 5: Δμαγσγέο πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα αλά εκέξα ( ), Πεγή [6] Υώξεο - Δηζαγσγείο πεηξειαίνπ Η βαζκφο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο θάζε ρψξαο ζρεηίδεηαη άκεζα θαη κε ηηο αλάγθεο ηεο γηα ελέξγεηα. Οηθνλνκίεο πνπ ζεσξνχληαη ζήκεξα αλεπηπγκέλεο γηα ηελ δηαηήξεζε ησλ δνκψλ θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο εμαξηψληαη άκεζα κε ηηο πεγέο ελέξγεηαο πνπ ηηο πξνκεζεχνπλ. Ο κεγαιχηεξνο εηζαγσγέαο παγθνζκίσο ην 2010 ήηαλ ε ΗΠΑ. Παξφιν πνπ απνηειεί ηνλ 3 ν κεγαιχηεξν παξαγσγφ πεηξειαίνπ παγθνζκίσο, ε αλεπηπγκέλε νηθνλνκία ηεο θαη νη κεγάιεο αλάγθεο γηα πεηξέιαην θαη ηα πξντφληα ηνπ ηελ θαζηζηνχλ ζηελ πξψηε ζέζε ησλ εηζαγσγψλ κε 11.7 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα, ην 22% ησλ εηζαγσγψλ παγθνζκίσο. Παξφκνην πνζνζηφ εηζαγσγήο πεηξειαίνπ έρεη θαη ε Δπξψπε κε θχξην πξνκεζεπηή ηελ Ρσζία. Βέβαηα νη πνζφηεηεο πνπ δηαθηλνχληαη κεηαμχ ηεο Ρσζία θαη ηεο Δπξψπεο πεξηιακβάλνπλ θαηά θχξην ιφγν κεηαθνξά κε δίθηπν αγσγψλ. εκαληηθνί εηζαγσγείο φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ είλαη νη ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Αζίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ε Κίλα (6 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα), ε Ιαπσλία (4.5 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα) θαη ε Ιλδία (3.6 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα). Οη ρψξεο απηέο νθείινληαη γηα ηελ αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ πξνο ηελ Αλαηνιηθή Αζία θαηά 10% ην 2010 ζε ζρέζε κε ην [6] 49

50 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 6: Δηζαγσγέο πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα αλά εκέξα ( ), Πεγή [6] Πίλαθαο 7: Δηζαγσγέο θαη εμαγσγέο πεηξειαίνπ ζε ρηιηάδεο βαξέιηα αλά εκέξα ( ), Πεγή [6] 50

51 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 2: εκαληηθφηεξεο εκπνξηθέο ξνέο πεηξειαίνπ ζε εθαη. ηφλνπο (2010), Πεγή [6] Υσξεηηθόηεηα θαη αμηνπνίεζε δηπιηζηεξίσλ Η αμηνπνίεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ δηπιηζηεξίσλ παγθνζκίσο εκθάληζε πηψζε ηνπ 2009 ιφγν ηεο κεησκέλεο δήηεζεο γηα πξντφληα πεηξειαίνπ. Σα δηπιηζηήξηα ζηελ Δπξψπε ζηελ Ιαπσλία θαη ζηηο ΗΠΑ, πνπ καδί θαηέρνπλ ηελ κηζή ρσξεηηθφηεηα παγθνζκίσο, εκθάληζαλ πνιχ κηθξνχο αξηζκνχο αμηνπνίεζεο. ηηο ρψξεο απηέο ηα δηπιηζηήξηα ιεηηνπξγνχλ γηα ινγαξηαζκφ ζπγθεθξηκέλσλ πεηξειατθψλ εηαηξηψλ κε απνηέιεζκα λα επεξεάδνληαη πην πνχ απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δήηεζεο. Αληίζεηα ηα δηπιηζηήξηα πνπ ιεηηνπξγνχλ ππφ ηελ ηδηνθηεζία δεκφζησλ πεηξειατθψλ εηαηξεηψλ δελ εκθάληζαλ κείσζε ηνπ ξπζκνχ αμηνπνίεζεο ηνπο. Δλ αληηζέζεη ηεο ρακειφηεξεο δήηεζεο γηα ην πεηξέιαην θαη ηα πξντφληα ηνπ λέεο επελδχζεηο αλακέλεηαη λα πξνζζέζνπλ 7.6 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα ζηελ ζπλνιηθή παξαγσγή κέρξη ην

52 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Σν 50% απηψλ ησλ πξνγξακκαηηζκέλσλ επελδχζεσλ αθνξά εγθαηαζηάζεηο θπξίσο ζηελ Αλαηνιηθή Αζία θαη θπξίσο ζηελ Κίλα ελψ αλακέλεηαη θαη 10% αχμεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ δηπιηζηεξίσλ ζηελ Μέζε Αλαηνιή. Πίλαθαο 8: Υσξεηηθφηεηα δηπιηζηεξίσλ αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή ζε ρηι. βαξέιηα αλά εκέξα ( ), Πεγή [7] Η ζπλνιηθή ρσξεηηθφηεηα ησλ δηπιηζηεξίσλ ησλ ΗΠΑ είλαη ε κεγαιχηεξε παγθνζκίσο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ 2010 ηα δηπιηζηήξηα ηεο κπνξνχλ λα επεμεξγάδνληαη εκεξεζίσο 17.5 εθαη. βαξέιηα Σν πςειφηεξν πνζνζηφ αμηνπνίεζεο γηα ηα δηπιηζηήξηα ησλ ΗΠΑ ήηαλ ην 2004 κε 94% θαη ην ρακειφηεξν ην 2009 κε 82.8%. Αθνινπζνχλ ζε ζπλνιηθή ρσξεηηθφηεηα ηα δηπιηζηήξηα ηεο Κίλαο κε δπλαηφηεηα επεμεξγαζίαο 10 mbpd. Γηα ηα δηπιηζηήξηα ηεο Αλαηνιηθήο Αζίαο ην πςειφηεξν πνζνζηφ αμηνπνίεζεο ήηαλ ην 2005 κε 88.5% θαη ην ρακειφηεξν ην 2002 κε 80.6%. 52

53 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 6: Δμέιημε ρσξεηηθφηεηαο δηπιηζηεξίσλ αλά πεξηνρή ζε εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα( ), Πεγή [7] Η δηχιηζε ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ παγθνζκίσο απμήζεθε ην 2010 θαηά 1.8 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα εμαηηίαο θπξίσο ηεο αχμεζεο ηεο δηχιηζεο ζηελ Κίλα θαηά 1 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. Σν ίδην ίζρπε θαη ην 2009 πνπ ε παγθφζκηα αχμεζε θαηά 0.7 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα ηεο δηχιηζεο νθεηιφηαλ θπξίσο ζηελ απμεκέλε δξαζηεξηφηεηα ηεο Κίλαο. Σν 2010 ήηαλ ε πξψηε ρξνληά πνπ ηα δηπιηζηήξηα ζε ρψξεο εθηφο ΟΟΑ αμηνπνίεζαλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο απφ φηη ηα δηπιηζηήξηα ρσξψλ ηνπ ΟΟΑ θαζψο νινθιεξψζεθαλ λέεο επελδχζεηο απμάλνληαο ηελ εκεξήζηεο πνζφηεηεο δηχιηζεο θαηά 1.5 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. ε παγθφζκην επίπεδν ε αμηνπνίεζε ησλ δηπιηζηεξίσλ έθηαζε ην 81.5% παξνπζηάδνληαο ηελ πξψηε αχμεζε απφ ην

54 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 7: Δμέιημε πνζνζηνχ εθκεηάιιεπζεο ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ δηπιηζηεξίσλ ( ), Πεγή [5] Οη δηαξθείο επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο δηχιηζεο απφ ηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Αζίαο θαη ηεο Μέζεο Αλαηνιήο αλακέλεηαη λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο. Σα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ ζα έρνπλ ιηγφηεξα δξνκνιφγηα θαζψο ζα κεηαθέξνληαη κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο αξγνχ πεηξειαίνπ πνπ ζα δηπιίδνληαη ζηηο ρψξεο πξννξηζκνχ. Δπίζεο ζεκαληηθέο ξνέο κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ κπνξεί λα εμαζζελίζνπλ θαζψο ε κεησκέλε ρσξεηηθφηεηα ηεο Μέζεο Αλαηνιήο αλάγθαδε ηελ ρξήζε ελδηάκεζσλ ζηαζκψλ γηα ηελ δηχιηζε ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ πξνηνχ πξηλ ηνλ ηειηθφ πξννξηζκφ. [7] Αιπζίδαο παξαγσγήο πεηξειαίνπ 1. Δμεξεχλεζε Η παξνπζία πεηξειατθνχ θνηηάζκαηνο ζην ππέδαθνο δελ απνθαιχπηεη πάληνηε θαη επηθαλεηαθέο ελδείμεηο. πλεπψο ε αλαθάιπςε ηέηνησλ θνηηαζκάησλ κπνξεί λα γίλεη ηειείσο ζπκπησκαηηθά. Σέηνηα πεξίπησζε ήηαλ ζηελ Αξγεληηλή ην 1908 φηαλ ζε γεψηξεζε γηα πφζηκν λεξφ αλαθαιχθζεθε πεηξέιαην. Δπηθαλεηαθέο ελδείμεηο πάλησο κπνξεί λα ζεσξεζνχλ νη αθφινπζεο: 54

55 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δθηεηακέλε γπκλή φςε επηθάλεηαο φπνπ δελ παξαηεξείηαη βιάζηεζε. Ύπαξμε πεγψλ αικπξψλ ή ζεηνχρσλ ζεξκψλ πδάησλ. Παξαηεξνχκελα εμεξρφκελα αέξηα απφ ην ππέδαθνο, ζπρλά απνηεινχλ ζνβαξή εμσηεξηθή εθδήισζε πεηξειατθνχ θνηηάζκαηνο. Δπίζεο ηα ηιπψδε ή βνξβνξψδε εθαίζηεηα βξίζθνληαη θνληά ζε ηέηνηα θνηηάζκαηα, φπσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ Καπθάζνπ. Αλαβιχζεηο πεηξειαίνπ ή πίζζαο απνηεινχλ ηελ θπξηφηεξε επηθαλεηαθή εθδήισζε χπαξμεο θνηηάζκαηνο. Δίλαη, φκσο, αδχλαηνλ κε κφλνλ απηή ηελ παξαηήξεζε λα εμαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα επί ηεο νηθνλνκηθήο εθκεηάιιεπζεο ηνπ ηπρφλ ππάξρνληνο θνηηάζκαηνο. Αλεμάξηεηα φκσο ησλ παξαπάλσ ελδείμεσλ νη γεσιφγνη εξεπλεηέο αλαγθάδνληαη λ' αθνινπζήζνπλ ηηο εμήο κεζφδνπο: εηζκηθή κέζνδνο. Απηή ε κέζνδνο βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ ηαρχηεηα κεηάδνζεο ησλ δνλήζεσλ ελφο ηερλεηνχ ζεηζκνχ, ν νπνίνο πξνθαιείηαη, ζπλήζσο, κε ρξήζε θαηάιιεισλ εθξεθηηθψλ. Πξαγκαηνπνηείηαη κε δχν ηξφπνπο: Δίηε ηεο δηάζιαζεο είηε ηεο αλάθιαζεο ησλ ζεηζκηθψλ θπκάησλ θαη, βεβαίσο, κε αληίζηνηρα ζεηζκηθά φξγαλα, δεδνκέλνπ φηη ηα ζεηζκηθά θχκαηα δελ δηέξρνληαη εμ νινθιήξνπ απφ πγξά. Η κέζνδνο απηή έρεη ην κεηνλέθηεκα φηη αληί πεηξειατθνχ θνηηάζκαηνο κπνξεί λα εληνπίζεη κεγάιεο πνζφηεηεο ππφγεησλ πδάησλ. Ηιεθηξηθή κέζνδνο. Απηή ε κέζνδνο βαζίδεηαη θπξίσο ζην γεγνλφο φηη ν θινηφο ηεο Γεο έρεη νξηζκέλεο ειεθηξηθέο ζηαζεξέο, κία εθ ησλ νπνίσλ είλαη θαη ε αληίζηαζε δηέιεπζεο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Έηζη, κε δεδνκέλν φηη ην πεηξέιαην δελ είλαη θαιφο αγσγφο ηνπ ειεθηξηζκνχ, ε έλδεημε κεγαιχηεξεο ζρεηηθήο αληίζηαζεο κπνξεί λα ζεσξεζεί έλδεημε παξνπζίαο πεηξειατθνχ θνηηάζκαηνο. Ηιεθηξoκαγλεηηθή κέζνδνο. Απηή βαζίδεηαη ζε επαίζζεηα φξγαλα, ηα θαινχκελα καγλεηφκεηξα, πνπ κπνξνχλ λα κεηξήζνπλ κε ζρεηηθά κεγάιε αθξίβεηα ηελ έληαζε ηνπ καγλεηηθνχ πεδίνπ ηεο Γεοαπφ ηφπν ζε ηφπν. ηαζκηθή ή βαξπηνκεηξηθή κέζνδνο. Απηή βαζίδεηαη ζηελ κέηξεζε ηεο έληαζεο ηνπ πεδίνπ βαξχηεηαο ζηα δηάθνξα ζεκεία ηεο επηθάλεηαο ηεο Γεο. 55

56 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Ραδηελεξγή κέζνδνο. Η κέζνδνο απηή θξίλεηαη πνιχ αμηφπηζηε θαη εθαξκφδεηαη κε επηηπρία ζε ηνπνζεζίεο κε ήπην αλάγιπθν. Γεληθά, φκσο, ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη, παξά ηελ επηθξαηνχζα άπνςε, ην πεηξέιαην δελ είλαη θαη ηφζν ζπάλην πέηξσκα, αθνχ δελ πθίζηαηαη, ζρεδφλ, θακία ρψξα πνπ λα κελ έρεη ίρλε πεηξειαίνπ ή αζθάιηνπ ή θπζηθά γήηλα αέξηα, πιελ φκσο ε δπλαηφηεηα εθκεηάιιεπζεο απηψλ είλαη πνπ ην πξνζδηνξίδεη σο ζπάλην (πθηζηάκελε πνζφηεηα θαη θφζηνο εμφξπμεο). [10] 2. Παξαγσγή Η άληιεζε ηνπ πεηξειαίνπ γίλεηαη απφ εηδηθέο ππξγσηέο εγθαηαζηάζεηο, πνπ εγθαζίζηαληαη πάλσ ζηηο ιεγφκελεο πεηξειαηνπεγέο. Σν πεηξέιαην ιακβάλεηαη κεηά απφ δηάηξεζε ηνπ εδάθνπο θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ιφγσ ησλ πθηζηάκελσλ πηέζεσλ, αλαβιχδεη ππφ κνξθή πίδαθα χςνπο πνιιψλ κέηξσλ. πλεζέζηεξα φκσο εμάγεηαη κε απάληιεζε θαηφπηλ πξνθαινχκελεο πίεζεο, ζηελ αξρή, λεξνχ επί ηνπ νπνίνπ θαη επηπιέεη ην πξνο εμφξπμε πεηξέιαην. Γεληθά ην πεηξέιαην απφ ηηο πεηξειαηνπεγέο θέξεηαη αλακεκηγκέλν κε αέξηα, λεξφ θαζψο θαη κε κηθξέο πνζφηεηεο άκκνπ. Σα κελ αέξηα απνρσξίδνληαη κέζσ ελφο δηαρσξηζηή θαη ρξεζηκνπνηνχληαη είηε πξνο επαλεηζαγσγή εληφο ησλ πεγψλ (φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ) είηε νδεγνχληαη πξνο ην εκπφξην σο θπζηθά αέξηα, είηε, ηέινο, δηαβηβάδνληαη κέζα ζε απνξξνθεηηθνχ έιαην, ην δε λεξφ απνρσξίδεηαη απφ ην πεηξέιαην κε παξακνλή ηνπ ζε δεμακελέο, νπφηε θαη απνρσξίδεηαη θαη ε άκκνο (κε θαζίδεζε). Αλ, φκσο, έρεη αλακηρζεί ην πεηξέιαην κε ην λεξφ σο γαιάθησκα, ηφηε είλαη απαξαίηεην λα αθνινπζήζνπλ ηδηαίηεξεο δηεξγαζίεο ζέξκαλζεο, θαζψο θαη ρεκηθέο ή ειεθηξηθέο κέζνδνη απνρσξηζκνχ ηνπ λεξνχ. Σν θαζαξφ πιένλ αθαηέξγαζην πεηξέιαην ζπιιέγεηαη ζε δνρεία νξηζκέλεο ρσξεηηθφηεηαο απφ ηα νπνία θαη νδεγείηαη ζε κεγάιεο δεμακελέο απφ ηηο νπνίεο θαη ζα αθνινπζήζεη ε πεξαηηέξσ θαηεξγαζία ηνπ, δειαδή ε δηχιηζε ηνπ. [10] 56

57 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 3. Μεηαθνξά Η κεηαθνξά ηνπ πεηξειαίνπ γίλεηαη θαη απνθιεηζηηθφηεηα κε ηελ ρξήζε δεμακελφπινησλ θαζψο θαλέλα άιιν κέζν κεηαθνξάο δελ πξνζθέξεη ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ πινίνπ. Δθηφο απφ ηα δεμακελφπινηα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη δίθηπν αγσγψλ θάηη πνπ ρξεζηκνπνηείηε ζπλήζσο γηα κεηαθνξά πεηξειαίνπ ζε θνληηλέο απνζηάζεηο. 4. Γηχιηζε ' έλα ζχγρξνλν δηπιηζηήξην πεηξειαίνπ γίλεηαη έλα κεγάιν πιήζνο δηεξγαζηψλ πνπ ζηφρν έρνπλ λα κεγηζηνπνηήζνπλ ηελ παξαγσγή θαπζίκσλ θαη πξψησλ πιψλ κε ηνλ πιένλ νηθνλνκηθφ ηξφπν, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ εθάζηνηε λνκνζεζία, είηε γηα βειηησκέλα θαχζηκα, είηε γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. ηηο απνζηαθηηθέο ζηήιεο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ γίλνληαη νη θπξηφηεξεο δηεξγαζίεο ζ' έλα δηπιηζηήξην. Οη ζηήιεο απηέο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ δηαρσξηζκφ ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε θιάζκαηα αλάινγα ηνπ ζεκείνπ βξαζκνχ ηνπο, ψζηε λα πξνθχπηνπλ ηα παξάγσγα ηνπ πεηξειαίνπ Δθηφο ηεο θιαζκαηηθήο απφζηαμεο ππάξρνπλ θαη ρεκηθέο δηαδηθαζίεο πνπ κπνξνχλ λα εθηειεζηνχλ γηα ηνλ δηαρσξηζκφ ησλ παξαγψγσλ ηνπ πεηξειαίνπ. Απηέο βαζίδνληαη ζηε ρξήζε ρεκηθψλ γηα ηελ δηάζπαζεο ηεο αιπζίδαο ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. ε θάζε πεξίπησζε ην πεηξέιαην ππφθεηηαη ζε πξφζζεηεο δηαδηθαζίεο γηα ηελ απνκάθξπλζε ησλ πξνζκίμεσλ πνπ έρεη. Μπνξεί ηέινο λα γίλεη ζπλδπαζκφο ησλ παξαγψγσλ πεηξειαίνπ γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ επηζπκεηνχ πξντφληνο πεηξειαίνπ. [10] 57

58 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 3: Αιπζίδα παξαγσγήο πεηξειαίνπ, επεμεξγαζία ζπγγξαθέα Εξερευνθςθ Παραγωγι Μεταφορά Διφλιςθ Διανομι 5. Γηαλνκή Σν ηειεπηαίν ζηάδην ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ηνπ πεηξειαίνπ είλαη ε δηαλνκή. Απηή πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο κε βπηηνθφξα νρήκαηα ηα νπνία κεηαθέξνπλ ην δηπιηζκέλν πεηξέιαην απφ ηα δηπιηζηήξηα ζε ηνπηθά πξαηήξηα κέζσ ησλ νπνίσλ θηάλεη ην πεηξέιαην ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε Κόζηνο αιπζίδαο παξαγσγήο Σν θφζηνο άληιεζεο ηνπ πεηξειαίνπ εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο κε βαζηθφηεξνπο ην κέγεζνο θαη ηελ πξνζβαζηκφηεηα ζην θνίηαζκα. Σν αθξηβέο θφζηνο ηνπ θάζε βήκαηνο ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο δελ δεκνζηεχεηαη απφ ηηο πεηξειατθέο εηαηξείεο θαη φζα ζηνηρεία βξέζεθαλ απνηεινχλ κφλν κηα πξνζέγγηζε ζην πξαγκαηηθφ θφζηνο. Όπσο αλαθέξζεθε ην θφζηνο παξαγσγήο δηαθέξεη απφ ρψξα ζε ρψξα, έηζη έρνπκε (ζηνηρεία 2007): ανπδηθή Αξαβία: ην αξγφ πεηξέιαην ηεο είλαη ην θζελφηεξν ζε εμφξπμε παγθνζκίσο γηαηί ηα θνηηάζκαηα είλαη πνιχ κεγάια ψζηε λα επηηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε νηθνλνκηψλ θιίκαθαο θαη βξίζθνληαη θνληά ζην έδαθνο κε ψζηε λα κελ ρξεηάδεηαη ε δηάηξεζε ηνπ εδάθνπο ζε κεγάιν βάζνο. Σα ιεηηνπξγηθά θφζηε (ρσξίο ηηο θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο) ππνινγίδνληαη ζηα $1- $2 αλά 58

59 «Λεηηνπξγηθά, νηθνλνκηθά θαη ηερληθά Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ βαξέιη ελψ ην ζπλνιηθφ θφζηνο (κε ηηο θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο) $4-$6 αλά βαξέιη. Ιξάθ: ε παξαγσγή πεηξειαίνπ ζην Ιξάθ είλαη επίζεο πνιχ θζελή παξφιν πνπ ππάξρεη πνιηηηθή αζηάζεηα θαη ζεκαληηθά ζέκαηα αζθαιείαο. ηελ πιεηνςεθία ησλ θνηηαζκάησλ ην θφζηνο είλαη εμφξπμεο θπκαίλεηαη ζηα $4-$6 αλά βαξέιη. ΗΑΔ: ην ζπλνιηθφ θφζηνο παξαγσγήο είλαη $7 αλά βαξέιη. Σν θφζηνο εμφξπμεο θαη παξαγσγήο ηνπ πεηξειαίνπ αλεβαίλεη ζεκαληηθά ζηα θνηηάζκαηα πνπ βξίζθνληαη ζε κεγάιν βάζνο ζε ζρέζε κε ηα πην εχθνια πξνζβάζηκα θνηηάζκαηα ηεο Μέζεο Αλαηνιήο. Έηζη έρνπκε: Νηγεξία: ε εμφξπμε ησλ θνηηαζκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζε κεγάιν βάζνο απφ ηηο off shore πιαηθφξκεο κπνξεί λα θηάζεη ηα $30 αλά βαξέιη, ελψ ην αληίζηνηρν θφζηνο εμφξπμεο γηα ηεο εγθαηαζηάζεηο ηεο μεξάο είλαη $15 αλά βαξέιη. Αγθφια: ε εμφξπμε ησλ θνηηαζκάησλ απφ ηηο off shore πιαηθφξκεο θηάλεη ηα $40 αλά βαξέιη. ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηνπ ΟΠΔΚ ην θφζηνο ππνινγίδεηαη ζηα $15 αλά βαξέιη. Καδαθζηάλ: είλαη κηα ρψξα κε πνιχ πινχζηα αλεθκεηάιιεπηα θνηηάζκαηα. Σν θφζηνο εμφξπμεο ππνινγίδεηαη ζηα $12-$18 αλά βαξέιη. Βελεδνπέια: ηα θνηηάζκαηα ηεο είλαη κηθξά ζε κέγεζνο θαη είλαη δχζθνιν λα εμεξεπλεζνχλ πεξαηηέξσ. Σν θφζηνο εμφξπμεο ππνινγίδεηαη ζηα $20 αλά βαξέιη. Βφξεηα Θάιαζζα: ηα θνηηάζκαηα ηεο πνπ ήηαλ εχθνια πξνζβάζηκα έρνπλ ζρεδφλ εμαληιεζεί θαη είλαη δχζθνιν λα γίλεη εμφξπμε ζε κεγαιχηεξα βάζε. Σν θφζηνο εμφξπμεο ππνινγίδεηαη ζηα $50 αλά βαξέιη. χκθσλα κε κειέηε ηνπ ΓΟΔ (Γηεζλήο Οξγαληζκφο Δλέξγεηαο) πνπ έγηλε ην 2008 ηα θφζηε παξαγσγήο πεηξειαίνπ δηαθνξεηηθήο πνηφηεηαο απφ ηα κεγαιχηεξα θνηηάζκαηα παγθνζκίσο είλαη: 59

60 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 9: Κφζηνο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζε ζρέζε κε ην είδνο ηνπ θνηηάζκαηνο (2008), Πεγή [11] Κνηηάζκαηα/Πεγή πεηξειαίνπ Κφζηνο παξαγσγήο ζε $ (2008) Κοιηάζμαηα Μέζηρ αναηολήρ/β. Αθπικήρ 6-28 Άλλα ζςμβαηικά κοιηάζμαηα 6-39 Κοιηάζμαηα πεηπελαίος πλούζια ζε CO Υποθαλάζζια κοιηάζμαηα ζε μεγάλο βάθορ Κοιηάζμαηα με απκεηέρ πποζμίξειρ Απκηικά κοιηάζμαηα Κοιηάζμαηα με βαπύ πεηπέλαιο Κοιηάζμαηα με πεηπέλαιο από ζσιζηόλιθοςρ Κοιηάζμαηα ζε μοπθή αέπα πος απαιηούν ςγποποίηζη Κοιηάζμαηα ζε μοπθή άνθπακα πος απαιηούν ςγποποίηζη Σν δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί ππνινγίδεη ηα δηάθνξα θφζηε ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ηνπ πεηξειαίνπ κέρξη ηελ ηειηθή ηνπ κνξθή κε ηελ νπνία θηάλεη ζηνλ θαηαλαισηή. Σα λνχκεξα βαζίδνληαη ζηελ ζεψξεζε φηη ην θφζηνο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ είλαη $49 αλά βαξέιη θαη ην θφζηνο άληιεζεο $2 αλά γαιφλη. Σα θφζηε βαζίδνληαη ζε ζηνηρεία πνπ ζπιιέρζεθαλ απφ ην Oil & Gas Journal and Performance Profiles of Major Energy Producers Πίλαθαο 10: Κφζηνο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζε θάζε ζηάδην ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο (2007), Πεγή [12] Λεηηνπξγία Κφζηνο ($) Σηκή ($) Μεηθηφ Καζαξφ Πνζνζηφ θέξδνο ($) θέξδνο ($) (%) Δξεπεύνηζη % Παπαγωγή % Μεηαθοπά % Γιύλιζη % Γιανομή % Μάπκεηινγκ % Φοπολόγηζη % 60

61 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 11: πκβνιή ηνπ θάζε ζηαδίνπ ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ ηειηθή ηηκή (2007), Πεγή [12] ηνηρείν $ αλά βαξέιη Πνζνζηφ ζηελ ηειηθή ηηκή Απγό Πεηπέλαιο % Λειηοςπγικά έξοδα % Φόποι % Καθαπά έζοδα εηαιπειών % Σύνολο % χκθσλα κε ηελ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα: Πάλσ απφ ην 75% ησλ θαζαξψλ εζφδσλ κηαο πεηξειατθήο εηαηξείαο πξνέξρεηαη απφ ηελ εμεξεχλεζε θαη ηελ παξαγσγή Η δηαδηθαζία παξαγσγήο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ αληηζηνηρεί ζην πεξίπνπ 60% ηνπ θφζηνπο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ή 52 cents αλά γαιφλη Οη θφξνη πνπ πξνζηίζεληαη ζηελ ηειηθή ηηκή αληηζηνηρνχλ ζην 26% ηνπ θφζηνπο ηνπ δηπιηζκέλνπ πξντφληνο Σα θαζαξά έζνδα απφ ην κάξθεηηλγθ θαη ηελ δηχιηζε αληηζηνηρνχλ ζε 2 cents αλά γαιφλη. χκθσλα κε ηελ ΔΙΑ (US Energy Information Administration) ην θφζηνο εμνπιηζκνχ θαη παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζηακάηεζε λα έρεη αλνδηθή πνξεία απφ ην 1990 ελψ ην 2009 παξνπζίαζε θαηαθφξπθε πηψζε. Οη πςειέο ηηκέο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ζηηο αξρέο ηνπ 2008 πνπ ζηελ ζπλέρεηα κεηψζεθαλ απφηνκα είραλ αληίθηππν ζηελ δήηεζε θαηλνχξγηνπ εμνπιηζκνχ. Σα ιεηηνπξγηθά θφζηε κεηψζεθαλ θπξίσο ιφγν ηεο πηψζεο ησλ ηηκψλ ησλ θαπζίκσλ θαη πνιιά δηπιηζηήξηα κείσζαλ ηελ παξαγσγηθφηεηα ηνπο ιφγν ηεο κεησκέλεο δήηεζεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ δελ επεξεάδεη εμίζνπ φια ηα θφζηε κηαο πεηξειατθήο επηρείξεζεο. Μεγαιχηεξε εμάξηεζε εκθαλίδεηαη ζηηο ηηκέο ησλ αγσγψλ θαη ησλ ηξππαληψλ γεψηξεζεο θαη κηθξφηεξε ζηα εξγαηηθά θφζηε θαη ζηνλ ππφινηπν απαηηνχκελν εμνπιηζκφ. Σα θφζηε εμνπιηζκνχ γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο εμφξπμεο ζηηο ΗΠΑ είλαη ηα εμήο: 61

62 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 12: Κφζηνο εμνπιηζκνχ γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο εμφξπμεο πεηξειαίνπ ζηηο ΗΠΑ (2010), Πεγή [11] Σα αληίζηνηρα ιεηηνπξγηθά θφζηε ζε εηήζηα βάζε είλαη: Πίλαθαο 13: Λεηηνπξγηθά θφζηε γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο εμφξπμεο πεηξειαίνπ ζηηο ΗΠΑ (2010), Πεγή [11] Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο δηεζλείο ηηκέο αξγνύ Οη δηεζλείο ηηκέο ηνπ αξγνχ επεξεάδνληαη απφ πάξα πνιινχο παξάγνληεο κεξηθνί απφ ηνπο νπνίνπο είλαη : Η γεληθφηεξε πνιηηηθή ηνπ ΟΠΔΚ (Οξγαληζκφο Πεηξειαηνεμαγσγηθψλ Κξαηψλ) πνπ απφ ην 1999 ζηνρεχεη ζηελ εθαξκνγή κεγαιχηεξεο πεηζαξρίαο ζηελ ηήξεζε ησλ πνζνζηψζεσλ παξαγσγήο απφ ηα θξάηε κέιε ηνπ κε ζηφρν ηε δηαηήξεζε ησλ ηηκψλ ζην θαζνξηδφκελν εθάζηνηε εχξνο ηηκήο αλά βαξέιη. Η κείσζε ηεο παξαγσγήο ηνπ αξγνχ απφ ηνλ ΟΠΔΚ φηαλ θξίλεη φηη δελ ηθαλνπνηείηαη απφ ηηο δηεζλείο ηηκέο. Η δηαθεξπγκέλε πξφζεζε νξηζκέλσλ κειψλ ηνπ ΟΠΔΚ (π.ρ. Βελεδνπέια) γηα αχμεζε ηνπ εχξνπο ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ. Η ζπλερηδφκελε πνιηηηθή αζηάζεηα ζε πνιιέο ρψξεο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη ηεο Αθξηθήο πνπ δεκηνπξγεί θφβνπο δηαθνπψλ εθνδηαζκνχ ηεο αγνξάο. 62

63 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Η δεκηνπξγνχκελε θαηά θαηξνχο έθξπζκε θαηάζηαζε ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ. Η δηαηήξεζε ηεο ηζνηηκίαο /$ ζε πςειά επίπεδα. Η δηαξθψο απμαλφκελε δήηεζε απφ ηελ ΝΑ Αζία (θπξίσο Κίλα, Ιλδία) πνπ απνξξνθά κεγάιεο πνζφηεηεο αξγνχ. Η κείσζε, θαηά θαηξνχο, ησλ απνζεκάησλ ζηηο Η.Π.Α. Η δήηεζε θαηά ηελ ρεηκεξηλή πεξίνδν ζην πεηξέιαην θαη θαηά ηελ θαινθαηξηλή ζηηο βελδίλεο. [14] Η ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζίαζε πςειή δηαθχκαλζε. Απφ $89.9 αλά βαξέιη ηνλ Ιαλνπάξην ηνπ 2008 έθηαζε ηα $133 αλά βαξέιη ηνλ Ινχλην γηα λα ράζεη ην 70% ηεο αμίαο ηνπ ηνλ Γεθέκβξην θαη λα θηάζεη ηα $39.7 αλά βαξέιη. Σν 2009 ιφγσ ηεο αλαδσνγφλεζεο ηεο αγνξάο θαη ηεο αλάγθεο γηα κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο αθνινχζεζε απμεηηθή ηάζε μεπέξαζε ηα $80 αλά βαξέιη γηα λα θηάζεη ην 2011 ζηα $93.5. Η δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ επεξεάδεη αιπζηδσηά φινπο ηνπ εκπιεθφκελνπο. χκθσλα κε ηνλ ΟΠΔΚ, νη ρακειέο ηηκέο πεηξειαίνπ κεηψλνπλ ν θέξδνο ησλ παξαγσγψλ κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη έιιεηςε ξεπζηφηεηαο απφ ηηο εηαηξείεο πεηξειαίνπ. Απηφ απνηειεί απνηξεπηηθφ ζηνηρείν γηα λέεο επελδχζεηο ζε λέεο εγθαηαζηάζεηο γηα ηελ κεηαθνξά θαη γηα ηε εχξεζε λέσλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ. Η κείσζε ηνπ θέξδνπο επεξεάδεη ηελ ιεηηνπξγία ησλ εηαηξεηψλ θαζψο κεηψλνπλ ηεο εκεξήζηεο πνζφηεηεο άληιεζεο άξα θαη ηνπο αγσγνχο κεηαθνξάο θαη ηνπο ρψξνπο απνζήθεπζεο ηνπ. Πνιιέο εμέδξεο άληιεζεο πεηξειαίνπ ζηακαηνχλ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο θαη άιιεο πνπ είλαη ππφ θαηαζθεπή θαζπζηεξνχλ ε παξάδνζε ηνπο. Η πηψζε ησλ ηηκψλ ηνπ 2008 νδήγεζε ηηο πεηξειατθέο εηαηξείεο λα αθπξψζεηο πεξηζζφηεξα απφ 20 πξνγξακκαηηζκέλα έξγα πνπ ζα απέθεξαλ κε ηελ νινθιήξσζε ηνπο πεξίπνπ 2 εθαη. βαξέιηα αλά εκέξα. χκθσλα κε ηελ ΙΔΑ (International Energy Agency) νη επελδχζεηο εμφξπμεο πεηξειαίνπ κεηψζεθαλ ζε ζρέζε κε ην 2008 θαηά 20% θάηη πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηελ εμππεξέηεζε ηεο δήηεζεο ε νπνία πξνβιέπεηαη λα απμεζεί ηα επφκελα ρξφληα παξαζπξφκελε απφ ηελ παγθφζκηα αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θπξίσο ησλ Αζηαηηθψλ θξαηψλ. Οη κειινληηθέο πξνβιέςεηο γηα εχξεζε λέσλ πεγψλ πεηξειαίνπ είλαη αξθεηά δπζνίσλεο. Η εμφξπμε πεηξειαίνπ είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ ην θφζηνο ηεο απμάλεηαη κε ηα ρξφληα εμαηηίαο ηεο εμάληιεζεο ησλ πεγψλ πνπ ήηαλ εχθνια πξνζεγγίζηκεο. Όια ζπλεγνξνχλ φηη ε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ 63

64 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ζα απμεζεί ηα επφκελα ρξφληα μεπεξλψληαο αθφκα θαη ηα κέγηζην ($150 αλά βαξέιη) πνπ εκθάληζε ζηα κέζα ηνπ [5] Η ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ απνηειεί έλαλ εμαηξεηηθά ζεκαληηθφ παξάγνληα πνπ ζα επεξεάζεη ηελ λαπηηιία θαη γεληθφηεξα ηηο κεηαθνξέο. Σν πεηξέιαην θαη ηα πξντφληα ηνπ απνηεινχλ ην θαχζηκν κε ην νπνίν εθηεινχληαη ην 95% ησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ παγθνζκίσο. Δηδηθφηεξα ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο ην πεηξέιαην απνηειεί ην κνλαδηθφ θαχζηκν θαζψο δελ ππάξρνπλ αθφκα νη ππνδνκέο γηα λα ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο θαπζίκσλ. ην παξειζφλ, νπνηαδήπνηε δηαθχκαλζε ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ επεξέαδε άκεζα θαη ηελ ηηκή ησλ θαπζίκσλ ηνπ πινίνπ. Λακβάλνληαο ππφςε φηη ην θφζηνο ησλ θαπζίκσλ απνηειεί ην 60% ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο ηνπ πινίνπ, ε αχμεζε ζηελ ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ ζεκαίλεη κεγαιχηεξν θφζηνο γηα ηελ ζαιάζζηα κεηαθνξά. Πίλαθαο 14: Κφζηνο λαπηηθψλ θαπζίκσλ αλά κεηξηθφ ηφλν ( ), Πεγή [15] Rotterdam 380 centistokes $/mt 2005 $ $ $ $ $377 Δπηβεβαίσζε ζηελ ζεκαζία ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ λαπηηιία απνηειεί κειέηε ηεο UNCTAD ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε ειαζηηθφηεηα κεηαμχ ηνπ χςνπο ησλ λαχισλ θαη ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ είλαη 0,28. Απηφ ζεκαίλεη φηη ππάξρεη πςειή ζεηηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ δχν παξαγφλησλ θαη ε αχμεζε ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ κεηαθξάδεηαη ζε αχμεζε ησλ λαχισλ. Η ζπζρέηηζε απηή παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζην παγθφζκην ζαιάζζην εκπφξην επεηδή γηα πνιιέο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ην πςειφ θφζηνο κεηαθνξάο κπνξεί λα απνηειέζεη εκπφδην γηα ην εκπφξην θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπο. [16] Γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ θαη ηελ ζπζρέηηζε ηνπο κε ηηο αλάγθεο γηα κεηαθνξά ζα πξέπεη πξψηα λα γίλεη κηα ζχληνκε αλαθνξά ζηνπο δείθηεο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ. Οη δείθηεο εκθαλίζηεθαλ πξψηε θνξά ην 1980 θαη απνηεινχλ ζεκεία αλαθνξάο ηεο παγθφζκηαο ηηκήο ηνπ αξγνχ 64

65 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πεηξειαίνπ θαζψο πεξηγξάθνπλ ηελ δηαθχκαλζε ηεο ηηκήο ηνπ. Υξεζηκνπνηνχληαη γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηηο ρξεκαηηζηεξηαθέο ζπλαιιαγέο θαη θαζνξίδνπλ ηελ ηηκή εκπνξίνπ ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ. Τπάξρνπλ αξθεηνί δείθηεο πνπ αλαθέξνληαη ζε δηαθνξεηηθήο πνηφηεηαο αξγφ πεηξέιαην. Η ηηκή ηνπο εμαξηάηαη απφ ην επίπεδν πνηφηεηαο, ηνλ ηφπν πξνέιεπζεο, ηνλ βαζκφ επεμεξγαζίαο θαη ην κεξίδην ηεο αγνξάο πνπ θαηέρνπλ. Οη πην δηαδεδνκέλνη δείθηεο είλαη: 1) WTI (West Texas Intermediate): Σν αξγφ πεηξέιαην West Texas Intermedia (WTI) είλαη έλα πςειήο πνηφηεηαο ειαθξχ αξγφ πεηξέιαην κε ρακειή πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν ην νπνίν παξάγεηαη ζηελ πεξηνρή ησλ Midland ζην Γπηηθφ Σέμαο ησλ ΗΠΑ. Σν WTI είλαη έλα είδνο αξγνχ πεηξειαίνπ ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη σο δείθηεο αλαθνξάο γηα ηελ ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ θαη ππνθείκελν εκπφξεπκα γηα ηα ζπκβφιαηα κειινληηθήο εθπιήξσζεο πεηξειαίνπ ζην Υξεκαηηζηήξην Δκπνξεπκάησλ ηεο Νέαο Τφξθεο (NYMEX). Η ηηκή ηνπ ζπκβνιαίνπ απηνχ αλαθέξεηαη επξέσο ζηηο εθζέζεηο ησλ αλαιπηψλ σο ν δείθηεο αλαθνξάο γηα ηηο παγθφζκηεο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ. [17] Γηάγξακκα 8: Δμέιημε ηηκψλ WTI αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ), Πεγή[18] 2) Brent: Σν πεηξέιαην Brent είλαη έλα ειαθξχ, γιπθφ αξγφ πεηξέιαην ην νπνίν πξνέξρεηαη απφ ηε Βφξεηα Θάιαζζα. Ολνκάζηεθε «Brent» απφ έλα είδνο ρήλαο, αθνχ θαη ε εηαηξεία εμφξπμεο Shell Oil είρε ηελ πνιηηηθή λα δίλεη ζηα πεδία εμφξπμήο ηεο νλνκαζίεο πνπιηψλ. Σν ζπγθεθξηκέλν αξγφ πεηξέιαην είλαη επίζεο γλσζηφ θαη κε ηελ νλνκαζία Πεηξέιαην Brent, Μίγκα Brent θαη Brent Λνλδίλνπ, ελψ ρξεζηκνπνηείηαη 65

66 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ σο δείθηεο αλαθνξάο γηα ηελ ηηκνιφγεζε ησλ δχν ηξίησλ επί ησλ ζπλνιηθψλ πξνκεζεηψλ αξγνχ πεηξειαίνπ παγθνζκίσο. [17] Γηάγξακκα 9: Δμέιημε ηηκψλ Brent αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ), Πεγή[19] 3)Dubai Crude: Η πςειή πεξηεθηηθφηεηα ηνπ ζε ζείν θαη νη πξνζκίμεηο ηνπ ην θαηαηάζζνπλ βαξχηεξν απφ ηα πξνεγνχκελα δχν είδε. Σν ORB αξγφ πεηξέιαην δηπιίδεηαη δπζθνιφηεξα θαη δελ κπνξεί ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ακφιπβδεο βελδίλεο. Η ηηκή ηνπ είλαη ρακειφηεξε θαη παξνπζηάδεη ηελ κηθξφηεξε δηαθχκαλζε ζε ζρέζε κε ηνπο άιινπο δείθηεο. ε αληίζεζε κε ηνπο άιινπο δχν δείθηεο ην Dubai Crude ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ εμαγσγψλ απφ ηηο ρψξεο ηνπ Κφιπνπ ζηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Αζίαο. Γηάγξακκα 10: Δμέιημε ηηκψλ Dubai αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ), Πεγή[20] 66

67 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 11: χγθξηζε δεηθηψλ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη (2011), Πεγή[5] Πίλαθαο 15: Σηκέο δεηθηψλ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ), Πεγή[6] 67

68 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 12: Δμέιημε ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ζε δνιάξηα αλά βαξέιη ( ), Πεγή[5] 3.2 Παγθόζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο θπζηθνύ αεξίνπ Η δήηεζε γηα θπζηθό αέξην. Η ηηκή δηακνξθψλεηαη θιαζηθά βάζεη ηνπ ζεκείνπ ηζνξξνπίαο κεηαμχ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο. Οη αγνξαζηέο θαη νη πσιεηέο αληηδξνχλ ζηηο ελαιιαγέο ηεο ηηκήο πνπ πξνζδηνξίδνληαη ζηελ αγνξά. Η χπαξμε πξνζαξκνζηηθφηεηαο ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο είλαη ζπλεζηζκέλνο παξάγνληαο ηνπ κεραληζκνχ ιεηηνπξγίαο ηεο πιεηνςεθίαο ησλ αγαζψλ. Όηαλ φκσο αλαθεξφκαζηε ζηελ αγνξά ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ε δήηεζε δελ εκθαλίδεη ηδηαίηεξν βαζκφ πξνζαξκνζηηθφηεηαο (ή θαιχηεξα κεγάιν βαζκφ ειαζηηθφηεηαο). Η αλειαζηηθή δήηεζε νθείιεηαη ζην γεγνλφο ηεο δπζθνιίαο ελαιιαγήο ζε άιιε κνξθή ελέξγεηαο, εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη ην θπζηθφ αέξην δελ έρεη ηέιεην ππνθαηάζηαην. Απφ ηελ ζηηγκή πνπ νη ρψξεο ή νη θαηαλαισηέο εηδηθφηεξα δεζκεχνληαη ζηε ρξήζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, εκθαλίδεηαη ε δπζθνιία ηεο απνδέζκεπζεο απφ απηήλ ηελ ελεξγεηαθή πεγή εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο ηεο 68

69 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ δέζκεπζεο θεθαιαίσλ θαη εμνπιηζκνχ, αλαγθαίσλ γηα ηελ ρξήζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Δπηπιένλ, πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε απνζήθεπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ δε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα, δηφηη ππάξρεη ζπλερήο πξνζηηζέκελε ξνή ηνπ θπζηθνχ απηνχ πξντφληνο. Σν ζχλνιν απηψλ ησλ παξαγφλησλ απνηεινχλ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα γηα ηνλ θαηαλαισηή ή ηελ θαηαλαιψηξηα ρψξα ζην λα αληηδξάζεη ζε ελδερφκελεο απμνκεηψζεηο ηεο ηηκήο. Με άιια ιφγηα δηαπηζηψλνπκε, φπσο αλαθέξακε θαη πξνεγνπκέλσο, φηη ε δήηεζε γηα ηνπο ρξήζηεο απηνχο είλαη αλειαζηηθή. Απφ ηελ άιιε, θπξίσο βηνκεραλίεο πνπ θάλνπλ ρξήζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ παξαγσγηθή ηνπο δηαδηθαζία κπνξνχλ λα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα ελαιιαγήο ηεο πεγήο ελέξγεηαο κε άιιε πνπ κία δεδνκέλε ζηηγκή εκθαλίδεη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα θφζηνπο. Όκσο θαη ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ε χπαξμε ελαιιαθηηθήο επηινγήο κπνξεί λα ζεσξεζεί αζχκθνξε εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη νη εηαηξίεο απηέο πξέπεη λα ζπληεξνχλ ηνλ ελαιιαθηηθφ απηφ θεθαιαηνπρηθφ εμνπιηζκφ. Απφ ηελ άιιε, ε χπαξμε ελαιιαθηηθνχ εμνπιηζκνχ κε ρξήζε άιιεο κνξθήο ελέξγεηαο ζπλεπάγεηαη απηνκάησο θαη δέζκεπζε θεθαιαίσλ Αλάιπζε παξαγσγήο θαηαλάισζεο ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ. Η παγθφζκηα δήηεζε γηα θπζηθφ αέξην ην 2010 ήηαλ πάλσ απφ δηο κ 3, ελψ ε παγθφζκηα δήηεζε δέθα ρξφληα λσξίηεξα αλήιζε πεξίπνπ ζηα δηο κ 3. Γειαδή παξνπζηάζηεθε αχμεζε θαηά 32.3%. Αληίζηνηρα ε παγθφζκηα θαηαλάισζε ην 2010 έθηαζε ηα 3169 δηο κ 3 ελψ ην 2000 ήηαλ δηο κ 3 παξνπζηάδνληαο αχμεζε 29.8%.[5] Οη ζεκαληηθφηεξνη παξαγσγνί ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ βξίζθνληαη ζηηο ΗΠΑ θαη ηε Ρσζία. Σν 2010 απηέο νη δχν πεξηνρέο ήηαλ κε δηαθνξά νη κεγαιχηεξνη παξαγσγνί θπζηθνχ αεξίνπ παγθνζκίσο, κε παξαγσγή 611 δηο κ 3 θαη 588 δηο κ 3 αληίζηνηρα. Αθνινπζνχλ κε κεγάιε παξαγσγή ν Καλαδάο (160 δηο κ 3 ) θαη ην Ιξάλ κε παξαγσγή 139 δηο κ 3. Απηέο νη ρψξεο καδί κε ηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο θαη ηελ Ρσζία αληηπξνζψπεπαλ ην 50% ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο θπζηθνχ αεξίνπ. Άιιεο ζεκαληηθέο ρψξεο παξαγσγνί είλαη,ην Ιξάλ, ε Ννξβεγία, ην Καηάξ, ε Κίλα, ε ανπδηθή Αξαβία θαη ε Ιλδνλεζία. Η Κίλα ηα ηειεπηαία 5 ρξφληα αχμεζε θαηαθφξπθα 69

70 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ηελ παξαγσγή ηεο απφ 27.2 δηο κ 3 ζε 96.8 δηο κ 3. Η παγθφζκηα παξαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ απμήζεθε κε ξπζκφ 7.8%, ηελ κεγαιχηεξε αχμεζε απφ ην 1984.[5] Πίλαθαο 16: Παγθφζκηα παξαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ ζε δηο κ 3 ( ), Πεγή [6] Πνζνζηό επί δηο κ ηνπ ζπλνιηθνύ Β. Ακεξηθή % Νόηηα & Κεληξηθή % Ακεξηθή Δπξώπε & Δπξαζία % Μέζε Αλαηνιή % Αθξηθή % Άπσ Αλαηνιή % ύλνιν % 70

71 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 13: Παξαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ αλά πεξηνρή ζε δηο κ 3 ( ), Πεγή [6] Όζνλ αθνξά ηε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ηεο θαηαλαιψζεσο νη πεξηνρέο ηεο Βνξείνπ Ακεξηθήο θαη ηεο γεξαηάο Ηπείξνπ θαηέρνπλ ηελ ζπληξηπηηθή θαηνρή ηνπ κεξηδίνπ. Η ζέζε απηή απνδεηθλχεη γηα άιιε κία θνξά θαη ηνλ ραξαθηήξα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ σο ελεξγεηαθνχ πφξνπ ζηηο νηθνλνκηθά αλαπηπγκέλεο πεξηθέξεηεο ηνπ πιαλήηε. Η θαηάζηαζε απηή επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ηα πνζνζηά ζπκκεηνρήο ηεο θάζε γεσγξαθηθή πεξηνρήο. πγθεθξηκέλα ε γεξαηά ήπεηξνο θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε ζηε θαηαλάισζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ κε πάλσ απφ 35.8%, ελψ ε Β. Ακεξηθή βξίζθεηαη ζηελ δεχηεξε ζέζε κε πάλσ απφ 26.9% ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο. Η Άπσ Αλαηνιή θαη θπξίσο ε Κίλα θαη ε Ιλδία πνπ παξνπζηάδνπλ αικαηψδεηο ξπζκνχο αλάπηπμεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ήδε αλεπηπγκέλεο Ν. Κνξέα θαη Ιαπσλία έρνπλ νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο LNG κε εηήζην ξπζκφ 14%. ήκεξα, ην θπζηθφ αέξην θαιχπηεη ζρεδφλ ην έλα ηέηαξην ηεο θαηαλάισζεο παγθφζκηαο ελέξγεηαο. Όπσο παξνπζηάδεηαη θαη ζην δηάγξακκα ε θαηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ έρεη απμεζεί δξαζηηθά θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 30 εηψλ. Οη ζεκαληηθφηεξνη θαηαλαισηέο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ απφ ηνλ ην 2010 ήηαλ ε Η.Π.Α (21.7%) ζηελ πξψηε ζέζε, ζηε δεχηεξε ε Ρσζία (13%) θαη αθνινπζνχλ κε πνιχ 71

72 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ κηθξφηεξν πνζνζηφ ην Ιξάλ (4.3%) θαη ε Κίλα (3.3%). Οη ρψξεο πεξηνρέο αληηπξνζσπεχνπλ ην 50% ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο θπζηθνχ αεξίνπ. Γηάγξακκα 14: Καηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ αλά πεξηνρή ζε δηο κ 3 ( ), Πεγή [6] Η ζπλνιηθή παγθφζκηα θαηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ απμήζεθε ην 2010 κε πνζνζηφ 7.4% θηάλνληαο ηα 3169 δηο κ 3. Με εμαίξεζε ην 2009 πνπ ε ζπλνιηθή θαηαλάισζε κεηψζεθε, απνηέιεζκα ηεο χθεζεο πνπ έθαλε ηελ εκθάληζε ηεο ζηα ηέιε ηνπ 2008, ε παγθφζκηα θαηαλάισζε αθνινπζεί απμεηηθή ηάζε δείρλνληαο φηη ην θπζηθφ αέξην γίλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν δεκνθηιέο θαη κπνξεί λα απνηειέζεη ηελ βαζηθή πεγή ελέξγεηαο γηα ην επφκελα έηε. Πίλαθαο 17: Παγθφζκηα θαηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ ζε δηο κ 3 ( ), Πεγή [6] Πνζνζηό επί δηο κ ηνπ ζπλνιηθνύ Β. Ακεξηθή % Νόηηα & Κεληξηθή Ακεξηθή Δπξώπε & Δπξαζία % % 72

73 Μέζε Αλαηνιή «Λεηηνπξγηθά, νηθνλνκηθά θαη ηερληθά Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ % Αθξηθή % Άπσ Αλαηνιή % ύλνιν % χκθσλα κε πξνβιέςεηο ηεο IEA ε εηήζηα αχμεζε ηεο ρξήζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ απφ ην 2010 έσο ην Η ρξήζε ηνπ LNG αλακέλεηαη λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο απμαλφκελεο δήηεζεο. Σν θφζηνο θαηαζθεπήο λέσλ εγθαηαζηάζεσλ έρεη κεησζεί ζπγθξηηηθά κε ηηο ηηκέο πξηλ απφ ην Οη ζπλνιηθέο επελδχζεηο ζε παγθφζκην επίπεδν γηα λέεο εγθαηαζηάζεηο πγξνπνίεζεο ηνπ θπζηθνχ γηα ηελ πεξίνδν αλακέλεηαη λα μεπεξάζνπλ ηα $93 δηο. Οη πεξηζζφηεξεο λέεο εγθαηαζηάζεηο αλακέλεηαη λα θαηαζθεπαζηνχλ ζηελ Αζία αιιά θαη ζηελ Απζηξαιία πνπ έρεη εηζέιζεη δπλακηθά ζηελ αγνξά LNG. Οη πξνβιέςεηο απηέο θαζηζηνχλ ηελ δψλε ηνπ Δηξεληθνχ σο ην ζεκαληηθφηεξε πεξηνρή δηαθίλεζεο ηνπ LNG. [13] Υώξεο - Δμαγσγείο Φπζηθνύ Αεξίνπ Σν 2010 ε παγθφζκηα δηαθίλεζε θπζηθνχ αεξίνπ έθηαζε ηα 975 δηο κ 3. Η κεηαθνξά ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ γίλεηαη είηε κε ρξήζε ζπζηήκαηνο αγσγψλ είηε κε ζαιάζζηα κεηαθνξά αθνχ πξψην ην αέξην πγξνπνηεζεί. Η ζπλνιηθή πνζφηεηα θπζηθνχ αεξίνπ πνπ κεηαθέξζεθε κέζσ αγσγψλ ήηαλ δηο κ 3, ελψ ε αληίζηνηρε πνπ κεηαθέξζεθε κε πινία κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλσλ θνξηίσλ ήηαλ δηο κ 3. Οη παγθφζκηνη LNG εμαγσγείο δηαηξνχληαη ζε ηξεηο πεξηνρέο, ηε ιεθάλε ηνπ Δηξεληθνχ, ηελ ιεθάλε ηνπ Αηιαληηθνχ θαη ηνπο εμαγσγείο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο. Η ιεθάλε ηνπ Δηξεληθνχ είλαη ε κεγαιχηεξε παξαγσγφο πεξηνρή θπζηθνχ αεξίνπ ζηνλ θφζκν, εμάγνληαο ην 38% ηεο ζπλνιηθήο πνζφηεηαο LNG πνπ δηαθηλήζεθε ην Αθνινπζεί ε πεξηνρή ηεο Μέζεο Αλαηνιήο κε πνζνζηφ 33% θαη ε ιεθάλε ηνπ Αηιαληηθνχ κε πνζνζηφ 29% επί ηεο ζπλνιηθήο πνζφηεηαο εμαγσγήο. Αλαιπηηθφηεξα νη κεγαιχηεξνη εμαγσγείο είλαη: 73

74 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Λεθάλε ηνπ Εηξεληθνύ: ε Ιλδνλεζία, ε Μαιαηζία, ε Απζηξαιία, ην Μπξνπλέη, νη Ηλσκέλεο Πνιηηείεο θαη ε Ρσζία. Η Ιλδνλεζία είλαη απφ ηνπο κεγαιχηεξνο εμαγσγείο LNG ζηνλ θφζκν, αθνχ ην 2010 παξήγαγε 82 δηο κ 3 θπζηθνχ αεξίνπ απφ ηα νπνία εμήγαγε ζαλ LNG ην δηο κ 3. Γηαζέηεη 3 εγθαηαζηάζεηο πγξνπνίεζεο θπζηθνχ αεξίνπ (ζπλ 2 ππφ θαηαζθεπή) θαη ε κεγαιχηεξε πνζφηεηα LNG εηζάγεηαη απφ ηελ Ιαπσλία (17.2 δηο κ 3 ), θαη ιηγφηεξεο πνζφηεηεο εηζάγνληαη απφ ηελ Σατβάλ (2.62 δηο κ 3 ) θαη Νφηηα Κνξέα (7.42 δηο κ 3 ). Αθνινπζεί κε κηθξή δηαθνξά ε Μαιαηζία κε ζπλνιηθέο εμαγσγέο LNG θαη ε Απζηξαιία κε δηο κ 3. Η αγνξά LNG ζηελ νπνία πξννξίδνληαη νη εμαγφκελεο πνζφηεηεο ηεο Μαιαηζίαο είλαη ε ίδηα κε ηεο Ιλδνλεζίαο. Αληίζηνηρα, ν ζεκαληηθφηεξνο εηζαγσγέαο LNG πνπ εμάγεηαη απφ ηελ Απζηξαιία είλαη ε Ιαπσλία θαη αθνινπζεί κε 5.21 δηο κ 3 ε Κίλα. Δπηπιένλ, νη ΗΠΑ εμήγαγαλ πεξίπνπ 1.64 δηο κ 3, ζηελ Ιαπσλία θαη ηε Ν Κνξέα εληνχηνηο, αλ θαη έρνπλ ηεξάζηηνπο πφξνπο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ δελ είλαη ζεκαληηθνί εμαγσγείο LNG θαζψο ζαλ πξψηνη θαηαλαισηέο θπζηθνχ αεξίνπ παγθνζκίσο έρνπλ ζεκαληηθέο αλάγθεο πνπ πξέπεη λα θαιπθζνχλ. Ξερσξηζηή αλαθνξά πξέπεη λα γίλεη ζηελ Χθεαλία θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ Απζηξαιία, πνπ αλακέλεηαη λα δηαδξακαηίζεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ αγνξά LNG ηα επφκελα ρξφληα. Παξφιν πνπ νη πξνγξακκαηηζκέλεο εγθαηαζηάζεηο πγξνπνίεζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ έρνπλ αληηκεησπίζεη πξνβιήκαηα ζηελ θαηαζθεπή θαη ε εκεξνκελία ιεηηνπξγίαw ηνπο έρεη θαζπζηεξήζεη, ηνλ επηέκβξην ηνπ 2011 νη δχν ππάξρνπζεο ελεξγέο εγθαηαζηάζεηο (Darwin, Karratha) εμάγνπλ 26 LNG θνξηία ηνλ κήλα πεξίπνπ κ 3. Μεγάιεο επελδχζεηο αλακέλεηαη λα νινθιεξσζνχλ ην θαη ζχκθσλα κε ηελ IEA ην 2020 ε Απζηξαιία αλακέλεηαη λα εμάγεη κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο απφ ηνλ κεγαιχηεξν εμαγσγέα απηή ηελ ζηηγκή, ην Καηάξ. Η Παπνχα Νέα Γνπηλέα έρεη ππφ θαηαζθεπή ηελ πξψηε ηεο εγθαηάζηαζε πνπ ζα νινθιεξσζεί ην Σα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη παξαγσγνί ζηελ Χθεαλία είλαη: Οη απνκαθξπζκέλεο ηνπνζεζίεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ απφ θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπο πςεινχο κηζζνχο ησλ εξγαδνκέλσλ έρνπλ αχμεζε ην ηειηθφ ζπλνιηθφ θφζηνο άληιεζεο θπζηθνχ αεξίνπ Η γεσκνξθνινγία ηεο Παπνχα Νέα Γνπηλέα θαζηζηά αθξηβή θαη δχζθνιε ηελ θαηαζθεπή εγθαηαζηάζεσλ LNG. [5] 74

75 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Μέζε Αλαηνιή: Οη ζεκαληηθφηεξνη εμαγσγείο ζε απηήλ ηελ πεξηνρή είλαη: ην Καηάξ, ην Οκάλ ηα Ηλσκέλα Αξαβηθά Δκηξάηα θαη ε Τεκέλε. Οη ρψξεο ηεο Μέζε Αλαηνιήο εμήγαγαλ 100 δηο κ 3 LNG ην 2010, ην 39% ηεο ζπλνιηθήο παγθφζκηαο LNG παξαγσγήο. Οη εηήζηεο πνζφηεηεο εμαγσγήο θπζηθνχ αεξίνπ ζε κνξθή LNG ην Καηάξ, πνπ είλαη ν κεγαιχηεξνο εμαγσγέο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη δηαζέηεη 6 ηεξκαηηθά πγξνπνίεζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, είλαη δηο κ 3. Η ζεκαληηθφηεξε πνζφηεηα LNG πνπ εμάγεηαη απφ ην Καηάξ πξννξίδεηαη γηα ην Ηλσκέλν Βαζίιεην 13 δηο κ 3 θαη αθνινπζνχλ κε πνζφηεηα 10 δηο κ 3 ε Ιλδία, ε Ιαπσλία θαη ε Ν. Κνξέα. Κχξηνο εηζαγσγέα LNG απφ ην Οκάλ είλαη ε επηρείξεζε αεξίνπ ηεο Νφηηαο Κνξέαο θαη ε Ιαπσλία. Σα Ηλσκέλα Αξαβηθά Δκηξάηα αλ θαη έρνπλ απνδεδεηγκέλα κεγάιεο πνζφηεηεο θπζηθνχ αεξίνπ δελ εμάγνπλ ζεκαληηθέο πνζφηεηεο θαζψο γηα ην 2010 εμήγαγαλ 7.9 δηο κ 3 κε θχξην πξννξηζκφ ηελ Ιαπσλία. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ιφγν ηεο έθξπζκεο θαηάζηαζεο πνπ επηθξαηεί ζηελ Μέζε Αλαηνιή ππάξρεη θφβνο λα επεξεαζηεί ε ζπλνιηθή πνζφηεηα θπζηθνχ αεξίνπ πνπ παξάγεηαη θαη εμάγεηαη κε απνηέιεζκα λα αιιάμεη εληειψο ε κνξθή ησλ παγθφζκησλ ξνψλ δηαθίλεζεο LNG. Ήδε πνιιέο εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο θπζηθνχ αεξίνπ πνπ είλαη ππφ θαηαζθεπή αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθέο θαζπζηεξήζεηο. Πνιιέο ρψξεο κε ηνλ θφβν φηη ε θχξηα ρψξα παξνρήο ηνπο κπνξεί λα έξζεη αληηκέησπε κε πνιηηηθέο αιιαγέο πνπ ζα επεξεάζνπλ άκεζα ηελ παξαγσγή θαη ηελ εμαγσγή ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, αλαδεηνχλ αζθαιέζηεξνπο παξνρείο γηα λα πεξηνξίζνπλ ηελ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ηνπο απφ ηελ Μέζε Αλαηνιή. Λεθάλε ηνπ Αηιαληηθνύ: Οη εμαγσγείο ηεο ιεθάλεο ηνπ Αηιαληηθνχ παξήγαγαλ 85.9 δηο κ 3 ην 2010, πεξίπνπ 29 % ηεο ζπλνιηθήο παγθφζκην LNG παξαγσγήο. Οη ζεκαληηθφηεξνη εμαγσγείο ζε απηήλ ηελ πεξηνρή είλαη, ε Νηγεξία, ην Σξηληληάλη θαη Σνκπάγθν, ε Αιγεξία θαη ε Αίγππηνο. Μεγαιχηεξνο LNG εμαγσγέαο ην 2010, κε εμαγφκελε πνζφηεηα LNG 23.9 δηο κ 3 ήηαλ ε Νηγεξία κε πξννξηζκφ θπξίσο ηελ Δπξψπε (Γαιιία, Ιζπαλία, θαη Πνξηνγαιία). Αθνινπζεί ην Σξηληληάλη & Σνκπάγθν κε εμαγσγέο δηο κ 3 θαη πξννξηζκφ θπξίσο ηελ Β. Ακεξηθή θαη ηελ Ιζπαλία. Η Αιγεξία εμήγαγε δηο κ 3 LNG ην 2010, θπξίσο ζηε Γαιιία θαη ηελ Σνπξθία. Ο Πίλαθαο εκθαλίδεη ηηο θπξηφηεξεο ρψξεο πνπ εμάγνπλ θπζηθφ αέξην. 75

76 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 18: εκαληηθφηεξεο ρψξεο εμαγσγήο LNG ζε δηο κ 3 (2010), Πεγή [6] Υψξα εμαγσγήο Πνζφηεηα LNG Δμαγσγήο δηο κ 3 Λεκάνη ηος Διπηνικού ΗΠΑ 1.64 Ρσζία Απζηξαιία Μπξνπλέη 8.83 Ιλδνλεζία Μαιαηζία Μέζη Αναηολή Οκάλ Καηάξ ΗΑΔ 7.90 Τεκέλε 5.48 Λεκάνη ηος Αηλανηικού Σξηληληάλη & Σνκπάγθν Πεξνύ 1.82 Βέιγην 0.57 Ννξβεγία 4.71 Αιγεξία Αίγππηνο 9.71 Γνπηλέα 5.16 Ληβύε 0.34 Νηγεξία 23.9 ΣΥΝΟΛΟ

77 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 15: Δμαγσγέο LNG αλά γεσγξαθηθή ιεθάλε ζε δηο κ 3 (2011), Πεγή [21] Υώξεο - Δηζαγσγείο Φπζηθνύ Αεξίνπ Οη εηζαγσγείο LNG δηαηξνχληαη ζε δχν πεξηνρέο: Η ιεθάλε ηνπ Δηξεληθνχ θαη ε ιεθάλε ηνπ Αηιαληηθνχ. Η Ιαπσλία θαη ε Κνξέα, είλαη εμ νινθιήξνπ εμαξηψκελεο απφ εηζαγφκελν LNG γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηνπο θαζψο δελ έρνπλ θαζφινπ εγρψξηα παξαγσγή. Η Κίλα, ε Ιλδία θαη ε Δπξψπε βαζίδνληαη επίζεο ζηελ εηζαγσγή LNG γηα λα γεθπξψζνπλ ην ράζκα κεηαμχ ηεο δηαζέζηκσλ πνζνηήησλ πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο απηνχ ηνπ θαχζηκνπ. Οη ζεκαληηθφηεξνη εηζαγσγείο ρψξεο είλαη νη αθφινπζεο : Λεθάλε ηνπ Εηξεληθνύ: Η Ιαπσλία θαη ε Ν. Κνξέα, φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, γηα ηελ θάιπςε ησλ θαζεκεξηλψλ αλαγθψλ ηνπο εηζάγνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο LNG. Οη δπν ρψξεο εηζάγνπλ ην 78% ηεο ζπλνιηθήο πνζφηεηαο LNG πνπ δηαθηλείηε ζε νιφθιεξε ηελ ιεθάλε ηνπ Δηξεληθνχ. Η Ιαπσλία έρεη 15 ηεξκαηηθά επαλαθνξάο ηνπ LNG ζε αέξηα θαηάζηαζε θαη ιφγσ ησλ απμαλφκελεο δήηεζεο άιια 5 ηεξκαηηθά βξίζθνληαη ππφ θαηαζθεπή θαη αλακέλεηαη λα νινθιεξσζνχλ σο ην ηε δεχηεξε ζέζε, ε Ν. Κνξέα εηζάγεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο LNG απφ ηελ Ιλδνλεζία, ην Καηάξ, θαη ην Οκάλ θαη κηθξφηεξνπο φγθνπο απφ ηε Μαιαηζία, ην Μπξνπλέη, ηα Ηλσκέλα Αξαβηθά Δκηξάηα, θαη ηελ Απζηξαιία. Η Σαηβάλ εηζάγεη θπξίσο LNG απφ ηελ Ιλδνλεζία θαη ηε Μαιαηζία. 77

78 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Απφ ην 2010 θαη έπεηηα επηθξαηεί κηα ηάζε ζεκαληηθψλ επελδχζεσλ γηα εγθαηαζηάζεηο πγξνπνίεζεο θπζηθνχ αεξίνπ πνπ εηζάγεηαη ζηελ Άπσ Αλαηνιή. Οη εγθαηαζηάζεηο κπνξεί λα απνηεινχλ πξνζζήθε ζε ήδε ππάξρνπζεο, γηα ηελ αχμεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ηνπο φπσο ζπκβαίλεη ζηελ Ιαπσλία, ή λα απνηεινχλ λέεο επελδχζεηο, ζε ρψξεο κε κεγάιεο αλάγθεο γηα ελέξγεηα ιφγσ ηεο ηαρχηαηεο αλάπηπμεο ηνπο, φπσο ε Κίλα (7 ηεξκαηηθά ππφ θαηαζθεπή), ε Ιλδία (3 ηεξκαηηθά ππφ θαηαζθεπή), ε Σατιάλδε θαη ην Μπαγθιαληέο. Οη θαηαζηξνθέο πνπ πξνθάιεζε ν ζεηζκφο ζηελ Ιαπσλία είρε σο απνηέιεζκα λα απαηηείηαη ε εηζαγσγή κεγαιχηεξσλ πνζνηήησλ θπζηθνχ αεξίνπ, απμάλνληαο ηελ ζπλνιηθή πνζφηεηα πνπ θαηεπζχλεηαη πξνο ηελ ιεθάλε ηνπ Δηξεληθνχ. Η δηαθνπή ηεο εθκεηάιιεπζεο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο αλακέλεηαη λα νδεγήζεη ηελ Ιαπσλία λα απμήζεη ηηο εηζαγσγέο ηεο θαηά δηο κ 3. (Energy Charter Secretariat) Αηιαληηθή ιεθάλε: Οη εηζαγσγείο ηεο Αηιαληηθήο ιεθάλεο, εηζήγαγαλ ζπλνιηθά 117 δηο κ 3 LNG ην 2010, ην 39% ηνπ ζπλνιηθνχ παγθνζκίνπ εκπνξίνπ. Η Ιζπαλία είλαη ν κεγαιχηεξνο εηζαγσγέαο ηεο Δπξψπεο, κε ηηο εηζαγσγέο δηο κ 3 LNG, θπξίσο απφ ηελ Αιγεξία, ηo ηελ Δπξψπε μερσξίδεη ν φγθνο εηζαγσγψλ ηνπ Ηλσκέλνπ Βαζηιείνπ (18.67 δηο κ 3 ) θαη ηεο Γαιιίαο (13.94 δηο κ 3 ). Σέινο, νη ΗΠΑ αλ θαη απνηεινχλ ηνλ κεγαιχηεξν παξαγσγφ LNG παγθνζκίσο, ιφγσ ηεο κεγάιεο θαηαλάισζεο LNG, αλαγθάδεηαη θαη εηζάγεη, κε θπξηφηεξν πξνκεζεπηή ην Σξηληληάλη θαη Σνκπάγθν Πίλαθαο 19: εκαληηθφηεξεο ρψξεο εηζαγσγήο LNG ζε δηο κ 3 (2010), Πεγή [21] Υψξα εηζαγσγήο Πνζφηεηα LNG εηζαγσγήο bcm Λεκάνη ηος Αηλανηικού ΗΠΑ Καλαδάο 2.00 Μεμηθό 5.72 Αξγεληηλή 1.78 Βξαδηιία 2.78 Υηιή 3.07 Γνκηληθαλή Γεκνθξαηία 0.82 Πνπέξην Ρίθν 0.77 Βέιγην

79 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γαιιία Διιάδα 1.17 Ιηαιία 9.08 Πνξηνγαιία 3.01 Ιζπαλία Σνπξθία 7.92 Ηλσκέλν Βαζίιεην Μέζη Αναηολή Κνπβέηη 2.78 ΗΑΔ 0.16 Λεκάνη ηος Διπηνικού Κίλα Ιλδία Ιαπσλία Νόηηα Κνξέα Σαηβάλ ΣΥΝΟΛΟ

80 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 16: Δηζαγσγέο θαη εμαγσγέο LNG αλά πεξηνρή ζε δηο κ 3 (2011), Πεγή [6] Διάγραμμα 17: Δηζαγσγέο LNG αλά γεσγξαθηθή ιεθάλε ζε δηο κ 3 (2011), Πεγή [21] 80

81 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 4: Δηθφλα: εκαληηθφηεξεο εκπνξηθέο ξνέο LNG ζε δηο κ 3 (2011), Πεγή [6] Δηθφλα 5: Δηθφλα: εκαληηθφηεξνη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί επεμεξγαζίαο LNG ζηελ Δπξψπε, Πεγή [22] 81

82 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 6: εκαληηθφηεξνη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί επεμεξγαζίαο LNG ζηελ Ιαπσλία, Πεγή [22] Αιπζίδα παξαγσγήο ηνπ LNG ηελ αιπζίδα παξαγσγήο θαη κεηαθνξάο LNG δηαθξίλνπκε ηέζζεξα ζηάδηα, απηά ηεο Αλαδήηεζεο θαη Παξαγσγήο, ηεο Τγξνπνίεζεο, ηεο Μεηαθνξάο, θαη ηειεπηαίν ην ζηάδην Απνζήθεπζεο θαη επαλαθνξάο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ αξρηθή αέξηα κνξθή ηνπ. Αλαιπηηθφηεξα: Δηθφλα 7: Αιπζίδα παξαγσγήο LNG, Πεγή [23] 82

83 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ηάδην 1ν - Αλαδήηεζε θαη παξαγσγή ε απηφ ην αξρηθφ ζηάδην φπσο είλαη θπζηθφ πεξηιακβάλεηαη ε αλαδήηεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο γεο απφ φπνπ θαη πξνέξρεηαη ην θπζηθφ αέξην. Δχξεζε ησλ πφξσλ απηψλ θαη παξαγσγή ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζε ζχλζεζε θαη κνξθή θαηαλαιψζηκε. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε αλαθάιπςε πεγψλ θπζηθνχ αεξίνπ γίλεηαη θαηά ηελ αλαδήηεζε λέσλ πεγψλ πεηξειαίνπ. Πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ην ζηάδην έρεη πςειή ζπζρέηηζε κε ηελ ηηκή ηνπ LNG. Όηαλ ε ηηκή ηνπ ζηηο δηεζλείο αγνξέο απμάλεη, πνιιέο επηρεηξήζεηο ζεσξνχλ θεξδνθφξν λα πξαγκαηνπνηνχλ λέεο επελδχζεηο θαη θαηαζθεπάδνπλ εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο αθφκα θαη ζε πεξηνρέο πνπ δελ ππάξρνπλ πνιχ κεγάια θνηηάζκαηα θαη εθηεινχλ εμνξχμεηο ζε κεγάια βάζε παξφιν πνπ ην θφζηνο είλαη πνιχ πςειφ. ηάδην 2ν - Τγξνπνίεζε Σν ζηάδην απηφ νπζηαζηηθά ρσξίδεηαη ζε δχν θάζεηο/δηαδηθαζίεο. Καηά ηελ πξψηε γίλεηαη θαζαξηζκφο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη απνκάθξπλζε φισλ ησλ άρξεζησλ αιιά θαη επηβιαβψλ ζηνηρείσλ πνπ κπνξεί λα πεξηέρνληαη ζην θπζηθφ αέξην θαηά ηελ αξρηθή ηνπ κνξθή κε ηελ νπνία βγήθε απφ ηε γε. Η δεχηεξε θάζε πεξηιακβάλεη ηε δηαδηθαζία ηεο πγξνπνίεζεο, ην θπζηθφ αέξην ςχρεηαη ζηνπο -161 ν C. ην ζεκείν απηφ ε θπζηθή ηνπ θαηάζηαζε κεηαηξέπεηαη απφ αέξηα ζε πγξή θαη έηζη γίλεηαη δπλαηή ε απνζήθεπζή ηνπ ζε εηδηθέο δεμακελέο. Δηθφλα 8: Υεκηθή ζχζηαζε θπζηθνχ αεξίνπ θαη LNG, Πεγή [24] Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη απφ ηα ηέζζεξα ζηάδηα ηεο Αιπζίδαο Παξαγσγήο LNG, ην 83

84 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ζηάδην απηφ, ην δεχηεξν, είλαη εθείλν πνπ απαηηεί θαη ην κεγαιχηεξν θφζηνο. Οη ιφγνη πξνθαλείο, αλάγθε ρξήζεο ηδηαίηεξα αλαπηπγκέλεο ηερλνινγίαο θαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πγξνπνίεζεο αιιά θαη ηεο απνζήθεπζεο. Οη εγθαηαζηάζεηο θαζαξηζκνχ θαη πγξνπνίεζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ είλαη έλα ζχλνιν απφ ηέηνηεο κνλάδεο εμνπιηζκέλεο κε ηελ απαξαίηεηε ηερλνινγία λα παξάγνπλ LNG απφ ηελ πξψηε χιε ηνπ θπζηθνχ αέξηνπ. Οη κνλάδεο απηέο έρνπλ πξνθαζνξηζκέλν κέγεζνο αιιά θαη ρσξεηηθφηεηα κε πην ζπλεζηζκέλε απηή ησλ mtpa. ηάδην 3ν - Μεηαθνξά Όπσο αλαθέξακε θαη λσξίηεξα, ην κεγαιχηεξν κέγεζνο απνζεκάησλ θπζηθνχ αεξίνπ, είλαη ζε ρψξεο φπνπ ε δήηεζε ηνπ είλαη εάλ φρη αλχπαξθηε, ηφηε ηνπιάρηζηνλ ειάρηζηε. Δμαίξεζε απνηεινχλ ε ΗΠΑ πνπ εθηφο απφ ηνλ κεγαιχηεξν παξαγσγφ είλαη θ ν κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο θπζηθνχ αεξίνπ. Έηζη δεκηνπξγείηαη ε αλάγθε κεηαθνξάο κεγάιεο πνζφηεηαο θπζηθνχ αεξίνπ ή θαιχηεξα πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Μηαο θαη φιε ε δηαδηθαζία πγξνπνίεζεο ηνπ απνζθνπεί ζε έλα θαη κφλν ζθνπφ, ηελ δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ηνπ. ε πγξνπνηεκέλε κνξθή ην θπζηθφ αέξην θαηαιακβάλεη ην 1/600 ηνπ ρψξνπ πνπ απαηηεί ε ίδηα πνζφηεηα ζε αέξηα κνξθή. Η κεηαθνξά ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ είλαη δπλαηή κε δχν ηξφπνπο, είηε κέζσ αγσγψλ, είηε κε εμεηδηθεπκέλα πινία κεηαθνξάο LNG, LNG Tankers. Η κεηαθνξά LNG κέζσ αγσγψλ φκσο δελ ελδείθλπηαη γηα κεγάιεο πνζφηεηεο νχηε γηα κεγάιεο απνζηάζεηο. 84

85 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 18: Μεηαθνξηθφ θφζηνο θπζηθνχ αεξίνπ αλάινγα κε ην κέζν κεηαθνξάο, Πεγή [24] ηάδην 4ν - Μνλάδεο επαλαθνξάο ηνπ LNG ζε θπζηθφ αέξην ην ηέηαξην ζηάδην ζπλαληάκε ηα Regasification Plants, ή αιιηψο ηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο / ηηο κνλάδεο, εθείλεο πνπ θαηαιήγεη ην LNG. ηηο ρψξεο πξννξηζκνχ ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ζε εηδηθέο δεμακελέο φκνηεο κε απηέο ησλ LNG πινίσλ εθθνξηψλεηαη ην LNG, κέζα απφ δηάθνξεο κεζφδνπο επαλαθέξεηαη απφ ηελ πγξή ζηελ αξρηθή ηνπ αέξηα θαηάζηαζε θαη σο θπζηθφ αέξην πιένλ απνζεθεχεηαη, έηνηκν λα δηαλεκεζεί ζηελ αγνξά γηα θαηαλάισζε. ε ηεξκαηηθά ζηαζκψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ην LNG ρξεζηκνπνηείηαη αξρηθά γηα ηελ ςχμε ηνπ ζηαζκνχ εθκεηαιιεχνληαο έηζη ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ ε νπνία ζηελ ζπλέρεηα απμάλεηαη ζηαδηαθά θαη ην LNG απνθηά αέξηα κνξθή γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ηειηθά ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. 85

86 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Εικόνα 9: Δηθφλα: Αιπζίδα παξαγσγήο LNG, Πεγή [25] Κόζηνο αιπζίδαο παξαγσγήο Οη δαπάλεο ζε θάζε ζηάδην ηεο αιπζίδαο αλεθνδηαζκνχ είλαη σο εκθαλίδνληαη ζηελ εηθφλα 10. ην ζηάδην παξαγσγήο αεξίνπ, ην θχξην θφζηνο πνπ απαηηείηαη είλαη $1-2 δηο, ε δηαδηθαζία ξεπζηνπνίεζεο είλαη κηα επέλδπζε πνπ απαηηεί $2-3 δηο, ε ζαιάζζηα κεηαθνξά LNG ζα θφζηηδε πεξίπνπ $1-2 δηο θαη ηέινο ν ηεξκαηηθφο ζηαζκφο γηα ηελ επαλαθνξά ηνπ LNG ζηελ αξρηθή αέξηα ηνπ κνξθή ζα απαηηνχζε πεξίπνπ $0,4-1 δηο. Άξα ε θχξηα επέλδπζε πνπ απαηηείηαη γηα κηα νινθιεξσκέλε LNG αιπζίδα αλεθνδηαζκνχ είλαη πεξίπνπ $4-8 δηο. Λφγσ ηνπ κεγάινπ θφζηνπο αλαπηχρζεθαλ αξθεηνί κεραληζκφ γηα ηελ ειάηησζε ηνπ. Αξρηθά νη δαπάλεο εμεξεχλεζεο θαη παξαγσγήο κεηψζεθαλ ιφγσ ηερλνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ, φπσο ν παικνγξάθνο 3-δηάζηαηεο ζεηζκηθήο απεηθφληζεο πνπ δείρλεη πνπ εληνπίδνληαη ηα θνηηάζκαηα θπζηθνχ αεξίνπ. Η ρξήζε λέσλ ηερληθψλ δηάηξεζεο ηνπ εδάθνπο βνήζεζε ζηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο θαηά ηελ εμφξπμε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ε βειηίσζε ησλ ππφ-ζαιάζζησλ εγθαηαζηάζεσλ επέηξεςε ηελ εθκεηάιιεπζε θνηηαζκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζε κεγάιν βάζνο απφ ηελ επηθάλεηα ησλ σθεαλψλ. 86

87 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 10: Κφζηνο αιπζίδαο παξαγσγήο LNG, Πεγή [26] ε ζρέζε κε ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο αιπζίδαο αλεθνδηαζκνχ ην 1980 πνπ αληηζηνηρνχζε ζε $2.5/MMbtu νη θαηλνηνκίεο κείσζαλ φιεο ηηο δαπάλεο θαηά κήθνο ηεο LNG αιπζίδαο κε απνηέιεζκα ην θφζηνο λα θηάζεη ηα $1.8/ MMbtu. Μφλν νη δαπάλεο ξεπζηνπνίεζεο ηνπ πγξνχ LNG κεηψζεθαλ θαηά 35% ιφγσ ησλ λέσλ ηερλνινγηθψλ βειηηψζεσλ θαη ησλ νηθνλνκηψλ θιίκαθαο. Δπηπιένλ, εθζπγρξνληζκφο ησλ πινίσλ κεηαθνξάο LNG ζπλέβαιιε ζηε κείσζε ησλ δαπαλψλ. Σα κηθξφηεξα ζπζηήκαηα πξνψζεζεο αληηθαηέζηεζαλ ηηο κεγάιεο πξνεγνχκελεο κεραλέο, κεηψλνληαο ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ θαη παξέρνληαο πεξηζζφηεξν ρψξν γηα ηελ κεηαθνξά ηνπ θνξηίνπ. Ο αληαγσληζκφο ησλ λαππεγείσλ επεξέαζε ηελ ηηκή ησλ λεφηεπθησλ πινίσλ κε απνηέιεζκα ε αμία ηνπο λα κεησζεί θαηά 40% ζε ζρέζε κε ην Αιιά θαη ν έληνλνο αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ πνπ θαηαζθεπάδνπλ ηηο εγθαηαζηάζεηο επαλαθνξάο ηνπ πγξνχ LNG ζηελ αξρηθή αέξηα κνξθή ηνπ, είρε νδεγήζεη επίζεο ζε κηα πηψζε ζηηο δαπάλεο εγθαηαζηάζεσλ θαηά 18%. Όιεο απηέο νη κεηψζεηο νδήγεζαλ ην 2000 ζε κηα γεληθή κείσζε δαπαλψλ θαηά 30% θαζηζηψληαο ην LNG πνιχ αληαγσληζηηθφ κε άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο. Δλψ ε ηερλνινγηθή εμέιημε αλακελφηαλ ηα επφκελα λα νδεγήζεη ζε πεξαηηέξσ κείσζε ησλ δαπαλψλ, αλη απηνχ νδεγεζήθακε ζε αχμεζε ησλ δαπαλψλ θαηά κήθνο ηεο LNG αιπζίδαο. Απηφ νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ γεληθφηεξε αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα νπνηαζδήπνηε κνξθήο ελέξγεηα θαη ζηνλ πςειφ αληαγσληζκφ γηα ηελ εμαζθάιηζε πεγψλ ελέξγεηαο θαη εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Απηφ αθνξά θαη ζηα λαππεγεία, θάπνηα απφ ηα νπνία χζηεξα απφ θαηαζθεπή πνιιψλ LNG πινίσλ ζην παξειζφλ, ζεσξνχληαη πηα εμεηδηθεπκέλα ζηνλ ηνκέα θαη απμάλνληαο έηζη ηηο ηηκέο 87

88 Παγθφζκην πεξηβάιινλ δηαθίλεζεο ζεκαληηθφηεξσλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πσιήζεηο ησλ λεφηεπθησλ πινίσλ. Έηζη ε ηηκή παξαγσγήο, κεηαθνξάο θαη απνζήθεπζεο LNG ην 2006 έθηαζε ηα $2.58/ MMbtu μεπεξλψληαο ην επίπεδν ησλ ηηκψλ ηνπ Παξφια απηά θαηλνχξγηεο ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο φπσο ην Energy Bridge System θάλνπλ ηελ εκθάληζε ηνπο ζπλερψο. Όπσο ζα αλαθεξζεί θαη παξαθάησ ηα πινία απηά έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα επαλαθέξνπλ ην LNG ζε αέξηα θαηάζηαζε θαη κέζσ ελφο δηθηχνπ αγσγψλ λα κεηαθέξεηαη ζηελ ηειηθή κνξθή ηνπ γηα απνζήθεπζε ζε δεμακελέο ζηνλ ηεξκαηηθφ ζηαζκφ θαη πεξαηηέξσ δηαλνκή ρσξίο λα απαηηείηαη ε πξνζέγγηζε ηνπ πινίνπ ζηελ ζηεξηά. Σν θφζηνο κεηαηξνπήο ηνπ πινίνπ θηάλεη ηα $90 εθαη., ελψ ην θφζηνο ηεο ππνζαιάζζηαο θαηαζθεπήο θαη ηνπ δηθηχνπ αγσγψλ ηα $160 εθαη. ζαθψο κηθξφηεξν απφ ηελ θαηαζθεπή εγθαηάζηαζεο ζηελ μεξά πνπ θνζηνινγείηαη πεξίπνπ $2 δηο Γηάγξακκα 19:Δμέιημε ηνπ θφζηνπο ησλ δηάθνξσλ ζηαδίσλ ζηελ αιπζίδα παξαγσγήο LNG ( ), Πεγή [24] Πίλαθαο 20: Κφζηνο ησλ δηάθνξσλ ζηαδίσλ ζηελ αιπζίδα παξαγσγήο LNG απφ ηελ Ρσζία ζηελ Άπσ Αλαηνιή, Πεγή [24] 88

89 Σχπν δεμακελνπινίσλ Κεθάιαην 4: Σύπνη δεμακελνπινίσλ 4.1 Πξόζθαην ηζηνξηθό Σα κεγαιχηεξα δεμακελφπινηα πνπ είραλ λαππεγεζεί πξηλ απφ ην 1940 δελ μεπεξλνχζαλ ζε ρσξεηηθφηεηα ηα dwt. Σν πξψην έλαπζκα γηα ηελ θαηαζθεπή λέσλ πινίσλ έδσζε ε ιήμε ηνπ 2 νπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ (1945). Σα νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα ηεο λαππήγεζεο κεγαιχηεξσλ δεμακελνπινίσλ εθηηκήζεθαλ άκεζα θαη αθνινχζεζε ε ζηαδηαθή θαηαζθεπή φιν θαη κεγαιχηεξσλ δεμακελφπινησλ. Μέρξη ην 1953 ην κεγαιχηεξν δεμακελφπινην δελ μεπεξλνχζε ζε ρσξεηηθφηεηα ηα dwt. Αθνινχζεζε φκσο έλα γεγνλφο πνπ νδήγεζε ζηελ απφηνκε αχμεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ πινίσλ. Απηφ ήηαλ ην θιείζηκν ηεο δηψξπγαο ηνπ νπέδ (1956). Μέρξη ηφηε ε δηψξπγα ήηαλ ν θχξηνο ζαιάζζηνο δξφκνο γηα ηελ δηέιεπζε πινίσλ αξγνχ πεηξειαίνπ απφ ηελ Μέζε Αλαηνιή ζηελ Δπξψπε. Σν θιείζηκν ηεο δηψξπγαο αλάγθαζε ηα δεμακελφπινηα πνπ μεθηλνχζαλ απφ ηνλ Πεξζηθφ θφιπν κε θαηεχζπλζε ηελ Γπηηθή Δπξψπε θαη ηελ Βφξεην Ακεξηθή λα πεξάζνπλ απφ ην αθξσηήξην ηεο Καιήο Διπίδαο δηαλχνληαο έηζη κεγαιχηεξε απφζηαζε. Σν ηαμίδη απηφ κε δεμακελφπινηα κηθξήο ρσξεηηθφηεηαο ήηαλ αληηνηθνλνκηθφ. Έηζη νη νηθνλνκίεο θιίκαθαο ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηελ ηαρεία αλάπηπμε ηνπ Ιαπσληθνχ εκπνξίνπ έδσζαλ ηελ απαξαίηεηε ψζεζε ζηελ θαηαζθεπή δεμακελφπινησλ κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο (VLCC,ULCC). [14] Η ηεξάζηηα θαη απφηνκε αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ησλ δεμακελφπινησλ δελ έγηλε ρσξίο ηερληθέο δπζθνιίεο. Οη κεγάιεο έξεπλεο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπο νδήγεζαλ ζε θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ θνπψζεσλ ηνπο ζθάθνπο θαη ηελ θαηαλνκή ηνπο θαηά ηελ έκθνξηε θαηάζηαζε ηνπ πινίνπ θαζψο θαη ζηα δηάθνξα ζηάδηα ηεο θφξησζεο θαη ηεο εθθφξησζεο. Απηφ είρε σο ζπλέπεηα ηελ δεκηνπξγία λέαο ηερληθήο ζηηο ιεηηνπξγίεο ηεο θνξηνεθθφξησζεο, φπνπ ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη ν ππνινγηζκφο ησλ θνπψζεσλ ηνπο ζθάθνπο ζε θάζε ζηηγκή θαη ζε θάζε θαηάζηαζε θφξησζεο ηνπ πινίνπ. Παξάιιεια ε πξφβιεςε θαη ν έιεγρνο ησλ θνπψζεσλ απηψλ επέηξεςε ηελ κείσζε ηνπ πάρνπο θαη ηνπ κεγέζνπο ησλ δνκηθψλ πιηθψλ ηνπ ζθάθνπο. ε απηφ ζεκαληηθφ ξφιν έπαημε θαη ε απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζία ησλ κεηαιιηθψλ ηκεκάησλ θαηά ηεο ζθνπξηάο κε θαιχηεξε ζπληήξεζε θαη κε εηδηθέο επηθαιχςεηο. εκαληηθή κεηαβνιή ζηνλ ζρεδηαζκφ ησλ δεμακελφπινησλ απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1960 θαη έπεηηα απνηειεί ε κεηαθνξά ηνπ ζπγθξνηήκαηνο ηεο γέθπξαο απφ ηε κέζε ηνπ πινίνπ ζηε πξχκλε γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο άιια θαη γηα ιφγνπο αζθάιεηαο. Γηα ηελ 89

90 Σχπν δεμακελνπινίσλ βειηίσζε ηεο ξνήο ηεο ζάιαζζαο θαηά ηελ πξφσζε ηνπ πινίνπ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο ηαρχηεηαο, ην πξσξαίν ηκήκα ηεο γάζηξαο ηνπ πινίνπ απέθηεζε βνιβνεηδή κνξθή. ηα κεγάια πινία, γηα ιφγνπο νηθνλνκίαο, ε πξχκλε άιιαμε ζρήκα θαη αληί θπθιηθήο κνξθήο απέθηεζε θάζεηε επίπεδε κνξθή. Οη κεραλέο ησλ πινίσλ απφ αηκνθίλεηεο κεηαηξάπεθαλ αξρηθά ζε αηκνζηξφβηιεο θαη ζήκεξα φια ζρεδφλ ηα πινία θηλνχληαη κε κεραλέο ληίδει. Η ζεκαληηθφηεξε ίζσο αιιαγή αθνξά ηελ εκθάληζε ζπζηεκάησλ απηνκαηηζκνχ. Σα πεξηζζφηεξα δεμακελφπινηα είλαη πιήξσο απηνκαηνπνηεκέλα. Σα κεραλνζηάζηα, ν ρεηξηζκφο ηνπ θνξηίνπ θαη ηνπ έξκαηνο παξαθνινπζνχληαη θαη ειέγρνληαη απφ ηνλ cargo control room πνπ βξίζθεηαη ζηελ γέθπξα ηνπ πινίνπ. Η ηάζε λαππήγεζεο δεμακελφπινησλ κεγαιχηεξεο ρσξεηηθφηεηαο ζηακάηεζε ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 φηαλ, θαηφπηλ ηεο κείσζεο ηεο δήηεζεο ηνπ πεηξειαίνπ, έπεζε πνιχ ρακειά ε λαπιαγνξά πεηξειαηνθφξσλ κε απνηέιεζκα αξθεηά VLCC θαη ULCC λα παξνπιηζηνχλ ή αθφκα λα νδεγεζνχλ ζε δηάιπζε. 4.2 Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά δεμακελόπινησλ Σν δεμακελφπινην δηαζέηεη έλα θχξην θαηάζηξσκα ρσξίο πξφζηεγν, κεραλνζηάζην θαη ππεξ-θαηαζθεπέο πνπ βξίζθνληαη ζην πξχκλην κέξνο. Σα αλνίγκαηα ησλ ακπαξηψλ είλαη πνιχ κηθξά κε εηδηθή δηάκεηξν θαη κηθξφ χςνο απφ ην θαηάζηξσκα. Σν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηνπ θπξίνπ θαηαζηξψκαηνο είλαη ε πιεζψξα ησλ ζσιελψζεσλ πνπ εθηείλνληαη ζε φιν ην κήθνο ηνπ ρψξνπ θνξηίνπ, κέζα απφ ηηο νπνίεο δηαθηλείηαη ην θνξηίν πξνο θαη απφ ηα ακπάξηα, γηα ηηο αλάγθεο ηεο θνξηνεθθφξησζεο. Καηά θαλφλα, ζην κέζν δηακήθεο ηνπ θαηαζηξψκαηνο εθηείλεηαη δηάδξνκνο γηα ηελ ειεχζεξε κεηαθίλεζε ηνπ πιεξψκαηνο. ην εζσηεξηθφ ησλ ακπαξηψλ ππάξρνπλ δηακήθε δηαθξάγκαηα ηα νπνία ρσξίδνπλ ην θάζε ακπάξη ζε κηθξφηεξα δηακεξίζκαηα, θαηά ηε δηακήθε έλλνηα, ζπλήζσο ζε άιια ηξία ή θαη πεξηζζφηεξα. Ο δηαρσξηζκφο απηφο γίλεηαη γηα ηε κείσζε ηεο επίδξαζεο πνπ αζθνχλ ζηελ επζηάζεηα ηνπ πινίνπ νη ειεχζεξεο επηθάλεηεο ησλ πγξψλ θνξηίσλ. Σν δεμακελφπινην δελ δηαζέηεη δεμακελέο έξκαηνο, νχηε κε ηε κνξθή δηπχζκελσλ, νχηε κε ηε κνξθή ησλ πάλσ δεμακελψλ φπσο ππάξρνπλ ζηα θνξηεγά μεξνχ θνξηίνπ. Όηαλ ρξεηάδεηαη έξκα ρξεζηκνπνηνχληαη θάπνηεο θελέο δεμακελέο θνξηίνπ, πνπ πξνεγνχκελα φκσο πιέλνληαη, γηα λα απνκαθξπλζνχλ ηπρφλ θαηάινηπα θνξηίνπ. [2] 90

91 Δηθφλα 11: Βαζηθά κέξε ελφο δεμακελνπινίνπ VLCC, Πεγή [10] Σχπν δεμακελνπινίσλ Έλα άιιν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ζχγρξνλνπ δεμακελφπινηνπ είλαη φηη ηα ακπάξηα ηνπ δε θηάλνπλ κέρξη ην εμσηεξηθφ θέιπθνο ηνπ πινίνπ, αιιά απέρνπλ απφ απηφ κηα απφζηαζε εθαηνζηψλ. Ο ζθνπφο ηεο χπαξμεο ηνπ θελνχ απηνχ ρψξνπ είλαη ε δεκηνπξγία ελφο ζηεγαλνχ ζχγθξνπζεο γηα πξνζηαζία απφ δηαξξνή ηνπ πγξνχ θνξηίνπ ζε πεξίπησζε πξνζάξαμεο ή ζχγθξνπζεο. Οη ΗΠΑ θαζηέξσζαλ ηνλ ππνρξεσηηθφ εθνδηαζκφ κε δηπχζκελα θαη δηπιά πιεπξηθά ηνηρψκαηα φισλ ησλ πεηξειαηνθφξσλ πνπ επξφθεηην λα θαηαπιένπλ ζηα ιηκάληα ηνπο απφ ην Αθνινχζεζε ν ΙΜΟ κε πξνζζήθε ζηε MARPOL, ζχκθσλα κε ηελ νπνία θαζηεξψζεθε ε ππνρξεσηηθή θαηαζθεπή ησλ πεηξειαηνθφξσλ κε δηπιή γάζηξα απφ ηελ 6/7/1993. Ο ίδηνο θαλνληζκφο πξνβιέπεη ηελ ελαιιαθηηθή θαηαζθεπή λέσλ πεηξειαηνθφξσλ κε ην ζρεδηαζκφ ηνπ MID-DECK TANKER ή άιιν ζρεδηαζκφ, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ζα εμαζθαιίδεηαη ην ίδην επίπεδν πξνζηαζίαο ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο ή πξνζάξαμεο. 91

92 Σχπν δεμακελνπινίσλ Δηθφλα 12: 3-δηάζηαηε απεηθφληζε δεμακελνπινίνπ δηπινχ ηνηρψκαηνο, Πεγή [27] Δηθφλα 13: Αλαιπηηθή πεξηγξαθή ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο δεμακελνπινίνπ δηπινχ ηνηρψκαηνο, Πεγή [28] 4.3 Καηεγνξηνπνίεζε πινίσλ κεηαθνξάο ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Γηάθξηζε κε βάζε ηελ ρσξεηηθόηεηα Γηα ηελ θαηάηαμε ησλ δεμακελφπινησλ ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο, σο κνλάδα κέηξεζεο ρξεζηκνπνηείηαη ην DWT (Deadweight Metric Tons). Τπάξρνπλ δπν ζπζηήκαηα θαηάηαμεο δηεζλψο, ην AFRA scale(average Freight Rate Assessment - αλαπηχρζεθε απφ ηελ εηαηξία Shell ην 1954) θαη ην Flexible Market scale. 92

93 Σχπν δεμακελνπινίσλ Πίλαθαο 21: Καηάηαμε δεμακελφπινησλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ζε DWT, Πεγή [28] Oil tanker size categories AFRA Scale Flexible market scale Class Size in DWT Class Size in DWT General Purpose tanker 10,000-24,999 Product tanker 10,000-60,000 Medium Range tanker 25,000-44,999 Panamax 60,000-80,000 LR1 (Large Range 1) 45,000-79,999 Aframax 80, ,000 LR2 (Large Range 2) 80, ,999 Suezmax 120, ,000 VLCC (Very Large Crude Carrier) 160, ,999 VLCC 200, ,000 ULCC (Ultra Large Crude Carrier) 320, ,999 ULCC 320, ,000 Σν κεγαιχηεξν δεμακελφπινην ζε κήθνο θαη ρσξεηηθφηεηα (κνλνχ ηνηρψκαηνο) πνπ ππάξρεη θαηαζθεπάζηεθε ην 1979 θαη είλαη ην Seawise Giant κε ρσξεηηθφηεηα dwt. To Seawise Giant θαηαζηξάθεθε ην 1988 απφ ππξθαγηά ζηνλ πφιεκν ηνπ Πεξζηθνχ Κφιπνπ. Δπηζθεπάζηεθε θαη επαλήιζε ζηελ αγνξά κε λέν ηδηνθηήηε θαη λέν φλνκα (Happy Giant). Ύζηεξα απφ αξθεηέο αιιαγέο ζην φλνκα θαη ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ, ε ιεηηνπξγία ηνπ ζηακάηεζε ην 2010 κε ηειεπηαία νλνκαζία Knock Nevis. Απφ ηφηε ηελ πξψηε ζέζε ζε κέγεζνο θαηέρνπλ ηα ηέζζεξα ΣΙ class πνπ απνηεινχλ ηα κφλα ULCC πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ ηα ηειεπηαία 25 ρξφληα. 93

94 Σχπν δεμακελνπινίσλ Δηθφλα 14: Σν κεγαιχηεξν δεμακελφπινην ζηνλ θφζκν, Knock Nevis, Πεγή [28] Μήθνο: m Πιάηνο: m Βχζηζκα: m Υσξεηηθφηεηα: dwt Σαρχηεηα: 15.3 knots Παξνρή: tn/h Δηθφλα 15: χγθξηζε κήθνπο ηνπ δεμακελφπινηνπ Knock Nevis κε ηα ςειφηεξα θηίξηα ηνπ θφζκνπ, Πεγή [28] 94

95 4.3.2 Γηάθξηζε κε βάζε ην είδνο ηνπ κεηαθεξόκελνπ πγξνύ θνξηίνπ Σχπν δεμακελνπινίσλ Αλ θαη ηα δεμακελφπινηα, γεληθά, δε δηαθέξνπλ αηζζεηά κεηαμχ ηνπο, παξά κφλν θπξίσο ζην κέγεζνο, κπνξεί λα γίλεη κηα πεξαηηέξσ δηάθξηζε αλάινγα κε ην είδνο ησλ πγξψλ θνξηίσλ πνπ κεηαθέξνπλ: Γεμακελόπινην - Πεηξειαηνθόξν Δίλαη ην θιαζηθφ δεμακελφπινην (Tanker) κεηαθνξάο πγξψλ ρχκα θνξηίσλ, φπσο απηφ εκθαλίζζεθε γηα πξψηε θνξά ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο. Η ηζηνξία αλαθέξεη ην πξψην πεηξειαηνθφξν εκθαλίζζεθε ην 1886, είρε κέγεζνο ηφλνπο dwt θαη θηλνχληαλ κε παληά. Σν 1918 απμήζεθε ην dwt ζε ηφλνπο θαη ηα παληά αληηθαηαζηάζεθαλ απφ ηνλ αηκφ. ηαδηαθά ε θίλεζή ηνπ πέξαζε ζηε ληηδεινθίλεζε θαη αξγφηεξα ζηνλ αηκνζηξφβηιν, ελψ ην κέγεζφο ηνπ κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 60 μεπέξαζε ηηο ηφλνπο. Σν θιαζζηθφ πεηξειαηνθφξν, θαηά θαλφλα, είλαη ην δεμακελφπινην πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κεηαθνξά αθαηέξγαζηνπ, αξγνχ πεηξειαίνπ απφ ηηο πεηξειεηνπαξαγσγέο ζηα δηπιηζηήξηα. Η γεληθφηεξε πεξηγξαθή ηνπ δε δηαθέξεη απφ απηή πνπ αλαπηχρζεθε ζηελ αξρή ηεο παξαγξάθνπ. Δηθφλα 16: Πιάγηα φςε δεμακελφπινηνπ κεηαθνξάο πεηξειαίνπ, Πεγή [29] Γεμακελόπινην Γεληθήο Υξήζεο Σν πινίν απηφ (General / Multipurpose Tanker ship) πξννξίδεηαη θπξίσο λα κεηαθέξεη πνιιά καδί παξάγσγα ηνπ πεηξειαίνπ, εμαζθαιίδνληαο φηη δε ζα αλακεηρζνχλ 95

96 Σχπν δεμακελνπινίσλ κεηαμχ ηνπο. Δίλαη κεγέζνπο πεξίπνπ κέρξη ηφλσλ λεθξνχ βάξνπο, γηα λα κπνξεί λα εμππεξεηεί κεγάιν αξηζκφ ιηκαληψλ, αξθεηά απφ ηα νπνία δελ έρνπλ κεγάια βπζίζκαηα. Υαξαθηεξίδεηαη απφ πιεζψξα ζσιελψζεσλ θαη βαλψλ, γηα λα κπνξεί λα θνξηνεθθνξηψλεη εχθνια θαη κε αζθάιεηα ηα δηαθνξεηηθά θνξηία, ρσξίο ηνλ θίλδπλν λα αλακηρζνχλ κεηαμχ ηνπο. Έλα άιιν ραξαθηεξηζηηθφ απηνχ ηνπ πινίνπ είλαη ε εηδηθά ζρεδηαζκέλε ππνδηαίξεζε ηνπ γεληθφηεξνπ ρψξνπ θνξηίνπ (ακπάξηα θαη εζσηεξηθή δηάηαμή ηνπο, δεμακελέο έξκαηνο θηι) γηα λα εμαζθαιίδεηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ε θαηαλνκή ησλ θνξηίσλ, ρσξίο λα δεκηνπξγείηαη πξφβιεκα αληνρήο θαη επζηάζεηαο ηνπ πινίνπ, αιιά θαη λα κε ράλεηαη άζθνπα ρξφλνο θαηά ηηο θνξηνεθθνξηψζεηο. Απηφ έρεη κεγάιε ζεκαζία ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ζην πινίν θνξηψλνληαη δηάθνξα θνξηία, ηα νπνία πξννξίδνληαη γηα πεξηζζφηεξα απφ έλα ιηκάληα, ψζηε λα κπνξεί ην πινίν λα κεηαθηλείηαη κε ηθαλνπνηεηηθή, απφ θάζε άπνςε αζθάιεηα.[2] Γεμακελόπινην Πξντόλησλ Πεηξειαίνπ Δίλαη θαηά βάζε έλα δεμακελφπινην γεληθήο ρξήζεο θαη πξννξίδεηαη λα θνξηψλεη θαη λα κεηαθέξεη πξντφληα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε δηχιηζε ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ, φπσο είλαη ε βελδίλε, ε θεξνδίλε, ην θσηηζηηθφ πεηξέιαην, ην πεηξέιαην θίλεζεο θαη ζέξκαλζεο, δηάθνξα ρεκηθά πξντφληα θηι. Δίλαη κεγέζνπο κέρξη ηφλσλ λεθξνχ βάξνπο θαη ζηε λαπηηθή δηάιεθην νλνκάδεηαη πινίν θαζαξψλ πεηξειαηνεηδψλ (Product Carrier). Η δηάηαμε ησλ ακπαξηψλ, ησλ ζσιελψζεσλ θαη ησλ βαλψλ είλαη ηέηνηα, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ζην πινίν ε δπλαηφηεηα λα θνξηνεθθνξηψλεη ηε κεγαιχηεξε δπλαηή πνηθηιία θαζαξψλ θνξηίσλ ρσξίο ηνλ θίλδπλν αλάκημήο ηνπο. Άιιν έλα ραξαθηεξηζηηθφ απηνχ ηνπ πινίνπ είλαη ε ηδηαίηεξα επηκειεκέλε επηθάιπςε ηεο εζσηεξηθήο επηθάλεηαο ησλ δεμακελψλ - ακπαξηψλ κε εηδηθφ ρεκηθφ ρξψκα πνπ έρεη κεγάιε αληνρή ζηελ νμείδσζε, ψζηε ηα θνξηία πνπ θνξηψλνληαη ζε απηά λα πξνζηαηεχνληαη απφ ηπρφλ πξνζκίμεηο κε ζθνπξηά, γεγνλφο πνπ ζα είρε σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο πνηφηεηάο ηνπ.[2] 96

97 Σχπν δεμακελνπινίσλ Δηθφλα 17: Γεμακελφπινην κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ, Πεγή [27] Γεμακελόπινην νηλνθόξν Σν πινίν απηφ επηλνήζεθε θαη θαηαζθεπάζηεθε απφ ηε Γπηηθνγεξκαληθή λαππεγνβηνκεραλία γηα λα κεηαθέξεη εηδηθά πνιχ επαίζζεηα ρχκα θνξηία, φπσο είλαη ην θξαζί, ην ιάδη θαγεηνχ, αξσκαηηθέο πξψηεο χιεο, γιπθεξίλε, απνξξππαληηθά, νηλνπλεπκαηψδε πνηά θαη άιια. Γηα ην ιφγν απηφ, νη δεμακελέο ηνπ θαηαζθεπάδνληαη απφ ράιπβα πνιχ πςειήο πνηφηεηαο, ψζηε λα κε επεξεάδεηαη απφ ζθσξίαζε θαη ε επηθάλεηά ηνπ λα είλαη πνιχ ιεία θαη ρσξίο πφξνπο. Σφζν νη δεμακελέο θνξηίνπ, φζν θαη νιφθιεξνο ν εμνπιηζκφο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην ρεηξηζκφ ηνπ θνξηίνπ επηζεσξνχληαη κε κεγάιε ζρνιαζηηθφηεηα, απφ εηδηθνχο Δπηζεσξεηέο, πξηλ απφ θάζε λέα θφξησζε γηα λα απνθεχγνληαη ηπρφλ αιινηψζεηο ή κνιχλζεηο απφ ππνιείκκαηα πξνεγνχκελνπ θνξηίνπ ή άιια αίηηα. Σν κέγεζνο απηνχ ηνπ δεμακελφπινηνπ θπκαίλεηαη απφ 500 κέρξη ηφλνπο dwt, ν δε ηίηινο ηνπ Οηλνθφξνπ πινίνπ (Halcoholic ship) επηθξάηεζε κάιινλ ηπραία νθεηιφκελνο ίζσο ζηελ αξρηθή ηδέα γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη έλα πινίν κεηαθνξάο εηδηθψλ πγξψλ θνξηίσλ (Special Liquids Trade Ship). Πξέπεη ηέινο, λα ηνληζζεί φηη ην ζπγθεθξηκέλν πινίν, ζηε ζχγρξνλε κνξθή θαη θαηαζθεπή ηνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θνξηψλεη θαη λα κεηαθέξεη φρη κφλν έλα κεκνλσκέλν θνξηίν αιιά κηα κεγάιε πνηθηιία (δέθα ή θαη πεξηζζνηέξσλ) απφ ηα πξναλαθεξζέληα ή ζπλαθή θνξηία. 97

98 Σχπν δεμακελνπινίσλ Γεμακελόπινην ρεκηθώλ πξντόλησλ Σν πινίν απηφ είλαη κηα εμειηγκέλε κνξθή ηνπ θνηλνχ δεμακελφπινηνπ, εηδηθά θαηαζθεπαζκέλνπ θαη δηακνξθσκέλνπ λα θνξηνεθθνξηψλεη θαη λα κεηαθέξεη κηα κεγάιε πνηθηιία ρεκηθψλ πξντφλησλ. Σν πξψην Υεκηθφ Γεμακελφπινην (Chemical Carrier) λαππεγήζεθε ζηα Ακεξηθάληθά λαππεγεία Bethlehem, ην έηνο ηε ζπλέρεηα λαππεγήζεθαλ πνιιά ηέηνηα πινία, ηα νπνία απνηεινχλ έλα μερσξηζηφ ηδηφκνξθν ηχπν δεμακελφπινηνπ, κε εμεηδηθεπκέλε ηερλνινγία, θαηάιιειν λα κεηαθέξεη πξψηεο χιεο ή θαη κηζνθαηεξγαζκέλα πξντφληα ηεο πεηξνρεκηθήο βηνκεραλίαο. Αξθεηά πινία θαηαζθεπάζηεθαλ λα κεηαθέξνπλ έλα κφλν θνξηίν. Σα πεξηζζφηεξα φκσο είλαη δηακνξθσκέλα έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα θνξηψλνπλ έλα κεγάιν αξηζκφ δηαθνξεηηθψλ πγξψλ ρχκα ρεκηθψλ θνξηίσλ (κεξηθά έρνπλ δπλαηφηεηα κεηαθνξάο κέρξη θαη 400 ηέηνησλ θνξηίσλ). Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη γηα θάζε θνξηίν δηαηίζεηαη δηαθνξεηηθφ αληιεηηθφ ζχζηεκα (αληιία, ζσιήλσζε θηι), ψζηε λα απνθιείεηαη, έζησ θαη θαηά ην ειάρηζην ε πξφζκημε δχν ή πεξηζζνηέξσλ θνξηίσλ πνπ ελδερφκελα ζα έρεη σο απνηέιεζκα επηθίλδπλεο αλαζπκηάζεηο, ππξθαγηά, έθξεμε θηι επεηδή αθξηβψο ηα θνξηία είλαη ρεκηθά θαη πνιιά απφ απηά θαη επηθίλδπλα ηφζν γηα ηνπο αλζξψπνπο θαη ην πινίν, φζν θαη γηα ηα γεηηνληθά ηνπο θνξηία. Ο θψδηθαο ΙΜΟ θαηαηάζζεη ηα chemical carriers ζε ηξεηο κεγάιεο θαηεγνξίεο: ΙΜΟ 1: κεηαθέξνπλ ηα πην επηθίλδπλα θνξηία ΙΜΟ 2: κεηαθέξνπλ ιηγφηεξν επηθίλδπλα θνξηία ΙΜΟ 3: κεηαθέξνπλ ηα ππφινηπα ρεκηθά θνξηία Σα πινία ηεο θαηεγνξίαο 1 θαηαζθεπάδνληαη ψζηε λα παξεκπνδίδεηαη ε δηαθπγή ηνπ θνξηίνπ ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο ή πξνάξαμεο. Όιεο νη δεμακελέο θνξηίνπ πξνζηαηεχνληαη απφ πιεπξηθέο δεμακελέο έξκαηνο, δηπχζκελα θαη cofferdams,ην πιάηνο ή ην βάζνο ησλ νπνίσλ θαζνξίδεηαη αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ πινίνπ. ηελ θαηεγνξία 2 ηα πινία ζρεδηάδνληαη κε ηηο ίδηεο αξρέο αιιά ιηγφηεξν απζηεξά θξηηήξηα. ηελ θαηεγνξία 3 δελ απαηηνχληαη δηπχζκελα θαη πιεπξηθέο δεμακελέο.[2] 98

99 Σχπν δεμακελνπινίσλ Γεμακελόπινην - Τγξαεξηνθόξν Σν Τγξαεξηνθφξν (Liquefied Gas Carrier) είλαη έλα δεμακελφπινην εηδηθά θαηαζθεπαζκέλν γηα ηε κεηαθνξά αεξίσλ πεηξειαίνπ (Petroleum Gases) φπσο πρ βνπηάλην, πξνπάλην, άλπδξε ακκσλία θηι, θαζψο επίζεο θαη θπζηθψλ αεξίσλ (Natural Gases) φπσο πρ κεζάλην, αηζάλην, αηζπιέλην θηι. Τπάξρνπλ ηξείο ηχπνη ηέηνησλ εμεηδηθεπκέλσλ πινίσλ: Η ζθαηξηθή θαηαζθεπή δεμακελψλ ( spherical design / Moss design) Η θαηαζθεπή δεμακελψλ κε κεκβξάλε ( membrane design) Η πξηζκαηηθή θαηαζθεπή ( structural prismatic design ) Δηθφλα 18: LNG carrier κε ζθαηξηθή θαηαζθεπή δεμακελψλ, Πεγή [30] 99

100 Δηθφλα 19: LNG carrier κε κεκβξαλνεηδήο δεμακελέο, Πεγή [30] Σχπν δεμακελνπινίσλ Δηθφλα 20: LNG carrier κε πξηζκαηηθή θαηαζθεπή, Πεγή [30] Γεκνθηιέζηεξνη ηχπνη είλαη νη δχν πξψηνη. Ο πξψηνο ηχπνο ζπγθεθξηκέλα είλαη ηδηαίηεξα αλαγλσξίζηκνο κηάο θαη νη δεμακελέο ην πινίνπ έρνπλ ζθαηξηθφ ζρήκα θαη ην εκηθχθιηφ ηνπο πξνεθηείλεηαη ηνπ θαηαζηξψκαηνο. Έλα ηππηθφ πινίν κεηαθνξάο LNG κπνξεί λα κεηαθέξεη πεξίπνπ θπβηθά κέηξα LNG, ηα νπνία κπνξνχλ λα παξαγάγνπλ πεξίπνπ 2,5 δηζεθαηνκκχξην ηππνπνηεκέλα θπβηθά πφδηα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Σέηνηα πινία είλαη κεγάια ζε κέγεζνο (κήθνο: 280 κέηξα, 100

101 Σχπν δεμακελνπινίσλ πιάηνο: 45 κέηξα θαη βάζνο 11 κέηξα) θαη είλαη εμαηξεηηθά αθξηβά ζε κηα κέζε ηηκή ζηα $160 εθαη. [31] Σα αέξηα απηά ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πνιιέο βηνκεραληθέο θαη άιιεο αλζξψπηλεο αλάγθεο. Γηα λα θνξησζνχλ ζηηο δεμακελέο ηνπ πινίνπ, ηα αέξηα ζπκπηέδνληαη κε ζθνπφ λα κεησζεί ν φγθνο ηνπο ζην ειάρηζην δπλαηφ θαη επηηξεπηφ, κέρξη πνπ απηά πγξνπνηνχληαη. Πνιιά ηέηνηα αέξηα γηα λα γίλεη θαη λα δηαηεξεζεί ε πγξνπνίεζή ηνπο, ρξεηάδεηαη ηαπηφρξνλα λα ςπρζνχλ ζε πνιχ ρακειή ζεξκνθξαζία (πεξηζζφηεξν απφ ηνπο C, αλάινγα κε ηε θχζε ηνπ αεξίνπ). Γηα ην ιφγν απηφ ηα αέξηα νλνκάδνληαη θαη θξπνγελή. Σα πξψηα πγξαεξηνθφξα πινία λαππεγήζεθαλ ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 θαη ζηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 60. Δίλαη εμεηδηθεπκέλα δεμακελφπινηα πνπ κεηαθέξνπλ ζπγθεθξηκέλα επηθίλδπλα θνξηία, ηα νπνία ρξεηάδνληαη εηδηθνχο ρεηξηζκνχο θαη πξνθπιάμεηο, ηφζν θαηά ηε θνξηνεθθφξησζε φζν θαη θαηά ηε κεηαθνξά ηνπο. Πέξα απφ απηά, κηα βαζηθή δηαθνξά ηνπο απφ ηα θνηλά δεμακελφπινηα βξίζθεηαη ζηνπο ρψξνπο θνξηίνπ. Οη δεμακελέο - ακπάξηα είλαη εηδηθά θαηαζθεπαζκέλεο γηα λα κπνξνχλ λα δέρνληαη θνξηία κε κεγάιε πίεζε θαη πνιχ ρακειή ζεξκνθξαζία. Καηαζθεπάδνληαη απφ εηδηθά κέηαιια θαη θξάκαηα ληθειίνπ θαη ράιπβα ή αλνμείδσηνπ ράιπβα θαη θξακαηα αινπκηλίνπ. Δπίζεο, ν ηχπνο θαη ν ηξφπνο θαηαζθεπήο ησλ δεμακελψλ πξνβιέπνληαη απφ ζρεηηθνχο θαλνληζκνχο ηνπ ΙΜΟ, ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο, απηέο κπνξεί λα είλαη: Αλεμάξηεηεο δεμακελέο (Independent Tanks) Γελ απνηεινχλ κέξνο ηνπ ζθάθνπο αιιά είλαη απηνζπγθξαηνχκελεο. Γχξσ απφ ηε δεμακελή, ζε κηθξή απφζηαζε, ππάξρεη δεχηεξν ηνίρσκα θαη αλάκεζα ζην θέιπθνο ηεο δεμακελήο θαη ζην δεχηεξν απηφ ηνίρσκα παξεκβάιιεηαη θελφο ρψξνο, ν νπνίνο πξνζηαηεχεη ην ζθάθνο απφ δηαξξνή, θπξίσο ςχμεο, πνπ πηζαλφ λα ζπκβεί απφ ηε δεμακελή πξνο ηα έμσ. Οη αλεμάξηεηεο δεμακελέο ππάξρνπλ ζε ηχπν Α κε πξηζκαηηθή δηαηνκή, ηχπν Β κε ζθαηξηθή θπξίσο δηαηνκή θαη ηχπν C κε θπιηλδξηθή δηαηνκή. Μεκβξαλώδεηο δεμακελέο (Membrane Tanks) Σν θέιπθνο απηψλ ησλ δεμακελψλ είλαη ζρεηηθά ζχλζεην. Απνηειείηαη απφ έλα ιεπηφ κεηαιιηθφ ηνίρσκα (κεκβξάλε παρνπο 0,5 mm) θηηαγκέλν απφ θξάκα ζηδεξνληθειίνπ. Η εμσηεξηθή ηνπ πιεπξά θαιχπηεηαη απφ έλα κνλσηηθφ ζηξψκα 101

102 Σχπν δεμακελνπινίσλ πάρνπο 200mm, θηηαγκέλν ζπλήζσο απφ πεξιίηε, ζηε ζπλέρεηα απφ κηα δεχηεξε κεκβξάλε ίδηα κε ηελ πξψηε θαη εμσηεξηθά πάιη έλα ίδην κνλσηηθφ ζηξψκα πεξιίηε. Η εληζρπκέλε κφλσζε πξννξίδεηαη λα ειαρηζηνπνηεζεί ε απψιεηα ζεξκφηεηαο απφ ηε δεμακελή θνξηίνπ θαη λα πξνζηαηεχεη ην γχξσ ζθάθνο απφ ηπρφλ δηαξξνή ςχμεο. Οη δεμακελέο απηνχ ηνπ ηχπνπ δελ είλαη απηνζπγθξαηνχκελεο, αιιά ζηεξίδνληαη πάλσ ζην ζθάθνο κε εηδηθά ηζρπξά ζηεξίγκαηα. Η δηαηνκή ηνπο είλαη κάιινλ πξηζκαηηθή θαη κνηάδεη αξθεηά κε ηε δηαηνκή ελφο ακπαξηνχ θνξηεγνχ κεηαιιεπκαηνθφξνπ. Ηκηκεκβξαλώδεηο δεμακελέο (Semi-membrane Tanks) Απηέο απνηεινχλ κηα παξαιιαγή ησλ δεμακελψλ ηχπνπ κεκβξάλεο κε ηε δηαθνξά φηη είλαη απηνζγθξαηνχκελεο θαη ην πξψην (πξσηεχνλ ή εζσηεξηθφ) ηνίρσκά ηνπο είλαη ιίγν ιεπηφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ησλ δεμακελψλ κεκβξάλεο. Η δηαηνκή ηνπο είλαη αξκνληθή, κε επίπεδεο πιεπξέο θαη νξζέο γσλίεο. Αθέξαηεο δεμακελέο (Integral Tanks) Οη δεμακελέο απηέο είλαη ελζσκαησκέλεο πάλσ ζην ζθάθνο, κε ηε δηαθνξά φηη γχξσ απφ ην θέιπθφο ηνπο ππάξρεη πνιχ ηζρπξή κφλσζε, γηα λα ειαρηζηνπνηείηαη ε απψιεηα ζεξκφηεηαο απφ ηηο δεμακελέο θνξηίνπ, αιιά θαη γηα λα πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ ςχμε θνξηίνπ ε θαηαζθεπή ηνπ ζθάθνπο γχξσ απφ ηε δεμακελή. Έρνπλ πξηζκαηηθή δηαηνκή, ε νπνία κνηάδεη αξθεηά κε ηε δηαηνκή ηνπ ακπαξηνχ ελφο θνξηεγνχ κεηαιιεπκαηνθφξνπ. Σα πγξεαξηνθφξα πινία δηαζέηνπλ θαλνληθά δεμακελέο έξκαηνο, φπσο ηα θνξηεγά μεξνχ θνξηίνπ, δειαδή, δηπχζκελα, πιεπξηθέο θαη πάλσ δεμακελέο θηι. Δηδηθά νη πιεπξηθέο δεμακελέο επηθνηλσλνχλ άκεζα κε ηα δηπχζκελα, κε ηξφπν ψζηε ην πινίν λα έρεη εζσηεξηθά θαη δεχηεξν πεξίβιεκα - θέιπθνο, ίδην κε ην εμσηεξηθφ πεξίβιεκα ηνπ ζθάθνπο. Η χπαξμε δηπινχ πεξηβιήκαηνο (double skin) είλαη ξεηή θαη επηβεβιεκέλε απαίηεζε ησλ Νενγλσκφλσλ, γηα φια ηα πγξαεξηνθφξα. Σα θνξηία ησλ πγξαεξηνθφξσλ κεηαθέξνληαη φια ζε πγξνπνηεκέλε θαηάζηαζε, δηφηη έηζη ειαηηψλεηαη ν φγθνο ηνπο (κέρξη θαη 600 θνξέο, ψζηε λα είλαη εθκεηαιιεχζηκε θαη ε κεηαθνξά ηνπο), αιιά ζε δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο, αλάινγα κε ην είδνο ηνπ θάζε θνξηίνπ. 102

103 Δηθφλα 21: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο δνκήο πγξαεξηνθφξνπ, Πεγή [32] Σχπν δεμακελνπινίσλ Δηθφλα 22:: ρεκαηηθή δηακήθεο ηνκή πγξεαεξηνθφξνπ LNG, Πεγή [29] Σα πγξαεξηνθφξα πινία κπνξνχκε λα ηα θαηαηάμνπκε ζε ηζάξηζκεο θαηεγνξίεο, αλάινγα κε ηηο δπλαηφηεηεο πνπ έρεη ην θάζε πινίν λα ρεηξίδεηαη έλα θνξηίν θαη γεληθά λα αληαπνθξίλεηαη ζε έλα ζχζηεκα κεηαθνξάο πγξαεξίσλ: Πιήξνπο πίεζεο (Fully pressurised ship) Δίλαη θπξίσο κηθξά πινία, κε ρσξεηηθφηεηα πεξίπνπ 1000 κ3, κε θπιηλδξηθέο δεμακελέο ζε νξηδφληηα ή νξζή δηάηαμε. Μεηαθέξνπλ ζπλήζσο LPG κε κεγάιε πίεζε (πεξίπνπ 18 kg/cm2) θαη ζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο κέρξη 45 0C. 103

104 Σχπν δεμακελνπινίσλ Ηκηςπθηηθνύ - Ηκηπηεζηηθνύ ηύπνπ (Semi-refrigerated / Semi-pressurised Ship) Δίλαη θαηαζθεπαζκέλα λα κεηαθέξνπλ πγξαέξηα κε κέηξηα ςχμε ( -10 κέρξη θαη -50 ν C) θαη κε πίεζε κέρξη 10 kg/cm 2, έρνπλ ρσξεηηθφηεηα κέρξη m 3 θαη ζπλήζσο κεηαθέξνπλ πξντφληα LPG, Ακκσλία, Πξνπάλην θηι Πιήξνπο ςύμεο - Ηκηπηεζηηθνύ ηύπνπ (Fully-refrigerated / Semi-pressurised Ship) Έρνπλ ρσξεηηθφηεηα πνπ θπκαίλεηαη απφ κέρξη κ3 θαη κεηαθέξνπλ θπξίσο LPG ζε πιήξε ςχμε (κέρξη θαη -55 0C) αιιά ζε ρακειή πίεζε (πεξίπνπ 4-8 kg/cm2). Πιήξνπο ςύμεο (Fully refrigerated ship) Δίλαη θαηαζθεπαζκέλα λα κεηαθέξνπλ πξντφληα LPG ζε πνιχ ρακειή ζεξκνθξαζία (κέρξη θαη -55 0C) αιιά ζε πίεζε ίζε κε ηελ αηκνζθαηξηθή. Η ρσξεηηθφηεηά ηνπο θηάλεη θαη ηηο κ3. Πινίν κεηαθνξάο Αηζπιελίνπ (Ethylene Ship) Δίλαη πινίν κε εηδηθά θαηαζθεπαζκέλεο δεμακελέο γηα ηε κεηαθνξά Αηζπιελίνπ, ην νπνίν ζπλήζσο κεηαθέξεηαη ζε ζεξκνθξαζία C. Οη δεμακελέο ηνπ θαηαζθεπάδνληαη απφ θξάκαηα αινπκηλίνπ θαη έρνπλ πνιχ ηζρπξή θαη αλζεθηηθή κφλσζε. Η ρσξεηηθφηεηά ηνπο θπκαίλεηαη απφ κέρξη θαη κ3. Πινίν κεηαθνξάο LNG (LNG Ship) Απηφ ην πινίν έρεη δεμακελέο ίδηεο κε απηέο ηνπ πινίνπ Αηζπιελίνπ θαη κεηαθέξεη πξντφληα LNG ζε ζεξκνθξαζίεο κέρξη C. Η ρσξεηηθφηεηά ηνπ θπκαίλεηαη απφ κέρξη κ3. Σέινο, θάπνηα επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ησλ Τγξαεξηνθφξσλ πινίσλ, ζε φηη αθνξά ηελ θαηαζθεπή θαη ηνλ εμνπιηζκφ ηνπο είλαη: Οη ρψξνη θνξηίνπ είλαη απνκνλσκέλνη απφ ην κεραλνζηάζην, ιεβεηνζηάζην, ρψξνπο ελδηαίηεζεο, θξεάηηα αιπζίδσλ, απνζήθεο θηι κε ηε ρξήζε ελδηάκεζσλ θελψλ ζηεγαλψλ ρψξσλ Οη ζσιελψζεηο θνξηνεθθφξησζεο πεξλάλε πάλσ απφ ηα θνπβνχζηα ησλ δεμακελψλ θαη απφ εθεί πξνο ηε δεμακελή, γηα λα απνθεχγεηαη θίλδπλνο απφ ηπρφλ δηαξξνή αεξίνπ ζε πεξίπησζε δεκηάο ζηηο ζσιελψζεηο 104

105 Σχπν δεμακελνπινίσλ Η θάζε δεμακελή θνξηίνπ έρεη, θαηά θαλφλα, ην δηθφ ηεο αληιηνζηάζην, ην νπνίν είλαη εγθαηεζηεκέλν πάλσ ζην θχξην θαηάζηξσκα Ο ΙΜΟ, κέζα απφ ζρεηηθφ Κψδηθα, θαηαηάζζεη ηα πγξαεξηνθφξα ζε 3 θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην βαζκφ επηθηλδπλφηεηαο ησλ θνξηίσλ πνπ κεηαθέξνπλ γηα ην πεξηβάιινλ: - Πινία ηχπνπ 1G (κεηαθέξνπλ θνξηία πνιχ κεγάινπ θηλδχλνπ) - Πινία ηχπνπ 2G (κεηαθέξνπλ θνξηία κεησκέλεο επηθηλδπλφηεηαο) - Πινία ηχπνπ 3G (κεηαθέξνπλ θνξηία ειάρηζηεο επηθηλδπλφηεηαο) [2] Δηθφλα 23: Λεπηνκέξεηα θαηαζθεπήο ηεο δεμακελήο πγξαεξηνθφξνπ, Πεγή [29] 105

106 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Κεθάιαην 5: Ληκεληθνί ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο πγξώλ θνξηίσλ 5.1 Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θιαζζηθώλ ιηκεληθώλ ηεξκαηηθώλ ζηαζκώλ Οη πεξηνρέο πνπ ζεσξνχληαη θαηάιιειεο γηα εγθαηάζηαζε ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ δηαρείξηζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ είλαη απηέο πνπ έρνπλ θπζηθά βάζε, επαξθή ρψξν ζηελ μεξά θαη πξνζηαζία απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Βέβαηα ν ζπλδπαζκφο απηφο είλαη ζπάληνο γηα κηα πεξηνρή. Ο ρψξνο ζηελ μεξά απνηειεί έλαλ ζπάλην ζπληειεζηή ηεο παξαγσγήο. πλήζσο ζηηο ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο, ηα θπζηθά βάζε, πνπ επηηξέπνπλ ηελ πξνζέγγηζε ησλ κεγάισλ πινίσλ δελ ππάξρνπλ πάληα θαη ην θφζηνο ηεο ηερληθήο εθβάζπλζεο ηνπ ππζκέλα ηεο ζάιαζζαο (βπζνθφξεζε) είλαη πνιχ πςειφ έσο θαη απαγνξεπηηθφ. Δπίζεο ε πξνζηαζία απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο αλ δελ εμαζθαιίδεηαη απφ ηε θπζηθή ζέζε ηνπ ιηκαληνχ ζα πξέπεη λα επηηεπρζεί κέζσ ηεο θαηαζθεπήο θπκαηνζξαπζηψλ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ην θφζηνο απμάλεηαη ζεκαληηθά. Όζνλ αθνξά ηελ απαίηεζε ζε ρψξν ζηελ μεξά, απηή πνηθίιιεη αλάινγα κε ηελ θχζε θαη ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ. Αλ πξφθεηηαη γηα ηεξκαηηθφ δηπιηζηεξίνπ ηφηε ιφγν ηεο χπαξμεο δεμακελψλ απνζήθεπζεο απαηηνχληαη κεγάιεο ρεξζαίεο εθηάζεηο. εκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο ελφο ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ πεηξειαίνπ είλαη ε απφζηαζε ηνπ απφ ηηο ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο, γηαηί ζε απηνχ ηνπ είδνπο ηηο εγθαηαζηάζεηο ππάξρεη θίλδπλνο θσηηάο ή εθξήμεσλ, πνπ εληζρχεηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ ππάξρνπλ κεγάινη απνζεθεπηηθνί ρψξνη ή δηπιηζηήξηα. 5.2 Οη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο ηνπ αξγνύ πεηξειαίνπ Η κεηαθνξά ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ αιιά θαη γεληθφηεξα ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ επηηπγράλεηαη κε ηελ ρξήζε αγσγψλ. Αλαιφγσο κε ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ νη αγσγνί κπνξνχλ λα ζπλδένπλ ηα πινία κε: ηηο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ηηο δεμακελέο απνζήθεπζεο ηα δηπιηζηήξηα ηα θέληξα δηαλνκήο 106

107 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Οη απαηηήζεηο γηα ρψξν θαη ν ηξφπνο θνξηνεθθφξησζεο ζπλδένληαη άκεζα θαη κε ηελ χπαξμε άιισλ κεηαθνξηθψλ δηθηχσλ (νδηθψλ, ζηδεξνδξνκηθψλ). ε πεξίπησζε πνπ ππάξρεη δίθηπν αγσγψλ ηφηε ε χπαξμε ππνδνκψλ ρεξζαίσλ κεηαθνξψλ δελ θξίλεηαη απαξαίηεηε. Αληίζεηα αλ αλαθεξφκαζηε ζε ιηκάλη δηπιηζηεξίνπ ή απνζήθεπζεο ηφηε απαηηνχληαη αλεπηπγκέλεο ππνδνκέο ρεξζαίσλ κεηαθνξψλ γηα λα δηεπθνιχλεηαη ε δηαλνκή ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ ελδνρψξα. Έλαο θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο ζηνλ ζρεδηαζκφ ησλ ιηκέλσλ είλαη ην κέγεζνο ησλ πινίσλ πνπ ζα ππνδέρνληαη. Οη νηθνλνκίεο θιίκαθαο πνπ εκθαλίδνληαη ζηελ λαπηηιία έρνπλ νδεγήζεη ζηελ θαηαζθεπή πνιχ κεγάισλ δεμακελνπινίσλ ηα νπνία έρνπλ απαηηήζεηο ζε ρψξν γηα λα δηελεξγήζνπλ ηνπο απαξαίηεηνπο ειηγκνχο αιιά θαη ζε βάζνο γηα λα κπνξέζνπλ λα πξνζεγγίζνπλ κε αζθάιεηα ην ιηκάλη. Σα ηεξκαηηθά θνξηνεθθφξησζεο ηνπνζεηνχληαη ζπλήζσο ζε πεξηνρέο φπνπ ηα λεξά είλαη βαζηά γηα λα δηεπθνιχλεηαη ε πξνζέγγηζε απηψλ ησλ πινίσλ. ηνλ πίλαθα παξνπζηάδεηαη νη απαηηήζεηο ησλ δεμακελφπινησλ ζε ιηκεληθέο ππνδνκέο (κήθνο θαη βάζνο ησλ ζέζεσλ παξαβνιήο) ζε ζρέζε κε ην κέγεζνο ηνπο θαζψο θαη ζηνηρεία ηνπ απαηηνχκελνπ ρψξνπ γηα ειηγκνχο.[3] Πξέπεη επίζεο λα αλαθεξζεί φηη ν ζρεδηαζκφο ελφο ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ πεηξειαίνπ δελ εμαξηάηαη ηφζν απφ ηηο πνζφηεηεο νη νπνίεο δηαθηλνχληαη αιιά απφ ηνλ αξηζκφ ησλ δηαθνξεηηθψλ πξντφλησλ ηνπ πεηξειαίνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα ην αξγφ πεηξέιαην δηαθξίλεηαη ζε 140 θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηνλ βαζκφ ειαθξφηεηαο ηνπ θαη ηα πξντφληα ηνπ πεηξειαίνπ ππνινγίδνληαη ζε 22, κε πνιιέο ππνθαηεγνξίεο ην θαζέλα. Ο αξηζκφο ησλ εηδψλ πνπ δηαθηλνχληαη θαζνξίδεη ηνλ αξηζκφ ησλ αγσγψλ θαη ησλ δεμακελψλ απνζήθεπζεο πνπ απαηηνχληαη. Πίλαθαο 22: Απαηηνχκελν κήθνο θαη βάζνο ζέζεο παξαβνιήο αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ πινίνπ, Πεγή [3] Μήθνο ζέζεο Βάζνο ζέζεο παξαβνιήο Μέγεζνο πινίνπ (dwt) παξαβνιήο (κ) (κ)

108 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Όπσο γίλεηαη αληηιεπηφ, δελ ππάξρνπλ πνιιά ιηκάληα ηα νπνία κπνξνχλ δερζνχλ δεμακελφπινηα κε απαηηήζεηο ζε βάζνο κεγαιχηεξεο ησλ 20 κ. Απηφ είλαη ν ιφγνο πνπ ηα supertankers αθνινπζνχλ ζπγθεθξηκέλεο δηαδξνκέο θαη πξνζεγγίδνπλ ιίγα ιηκάληα ηα νπνία εθηφο απφ ην απαξαίηεην βάζνο, δηαζέηνπλ θαη ηηο θαηάιιειεο εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο θαη απνζήθεπζεο ηνπ πεηξειαίνπ. Όζνλ αθνξά ηα ιηκάληα πνπ δελ είραλ ηελ δπλαηφηεηα ππνδνρήο κεγάισλ δεμακελνπινίσλ ε πηζαλέο ιχζεηο είλαη νη εμήο: ρεδηαζκφο ελφο δηθηχνπ hub and spoke φπνπ ηα κεγάια supertankers ζα θαηεπζχλνληαη ζε ιηκάληα πνπ κπνξνχλ λα ηα ππνδερζνχλ θαη ηα ππφινηπα θνληηλά ιηκάληα ζα εμππεξεηνχληαη απφ κηθξφηεξα δεμακελφπινηα ζηα νπνία ζα έρεη κεηαθνξησζεί ην πεηξέιαην. Αλάπηπμε ελφο ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ κε ην απαηηνχκελν βάζνο ζηελ παξαθείκελε πεξηνρή κε απνθιεηζηηθφ ζθνπφ ηελ ππνδνρή ησλ κεγάισλ δεμακελφπινησλ. Δγθαηάζηαζε ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ καθξηά απφ ηελ αθηή φπνπ ε θνξηνεθθφξησζε γίλεηαη ζηελ αλνηρηή ζάιαζζα Δθβάζπλζε ηνπ ππάξρνληνο ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ κε βπζνθφξεζε παξφιν πνπ ην θφζηνο είλαη πνιχ κεγάιν. Οη ιηκεληθνί ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαθίλεζεο πεηξειαίνπ κπνξεί λα είλαη είηε εηζαγσγηθνί είηε εμαγσγηθνί. Χο εμαγσγηθνί ραξαθηεξίδνληαη νη ζηαζκνί πνπ είηε εμάγνπλ ην πεηξέιαην ηεο ρψξαο ηνπο είηε απηφ πνπ κεηαθέξεηαη απφ θάπνηα άιιε ρψξα κέζσ πεηξειατθψλ αγσγψλ. Δπίζεο ζε έλαλ ηεξκαηηθφ κπνξεί λα εγθαηαζηαζεί 108

109 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ δηπιηζηήξην πνπ δέρεηαη πινία πνπ εθθνξηψλνπλ αξγφ πεηξέιαην θαη θνξηψλνπλ πξντφληα πεηξειαίνπ. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά κηαο ιηκεληθήο εγθαηάζηαζεο είλαη: Έλαο αγσγφο πνπ κεηαθέξεη ην πεηξέιαην απφ ηηο πεηξειαηνπεγέο ζηνλ ζηαζκφ κεηαθφξησζεο Μηα δεμακελή κε κεγάιε ηθαλφηεηα απνζήθεπζεο πεηξειαίνπ θνληά ζηε ζέζε θφξησζεο πινίσλ Έλα ζπγθξφηεκα ιηκεληθψλ έξγσλ θαη εγθαηαζηάζεσλ γηα ηελ πιεχξηζε θαη πξφζδεζε ησλ δεμακελνπινίσλ Έλα ζχζηεκα αγσγψλ πνπ ζα δηνρεηεχνπλ ην πεηξέιαην απφ ηελ δεμακελή απνζήθεπζεο ζηε ζέζε θφξησζεο Βξαρίνλεο θφξησζεο Δηδηθά ππξνζβεζηηθά ζθάθε θαη ππξνζβεζηηθέο κνλάδεο ζηελ μεξά Δηδηθφο εμνπιηζκφο γηα ηνλ δηαρσξηζκφ λεξνχ πεηξειαίνπ [3] Σν κήθνο ησλ αγσγψλ κεηαθνξάο πεηξειαίνπ απφ ηηο πεηξειαηνπεγέο πξνο ηελ δεμακελή θφξησζεο κπνξεί λα πνηθίιιεη απφ κηα κηθξή απφζηαζε κέρξη 1000 κίιηα (αγσγφο Tarline).Μηα ηππηθή ζρεδίαζε γηα κηα ζέζε παξαβνιήο πνπ ζπλαληάηαη ζηα πεξηζζφηεξα ηεξκαηηθά πεηξειαίνπ απνηειείηαη απφ: Πιαηθφξκα θνξηνεθθφξησζεο (Loading/Unloading Platform), νη ζπλήζεηο δηαζηάζεηο ηεο νπνία θπκαίλνληαη απφ 15x25κ έσο 30x55κ, πξνζθέξνληαο αξθεηφ ρψξν γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ ζσιήλσλ, ησλ βξαρηφλσλ θφξησζεο, ηνπ θηεξίνπ ειέγρνπ θαη ησλ ζπζηεκάησλ ππξφζβεζεο. Γέζηξεο ή λαχδεηα απφ ηζηκέλην γηα ην δέζηκν ησλ δεμακελνπινίσλ(mooring Dolphins) Πιψξηα λαχδεηα (head dolphins) Πξχκληα λαχδεηα (stern dolphins) Πξνζθέξνπλ αζθαιέο πιεχξηζκα ηνπ πινίνπ θαη ζπκβάιινπλ ζηελ απνθπγή αηπρεκάησλ, αιιά θαη ζηελ απνθπγή δεκηψλ ζηηο πξνβιήηεο ηνπ ηεξκαηηθνχ Γέζηξεο πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ην πινίν (Breasting Dolphins). Η ρξεζηκφηεηα ηνπο έγθεηηαη ζην γεγνλφο απνξξνθνχλ ηελ πίεζε πνπ αζθεί ην πινίν, φηαλ επηδξνχλ ζε απηφ θχκαηα θαη άλεκνη. πλήζσο ππάξρνπλ δχν ηέηνηεο κνλάδεο, κπνξεί φκσο λα είλαη θαη ηέζζεξηο, αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ πινίνπ. 109

110 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Σα δεμακελφπινηα επεηδή κεηαθέξνπλ θνξηία ζε πγξή κνξθή κπνξνχλ λα εθηειέζνπλ ηηο δηαδηθαζίεο θνξηνεθθφξησζεο πνιχ γξήγνξα. Απηφο είλαη έλαο αθφκα ιφγνο πνπ νδήγεζε ζηελ θαηαθφξπθε αχμεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ηνπο. Οη αληιίεο θφξησζεο θαη εθθφξησζεο είλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ καιαθφ αηζάιη. Ο ξπζκφο θνξηνεθθφξησζεο απφ θαη πξνο ην πινίν αθνξά ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ πινίνπ θαη φρη κφλν, απφ ηελ ζηηγκή πνπ έρεη άκεζε ζρέζε κε ηνλ ρξφλν παξακνλήο ηνπ πινίνπ ζην ιηκάλη. Ο ξπζκφο απηφο δελ έρεη ζρέζε κε ηνλ εμνπιηζκφ ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ αιιά κε ηνλ αληίζηνηρν ηνπ πινίνπ. Σα κεγαιχηεξα πινία δηαζέηνπλ αγσγνχο κε κεγαιχηεξε αληιεηηθή ηθαλφηεηα γη απηφ θαη πξαθηηθά φια ηα δεμακελφπινηα απαηηνχλ πεξίπνπ ηνλ ίδην ρξφλν παξακνλήο ζην ιηκάλη. Έλαο κέζνο ξπζκφο εθθφξησζεο κε 4 αληιίεο είλαη 6500 κ 3 /ψξα γηα έλα δεμακελφπινην dwt θαη κ 3 /ψξα γηα έλα δεμακελφπινην dwt. Έλα ηππηθφ VLCC κεηαθέξεη πεξίπνπ ηφλνπο πεηξειαίνπ θαη ε αληιεηηθή ηνπ ηθαλφηεηα θηάλεη ηνπο ηφλνπο ηελ ψξα. Γηα απινπνίεζε ησλ ππνινγηζκψλ ζεσξείηαη φηη ε σξηαία αληιεηηθή ηθαλφηεηα ελφο δεμακελφπινηνπ ηζνχηαη κε ην 10% ηεο ρσξεηηθφηεηαο ηνπ. Απηφ βέβαηα δελ ζεκαίλεη φηη φια ηα δεμακελφπινηα απαηηνχλ 10 ψξεο γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε γηαηί ππάξρνπλ θνξηία πνπ έρνπλ εηδηθέο απαηηήζεηο (παξάγσγα πεηξειαίνπ κε κεγάινπ ημψδεο). πλήζσο ν ρξφλνο εθθφξησζεο είλαη ιίγν κεγαιχηεξνο απφ ηνλ ρξφλν θφξησζεο. [3] Άιιεο επθνιίεο πνπ παξέρνληαη πξνο ην πινίν ζε έλα ζηαζκφ απηνχ ηνπ είδνπο είλαη ε ξπκνχιθεζε, ε κέηξεζε ηνπ βάξνπο ηνπ θνξηίνπ, ε παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε δηαρείξηζε ηνπ έξκαηνο θαη ηέινο επθνιίεο γηα ηελ δηάζεζε ησλ ππνιεηκκάησλ απφ ηηο δεμακελέο ηνπ πινίνπ ύλδεζε κε ηηο γξακκέο θνξηίνπ μεξάο ηηο πξνβιήηεο θνξηνεθθφξησζεο πεηξειαίσλ ρξεζηκνπνηνχληαη δχν εηδψλ ζπζηήκαηα γηα ηε ζχλδεζε γξακκψλ θνξηίνπ μεξάο κε ηηο αληίζηνηρεο ηνπ πινίνπ: νη εχθακπηεο κάληθεο θνξηίνπ θαη νη κεηαιιηθνί βξαρίνλεο. ηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε θφξησζεο απφ ηζακαδνχξεο ρξεζηκνπνηνχληαη ππνβξχρηεο ή επηπιένπζεο εχθακπηεο κάληθεο. 110

111 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 24: χζηεκα κε ζηαζεξνχο κεηαιιηθνχο βξαρίνλεο, Πεγή [33] Δηθφλα 25: Δπηπιένπζα εχθακπηε ειαζηηθή κάληθα, Πεγή [32] Οη εύθακπηεο ειαζηηθέο κάληθεο γηα ηε κεηαθνξά πεηξειαηνεηδψλ είλαη θαηαζθεπαζκέλεο ζχκθσλα κε πξνδηαγξαθέο. Η πνηφηεηα θαη ν ηχπνο κάληθαο πξέπεη λα είλαη θαηάιιεινο γηα ηηο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Γηα ζπλήζεηο εξγαζίεο ππάξρνπλ ηξεηο ηχπνη: α) ηύπνπ R, κε ηξαρεία εζσηεξηθή επηθάλεηα πνπ ζηεξίδεηαη ζε ζπείξα απφ ραιχβδηλν ζχξκα. Υξεζηκνπνηνχληαη ζε ηεξκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο. β) ηύπνπ S, κε ιεία εζσηεξηθή επηθάλεηα, ειαθξφηεξε θαηαζθεπή θαη επέλδπζε ρσξίο ζπξκάηηλε ζπείξα. Υξεζηκνπνηνχληαη ζε πξνβιήηεο ηεξκαηηθψλ θαη γηα κεηάγγηζε απφ πινίν ζε πινίν. γ) ηύπνπ L, ειαθξχ ηχπνπ, κφλν γηα ρξήζε θαηά ηελ εθθφξησζε ή παξαιαβή. πλήζσο θαηαζθεπάδνληαη γηα ζεξκνθξαζίεο θνξηίσλ απφ -20 κέρξη 82 ν C. Η κέζε ηαρχηεηα ξνήο θνξηίνπ κέζα ζηε κάληθα είλαη απφ 12 εσο 15 m/sec, γηα ηηο πην αλζεθηηθέο. 111

112 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Οη επηπιένπζεο κάληθεο είλαη ηχπνπ R ή S, κε ηε δηαθνξά φηη είλαη εθνδηαζκέλεο κε θάπνην κέζν ή πιηθφ πνπ ηνπο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα επηπιένπλ. Όιεο έρνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα εθηφο ηεο ηειεπηαίαο πνπ ζπλδέεηαη ζηε γξακκή θνξηίνπ ηνπ πινίνπ. Η δηάκεηξφο ηνπο είλαη 24 ή 30 ίληζεο θαη 16 ή 20 απηέο πνπ θαηαιήγνπλ ζην πινίν. Δίλαη ηαπσκέλεο κε ηπθιή θιάληδα θαη έρνπλ ζχζηεκα αλάξηεζεο. Τπάξρνπλ επηπιένπζεο κάληθεο κε δπλαηφηεηα βχζηζεο φηαλ δε ρξεζηκνπνηνχληαη. [2] Σεξκαηηθνί ζηαζκνί καθξηά από ηελ αθηή, ζηελ αλνηρηή ζάιαζζα (Open sea facilities-off shore terminals) Η λαππήγεζε δεμακελφπινησλ κεγάινπ ηνλάδ γηα ηελ επίηεπμε νηθνλνκηψλ θιίκαθαο ζηελ ζαιάζζηα δηαθίλεζε ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ δεκηνχξγεζε ηελ αλάγθε θαηαζθεπήο κεγάισλ δπλαηνηήησλ ιηκεληθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Σν ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα πνπ εκθαλίζηεθε ήηαλ ην αλεπαξθέο βάζνο ζε θάπνηα ιηκάληα γηα ηελ ππνδνρή ησλ supertankers. Όπσο αλαθέξζεθε θαη πξνεγνπκέλσο, ην θφζηνο ηεο βπζνθφξεζεο είλαη πνιχ πςειφ θαη θξίλεηαη αζχκθνξν ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο. Δθηφο απφ απαίηεζε γηα κεγάιν βάζνο, ηα πινία απηά απαηηνχλ θαη κεγάιν κήθνο θξεπηδσκάησλ. Έηζη ε ιηκεληθή βηνκεραλία νδεγήζεθε ζηελ θαηαζθεπή ησλ off shore terminals γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ κε κηθξφηεξν θφζηνο. Οη θαηαζθεπέο απηέο πνηθίιινπλ αλάινγα κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη είλαη νη εμήο: 1. Πξνβιήηεο εθηόο μεξάο: Δίλαη παξφκνηεο κε απηέο ηνπ ηεξκαηηθνχ πεηξειαίνπ ηεο μεξάο θαη απνηεινχληαη απφ πέληε βαζηθά κέξε, κηα πιαηθφξκα θνξηνεθθφξησζεο, δχν κνλάδεο δεζηξψλ πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ην πινίν θαη δχν δέζηξεο απνβάζξαο. 2. ύζηεκα αγθπξνβνιίνπ εθηόο αθηήο (Single Point and Single Leg Mooring (SPM)): Single point: απφ έλα ζεκείν ηνπ πινίνπ θεχγνπλ δχν δεζίκαηα ζε δχν δέθηξεο (κπίληεο) Single leg mooring: έλαο πισηφο ζεκαληήξαο (ηζακαδνχξα) απφ ηνλ νπνίν μεθηλάεη πισηφο αγσγφο ν νπνίνο παίξλεη ή δίλεη θνξηίν ζην πινίν. 112

113 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Σν ζχζηεκα απηφ παξέρεη φιεο ηηο επθνιίεο γηα ηελ πξφζδεζε θαη ηελ θνξηνεθθφξησζε ηνπ πινίνπ. Σα πιενλεθηήκαηα πνπ παξνπζηάδεη ζε ηερληθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν είλαη πνιιά κε ζεκαληηθφηεξα: Απεπζείαο παξάδνζε ηνπ θνξηίνπ ρσξίο λα απαηηνχληαη πξφζζεηεο ιηκεληθέο ιεηηνπξγίεο Μηθξή δαπάλε εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο ζε ζρέζε κε ηηο θιαζζηθέο πξνβιήηεο Μεγάιε επειημία ζηελ ηνπνζέηεζε. Μπνξεί λα ηνπνζεηεζεί ζε θάζε ζεκείν, ζε νπνηαδήπνηε αθηνγξακκή ή ζηελ αλνηρηή ζάιαζζα. Έρεη κεγαιχηεξε απνξξνθεηηθφηεηα ζηα ρηππήκαηα πνπ γίλνληαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θνξηνεθθφξησζεο ζε ζρέζε κε ηηο δχζθακπηεο εγθαηαζηάζεηο ηεο μεξάο κε απνηέιεζκα λα κπνξεί λα αληέρεη ζηηο θαθέο θαηξηθέο ζπλζήθεο πνπ πηζαλφλ ζα πξνθαινχζαλ εθηεηακέλεο δεκίεο ζηελ ζηαζεξή εγθαηάζηαζε. Σν ζχζηεκα απηφ ιεηηνπξγεί ζε δχν ηχπνπο: CALM (Catenary Anchor Leg Mooring): Αγθπξνβφιην κε δχν άγθπξεο θαη ζχζηεκα πεξηζηξνθήο γηα λα κελ πιέθνληαη νη θαδέλεο ησλ αγθπξψλ. Δίλαη ην ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλφηεξα θαη ηνπνζεηείηαη ζπλήζσο ζε αβαζή λεξά αλ θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί εμίζνπ απνηειεζκαηηθά θαη ζε κεγαιχηεξα βάζε. Δηθφλα 26: Σν ζχζηεκα αγθπξνβνιίνπ CALM, Πεγή [34] 113

114 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ SALM (Single Anchor Leg Mooring): Αγθπξνβφιην κε κηα άγθπξα. Σν ζχζηεκα απηφ πξνζθέξεη ηα πιενλεθηήκαηα ηεο κηθξφηεξεο θαηαζθεπήο γηα αγθπξνβφιηα θαη ηεο κεγαιχηεξεο αληνρήο ζε ρηππήκαηα απφ ην πινίν. Σνπνζεηείηαη ζε βαζηά λεξά κεγαιχηεξα ησλ 500 πνδψλ. Δηθφλα 27: Σν ζχζηεκα αγθπξνβνιίνπ SALM, Πεγή [34] 3. ύζηεκα θνξηνεθθόξησζεο πεηξειαίνπ καθξηά από ηελ αθηή, από πινίν ζε πινίν (Lightering): Πξφθεηηαη γηα ηελ κεηαθνξά πεηξειαίνπ απφ πινίν ζε πινίν. Με ην ζχζηεκα απηφ ηα πινία ελ θηλήζεη κε κηθξέο ηαρχηεηεο ελψλνπλ ηνπο ζσιήλεο ηνπο ψζηε λα γίλεη ε κεηαθφξησζε απφ ην έλα ζην άιιν. Υξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηελ εθθφξησζε απφ κεγάια πινία, πνπ δελ κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζε ηεξκαηηθά μεξάο ιφγσ αλεπαξθνχο βάζνπο θαη κήθνπο θξεπηδψκαηνο, ζε άιια κηθξφηεξα πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ. Απηνχ ηνπ είδνπο ν ρεηξηζκφο ελέρεη πνιινχο θηλδχλνπο ηφζν γηα ηα πινία (πεξίπησζε ζχγθξνπζεο κεηαμχ ηνπο) φζν θαη γηα ην ζαιάζζην πεξηβάιινλ (δηαξξνή θνξηίνπ ζηε ζάιαζζα). Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχ ε κεηαθφξησζε γίλεηαη ζε απφζηαζε πνιιψλ κηιίσλ απφ ηελ αθηή θαη ν ρεηξηζκφο γίλεηαη κε πνιχ κεγάιε πξνζνρή. 114

115 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 28:Σν ζχζηεκα θνξηνεθθφξησζεο απφ πινίν ζε πινίν, Πεγή [35] 4. FPSO (Floating Production Storage and Offloading): Σν ζεκαληηθφηεξν πιενλέθηεκα απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ είλαη φηη ιεηηνπξγνχλ απηφλνκα θαη δελ απαηηνχλ μερσξηζηέο θαηαζθεπέο θαη αγσγνχο γηα απνζήθεπζε. Σα πινία απηά είλαη ζπλήζσο VLCC θαη ULCC ηα νπνία έρνληαο ππνζηεί θάπνηεο κεηαηξνπέο ιεηηνπξγνχλ σο ηεξκαηηθνί ζηαζκνί. Δίλαη δεκέλα κε θαηάιιειν αγθπξνβφιην ψζηε λα κπνξνχλ λα πεξηζηξέθνληαη γχξσ απφ απηφ αλάινγα κε ηα ζαιάζζηα ξεχκαηα θαη ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. Η παξαγσγή ηνπο θπκαίλεηαη απφ κέρξη βαξέιηα ηελ κέξα. Σα λέα ππνζαιάζζηα θνηηάζκαηα πνπ αλαθαιχπηνληαη βξίζθνληαη ζπλήζσο ζε κεγαιχηεξν βάζνο θαη έηζη ηα FPSO θπξηαξρνχλ ζαλ offshore terminals ζε βάζε κεγαιχηεξα ησλ 100 κέηξσλ. 115

116 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 29: Σν ζχζηεκα απνζήθεπζεο FPSO, Πεγή [36] Παξαδείγκαηα ηεξκαηηθψλ δηαρείξηζεο πεηξειαίνπ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ εγθαηαζηάζεηο εθηφο μεξάο είλαη: Σν ηεξκαηηθφ Kharg Island ζην Ιξάλ. Σν ηεξκαηηθφ απηφ είλαη εγθαηεζηεκέλν ζε απφζηαζε 40 ρηιηνκέηξσλ απφ ηελ αθηή θαη κπνξεί λα δερηεί δεμακελφπινηα dwt ζηελ εμσηεξηθή πιεπξά θαη dwt ζηελ εζσηεξηθή. Σν νιηθφ κήθνο θηάλεη ηα 540 κέηξα. Σν ζχζηεκα θνξηνεθθφξησζεο απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο βξαρίνλεο θφξησζεο 24 ηληζψλ πνπ κπνξνχλ λα θνξηψλνπλ ηφλνπο ηελ ψξα ζην εμσηεξηθφ θαη ηφλνπο ηελ ψξα ζην εζσηεξηθφ. Σν ηεξκαηηθφ Cook Inlet ζηελ Αιάζθα. Σν ηεξκαηηθφ απηφ εθηείλεηαη 150 κίιηα λνηηναλαηνιηθά ηνπ θφιπνπ ηεο Αιάζθα. ηελ πεξίπησζε απηή έρνπλ εγθαηαζηαζεί κφληκεο πιαηθφξκεο κε ππφγεηεο ζσιελψζεηο. Απηφο ν ζηαζκφο ραξαθηεξίδεηαη παληφο θαηξνχ αθνχ ιεηηνπξγεί κε αζθάιεηα ζε νπνηεζδήπνηε ζπλζήθεο θαη θπζηθά ζε ζπλζήθεο πάγνπ πνπ είλαη ζχλεζεο θαηλφκελν ηεο πεξηνρήο. [3] Σέινο νη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο πξντφλησλ πεηξειαίνπ ιεηηνπξγνχ κε παξφκνην ηξφπν κε ηνπο ηεξκαηηθνχο δηαρείξηζεο αξγνχ πεηξειαίνπ. Η κεγαιχηεξε 116

117 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ δηαθνξά έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη απαηηνχλ πεξηζζφηεξνπο αγσγνχ θαη δεμακελέο γηα λα κπνξέζνπλ λα δηαρεηξηζηνχλ ηα δηαθνξεηηθά θνξηία πνπ δηαθηλνχληαη. πλήζσο, επεηδή ηα product carriers είλαη κηθξφηεξα ζε κέγεζνο θαη έρνπλ κηθξφηεξεο απαηηήζεηο γηα βάζνο, εμππεξεηνχληαη απφ εγθαηαζηάζεηο πνπ βξίζθνληαη ζηελ μεξά θαη φρη απφ off shore terminals. 5.3 Οη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ Σα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ζηνπο ιηκεληθνχ ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο πνηθίιινπλ αλάκεζα ζηα δηαθνξεηηθά πγξνπνηεκέλα αέξηα. Γηα παξάδεηγκα, ζην εκπφξην LNG ππάξρνπλ ζρεηηθά ιίγνη ιηκεληθνί ηεξκαηηθνί ζηαζκνί νη νπνίνη αξηζκνχληαη γχξσ ζηνπο 50 ζε παγθφζκην επίπεδν. Οη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί πνπ δέρνληαη ην LNG ζπλδένληαη ζπλήζσο κε εηαηξείεο δηαλνκήο αεξίνπ ή εηαηξείεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαζψο θαη κε κεγάινπο θαηαλαισηέο φπσο ραιπβνπξγεία. Αληίζεηα, γηα ηα θνξηία LPG θαη ηα ρεκηθά αέξηα ππάξρνπλ πνιιέο εθαηνληάδεο ιηκεληθψλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ ζε φιν ηνλ θφζκν. Οη ζηαζκνί θφξησζεο βξίζθνληαη ζε δηπιηζηήξηα ή ζε εξγνζηάζηα παξαγσγήο ρεκηθψλ ή ιηπαζκάησλ, ελψ νη ζηαζκνί εθθφξησζεο παξνπζηάδνπλ κεγάιε ζρεηηθά πνηθηιία. Οη πξνδηαγξαθέο ζρεδίαζεο πνηθίιινπλ απφ ρψξα ζε ρψξα θαη απφ εηαηξεία ζε εηαηξεία. Δμαηηίαο ηεο επηθίλδπλεο θχζεο ηνπο θαη ηεο αλάγθεο γηα πνιχ ρακειέο ζεξκνθξαζίεο απαηηνχληαη αξθεηά εμεηδηθεπκέλεο επθνιίεο θαη νη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο πξέπεη λα είλαη καθξηά απφ άιιεο ιηκεληθέο δψλεο. Μηα κεγάιε πνηθηιία πεξίπινθνπ εμνπιηζκνχ απαηηείηαη γηα ηελ πγξνπνίεζε, ηελ απνζήθεπζε, ηελ ςχμε, ηελ θφξησζε, ηελ εθθφξησζε θαη ηελ αεξηνπνίεζε ησλ θνξηίσλ απηψλ. 117

118 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 30: Σεξκαηηθφο ζηαζκφο δηαρείξηζεο LNG, Πεγή [23] Οη δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο ηνπ θνξηίνπ ΟΙ ζπλνιηθέο δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο ηνπ πγξνπνηεκέλνπ θνξηίνπ είλαη νη αθφινπζεο: ΕΠΙΘΕΩΡΗΗ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΑΦΤΓΡΑΝΗ ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΗ ΑΠΕΛΕΤΘΕΡΩΗ ΑΕΡΙΟΤ ΨΤΞΗ ΦΟΡΣΩΗ ΕΜΦΟΡΣΟ ΣΑΞΙΔΙ ΕΚΦΟΡΣΩΗ ΣΑΞΙΔΙ ΤΠΟ ΕΡΜΑ ΑΛΛΑΓΗ ΦΟΡΣΙΟΤ ΠΡΟΕΣΟΙΜΑΙΑ ΓΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΗ ΣΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ 118

119 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 1) Δπηζεψξεζε ησλ δεμακελψλ: Πξηλ γίλνπλ νπνηεζδήπνηε δηαδηθαζίεο γπξσ απφ ηνλ ρεηξηζκφ ηνπ θνξηίνπ είλαη ζεκαληηθφ νη δεμακελέο πνπ ζα δερηνχλ ην θνξηίν λα επηζεσξεζνχλ θαη λα ειεγρζνχλ γηα ηελ θαζαξηφηεηα, γηα ηελ απνκάθξπλζε φισλ ησλ νπζηψλ θαη γηα ην αλ φιεο νη ελψζεηο είλαη αζθαιηζκέλεο. Όηαλ απηή ε επηζεψξεζε έρεη νινθιεξσζεί, νη δεμακελέο θνξηίνπ πξέπεη λα θιεηζηνχλ κε αζθάιεηα θαη νη δηαδηθαζίεο αθχγξαλζεο κπνξνχλ λα αξρίζνπλ. 2) Η αθχγξαλζε: Η αθχγξαλζε ζην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ζε νπνηνδήπνηε πινίν πνπ κεηαθέξεη θνξηίν ππφ ςχμε είλαη απαξαίηεηε πξηλ ηελ θφξησζε. Σν λεξφ πξέπεη λα απνκαθξχλεηαη απφ ην ζχζηεκα, γηαηί αλ απηφ δελ πξαγκαηνπνηεζεί, ε πγξαζία κπνξεί λα πξνθαιέζεη πξνβιήκαηα κε ην πάγσκα κέζα ζην ζχζηεκα ηνπ θνξηίνπ. Η αθχγξαλζε ησλ δεμακελψλ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί ρξεζηκνπνηψληαο αδξαλέο αέξην είηε απφ ηνλ ηεξκαηηθφ ζηαζκφ είηε απφ ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ πινίνπ. 3) Η αδξαλνπνίεζε πξηλ ηελ θφξησζε: Δίλαη βέβαην φηη θαηά ηελ αδξαλνπνίεζε ησλ δεμακελψλ θνξηίνπ νη κεραληζκνί ρεηξηζκνχ ηνπ θνξηίνπ θαη νη αγσγνί πξέπεη λα δηαζθαιίδνληαη ζε θαηάζηαζε κε αλάθιεμεο. Γη απηφ ηνλ ιφγν ε ζπγθέληξσζε νμπγφλνπ πξέπεη λα κεηψλεηαη απφ 21% ζε έλα κέγηζην 5%, αλ θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο απαηηνχληαη θαη ρακειφηεξα επίπεδα, πνπ κπνξεί λα θηάλνπλ θαη κφιηο ζην 1%. 4) Απειεπζέξσζε αεξίσλ: Σα θχξηα ζπζηαηηθά ηνπ αδξαλνχο αεξίνπ, ην άδσην θαη ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, δελ κπνξνχλ λα ζπκππθλσζνχλ απφ ηελ κνλάδα επαλαπγξνπνίεζεο. πλεπψο, ε απνκάθξπλζε ηνπο απφ ηηο δεμακελέο θξίλεηαη απαξαίηεηε. Η απειεπζέξσζε ησλ αεξίσλ γίλεηαη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. 5) Η ςχμε: Η ςχμε είλαη απαξαίηεηε γηα λα απνθεπρζνχλ ππεξβνιηθέο πηέζεηο ζηε δεμακελή. Πξηλ κεηαθεξζεί έλα θνξηίν ππφ ςχμε νη δεμακελέο ηνπ πινίνπ πξέπεη λα ςπρζνχλ αξγά. Η ηαρχηεηα κε ηελ νπνία πξέπεη λα ςπρζεί ε δεμακελή ηνπ πινίνπ εμαξηάηαη απφ ηελ ζρεδίαζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαη απφ ηηο πξνδηαγξαθέο ιεηηνπξγίαο ηνπ πινίνπ. Γεληθά κηα κέζε ηαρχηεηα είλαη πεξίπνπ 10 ν C θάζε ψξα. 6) Η θφξησζε: Η δηαδηθαζία θφξησζεο αξρίδεη φηαλ φιεο νη πξνεγνχκελεο εξγαζίεο έρνπλ νινθιεξσζεί. Ο ηχπνο ησλ πινίσλ θαη ησλ δεμακελψλ απνζήθεπζεο ηνπ θνξηίνπ ζηνλ ηεξκαηηθφ ζηαζκφ επηβάιινπλ δηαθνξεηηθέο δηαδηθαζίεο θφξησζεο. 7) Η εθθφξησζε: Όηαλ έλα πινίν θηάλεη ζηνλ ηεξκαηηθφ ζηαζκφ εθθφξησζεο, νη πηέζεηο θαη νη ζεξκνθξαζίεο ησλ δεμακελψλ θνξηίνπ ζα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλεο κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ. Απηφ ζα ζπκβάιιεη ζηε επίηεπμε ησλ κέγηζησλ ξπζκψλ εθθφξησζεο. 119

120 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 8) Σν ηαμίδη κε έξκα: Δίλαη ζπλήζεο πξαθηηθή ζε πινία κεξηθήο ςχμεο λα δηαηεξείηαη κηα κηθξή πνζφηεηα ηνπ θνξηίνπ ζην πινίν κεηά ηελ εθθφξησζε θαη ε πνζφηεηα απηή είλαη γλσζηή σο heel. Απηφ ην πξντφλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δηαηεξήζεη ηηο δεμακελέο ζε ρακειή ζεξκνθξαζία θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ κε έξκα. Απηή ε δηαδηθαζία εθαξκφδεηαη κφλν φηαλ ην επφκελν θνξηίν ζα θνξησζεί ζηελ ίδηα ζεξκνθξαζία. Γεληθά ε πνζφηεηα πνπ δηαηεξείηαη ζην πινίν ζαλ heel εμαξηάηαη απφ: Σηο εκπνξηθέο ζπκθσλίεο Σνλ ηχπν ηνπ πινίνπ Σε δηάξθεηα ηαμηδηνχ κε έξκα Σηο απαηηήζεηο ηνπ επφκελνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ θφξησζεο Σε ζεξκνθξαζία ηνπ επφκελνπ θνξηίνπ Αλ ην πινίν πιεζηάδεη ζε ηεξκαηηθφ ζηαζκφ γηα λα θνξηψζεη έλα πξντφλ πνπ δελ είλαη ζπκβαηφ κε ην πξνεγνχκελν ζα πξέπεη νιφθιεξν ην πξνεγνχκελν θνξηίν λα απνκαθξπλζεί. Μηθξέο πνζφηεηεο ηνπ πξνεγνχκελνπ θνξηίνπ απνζεθεχνληαη ζε εηδηθέο δεμακελέο πνπ βξίζθνληαη ζην θαηάζηξσκα. Απηφ απνηξέπεη ηελ αλάκεημε κε ην λέν θνξηίν. 9) Η αιιαγή θνξηίνπ: Απφ φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε έλα πινίν κεηαθνξάο αεξίσλ, ε πξνεηνηκαζία γηα ηελ αιιαγή ηνπ θνξηίνπ είλαη ε πην ρξνλνβφξα. Αλ ην επφκελν θνξηίν δελ είλαη ζπκβαηφ κε ην πξνεγνχκελν είλαη απαξαίηεην λα αδεηάζνπλ νη δεμακελέο, λα θαζαξηζηνχλ θαη λα επηηξαπεί έλαο νπηηθφο έιεγρνο. [3] Σα ζπζηήκαηα ρεηξηζκνύ ηνπ θνξηίνπ 1) Σα ζπζηήκαηα θνξηνεθθφξησζεο: Γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ απαηηνχληαη εηδηθνί βξαρίνλεο, ζπζηήκαηα απνζχλδεζεο, αγσγνί θαη ζπζηήκαηα επηζηξνθήο αηκνχ. Σθιεξνί βξαρίνλεο θνξηνεθθόξησζεο: Ο βξαρίνλαο θφξησζεο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ είλαη εμνπιηζκέλνο κε πεξηζηξεθφκελνπο δίζθνπο γηα λα ππνζηεξίδεη ηηο θηλήζεηο πνπ πξέπεη λα θάλεη γηα ηε ζχλδεζε ηνπ πινίνπ κε ηηο ππνδνρέο ηεο αθηήο. Η απφζηαζε ή ε ιεηηνπξγηθή εκβέιεηα ηεο αληιίαο εμαξηάηαη απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο παιίξξνηαο θαη ην χςνο ηνπ αλψηαηνπ θαηαζηξψκαηνο ηνπ πινίνπ θαηά ηε θφξησζε ή ηελ εθθφξησζε. 120

121 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 2) Σα ζπζηήκαηα ζχλδεζεο θαη απνζχλδεζεο: Σα ζπζηήκαηα ζχλδεζεο θαη απνζχλδεζεο αλάκεζα ηνπο ζθιεξνχο βξαρίνλεο θφξησζεο/εθθφξησζεο θαη ηα πινία είλαη δχν: Οη πεξηαπρέληνη θνριίεο. Πξφθεηηαη γηα ηνπο βαζηθνχο θνριίεο ζχλδεζεο χλδεζκνο γξήγνξεο ζχλδεζεο/απνζχλδεζεο. Σν ζχζηεκα απηφ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα επηηαρχλεη ηε ιεηηνπξγία ζχλδεζεο/απνζχλδεζεο θαη παξέρεη κεγαιχηεξε αζθάιεηα Μηα ζεκαληηθή θαηλνηνκία ζην ζρεδηαζκφ βξαρηφλσλ θφξησζεο είλαη ε εηζαγσγή ησλ κεραλεκάησλ έθηαθηεο απνζχλδεζεο ζε πεξίπησζε πνπ ππάξμεη αλάγθε. Απηή ε εηδηθή ζχλδεζε πξνζαξκφδεηαη ζηα δχν βαζηθά ζπζηήκαηα πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. Σν ζχζηεκα απειεπζέξσζεο έθηαθηεο αλάγθεο απνηειεί δεχηεξν επίπεδν εθεδξηθνχ ζπζηήκαηνο θιεηζίκαηνο καδί κε απηφ ηνπ πξψηνπ επηπέδνπ. θνπφο ηνπ είλαη λα παξέρεη έλα κέζν γηα λα απνζπλδέεη γξήγνξα ηνπο βξαρίνλεο κε ηε ειάρηζηε ππεξρείιηζε ζε πεξίπησζε αλάγθεο. Σν ζχζηεκα πεξηιακβάλεη ζπλαγεξκφ θαη ζπζηήκαηα ειέγρνπ. Οη κάληθεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη πξέπεη λα είλαη εμεηδηθεπκέλεο ζην θνξηίν πνπ ζα κεηαθέξνπλ θαη λα ζπκθσλνχλ κε ηα δηεζλή πξφηππα. Οη πξνδηαγξαθέο πνπ πξέπεη λα ηεξνχλ νη θαηαζθεπαζηέο έρνπλ ζρέζε κε ηηο ρακειέο θαη πςειέο ιεηηνπξγηθέο ζεξκνθξαζίεο θαη πηέζεηο θαζψο θαη ηελ πνηφηεηα ησλ πιηθψλ. Οη κάληθεο πξέπεη λα ειέγρνληαη ζπρλά θαη λα επηζεσξνχληαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα (ζπλήζσο αλά 6 κήλεο). Οη αγσγνί θαη νη βαιβίδεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ δηαρείξηζε ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ζρεδηάδνληαη, εγθαζίζηαληαη θαη ζπληεξνχληαη κε βάζε ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ θαζηεξψλνληαη απφ ηελ ASTM(American Standards of Testing and Materials), ηελ ASME (American Society of Mechanical Engineers) θαη ηελ ANSI (American National Standards Institute). Φπζηθά ιακβάλνληαη ππφςε θαη εζληθνί θψδηθεο. Οη αληιίεο κέζα ζηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο δηαρείξηζεο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα εξγαζίεο άληιεζεο φηαλ θνξηνεθθνξηψλνληαη ηα πινία. Απηέο νη αληιίεο βξίζθνληαη κέζα ή έμσ απφ ηε δεμακελή θαη είλαη πνηθίιισλ ηχπσλ. Ο ηχπνο ηεο αληιίαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη εμαξηάηαη απφ ηελ εγθαηάζηαζε θαη ηνλ ηχπν ηεο απνζήθεπζεο. 3) Δπηζηξνθή αηκνχ: Η παξνρή ηεο ππεξεζίαο ηεο επηζηξνθήο αηκνχ αλάκεζα ζην πινίν θαη ηελ μεξά ζηνπο ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο θφξησζεο θαη εθθφξησζεο εμαξηάηαη απφ έλα κεγάιν αξηζκφ παξαγφλησλ, φπσο: 121

122 Σνλ ξπζκφ κεηαθνξάο ηνπ θνξηίνπ Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Σελ απφζηαζε ηεο ζέζεο παξαβνιήο απφ ηηο δεμακελέο απνζήθεπζεο Σηο πηέζεηο θαη ηηο ζεξκνθξαζίεο ηνπ ρεηξηδφκελνπ θνξηίνπ ε ηεξκαηηθά πνπ δηαρεηξίδνληαη ην LNG νη ππεξεζίεο επηζηξνθήο αηκνχ πξνζθέξνληαη πάληα. ηελ πεξίπησζε δηαρείξηζεο ηνπ LPG νη ππεξεζίεο απηέο δελ πξνζθέξνληαη πάληα απφ ην ηεξκαηηθφ αιιά ζπλήζσο είλαη ζπλδεδεκέλεο κε ην πινίν γηα ιφγνπο αζθαιείαο θαη κπνξνχλ κφλν λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε πεξίπησζε πνπ αλαπηχζζνληαη ζην πινίν πνιχ πςειέο πηέζεηο πνπ δελ κπνξεί λα αληέμεη. ε ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο πνπ ππάξρνπλ εγθαηαζηάζεηο γηα ηελ επηζηξνθή ηνπ αηκνχ, νη αηκνί πνπ δεκηνπξγνχληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θφξησζεο κπνξνχλ λα κεηαθεξζνχλ ζηελ αθηή απφ ηνπο ζπκπηεζηέο ηνπ πινίνπ ή απφ ηνπο θπζεηήξεο πνπ πηζαλφλ λα έρεη. Γηαθνξεηηθά έλαο θπζεηήξαο ή έλαο ζπκπηεζηήο ηεο αθηήο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί. [3] Σν ζχζηεκα Energy Bridge Η θαηλνηνκία απηή εκθαλίζηεθε ην 2005 ζηηο ΗΠΑ ζην Gulf Gateway Eneregy Bridge Deepwater Port ηνλ πξψην off- shore ηεξκαηηθφ ζηαζκφ δηαρείξηζεο LNG απφ ην Η ρξήζε εγθαηαζηάζεσλ δηαρείξηζεο LNG καθξπά απφ ηελ αθηή εμππεξεηεί ζηελ πξνκήζεηα πνζνηήησλ ζε νπνηεζδήπνηε ζπλζήθεο κε ηελ ειάρηζηε πεξηβαιινληηθή δηαηαξαρή. Σν ζχζηεκα Energy Bridge βαζίδεηαη ζηα εηδηθά ζρεδηαζκέλα LNG carriers ηα EBVR (Energy Bridge Regasification Vessels) ηα νπνία είλαη εμνπιηζκέλα κε εμεηδηθεπκέλα κεραλήκαηα πνπ κπνξνχλ λα επαλαθέξνπλ ην LNG ζε αέξηα κνξθή πάλσ ζην πινίν. Όηαλ ην EBVR πιεζηάζεη ην αγθπξνβφιην πνπ βξίζθεηαη καθξηά απφ ηελ αθηή ππάξρεη κηα εηδηθή ζεκαδνχξα - αγσγφο κε ηνλ νπνίν δέλεηαη θαη αζθαιίδεηαη ην ζχζηεκα επαλαεξηνπνηήζεο ηνπ πινίνπ κέζσ ηνπ νπνίνπ ην θπζηθφ αέξην θαηεπζχλεηαη ζε έλαλ δεχηεξν ππνζαιάζζην αγσγφ θαη απφ εθεί ζηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε ηεο αθηήο, γηα απνζήθεπζε ζε εηδηθέο δεμακελέο θαη δηαλνκή ζηνλ ηειηθφ πξννξηζκφ. Η επηηπρία ηνπ ζπζηήκαηνο νδήγεζε ηηο ΗΠΑ λα θαηαζθεπάζνπλ πεξηζζφηεξεο εγθαηαζηάζεηο Energy Bridge. Απηή ηελ ζηηγκή ππάξρνπλ 2 ηέηνηεο εγθαηαζηάζεηο θαη άιιεο 9 είλαη ππφ εμέηαζε γηα έγθξηζε θαη θαηαζθεπή. [37] 122

123 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 31: Σν ζχζηεκα εθθφξησζεο LNG Energy Bridge, Πεγή [37] Η απνζήθεπζε Η απνζήθεπζε κεγάισλ πνζνηήησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ έρεη αλαγλσξηζηεί ζήκεξα ζαλ κηα ηεξάζηηα βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ππφθεηηαη ζε απζηεξνχο θαλφλεο αζθαιείαο. Οη πην ζπλεζηζκέλεο κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ σο εμήο: Τγρό ςε κερμοκραςία περιβάλλοντοσ υπό πίεςθ ςφαιρικζσ δεξαμενζσ πάνω από το ζδαφοσ ανυψωμζνεσ οριηόντιεσ κυλινδρικζσ δεξαμενζσ αποκικευςθ ςε υπόγεια ςπιλαια Τγρό ςε θμιςυμπιεςμζνθ μορφι ςε κερμοκραςία πάνω από το ςθμείο βραςμοφ απλζσ μεταλλικζσ δεξαμενζσ Τγρό ςε πλιρθ ψφξθ και ατμοςφαιρικι πίεςθ δεξαμενζσ με μονό τοίχωμα (LPG) δεξαμενζσ με διπλό τοίχωμα (LNG,LPG, χθμικά αζρια) δεξαμενζσ διπλισ ενίςχυςθσ (LNG,LPG) δεξαμενζσ μζςα ςτο ζδαφοσ (LNG) 1) Απνζήθεπζε ζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο ππφ πίεζε: ε απνζήθεπζε ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ππφ πίεζε γίλεηαη ζε δηπιηζηήξηα, εξγνζηάζηα παξαγσγήο ρεκηθψλ θαη ζε ηεξκαηηθά εηζαγσγψλ εμαγσγψλ θαζψο θαη ζε κεγάιεο 123

124 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ βηνκεραληθέο δψλεο. Οη δεμακελέο απνζήθεπζεο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ ππφ πίεζε είλαη κηθξέο ζε ζρέζε κε ηηο δεμακελέο θνξηίνπ ζε ςχμε. Οη κεγαιχηεξεο ζθαηξηθέο δεμακελέο έρνπλ κέγεζνο 5000m 3. Πνιιά ηεξκαηηθά έρνπλ κεγάιν αξηζκφ θπιηλδξηθψλ ή ζθαηξηθψλ δεμακελψλ, νη νπνίεο εμαζθαιίδνπλ ρσξεηηθφηεηεο πνπ πιεζηάδνπλ ην κέζν κέγεζνο ηεξκαηηθψλ πνπ έρνπλ δεμακελέο ςχμεο. Οη απνζεθεπηηθνί ρψξνη πξέπεη λα είλαη έηζη θαηαζθεπαζκέλνη πνπ, αλ ζην πξντφλ ππάξμεη δηαξξνή, ηφηε νη ζπλέπεηεο ζηα ππφινηπα κέξε ηνπ ζπζηήκαηνο, ζην πεξηβάιινλ θαη ζηνπο αλζξψπνπο λα είλαη φζν ην δπλαηφλ κηθξφηεξεο. Σα είδε ησλ απνζεθψλ απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη ηα αθφινπζα: Σθαηξηθέο ή θπιηλδξηθέο απνζήθεο πάλσ από ην έδαθνο: Πξφθεηηαη γηα κηθξέο δεμακελέο πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλεο ζε απφζηαζε αζθαιείαο απφ πεγέο αλάθιεμεο θαη είλαη πάληα εθνδηαζκέλεο κε ζπζηήκαηα ππξφζβεζεο θαη ε δηάηαμε ηνπο είλαη ηέηνηα πνπ ζε πεξίπησζε δηαξξνήο απφ κηα δεμακελή λα κελ επεξεάδεηαη άιιε δεμακελή ή πεξηνρή εξγαζίαο. Οξηδόληηεο θπιηλδξηθέο απνζήθεο κέζα ζην έδαθνο: Δπεηδή ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη απμεζεί ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ αζθάιεηα ηεο πεξηνρήο πνπ πεξηβάιιεη ηνπο απνζεθεπηηθνχ ρψξνπο, ζε θάπνηεο ρψξεο, φηαλ νη δεμακελέο απνζήθεπζεο αεξίσλ είλαη ρσξεηηθφηεηαο κεγαιχηεξεο ησλ 1000m 3, ζάβνληαη ζην έδαθνο. Οη κεγαιχηεξεο απνζήθεο απηνχ ηνπ είδνπο θηάλνπλ ηηο 4000m 3, αιιά νη πεξηζζφηεξεο ρψξεο έρνπλ κνλάδεο πνιχ κηθξψλ θπιίλδξσλ ρσξεηηθφηεηαο m 3. Οη δεμακελέο απηέο πνπ βξίζθνληαη κέζα ζην έδαθνο έρνπλ ην πιενλέθηεκα ηεο πξνζηαζίαο ζε πεξίπησζε ππξθαγηάο. Δπηπιένλ ε απφζηαζε κεηαμχ ησλ δεμακελψλ απηψλ πνπ βξίζθνληαη κέζα ζην έδαθνο είλαη κηθξφηεξε απφ απηή ησλ δεμακελψλ πνπ βξίζθνληαη πάλσ απφ ην έδαθνο. ηελ πξάμε νη δεμακελέο ηνπνζεηνχληαη αλά 6 κνλάδεο κε ηε κεηαμχ ηνπο απφζηαζε λα είλαη γχξσ ζηα 0,8-2 m. Άιιε εμάδα κπνξεί λα ηνπνζεηεζεί ζε αζθαιή απφζηαζε καθξχηεξα. Δεμακελέο θάησ από ην έδαθνο: Πνιιέο θνξέο παξάγσγα ηνπ πεηξειαίνπ ππφ πίεζε απνζεθεχνληαη ζε εηδηθέο δεμακελέο θάησ απφ ην έδαθνο. ηελ πεξίπησζε απηή ηνπνζεηνχληαη νη δεμακελέο ζε ηέηνην βάζνο ψζηε λα είλαη θάησ απφ ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο κε απνηέιεζκα ε πίεζε ζην εμσηεξηθφ ηεο δεμακελήο λα είλαη κεγαιχηεξε απφ φηη ζην εζσηεξηθφ. Σν θνξηίν εθθνξηψλεηαη απφ ηηο ππφγεηεο δεμακελέο κε ρξήζε ππφγεησλ αληιηψλ. Έλα άιιν ζχζηεκα απνζήθεπζεο ζε ππφγεηεο δεμακελέο είλαη απηφ φπνπ ην 124

125 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πγξνπνηεκέλν αέξην απνζεθεχεηαη πάλσ απφ έλα ζηξψκα αικχξαο. Γηα ηελ απνζήθεπζε ηνπ θνξηίνπ ζηε δεμακελή ρξεζηκνπνηνχληαη αληιίεο πνπ δηνρεηεχνπλ ην θνξηίν κέζα ζηε δεμακελή θαηαιακβάλνληαο ην ρψξν ηεο αικχξαο. Δηθφλα 32: Τπφγεηα δεμακελή απνζήθεπζεο LNG, Πεγή [23] 2) Απνζήθεπζε ζε ζθαηξηθέο δεμακελέο ζε εκη-ζπκπηεζκέλε κνξθή: νη ζθαηξηθέο δεμακελέο γηα εκηζπκπηεζκέλε απνζήθεπζε ησλ πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ παξέρνπλ ρσξεηηθφηεηα απνζήθεπζεο 5000 tn ε θαζεκία. Απηφο ν ηξφπνο απνζήθεπζεο απαηηεί έιεγρν πίεζεο ηνπ αηκνχ κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο επαλπγξνπνίεζεο. 3) Απνζήθεπζε ζε αηκνζθαηξηθή πίεζε ππφ ζπλζήθεο πιήξνπο θαηάςπμεο: ε απνζήθεπζε ππφ ζπλζήθεο θαηάςπμεο ζεσξείηαη νηθνλνκηθή, φηαλ απνζεθεχεηαη πγξνπνηεκέλν αέξην ζε πνζφηεηεο κεγαιχηεξεο ησλ 5000 tn. ηελ πεξίπησζε απηψλ ησλ θνξηίσλ, φηαλ έρνπκε δηαξξνή κέξνπο ηνπ θνξηίνπ απφ κηα δεμακελή ππφ ζπλζήθεο θαηάςπμεο, απηφ ζα ζεξκαλζεί. πλεπψο ε απειεπζέξσζε πγξνχ πνπ ιακβάλεη ρψξα απαηηεί εηζξνή ζεξκφηεηαο γηα εμάηκηζε. Η πεγή ζεξκφηεηαο είλαη ην έδαθνο πάλσ ζην νπνίν έρεη πέζεη ην πγξφ. Όζν πην κεγάιε είλαη ε επηθάλεηα ηεο πεξηνρήο, ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε εηζξνή ζεξκφηεηαο θαη θαηά ζπλέπεηα ν ξπζκφο παξαγσγήο αηκνχ. Οη δεμακελέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ αεξίσλ ζε ζπλζήθεο πιήξνπο θαηάςπμεο είλαη ησλ αθφινπζσλ ηχπσλ: 125

126 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δεμακελέο γηα LPG κνλνύ ηνηρώκαηνο: παξαδνζηαθά ην LPG ζε ζπλζήθεο πιήξνπο ςχμεο απνζεθεχεηαη ζε δεμακελέο κνλψλ ηνηρσκάησλ. Τπάξρεη κεγάινο αξηζκφο ηέηνησλ δεμακελψλ ζε φιν ηνλ θφζκν. Σν γέκηζκα ηεο δεμακελήο γίλεηαη απφ ηελ νξνθή, ελψ ην άδεηαζκα απφ ππφγεηεο αληιίεο. Δεμακελέο κνλήο ελίζρπζεο κε δηπιά ηνηρώκαηα (LPG,LNG): νη δεμακελέο κε δηπιά ηνηρψκαηα εκθαλίδνληαη κε έλα εμσηεξηθφ θέιπθνο πνπ πεξηβάιιεη πεξηκεηξηθά ηελ δεμακελή. Σν εμσηεξηθφ θέιπθνο ρξεηάδεηαη γηα λα ζπγθξαηείηαη θαη λα πξνζηαηεχεηαη ε εζσηεξηθή κφλσζε ηεο θαηαζθεπήο. Αλάκεζα ζην εζσηεξηθφ θαη ην εμσηεξηθφ θέιπθνο ππάξρεη μεξφ άδσην γηα ηελ αχμεζε ηεο κφλσζεο ηεο εζσηεξηθήο θαηαζθεπήο. Μηα νξνθή είλαη ηνπνζεηεκέλε ζην εζσηεξηθφ ηνπ ζφινπ ηεο εζσηεξηθήο δεμακελήο. Οη δεμακελέο απηέο είλαη εληζρπκέλεο κε εμσηεξηθά ηνηρψκαηα κπεηφλ. Δηθφλα 33: Γεμακελή LNG κνλήο ελίζρπζεο κε δηπιά ηνηρψκαηα, Πεγή [23] Δεμακελέο δηπιήο ελίζρπζεο γηα LPG,LNG: νη δεμακελέο απηέο είλαη αλάπηπμε ησλ δεμακελψλ κνλψλ ηνηρσκάησλ θαη παξέρνπλ κεγαιχηεξε πξνζηαζία ζε πεξίπησζε δηαξξνήο. Δδψ ην θνξηίν απνζεθεχεηαη ζε κηα εζσηεξηθή δεμακελή ε νπνία πεξηβάιιεηαη απφ κηα άιιε εμσηεξηθή. Η εμσηεξηθή δεμακελή εθηφο απφ ην λα ελεξγεί ζαλ θξάγκα θαη λα ζπγθεληξψλεη νπνηαδήπνηε δηαξξνή πγξνχ απφ ηελ εζσηεξηθή δεμακελή, πεξηέρεη 126

127 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δεμακελέο απνζήθεπζεο θπζηθνύ αεξίνπ κέζα ζην έδαθνο: είλαη κηα απφ ηηο πην δηαδεδνκέλεο επηινγέο, αθνχ πξνζθέξεη αληηζεηζκηθή πξνζηαζία θαη έρεη ειάρηζην νξαηφ αληίθηππν ζην πεξηβάιινλ. Δηθφλα 34: Σππηθφο ηεξκαηηθφο ζηαζκφο επαλαεξηνπνίεζεο LNG, Πεγή [24] Δηθφλα 35: Σππηθή δηάηαμε δεμακελήο απνζήθεπζεο LNG, Πεγή [24] 127

128 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Οη εγθαηαζηάζεηο επαλαθνξάο ηνπ LNG ζε αέξηα κνξθή Κάζε δεμακελή απνζήθεπζεο LNG ζπλδέεηαη κε εηδηθνχο αγσγνχο πνπ κεηαθέξνπλ ην θνξηίν ζηηο εγθαηαζηάζεηο επαλαθνξάο ηνπ ζε αέξηα κνξθή. Οη εγθαηαζηάζεηο απηέο γηα ηελ ζέξκαλζε ηνπ θνξηίνπ ρξεζηκνπνηνχλ είηε αηκνζθαηξηθφ αέξα είηε ζαιαζζηλφ λεξφ κε ζεξκνθξαζία 15 ν C. Οη πην ζπλεζηζκέλεο εγθαηαζηάζεηο είλαη νη: Open Rack Vaporizer (ORV): Υξεζηκνπνηνχλ ζαιαζζηλφ λεξφ ζαλ πεγή ζεξκφηεηαο. Σν λεξφ ξέεη θάησ απφ ηελ εμσηεξηθή επηθάλεηα ηεο δεμακελήο κεηαδίδνληαο αξρηθά ηελ ζεξκφηεηα ζηνλ ελαιιάθηε ζεξκφηεηαο απφ αλνμείδσην ράιπβα θαη απφ εθεί ζην θνξηίν. Με εηδηθνχο ζεξκαληήξεο απμάλεηαη ε ζεξκφηεηα ηνπ λεξνχ γηα λα επηηαρπλζεί ε δηαδηθαζία ζέξκαλζεο ηνπ θνξηίνπ. Πιενλέθηεκα ηνπο είλαη ην κηθξφ θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ε πςειή αμηνπηζηία ηνπο. Δηθφλα 36: Open Rack Vaporizer (ORV), Πεγή [24] Submerged Combustion Vaporizer (SCV): Υξεζηκνπνηνχλ λεξφ πνπ δεζηαίλεηαη απφ κηα ππνζαιάζζηα εγθαηάζηαζε παξαθείκελε ηνπ ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ θαη κέζσ ηνπ ελαιιάθηε ζεξκφηεηαο δεζηαίλεη ην θνξηίν LNG. Πιενλέθηεκα ηνπο είλαη ην κηθξφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο θαη ε επίηεπμε ηεο επαλαεξηνπνίεζεο ζε κηθξφ ρξφλν. 128

129 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 37: Δηθφλα: Submerged Combustion Vaporizer, Πεγή [24] 5.4 Οη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί δηαρείξηζεο ησλ εηδηθώλ πγξώλ θνξηίσλ Σα ζεκαληηθφηεξα ρχδελ πγξά θνξηία πνπ δηαθηλνχληαη κέζσ ηεο ζαιάζζηαο νδνχ είλαη ην αξγφ πεηξέιαην, ηα παξάγσγα ηνπ θαη ηα πγξνπνηεκέλα αέξηα. Έλα κηθξφηεξν πνζνζηφ θαηαιακβάλνπλ ηα εηδηθά πγξά θνξηία πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. Η δηαρείξηζε ηνπο πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε θαηάιιεισλ εγθαηαζηάζεσλ ζηνπο ηεξκαηηθνχο ιηκεληθνχο ζηαζκνχο ηφζν γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε φζν θαη γηα ηελ απνζήθεπζε ηνπο. 1. Φπηηθά έιαηα Οη ζεξκνθξαζίεο ρεηξηζκνχ ησλ θπηηθψλ ειαίσλ θπκαίλνληαη απφ 15 ν C 65 o C. Όηαλ ε ζέξκαλζε είλαη αλαγθαία, ε κέγηζηε αιιαγή ζεξκνθξαζίαο κέζα ζην 24σξν δελ πξέπεη λα μεπεξλάεη ηνπο 5 ν C. Σα έιαηα δελ πξέπεη λα ζεξκαίλνληαη θαη λα ςχρνληαη θαη επαλάιεςε γηαηί απηφ νδεγεί ζηελ αιινίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπο. Γηα ηελ θφξησζε ζηα πινία πξνηηκνχληαη εηδηθέο κάληθεο απφ θανπηζνχθ θαηάιιειεο γηα ηνλ ρεηξηζκφ ησλ θπηηθψλ ειαίσλ. Οη βξαρίνλεο θφξησζεο είλαη απφ καιαθφ αηζάιη θαη έρνπλ εηδηθή εζσηεξηθή επέλδπζε. Σν κέγεζνο ηεο δηακέηξνπ ησλ ζσιήλσλ ή ησλ βξαρηφλσλ πνηθίιιεη απφ 150ρηι σο 200 ρηι. Μηθξφηεξεο κάληθεο 129

130 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θνξηνεθθφξησζε θνξηεγψλ ή εηδηθψλ ακαμνζηνηρηψλ. Ο ξπζκφο άληιεζεο απφ ηελ απνβάζξα ζην πινίν είλαη ηφλνη αλά ψξα. Οη αγσγνί κεηαθνξάο είλαη θαηαζθεπαζκέλνη απφ αλνμείδσην αηζάιη θαη δελ είλαη αλαγθαία ε εζσηεξηθή επέλδπζε κε άιιν πιηθφ. ε κε ζεξκά θιίκαηα κπνξεί λα είλαη αλαγθαία ε κφλσζε ησλ αγσγψλ. Σα θπηηθά έιαηα ζε δεμακελέο απφ καιαθφ αηζάιη κε εηδηθή εζσηεξηθή επέλδπζε. Όιεο νη δεμακελέο γεκίδνληαη απφ ηελ θνξπθή. Γηα ζρεηηθά παρχξεπζηα έιαηα ηα ζεκεία άληιεζεο ζηε δεμακελή ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε δηάθνξα επίπεδα θαηά κήθνο ηεο πιεπξάο ηεο. Ο θαζαξηζκφο ησλ δεμακελψλ είλαη αλαγθαίνο φηαλ δηαθνξεηηθφο ηχπνο ειαίνπ πξφθεηηαη λα απνζεθεπηεί. 2. Μειάζεο Καηά ηνλ ρεηξηζκφ θαη ηελ απνζήθεπζε ηεο κειάζαο απαηηείηαη ζπλερήο έιεγρνο ηεο ζεξκνθξαζίαο γηαηί θάησ απφ 32 ν C ζηεξενπνηείηαη θαη πάλσ απφ 38 o C ξεπζηνπνηείηαη. Οη κάληθεο θφξησζεο εθθφξησζεο πξέπεη αλ είλαη δηακέηξνπ 250 ρηι θαη ζπλήζσο ηηο ρεηξίδνληαη γεξαλνί ηνπ πινίνπ. Γηα θνξηεγά απηνθίλεηα θαη θνξηεγά ηξέλα ε δηάκεηξνο ησλ καληθψλ είλαη κηθξφηεξε απφ 150 ρηι. Έλαο θαλνληθφο ξπζκφο άληιεζεο απφ ην πινίν ζηελ μεξά είλαη 150 ηφλνη αλά ψξα. Οη αγσγνί θαηαζθεπάδνληαη απφ καιαθφ αηζάιη ή ρπηνζίδεξν θαη πξέπεη λα θαζαξίδνληαη κε ζπκπηεζκέλν αέξα θαη λα πιέλνληαη κε θξέζθν λεξφ κεηά απφ θάζε ρξήζε. Οη δεμακελέο απνζήθεπζεο είλαη εηδηθά ζρεδηαζκέλεο θαη θαηαζθεπάδνληαη απφ καιαθφ αηζάιη, έρνπλ ζηαζεξέο νξνθέο θαη δελ απαηηείηαη εηδηθή εζσηεξηθή επέλδπζε. Μηα ηππηθή ρσξεηηθφηεηα ησλ δεμακελψλ είλαη ηφλνη. Σα θνξηεγά θαη νη ακαμνζηνηρίεο πξέπεη λα είλαη θαηαζθεπαζκέλα κε ηηο ίδηεο πξνδηαγξαθέο θαη ζα πξέπεη λα είλαη εθνδηαζκέλα κε: 1. Μφλσζε 2. Γπλαηφηεηεο ζέξκαλζεο 3. Αληιίεο θφξησζεο εθθφξησζεο Η κέζε ρσξεηηθφηεηα ηνπο θαηά κέζν φξν είλαη 30 ηφλνη. Γηα ηελ κέηξεζε ησλ πνζνηήησλ κειάζαο πξέπεη λα ππάξρνπλ δπγαξηέο γέθπξεο. 130

131 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 5.5 Σεξκαηηθόο δηαρείξηζεο πξντόλησλ πεηξειαίνπ ηεο JETOIL ζην Καινρώξη Θεο/ληθεο (Case Study) Η MAMIDOIL JETOIL είλαη κία ακηγψο ειιεληθή, νηθνγελεηαθή επηρείξεζε, κε ηε κνξθή ηεο Αλσλχκνπ Δηαηξείαο θαη ηδξχζεθε ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 απφ ηνπο αδεξθνχο Κπξηάθν, Γηψξγν θαη Νίθν Μακηδάθε, κε ζθνπφ ηελ απνζήθεπζε, δηαθίλεζε θαη εκπνξία πεηξειαηνεηδψλ ζηελ Διιάδα θαη ζηα Βαιθάληα. Η έδξα ηεο επηρείξεζεο βξίζθεηαη ζηελ Κεθηζηά ηνπ λνκνχ Αηηηθήο. ήκεξα ε MAMIDOIL JETOIL είλαη κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο εηαηξείεο εκπνξίαο πεηξειαηνεηδψλ ζηελ ειιεληθή αγνξά, ζε φγθν πσιήζεσλ, αιιά θαη ζε θχθιν εξγαζηψλ. Διέγρεη έλα δίθηπν πεξίπνπ 600 πξαηεξίσλ κε ζήκαηα JETOIL, έρεη ζηελ ηδηνθηεζία ηεο ην κεγαιχηεξν εληαίν απνζεθεπηηθφ ρψξν ζηα Βαιθάληα (πιελ δηπιηζηεξίσλ) πνπ βξίζθεηαη ζην Καινρψξη Θεζζαινλίθεο, κέζσ ηνπ νπνίνπ εθνδηάδεη ην δίθηπφ ηεο ζηε Βφξεηα Διιάδα αιιά θαη πξνσζεί ηηο εμαγσγέο ηεο πξνο ηα Βαιθάληα, δηαζέηεη ζηφιν 26 Ι.Υ. βπηηνθφξσλ νρεκάησλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηνπ δηθηχνπ ηεο, ελψ παξάιιεια δηαζέηεη θαη ζηφιν 7 ηδηφθηεησλ εθνδηαζηηθψλ πινηαξίσλ γηα ηνλ αλεθνδηαζκφ ησλ λεζηψλ θαη ησλ δηαθφξσλ πειαηψλ ηεο (αθηνπινΐα, λαπζηπινΐα, αιηεπηηθά, θ.ιπ.) κε θαχζηκα λαπηηιίαο. Γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο, ε Δηαηξεία κηζζψλεη θαη ιεηηνπξγεί εγθαηαζηάζεηο απνζήθεπζεο πεηξειαηνεηδψλ ζην Πέξακα, ελψ ιεηηνπξγεί θαη κηα ηδηφθηεηε εγθαηάζηαζε ζην Μελίδη Αηηηθήο απνθιεηζηηθά γηα δηάζεζε πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο. Παξάιιεια, κέζσ ηνπ δηθηχνπ ησλ πξαηεξίσλ ηεο εκπνξεχεηαη ιηπαληηθά θαη γξάζα κε ηηο πιένλ ζχγρξνλεο πξνδηαγξαθέο. Η εγθαηάζηαζε Καινρσξίνπ μεθίλεζε ηελ θαηαζθεπή ηεο ην 1970 θαη μεθίλεζε ηε ιεηηνπξγία ηεο έλα ρξφλν κεηά. Σν 2003 νινθιεξψζεθαλ νη ηειεπηαίεο επεθηάζεηο ηεο θαη ν εθζπγρξνληζκφο απηήο. ην Καινρψξη Θεζζαινλίθεο βξίζθεηαη ε κεγαιχηεξε εγθαηάζηαζε απνζήθεπζεο πγξψλ θαπζίκσλ ζηελ Διιάδα, ε νπνία απνηειεί ηδηνθηεζία ηεο MAMIDOIL JETOIL A.E. Απνηειεί βάζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο εηαηξείαο ζηε Β. Διιάδα θαη ζηα Βαιθάληα θαη δηαθηλνχληαη m 3 πγξψλ θαπζίκσλ εηεζίσο απφ απηήλ. Απφ ηελ εγθαηάζηαζε απηή εμππεξεηνχληαη φινη νη πειάηεο ηεο Δηαηξείαο ζηελ πεξηνρή ηεο Β. Διιάδαο, άιιεο Δηαηξείεο ηνπ ρψξνπ κε ηηο νπνίεο ππάξρνπλ ζπκβάζεηο ζπλεξγαζίαο θαζψο θαη πειάηεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηηο φκνξεο Βαιθαληθέο Υψξεο. Σέινο, κέζσ ζπγαηξηθψλ εηαηξεηψλ έρεη πξνρσξήζεη ζε 131

132 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ επελδχζεηο ζε ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ, φπσο ε Αιβαλία, ε Βνπιγαξία, ε εξβία θαη ην Κφζνβν, ε πγγμ Παξάθηηνο ηεξκαηηθόο ζηαζκόο Γηα ηελ εθθφξησζε ησλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ είλαη εγθαηεζηεκέλα δχν αγθπξνβφιηα. 1. Σν πξψην βξίζθεηαη ζε απφζηαζε 1 ρικ απφ ηελ αθηή κε βάζνο 14κ. Έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα εμππεξεηεί πινία ρσξεηηθφηεηα έσο θαη dwt. Σν δεμακελφπινην δέλεηαη κε 4 λαχδεηα απφ ηελ πξχκλε ηνπ θαη ελψ απφ ηελ πιψξε ρξεζηκνπνηεί ηελ άγθπξα γηα λα ζηαζεξνπνηεζεί. Ο αγσγφο πνπ ζπλδέεηαη κε ην αγθπξνβφιη είλαη θαηαζθεπαζκέλνο απφ ράιπβα θαη έρεη δηάκεηξν 10 ίληζεο. Δίλαη ζηεξεσκέλνο κε κπιφθηα έξκαηνο. Ο αγσγφο απηφο ζπλδέεηαη κε 4 δεθάκεηξεο ειαζηηθέο κάληθεο πνπ είλαη ελσκέλεο ζρεκαηίδνληαο έλαλ ειαζηηθφ ζσιήλα. Ο ειαζηηθφο ζσιήλα ζπλδέεηε απφ ηελ κηα κε ην ηέινο ηνπ ραιχβδηλνπ αγσγνχ θαη απφ ηελ άιιε κε ην δεμακελφπινην. Η ξπζκφο εθθφξησζεο σλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ αληιία πνπ δηαζέηεη ην δεμακελφπινην. Η ειάρηζηε πίεζε πνπ απαηηείηαη γηα λα εθθνξησζεί ην πξντφλ είλαη 7 θηιά /κ 2. Ο ξπζκφο εθθφξησζεο είλαη ζπλήζσο 800 κ 3 /ψξα. Όηαλ νινθιεξσζεί ε εθθφξησζε ν αγσγφο γεκίδεη κε αέξα αιιά εμαηηίαο ηεο αξλεηηθήο άλσζεο πνπ δεκηνπξγείηαη δελ επηπιέεη θαη παξακέλεη ζηαζεξνπνηεκέλνο ζηνλ ππζκέλα. 2. Σν δεχηεξν αγθπξνβφιην βξίζθεηαη ζε απφζηαζε 1750 κ απφ ηελ αθηή, ζε ζεκείν πνπ έρεη βάζνο 16κ. Έηζη ην δεχηεξν αγθπξνβφιην έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα εμππεξεηεί πινία κε ρσξεηηθφηεηα έσο θαη dwt. Αθνινπζείηαη ε ίδηα δηαδηθαζία ζχλδεζεο θαη εθθφξησζεο ησλ πξντφλησλ ηνπ πεηξειαίνπ κε ηελ δηαθνξά φηη νη αγσγνί πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη έρνπλ κεγαιχηεξεο δηαζηάζεηο. πγθεθξηκέλα, ν ραιχβδηλνο αγσγφο έρεη δηάκεηξν 18 ίληζεο θαη θαηαιήγεη ζε 5 δεθάκεηξεο ειαζηηθέο κάληθεο πνπ είλαη ελσκέλεο ζρεκαηίδνληαο έλαλ ειαζηηθφ ζσιήλα. Ο ξπζκφο εθθφξησζεο είλαη ζπλήζσο κ 3 /ψξα. Όηαλ νινθιεξσζεί ε εθθφξησζε ν αγσγφο γεκίδεη αέξα κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγείηαη άλσζε θαη λα επηπιέεη. 132

133 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Εικόνα 38: Δμσηεξηθφ αγθπξνβφιην εγθαηαζηάζεσλ JETOIL Όζνλ αθνξά ηελ ζχλδεζε ηνπ ειαζηηθνχ αγσγνχ κε ην δεμακελφπινην ππάξρεη εηδηθφο κεραληζκφο κε ηνλ νπνίν «ςαξεχεηαη» ν αγσγφο θαη ππφ ηελ επίβιεςε ππαιιήινπ ηεο εηαηξείαο, ν νπνίνο έρεη επηβηβαζηεί ζην πινίν, θνπκπψλεηαη θαη μεθηλάεη ε εθθφξησζε. Ο ππάιιεινο είλαη ππεχζπλνο λα επηβιέπεη ηνλ ξπζκφ ηεο εθθφξησζεο θαη βξίζθεηαη ζε ζπλερή επηθνηλσλία κε ηνλ αξκφδην ζηηο ρεξζαίεο εγθαηαζηάζεηο. Γηα λα μεθηλήζεη ε εθθφξησζε ησλ πξντφλησλ ηνπ πεηξειαίνπ απαηηείηαη κε θαλνληζκφ ηνπ ΟΛΘ λα ππάξρεη ζε θνληηλή απφζηαζε ζθάθνο αληηξξχπαλζεο θαη ξπκνπιθά επηθπιαθήο. Σα ξπκνπιθά ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ζηαζεξνπνίεζε ηνπ δεμακελφπινηνπ φηαλ ππάξρνπλ άζρεκεο θαηξηθέο ζπλζήθεο. ε θάζε πεξίπησζε γηα αλεκνπηέζεηο 5 κπνθφξ ε δηαδηθαζία ηεο εθθφξησζεο δηαθφπηεηαη θαη γηα αλεκνπηέζεηο 6 κπνθφξ ε κάληθα απνζπλδέεηαη. Δηθφλα 39: Ρπκνπιθά επηθπιαθήο 133

134 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηα ηελ ζπληήξεζε ηνπ εκπιεθφκελνπ εμνπιηζκνχ, κηα θνξά ην ρξφλν νη ειαζηηθέο κάληθεο κεηαθέξνληαη ζηελ ζηεξηά θαη πξεζάξνληαη. Πξαγκαηνπνηείηαη νπηηθφο έιεγρνο αθνχ γεκίζνπλ νη κάληθεο κε λεξφ θαη πξεζαξηζηνχλ κε πίεζε 2 θνξέο κεγαιχηεξε απφ ηελ πίεζε ιεηηνπξγίαο. Έηζη ν έιεγρνο γίλεηαη κε πίεζε 15 θηιψλ/ κ 2. Γηα ηνπο ραιχβδηλνπο αγσγνχο ε δηαδηθαζία απηή πξαγκαηνπνηείηαη θάζε δχν ρξφληα. Τπάξρεη βέβαηα ζπρλφηεξνο έιεγρνο κε ηελ βνήζεηα εηδηθά εθπαηδεπκέλνπ δχηε ν νπνίνο πξαγκαηνπνηεί παρπκέηξεζε ζηνλ ππνζαιάζζην αγσγφ. Όινη νη αγσγνί πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηελ εθθφξησζε ηνπ δεμακελνπινίνπ πξέπεη λα είλαη πηζηνπνηεκέλνη απφ λενγλψκνλα. Σα πξντφληα πεηξειαίνπ πνπ εθθνξηψλνληαη απφ ηα δεμακελφπινηα είλαη: 1. Πεηξέιαην 2. Βελδίλεο Diesel ρακειήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε ζείν (10ppm). Υξεζηκνπνηείηαη θπξίσο σο θαχζηκν θίλεζεο. Diesel πςειήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε ζείν (1000ppm). Υξεζηκνπνηείηαη θπξίσο σο θαχζηκν ζέξκαλζεο θαη λαπηηιηαθφ θαχζηκν Βελδίλε ακφιπβδε 95 νθηαλίσλ Βελδίλε ακφιπβδε 100 νθηαλίσλ 3. Αεξνπνξηθφ θαχζηκν JET A1 Δλδεηθηηθά ν αξηζκφο ησλ δεμακελφπινησλ πνπ ειιηκελίζηεθαλ ην 2010 ήηαλ 38 πινία ζην εμσηεξηθφ αγθπξνβφιην θαη 91 πινία ζην εζσηεξηθφ αγθπξνβφιην Υεξζαίνο ηεξκαηηθόο ζηαζκόο Έρεη έθηαζε m 2 θαη δηαζέηεη 15 δεμακελέο δηαθφξσλ κεγεζψλ θαη ρσξεηηθφηεηαο, θαηάιιειεο γηα απνζήθεπζε πγξψλ θαπζίκσλ κφλν. Άιιεο 2 δεμακελέο είλαη ππφ θαηαζθεπή. Σν κέγεζνο ησλ δεμακελψλ μεθηλάεη απφ ηα 1000 κ 3 κε ηελ κεγαιχηεξε δεμακελή πνπ ππάξρεη λα έρεη απφ κφλε ηεο δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο m 3. Η ζπλνιηθή δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο κε ηελ θαηαζθεπή ησλ λέσλ δεμακελψλ ζα είλαη m 3. Σν πεξηερφκελν ησλ δεμακελψλ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηηο αγνξάο. Όιεο νη δεμακελέο είλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ ειάζκαηα ζηδήξνπ θαη ράιπβα. Οη 11 απφ ηηο ππάξρνπζεο δεμακελέο είλαη πισηήο νξνθήο ζε φιν ηνπο ην εχξνο θαζψο πξννξίδνληαη γηα ηελ απνζήθεπζε βελδηλψλ κε πηεηηθά αέξηα. Οη ππφινηπεο 8 δεμακελέο είλαη ζηαζεξήο νξνθήο θαη πξννξίδνληαη 134

135 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ γηα ηελ απνζήθεπζε πεηξειαίσλ. Οη δεμακελέο θαζαξίδνληαη θαη ειέγρνληαη θαηά ηελ αιιαγή ηνπ πξντφληνο ην νπνίν απνζεθεχνπλ. Η αλαινγία ησλ δεμακελψλ απνζήθεπζεο κεηαμχ ησλ πξντφλησλ ηνπ πεηξειαίνπ κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηελ δήηεζε. Έηζη ηνπο ζεξηλνχο κήλεο δελ ρξεζηκνπνηνχληαη δεμακελέο γηα ηελ απνζήθεπζε πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο. Δπίζεο ε πςειή ηηκή ησλ θαπζίκσλ θίλεζεο πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζηνλ απμεκέλν θνξνινγηθφ ζπληειεζηή έρεη νδεγήζεη ζε ζεκαληηθή πηψζε ηεο δήηεζεο γηα ηελ ακφιπβδε βελδίλε 100 νθηαλίσλ. Πίλαθαο 23: Αλαιπηηθή πεξηγξαθή δεμακελψλ εγθαηάζηαζεο JETOIL α/α Γεμακελήο Σχπνο νξνθήο Υσξεηηθφηεηα (κ 3 ) Πξντφλ Γ-5 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 Γ-10 (ηεζζάξσλ δηακεξηζκάησλ) ή Πεηξέιαην ηαζεξή νξνθή Πεηξέιαην Γ-11 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-12 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-13 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-14 ηαζεξή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-15 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-16 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-17 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-18 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-19 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-20 Πισηή νξνθή 750 Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην 135

136 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γ-21 Πισηή νξνθή 750 Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-22 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ή Πεηξέιαην Γ-23 Πισηή νξνθή Βελδίλε ή JET A-1 ΤΝΟΛΟ ή Πεηξέιαην Δηθφλα 40: Υεξζαίεο εγθαηαζηάζεηο JETOIL εκεηψλεηαη φηη εθηφο απφ ηα ζπλήζε θαχζηκα δηαθηλείηαη θαη κείγκα πεηξειαίνπ θίλεζεο κε Βηνληήδει. Γηα ηηο αλάγθεο απηήο ηεο ιεηηνπξγίαο έρεη αλεγεξζεί ζπγθξφηεκα ηεζζάξσλ Γεμακελψλ ρσξεηηθφηεηαο 1000 κ 3 θάζε κία φπνπ γίλεηαη ε απνζήθεπζε αιιά θαη ε αλάκεημε ησλ δχν ζπζηαηηθψλ 136

137 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 41: Παλνξακηθή φςε ρεξζαίσλ εγθαηαζηάζεσλ JETOIL Πίλαθαο 24: Πξνζεγγηζηηθφ θφζηνο εγθαηαζηάζεσλ JETOIL Πξνζεγγηζηηθό θόζηνο εγθαηαζηάζεσλ ( ) Αγνξά θαη ηνπνζέηεζε ππνζαιάζζησλ αγσγώλ Ναύδεηα - αγθπξώζεηο Αγνξά θαη ηνπνζέηεζε ππέξγεηνπ ηκήκαηνο αγσγώλ Μηθξή δεμακελή (1.000 κ 3 ) Μεγάιε δεμακελή ( κ 3 ) Η εγθαηάζηαζε είλαη εμνπιηζκέλε κε κνλάδα αλάθηεζεο αηκψλ, ε νπνία ζπγθεληξψλεη ηνπο αηκνχο ηεο βελδίλεο φπνπ απηνί εκθαλίδνληαη θαη ηνπο πγξνπνηεί, ψζηε λα απνηξέπεηαη ηπρφλ κφιπλζε ηεο αηκφζθαηξαο. Με ηελ ρξήζε ελεξγνχ άλζξαθα θαη κηαο αληιίαο θελνχ απνξξνθά φιεο ηηο αέξηεο εθπνκπέο ηεο βελδίλεο απφ ηηο δεμακελέο θαη ηα βπηηνθφξα θαη κε έλα ζχζηεκα αγσγψλ ηα νδεγεί ζηνλ πχξγν πγξνπνίεζεο. Όζνλ αθνξά ηελ δηαλνκή ησλ πξντφλησλ πεηξειαίνπ ε εγθαηάζηαζε δηαζέηεη δχν ζπγθξνηήκαηα θφξησζεο βπηηνθφξσλ νρεκάησλ κε 10 ζέζεηο θφξησζεο ζπλνιηθά. Η ζπρλφηεηα θφξησζεο θαηά κέζν φξν είλαη 100 βπηηνθφξα νρήκαηα ηελ εκέξα γηα ηελ πεξίνδν Ννέκβξηνο-Μάξηηνο θαη 55 βπηηνθφξα νρήκαηα ηελ εκέξα γηα φιε ηελ 137

138 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ππφινηπε πεξίνδν ηνπ έηνπο. Δπίζεο ππάξρεη ζχλδεζε κέζσ αγσγνχ κε ζηδεξνδξνκηθφ ζηαζκφ ηνπ ΟΔ ζε απφζηαζε 800m απφ ηελ εγθαηάζηαζε, φπνπ είλαη δπλαηή ε θνξηνεθθφξησζε βπηηνθφξσλ βαγνληψλ ζηδεξνδξνκηθψλ ζπξκψλ κέζσ ηεζζάξσλ ζέζεσλ θφξησζεο. Η ζπρλφηεηα θφξησζεο θαηά κέζν φξν είλαη 55 βπηηνθφξα βαγφληα ηελ εκέξα γηα ηελ πεξίνδν απφ Ννέκβξην έσο Μάξηην θαη 9 βπηηνθφξα νρήκαηα ηελ εκέξα γηα φιε ηελ ππφινηπε πεξίνδν. Η εγθαηάζηαζε ζπλδέεηαη κέζσ αγσγψλ κε ηα δηπιηζηήξηα Θεζζαινλίθεο θαη κε ηηο φκνξεο εγθαηαζηάζεηο απνζήθεπζεο θαπζίκσλ ηεο Shell θαη ησλ ΔΛ.ΠΔ. Δηθφλα 42: Θέζεηο θφξησζεο βπηηνθφξσλ Η εγθαηάζηαζε πιεξνί ηηο πξνδηαγξαθέο ππξαζθαιείαο θαη πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ζρεηηθφ λνκηθφ πιαίζην ηνπ θξάηνπο θαη ηηο ζρεηηθέο νδεγίεο ηεο ΔΔ. Σν ζχζηεκα ππξνπξνζηαζίαο ιεηηνπξγεί κε ηε βνήζεηα Η/Τ θαη πεξηιακβάλεη βαζηθά ζπζηήκαηα αλίρλεπζεο ππξθαγηάο θαη απηφκαηεο επέκβαζεο. Η επέκβαζε γίλεηαη κε αθξφ ή λεξφ αλάινγα κε ην πεξηζηαηηθφ. Τπάξρεη κηα δεμακελή λεξνχ ρσξεηηθφηεηαο 7000 κ 3 κε ππξνζβεζηηθή απηνηέιεηα γηα 1½ ψξα. Η παξαπάλσ πνζφηεηα λεξνχ αληηζηνηρεί ζηελ απαηηνχκελε πνζφηεηα γηα ηελ θαηάζβεζε ππξθαγηάο ζηελ κεγαιχηεξε δεμακελή ηεο εγθαηάζηαζεο. Γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζε λεξφ, εθηφο απφ ηελ ζχλδεζε κε ην δίθηπν ηνπ ΟΤΘ ππάξρεη θαη γεψηξεζε. Η κνλάδα δηαζέηεη επίζεο θαη ππξνζβεζηηθφ φρεκα ην νπνίν ζε πεξίπησζε αλάγθεο ζηειερψλεηαη απφ εξγαδνκέλνπο ηεο εηαηξείαο. Γηα ιφγνπο εθπαίδεπζεο ηνπ πξνζσπηθνχ πξαγκαηνπνηνχληαη ζπλερψο αζθήζεηο ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Ππξνζβεζηηθή. 138

139 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ε φηη αθνξά ηελ πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο φπνπ βξίζθνληαη ηα πισηά αγθπξνβφιηα απφ ηπρφλ δηαξξνέο θαπζίκνπ, ε εηαηξεία Ναπηηιηαθή Κνηλνπξαμία Θεζζαινλίθεο έρεη αλαιάβεη ηε θξνχξεζε ηνπ κε δηθά ηεο κέζα θαηαζηνιήο ξχπαλζεο. Γηα ηελ επξχηεξε αζθάιεηά ηεο, ε εγθαηάζηαζε δηαζέηεη πξνζσπηθφ αζθαιείαο, θιεηζηφ θχθισκα ηειεφξαζεο (CCTV) θαη ζπζηήκαηα ζπλαγεξκνχ. 139

140 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Κεθάιαην 6: Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθόξησζεο πγξώλ ρύδελ θνξηίσλ ηα ζχγρξνλα δεμακελφπινηα ε δηαδηθαζία θνξηνεθθφξησζεο δηεμάγεηαη απφ ηνλ ππεχζπλν αμησκαηηθφ (Τπνπινίαξρν) κέζα απφ ην ηαζκφ Διέγρνπ Φνξηίνπ, κε ηε βνήζεηα νξγάλσλ πνπ απεηθνλίδνπλ ηε ζηάζκε θνξηίνπ ζε θάζε δεμακελή, ηε ζεξκνθξαζία θνξηίνπ, ηα βπζίζκαηα θαη ηελ θιίζε ηνπ πινίνπ θ.α. Η ιεηηνπξγία ησλ αληιηψλ θνξηίνπ θαη ην άλνηγκα ή θιείζηκν ησλ δηάθνξσλ επηζηνκίσλ ξπζκίδνληαη κε ηειερεηξηζκφ. Δπηπιένλ, βξίζθεηαη ζε δηαξθή επηθνηλσλία κε ην ηαζκφ Διέγρνπ ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο, θαζψο θαη κε ηνλ Αμησκαηηθφ Φπιαθήο θαηαζηξψκαηνο. 6.1 Φόξησζε πγξώλ ρύδελ θνξηίσλ Η επηρείξεζε θφξησζεο μεθηλά απφ ηελ αξρή ηνπ ηαμηδηνχ κε έξκα, πξνο ην ιηκάλη θφξησζεο, κε πξνεηνηκαζίεο πνπ γίλνληαη ελ πισ θαη απαξαίηεηεο εξγαζίεο ψζηε νη δεμακελέο λα είλαη έηνηκεο λα δερηνχλ ην θνξηίν. Δλ πισ πξνο ην ιηκάλη θφξησζεο, πξέπεη λα γίλνπλ θάπνηεο δηαδηθαζίεο φπσο θαζαξηζκφο ησλ δεμακελψλ εάλ πξφθεηηαη λα παξαιεθζεί θνξηίν δηαθνξεηηθφ απφ ηνπ πξνεγνχκελνπ ηαμηδηνχ, ή ηαθηηθή επηζεψξεζε θαη απαξαίηεηεο επηζθεπέο θαη έιεγρνη θαιήο ιεηηνπξγίαο ησλ ζπζηεκάησλ ηνπ πινίνπ. Πξηλ ηελ άθημε ηνπ πινίνπ ζην ιηκάλη γίλεηαη ε αληαιιαγή ησλ απαξαίηεησλ πιεξνθνξηψλ κε ηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε. Ο Τπνπινίαξρνο ειέγρεη ην ζρέδην θφξησζεο, ην νπνίν ζπληάζζεηαη ζπλήζσο απφ ηε λαπηηιηαθή εηαηξία πνπ νξγαλψλεη ην ηαμίδη, θαη θάλεη ηνπο απαξαίηεηνπο ππνινγηζκνχο. Απηνχο ειέγρεη ν Πινίαξρνο, ν νπνίνο έρεη θαη ηελ ηειηθή επζχλε. Η πνζφηεηα ηνπ θνξηίνπ πνπ ζα παξαιεθζεί κεηαηξέπεηαη απφ βάξνο ζε φγθν, ψζηε λα γίλεη ε δηαλνκή ζηηο δεμακελέο κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν (απνθπγή θνπψζεσλ, δπγνζηάζκηζε, βπζίζκαηα θξεπηδψκαηνο). ε πεξηπηψζεηο θφξησζεο αλνκνηνγελψλ θνξηίσλ πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη ν ζσζηφο δηαρσξηζκφο, ε ζεηξά θφξησζεο θαη νη θνπψζεηο θαη δπγνζηάζκηζε ηνπ ζθάθνπο ζε φια ηα ζηάδηα θνξηνεθθφξησζεο. Η δηαδηθαζία απηή απινπνηείηαη κε ηε ρξήζε Η/Τ (Loading Port Cargo Plan). Σν πιάλν ζπληάζζεηαη απφ ηνλ Τπνπινίαξρν θαη 140

141 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ειέγρεηαη απφ ηνλ Πινίαξρν πξηλ ζπδεηεζεί κε ηνλ αληηπξφζσπν ηεο εγθαηάζηαζεο μεξάο. Σέινο, πξέπεη λα ππάξρεη νξγαλφγξακκα κε ηε δηαίξεζε ηνπ πξνζσπηθνχ θαηαζηξψκαηνο θαη ηα θαζήθνληά ηνπο. Καηά ηελ άθημε ηνπ πινίνπ εηνηκάδνληαη φια ηα κέζα πξφζδεζεο θαη ν εμνπιηζκφο γηα ηε ζχλδεζε ησλ ζσιήλσλ θφξησζεο ηεο μεξάο, ηα απαηηνχκελα γηα ηελ αζθάιεηα, γηα ηελ απνθπγή ξχπαλζεο θαη ηα κέζα επηβίβαζεο / απνβίβαζεο. Ο Πινεγφο ελεκεξψλεη ηνλ Πινίαξρν γηα ηηο ιεπηνκέξεηεο ηεο πξφζδεζεο θαη ηεο ζχλδεζεο γηα ηε θφξησζε. Η ζχλδεζε ησλ γξακκψλ θνξηίνπ ηνπ πινίνπ κε ηηο αληίζηνηρεο γξακκέο μεξάο κπνξεί λα γίλεη κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο, αλάινγα κε ηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε θαη ηνλ εμνπιηζκφ πνπ δηαηίζεηαη. Η ζχλδεζε κπνξεί λα γίλεη κε εχθακπηεο κάληθεο, ζηηο νπνίεο πξέπεη λα απνθεχγεηαη ππεξβνιηθφ βάξνο θαη ε θακππιφηεηα πνπ δίλεηαη λα είλαη ζηα φξηα πνπ δίλεη ν θαηαζθεπαζηήο (κε ππνβνήζεζε ή κε). Μπνξεί λα γίλεη κε ππνβξχρηεο ή επηπιένπζεο κάληθεο ή ηέινο, κε κεηαιιηθνχο βξαρίνλεο θνξηίνπ. Δηθφλα 43: Φφξησζε δεμακελνπινίνπ, Πεγή [38] ε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα ιακβάλνληαη θαη λα ηεξνχληαη κέηξα αζθαιείαο, ζχκθσλα κε ηνλ νδεγφ ISCOTT (International Safety Guide for Oil Tankers and Terminals). Ο ππεχζπλνο ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ 141

142 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ππεχζπλν αμησκαηηθφ ηνπ πινίνπ πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπλ ην Ship/Shore Safety Check List, έλα εθηεηακέλν εξσηεκαηνιφγην (46 εξσηήζεηο, 9 επηπιένλ γηα πινία ρεκηθψλ θνξηίσλ θαη 15 γηα πγξαεξηνθφξα) ζην νπνίν πξέπεη λα δίλνληαη ζεηηθέο απαληήζεηο ή λα δηθαηνινγείηαη θάζε δηαθνξεηηθή απάληεζε. Πνιιέο θνξέο πξαγκαηνπνηείηαη θαη έθηαθηνο έιεγρνο ησλ κέηξσλ αζθαιείαο απφ ηηο Ληκεληθέο Αξρέο ή ην Σκήκα Αζθαιείαο ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο. Πξηλ ηελ έλαξμε ησλ εξγαζηώλ θόξησζεο πξαγκαηνπνηείηαη αληαιιαγή ησλ απαξαίηεησλ πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο θαη πινίνπ. Ακέζσο κεηά αξρίδεη ε εθθφξησζε ηνπ έξκαηνο κε ηηο αληιίεο ηνπ πινίνπ. Αλ είλαη αθάζαξην πξέπεη λα εθθνξησζεί ζε θαηάιιειεο δεμακελέο ηεο μεξάο ή αλ είλαη θαζαξφ λα εθθνξησζεί ζηε ζάιαζζα. ηε ζπλέρεηα, αθνινπζεί ε επηζεψξεζε ησλ δεμακελψλ πξηλ απφ ηε θφξησζε, ψζηε λα δηαπηζησζεί αλ απηέο είλαη θαζαξέο απφ έξκα θαη θαηάιιειεο γηα ηε θφξησζε ηνπ θνξηίνπ πνπ πξννξίδνληαη λα παξαιάβνπλ. Μεηά ην πέξαο ηεο επηζεψξεζεο ππνγξάθεηαη ζρεηηθφ πηζηνπνηεηηθφ απφ ηνλ επηζεσξεηή. Πξηλ ηελ έλαξμε ηεο θφξησζεο γίλεηαη ν ηειεπηαίνο έιεγρνο ησλ δεμακελψλ θαη φισλ ησλ επηζηνκίσλ γηα λα επηβεβαησζεί φηη είλαη θιεηζηά. Έπεηηα δίλεηαη ζήκα ζηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε γηα ηελ έλαξμε ηεο θόξησζεο. Μφιηο αξρίζεη ε εηζξνή θνξηίνπ ειέγρεηαη εάλ ην θνξηίν εηζέξρεηαη θαλνληθά, ζηηο πξνβιεπφκελεο δεμακελέο θαη δελ ππάξρεη νπνηαδήπνηε δηαξξνή. ηε ζπλέρεηα εηδνπνηείηαη ε ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε λα απμήζεη βαζκηαία ηε ξνή θνξηίνπ, ζηα φξηα πνπ έρνπλ ζπκθσλεζεί. Ο ξπζκφο θφξησζεο είλαη ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο νηθνλνκηθήο εθκεηάιιεπζεο ηνπ δεμακελφπινηνπ θαη επεξεάδεηαη απφ ηελ ειηθία ηνπ πινίνπ, ην κέγεζνο θαη ηελ θαηάζηαζε ησλ γξακκψλ θνξηίνπ, ηελ θαηάζηαζε ησλ κπνπικέδσλ θαη ησλ δεμακελψλ, ηελ πείξα ησλ αμησκαηηθψλ, ηνπ Τπνπινηάξρνπ θαη ηνπ πξνζσπηθνχ θαζψο θαη απφ ην αλ ε θφξησζε πξαγκαηνπνηείηαη κε θιεηζηφ ή αλνηρηφ ζχζηεκα θφξησζεο (ζην θιεηζηφ ν ξπζκφο πεξηνξίδεηαη). Όηαλ ε ζηάζκε θνξηίνπ έρεη θηάζεη ζε έλα φξην αξρίδεη ε θάζε ηεο ηειηθήο πιήξσζεο ησλ δεμακελψλ (topping - off). Η ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε εηδνπνηείηαη λα πεξηνξίζεη ην ξπζκφ θφξησζεο, θιείλνληαη ηα επηζηφκηα ησλ πεξηζζφηεξσλ δεμακελψλ θαη αθήλνληαη απηψλ πνπ ζα πιεξσζνχλ πξψηεο. Σα επηζηφκηα απηά αθήλνληαη αλνηρηά θιηκαθσηά. Όηαλ ε ζηάζκε ηεο πξψηεο δεμακελήο θηάζεη ζην επηζπκεηφ, θιείλεηαη ην επηζηφκην θαη αλνίγνληαη βαζκηαία ηα επφκελα. Πξηλ νινθιεξσζεί ε θφξησζε ηεο ηειεπηαίαο δεμακελήο, εηδνπνηείηαη ε ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε λα δηαθφςεη ηε θφξησζε. ε πεξίπησζε πνπ ε 142

143 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ δηαθνπή θαζπζηεξήζεη πξέπεη λα ππάξρεη εθεδξηθά δεμακελή κε θελή ή κε ιηγφηεξν θνξηίν γηα λα παξαιάβεη κέρξη λα γίλεη πιήξεο δηαθνπή. Πξηλ από ην ηέινο ηεο θόξησζεο πξέπεη λα ειέγρεηαη παξάιιεια θαη ην βχζηζκα ηνπ πινίνπ. Οη ζσιελψζεηο ηνπ πινίνπ ζην θαηάζηξσκα πξέπεη λα απνζηξαγγίδνληαη ζε θαηάιιειεο δεμακελέο θνξηίνπ. ηηο κάληθεο θαη ηνπο βξαρίνλεο μεξάο ηνπνζεηνχληαη ηπθιέο θιάληδεο πξηλ απνηξαβερηνχλ απφ ην πινίν πξνο ηελ πξνθπκαία. Μεηά ην ηέινο ηεο θόξησζεο ν Τπνπινίαξρνο κε ηνλ αληηπξφζσπν ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο, παίξλεη ηηο κεηξήζεηο ηνπ θνξηίνπ θαη ηηο ζεξκνθξαζίεο αλά δεμακελή θαη πξνβαίλεη ζηνλ ηειηθφ ππνινγηζκφ ηεο πνζφηεηαο ηνπ παξαιεθζέληνο θνξηίνπ. Σν ζρεηηθφ έληππν, ζην νπνίν αλαγξάθνληαη ηα θελά ησλ δεμακελψλ θαη νη ππνινγηζκνί ππνγξάθνληαη θαη απφ ηα δχν κέξε. Οη ππνινγηζκνί παξέρνπλ ηελ ηειηθή πνζφηεηα θνξηίνπ ζε φγθν θαη ζε βάξνο (Ship s Figures). ηε θνξησηηθή σζηφζν αλαγξάθνληαη νη ππνινγηζκνί πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ θαηακέηξεζε ησλ δεμακελψλ ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο (Shore s Figures), θαζψο ζεσξνχληαη πην αθξηβείο. Μεηά ην ηέινο ηεο θφξησζεο θαη απνζηξάγγηζεο αλ δελ ππάξρεη δηαθνξά κεηαμχ ησλ απφςεσλ πινίνπ θαη μεξάο γηα ηηο πνζφηεηεο αξρίδεη ε απνζχλδεζε ησλ καληθψλ ή βξαρηφλσλ θφξησζεο, θιείλνληαη ζπξίδεο επηζεψξεζεο, γίλεηαη δηεπζέηεζε ησλ επηζηνκίσλ θαη δηαθνπηψλ πίεζεο / θελνχ, ηνπνζεηνχληαη ηπθιέο θιάληδεο, αζθαιίδεηαη ν εμνπιηζκφο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε, παξαιακβάλνληαη ηα έγγξαθα θνξηίνπ θαη απφπινπ θαη ην πινίν είλαη έηνηκν λα απνπιεχζεη. 143

144 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 44: Γεμακελνπινίνπ έηνηκν γηα απφπινπ, Πεγή [39] 6.2 Δθθόξησζε πγξώλ θνξηίσλ Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνύ πξνο ην ιηκάλη εθθφξησζεο δελ είλαη απαξαίηεηεο πνιιέο ελέξγεηεο θαη εξγαζίεο, ζε αληίζεζε κε ην ηαμίδη πξνο ην ιηκάλη θφξησζεο. Χζηφζν, πξέπεη λα δίλεηαη πξνζνρή ζηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο αδξαλνχο αεξίνπ, ζηελ εμαζθάιηζε ηεο κε εηζξνήο ζάιαζζαο ζηηο δεμακελέο ή ην αληιηνζηάζην ηνπ πινίνπ, ζηε δηαηήξεζε ηεο ζσζηήο ζεξκνθξαζίαο θνξηίνπ (εηδηθά αλ ππάξρεη εληνιή ζέξκαλζεο θνξηίνπ) θαη ηέινο πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη επηζεψξεζε ησλ αληιηψλ θνξηίνπ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ εθθφξησζε. Πξηλ από ηελ άθημε ηνπ πινίνπ ζην ιηκάλη εθθφξησζεο, γίλεηαη ε απαξαίηεηε αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ κεηαμχ πινίνπ θαη ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο γηα ηελ πνζφηεηα θαη πνηφηεηα ηνπ κεηαθεξφκελνπ θνξηίνπ αιιά θαη γηα ηηο ζπλζήθεο ππνδνρήο ηνπ πινίνπ. Ο Τπνπινίαξρνο, θαη αληηζηνηρία κε ηελ άθημε ζην ιηκάλη θφξησζεο, θαηαζηξψλεη ζρέδην εθθφξησζεο, ην νπνίν πεξηιακβάλεη πιάλν ησλ δεμακελψλ θαη πεξηγξαθή ησλ δηαδηθαζηψλ εθθφξησζεο θαζψο θαη ην απαξαίηεην 144

145 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ρξνλνδηάγξακκα. Δπηπιένλ, πεξηιακβάλεη ηε δηαδηθαζία πιχζεο ησλ δεμακελψλ θαη εξκαηηζκνχ θαη ζπλνδεχεηαη απφ πίλαθα κε ηε δηαίξεζε ηνπ πιεξψκαηνο θαη ηα θαζήθνληα ηνπ θαζελφο πνπ ζπκκεηέρεη ζηε δηαδηθαζία εθθφξησζεο. Απηφ ειέγρεηαη θαη εγθξίλεηαη απφ ηνλ Πινίαξρν πξηλ ζπδεηεζεί κε ηνλ Αληηπξφζσπν ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο. Καηά ηελ άθημε ηνπ πινίνπ ζηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε πξαγκαηνπνηνχληαη νη ίδηεο δηαδηθαζίεο κε ηελ άθημε ζην ιηκέλα θφξησζεο. Πξηλ μεθηλήζεη ε εθθφξησζε, πξαγκαηνπνηείηαη αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ γηα ηηο ιεπηνκέξεηεο ηεο εθθφξησζεο θαη πξαγκαηνπνηείηαη ε κέηξεζε ηνπ θνξηίνπ απφ ηνλ Πινίαξρν ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Αληηπξφζσπν ηεο ηεξκαηηθήο εγθαηάζηαζεο. Αλάινγα κε ην ζχζηεκα ηνπ πινίνπ, ελδέρεηαη λα απαηηείηαη πξνζέξκαλζε ησλ αληιηψλ θνξηίνπ, ψζηε λα είλαη ζε εηνηκφηεηα λα μεθηλήζεη ε κεηαθνξά κφιηο δνζεί ζήκα απφ ηελ μεξά. Σν ζχζηεκα αδξαλνπνίεζεο ηνπ θνξηίνπ πξέπεη λα ιεηηνπξγεί πξηλ αξρίζεη ε εθθφξησζε, ψζηε λα παξέρεηαη ε απαηηνχκελε πνζφηεηα θαη πνηφηεηα αδξαλνχο αεξίνπ θαη ε επηζπκεηή πίεζε ζηηο δεμακελέο. Καηά ηελ έλαξμε ηεο εθθόξησζεο εηνηκάδνληαη ηα επηζηφκηα ησλ γξακκψλ θνξηίνπ θαη αληιηνζηαζίνπ ζηε ζσζηή ηνπ ζέζε θαη γίλεηαη ηειεπηαία επηζεψξεζε ησλ ζπλδέζεσλ γξακκψλ θνξηίνπ. Όηαλ ε ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε είλαη έηνηκε λα δερηεί ην θνξηίν, ν Τπνπινίαξρνο αξρίδεη ηε δηαδηθαζία εθθφξησζεο απφ ην Cargo Control Room κε κηα αληιία θαη κεησκέλν ξπζκφ, κέρξη λα δηαπηζησζεί φηη δελ ππάξρεη θαλέλα πξφβιεκα ζηελ εθθφξησζε θαη θακία δηαξξνή θνξηίνπ. Σφηε κφλν ηίζεληαη ζε ιεηηνπξγία νη ππφινηπεο αληιίεο θαη απμάλεηαη ν ξπζκφο εθθφξησζεο. ηελ αλνηρηή εθθφξησζε ηηο αληιίεο ζέηεη ζε ιεηηνπξγία ν αληιησξφο θαη ηε δηαδηθαζία επηβιέπεη ν Τπνπινίαξρνο απφ ην θαηάζηξσκα ηνπ πινίνπ. Ο αμησκαηηθφο θπιαθήο επηζεσξεί ηηο δεμακελέο θαη βεβαηψλεη φηη ε ζηάζκε ηνπο είλαη ε πξνβιεπφκελε. Τπάξρνπλ πνιιέο κέζνδνη εθθφξησζεο θαη επηιέγεηαη ε θαηάιιειε αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ δεμακελφπινηνπ, ηνλ εμνπιηζκφ εθθφξησζεο πνπ δηαζέηεη, ην θνξηίν θαη άιινπο παξάγνληεο. ε φιεο σζηφζν πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ε δπγνζηάζκηζε ηνπ πινίνπ, νη θνπψζεηο ηνπ ζθάθνπο, ε έλαξμε απνζηξάγγηζεο δεμακελψλ, ε πιχζε κε αξγφ πεηξέιαην θαη ν εξκαηηζκφο πνπ κπνξεί λα γίλεηαη ηαπηφρξνλα ζε θαζαξέο δεμακελέο έξκαηνο. 145

146 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ην ηέινο ηεο εθθόξησζεο, φηαλ έρεη κείλεη θνξηίν ζε ιίγεο κφλν δεμακελέο, γίλεηαη ζηαδηαθά θξάηεζε ησλ αληιηψλ. ηελ ηειεπηαία δεμακελή, ιφγσ ηεο ρακειήο ζηάζκεο θνξηίνπ, ε εθθφξησζε ζπλερίδεηαη κε βνεζεηηθέο αληιίεο. Σν άδεηαζκα θαη ε απνζχλδεζε ησλ γξακκψλ θνξηίνπ γίλεηαη κε ηελ ίδηα δηαδηθαζία θαη πξνζνρή πνπ πεξηγξάςακε θαη θαηά ηε θφξησζε. Λίγν πξηλ νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία εηδνπνηείηαη ν Δπηζεσξεηήο (απφ ηελ ηεξκαηηθή εγθαηάζηαζε) ν νπνίνο επηζεσξεί καδί κε ηνλ Τπνπινίαξρν φιεο ηηο δεμακελέο θαη ππνγξάθεη ην Dry Certificate (έγγξαθν ζρεηηθφ κε ηελ παξάδνζε θνξηίνπ). ε πεξίπησζε πνπ κεηαθέξεηαη βαξχ αξγφ πεηξέιαην θαη κείλεη ιίγν ζηηο δεμακελέο πνπ δελ κπνξεί λα αληιεζεί, ππνινγίδεηαη ψζηε λα ζπκθσλεζεί ε δηαθνξά πνπ ζα ζεκεησζεί ζηε θνξησηηθή. Μεηά ην ηέινο ηεο Δπηζεψξεζεο ησλ δεμακελψλ, αθνινπζεί ν εξκαηηζκφο ηνπ πινίνπ θαη εηνηκάδεηαη γηα ηνλ απφπινπ. Βεβαηψλεηαη φηη φια ηα επηζηφκηα είλαη θιεηζηά, ηνπνζεηνχληαη ηπθιέο θιάληδεο ζηηο άθξεο ησλ ζσιελψζεσλ, αζθαιίδεηαη ε κπίγα ή ν γεξαλφο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη απνκαθξχλνληαη απφ ην θαηάζηξσκα νη θνξεηνί εμνπιηζκνί αληηκεηψπηζεο ππξθαγηάο ή ξχπαλζεο. Σέινο, παξαιακβάλνληαη ηα έγγξαθα απφπινπ θαη ην πινίν είλαη έηνηκν λα απνπιεχζεη. 6.3 Μεηάγγηζε ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Καζψο ην κέγεζνο ησλ δεμακελφπινησλ έρεη απμεζεί, θξίλεηαη απαξαίηεην θαηά πεξηπηψζεηο λα μεθνξηψζεη κέξνο ηνπ θνξηίνπ ηνπ ζε άιια πινία ή θνξηηγίδεο, ψζηε λα κεησζεί ην βχζηζκά ηνπ θαη λα κπνξεί λα εηζέιζεη ζην ιηκάλη γηα λα εθθνξηψζεη ην ππφινηπν θνξηίν. Ο Οδεγφο Μεηάγγηζεο Πεηξειαίνπ απφ Πινίν ζε Πινίν πεξηγξάθεη ιεπηνκεξψο πσο πξέπεη λα γίλεηαη ε δηαδηθαζία. Αληίζηνηρνη ηνπηθνί ή εζληθνί Καλνληζκνί πξνεγνχληαη ησλ ζπζηάζεσλ ηνπ Οδεγνχ. Η επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ πινίσλ αξρίδεη κεξηθέο κέξεο πξηλ απφ ηελ άθημε ηνπ κεγαιχηεξνπ πινίνπ ζηελ πεξηνρή ζπλάληεζεο θαη γίλεηαη πην ηαθηηθή φζν πιεζηάδεη ε ψξα άθημεο. Πξηλ ηελ πξνζέγγηζε ησλ πινίσλ θαζέλα απφ απηά πξέπεη λα εηνηκάζεη ηνλ εμνπιηζκφ ζχλδεζεο ησλ καληθψλ θνξηίνπ θαη λα πξνβεί ζηελ επηζεψξεζε ησλ κέηξσλ αζθαιείαο ηνπ. Σα πινία πξέπεη λα αληαιιάμνπλ ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο, ειέγρνληαη ηα κπαιφληα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ, εηνηκάδνληαη νη θάβνη πξφζδεζεο θαη έξρνληαη ζε εηνηκφηεηα ν εμνπιηζκφο αληηκεηψπηζεο ππξθαγηάο θαη ξχπαλζεο. Η πξνζέγγηζε ησλ δχν πινίσλ γίλεηαη ζπλήζσο ελ θηλήζεη. Σν κηθξφηεξν πινίν πιεζηάδεη κε ηελ αξηζηεξή πιεπξά ηνπ ηε δεμηά ηνπ κεγαιχηεξνπ πινίνπ κε κηθξή 146

147 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ γσλία (5 κνίξεο) θαη ηαρχηεηα (5 κίιηα ηελ ψξα) πξνζέγγηζεο. Σν κεγαιχηεξν πινίν θξαηάεη ζηαζεξή πνξεία θαη ξπζκίδεη ηελ ηαρχηεηά ηνπ ζην ειάρηζην (3 κίιηα ηελ ψξα). Όηαλ νη γξακκέο ζχλδεζεο θνξηίνπ θηάζνπλ ζην ίδην χςνο ην κηθξφ πινίν, πνπ έρεη ήδε επζπγξακκίζεη ηελ πνξεία ηνπ κε ην κεγάιν, απνθηά θαη ηελ ίδηα ηαρχηεηα πιεχζεο. Γέλεηαη πξψηα ν πισξηφο θάβνο θαη ζηε ζπλέρεηα νη πξπκηνί. Όηαλ ηειεηψζεη ε πξφζδεζε θαη βεβαησζεί φηη έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί νη έιεγρνη πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην Check list κπνξεί λα μεθηλήζεη ε κεηάγγηζε. Οη ρεηξηζκνί κεηάγγηζεο δελ κπνξνχλ λα μεθηλήζνπλ αλ ππάξρεη θπκαηηζκφο κεγαιχηεξνο ηνπ ελφο κέηξνπ. Οη κάληθεο πξέπεη λα είλαη ζε θαιή θαηάζηαζε θαη λα έρνπλ θαηάιιειν κήθνο. Αλ ρξεηαζηεί λα εθθνξησζεί έξκα απηφ πξέπεη λα είλαη θαζαξφ. Η κεηάγγηζε αξρίδεη κε ρακειφ ξπζκφ, κέρξη λα βεβαησζεί φηη φια ιεηηνπξγνχλ θαλνληθά θαη δελ ππάξρνπλ δηαξξνέο, νπφηε θαη εθαξκφδεηαη ν ξπζκφο πνπ ζπκθσλήζεθε θαη είλαη ζηα επηηξεπηά φξηα φπσο απηά αλαθέξνληαη ζε ζρεηηθφ πίλαθα. ην ηειηθφ ζηάδην πεξηνξίδεηαη θαη πάιη ν ξπζκφο. Μεηά ην ηέινο ηεο κεηάγγηζεο ην πινίν πνπ έρεη ην κεγαιχηεξν freeboard θιείλεη ηα επηζηφκηα ηεο θχξηαο γξακκήο ζην manifold θαη απηνζηξαγγίδνληαη νη κάληθεο πξνο ηηο δεμακελέο ηνπ άιινπ πινίνπ. ηε ζπλέρεηα παξαιακβάλνληαη ηα έγγξαθα παξάδνζεο / παξαιαβήο θνξηίνπ θαη ηα πινία είλαη έηνηκα γηα απφδεζε θαη απνκάθξπλζεο, ε νπνία είλαη ζηελ θξίζε θαη ηε ζπλεξγαζία ησλ δχν πινηάξρσλ. 6.4 Δξκαηηζκόο Δξκαηηζκφο (ballasting) νλνκάδεηαη ε ρξεζηκνπνίεζε ζαιάζζηνπ λεξνχ κε ην νπνίν γίλεηαη ε πιήξσζε εηδηθψλ δεμακελψλ (ζαιαζζέξκαηνο) ησλ πινίσλ γηα ηελ επίηεπμε επαξθνχο επζηάζεηαο. Η εξγαζία απηή νλνκάδεηαη εξκάησζε θαη απνηειεί αληηθείκελν ηεο λαπηηθήο ηέρλεο, πνπ εκπίπηεη γεληθφηεξα ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Τπνπινηάξρνπ θαη ησλ αμησκαηηθψλ θαηαζηξψκαηνο ηνπ πινίνπ 147

148 Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο θνξηνεθθφξησζεο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Δηθφλα 45: Δηθφλα: Δξκαηηζκφο θαη αθεξκαηηζκφο ηνπ δεμακελφπινηνπ, Πεγή [32] Μεηά ην πέξαο ηεο εθθφξησζεο ελφο πινίνπ θαη πξνθεηκέλνπ λα ζπλερίζεη ην ηαμίδη ηνπ "άλεπ θνξηίνπ" (in ballast), ζα πξέπεη απηφ λα εξκαηηζηεί κε πιήξσζε ησλ δεμακελψλ, είηε κε ζαιαζζηλφ λεξφ είηε κε πνηάκην, ην νπνίν θαη επηηπγράλεηαη κε ηηο αληιίεο θνξηίνπ. Ο εξκαηηζκφο γίλεηαη πάληα ζχκθσλα κε ζρεηηθέο νδεγίεο ησλ θαηαζθεπαζηψλ - λαππεγψλ πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ κφληκεο παξακνξθψζεηο ηνπ πινίνπ (θνίισζε ή θχξησζε). Η αλάγθε απηή ηνπ εξκαηηζκνχ είλαη πεξηζζφηεξν έθδειε ζηα θνξηεγά πινία, (έλαληη ησλ επηβαηεγψλ), φπνπ νη δηαθνξέο βάξνπο θαη βπζίζκαηνο κεηαμχ έκθνξηεο θαη άθνξηεο θαηάζηαζεο είλαη κεγάιεο θαη επνκέλσο κεγάιε θαη ε απαηηνχκελε πνζφηεηα έξκαηνο. Η ρξήζε ζαιαζζέξκαηνο επηηξέπεη ηελ ηαρεία θαη εχθνιε ξχζκηζε ηνπ εξκαηηζκνχ κε αλάινγε πιήξσζε ή θέλσζε ησλ θαηαιιήισλ δεμακελψλ. Χο δεμακελέο ζαιαζζέξκαηνο ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο νη δεμακελέο δπγνζηάζκηζεο, ηα δηπχζκελα θαζψο θαη νη δεμακελέο θχηνπο. 148

149 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Κεθάιαην 7: Οηθνλνκηθή ζεώξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ 7.1 Η αγνξά ησλ πινίσλ κεηαθνξάο ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Η αγνξά ησλ πινίσλ απνηειεί απφ κφλε ηεο κηα κεγάιε παγθφζκηα βηνκεραλία κε πιήζνο παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ πνξεία ηεο. Η λαππήγεζε ελφο πινίνπ απνηειεί κηα ζεκαληηθή επέλδπζε κε πςειά επίπεδα θηλδχλνπ ηφζν γηα ηνλ αγνξαζηή ηνπ πινίνπ φζν θαη γηα ην λαππεγείν. Απνηειεί γηα ηνλ αγνξαζηή ηελ ζεκαληηθφηεξε επηρεηξεκαηηθή απφθαζε πνπ πξέπεη λα ιάβεη δεδνκέλνπ φηη πξέπεη λα αμηνινγεζεί πιεζψξα παξαγφλησλ πνπ κπνξεί λα επεξεάζεη ην ηειηθφ νηθνλνκηθφ απνηέιεζκα ηεο απφθαζεο απηήο. εκαληηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ απφθαζε γηα αγνξά πινίνπ είλαη: Σν επίπεδν ηεο λαπιαγνξάο Η εκεξνκελία παξάδνζεο ηνπ πινίνπ Η αλακελφκελε δήηεζε γηα κεηαθνξέο ηελ ρξνληθή πεξίνδν ηεο παξάδνζεο Σν γεγνλφο φηη ε ππνγξαθή ελφο ζπκβνιαίνπ λαππήγεζεο ελφο πινίνπ θαη ε παξαιαβή ηνπ πινίνπ δηαθέξνπλ ρξνληθά θαηά κέζν φξν δχν κε ηξία έηε ζε ζπλδπαζκφ κε ην φηη δεζκεχνληαη απφ ηνλ πινηνθηήηε ζεκαληηθά θεθάιαηα, θαζηζηά ηελ επηρεηξεκαηηθή απηή απφθαζε ηδηαίηεξα θαζνξηζηηθή γηα ηε κειινληηθή πνξεία ηεο λαπηηιηαθήο εηαηξείαο. Σν χςνο ηεο απαηηνχκελεο επέλδπζεο επεξεάδεηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο: Σν χςνο ησλ λαχισλ πνπ απνηειεί έθθξαζε ηεο δήηεζεο ζε ζρέζε κε ηελ ππάξρνπζα πξνζθνξά Σν κέγεζνο ηεο δήηεζεο γηα λέα πινία Οη ηηκέο ησλ πξψησλ πιψλ (π.ρ. ράιπβα) πνπ ζπλδένληαη άκεζα θαη κε ηελ αγνξά δηάιπζεο πινίσλ, ε νπνία ηξνθνδνηεί ηελ αγνξά λέσλ λαππεγήζεσλ Γηεζλήο θαλνληζκνί πνπ επηβάιινπλ ηερληθέο θαη θαηαζθεπαζηηθέο δηακνξθψζεηο πνπ κπνξεί λα απμάλνπλ ζεκαληηθά ην θφζηνο θαηαζθεπήο ηνπ 149

150 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πινίνπ. Παξάδεηγκα απνηειεί ε ππνρξέσζε πνπ επέβαιε ν IMO γηα ρξήζε δεμακελνπινίσλ δηπινχ ππζκέλα. Η αγνξά ησλ δεμακελνπινίσλ απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηεο κεγάιεο δηαθχκαλζεο ηεο δήηεζεο γηα λέα πινία ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. Η λαππήγεζε λέσλ δεμακελφπινησλ ηελ πεξίνδν ήηαλ ζην απνθνξχθσκα ηεο κε ηελ ρσξεηηθφηεηα απφ 5 εθ dwt λα θηάλεη ηα 45 εθ dwt πνζνζηφ πνπ αληηπξνζψπεπε ην 75% ηνπ ππάξρνληνο ζηφινπ. Η πεηξειατθή θξίζε ην 1973 πξνθάιεζε ηελ πιήξε αληηζηξνθή ηνπ θιίκαηνο κε απνηέιεζκα νη λέεο παξαγγειίεο ην 1984 έπεζαλ ζην 1% ηνπ ππάξρνληνο ζηφινπ. Σελ πεξίνδν νη λέεο παξαγγειίεο δελ αθνξνχζαλ VLCC πινία αιιά κφλν δεμακελφπινηα κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ θαη ηάλθεξ ρσξεηηθφηεηαο dwt.καζψο κε ηα ρξφληα ν ζηφινο πνπ είρε θαηαζθεπαζηεί πξηλ απφ ην 1973 άξρηζε λα γεξλάεη, δφζεθε ψζεζε ζηελ λαππήγεζε λέσλ δεμακελνπινίσλ θαζψο πνιιά παιηά πινία απνζχξζεθαλ απφ ηελ αγνξά. Η αγνξά ησλ δεμακελνπινίσλ αθνινχζεζε κηα ζεηηθή ηάζε ην Ύζηεξα απφ ηελ θαηαθφξπθε πηψζε πνπ παξνπζηάζηεθε ην 2009 ζε λέεο παξαγγειίεο θαη ζηηο ηηκέο ησλ λαχισλ, ε άλνδνο ηνπ 2010 πξνθάιεζε κηα ζρεηηθή εξεκία ζηνπο πινηνθηήηεο. Οη λέεο παξαγγειίεο γηα δεμακελφπινηα απμήζεθαλ ζεκαληηθά ην 2010 ζε ζρέζε κε ην 2009 θηάλνληαο ηα 32,1m dwt φπσο θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Πίνακασ 25: Δμέιημε ρσξεηηθφηεηαο δεμακελνπινίσλ πάλσ απφ dwt ζε εθαη. ( ), Πεγή [40] 150

151 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 20: Δμέιημε ρσξεηηθφηεηαο δεμακελνπινίσλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο ζε dwt. ( ), Πεγή [40] Όκσο ν ζπλνιηθφο θφξηνο εξγαζίαο ζηα λαππεγεία κεηψζεθε. Απηφ νθείιεηαη ζηνλ πνιχ κεγάιν αξηζκφ λεφηεπθησλ δεμακελνπινίσλ πνπ είραλ παξαγγειζεί ην 2008, ηελ ηειεπηαία ρξνληά νηθνλνκηθήο επθνξίαο. Η θαηαζθεπή απηψλ ην πινίσλ νινθιεξψζεθε ην 2010 κε απνηέιεζκα ν ε ζπλνιηθή ρσξεηηθφηεηα ησλ ππφ θαηαζθεπή πινίσλ λα κεησζεί απφ 149 εθαη. dwt ην 2009 ζε 122 εθαη. dwt ην Σν αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ πινίσλ ππφ θαηαζθεπή ζε ζρέζε κε ηνλ ππάξρνλ ζηφιν κεηψζεθε απφ ην 33% ζην 26%. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ιφγσ ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ ζηελ αγνξά πνιινί πινηνθηήηεο ππέβαιιαλ αηηήκαηα ζηα λαππεγεία γηα αθπξψζεηο ησλ παξαγγειηψλ, αλαβνιέο ζηελ εκεξνκελία παξάδνζεο, αλαβνιέο ζηηο πιεξσκέο θαη επαλαδηαπξαγκαηεχζεηο ησλ ζπκθσλεκέλσλ πνζψλ. Σα κεγαιχηεξα λαππεγεία εκθαλίζζεθαλ απξφζπκα λα ζπκθσλήζνπλ ζε αθπξψζεηο θαη αληηπξφηεηλαλ αλαβνιέο ζηελ εκεξνκελία παξάδνζεο. Παξφια απηά θαηαγξάθεθαλ 174 αθπξψζεηο παξαγγειηψλ ζηα δεμακελφπινηα ην

152 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 21: Δμέιημε παξαγγειηψλ λεφηεπθησλ πινίσλ αλάινγα κε ην είδνο ηνπο. ( ), Πεγή [40] Πάλσ απφ ηα κηζά δεμακελφπινηα πνπ έρνπλ παξαγγειζεί θαηαζθεπάδνληαη ζε λαππεγεία ηεο Ν. Κνξέαο, αθνινπζνχλ κε πνζνζηφ 32% ηα λαππεγεία ηεο Κίλαο θαη κε 12% ηα λαππεγεία ηεο Ιαπσλίαο. Οη παξαγγειίεο γηα λεφηεπθηα πινία LNG θαη Chemical Carriers παξά ηεο ζεκαληηθήο πηψζεο ησλ ηηκψλ ηνπο, παξέκεηλαλ ζηάζηκεο εμαηηίαο ηεο πιενλάδνπζαο ρσξεηηθφηεηαο (LNG) θαη ηεο απνδπλάκσζεο ηεο παγθφζκηαο αγνξάο ρεκηθψλ (Chemical Carriers). Δμαίξεζε απνηέιεζαλ ηα πινία LPG ζηα νπνία ε πηψζε ησλ ηηκψλ ψζεζε ηνπο πινηνθηήηεο ζε λέεο παξαγγειίεο. 152

153 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 22: Δμέιημε παξαγγειηψλ εμεηδηθεπκέλσλ δεμακελφπινησλ. ( ), Πεγή [40] Οη ηηκέο γηα λεφηεπθηα πινία πνπ γλψξηζαλ κεγάιε άλνδν ην 2008 παξνπζίαζαλ ηειηθά ζεκαληηθή πηψζε ην 2010 (45%). Με ηηο ηηκέο ζε ηφζν ρακειφ επίπεδν πνιινί πινηνθηήηεο απνθάζηζαλ λα επελδχζνπλ. Η αχμεζε ησλ επελδχζεσλ είρε σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ λεφηεπθησλ πινίσλ δείρλνληαο ηελ κεγάιε ειαζηηθφηεηα πνπ παξνπζηάδεη ε αγνξά ηεο λαπηηιίαο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε ηηκή θαηαζθεπήο ελφο δεμακελνπινίνπ κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ dwt απφ έλα λαππεγείν πςειψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ Ν. Κνξέα ήηαλ $33 εθαη. κε έλαξμε θαηαζθεπήο ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2010 θαη παξάδνζε ζην ηέινο ηνπ Γηα ην ίδην πινίν αλ ε παξαγγειία είρε ηεζεί ηνλ Ινχλην ηνπ 2010, ζα θφζηηδε $37 εθαη. κε εκεξνκελία παξάδνζεο ηα κέζα ηνπ ε γεληθέο γξακκέο ε πηψζε ησλ ηηκψλ θαη νη επλντθέο ζπλζήθεο πνπ πξνηάζεθαλ ζηνπο πινηνθηήηεο απφ ηα λαππεγεία ζην ηξφπν πιεξσκψλ θαη ζηηο εγγπήζεηο είραλ σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ παξαγγειηψλ. Όζνλ αθνξά ηελ δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ κεηαμχ ησλ λαππεγείσλ, ηα λαππεγεία ρακειφηεξεο πνηφηεηαο αλαγθάζηεθαλ λα πξνηείλνπλ ηηκέο κεησκέλεο έσο θαη 10% γηα λα πξνζειθχζνπλ λέεο παξαγγειίεο. Παξφια απηά ηελ κεξίδα ηνπ ιένληνο θαηείραλ ηα λαππεγεία πςειψλ πξνδηαγξαθψλ θαζψο κπνξεί λα ήηαλ αθξηβφηεξα αιιά κπνξνχζαλ λα εγγπεζνχλ θαιχηεξε πνηφηεηα θαηαζθεπήο θαη λα ηεξήζνπλ ην ρξνλνδηάγξακκα 153

154 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ παξάδνζεο. εκαληηθφ ξφιν ζε απηή ηελ επηινγή έρνπλ θαη νη απζηεξφηεξνη λένη θαλνληζκνί (MARPOL II) θαζψο θαη ζπρλφηεξεο επηζεσξήζεηο απφ ηνπο λενγλψκνλεο. Σέινο αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη παξφιε ηελ πηψζε ζηελ κεηαθνξηθή δήηεζε νη λαππεγηθέο κνλάδεο είλαη αηζηφδνμεο φηη νη παξαγγειίεο γηα λέα πινία ζα απμεζνχλ ζην κέιινλ. Η αηζηνδνμία πεγάδεη ζηελ αλακελφκελε αιιαγή ηεο κνξθήο ηεο αγνξάο. ηα ρξφληα ηεο εθξεθηηθήο αλάπηπμεο ηεο λαπηηιίαο ( ) νη πινηνθηήηεο ελδηαθεξφληνπζαλ ζην λα απνθηήζνπλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξα πινία είηε γηα λα εθηεινχλ δξνκνιφγηα είηε γηα λα ηα πνπιήζνπλ ρσξίο λα ελδηαθέξνληαη γηα εηδηθέο πξνδηαγξαθέο θαη ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο. Έηζη ν ππάξρσλ ζηφινο κπνξεί λα είλαη κηθξφο ζε ειηθία αιιά δελ δηαζέηεη θηλεηήξεο κε ρακειή θαηαλάισζε θαπζίκσλ νχηε ππάξρνπλ ζπζθεπέο ειέγρνπ ησλ ξχπσλ πνπ εθπέκπνληαη. Η κείσζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκσλ, ηνπ ζεκαληηθφηεξνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο πνπ έρνπλ ηα πινία, θαληάδεη κνλφδξνκνο. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη γηα έλα πινίν Aframax ηα εκεξήζηα λαχια απφ $14900 ην 2002 απμήζεθαλ ζε $32600 ην 2010.Αληίζηνηρα ην θφζηνο θαπζίκσλ απφ $150 αλά ηφλν έθηαζε $550 αλά ηφλν. Με κηα ππνηηζέκελε εκεξήζηα θαηαλάισζε 60 ηφλνπο ηα έμνδα γηα θαχζηκα απφ $9000 έθηαζαλ ηηο $ Σα πνζά απφ κφλα ηνπο δείρλνπλ ηελ αλάγθε γηα βειηίσζε ηεο θαηαλάισζεο ησλ θηλεηήξσλ κέζσ ηερλνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ. Αλ πξνζζέζνπκε θαη ηελ κειινληηθή άξζε ησλ πεξηνξηζκψλ ρσξεηηθφηεηαο πνπ ππήξραλ ζην θαλάιη ηνπ Παλακά κε ηελ νινθιήξσζε ησλ πξνγξακκαηηζκέλσλ έξγσλ, αλακέλεηαη λα δνζεί λέα ψζεζε ζηελ θαηαζθεπή λέσλ πινίσλ ηα νπνία ζα είλαη άξηηα εμνπιηζκέλσλ ηφζν ζε ζέκαηα αζθάιεηαο φζν θαη ηερλνινγίαο. Πίλαθαο 26: Γηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ γηα λεφηεπθηα πινία ( ), Πεγή [40] 154

155 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 7.2 Σα λαππεγεία θαηαζθεπήο πινίσλ κεηαθνξάο ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ 1) Κηλέδηθα λαππεγεία Σα λαππεγεία ηεο Κίλαο θαηέρνπλ ηα πξσηεία ζηελ λαππήγεζε παγθνζκίσο. Η ζπλνιηθή ρσξεηηθφηεηα ησλ πινίσλ πνπ θαηαζθεπάδνληαη απηή ηελ ζηηγκή μεπεξλάεη ηα 185 εθαη. dwt. Σν 2010 ήηαλ ε ρξνληά πνπ γηα πξψηε θνξά ε Κίλα μεπέξαζε ζε παξαδψζεηο ηα λαππεγεία ηελ Ν. Κνξέαο παξαδίδνληαο δεμακελφπινηα ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο 15 εθαη. dwt. Τπήξραλ θπζηθά θαη αθπξψζεηο παξαγγειηψλ ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο 1,8 εθαη. dwt. Δπίζεο λέεο παξαγγειίεο γηα δεμακελφπινηα πνπ θαηαηέζεθαλ ην 2010 έθηαζαλ ηα 11 εθαη. dwt κε εκεξνκελίεο παξάδνζεο έσο ην Μεηαμχ ησλ λαππεγείσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Κίλα ππήξραλ θάπνηα πνπ είραλ δηαζέζηκεο εγθαηαζηάζεηο λα εθηειέζνπλ λέα ζπκβφιαηα, αλ θαη ηα πεξηζζφηεξα είραλ ζπκθσλεκέλεο παξαγγειίεο έσο ην Όζνλ αθνξά ηνλ αξηζκφ ησλ λαππεγείσλ, ηα ηειεπηαία ρξφληα ππήξρε ζεκαληηθή αχμεζε κε απνηέιεζκα λα ιεηηνπξγνχλ απηή ηελ ζηηγκή 40 λαππεγεία κε δπλαηφηεηα θαηαζθεπήο δεμακελνπινίσλ VLCC φηαλ ην 1990 ιεηηνπξγνχζαλ κφλν 2 λαππεγεία. Δθηφο ησλ ήδε ππαξρφλησλ λαππεγεία άιια 7 είλαη πξνγξακκαηηζκέλα λα θαηαζθεπαζηνχλ ηα επφκελα ρξφληα, επηβεβαηψλνληαο έηζη ηα πξσηεία ηεο Κίλαο ζε απηφλ ηνλ ρψξν. 155

156 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 27: εκαληηθφηεξα Κηλέδηθα λαππεγεία θαη νη παξαγγειίεο ηνπο ην 2010, Πεγή [40] Σα Κηλέδηθα λαππεγεία, θπξίσο απηά πνπ ηεινχλ ππφ θξαηηθή δηνίθεζε, επσθειήζεθαλ απφ ηελ ζηήξημε ησλ Κηλέδσλ πινηνθηεηψλ πνπ πξνηίκεζαλ λα παξαγγείινπλ ηα θαηλνχξγηα πινία ηνπο απφ ηελ Κίλα θαη φρη απφ ηα λαππεγεία ηεο Ν. Κνξέαο θαη ηεο Ιαπσλίαο πνπ πξνζέθεξαλ πην αληαγσληζηηθέο ηηκέο. Η ζπλερφκελε αχμεζε ηνπ Γνπάλ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ θαη ε αχμεζε ηνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο (ην 2010 θαζνξίζηεθε γηα πξψηε θνξά ζηελ Κίλα ην θαηψηαην κηζζνιφγην) αλακέλεηαη λα θαηαζηήζεη αθξηβφηεξα ηα Κηλέδηθα λαππεγεία ηα επφκελα ρξφληα. Όκσο, ν αξηζκφο ησλ Κηλέδσλ πινηνθηεηψλ είλαη ηφζν κεγάινο πνπ φζν παξέρνπλ ηελ ζηήξημε ηνπο ζηελ εγρψξηα αγνξά ζα θαζηζηνχλ ηα Κηλέδηθα λαππεγεία πξψηα ζε παγθφζκην επίπεδν. 2) Ννηηνθνξεάηηθα λαππεγεία Η Ν. Κνξέα θαηαηάζζεηαη σο ε δεχηεξε κεγαιχηεξε λαππεγηθή δχλακε παγθνζκίσο γηα πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία ηεο, ράλνληαο ηα πξσηεία απφ ηελ Κίλα. Παξά ηαχηα ηα 3 κεγαιχηεξα λαππεγεία παγθνζκίσο (Hyundai, Samsung, Daewoo) είλαη Ννηηνθνξεάηηθα. Οη ζπλνιηθέο παξαγγειίεο γηα ην 2010 ήηαλ ρσξεηηθφηεηαο 144 εθαη. dwt εκθαλίδνληαο πηψζε ζε ζρέζε κε ην 2009 (170 εθαη. dwt). Η ζπλνιηθή ρσξεηηθφηεηα ησλ δεμακελνπινίσλ πνπ παξαδφζεθε ην 2010 ήηαλ 17 εθαη. dwt ελψ νη λέεο παξαγγειίεο ήηαλ 18 εθαη. dwt. Ο κέζνο φξνο ρξφλνπ παξάδνζεο ήηαλ 3 ρξφληα. Λφγσ ησλ πξνβιεκάησλ ηεο αγνξάο, αθπξψζεθε ε θαηαζθεπή 109 δεμακελφπινησλ ηη 2010, ελψ 176 πινία (φισλ ησλ εηδψλ) πνπ ε εκεξνκελία παξάδνζεο ηνπο ήηαλ ην 2010 αλαβιήζεθαλ γηα ην ηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα θπξηαξρήζνπλ μαλά ζηελ λαππεγηθή αγνξά πνιιά λαππεγεία άλνημαλ παξαξηήκαηα ζε ηξίηεο ρψξεο πνπ ζα αλαιακβάλνπλ ηελ επηζθεπή θαη ηελ κεηαηξνπή παιηφηεξσλ 156

157 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πινίσλ γηα λα απαζρνινχληαη ηα λαππεγεία πνπ βξίζθνληαη ζηελ Ν. Κνξέα κφλν κε ηελ θαηαζθεπή λέσλ πινίσλ. 3) Ιαπσληθά λαππεγεία Οη ζπλνιηθέο παξαγγειίεο ζηα Ιαπσληθά λαππεγεία κεηψζεθαλ γηα Σξίηε ζπλερφκελε ρξνληά απφ ην 2008 θηάλνληαο ηα 77 εθαη. dwt. Σν κεξίδην ηνπο ζηελ παγθφζκηα αγνξά παξέκεηλε ζηαζεξφ ζην 17%. Οη παξαδφζεηο δεμακελνπινίσλ ην 2010 ήηαλ ρσξεηηθφηεηαο 9 εθαη. dwt. Οη θαηλνχξγηεο παξαγγειίεο δελ μεπεξλνχλ ηα 2 εθαη. dwt. Παξφια απηά ηα Ιαπσληθά λαππεγεία δήισλαλ φηη δελ έρνπλ άιιν δηαζέζηκν ρψξν γηα λα εθηειέζνπλ λέεο παξαγγειίεο θαη ην δπλακηθφ ηνπο έρεη θαιπθζεί κέρξη ην εκαληηθφ πξφβιεκα πξνέθπςε κε ηελ λέα αλαηίκεζε ηνπ Γηελ ην 2010 πνπ αθνινχζεζε απηή ηνπ 2009 πνπ είρε σο απνηέιεζκα πνιινί Ιάπσλεο πινηνθηήηεο λα παξαγγείινπλ δεμακελφπινηα απφ ηα λαππεγεία ηεο Ν. Κνξέαο. 4) Δπξσπατθά λαππεγεία Σν Δπξσπατθφ κεξίδην ζηελ λαππήγεζε ησλ πινίσλ ζπξξηθλψζεθε ζεκαληηθά ην 2010 θηάλνληαο ην 6,2 εθαη. dwt γηα φια ηα είδε ησλ πινίσλ. Οη λέεο παξαγγειίεο ηνπ 2010 (1,2 εθαη. dwt) απμήζεθαλ ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε ην 2009 (0,3 εθαη. dwt). Η έιιεηςε λέσλ παξαγγειηψλ νδήγεζε πνιιά Δπξσπατθά λαππεγεία λα θάλνπλ ζρέδηα γηα ζηαδηαθή απφζπξζε απφ ηελ αγνξά επηηαρχλνληαο ηα πξνγξάκκαηα εζεινπζίαο εμφδνπ ηνπ πξνζσπηθνχ θαη κεηψλνληαο ην εξγαηηθφ δπλακηθφ. Σα Γεξκαληθά λαππεγεία, ηα κεγαιχηεξα ηεο Δπξψπεο ην 2008, ππνρψξεζαλ ζηελ 7 ε ζέζε παγθνζκίσο κε παξαγγειίεο 0,4 εθαη. dwt. Οη Δπξσπαίνη λαππεγνί δηακαξηχξνληαη θαηαγγέιινληαο ηελ Κίλα γηα αζέκηην αληαγσληζκφ ιφγσ ηεο ζηήξημεο πνπ έρνπλ ηα λαππεγεία ηεο κε θξαηηθή παξέκβαζε. Δπίζεο δηακαξηχξνληαη κε ηελ ζηήξημε ησλ ηξαπεδψλ ζηα Ννηηνθνξεάηηθα λαππεγεία ρσξίο ηελ νπνία ηα πεξηζζφηεξα ζα είραλ θεξχμεη πηψρεπζε. Αληίζηνηρε ηξαπεδηθή ππνζηήξημε δελ πθίζηαηαη πηα γηα ηα Δπξσπατθά λαππεγεία γηα απηφ θαη δεηείηε επηηαθηηθά Δπξσπατθή ρξεκαηνδφηεζε (πξνσζψληαο σο θίλεηξν ηελ ρξήζε ηερλνινγηψλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ) γηα λα κπνξέζνπλ λα ζηαζνχλ αληαγσληζηηθά απέλαληη ζηα Αζηαηηθά λαππεγεία. 157

158 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ εκαληηθφ πξφβιεκα γηα ηα Δπξσπατθά λαππεγεία απνηέιεζε ε δχλακε ηνπ επξψ. Η Διιεληθή νηθνλνκηθή θξίζε πνπ μέζπαζε ηνλ Ινχλην ηνπ 2010 είρε σο απνηέιεζκα ην επξψ λα θηλεζεί ζε ρακειά επίπεδα κε ηελ ηζνηηκία κε ην δνιάξην λα γίλεηαη $1.20/ 1. Αλ θαη αξρηθά πνιινί πξνέβιεςαλ ηελ ηζνξξφπεζε ησλ δχν λνκηζκάησλ ηειηθά ην επξψ ηζρπξνπνηήζεθε εκπνδίδνληαο νπζηαζηηθά ηα Δπξσπατθά λαππεγεία λα πξνζθέξνπλ αληαγσληζηηθέο ηηκέο. Έηζη πνιιά κεγάια λαππεγεία θήξπμαλ πηψρεπζε ην 2010 θαη αλακέλεηαη θαη άιια λα ηα αθνινπζήζνπλ ην Δμαίξεζε απνηειεί ε δπλακηθή είζνδνο ηεο Ρνπκαλίαο ζηελ λαππεγηθή βηνκεραλία εμαζθαιίδνληαο παξαγγειίεο 2 εθαη. dwt θαη ηεο Κξναηίαο κε ηελ ηδησηηθνπνίεζε ησλ λαππεγείσλ ηεο. Γηάγξακκα 23: Γηάγξακκα: Παξαγγειίεο γηα λεφηεπθηα πινία ζε λαππεγεία ηεο Δπξψπεο, κεηξεκέλεο ζε dwt (2010), Πεγή [40] 5) Ναππεγεία ηνπ ππόινηπνπ θόζκνπ Οη παξαγγειίεο ζηα ππφινηπα λαππεγεία έθηαζαλ ζε ρσξεηηθφηεηα ηα 5,3 εθαη. dwt. Τπήξρε φκσο ζεκαληηθφ αξηζκφο αθπξψζεσλ πξνεγνχκελσλ παξαγγειηψλ. Υψξεο πνπ εηζήιζαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ αγνξά ηεο λαππήγεζεο, φπσο ε Ιλδία θαη ην Βηεηλάκ, αληηκεηψπηζαλ πνιιέο αθπξψζεηο πιεξψλνληαο έηζη ηελ απεηξία ηνπο γηαηί δελ κπφξεζαλ λα ηεξήζνπλ ηα ρξνλνδηαγξάκκαηα πνπ είραλ ζπκθσλήζεη κε ηνπο πινηνθηήηεο. Έηζη κε ηελ παξακηθξή θαζπζηέξεζε νη πινηνθηήηεο επεξεαδφκελνη θαη απφ ηελ χθεζε ηεο αγνξάο θαηέθεπγαλ ζηηο δηθιείδεο αζθαιείαο ησλ ζπκβνιαίσλ 158

159 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πνπ είραλ ππνγξάςεη θαη αθχξσλαλ ηηο παξαγγειίεο. εκαληηθή άλνδν ζηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνπο εκθάληζαλ ηα Βξαδηιηάληθα λαππεγεία αθνχ εθηφο ηνπ φηη πξνηηκήζεθαλ απφ ηνπο εγρψξηνπο πινηνθηήηεο, θαηάθεξαλ λα εμαζθαιίζνπλ πνιχ κεγάιεο παξαγγειίεο δεμακελφπινησλ Aframax. Γηάγξακκα 24: Γηάγξακκα: Παξαγγειίεο γηα λεφηεπθηα πινία ζε λαππεγεία ηνπ ππφινηπνπ θφζκνπ, κεηξεκέλεο ζε dwt (2010), Πεγή [40] 7.3 Η αγνξά ησλ δεμακελνπινίσλ αξγνύ πεηξειαίνπ Γηα ηα δεμακελφπινηα ην 2010 ήηαλ κηα ρξνληά αληηζέζεσλ. Η αγνξά επλνήζεθε απφ ηελ απφζπξζε, γηα ην πξψην εμάκελν ηνπ 2010, ζεκαληηθνχ αξηζκφ πινίσλ VLCC ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαλ ζαλ πισηέο δεμακελέο απνζήθεπζεο αξγνχ πεηξειαίνπ. Δπίζεο ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αγνξά ησλ δεμακελφπινησλ έπαημε ε αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ αξγνχ πεηξειαίνπ απφ ηηο ρψξεο ηεο αλαηνιήο θαη θπξίσο ηελ Κίλα πνπ νη αλάγθεο ηεο γηα αξγφ πεηξέιαην απμήζεθαλ θαηά 12.6% ην Οη ηδηνθηήηεο δεμακελνπινίσλ VLCC, Suezmax θαη Aframax είδαλ ηελ αχμεζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ησλ πινίσλ ηνπο θαηά 10% κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ εκεξεζίσλ εζφδσλ ηνπο. Η παξάδνζε ζεκαληηθνχ αξηζκνχ λεφηεπθησλ πινίσλ θαη ε ζηαδηαθή δηαθνπή ηεο ρξήζεο ησλ δεμακελνπινίσλ σο πισηνχο ρψξνπο απνζήθεπζεο νδήγεζε ζε πηψζε ηεο δήηεζεο πξνο ην ηέινο ηνπ εκαληηθφηεξν πξφβιεκα αληηκεηψπηζαλ νη κεηαθνξείο πξντφλησλ πεηξειαίνπ. Παξφιε ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο παξαγψγσλ πεηξειαίνπ απφ ηελ Κίλα θαη ηελ 159

160 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ κεξηθή αλάθακςε ηεο θαηαλάισζεο βελδίλεο ζηηο ΗΠΑ π κεγάινο αξηζκφο παξάδνζεο λεφηεπθησλ πινίσλ νδήγεζε ζε πνιχ ρακειέο ηηκέο λαχισζεο. Γηάγξακκα 25: Τπάξρσλ ζηφινο θαη κειινληηθέο παξαγγειίεο δεμακεφπινησλ κεηαθνξάο αξγνχ πεηξειαίνπ ζε εθαη. dwt.(2010), Πεγή [40] ε φηη αθνξά ηα ιεηηνπξγηθά θφζηε ησλ πινίσλ παξαηεξήζεθε κηθξή αχμεζε ζηα πάγηα θφζηε (+3%) πνπ νθείιεηαη ζε θαηλνχξγην εμνπιηζκφ γηα λα ζπκκνξθψλνληαη ηα πινία κε ηνλ θαλνληζκφ γηα κείσζε εθπνκπψλ ηνπ ζείνπ (Παξάξηεκα VI, Καλνληζκφο 14, MARPOL) θαη θαηά κέζν φξν αχμεζε 15% ζηελ ηηκή ησλ θαπζίκσλ. Παξφια απηά επηθξαηεί αλεζπρία ζηνλ θιάδν ησλ δεμακελφπινησλ θαζψο ππνινγίδεηαη 12% αχμεζε ηεο δηαηηζέκελεο ρσξεηηθφηεηαο (6,8% ην 2010) κε ζεκαληηθέο παξαδψζεηο πινίσλ κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο (VLCC θαη Aframax). Δπίζεο ν αξηζκφο ησλ αλαγθαζηηθψλ παξνπιίζεσλ ειαηηψλεηαη ζπλερψο θαζψο ν ζηφινο κεηαθνξάο αξγνχ πεηξειαίνπ θαη πξντφλησλ πεηξειαίνπ είλαη ζηελ πιεηνςεθία ηνπ λένο (κέζνο φξνο ειηθίαο 8 ρξφληα). Απφ ηελ άιιε ε παγθφζκηα δήηεζε γηα αξγφ πεηξέιαην ζχκθσλα κε ηνλ Γηεζλή Οξγαληζκφ Δλέξγεηαο (IEA- International Energy Agency) πξνβιέπεηαη λα θηάζεη ηα 88,8 m bbl/day απφ ηα 87,4 160

161 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ m bbl/d ην 2010, αχμεζε πνπ δελ δηθαηνινγεί ηελ αληίζηνηρε ζηελ ρσξεηηθφηεηα ησλ πινίσλ. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ε αγνξά εκθάληζε κηθξφηεξε ειαζηηθφηεηα απφ ηελ αλακελφκελε. Οη ηηκέο γηα αγνξά θαηλνχξγησλ ή κεηαρεηξηζκέλσλ δεμακελφπινησλ παξέκεηλαλ ςειέο δεδνκέλεο ηεο ρακειήο δήηεζεο θαη ησλ ζρεηηθά ρακειψλ εκεξήζησλ λαχισλ. Οη πεξηζζφηεξεο εηαηξείεο ζπλέρηζαλ ηηο επελδχζεηο ηνπο ζε λέα πινία κε ζθνπφ λα εθζπγρξνλίζνπλ ηνλ ζηφιν ηνπο θαη λα κπνξνχλ λα δηαπξαγκαηεπηνχλ κε θαιχηεξνπο φξνπο ηελ κεηαθνξά ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ. Η ηάζε γηα λεφηεπθηα δεμακελφπινηα είρε σο απνηέιεζκα λα κεησζνχλ πνιχ νη αγνξαπσιεζίεο κεηαρεηξηζκέλσλ δεμακελφπινησλ ην 2009 (120 αγνξαπσιεζίεο) ελψ ην 2010 ε αγνξά ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ επέζηξεςε ζηα θπζηνινγηθά ηεο επίπεδα (193 αγνξαπσιεζίεο) Ναύισζε ησλ δεμακελνπινίσλ Η Ναχισζε απνηειεί δηκεξή ζχκβαζε θαηά ηελ νπνία ν έλαο ησλ ζπκβαιινκέλσλ θαινχκελνο εθλαπισηήο, (πνπ κπνξεί λα είλαη ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο ν πινηνθηήηεο ή δηαρεηξηζηήο εθνπιηζηήο ή αληηπξφζσπνο απηψλ π.ρ. λαπηηθφο πξάθηνξαο), αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα δηαζέζεη ζηνλ έηεξν ζπκβαιιφκελν πνπ ιέγεηαη λαπισηήο ή θνξησηήο, ζπγθεθξηκέλν πινίν, νιφθιεξν ή κέξνο απηνχ, (ηεο κεηαθνξηθήο ηνπ ηθαλφηεηαο), γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ζαιάζζηαο κεηαθνξάο, ή θαη αθφκα αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα κεηαθέξεη επί ζπγθεθξηκέλνπ ρξφλνπ, (ρξνληθή πεξίνδν), πξφζσπα (επηβάηεο) ή εκπνξεχκαηα, εηζπξάηηνληαο γηα ηελ ππνρξέσζε απηή ρξεκαηηθή ζπλήζσο ακνηβή πνπ ιέγεηαη λαχινο. Η ζπγθεθξηκέλε απηή ζπκθσλία πνπ εθδειψλεηαη κε ηε ζχκβαζε λαχισζεο πνπ ιέγεηαη θαη λαπινζχκθσλν θαη γηα λα είλαη λφκηκε ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα έρεη φια εθείλα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο δηθαηνπξαμίαο, ηφζν ηνπ ηφπνπ θφξησζεο φζν θαη ηνπ ηφπνπ παξάδνζεο. ηε πξάμε δηαθξίλνληαη πνιιέο κνξθέο λαπιψζεσλ ζεκαληηθφηεξεο ησλ νπνίσλ είλαη: 1. Ναχισζε θαηά ηαμίδη: δειαδή γηα έλα ηαμίδη (κία κεηαθνξά) 2. Ναχισζε ρξφλνπ ή Υξνλνλαχισζε: Πξφθεηηαη ζηε πξαγκαηηθφηεηα γηα κίζζσζε ηνπ πινίνπ καδί κε ην πθηζηάκελν πιήξσκα θαη ηνλ εμνπιηζκφ ηνπ. 161

162 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 3. Ναχισζε ζεηξάο ηαμηδηψλ: Πξφθεηηαη γηα ζπλδπαζκφ ησλ δχν πξνεγνπκέλσλ. 4. Ναχισζε νιηθή: Πξφθεηηαη γηα λαχισζε φιεο ηεο λαπιψζηκεο ρσξεηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ. 5. Ναχισζε κεξηθή: Πξφθεηηαη γηα λαχισζε κέξνπο ηεο νιηθήο λαπιψζηκεο ρσξεηηθφηεηαο. 6. Ναχισζε γπκλνχ πινίνπ: ηε πεξίπησζε απηή ν λαπισηήο ππνθαζηζηά ηνλ εθλαπισηή, επηιέγεη ν ίδηνο ηνλ Πινίαξρν θαη ην πιήξσκα θαη αλαιακβάλεη θαη ηελ αζθάιηζε ηνπ πινίνπ. Αλη απηψλ θαηαβάιεη ζηνλ πινηνθηήηε κίζζσκα φπσο θαη ζηε ρξνλνλαχισζε. 7. Ναχισζε θαη απνθνπή. Πξφθεηηαη γηα λαχισζε κε θαζνξηζκέλν λαχιν αλεμάξηεηα ηεο πνζφηεηαο ηνπ πξνο κεηαθνξά θνξηίνπ. 8. Ναχισζε γξακκήο. Με απηφλ ηνλ ηχπν λαπιψλνληαη ηα πινία γξακκψλ πνπ εθηεινχλ ηαθηηθά ζπγθεθξηκέλε γξακκή θαη κεηαθέξνπλ θνξηία πνιιψλ θνξησηψλ θαη παξαιεπηψλ. 9. Ναχισζε εξγνιαβηθή. Πξφθεηηαη γηα ζχκβαζε κε εξγνιαβηθή κεηαθνξά πξαγκάησλ ή πξνζψπσλ γηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή δηάξθεηα. Σέηνηεο λαπιψζεηο θάλνπλ θπξίσο Σερληθέο εηαηξείεο έξγσλ, θαζψο θαη εηαηξίεο Κξνπαδηεξφπινησλ, θαη 10. Ναχισζε επηβαηηθή. Πξφθεηηαη γηα ηε ζπλεζέζηεξε κεηαθίλεζεο επηβαηψλ φπνπ ην εηζηηήξην είλαη ην αληίηηκν ηνπ λαχινπ. Δθηφο απφ ην λαχιν ν εθλαπισηήο κπνξεί λα επηβάιιεη πξφζζεηεο επηβαξχλζεηο ζηνλ λαπισηή φπσο ζπληειεζηή πξνζαξκνγήο ηεο ηηκήο ησλ θαπζίκσλ, ζπληειεζηή πξνζαξκνγήο ζπλαιιάγκαηνο, αζθάιηζηξα ζε πεξίπησζε πνιέκνπ, εηδηθή πξνζαχμεζε ζε ζπγθεθξηκέλεο δηαδξνκέο ιφγσ θηλδχλνπ πεηξαηείαο, πξφζηηκν ιφγσ θαζπζηεξεκέλσλ νθεηιψλ θ.α. Σν χςνο ησλ λαχισλ ζηε λαπηηιία γξακκψλ γίλεηαη ζπλήζσο γλσζηφ κέζσ δεκνζηεχζεσλ. Μεξηθνί λαπηηθνί πξάθηνξεο ππνινγίδνπλ θαη δεκνζηεχνπλ δείθηεο κε ηζηνξηθά ζηνηρεία γηα λα κπνξέζνπλ λα έρνπλ κηα έλδεημε γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί ε λαπηηιηαθή αγνξά. Κάζε θιάδνο ηεο λαπηηιίαο έρεη ηα δηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά θαη επεξεάδεηαη απφ δηαθνξεηηθνχο παξάγνληεο. Οη ηηκέο γηα λαχισζε θαηά ηαμίδη είλαη δηαθνξεηηθέο απφ ηελ ρξνλνλαχισζε. 162

163 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ε γεληθέο γξακκέο ην επίπεδν ησλ λαχισλ εμαξηάηαη απφ ηα δηαζέζηκα πινία γηα ηελ εθηέιεζε ηεο κεηαθνξά θαη απφ ηελ δήηεζε γηα ηα πξντφληα πνπ κεηαθέξνπλ θαη απφ ηελ χπαξμε ελαιιαθηηθψλ κέζσλ γηα ηελ κεηαθνξά. Σα πεξηζζφηεξα πινία κεηαθέξνπλ επξεία γθάκα αγαζψλ κε απνηέιεζκα αλ έλα πξντφλ παξνπζηάδεη ρακειή δήηεζε ηφηε ηα πινία επηιέγνπλ εχθνια ηελ κεηαθνξά θάπνηνπ άιινπ αγαζνχ. Αληίζεηα ην πεηξέιαην είλαη έλα αγαζφ ην νπνίν κε εμαίξεζε ηα ζπζηήκαηα αγσγψλ, κεηαθέξεηαη κφλν κε δεμακελφπινηα έηζη παξνπζηάδεη απφηνκεο αιιαγέο ζην χςνο ηνπ λαχινπ. Δμαίξεζε απνηεινχλ ηα πινία κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλνπ θνξηίνπ, θαζψο ε ζπγθεθξηκέλε αγνξά είλαη πνιχ εμεηδηθεπκέλε θαη ηα πεξηζζφηεξα πινία είλαη κε ζχκβαζε ρξνλνλαχισζεο κεγάιεο δηάξθεηαο. [4] Ναπινδείθηεο ρύδελ πγξώλ θνξηίσλ Η αγνξά ησλ ζαιάζζησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ δελ είλαη νκνηνγελήο αιιά απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά απφ επηκέξνπο αγνξέο νη νπνίεο νξγαλψλνληαη αλάινγα κε ην είδνο ηνπ εκπνξίνπ, ηνλ ηχπν θαη ην κέγεζνο ηνπ πινίνπ. πλεπψο, ε εμέιημε ηεο αγνξάο λαχισλ δελ είλαη εληαία θαη νκνηνγελήο ζηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ αιιά απνηειεί ηε ζπληζηάκελε ησλ επηκέξνπο αγνξψλ θάζε κηα απφ ηηο νπνίεο δηαγξάθεη αλεμάξηεηε πνξεία. Σν ζηνηρείν ηεο δηαθνξνπνίεζεο ζηελ αγνξά λαχισλ δεκηνχξγεζε ηελ αλάγθε γηα ηε δεκηνπξγία ελφο κεραληζκνχ πνπ ζα αλαιάβεη ηε ζπλερή παξαθνινχζεζε ηεο εμέιημεο ηεο θάζε επηκέξνπο αγνξάο. Σν ξφιν ηνπ κεραληζκνχ απηνχ ιακβάλνπλ νη λαπινδείθηεο (freight indexes ή indices). Χο λαπινδείθηεο ζα κπνξνχζαλ λα νξηζηνχλ ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά εξγαιεία κε ηα νπνία παξαθνινπζνχληαη νη ζπλζήθεο θαη νη ηάζεηο ηεο λαπιαγνξάο. Η θαηεγνξηνπνίεζε ησλ λαπινδεηθηψλ ζηεξίδεηαη ζε γεληθέο γξακκέο ζηα θξηηήξηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην δηαρσξηζκφ ησλ λαπηηιηαθψλ αγνξψλ. πγθεθξηκέλα, ηα ζεκαληηθφηεξα θξηηήξηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηε δεκηνπξγία ελφο λαπινδείθηε βαζίδνληαη ηφζν ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πινίνπ θαη ηνπ θνξηίνπ φζν θαη ζηνλ ηχπν ηεο λαχισζεο θαη ην γεσγξαθηθφ πεδίν δξαζηεξηνπνίεζεο. Σα θξηηήξηα απηά θαζψο θαη ηα είδε ησλ λαπινδεηθηψλ πνπ εμάγνληαη παξνπζηάδνληαη ζηνλ επφκελν πίλαθα. 163

164 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Worldscale Index Η θιίκαθα Worldscale βαζίδεηαη ζε έλα ζχλνιν πξνθαζνξηζκέλσλ πηλάθσλ αλαθνξάο πνπ παξαζέηνπλ ηα εθηηκψκελα επίπεδα λαχινπ ελφο θαζνξηζκέλνπ δεμακελφπινηνπ (standard vessel) κε ζπγθεθξηκέλα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά γηα θάζε κηα απφ πεξίπνπ ζαιάζζηεο δηαδξνκέο. Ο δείθηεο ρξεζηκνπνηήζεθε αξρηθά θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ απφ ηηο Η.Π.Α. θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην θαη πεξηέγξαθε ην θφζηνο κεηαθνξάο πεηξειαίνπ ζε κηα βαζηθή δηαδξνκή κε έλα δεμακελφπινην ρσξεηηθφηεηαο dwt. Ο δείθηεο έιαβε ηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή ην 1989 κε ηελ νλνκαζία «New Worldscale Tanker Nominal Freight Scale». Η ιέμε «nominal» θαλεξψλεη ηε κε δεζκεπηηθή ρξεζηκνπνίεζε ηνπ δείθηε, θαζψο θαλέλα εκπιεθφκελν κέξνο δελ ππνρξενχηαη λα ρξεζηκνπνηήζεη ηελ θιίκαθα, αιιά κπνξεί ειεχζεξα λα δηαπξαγκαηεχεηαη κε δηαθνξεηηθνχο φξνπο θαη λαχινπο. Γειαδή, ε θιίκαθα Worldscale απνηειεί κηα απιή έλδεημε ηνπ επηπέδνπ ησλ λαχισλ ζηε ζπγθεθξηκέλε αγνξά γηα κηα ζεηξά δηαδξνκψλ ρσξίο θαζεκεξηλή δηαθχκαλζε. Σν βηβιίν πηλάθσλ εθδίδεηαη κηα θνξά ην ρξφλν θαη δηαηίζεηαη απφ ηνλ Worldscale Association πνπ εδξεχεη ηαπηφρξνλα ζην Λνλδίλν (θαιχπηεη ην Αλαηνιηθφ εκηζθαίξην) θαη ηε Νέα Τφξθε (θαιχπηεη ην Γπηηθφ εκηζθαίξην). Χο πξνο ηε ιεηηνπξγία ηεο θιίκαθαο Worldscale, ζεκαληηθφ φξν απνηειεί ν WS Flat ή Flat Rate ή Worldscale 100. Ο φξνο απηφο αληηπξνζσπεχεη ην χςνο ηνπ λαχινπ πνπ ζα πξέπεη λα εηζπξάηηεη εκεξεζίσο ην standard vessel γηα κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδξνκή κε δεδνκέλα θφζηε (ηέιε ιηκέλσλ, θαχζηκα, ιεηηνπξγηθά έμνδα θηι.) πξνθεηκέλνπ ην ζπλνιηθφ έζνδν λα είλαη ίζν κε ην ζπλνιηθφ θφζηνο (break even point). Γηα παξάδεηγκα, κηα λαχισζε γηα ηφλνπο θνξηίνπ απφ ηνλ Πεξζηθφ Κφιπν ζηε Γπηηθή Δπξψπε πνπ έθιεηζε κε WS 75 ζπλεπάγεηαη φηη ν πινηνθηήηεο ζα πιεξσζεί κε ην 75% ηνπ λαχινπ αλά ηφλν θνξηίνπ πνπ πεξηγξάθεηαη ζηνλ πίλαθα Worldscale γηα ηε ζπγθεθξηκέλε δηαδξνκή. Γειαδή, αλ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε δηαδξνκή ν δεκνζηεπκέλνο λαχινο flat rate ή WS 100 είλαη $10 αλά ηφλν, ηφηε ν πινηνθηήηεο ζα ιάβεη $7,5 αλά ηφλν. Χζηφζν, ζα ήηαλ ιάζνο λα ππνζέζεη θαλείο φηη έλαο άιινο πινηνθηήηεο κε πινίν ίδησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ίδηα πνζφηεηα θνξηίνπ πνπ έθιεηζε λαχιν WS 80 γηα θάπνηα άιιε δηαδξνκή ζα ιάβεη ηειηθά πςειφηεξν λαχιν, αθνχ ηα θφζηε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηαδξνκήο κπνξεί λα είλαη ζεκαληηθά πςειφηεξα.γεληθά ν δείθηεο Worldscale δηεπθνιχλεη ηνπο πινηνθηήηεο θαη ηνπο λαπισηέο λα ππνινγίζνπλ ην θέξδνο πνπ ζα έρνπλ κε ηελ 164

165 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ λαχισζε ψζηε λα επηιέμνπλ αλ ζα πξνρσξήζνπλ ή ζα επαλαδηαπξαγκαηεπζνχλ ηελ ηηκή πνπ ηνπο πξνηάζεθε.[4] Πίλαθαο 28: Πίλαθαο ππφδεηγκα γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ λαχινπ γηα κηα δηαδξνκή(2007), Πεγή [14] Worldscale standard vessel (2007) πλνιηθή ρσξεηηθφηεηα Μέζε ηαρχηεηα εθκεηάιιεπζεο Καηαλάισζε θαπζίκσλ πιήξεο πξφσζε κέζε εθκεηάιιεπζε ζην ιηκάλη Βαζκφο δηχιηζεο πεηξειαίνπ 380 Υξφλνο παξακνλήο ζην ιηκάλη ηφλνη 14.5 θφκβνη πκθσλεκέλε ηηκή λαχισζεο $12000 Κφζηνο θαπζίκσλ Ληκεληθφ θφζηνο Υξνληθή δηάξθεηα δηάπινπο θαλαιηνχ 55 ηφλνη αλά εκέξα 100 ηφλνη γηα έλα ηαμίδη κεη επηζηξνθήο 5 ηφλνη ζε θάζε ιηκάλη 4 κέξεο γηα παξακνλή ζε ιηκάλη θφξησζεο θαη ιηκάλη εθθφξησζεο $ αλά ηφλν Τπνινγίδεηαη απφ πιεξνθνξίεο ησλ θαηά ηφπνπο ιηκεληθψλ αξρψλ 30 ψξεο γηα κηα δηέιεπζε απφ ην θαλάιη ηνπ νπέδ θαη 24 γηα ην θαλάιη ηνπ Παλακά Ο δείθηεο Worldscale ππφθεηηαη ζε ζπλερή ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηα δηάθνξα θφζηε ησλ ιηκέλσλ, ηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ, ηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ θαη θάζε άιιν θφζηνο πνπ απαηηείηαη πξνθεηκέλνπ λα απνδίδεη ηα flat rates κε αληηθεηκεληθφηεηα. χκθσλα κε ηελ ηειεπηαία έθδνζε ηνπ Worldscale, ηα ζρεηηθά θφζηε παξνπζηάδνληαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. 165

166 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 29: Ύςνο εκεξήζηνπ λαχινπ γηα δεμακελφπινηα αλά δηαδξνκή ( ), Πεγή [42] Πίλαθαο 30: Ύςνο ρξνλνλαχισζεο γηα δεμακελφπινηα ( ), Πεγή [42] 166

167 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 167

168 Baltic International Tanker Routes (BITR) Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Ο δείθηεο Baltic International Tanker Routes BITR απνηειεί ην θχξην εξγαιείν παξαθνινχζεζεο ηεο αγνξάο δεμακελνπινίσλ (tanker market) απφ ην Baltic Exchange. Καηά ηελ αξρηθή ηνπ δεκνζίεπζε ζηηο 20 Απξηιίνπ 1998 πεξηειάκβαλε 7 δηαδξνκέο 39 γηα πινία ρσξεηηθφηεηαο απφ dwt έσο dwt. Σελ 1ε Οθησβξίνπ 2001 ν δείθηεο δηαηξέζεθε ζε δχν κέξε αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ θνξηίνπ: ηνλ "Baltic Dirty Tanker Index - BDTI γηα θνξηίν αθαηέξγαζηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνλ Baltic Clean Tanker Index - BCTI γηα θνξηία πξντφλησλ πεηξειαίνπ θαη χζηεξα απφ πνιιέο αλαπξνζαξκνγέο ζ φηη αθνξά ηα κεγέζε ησλ πινίσλ θαη ηηο δηαδξνκέο ε ηειηθή ηνπ ζχλζεζε ηνπ πεξηειάκβαλε 15 δηαδξνκέο γηα πινία ρσξεηηθφηεηαο απφ dwt έσο dwt γηα ηνλ BDTI θαη 8 δηαδξνκέο γηα πινία ρσξεηηθφηεηαο απφ dwt έσο dwt γηα ηνλ BCTI. Όιεο νη δηαδξνκέο αθνξνχλ λαπιψζεηο ηαμηδηνχ θαη κεηξνχληαη θαζεκεξηλά βάζεη ηνπ δείθηε Worldscale. Η ζχλζεζε ησλ δχν δεηθηψλ ηελ 28ε Ινπλίνπ 2005 παξνπζηάδεηαη ζηνλ επφκελν πίλαθα. Δπίζεο, ε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ δχν δεηθηψλ απφ ηνλ Απξίιην ηνπ 2004 έσο ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2009 παξνπζηάδεηαη ζηα παξαθάησ δηαγξάκκαηα. Γηάγξακκα 26: Δμέιημε δείθηε BCTI ( ), Πεγή [43] 168

169 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 27: Δμέιημε δείθηε BDTI ( ), Πεγή [43] Άιινη λαπινδείθηεο Υύδελ Τγξώλ Φνξηίσλ Α) Aframax Index: Ο δείθηεο Aframax αθνξά πινία ηχπνπ Aframax ( dwt) θαη δεκνζηεχεηαη ζε εβδνκαδηαία βάζε. Τπνινγίδεηαη ιακβάλνληαο ππ φςηλ φιεο ηηο ζπκθσλίεο κεηαθνξάο πεηξειαηνεηδψλ παγθνζκίσο γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν ηχπν πινίσλ. ην δείθηε απηφ ππνινγίδεηαη θαη ην ηζνδχλακν ρξνλνλαχισζεο (Time Charter Equivalent) γηα έλα ζπγθεθξηκέλν ηαμίδη ψζηε λα ππάξρεη έλα ζηαζεξφ ζεκείν ζχγθξηζεο θάζε εβδνκάδα. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ηζνδχλακνπ ρξνλνλαχισζεο ηα ιηκεληθά έμνδα αλαζεσξνχληαη ζε εηήζηα βάζε ή φηαλ αλαζεσξνχληαη νη πίλαθεο ππνινγηζκνχ ηνπ Worldscale. Δπίζεο, νη ηηκέο ησλ θαπζίκσλ αλαζεσξνχληαη ζε εβδνκαδηαία βάζε. Οη ηηκέο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δείθηε θαζψο θαη ηα ηζνδχλακα ρξνλνλαχισζεο παξνπζηάδνληαη ζηνλ επφκελν πίλαθα. 169

170 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 28: Δμέιημε δείθηε Aframax (2011), Πεγή [15] Β) International Tanker Freight Index Limited (ITFL) Γεκηνπξγήζεθε απφ κηα νκάδα κεγάισλ λαπινκεζηηψλ θαη ζπκπεξηιακβάλεη 6 δηαδξνκέο γηα πινία δηαθφξσλ κεγεζψλ πνπ κεηαθέξνπλ αξγφ πεηξέιαην. Γ) Average Freight Rate Assessment (AFRA) Ο δείθηεο AFRA δεκνζηεχεηαη απφ ηνλ νξγαληζκφ London Tanker Brokers Panel θαη απνηειεί κηα έλδεημε ηνπ κέζνπ φξνπ ηνπ θφζηνπο αλά ηφλν κεηαθεξφκελνπ θνξηίνπ γηα δηάζηεκα ελφο κελφο ή ελφο ηαμηδηνχ θαη γηα δηάθνξεο ελδεηθηηθέο θαηεγνξίεο δεμακελφπινησλ. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ θαηαγξάθεηαη ην ζχλνιν ησλ δεκνζηεπκέλσλ λαπιψζεσλ θάζε κήλα θαη εμάγεηαη ν ζηαζκηθφο κέζνο λαχινο (weighted average freight rate). Ο δείθηεο AFRA ππνινγίδεηαη γηα ηηο αθφινπζεο έμη θαηεγφξηεο πινίσλ: Α) Γεληθήο Υξήζεο (General Purpose) $/day dwt Β) Μεζαίν Μέγεζνο (Medium Range) $/day dwt Γ) Μεγάιν Μέγεζνο 1 (Large Range 1) $/day dwt Γ) Μεγάιν Μέγεζνο 2 (Large Range 2) $/day dwt Δ) Πνιχ Μεγάιν Μέγεζνο (VLCC) $/day dwt Σ) Πάξα Πνιχ Μεγάιν Μέγεζνο (ULCC) $/day dwt 170

171 ε θάζε θαηεγνξία ππάξρνπλ ηέζζεξηο ππνδηαηξέζεηο43: Α) πινία πνπ αλήθνπλ ζηηο πεηξειατθέο εηαηξείεο Β) πινία κε καθξά ρξνλνλαχισζε (> 18 κήλεο) Γ) πινία κε βξαρπρξφληα ρξνλνλαχισζε (< 18 κήλεο) Γ) πινία ζηε αγνξά spot Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Οη κεληαίνη κέζνη λαχινη AFRA δεκνζηεχνληαη ηελ 1ε κέξα θάζε κήλα, αιιά ππνινγίδνληαη γηα ην δηάζηεκα απφ ηελ 16ε ελφο κελφο σο ηελ 15ε ηνπ επφκελνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ απηψλ ησλ δχν εκεξνκεληψλ. Δπεηδή ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο βαζίδεηαη ζε αιεζηλέο ζπλαιιαγέο, ζεσξείηαη αληηθεηκεληθή έλδεημε ησλ ηάζεσλ ηεο λαπιαγνξάο θαη επνκέλσο πξνζθέξεη πνιχηηκε βνήζεηα ζηηο εθηηκήζεηο ησλ πεηξειατθψλ εηαηξεηψλ, ησλ πινηνθηεηψλ, ησλ θπβεξλεηηθψλ θαη θνξνειεγθηηθψλ αξρψλ. Με ηε ζπκθσλία ελφο λαχινπ AFRA, θάζε εκπιεθφκελν κέξνο γλσξίδεη φηη ν λαχινο θιείζηεθε ζε θπζηνινγηθά γηα ηελ ηξέρνπζα αγνξά επίπεδα θαη επνκέλσο δε ζεσξεί φηη αδηθήζεθε απφ ηε ζπλαιιαγή. Οη δείθηεο AFRA βξίζθνπλ ηδηαίηεξε εθαξκνγή ζηελ πεξίπησζε ησλ πεηξειατθψλ εηαηξεηψλ θαη ησλ ζπγαηξηθψλ ηνπο, θαζψο κηα λαχισζε γηα κεηαθνξά πεηξειαίνπ κε λαχινπο AFRA δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα θαη δηεπθνιχλεη ηνλ έιεγρν ησλ ζπλαιιαγψλ κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ απηψλ. Γ) Baltic Exchange LPG (BLPG) Ο δείθηεο Baltic Exchange LPG (BLPG) δεκηνπξγήζεθε ζηηο 9 Ννεκβξίνπ 2002 θαη δεκνζηεχηεθε αξρηθά ζηηο 3 Μαξηίνπ 2003 ππφ ηελ νλνκαζία Baltic Liquified Gaz Route. Όπσο ππνδειψλεη θαη ε νλνκαζία ηνπ, ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο αθνξά ζηελ παξαθνινχζεζε ησλ ηηκψλ ησλ λαχισλ ζε δνιάξηα αλά εκέξα γηα πινία κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε δηχιηζε πεηξειατθψλ πξντφλησλ. 171

172 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 31: Κφζηνο κεληαίαο λαχισζεο γηα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο πγξνπνηεκέλσλ αεξίσλ, Πεγή [41] Γηάγξακκα 29: Δμέιημε δείθηε ΒLPG ( ), Πεγή [41] 172

173 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Οη ηηκέο λαύισζεο ησλ δεμακελόπινησλ Η χθεζε πνπ έθαλε ηελ εκθάληζε ηεο ην 2008 επεξέαζε ζεκαληηθά παγθφζκηα νηθνλνκία. Οη παγθφζκηνη ξπζκνί αλάπηπμεο κε εμαίξεζε θάπνηεο νηθνλνκίεο ηεο Αζίαο (Κίλα, Ιλδία) θπκάλζεθαλ ζε πνιχ ρακειά επίπεδα. Σν αγαζφ πνπ έρεη ζπλδεζεί άκεζα κε ηελ αλάπηπμε είλαη ην θαχζηκν θαη θαη επέθηαζε ην πεηξέιαην θαη ηα πξντφληα ηνπ. Η κείσζε ηεο παξαγσγήο θαη ηεο δηχιηζεο ηνπ πεηξειαίνπ είρε άκεζν αληίθηππν ζην χςνο ησλ λαχισλ ησλ δεμακελνπινίσλ. Η αλεζπρία ησλ πινηνθηεηψλ έγηλε κεγαιχηεξε ιφγν ηεο πξφζζεηεο ρσξεηηθφηεηαο πνπ αλακέλεηαη λα πξνζηεζεί ηα επφκελα ρξφληα πξνθαιψληαο έηζη κηα ππεξπξνζθνξά πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ θαηαθφξπθε πηψζε ησλ λαχισλ. Σν 2009 ηα λαχια αλ θαη παξνπζίαζαλ ζεκαληηθέο δηαθπκάλζεηο, δηαηεξήζεθαλ ζηα ίδηα επίπεδα. Αξθεηνί ηνκείο ηεο ζαιάζζηαο κεηαθνξάο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ εκθάληζαλ ζεκάδηα αλάθακςεο αιιά θάηη ηέηνην δελ επηβεβαηψζεθε ην 2010 πνπ ραξαθηεξίζηεθε απφ κεγάιε πηψζε ησλ λαχισλ. Αξρηθά εκθαλίζηεθε άλνδνο ηεο ηάμεο ηνπ 50% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ 2009 αιιά ηειηθά αθνινχζεζε ζεκαληηθή πηψζε. 1) Αγνξά VLCC Μέγηζηε Μέζε ηηκή Διάρηζηε $49500 $32000 $14500 Η αγνξά ησλ VLCC αληηπξνζσπεχεη ην 75% ηελ ζαιάζζηα δηαθίλεζεο αξγνχ πεηξειαίνπ απφ ηνλ Πεξζηθφ Κφιπν ζηελ Μέζε Αλαηνιή. Απνηεινχλ ηελ ξαρνθνθαιηά ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ θαζψο ηξνθνδνηνχλ ηηο βηνκεραλίεο κε θαχζηκν γηα ηελ παξαγσγή πξντφλησλ ηα νπνία κε ηελ ζεηξά ηνπο ζα εμαρζνχλ. Η Κίλα πνπ είλαη, πνπ είλαη ν κεγαιχηεξνο εηζαγσγέαο αξγνχ πεηξειαίνπ ζηνλ θφζκν, ηξνθνδνηείηαη θπξίσο απφ ηα θνηηάζκαηα ηνπ Πεξζηθνχ Κφιπνπ. Αχμεζε ζηηο εηζαγσγέο εκθαλίδνπλ θαη ε Ιαπσλία θαη ε Κνξέα. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ε πιεηνςεθία ησλ πινίσλ VLCC πνπ εθηεινχλ απηή ηελ δηαδξνκή, έρνπλ πεξηέιζεη ζε Κηλέδηθα ρέξηα δείρλνληαο ηελ ηάζε ηεο Κίλαο λα κνλνπσιήζεη ηελ ζπγθεθξηκέλε δηαδξνκή. 173

174 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Σνλ Μάξηην ηνπ 2010 ν παγθφζκηνο ζηφινο ησλ VLCC αξηζκνχζε 543 πινία ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο 163 m dwt ελψ άιια 18 εθαη. dwt αλακέλεηαη λα πξνζηεζνχλ ηα επφκελα ρξφληα. Απφ ηνλ ππάξρσλ ζηφιν πινία ρσξεηηθφηεηαο 22.6 εθαη. dwt είλαη κνλνχ ηνηρψκαηνο θαη αλακέλεηαη λα απνζπξζνχλ ή λα κεηαηξαπνχλ. Σα έζνδα ησλ VLCC κεηψζεθαλ θαηά 60% ην 2009 ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ Οη ηηκέο ησλ λαχισλ έθηαζαλ ζην ρακειφηεξν επίπεδν ηνπο ηνλ Μάην ηνπ ηε ζπλέρεηα θαη ιφγν ηνπ παξνπιηζκνχ αξθεηψλ πινίσλ, νη ηηκέο ησλ λαχισλ απμήζεθαλ μεπεξλψληαο ηειηθά ηελ ηηκή πνπ είραλ ζηηο αξρέο ηνπ Σν 2010 παξνπζίαζαλ ζεκαληηθή αλάθακςε κε απνηέιεζκα λα εκθαλίζνπλ άλνδν 80% ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε ηηκή ηνπο ηελ πξνεγνχκελε ρξνληά. Παξφια απηά ηα λαχια είλαη κεησκέλα θαηά 25% ζε ζρέζε κε ην Η άλνδνο πξνθιήζεθε θπξίσο εμαηηίαο ηεο αχμεζεο ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ παξαθηλνχκελε απφ ηελ κεγάιε δήηεζε ηεο Κίλαο, θαη ηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο πνπ παξαηεξήζεθαλ παγθνζκίσο. Η απμαλφκελε δήηεζε ψζεζε πνιινχο πινηνθηήηεο πνπ είραλ παξνπιίζεη ηα πινία ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο ηα θπξίσο σο πισηέο δεμακελέο απνζήθεπζεο, λα ηα επαλαθέξνπλ ζηελ αγνξά κε απνηέιεζκα λα ηελ αχμεζε ηεο δηαζέζηκεο ρσξεηηθφηεηαο θαη ηελ άκεζε πηψζε ησλ λαχισλ. Η κέζε ηηκή ησλ λαχισλ ην 2009 ήηαλ πεξίπνπ $38500 αλά εκέξα αξθεηά ρακειφηεξε απφ ηα $74600 ηνπ Αληίζηνηρα ε ηηκή ελφο κεηαρεηξηζκέλνπ VLCC 5 εηψλ κεηψζεθε ζηα $79 εθαη. ην 2010 φηαλ ε αληίζηνηρε ηηκή ηνπ γηα ην 2009 ήηαλ $84.2 εθαη. θαη ην 2008 $145 εθαη. Η κειινληηθή πξφβιεςε γηα ηελ αγνξά VLCC είλαη δπζνίσλε γηαηί παξφιε ηεο αχμεζε ζηε δήηεζε πνπ πξνβιέπεηαη θπξίσο απφ ηηο Αζηαηηθέο ρψξεο (Ιλδία, Κίλα) ν αξηζκφο ησλ λέσλ παξαδφζεσλ (77 ην 2011) είλαη κεγάινο κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη ζεκαληηθφ πιεφλαζκα ρσξεηηθφηεηαο. Δπίζεο ε απφζπξζε ησλ πινίσλ κνλνχ ηνηρψκαηνο πνπ έρνπλ απνκείλεη δελ αλακέλεηαη λα βνεζήζεη ηελ αγνξά γηαηί ν αξηζκφο ηνπο δελ μεπεξλάεη ηα

175 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 30: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο VLCC δεμακελφπινησλ γηα 3 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα, Πεγή [40] 2) Αγνξά Suezmax ηελ αγνξά ησλ Suezmax ε ηηκή ησλ λαχισλ γηα ην 2009 θαη ηηο αξρέο ηνπ 2010 θπκάλζεθε ζηηο $30000 ηελ εκέξα. Λφγσ ησλ ζεκαληηθψλ πξνγξακκαηηζκέλσλ απνζχξζεσλ ε δηαηηζέκελε ρσξεηηθφηεηα γηα ην 2010 απμήζεθε κφλν θαηά 5,4%. Σν ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα πνπ αληηκεηψπηζαλ νη ηδηνθηήηεο δεμακελνπινίσλ Suezmax ήηαλ φηη ιφγσ ηεο κηθξήο δήηεζεο γηα κεηαθνξά κεγάισλ πνζνηήησλ πνιιά VLCC πινία ήηαλ πηα δηαζέζηκα γηα κεηαθνξέο πνπ δελ αμηνπνηνχζαλ ηελ πιήξε ρσξεηηθφηεηα ηνπο. Έηζη πνιιά VLCC εθηεινχζαλ δξνκνιφγηα απφ ηελ Γπηηθή Αθξηθή γηα ηελ Δπξψπε, ηελ Αζία θαη ηελ Β. Ακεξηθή, δηαδξνκέο πνπ κέρξη πξφηηλνο εθηεινχληαλ κφλν απφ δεμακελφπινηα Suezmax θαη Aframax. Δθηφο απηνχ, νη λέεο επελδχζεηο πνπ νινθιεξψζεθαλ ζηελ δηψξπγα ηνπ νπέδ αχμεζαλ ην δηαηηζέκελν βάζνο ζηα 20 κέηξα θαη επηηξέπνπλ ηελ δηέιεπζε πινίσλ κέρξη θαη dwt πνπ παιαηφηεξα θαηεγνξηνπνηνχληαλ σο κηθξά VLCC. Σα πνία Suezmax παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζην εκπφξην κεηαμχ Γπηηθήο Αθξηθήο Βνξεηνδπηηθήο Δπξψπεο θαη Καξατβηθήο/Αλαηνιηθήο αθηήο ησλ ΗΠΑ Μεζφγεηνο. 175

176 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πγθξίλνληαο ηηο ηα λαχια ζε φιεο ηηο θαηεγνξίεο ησλ δεμακελφπινησλ, ηα Suezmax εκθάληζαλ ηελ κεγαιχηεξε πηψζε. Σα λαχια ησλ Suezmax ην 2009 κεηψζεθαλ θαηά 33% ζε ζρέζε κε ην Οη δηαδξνκέο ηεο Μεζνγείνπ ήηαλ απηέο πνπ εκθάληζαλ ηελ κηθξφηεξε πηψζε ελψ αληίζεηα ηα λαχια ζηηο δηαδξνκέο ηεο Γπηηθήο Αθξηθήο έθηαζαλ ζην ρακειφηεξν πνζνζηφ ηνπο ηα ηειεπηαία 10 ρξφληα κε δείθηε WS46 ην 2009, κεησκέλν θαηά 80% ζε ζρέζε κε ην Σα λαχια πνπ έιαβαλ νη πινηνθηήηεο γηα ηελ ρξήζε ησλ Suezmax, κεηψζεθαλ απφ $46917 ην 2008 ζε $27825 ην ε θάπνηεο δηαδξνκέο ε πηψζε ήηαλ αθφκα κεγαιχηεξε. ηε δηαδξνκή Γπηηθή Αθξηθή Αλαηνιηθή αθηή ΗΠΑ ην 2009 ηα εκεξήζηα λαχια ήηαλ $6800 (WS46). Αηηία ηεο κεγάιεο πηψζεο απνηέιεζε ην ξεθφξ ζην χςνο απνζεκάησλ πεηξειαίνπ ζηηο ΗΠΑ ην νπνίν επεξέαζε ηελ δήηεζε θαη κε ηελ ζεηξά ηνπ νδήγεζε ηελ ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ ζηα $60 ην βαξέιη. Όζνλ αθνξά ηελ κειινληηθή δηαθίλεζε, ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηακφξθσζε ηεο δήηεζε αλακέλεηαη λα παίμνπλ νη: Η αλακελφκελε αχμεζε ησλ εμαγσγψλ αξγνχ πεηξειαίνπ απφ ηελ Βξαδηιία Η έλαξμε ιεηηνπξγίαο θαηλνχξγησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ ζηελ Νηγεξία θαη ηελ Αγθφια Η αχμεζε ησλ δξνκνινγίσλ κεγάισλ απνζηάζεσλ (Μεζφγεηνο Άπσ Αλαηνιή, Καξατβηθή Κίλα, Βξαδηιία Γπηηθή Αθηή ΗΠΑ) Η αγνξά ελφο λεφηεπθηνπ Suezmax δεμακελφπινηνπ παξνπζίαζε έληνλε δηαθχκαλζε ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απφ $95m ην 2008 ην θφζηνο έπεζε θαηαθφξπθα ($63 εθαη.) ην 2009 γηα λα εκθαληζηεί κηθξή άλνδνο ην 2010 ($70 εθαη.).αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ελψ κφιηο 39 λεφηεπθηα πινία πξνζηέζεθαλ ην 2010, παξαγγέιζεθαλ άιια 60. Λακβάλνληαο ππφςε ηνπο παξνπιηζκνχο, ηηο θαζπζηεξήζεηο θαη ηηο κεηαηξνπέο αλακέλεηαη λα πξνζηεζνχλ 45 κε 50 πινία ην 2011 ζηνλ δηαζέζηκν ζηφιν, πνζφ πνπ αληηζηνηρεί ζε αχμεζε 12%. 176

177 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 31: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο Suezmax δεμακελφπινησλ γηα 2 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα, Πεγή [40] 3)Αγνξά Aframax Σα Aframax δξαζηεξηνπνηνχληαη θπξίσο ζηελ Γπηηθή Δπξψπε, ηελ Καξατβηθή, ηελ Αλαηνιηθή αθηή ησλ ΗΠΑ, ηελ Μεζφγεην θαη ηελ Αλαηνιηθή Αζία. Η αγνξά ησλ Aframax παξνπζίαζε έληνλεο δηαθπκάλζεηο. εκαληηθφηεξε άλνδν εκθάληζαλ ηα λαχια γηα κεηαθνξέο δπηηθά ηεο δηψξπγαο ηνπ νπέδ κε ηνλ εκεξήζην λαχιν λα θηάλεη ηηο $16000 παξνπζηάδνληαο άλνδν 42% ζε ζρέζε κε ην Η κεηαθίλεζε πεξηζζφηεξσλ πινίσλ ζε απηά ηα δξνκνιφγηα νδήγεζε ζηελ πηψζε ησλ λαχισλ κε απνηέιεζκα ην 2011 λα θηάλνπλ ηα $12000 ηελ κέξα. Αλαηνιηθά ηνπ νπέδ ηα λαχια θπκάλζεθαλ ζηηο $8500 ηελ κέξα ιφγσ ηνπ φηη απηά ηα δξνκνιφγηα εμππεξεηνχληαη απφ κεγαιχηεξα πινία. Η απεξγία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ην θιείζηκν ηνπ ιηκαληνχ Fos/Lavera γηα έλα κήλα νδήγεζε ζε ζηηγκηαία άλνδν ησλ λαχισλ θαζψο 20 δεμακελφπινηα Aframax είραλ κπινθαξηζηεί θαη έκεηλαλ εθηφο αγνξάο. Η αγνξά ησλ Aframax ζηέιλεη δπζνίσλα ζεκάδηα γηα ην κέιινλ θαζψο: Πνιχ ιίγα ζπκβφιαηα ρξνλνλαπιψζεσλ μεπέξαζαλ ηνπο 12 κήλεο 177

178 «Λεηηνπξγηθά, νηθνλνκηθά θαη ηερληθά Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Τπάξρνπλ 892 δεμακελφπινηα Aframax κε κέζν φξν ειηθίαο ηα 8 ρξφληα (ην 37% θαηαζθεπάζηεθε ηα ηειεπηαία 5 ρξφληα) Σν 2010 απμήζεθε ν ζηφινο θαηά 6.2% (70 λεφηεπθηα πινία, 4 αθπξψζεηο, 18 νδεγήζεθαλ ζε δηάιπζε) 153 έρνπλ ήδε παξαγγειζεί απφ δηάθνξα λαππεγεία κε 79 απφ απηά λα αλακέλεηαη λα εηζέιζνπλ ζηελ αγνξά ην 2011 Πξνβιέπεηαη ζεκαληηθή κείσζε ηεο εκεξήζηαο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζηελ Βφξεηα Θάιαζζα. Διάγραμμα 32: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο Aframax δεμακελφπινησλ γηα 2 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα, Πεγή [40] 7.4 Η αγνξά ησλ πινίσλ κεηαθνξάο πξντόλησλ πεηξειαίνπ 1)Long Range tankers Η αγνξά ησλ Long Range tankers ( dwt) αθνινχζεζε πησηηθή πνξεία θαζψο ηα λαχια απφ $11000 ην 2009 έθηαζαλ ηα $6500 ην 2010 γηα κηα δηαδξνκή κεηαμχ Πεξζηθνχ Κφιπνπ θαη Δπξψπεο. Σα LR1 πιήρζεθαλ απφ ηνλ αληαγσληζκφ κε ηα LR2( dwt) γηα ηα ηαμίδηα κεγάισλ απνζηάζεσλ θαη απφ ηα 178

179 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ MR(Medium Range dwt) γηα ηα ηαμίδηα κηθξψλ απνζηάζεσλ. Οη ρξνλνλαπιψζεηο γηα δηάζηεκα 1-3 ρξφληα παξνπζίαζαλ κείσζε 10% ζε ζρέζε κε ην 2009 θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ είζνδν ζηελ αγνξά 37 λεφηεπθησλ πινίσλ γηα ην 2011, αλακέλεηαη λα ζπλερηζηεί ε πησηηθή πνξεία ζηηο ηηκέο ησλ λαχισλ. Γηάγξακκα 33: Τθηζηάκελνο ζηφινο θαη κειινληηθέο παξαγγειίεο δεμακελφπινησλ κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ (2010), Πεγή [40] 2) Medium Range tankers ηελ δψλε ηνπ Αηιαληηθνχ πνπ απνηειεί ηελ θχξηα αγνξά γηα απηνχ ηνπ είδνπο ηα πινία (κεηαθνξά βελδίλεο απφ Δπξψπε- Ακεξηθή) ιεηηνχξγεζε ειάρηζηα κε εμαίξεζε θάπνηεο επνρηθέο δηαθπκάλζεηο. Ο κέζνο λαπινδείθηεο θπκάλζεθε κεηαμχ WS120 θαη WS160 πνπ ζεκαίλεη ιηγφηεξν απφ $10000 ηελ κέξα. Οη ηδηνθηήηεο Medium Range product carriers επσθειήζεθαλ απφ ηελ θαλνληθφηεηα ηεο ξνήο Νφηηα Ακεξηθή Δπξψπε αιιά αληηκεηψπηζαλ ζεκαληηθφ αληαγσληζκφ απφ κηθξφηεξα πινία ζηηο δηαδξνκέο κεηαμχ Δπξψπεο θαη Γπηηθήο Αθξηθήο. Ο ρξφλνο αλακνλήο ζε ιηκάληα ηεο Γπηηθήο Αθξηθήο νδήγεζε ζε πνιχ πςειέο επηζηαιίεο, κεγαιχηεξεο θαη απφ ηα εκεξήζηα έζνδα. Οη ηηκέο γηα ηα δξνκνιφγηα Αλαηνιηθά ηνπ νπέδ παξέκεηλαλ πςειέο ιφγσ ησλ απμεκέλσλ θξνπζκάησλ πεηξαηείαο πνπ νδήγεζε πνιινχο πινηνθηήηεο λα κελ αλαιακβάλνπλ ην ξίζθν θαη λα απνζχξνπλ ηα πινία ηνπο απφ απηέο ηηο δηαδξνκέο. 179

180 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Η ηηκέο ησλ ρξνλνλαπιψζεσλ δηαηεξήζεθαλ ζε απνδεθηά επίπεδα ($13000 αλά εκέξα) γηα λαπιψζεηο κηθξνχ δηαζηήκαηνο (απφ 12 εψο 24 κήλεο). Η πξνγξακκαηηζκέλε παξάδνζε 100 λεφηεπθησλ πινίσλ πνπ ζα πξνζηεζνχλ ζηνλ ήδε ππάξρνληα ζηφιν πνπ αξηζκεί 1150 πινία (κέζνο φξνο ειηθίαο 6,6 ρξφληα) αλακέλεηαη λα πηέζεη ηνπο λαχινπο πξνο ρακειφηεξα επίπεδα ηα επφκελα ρξφληα. Γηάγξακκα 34: Δμέιημε ηηκψλ λαχισζεο δεμακελφπινησλ κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ γηα 3 δηαδξνκέο ζε δνιάξηα αλά εκέξα, Πεγή [40] Οη αμίεο ησλ λεφηεπθησλ πινίσλ δηαηεξήζεθαλ ζε θαλνληθά επίπεδα ιφγν ηνπ κηθξνχ αξηζκνχ λαππεγείσλ πνπ ήηαλ δηαζέζηκα γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα εμαηηίαο ηεο ππνηίκεζεο ηνπ Ννηηνθνξεάηηθνπ Γνπφλ νη πινηνθηήηεο πξνηίκεζαλ ηα λαππεγεία ηεο Νφηηαο Κνξέαο, ζέηνληαο έηζη εθηφο ζπλαγσληζκνχ ηα λαππεγεία ηεο Κξναηίαο θαη ηεο Ιαπσλίαο πνπ θαηείραλ κεγάιν πνζνζηφ ζηελ θαηαζθεπή Medium Range product carriers. 180

181 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίλαθαο 32: Κφζηνο λεφηεπθηνπ Product Carrier θαη χςνο 12κελεο λαχισζεο ( ), Πεγή [40] Δηήζηα Δηήζηα απόθιηζε απόθιηζε Σηκή λεόηεπθηνπ Product Carrier 12κελε λαύισζε $53.5m $37m -31% $36m -3% $25500/d $14000/d -45% $12000/d -11% Οη παξαγγειίεο πνπ είλαη ζε εμέιημε δελ μεπεξλνχλ ην 17% ηεο ππάξρνπζαο ρσξεηηθφηεηαο. Σν 2010 ήηαλ ε ρξνληά κε ξεθφξ απνζχξζεσλ (57 πινία κε ζπλνιηθφ ηνλάδ dwt) αιιά ν ζπλνιηθφο ζηφινο αλακέλεηαη λα απμεζεί ην Ο ζηφινο ησλ Medium Range product carriers είλαη ζχγρξνλνο (κέζνο φξνο ειηθίαο 7 ρξφληα) γηα απηφ θαη αλακέλεηαη πηψζε ησλ ηηκψλ ησλ λεφηεπθησλ θαη ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ πινίσλ θαηά 10-15%. 3) Handysize Product tankers Η αγνξά ησλ Handysize Product tankers ( dwt) παξνπζίαζε αχμεζε κε απνηέιεζκα ηα εκεξήζηα λαχια λα απμεζνχλ θαηά $2000 κε ηνλ κέζν φξν ησλ λαχισλ λα θηάλεη ηηο $12000 ηελ κέξα. ηελ πεξηνρή ηεο Μαχξεο ζάιαζζαο παξνπζηάζηεθε ε κεγαιχηεξε δξαζηεξηνπνίεζε απηνχ ηνπ είδνπο ησλ πινίσλ. εκαληηθφο αξηζκφο Handysize product carriers εθηέιεζε δξνκνιφγηα θαη ζηελ ζάιαζζα ηεο Βαιηηθήο. Απηή ε αγνξά δελ πάζρεη απφ πιεφλαζκα ρσξεηηθφηεηαο θαζψο ππάξρνπλ 570 πινία παγθνζκίσο. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ην 30% ηνπ δηαζέζηκνπ ζηφινπ έρεη κέζν φξν ειηθίαο >15 ρξνλψλ. Οη πξνγξακκαηηζκέλεο παξαδψζεηο λεφηεπθησλ πινίσλ γηα ην 2011 δελ μεπεξλνχλ ηα 10 πινία. Σν ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα πνπ αλακέλεηαη λα αληηκεησπίζεη απηή ε θαηεγνξία πινίσλ είλαη ν ηεξκαηηζκφο ηεο ρξήζεο βελδίλεο κε 0,2% πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν απφ ηελ Σνπξθία. Όπσο ζε φιε ηελ Δπξψπε έηζη θαη ζηελ Σνπξθία ζα ρξεζηκνπνηείηαη πηα βελδίλε κε αθφκα κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν. Σα Ρψζηθα δηπιηζηήξηα δελ έρνπλ αθφκα ηηο απαξαίηεηεο ππνδνκέο γηα λα παξάγνπλ βελδίλε κε πνιχ ρακειή 181

182 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν (<0,2%) κε απνηέιεζκα λα κπνξεί λα εμάγεη βελδίλε κφλν ζε ρψξεο ηεο Ν. Ακεξηθήο, ηεο Γπηηθήο Αθξηθήο θαη ηεο Μ. Αλαηνιήο. Η αχμεζε ησλ απνζηάζεσλ ζέηεη απηφκαηα ζηελ αγνξά σο αληαγσληζηέο θαη ηα Middle Range product carriers, θάηη πνπ ζεκαίλεη φηη νη ηδηνθηήηεο Handysize Product carriers ζα πξέπεη λα δείμνπλ κεγαιχηεξε επειημία ζηηο γεσγξαθηθέο πεξηνρέο πνπ επηιέγνπλ λα δξαζηεξηνπνηεζνχλ. Πίλαθαο 33: Σηκέο πξντφλησλ πεηξειαίνπ θαη χςνο λαχισλ αλά δηαδξνκή ( ), Πεγή [40] 7.5 Η αγνξά ησλ δεμακελνπινίσλ κεηαθνξάο ρεκηθώλ πξντόλησλ Σα ηειεπηαία ρξφληα νη ηδηνθηήηεο πινίσλ κεηαθνξάο ρεκηθψλ πξντφλησλ αληηκεηψπηζαλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα. Σν πιεφλαζκα δηαζέζηκεο ρσξεηηθφηεηαο δηαηήξεζε ηηο ηα λαχια ζε πνιχ ρακειά επίπεδα. Δθηφο απηνχ ν έληνλνο αληαγσληζκφο κεηαμχ πινηνθηεηψλ θαη λαπισηψλ γηα ηα πξφηππα πνηφηεηαο (φξηα ειηθίαο πινίσλ, ζπρλφηεηα επηζεσξήζεσλ), ε αχμεζε ηνπ θφζηνπο πξφζιεςεο 182

183 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ εμεηδηθεπκέλνπ πιεξψκαηνο, ε εθηφμεπζε ησλ αζθαιίζηξσλ ιφγσ ηεο πεηξαηείαο, θαη πςειφ θφζηνο θαπζίκσλ είρε σο απνηέιεζκα λα θαηαγξάςνπλ νη πινηνθηήηεο ζεκαληηθέο δεκηέο. ην Δπξσπατθφ εκπφξην ελδνκεηαθνξψλ εκθαλίζζεθαλ ζεκαληηθέο κεηψζεηο ζηα ζπκβφιαηα ησλ ρξνλνλαπιψζεσλ. Λφγν ηνπ πςεινχ αληαγσληζκνχ νη πινηνθηήηεο πξνηίκεζαλ λα ειαηηψζνπλ ηα λαχια γηα λα εμαζθαιίζνπλ φηη ηα πινία ηνπο δελ ζα παξνπιηζηνχλ ην 2010 θαη ην Η θαηάζηαζε ήηαλ δπζθνιφηεξε ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην θαη ηελ Μαχξε ζάιαζζα φπνπ ηα έζνδα απφ ηα λαχια έθζαλαλ νξηαθά λα θαιχςνπλ ηα ιεηηνπξγηθά θφζηε ησλ πινίσλ. Λφγσ ηεο αδπλακίαο ησλ πινηνθηεηψλ λα δηαπξαγκαηεπηνχλ κε ηνπο δηθνχο ηνπο φξνπο, ηα ζπκβφιαηα ρξνλνλαχισζεο πνπ ππνγξάθηεθαλ δελ πεξηείραλ ξήηξεο ζε πεξίπησζε αχμεζεο ηεο ηηκήο ησλ θαπζίκσλ. ην δηεζλέο εκπφξην, παξνπζηάζηεθε κηα πησηηθή ηάζε ζηηο ηηκέο ησλ λαχισλ. ε ζχγθξηζε κε ην 2005 ν φγθνο ησλ δηαθηλνχκελσλ θνξηίσλ έρεη απμεζεί θαηά 20% (θπξίσο ιφγσ ησλ λέσλ κνλάδσλ παξαγσγήο ζηε Μέζε Αλαηνιή) αιιά ηα θέξδε ησλ πινηνθηεηψλ κεηψζεθαλ εμαηηίαο ηεο: εκαληηθήο αχμεζεο ζηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ πνπ έθηαζαλ ηα πςειά επίπεδα ηνπ 2007 Απφηνκεο αχμεζεο ηεο δηαζέζηκεο ρσξεηηθφηεηαο ιφγν ηεο εζσηεξηθήο κεηαθίλεζεο πνιιψλ δεμακελνπινίσλ κεηαθνξάο πξντφλησλ πεηξειαίνπ ζηελ αγνξά ησλ ρεκηθψλ θνξηίσλ ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ IMO II. Πην ζπγθεθξηκέλα ε δηαζέζηκε ρσξεηηθφηεηα απφ ην 2007 κέρξη ην 2010 δηπιαζηάζηεθε. πγθεθξηκέλα ηα λαχια απφ ηελ ρξνλνκίζζσζε ελφο δεμακελνπινίνπ κεηαθνξάο ρεκηθνχ θνξηίνπ γηα ηελ δηαδξνκή Καξατβηθή/Αλαηνιηθή αθηή ΗΠΑ Κφιπνο ηνπ Μεμηθνχ απφ $17567 αλά εκέξα ην 2008, κεηψζεθε ζε $9467 αλά εκέξα ην 2009 γηα λα απμεζεί ην 2010 ζηα $11000 αλά εκέξα. Σν πιεφλαζκα ρσξεηηθφηεηαο πνπ ππάξρεη ζηα ρεκηθά δεμακελφπινηα δελ αλακέλεηαη λα απνξξνθεζεί γξήγνξα ηα επφκελα ρξφληα. Απηφο είλαη ν ιφγνο πνπ κφλν 10 πινία (απφ 3000 dwt έσο dwt) εηζήιζαλ ζηελ αγνξά ην Μφλν 183

184 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ζεηηθφ ζηνηρείν απνηειεί ε ζπλερηδφκελε αχμεζε γηα εηζαγσγή ρεκηθψλ πξντφλησλ απφ ηελ Κίλα θαη ηελ Ιλδία. Όζνλ αθνξά ηνλ ζηφιν ησλ ρεκηθψλ δεμακελνπινίσλ, ε δηαζέζηκε ρσξεηηθφηεηα απμήζεθε ζεκαληηθά ην ηνλ ππάξρνλ ζηφιν πξνζηέζεθαλ 61 πινία απμάλνληαο ηελ δηαζέζηκε ρσξεηηθφηεηα θαηά 1 εθαη. dwt. Σα πεξηζζφηεξα πινία είραλ ρσξεηηθφηεηα πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ θαη dwt θαη 23 απφ απηά ήηαλ θαηαζθεπαζκέλα απφ αλνμείδσην ράιπβα. Ο αξηζκφο απηφο ζεσξείηαη αξθεηά πςειφο, αιιά ζρεηίδεηαη θαη κε αξθεηέο θαζπζηεξήζεηο ζηελ θαηαζθεπή λέσλ πινίσλ απφ ηα λαππεγεία (θπξίσο ηεο Κίλαο θαη ηεο Σνπξθίαο). Αξθεηά πινία πνπ ήηαλ πξνγξακκαηηζκέλα λα παξσζνχλ ην 2009 ιφγσ ησλ θαζπζηεξήζεσλ θαη ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο παξαδφζεθαλ ην Ο αξηζκφο ησλ πινίσλ πνπ νδεγήζεθαλ πξνο δηάιπζε ην 2010 ζεκείσζε αξηζκφ ξεθφξ. Πην ζπγθεθξηκέλα 51 πινία ρσξεηηθφηεηαο dwt απνζχξζεθαλ φηαλ ην 2009 ν αληίζηνηρνο αξηζκφο ήηαλ 28 πινία ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο dwt. Όια ηα πινία ήηαλ είηε εμ νινθιήξνπ απφ αλνμείδσην ράιπβα είηε κεξηθψο απφ αλνμείδσην ράιπβα. Οη πινηνθηήηεο πξνηίκεζαλ λα νδεγήζνπλ αξθεηά πινία ηνπο ζε δηάιπζε φρη κφλν ιφγν ηεο πςειήο ηηκήο ηνπ ράιπβα αιιά θαη γηα λα κελ επηηξέςνπλ άιινπο αληαγσληζηέο λα εηζέιζνπλ ζηελ αγνξά ηεο κεηαθνξάο ρεκηθψλ πξντφλησλ κέζσ ηεο αγνξάο κεηαρεηξηζκέλσλ πινίσλ. Σν 2011 αλακέλεηαη λα ζπλερηζηεί ε παξάδνζε λεφηεπθησλ πινίσλ κε πςειφ ξπζκφ θαζψο 82 πινία ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο 1.4 εθαη. dwt ζα εηζέιζνπλ ζηελ αγνξά. Απφ απηά 23 ήηαλ λα παξαδνζνχλ ην 2010 αιιά ιφγσ θαζπζηεξήζεσλ ε παξάδνζε ηνπο κεηαηέζεθε γηα ην Οη λέεο παξαγγειίεο πνπ θαηαηέζεθαλ ην 2010 δελ μεπεξλνχλ ηηο δέθα. Αλακέλεηαη λα παξαδνζνχλ ην 2013 θαη αθνξνχλ πινία κε ρσξεηηθφηεηα dwt (ηα κεγαιχηεξα ρεκηθά δεμακελφπινηα πνπ έρνπλ θαηαζθεπαζηεί). Η ηηκή ηνπο θπκαίλεηαη γχξσ ζηα $65m. Λφγσ ηεο αχμεζεο ηεο ηηκήο ηνπ ράιπβα, δελ ελδείθλπηαη πηα ε παξαγγειία κεγάισλ ρεκηθψλ δεμακελφπινησλ κε 40 μερσξηζηέο δεμακελέο απφ αηφθην ράιπβα. Αληίζεηα πξνηηκνχληαη πην εμεηδηθεπκέλα πινία κε ιηγφηεξν ράιπβα θαη θαηάιιειν πιηθφ 184

185 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ επίζηξσζεο ψζηε θαη λα θνζηίδνπλ θζελφηεξα θαη λα κπνξνχλ λα δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε δχν αγνξέο (ρεκηθψλ πξντφλησλ θαη πξντφλησλ πεηξειαίνπ) Γηάγξακκα 35: Αξηζκφο ησλ ρεκηθψλ δεμακελφπινησλ πνπ αλακέλεηαη λα παξαδνζνχλ ηα επφκελα ρξφληα. ( ), Πεγή [40] Η επηξξνή ηεο χθεζεο ζηελ αγνξά ησλ ρεκηθψλ δεμακελνπινίσλ ήηαλ ζεκαληηθή. Η κεηαθνξηθή δήηεζε ζηελ επξχηεξε Δπξσπατθή πεξηνρή έκεηλε ζε πνιχ ρακειά επίπεδα. Δπίζεο ε ζπγθεθξηκέλε αγνξά εκθαλίδεη θάπνηεο ηδηαηηεξφηεηεο, φπσο: Λφγσ ηεο κηθξήο ρσξεηηθφηεηαο ησλ ρεκηθψλ δεμακελνπινίσλ ε νπνηαδήπνηε αχμεζε ζηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ έρεη άκεζε θαη ζεκαληηθή επίδξαζε ζηα ιεηηνπξγηθά θφζηε ησλ πινίσλ Η ηνπνζεζία ησλ εμεηδηθεπκέλσλ εγθαηαζηάζεσλ δηάιπζεο (Ιλδηθή ρεξζφλεζν θαη Κίλα) απνηξέπεη ηνπο ηδηνθηήηεο λα ζηείινπλ ηα πινία ηνπο φηαλ απηά δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Ακεξηθή θαη ζηελ Δπξψπε ιφγσ ηεο κεγάιεο απφζηαζεο πνπ πξέπεη λα δηαλχζνπλ. Έηζη πνιινί ηδηνθηήηεο ζηξάθεθαλ ζηελ πψιεζε ησλ πινίσλ ηνπο θπξίσο γηα λα ζηακαηήζεη ε νηθνλνκηθή αηκνξξαγία πνπ βίσζαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη φρη γηα λα απνθνκίζνπλ θάπνην ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ φθεινο. Κιείλνληαο λα αλαθέξνπκε φηη ιφγσ ηνπ ζεκαληηθνχ πιενλάζκαηνο ρσξεηηθφηεηαο νη πξνβιέςεηο γηα ην κέιινλ είλαη δπζνίσλεο ζηελ αγνξά ησλ ρεκηθψλ 185

186 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ δεμακελνπινίσλ. Θα κπνξνχζε λα επέιζεη ε ηζνξξνπία κέζσ ηεο δηάιπζεο θάπνησλ πινίσλ αιιά θαη απηφ δελ θαληάδεη πηζαλφ ιφγν ηνπ πνιχ ζχγρξνλνπ ζηφινπ πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη απηή ηε ζηηγκή ζηελ αγνξά. Σν ζίγνπξν είλαη φηη νη παξαγγειίεο γηα λέα πινία έρνπλ κεησζεί ζεκαληηθά ιφγσ ηεο ζηαδηαθήο απφζπξζεο απφ ηελ αγνξά ησλ δχν ζεκαληηθφηεξσλ αληαγσληζηψλ ζε απηή ηελ θαηεγνξία (Ν. Κνξέα θαη Σνπξθία) θαη ηεο πςειήο αμίαο ηνπ Γηελ πνπ θαζηζηά ηα εμεηδηθεπκέλα λαππεγεία ηεο Ιαπσλίαο εμαηξεηηθά αζχκθνξα γηα θαηαζθεπή λέσλ πινίσλ. 7.6 Η αγνξά ησλ LPG Η αγνξά ησλ πινίσλ κεηαθνξάο LPG επσθειήζεθε απφ ηελ αχμεζε ηνπ δείθηε Baltic Index (γηα ηελ κεηαθνξά mt LPG Ras Tanura/Chiba) απφ $22 pmt ην 2009 ζε $35,2 pmt ην Παξφια απηά ζηελ αγνξά παξνπζηάζηεθαλ πνιιέο δηαθπκάλζεηο. Σν πιεφλαζκα ρσξεηηθφηεηαο ζηελ Γχζε, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ θαπζίκσλ θαη ηνλ θίλδπλν ηεο πεηξαηείαο εκπφδηζε ηελ ζηαζεξνπνίεζε ησλ λαχισλ ζε πςειφ επίπεδν. εκαληηθφ ζηνηρείν απνηειεί ε αλάπηπμε ηεο αγνξάο ησλ πεηξνρεκηθψλ πξντφλησλ, πνπ είρε παξνπζηάζεη χθεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα, θάηη πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζηηο λέεο κνλάδεο παξαγσγήο LPG ζηελ Μέζε Αλαηνιή κε ην θφζηνο ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο λα είλαη πνιχ ρακειφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ησλ Δπξσπατθψλ δηπιηζηεξίσλ πνπ κέρξη ην 2009 θπξηαξρνχζαλ ζηελ αγνξά. Πίλαθαο 34: Παξαγγειίεο λεφηεπθησλ δεμακελφπινησλ LPG ( ), Πεγή [40] 186

187 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Η ηάζε πνπ επηθξαηεί γηα ρξήζε ηερλνινγηψλ θαη θαπζίκσλ θηιηθφηεξσλ πξνο ην πεξηβάιινλ απφ ηηο Ν-11* ρψξεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηαδηαθή επηζηξνθή ησλ BRIC (Βξαδηιία, Ρσζία, Ιλδία, Κίλα) ζηα επίπεδα θαηαλάισζεο ησλ πξνεγνχκελσλ ρξφλσλ αλακέλεηαη λα απμήζεη ζεκαληηθά ηελ δήηεζε γηα κεηαθνξέο LPG. Δηθφλα 46: Παξαγγειίεο λεφηεπθησλ δεμακελφπινησλ LPG ( ), Πεγή [40] 1)Αγνξά VLGC ηα VLGC (Very Large Gas Carriers) εηζήιζαλ ζηελ αγνξά ην θαηλνχξγηα πινία. Ο αληίζηνηρνο αξηζκφο γηα ηηο ρξνληέο 2008 θαη 2009 ήηαλ 39 λεφηεπθηα πινία. Σν πην αμηνζεκείσην γεγνλφο είλαη ε παξαγγειία 4 λέσλ VLGC πνπ νπζηαζηηθά απνηεινχλ ηηο κνλαδηθέο παξαγγειίεο πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ηα ηειεπηαία 3 ρξφληα. Η ηηκή ηνπο ππνινγίδεηαη ζηα $75 εθαη. έθαζην, ελψ ην 2008 αληίζηνηρα πινία θφζηηδαλ $20 εθαη. πεξηζζφηεξν. Αλακέλεηαη λα παξαδνζνχλ 8 λεφηεπθηα VLGC ζην δηάζηεκα Αλ θαη ε ππάξρνπζα πιενλάδνπζα ρσξεηηθφηεηα θξαηάεη ηηο ηηκέο ησλ λαχισλ ζε ρακειφ επίπεδν, ε αχμεζε ηεο παξαγσγήο LPG ζηα δηπιηζηήξηα ηνπ Καηάξ θαη ηνπ Ακπνχ Νηάκπη ζα δψζεη λέα ψζεζε ζηελ αγνξά θπξίσο ζηηο δηαδξνκέο ηνπ Αηιαληηθνχ. Απηφο είλαη ν ιφγνο πνπ είλαη ππφ ζθέςε ε δεκηνπξγία ελφο αθφκα 187

188 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ λαπινδείθηε πνπ ζα αλαθέξεηαη ζε δηαδξνκή ηνπ Αηιαληηθνχ κε ζθνπφ ηελ ζηαζεξνπνίεζε ησλ ηηκψλ ζε απηή ηελ αγνξά. εκαληηθφ ξφιν αλακέλεηαη λα παίμνπλ θαη νη ζπκκαρίεο κεηαμχ κεγάισλ εηαηξεηψλ φπσο απηή κεηαμχ Stolt-Nielsen Gas θαη Sungas πνπ απνθάζηζαλ λα δηαρεηξηζηνχλ απφ θνηλνχ έλα ζηφιν 5 VLGC. 2) Αγνξά LGC/Midsize LPG Carriers Η αγνξά ησλ LGC δελ παξνπζίαζε ηδηαίηεξε αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα. Ο ζηφινο ηεο ζε αγθφζκην επίπεδν είλαη πνιχ κηθξφο (21 πινία) κε κέζν φξν ειηθίαο ιίγν κεγαιχηεξν απφ 8 ρξφληα. Σα πινία απηά ιεηηνπξγνχλ ζπκπιεξσκαηηθά ζηα VLGC ζε πεξηφδνπο κεγάιεο δήηεζεο αιιά ιφγσ ηεο κνξθήο ηνπο δξαζηεξηνπνηνχληαη θαη ζε άιιεο αγνξέο φπσο ζηε κεηαθνξά ακκσλίαο ζηελ δηαδξνκή Μαχξε ζάιαζζα/ Κφιπνο Η.Π. (Black Sea/ USG). Οη παξαγγειίεο γηα 17 λέα πινία αλ θαη αξρηθά αληηκεησπίζζεθαλ κε θφβν κήπσο νδεγήζνπλ ηελ αγνξά ζε θαηάξξεπζε, ηειηθά ιφγν ηεο επειημίαο πνπ έδεημαλ κε ηελ είζνδν ζηε κεηαθνξά ακκσλίαο θαη κε ηελ θάιπςε δηαδξνκψλ κηθξνχ κήθνπο (Μέζε Αλαηνιή/Ιλδία, Μεζφγεηνο/Βνξεηνδπηηθή Δπξψπε, δηαηιαληηθέο), αλακέλεηαη λα απνξξνθεζνχλ ρσξίο λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηηο ηηκέο ησλ λαχισλ. 3)Handysize/Small LPG Carriers Σν 2010 παξαδφζεθαλ 10 λεφηεπθηα Handysize LPG carriers απμάλνληαο θαηά 16% ηελ ππάξρνπζα δηαζέζηκε ρσξεηηθφηεηα. ηελ αγνξά ησλ λαπιψζεσλ ηα πινία απηά επσθειήζεθαλ απφ δχν παξάγνληεο: Σελ ζηαδηαθή απφζπξζε ησλ πινίσλ Semi Ref ρσξεηηθφηεηαο cbm ιφγσ ηεο κεγάιε ειηθία ηνπο (κέζνο φξνο 22 ρξφληα) θαη ησλ απζηεξφηεξσλ πξνδηαγξαθψλ αζθαιείαο ζηα δξνκνιφγηα Μεζφγεηνο/ Βνξεηνδπηηθή Δπξψπε, Μεζφγεηνο/ Μαχξε Θάιαζζα Σελ ζεκαληηθή αλάπηπμε ηνπ πεηξνρεκηθνχ εκπνξίνπ θπξίσο ζηηο δηαδξνκέο Βνξεηνδπηηθή Δπξψπε/ Κφιπνο ΗΠΑ, Μέζε Αλαηνιή/ Βνξεηνδπηηθή Δπξψπε θαη Μέζε Αλαηνιή/Άπσ Αλαηνιή. Απηφ νδήγεζε ζηελ αχμεζε ησλ παξαγγειηψλ γηα λέα πινία κε απνηέιεζκα λα αλακέλεηαη λα πξνζηεζνχλ ζηνλ ππάξρσλ ζηφιν 28 λεφηεπθηα πινία κέρξη ην Η ζεκαληηθφηεξε αηηία πνπ νδήγεζε ηνπο πινηνθηήηεο λα παξαγγείινπλ λέα πινία 188

189 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ είλαη ε ηάζε ηεο Δπξσπατθήο βηνκεραλίαο πεηξνρεκηθψλ πξντφλησλ λα πξνηηκνχλ ηελ θζελφηεξε πξψηε χιε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ Μέζε Αλαηνιή θαη φρη ηελ αθξηβφηεξε απφ ηα Δπξσπατθά δηπιηζηήξηα. Δπηπιένλ θίλεηξν απνηειεί θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαζψο ζηελ Δπξψπε πξνηηκνχλ λα κελ δηπιίδνπλ ζεκαληηθέο πνζφηεηεο πεηξειαίνπ γηα ηελ απνθπγή ησλ ξχπσλ πνπ εθπέκπνληαη. Έηζη ε επαλαηνπνζέηεζε ηνπ ππξήλα ησλ δηπιηζηεξίσλ ζηελ Μέζε Αλαηνιή είρε σο απνηέιεζκα ηελ αλάγθε γηα πεξηζζφηεξεο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο απνξξνθψληαο έηζη ηελ ρσξεηηθφηεηα ησλ κηθξψλ LPG. Σν θφζηνο ρξνλνκίζζσζεο αλέβεθε ζεκαληηθά ην 2010 θηάλνληαο ηηο $ ηνλ κήλα φηαλ ην 2009 ήηαλ $ Αμίδεη ηέινο λα αλαθέξνπκε θαη ηελ απμαλφκελε δήηεζε πνπ εκθαλίδεηαη αλαηνιηθά ηνπ νπέδ, φπνπ ιφγσ ησλ ειαζηηθψλ πξνδηαγξαθψλ αζθαιείαο κπνξεί θαη απαζρνιεί αθφκα θαη πινία κεγάιεο ειηθίαο. Διάγραμμα 36:: Ύςνο ρξνλνλαχισζεο γηα LPG δεμακελφπινηα ζε ρηιηάδεο δνιάξηα αλά κ 3 ( ), Πεγή [40] 7.7 Η αγνξά ησλ LΝG Η εηζαγσγή λέσλ ρσξψλ ζηελ παξαγσγή LNG, ε απνδπλάκσζε ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη ε ηάζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ θαηαλαισηψλ γηα πξνκήζεηα απφ θνληηλέο απνζηάζεηο έρνπλ επεξεάζεη άκεζα ην εκπφξην LNG. Η κείσζε ησλ εηζαγσγψλ LNG 189

190 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ απφ ηελ Μέζε Αλαηνιή νδήγεζε ζηελ κείσζε ηεο εμάξηεζεο ηεο ηηκήο ηνπ LNG απφ ηελ ηηκή ηνπ βαξειηνχ ηνπ πεηξειαίνπ. Σα θνηηάζκαηα θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ Απζηξαιία θαη ζηελ ζάιαζζα ηνπ Σηκφξ αλακέλεηαη λα αιιάμνπλ ηελ κνξθή ηεο αγνξάο. Ήδε ζεκαληηθέο επελδχζεηο είλαη ζε εμέιημε ζηελ Απζηξαιία πνπ κε ηελ νινθιήξσζε ηνπο πξνβιέπεηαη λα ηελ θαηαζηήζνπλ ηνλ κεγαιχηεξν εμαγσγέα LNG παγθνζκίσο. Η πνιχ κεγάιε δήηεζε ηεο Κίλαο γηα εηζαγσγέο θαη ε εχξεζε λέσλ θνηηαζκάησλ νδήγεζε ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ θηιφδνμσλ εγρεηξεκάησλ απφ ηνπο πινηνθηήηεο θαη ηηο πεηξειατθέο εηαηξείεο πνπ αλακέλεηαη λα κεηψζνπλ ζεκαληηθά ηηο δηαλπφκελεο απνζηάζεηο άξα θαη καθξνπξφζεζκα ηελ αλάγθε γηα κεγάιε ρσξεηηθφηεηα. Σν 2011 νη ηηκέο ησλ λαχισλ γηα κεηαθνξά θνξηίνπ LNG δηαηεξήζεθαλ ζε πςειά επίπεδα ζε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε αγνξά. Πνιινί πινηνθηήηεο παξαθηλνχκελνη απφ ην χςνο ησλ λαχισλ ($ αλά εκέξα) πξνρψξεζαλ ζε λέεο παξαγγειίεο γηα λα απμήζνπλ ηνλ ζηφιν ηνπο. Με δηαζέζηκν ζηφιν πεξίπνπ 360 LNG carriers θαηαγξάθνληαη ην 2011 πεξηζζφηεξεο απφ 340 θνξηψζεηο ηνλ κήλα ηελ ζηηγκή πνπ γηα ηα 600 δηαζέζηκα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο αξγνχ πεηξειαίνπ ν αληίζηνηρνο αξηζκφο είλαη 280 θνξηία ηνλ κήλα. Σα πεξηζζφηεξα LNG πινία ιεηηνπξγνχλ ππφ ην θαζεζηψο ηεο λαχισζεο γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα κε απνηέιεζκα νη δηαθπκάλζεηο ησλ λαχισλ ζηελ spot αγνξά λα κελ επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηα LNG. 190

191 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 37: Ηιηθία αξηζκφο πινίσλ θαη ρσξεηηθφηεηα πθηζηάκελνπ ζηφινπ LNG carriers (2011), Πεγή [21] Γεληθφηεξα επηθξάηεζε κηα ηάζε κείσζεο ηεο δήηεζεο γηα λεφηεπθηα πινία κε εμαίξεζε ηελ Κίλα πνπ επηθξάηεζε ζηνλ αξηζκφ ησλ λέσλ παξαγγειηψλ. Οη ηηκέο γηα έλα θαηλνχξγην LNG carrier ρσξεηηθφηεηαο cbm θπκάλζεθαλ ιίγν πςειφηεξα απφ ηα $200 εθαη. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ην ξεθφξ ζηηο ηηκέο ησλ λεφηεπθησλ LNG ήηαλ $280 εθαη. ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ Λφγσ ηνπ πςεινχ θφζηνπο θαηαζθεπήο ελφο LNG carrier, ππάξρεη ε ηάζε γηα παξαγγειία πινίσλ πνπ ζα εθηεινχλ ζπγθεθξηκέλεο δηαδξνκέο θαη κφλν φηαλ ππάξρεη εμαζθαιηζκέλν πειαηνιφγην. Η κεγάιε δήηεζε ηεο Κίλαο γηα LNG ήηαλ απηή πνπ ψζεζε ηνπ πινηνθηήηεο λα θάλνπλ λέεο παξαγγειίεο θαη λα ζηξαθνχλ ζηελ εζσηεξηθή αγνξά, ηφζν ζηελ θαηαζθεπή φζν θαη ζηελ κεηαθνξά ησλ θνξηίσλ. Σν λαππεγείν ηνπ Hudong χζηεξα απφ ηελ νινθιήξσζε ηεο θαηαζθεπήο πάλσ απφ 10 LNG πινίσλ ζεσξείηαη ζηελ αγνξά σο ην πην εμεηδηθεπκέλν θαη άξηηα θαηαξηηζκέλν λαππεγείν ζηελ θαηαζθεπή απηνχ ηνπ είδνπο ησλ πινίσλ κε απνηέιεζκα λα δερηεί ηηο πεξηζζφηεξεο παξαγγειίεο. Έηζη ε Κίλα αλακέλεηαη λα θπξηαξρήζεη ζηελ αγνξά θαζψο θαηέρεη ηνλ κεγαιχηεξν ζηφιν LNG, ηα λαππεγεία πνπ θαηαζθεπάδνπλ ηα πινία LNG, ηηο πεξηζζφηεξεο παξαγγειίεο γηα λέα πινία θαη θπζηθά ηελ κεγαιχηεξε αλάγθε γηα εηζαγσγέο. 191

192 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 38: Μειινληηθέο παξαδφζεηο λεφηεπθησλ πινίσλ LNG, Πεγή [40] 7.8 Η αγνξά ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ δεμακελόπινησλ Η αγνξά ησλ Μεηαρεηξηζκέλσλ Πινίσλ αθνξά ηελ αγνξαπσιεζία ήδε δξαζηεξηνπνηνχκελσλ ζηε λαπηηιία πινίσλ κεηαμχ ησλ πινηνθηεηηθψλ εηαηξεηψλ. Η ζπγθεθξηκέλε αγνξά πξνθχπηεη ιφγν ηεο αιιαγήο ζηε δηαρείξηζε ή ηελ θπξηφηεηα ηνπ ζηφινπ κεηαμχ ησλ πινηνθηεηψλ ε νπνία ζπλνδεχεηαη αληίζηνηρα απφ κεηαθνξά ρξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ. Έηζη, ε δηαδηθαζία αγνξαπσιεζίαο ελφο πινίνπ ραξαθηεξίδεηαη σο δηαδηθαζία κεδεληθνχ απνηειέζκαηνο (zero sum game) δεδνκέλνπ φηη δελ πξνζηίζεηαη ή κεηψλεηαη κέξνο ηνπ απαζρνινχκελνπ θεθαιαίνπ ζηε λαπηηιηαθή βηνκεραλία σο ζχλνιν. Η αγνξαία αμία ελφο πινίνπ θαζνξίδεηαη απφ ηέζζεξηο θχξηνπο παξάγνληεο: 1. Τν ύςνο ησλ λαύισλ. Όπσο είλαη αλακελφκελν νη κεηαβνιέο ζην χςνο ησλ λαχισλ θαζνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηφζν ηελ αμία ελφο πινίνπ φζν θαη ην χςνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηεο αγνξάο κεηαρεηξηζκέλσλ πινίσλ. Όηαλ νη λαχινη βξίζθνληαη ζε πςειά επίπεδα ε ζπγθεθξηκέλε αγνξά θνζηνινγεί έλα πινίν πέληε εηψλ ζε πεξίπνπ έμη θνξέο ηελ αμία ησλ εηήζησλ ηξερφλησλ εζφδσλ ηνπ κε βάζε έλα ζπκβφιαην ρξνλνλαχισζεο δηάξθεηαο ελφο έηνπο. Αληίζεηα, ζε πεξηφδνπο 192

193 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ πηψζεο ηεο λαπιαγνξάο ε αμία ηνπ πινίνπ κεηψλεηαη θαηά ηξεηο θνξέο ζε ζρέζε κε ηα εηήζηα έζνδά ηνπ. 2. Η ειηθία ηνπ πινίνπ. Γεδνκέλνπ φηη ην εκπνξηθφ πινίν έρεη πεξηνξηζκέλε δηάξθεηα ιεηηνπξγηθήο δσήο, ε νπνία θπκαίλεηαη απφ 15 έσο 20 έηε, εθηηκάηαη φηη ε αμία ηνπ πινίνπ κεηψλεηαη θαηά 5% κε 6% θάζε ρξφλν. Όηαλ ε αμία ηνπ πινίνπ πξνζεγγίζεη ηελ αμία πνπ ηε ζπγθεθξηκέλε ζηηγκή ιακβάλεη απφ ηελ αγνξά Γηάιπζεο ηφηε ην πινίν δελ απνηειεί πιένλ εκπνξεχζηκν ζηνηρείν ζηελ αγνξά κεηαρεηξηζκέλσλ πινίσλ. 3. Ο πιεζσξηζκόο. Η ηηκή ηνπ πινίνπ επεξεάδεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ ηελ χπαξμε ηνπ πιεζσξηζκνχ. Καηά ηελ πεξίνδν ηα πςειά επίπεδα ηνπ πιεζσξηζκνχ νδήγεζαλ ζε κεγάιε ππεξηίκεζε ησλ ηηκψλ ησλ πινίσλ πνπ δελ αληαπνθξηλφηαλ ζηελ πξαγκαηηθή αγνξαία αμία ηνπο. 4. Οη πξνζδνθίεο. Ο ζεκαληηθφηεξνο παξάγνληαο πνπ θαζνξίδεη ηελ αγνξαία ηηκή ελφο κεηαρεηξηζκέλνπ πινίνπ απνηειεί αδηακθηζβήηεηα ην είδνο ησλ πξνζδνθηψλ ζρεηηθά κε ηε κειινληηθή πνξεία ησλ λαχισλ. Έρεη παξαηεξεζεί φηη ε πξνζδνθία γηα άλνδν ηεο αγνξάο κπνξεί ζε δηάζηεκα ιίγσλ εβδνκάδσλ λα εθηηλάμεη ηηο ηηκέο ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ πινίσλ ζηα χςε κε απνηέιεζκα πινία πνπ πξννξίδνληαλ πξνο δηάιπζε ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο απαμίσζεο λα επαλαδξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ αγνξά γηα αξθεηφ θαηξφ αθφκα. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε πξνζδνθία φηη ηα κειινληηθά αλακελφκελα έζνδα ζα είλαη πςειφηεξα απφ ηα αληίζηνηρα έζνδα απφ ηε δηάιπζε ηνπ πινίνπ κεηαβάιινπλ ηελ επηρεηξεκαηηθή απφθαζε ηνπ πινηνθηήηε. [14] Σν 2010 νη ηηκέο ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ εκθάληζαλ δηαθχκαλζε 15-20%. Γηα παξάδεηγκα ε ηηκή αγνξάο ελφο κεηαρεηξηζκέλνπ δεμακελνπινίνπ Aframax πνπ λαππεγήζεθε ην 2005 θπκάλζεθε κεηαμχ $38 εθαη. θαη $45 εθαη. Η αγνξά ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ αλέδεημε δχν ζεκαληηθνχο αληαγσληζηέο, ηνπο Έιιελεο θαη ηνπο Κηλέδνπο πινηνθηήηεο. Σν κεξίδην ησλ Κηλέδσλ πινηνθηεηψλ ζηελ αγνξά κεηαθνξάο αξγνχ πεηξειαίνπ έθηαζε ην 10% ην 2010 θαη ζχκθσλα κε ηελ Δζληθή Δπηηξνπή Αλάπηπμεο θαη Μεηαξξπζκίζεσλ ηεο Κίλαο ην πνζνζηφ αλακέλεηαη λα θηάζεη ην 50% ην 2015 κεηαηξέπνληαο έηζη ηελ αγνξά ζε ηζρπξφ νιηγνπψιην. 193

194 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Γηάγξακκα 39: Δμέιημε ηηκήο πψιεζεο κεηαρεηξηζκέλσλ δεμακελφπινησλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο, Πεγή [40] Πίλαθαο 35: Σηκέο αγνξάο θαη λαχια δεμακελφπινησλ, Πεγή [44] 194

195 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ ηνλ ηνκέα ησλ κεηαρεηξηζκέλσλ 68 VLCC άιιαμαλ ηδηνθηεζία ην 2010 (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη 16 πνπ νδεγήζεθαλ ζε δηάιπζε) θαη 36 ην Απφ ηα 52 δεμακελφπινηα πνπ άιιαμαλ ηδηνθηεζία ηα 25 ήηαλ κνλνχ ηνηρψκαηνο θαη ηα 27 δηπινχ ηνηρψκαηνο. Σα δεμακελφπινηα κνλνχ ηνηρψκαηνο επεηδή δελ πιεξνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο γηα κεηαθνξά αξγνχ πεηξειαίνπ αγνξάζζεθαλ ζε πνιχ ρακειέο ηηκήο γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο πισηέο δεμακελέο απνζήθεπζεο θαη φρη γηα λα εθηειέζνπλ δξνκνιφγηα. Παξάδεηγκα αγνξαπσιεζίαο απνηειεί ην δεμακελφπινην Hull 5313 πνπ πσιήζεθε κε $111 εθαη. ηνλ Αχγνπζην ηνπ ηελ αγνξά ησλ Suezmax 35 δεμακελφπινηα άιιαμαλ ηδηνθηεζία (13 απφ απηά νδεγήζεθαλ γηα δηάιπζε) ην 2010 αξηζκφο κεγαιχηεξνο απφ ηα 23 δεμακελφπινηα ην Οη Έιιελεο πινηνθηήηεο ήηαλ νη πην ελεξγνί ζε απηή ηελ αγνξά θαζψο αγφξαζαλ ηελ πιεηνςεθία ησλ δηαζέζηκσλ κεηαρεηξηζκέλσλ δεμακελνπινίσλ Suezmax. Παξάδεηγκα αγνξάο απνηειεί ην δεμακελφπινην Tango( dwt, θαηαζθεπή 2008) απφ ηελ εηαηξεία C.C.C κε θφζηνο $66.2 εθαη. ηνλ αγνξά ησλ Aframax 51 αγνξαπσιεζίεο έγηλαλ ην 2010 (19 δεμακελφπινηα νδεγήζεθαλ γηα δηάιπζε) ελψ ην 2009 έγηλαλ 44 αγνξαπσιεζίεο. Οη πεξηζζφηεξεο αγνξέο έγηλαλ απφ Κηλέδνπο πινηνθηήηεο θάλνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν δπλακηθή είζνδν θαη ζηελ αγνξά ησλ Aframax. ηελ αγνξά ησλ Product Carriers ππάξρεη κηα ζηαζηκφηεηα ζηηο ηηκέο ηνπο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Οη πνιχ ρακειέο ηηκέο πνπ εκθαλίδνπλ ηα κεηαρεηξηζκέλα δηθαηνινγνχληαη εμαηηίαο : Σσλ πνιχ ρακειψλ ππνιεηκκαηηθψλ αμηψλ. Σα πινία, ειηθίαο >18 εηψλ, πνπ δελ ζπκθσλνχλ κε ηνπο λένπο θαλνληζκνχο MARPOL πσινχληαη ζε ηηκέο νξηαθά κεγαιχηεξεο απφ ηελ αμία ηνπο ζαλ scrap. Οη απμεκέλεο θαζπζηεξήζεηο θαη αθπξψζεηο γηα θαηαζθεπή λέσλ πινίσλ κεηαθνξάο ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ. Η ππεξπξνζθνξά απφ ηα λαππεγεία ζε παγθφζκην επίπεδν ιφγσ ηεο αθχξσζεο πνιιψλ παξαγγειηψλ έρεη νδεγήζεη ζε πηψζε ησλ ηηκψλ ιφγσ αληαγσληζκνχ. 195

196 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Πίνακασ 36: Κφζηνο θαηλνχξγηνπ θαη κεηαρεηξηζκέλνπ PR carrier θαζψο θαη χςνο 12κελεο ρξνλνλαχισζεο ηνπ ( ), Πεγή [40] Σηκή Product Carrier 5 εηώλ 12κελε λαύισζε Δηήζηα Δηήζηα 2010 απόθιηζε απόθιηζε $54m $29.5m -45% $27.5m -7% $25500/d $14000/d -45% $12000/d -11% ηελ αγνξά ησλ VLGC παξνπζηάζηεθε αχμεζε ησλ αγνξαπσιεζηψλ θαζψο 10 VLGC άιιαμαλ ηδηνθηεζία ελψ ην 2009 κφιηο 2. Γηα ηα πινία πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ε ηηκή θπκάλζεθε θνληά ζηα $15 εθαη. Δπίζεο, 6 πινία νδεγήζεθαλ ζηελ δηάιπζε ην 2010 κε ηηκή $430-$470 αλά ηφλν. ηελ αγνξά ησλ Handysize/Small LPG carriers, ην 2010 απνηέιεζε κηα ρξνληά κε πνιιέο αγνξαπσιεζίεο θαζψο θαηαγξάθεθαλ 40. Οη ηηκέο ησλ πινίσλ θπκάλζεθαλ αλάινγα κε ηελ έηνο θαηαζθεπήο ηνπο. Πινία ρσξεηηθφηεηαο 8000 cbm κε ειηθία φρη κεγαιχηεξε απφ 10 ρξφληα πσιήζεθαλ θνληά ζηα $20 εθαη., ελψ κε αληίζηνηρε ρσξεηηθφηεηα πινίν 20 εηψλ πσιήζεθε $12 εθαη.. ηα πινία ρσξεηηθφηεηαο 3000 cbm νη ηηκέο θπκάλζεθαλ κεηαμχ $2,5-$3,5 εθαη. γηα ειηθία 20 εηψλ, $6,7-$7,5 εθαη. γηα ειηθία 10 εηψλ ελψ ην πην ζχγρξνλν κεηαρεηξηζκέλν πνπ πσιήζεθε κε έηνο θαηαζθεπήο ην 2009 έθηαζε ηα $17 εθαη.. Σα πινία πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ ζηηο αξρέο ηνπ 1980 νδεγήζεθαλ ζε δηάιπζε. 196

197 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ 7.9 Η αγνξά δηάιπζεο ησλ δεμακελνπινίσλ Η αγνξά Γηάιπζεο Πινίσλ αθνξά ην ζηφιν πνπ δελ κπνξεί λα απαζρνιεζεί ζηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο θπξίσο ιφγσ παιαηφηεηαο θαη ν νπνίνο παξαρσξείηαη έλαληη ρξεκαηηθνχ αληαιιάγκαηνο ζε εηδηθέο γηάξδεο πξνο δηάιπζε. Η αλάγθε γηα ρακειά εξγαηηθά θφζηε θαζψο θαη ραιαξφ ζεζκηθφ πιαίζην ζ φηη αθνξά ηελ πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία θαηέζηεζε ηελ Κίλα, ην Παθηζηάλ, ηελ Ιλδία θαη ην Μπαγθιαληέο σο ηηο θπξηφηεξεο ρψξεο ππνδνρήο πινίσλ πξνο δηάιπζε. Παξάιιεια, ιφγσ ηεο πςειήο έληαζεο δηάιπζεο, νη ρψξεο απηέο απνηεινχλ θαη κηα βαζηθή πεγή πξνζθνξάο πξψησλ πιψλ πξνο ηα λαππεγεία, ηηο θαηαζθεπέο θαη ηε βηνκεραλία παγθνζκίσο. Αλ θαη είλαη μεθάζαξν φηη ε δηάιπζε αθνξά πινία κεγάιεο ειηθίαο, ν ππνινγηζκφο ηεο ειηθίαο απηήο θαζψο θαη ε ρξνληθή ζηηγκή πνπ ζα ζηαιζεί έλα πινίν γηα δηάιπζε είλαη πην πνιχπινθν δήηεκα. Η ηηκή πνπ ιακβάλεη ν πινηνθηήηεο γηα ηε δηάιπζε ηνπ πινίνπ εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο φπσο ε ηηκή ηνπ ράιπβα ζε δεδνκέλε ζηηγκή, ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ πινίσλ πξνο δηάιπζε, ε θαηάζηαζε ηνπ πινίνπ θαη ε λαππεγηθή δξαζηεξηφηεηα. εκαληηθφηεξνο παξάγνληαο θπζηθά είλαη ε ειηθία γαηί ζπλδέεηαη άκεζα κε ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο ηνπ πινίνπ θαη δεκηψλεη ηνλ πινηνθηήηε αλεμάξηεηα κε ηελ θαηάζηαζε ηεο αγνξάο. Βέβαηα, φπσο φιεο νη πξναλαθεξζείζεο αγνξέο έηζη θαη ε αγνξά δηαιχζεσλ επεξεάδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ πνξεία ηεο λαπιαγνξάο κε απνηέιεζκα ζε πεξηφδνπο χθεζεο ε δξαζηεξηφηεηα δηάιπζεο λα απμάλεηαη σο απνηέιεζκα ηεο αλάγθεο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα εμεχξεζε ρξεκαηηθψλ πφξσλ θαη κείσζε ηνπ κεηαβιεηνχ θφζηνπο. Σν αληίζεην ζπκβαίλεη φηαλ ε αγνξά λαχισλ βξίζθεηαη ζε πςειά επίπεδα. Χζηφζν, έρεη παξαηεξεζεί φηη νη πινηνθηήηεο έρνπλ ηελ ηάζε λα αλαβάιινπλ ηε δηάιπζε ελφο πινίνπ ζε πεξηφδνπο πςειψλ λαχισλ πξνθεηκέλνπ λα εθκεηαιιεπζνχλ πςειά κηζζψκαηα ζε παιαηά πινία ηα νπνία ππφ αληίζεηεο ζπλζήθεο ζα ήηαλ αδχλαην λα λαπισζνχλ. Σν θαηλφκελν απηφ απνηειεί άκεζν απνηέιεζκα ηεο απμεκέλεο δήηεζεο γηα ζαιάζζηεο κεηαθνξέο ην νπνίν επλνεί ηε γήξαλζε ηνπ παγθφζκηνπ ζηφινπ. Χζηφζν, ε δηαδηθαζία απηή πεξηνξίδεηαη ζεκαληηθά 197

198 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ απφ ην δηεζλέο ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ζέηεη απζηεξά φξηα ζηελ ιεηηνπξγηθή δσή ηνπ πινίνπ. Παξάδεηγκα απνηειεί ε ζηαδηαθή απφζπξζε παιαηφηεξσλ δεμακελνπινίσλ κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ λφκνπ γηα ρξήζε πινίσλ δηπινχ ππζκέλα (double hull). αλ ελδεηθηηθή ηηκή, ν κέζνο φξνο ειηθίαο δηάιπζεο ησλ δεμακελνπινίσλ είλαη 29 ρξφληα. Πίλαθαο 37: ηαηηζηηθά ζηνηρεία εγθαηαζηάζεσλ δηάιπζεο (2010), Πεγή [40] ηαηηζηηθά 2010 Αξηζκφο δεμακελφπινησλ πλνιηθφ βάξνο Σηκέο scrap Κίλα $381 Ιλδία $404 Μπαγθιαληέο $401 Σνπξθία $232 Παθηζηάλ $409 Άιιεο ρώξεο ύλνιν $365 Σέινο, παξαηεξείηαη φηη νη θχξηεο ρψξεο ππνδνρήο ησλ πινίσλ πξνο δηάιπζε είλαη ε Ιλδία, ε Κίλα θαη ην Μπαγθιαληέο νη νπνίεο ελαιιάζζνπλ ηελ πξψηε ζέζε φζνλ αθνξά ηνλ φγθν ησλ πινίσλ πνπ δέρνληαη. πγθεθξηκέλα γηα ην Μπαγθιαληέο αλακέλεηαη ν αξηζκφ ησλ ζπκβνιαίσλ κε πινίσλ ππφ δηάιπζε λα κεησζεί ζεκαληηθά θαζψο ιφγσ ηνπ λένπ πεξηβαιινληηθνχ λφκνπ κφλν 25απφ ηα 105 δηαιπηήξηα πήξαλ άδεηα δηαιχζεσλ. Δλδεηθηηθά παξαηίζεηαη ζην επφκελν δηάγξακκα ε εμέιημε ησλ πξνζθεξφκελσλ ηηκψλ αλά ηφλν ζηδήξνπ ζε ζρέζε κε ηνλ αξηζκφ ησλ πινίσλ πνπ νδεγήζεθαλ ζε δηάιπζε. 198

199 Οηθνλνκηθή ζεψξεζε ηεο ζαιάζζηαο δηαθίλεζεο ησλ ρχδελ πγξψλ θνξηίσλ Διάγραμμα 40: Δμέιημε ηηκψλ scrap ζε ζρέζε κε ηνλ αξηζκφ πινίσλ πνπ νδεγήζεθαλ ζε δηάιπζε.( ), Πεγή [44] 199