Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Παρασκευή 6 Ιουνίου Ελληνική Οικονοµία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Transcript

1 Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Παρασκευή 6 Ιουνίου 2014 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονοµία Προκαλούν οι νέες γενικού χαρακτήρα εκτιµήσεις του ΝΤ, που αποφάσισε την εκταµίευση των δόσεων 3,41 δις που οφείλονταν από το 2013, για την ανάγκη λήψης και νέων µέτρων προσαρµογής µακροπρόθεσµου χαρακτήρα τόσο στο δηµοσιονοµικό τοµέα όσο και στον τοµέα των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων, χωρίς ουσιαστική αναφορά στην τεράστια προσαρµογή που έχει σηµειωθεί έως σήµερα στην Ελλάδα µε τη λήψη πραγµατικά δραστικών και επίπονων µέτρων και στα προβλήµατα που έφερε αυτή η προσαρµογή στην εγχώρια οικονοµία. Ταυτόχρονα, δεν γίνεται µνεία στην άµεση ανάγκη που υπάρχει σήµερα για λήψη µέτρων που θα διευκολύνουν περαιτέρω την ήδη σε εξέλιξη έγκαιρη ανάκαµψη της οικονοµίας και την απολύτως αναγκαία αύξηση της απασχόλησης, που αποτελούν τους µόνους µηχανισµούς από εδώ και πέρα τόσο για την ολοκλήρωση της δηµοσιονοµικής προσαρµογής και των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων, όσο και για την εξασφάλιση της βιωσιµότητας του ελληνικού χρέους.. Σηµειώνεται ότι η προσαρµογή του (προσαρµοσµένου ως προς τον οικονοµικό κύκλο) πρωτογενούς ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) στην Ελλάδα ανήλθε στις 16 ποσοστιαίες µονάδες (π.µ.) του ΑΕΠ το 2013, έναντι του Επιπλέον, µε βάση τα στοιχεία εκτέλεσης του Π2014 στο 1 ο 4µηνο.2014, είναι τώρα πολύ πιθανό ότι το πρωτογενές πλεόνασµα στη ΓΚ µπορεί να προσεγγίσει το 2,0% του ΑΕΠ το 2014, αυξάνοντας τη συνολική προσαρµογή από το 2009 στις 17,4 π.µ. του ΑΕΠ. Και όλα αυτά συνέβησαν παρά το ότι πολλοί παγκοσµίου κλάσης οικονοµολόγοι προέβλεπαν το 2010 ότι ακόµη και µια προσαρµογή της τάξης των 10 π.µ. θα ήταν ουσιαστικά αδύνατη στην Ελλάδα και για το λόγο αυτό προέτρεπαν την Κυβέρνηση της χώρας να εγκαταλείψει τη Ζώνη του Ευρώ και να προχωρήσει σε άτακτη χρεοκοπία. Το ΝΤ, υποεκτιµώντας την ανωτέρω πραγµατικότητα και τα µακροχρόνιου χαρακτήρα µέτρα που έχουν ήδη ληφθεί για τη συνέχιση της δηµοσιονοµικής προσαρµογής όπως έχει σχεδιαστεί, κάνει αναφορά στην ανάγκη λήψης πρόσθετων µέτρων. Κάτι τέτοιο, όµως, όχι µόνο δεν συµβάλλει στην εξασφάλιση της βιωσιµότητας του χρέους και στην κοινωνική συνοχή που επικαλείται το ΝΤ, αλλά κινείται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Αυτό συµβαίνει για τους εξής λόγους: Πρώτον, διότι η βιωσιµότητα του εκ βάθρων αναδιαρθρωµένου και δραστικά µειωµένου ελληνικού χρέους εξαρτάται από εδώ και πέρα αποκλειστικά από την ανάκαµψη και ανάπτυξη της οικονοµίας και από την αποκατάσταση µιας φυσιολογικής ροής εσόδων στον κρατικό προϋπολογισµό. Η τελευταία αναµένεται να συµβεί µε τη σταδιακή αύξηση της απασχόλησης και των εισοδηµάτων και µε την τελική έξοδο της χώρας από την κρίση. Η τυχόν επιβολή νέων µέτρων δηµοσιονοµικής προσαρµογής στην τρέχουσα συγκυρία, µετά την επίτευξη ήδη δηµοσιονοµικής προσαρµογής 17 ποσοστιαίων µονάδων του ΑΕΠ, θα έχει νέα εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσµατα τόσο στην προσπάθεια ανάκαµψης της οικονοµίας όσο και στην προσπάθεια αποκατάστασης µιας οµαλής ροής εσόδων στον κρατικό προϋπολογισµό. εύτερον, τα µέτρα για τη δηµοσιονοµική προσαρµογή και για την επίτευξη σηµαντικών πρωτογενών πλεονασµάτων στην περίοδο έχουν ήδη ληφθεί και η επίπτωσή τους στη µείωση του δηµοσίου χρέους της χώρας θα λάβει µεγαλύτερες διαστάσεις µόλις αποκατασταθεί µια οµαλή πορεία ανάκαµψης της ελληνικής οικονοµίας. Μάλιστα, βρισκόµαστε σήµερα σε µια κατάσταση στην οποία η σταδιακή εκλογίκευση της φορολογικής επιβάρυνσης των συνεπών φορολογουµένων, που ήδη σχεδιάζεται από την Κυβέρνηση σε συνεργασία µε την Τρόικα, µπορεί να έχει αξιοσηµείωτη θετική επίπτωση στην επίτευξη των δηµοσιονοµικών στόχων διότι θα συµβάλλει αφενός στην αύξηση της φοροδοτικής ικανότητας και, αφετέρου, στη σηµαντική µείωση της φοροδιαφυγής και, ιδιαίτερα, των ληξιπρόθεσµων υποχρεώσεων των ιδιωτών και των επιχειρήσεων προς το κράτος. Τρίτον, σηµειώνεται ότι πρόσθετα δηµοσιονοµικά µέτρα ζητούσε το ΝΤ για να επιτευχθεί ο στόχος για µηδενικό πρωτογενές ισοζύγιο στη ΓΚ και το Ωστόσο, το περασµένο έτος επιτεύχθηκε

2 πρωτογενές πλεόνασµα ύψους 1,5 δις χωρίς τη λήψη πρόσθετων µέτρων και µε επιπλέον µεταφορά εσόδων ύψους άνω των 1,5 δις στο 2014 από το 2013 και δαπανών άνω των 500 εκατ. από το 2014 στο Για παράδειγµα, ήδη έχουν εισπραχθεί 963 εκατ. από τους φόρους περιουσίας στο 1 ο 4µηνο.2014, παρά το ότι δεν έχουν ακόµη σταλεί τα εκκαθαριστικά για τον ΕΝΦΙΑ + ΦΑΠ του Όσον αφορά στην πρόοδο που έχει επιτευχθεί στον τοµέα της προώθησης των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων και της αποκατάστασης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας,, σηµειώνονται τα ακόλουθα: α) Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1 πιο κάτω, η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας ανήλθε το 2013 στο 19% έναντι του 2009 και στο 3,4% έναντι του Επίσης, όπως προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας για την Ελλάδα έναντι το 2000 θα συνεχιστεί και θα ανέλθει στο 5,5% το 2014 και στο 7,2% το Τέλος, από τον Πίνακα 1 προκύπτει σαφώς το γεγονός ότι ήδη από το 2013 η Ελλάδα είναι η µόνη από τις χώρες της περιφέρειας της Ζώνης του Ευρώ (Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ιταλία) που έχει επιτύχει σηµαντικά κέρδη ανταγωνιστικότητας όχι µόνο έναντι του 2009 αλλά και έναντι του 2000 τα οποία κέρδη διευρύνονται σηµαντικά το 2014 και το 2015, αντίθετα µε ότι συµβαίνει µε όλες τις άλλες χώρες που συµπεριλαµβάνονται σε αυτόν τον Πίνακα. Πίνακας 1. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην περίοδο της κρίσης στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες (Αρνητικό πρόσημο στη μεταβολή σημαίνει βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, θετικό πρόσημο σημαίνει επιδείνωση) Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Ιρλανδία Ιταλία Πορτογαλία 2009/2000-1,3% 19,3% 23,7% 41,4% 25,1% 13,3% 2011/2009-4,3% -4,2% -5,4% -13,8% -2,5% -3,9% 2012/2009-5,6% -13,6% -11,6% -18,5% -4,1% -9,3% 2013/2009-1,8% -19,0% -12,5% -16,1% -1,2% -6,8% 2014/2009 0,7% -20,8% -14,3% -14,7% 0,2% -7,7% 2015/2009 1,2% -22,2% -15,7% -15,9% -0,5% -8,1% 2011/2000-5,5% 14,3% 17,1% 21,9% 22,0% 8,9% 2012/2000-6,8% 3,1% 9,3% 15,2% 20,0% 2,8% 2013/2000-3,1% -3,4% 8,2% 18,7% 23,6% 5,6% 2014/2000-0,5% -5,5% 6,1% 20,6% 25,3% 4,6% 2015/2000 0,0% -7,2% 4,3% 19,0% 24,4% 4,1% Source: a) European Commission (Price & Cost Competitiveness) and European Economic Forecast, Spring 2014). β) οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών της χώρας ανήλθαν στο 26,9% του ΑΕΠ το 2013, από 20,1% του ΑΕΠ το 2009 και ότι σύµφωνα µε τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναµένεται να ανέλθουν 27,9% του ΑΕΠ το 2014 και στο 29,5% του ΑΕΠ το Και όλα αυτά συνέβησαν, ή εκτιµάται ότι θα συµβούν, παρά το ότι οι εισπράξεις από τη ναυτιλία µειώθηκαν σηµαντικά το 2013 έναντι του 2009 και παρά το ότι οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών µειώθηκαν δραµατικά στο 28,3% του ΑΕΠ το 2013, από 38,3% του ΑΕΠ το Τα ανωτέρω συνεπάγονται ότι η εγχώρια προστιθέµενη αξία των ελληνικών εξαγωγών το 2013 είναι κατά πολύ υψηλότερη από την εγχώρια προστιθέµενη αξία των εξαγωγών του Και πάλι οι ανωτέρω αναφορές του ΝΤ υποτίθεται ότι λαµβάνουν υπόψη τις καταλυτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στο Ελληνικό Τραπεζικό Σύστηµα κατά το 2013 και ιδιαίτερα στους 5-πρώτους µήνες του Όσον Ειδικότερα, αφορά τις σηµειώνεται σηµαντικές ότι το εξελίξεις 2013 έλαβαν στο χρηµατοοικονοµικό χώρα, µε τη συµβολή σύστηµα και του ΝΤ: της α) χώρας, η εκ βάθρων το ΝΤ σηµειώνει αναδιάρθρωση ότι: του «παρά τραπεζικού το ότι δεν συστήµατος, υπάρχει β) οξύς η κίνδυνος επιτυχής για ανακεφαλαιοποίηση τη σταθερότητα, είναι των τραπεζών κρίσιµο για µετά την οικονοµική από πολλαπλές ανάκαµψη συγχωνεύσεις οι τράπεζες και να εξαγορές είναι επαρκώς και γ) η εκ 2 η διαγνωστική των προτέρων εξέταση κεφαλαιοποιηµένες της Blackrock και για να τη αναγνωρίσουν διαπίστωση των τις τυχόν ζηµιές επιπλέον τους επί κεφαλαιακών τη βάση ρεαλιστικών αναγκών των υποθέσεων τραπεζών. όσον Επίσης, αφορά στο την 1 ο 5µηνο ανάκτηση του των 2014 δανειακών έλαβαν χώρα: τους α) απαιτήσεων». Η αυτόνοµη άντληση Επίσης, το από ΝΤ τις αναφέρει 4-συστηµικές ότι τράπεζες «προσπάθειες επιπλέον µετοχικών γίνονται κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίηση ύψους 8,4 δις (4,61% των του τραπεζών, ΑΕΠ της χώρας) έτσι ώστε από τις το κεφαλαιακό διεθνείς αγορές κεφαλαίων, απόθεµα β) η αποκατάσταση του Ταµείου της Χρηµατοπιστωτικής πρόσβασής των ελληνικών Σταθερότητας τραπεζών (ΤΧΣ) για να χρησιµοποιηθεί χρηµατοδότησή σε τους ενδεχόµενες στις αγορές ανάγκες οµολόγων που και µπορεί στη να διατραπεζική προκύψουν αγορά, στην περίοδο γ) η του δραστική προγράµµατος». µείωση του κόστους των καταθέσεων και η ταχεία µείωση της εξάρτησης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ για την κάλυψη των χρηµατοδοτικών τους αναγκών, δ) η βελτίωση των χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων των τραπεζών, κ.ά. Οι επιτυχείς ΑΜΚ των τραπεζών αποκλειστικά από ιδιώτες επενδυτές αποτελούν ένδειξη εµπιστοσύνης στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα. Ασφαλώς, η αντιµετώπιση του προβλήµατος των πολύ υψηλών µη εξυπηρετούµενων δανείων (NPLs) αποτελεί κεντρικό στόχο της στρατηγικής όλων των ελληνικών τραπεζών στα επόµενα 3µηνα, µε τη συµβολή και των νέων νοµοθετικών ρυθµίσεων που επιδιώκουν την ενίσχυση της συνέπειας στην εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων των δανειζοµένων και στην εφαρµογή του κώδικα δεοντολογίας στον τοµέα της ρύθµισης των υποχρεώσεων των ιδιωτών και των επιχειρήσεων στις τράπεζες που προωθείται από την Τράπεζα της Ελλάδος. Προς το παρόν, είναι αξιοσηµείωτο ότι µε την πορεία αύξησης της απασχόλησης και µε την σταθεροποίηση της ανεργίας ήδη από το 1 ο 3µηνο.2014, ενισχύονται και οι προοπτικές σταθεροποίησης του ποσοστού των NPLs στη χώρα ήδη από τα τέλη του 2014 µε σταδιακή µείωσή του από τα επόµενα 3µηνα του επόµενου έτους. Η προοπτική αυτή ενισχύεται και από τις εκτιµήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανεργία. 2

3 Πράγµατι, η Επιτροπή εκτιµά την ανάπτυξη στο 0,6% το 2014 και στο 2,9% το 2015 και ότι το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα ανήλθε στο ανώτατο επίπεδό του, στο 27,3%, το 2013 και αναµένεται να µειωθεί στο 26% του εργατικού δυναµικού το 2014 και στο 24% το 2015, µε αύξηση της απασχόλησης κατά 0,6% το 2014 και κατά 2,6% το Τελικά, µε βάση τα ανωτέρω, το ΝΤ εκτιµά ότι το δηµόσιο χρέος της χώρας θα παραµείνει υψηλό ακόµη και για πολλά χρόνια στην επόµενη δεκαετία παρά το στόχο για υψηλό πρωτογενές πλεόνασµα στα επόµενα έτη. Προσβλέπει δε στην απόφαση του Eurogroup της 27 ης Νοεµβρίου 2012 να παράσχει, αν χρειαστεί, νέα µέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους έτσι ώστε αυτό να διαµορφωθεί σε επίπεδα σηµαντικά χαµηλότερα του 110% του ΑΕΠ το Αυτή η ελάφρυνση του χρέους µε βάση την απόφαση του Eurogroup θα υλοποιηθεί υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει την πλήρη υλοποίηση του προγράµµατος προσαρµογής, όπως ήδη προβλέπεται στο Μεσοπρόθεσµο Πρόγραµµα ηµοσιονοµικής Στρατηγικής Σε σχέση µε τα ανωτέρω σηµειώνεται ότι σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2014, το χρέος της ΓΚ, που εκτιµάται ότι θα διαµορφωθεί στο 177% του ΑΕΠ το 2014, εκτιµάται επίσης ότι θα µειωθεί σταδιακά σε περίπου 125% του ΑΕΠ το 2020 και στο 112% του ΑΕΠ το Οι εκτιµήσεις αυτές ήταν λίγο υψηλότερα από τις εκτιµήσεις που είχαν γίνει από την ΕΕ και από το ΝΤ τον εκέµβριο 2012 που πρόβλεπαν µείωση του χρέους στο 124% του ΑΕΠ το 2020 και στο 110% του ΑΕΠ το Ωστόσο, οι εκτιµήσεις αυτές δεν λαµβάνουν υπόψη τα ακόλουθα: α) Την αποπληρωµή των προνοµιούχων µετοχών από την Alpha Bank και από την Τράπεζα Πειραιώς συνολικού ύψους 1,7 δισ. ή κατά 1π.µ. του ΑΕΠ, εξέλιξη που συνεπάγεται αντίστοιχη µείωση του δηµοσίου χρέους/αεπ. β) Το γεγονός ότι η πλήρης κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών από τις αγορές συνεπάγεται ότι τα ταµειακά διαθέσιµα του ΤΧΣ ύψους άνω των 10 δις δεν είναι πλέον αναγκαία για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών και σε µεγάλο βαθµό θα αφαιρεθούν από το δηµόσιο χρέος είτε το 2014 (όπως θα έπρεπε) είτε σε κάποιο από τα επόµενα έτη. Μια τέτοια εξέλιξη θα µειώσει επιπλέον τον λόγο ηµοσίου Χρέους/ΑΕΠ κατά περίπου 4,0-5,0 π.µ. γ) Η προοπτική ότι έως το 2016 θα έχουν ασκηθεί πλήρως τα δικαιώµατα αγοράς µετοχών από το ΤΧΣ (warrants), που σήµερα βρίσκονται στην κατοχή ιδιωτών επενδυτών, µε αποτέλεσµα την είσπραξη από το ΤΧΣ ενός µεγάλου µέρους των κεφαλαίων που διέθεσε για την ανα-κεφαλαιοποίηση της Alpha Bank και της Τραπέζης Πειραιώς που κατάφεραν να καλύψουν το απαιτούµενο 10% της ΑΜΚ από τον ιδιωτικό τοµέα σύµφωνα µε τον νόµο τον Μάιο-Ιούνιο Αυτή η εξέλιξη θα συµβάλλει σε πρόσθετη µείωση του λόγου ηµόσιο Χρέος/ΑΕΠ κατά αρκετές π.µ. Με αυτά τα δεδοµένα, είναι πολύ πιθανό ότι ο λόγος ηµοσίου Χρέους/ ΑΕΠ θα έχει διαµορφωθεί χαµηλότερα του 120% του ΑΕΠ το 2020 και του 110% του ΑΕΠ το Μάλιστα, αν στις επικείµενες αποφάσεις για την περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους συµπεριληφθούν µέτρα που θα µειώνουν περαιτέρω τις δαπάνες για τόκους τότε η µείωση του χρέους της ΓΚ σε επίπεδα κάτω του 110% του ΑΕΠ το 2022 θα µπορεί να επιτευχθεί και µε πρωτογενή πλεονάσµατα στη ΓΚ κάτω του 4,0% του ΑΕΠ. Στο σηµείο αυτό, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η λειτουργία της ελληνικής οικονοµίας µε πρωτογενή πλεονάσµατα στη Γενική Κυβέρνηση (ΓΚ) της τάξης του 4,0% του ΑΕΠ στην επόµενη 10ετία όχι µόνο δεν αποτελεί εµπόδιο, αλλά αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάκαµψη (που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη) και για τη διεθνώς ανταγωνιστική ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης που αναµένεται µετά το Τα πλεονάσµατα αυτά θα αποτελούν την ατράνταχτη απόδειξη ασφάλεια και εγγύηση για τους εγχώριους και τους ξένους επενδυτές που θέλουν να επενδύσουν στην εγχώρια οικονοµία, ότι η Ελλάδα είναι µια σοβαρή και αξιόπιστη χώρα που όχι µόνο θα έχει κάθε δυνατότητα στο µέλλον να εκπληρώνει στο ακέραιο τις δανειακές της υποχρεώσεις, αλλά και ότι θα εξασφαλίσει επιπλέον σταδιακά και τις αναγκαίες εγχώριες αποταµιεύσεις για την χρηµατοδότηση ενός υψηλού επιπέδου επενδύσεων που έχει ανάγκη. Στην τρέχουσα περίοδο, το πρωτογενές πλεόνασµα είναι η αποταµίευση που έχει ανάγκη το ελληνικό κράτος για να πληρώνει τουλάχιστον τους ήδη σηµαντικά µειωµένους τόκους των δανείων που έχει συνάψει. Στη σηµερινή συγκυρία, τα πρωτογενή πλεονάσµατα αποτελούν το διαβατήριο για την αποκατάσταση της πρόσβασης ξανά στις αγορές τόσο του κράτους όσο και του ιδιωτικού τοµέα της οικονοµίας. Ήδη το πρωτογενές πλεόνασµα του 0,8% του ΑΕΠ το 2013 µας έφερε επιχειρηµατικές επενδύσεις από το εξωτερικό άνω των 15 δισ. στους τελευταίους 15 µήνες. Η εισροή Ξένων Άµεσων 3

4 Επενδύσεων (ΞΑΕ) ανήλθε σε 1,9 δισ. το 2013, από 1,2 δισ. το Οι επενδύσεις αναµένεται να διογκωθούν σηµαντικά στα επόµενα έτη, µε πολύ ευνοϊκές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, υπό µία προϋπόθεση. Ότι τα πρωτογενή πλεονάσµατα στο δηµόσιο τοµέα θα συνεχιστούν όπως έχει προγραµµατιστεί ή και καλύτερα. Η ίδια αυτή προϋπόθεση θα εξασφαλίσει και την επιστροφή των καταθέσεων στην Ελλάδα που θα αποτελέσει τη βάση για την αύξηση της πιστωτικής επέκτασης, τη χρηµατοδότηση των µικροµεσαίων και των µεγάλων επιχειρήσεων και για την αύξηση της παραγωγής, των επενδύσεων και της απασχόλησης που τόσο έχουµε ανάγκη. Αντίθετα µε όσα φαίνεται να πρεσβεύει το ΝΤ, τα πρωτογενή πλεονάσµατα από το 2014 και µετά θα επιτευχθούν όχι µε νέα δηµοσιονοµικά µέτρα αλλά µε τη συνεχή βελτίωση του βαθµού είσπραξης των βεβαιωθέντων φορολογικών εσόδων και µε σταδιακή µείωση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, δηλαδή µε την σταδιακή ενσωµάτωση της παράλληλης οικονοµίας στην επίσηµη οικονοµία που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως είναι εµφανές στον τοµέα της απασχόλησης. Στο βαθµό δε που αυτό θα συµβαίνει θα σηµειώνεται και η αναγκαία σταδιακή µείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των συνεπών φορολογουµένων. Όπως ακριβώς συνέβη το 2013 µε τη δραστική µείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην εστίαση και το 2014 µε τη µείωση του συντελεστή των εισφορών στα ασφαλιστικά ταµεία κατά 3,9 ποσοστιαίες µονάδες και επίσης µε τη µείωση του συντελεστή φόρου στις µεταβιβάσεις ακινήτων από 10% σε 3,0%, καθώς και των φόρων κατοχής ακινήτων. Σε αντίθεση µε τα ανωτέρω, σε µελέτες που συνεχίζουν να δηµοσιεύονται έως σήµερα (παρά το ότι η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδος από το Ευρώ έχει τώρα σχεδόν µηδενιστεί), γίνεται λόγος για το σηµαντικό «δηµοσιονοµικό χώρο» που θα µπορούσε να κερδηθεί για την Ελλάδα αν το δηµόσιο χρέος της µειωνόταν (πιθανότατα µε κάποιο µαγικό τρόπο) από το 170% στο 60% του ΑΕΠ. Σύµφωνα µε τους υποστηριχτές αυτής της λεγόµενης «σκληρής επιλογής» για την «βαθειά διαγραφή του ελληνικού χρέους», η «επιλογή» της θα εξασφάλιζε στην Ελλάδα πρόσθετους διαθέσιµους πόρους (ή πρόσθετο δηµοσιονοµικό χώρο) ύψους 10 δις ετησίως. Οι πόροι αυτοί θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για ενίσχυση του κράτους πρόνοιας, για αυξήσεις µισθών και συντάξεων και για κρατικές επενδύσεις. Είναι δε πολύ περισσότεροι από τους πόρους που θα µπορούσαν να προκύψουν από την εφαρµογή της λεγόµενης «µαλακής επιλογής», δηλαδή µε την συναινετική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους σύµφωνα µε τις αποφάσεις του Eurogroup της 27 ης Νοεµβρίου Τα κέρδη για την Ελλάδα που µπορεί να προκύψουν από αυτή την «µαλακή επιλογή» δεν υπερβαίνουν το 0,8% του ΑΕΠ ( 1,5 δις) ετησίως. ηλαδή «ψίχουλα». Εποµένως, υποστηρίζουν οι συγκεκριµένοι αναλυτές, η «σκληρή επιλογή» είναι «η καλύτερη λύση την οποία διαθέτει η Ελλάδα». Η Εθνική υπερηφάνεια στα ύψη! Στη ζωή, όµως, δεν µπορεί να είσαι ολίγον έγκυος. Μια ακόµη καλύτερη επιλογή θα ήταν να απαιτούσαµε τη µείωση του χρέους στο 0%. Τότε, ο «δηµοσιονοµικός χώρος» που θα αποκτούσαµε θα ήταν προφανώς µεγαλύτερος. Αλλά το πιο εντυπωσιακό θα ήταν αν απαιτούσαµε και ένα επιπλέον σχέδιο Marshal ύψους 200 δις. Στην περίπτωση αυτή θα γλυτώναµε τα 10 δις από τους τόκους του δηµοσίου χρέους και θα τοκίζαµε και τα 200 δις µε 5% ετησίως, µε αύξηση του δηµοσιονοµικού χώρου κατά 20 δις ετησίως, αντί για τα 10 δις µε την «σκληρή επιλογή». Στον πραγµατικό, όµως, κόσµο, η λεγόµενη «σκληρή επιλογή» δεν είναι καν επιλογή για την Ελλάδα. ιότι, προφανώς, οι άλλοι τα χρήµατα που µας δάνεισαν στην ανάγκη µας θέλουν να τα πάρουν πίσω και να τα επιστρέψουν µε τη σειρά τους στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που τα αποταµίευσαν, ή στους φορολογούµενους, που περιµένουν να ζήσουν από αυτά. Κανείς, εποµένως, δεν πρόκειται να δεχθεί µια τέτοια «επιλογή». Αντίθετα, η υλοποίηση των αποφάσεων του Eurogroup της 27 ης Νοεµβρίου 2012, η «µαλακή επιλογή» σύµφωνα µε τους ανωτέρω αναλυτές, είναι πράγµατι διαθέσιµη και εξαιρετικά χρήσιµη για τη χώρα. Συµπερασµατικά, ο πραγµατικός κίνδυνος για τη χώρα θα ήταν να ανατραπεί, σε κάποια χρονική περίοδο στο µέλλον, το πρόγραµµα σταθεροποίησης - αναδιάρθρωσης και ανάπτυξης της οικονοµίας που εφαρµόζεται σήµερα και να τεθεί σε εφαρµογή ένα πρόγραµµα δηµοσιονοµικής πολιτικής το οποίο να οδηγεί και πάλι σε πρωτογενή ελλείµµατα αντί για τα αναγκαία προγραµµατισµένα πρωτογενή πλεονάσµατα που προβλέπει το ΜΠ Σ Σε µια τέτοια περίπτωση, η πρόσβαση του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα στις αγορές θα διακοπεί και πάλι και το άµεσο αποτέλεσµα θα είναι να περιέλθει η χώρα σε µια νέα δύνη ύφεσης και αδυναµίας εξυπηρέτησης των χρεών της, αλλά και κάλυψης των 4

5 δηµοσιονοµικών της ελλειµµάτων. Η πρόσκληση µιας νέα Τρόικας θα γίνει τότε αναπόφευκτη και τα µνηµόνια που θα υπογραφούν θα είναι απείρως πιο σκληρά από αυτά της περιόδου Το σπουδαιότερο, ωστόσο, θα ήταν ότι µε µια τέτοια πολιτική η αποκατάσταση της εµπιστοσύνης στην ελληνική οικονοµία και η ανάπτυξη θα είχαν αναβληθεί για µερικές 10ετίες. Η Ελλάδα σήµερα αντιµετωπίζει το µέλλον µε δίδυµα πλεονάσµατα στο πρωτογενές δηµοσιονοµικό ισοζύγιο και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και µε δραστικά βελτιωµένη τη διεθνή της ανταγωνιστικότητα, µε τις εκ βάθρων διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις. Οι συνθήκες ανταγωνισµού στην εγχώρια οικονοµία έχουν αποκατασταθεί σε σηµαντικό βαθµό στους περισσότερους τοµείς, µε άρση των συνθηκών της υπέρµετρης προστασίας που αποτελούσαν ισχυρά εµπόδια στην επιχειρηµατικότητα και στην ανάπτυξη έως σήµερα. Ήδη προωθείται η ενίσχυση της ανταγωνιστικής επιχειρηµατικής δραστηριότητας στη χώρα µε τη συµβολή τόσο του εγχώριου όσο και του ξένου κεφαλαίου. Με αυτά τα δεδοµένα, η ελληνική οικονοµία εισέρχεται πλέον δυναµικά σε µία νέα φάση εξωστρεφούς ανάπτυξης, η οποία, µάλιστα, προβλέπεται να είναι πιο δυναµική από τις άλλες χώρες της περιφέρειας της ΖτΕ. Η Ελλάδα δεν µειονεκτεί έναντι άλλων ανταγωνιστριών χωρών όσον αφορά τις προοπτικές εξόδου από την κρίση και εισόδου της σε πορεία αυτοδύναµης ανάπτυξης. Στη δική µας ευχέρεια είναι πλέον να περάσουµε οριστικά µπροστά. και αρχών. Ας πάρουµε όλοι µας το µήνυµα που εκπέµπει η πολιτεία του ανδρός. Στους οργανισµούς απαιτείται σταθερότητα και συνέχεια για να ευδοκιµήσουν. Και αυτό διασφάλισε για την Alpha Bank ο Γιάννης Κωστόπουλος στην υπερ-σαραντάχρονη δηµιουργική του πορεία στο τιµόνι της Τραπέζης. Αυτό σφράγισε και µε την αποχώρηση από την θέση του Προέδρου της Alpha Bank. Σταθερότητα και συνέχεια απαιτεί και η Ελλάδα. Όχι τόσο ανθρώπων όσο ιδεών Παγκόσµια Οικονοµία Τελικά, στη συνεδρίαση του Σ της 5 ης Ιουνίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προχώρησε στη λήψη όλων βασικών των µέτρων περαιτέρω ενίσχυσης της ρευστότητας στις χώρες της Ζώνης του Ευρώ που ανέµεναν οι αγορές. Έλαβε τα µέτρα αυτά σε µια προσπάθεια, αφενός να ενισχύσει την ανάκαµψη και την ανάπτυξη των χωρών της Ευρωζώνης (την οποία ανάκαµψη εκτιµά ότι ήδη συµβαίνει αλλά µε σχετικά χαµηλούς ρυθµούς) και την αναγκαία αύξηση της απασχόλησης και, αφετέρου, να αποτρέψει την προοπτική µιας περαιτέρω πτώσης του πληθωρισµού (από το πολύ χαµηλό επίπεδό του στο 0,5% που είχε µειωθεί τον Μάιο.2014). Ειδικότερα, η ΕΚΤ αποφάσισε τη µείωση του βασικού της επιτοκίου στο ιστορικό χαµηλό του 0,15%, από 0,25% και παράλληλα τη µείωση του επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων τραπεζών στο -0,10% (για πρώτη φορά σε αρνητικό επίπεδο). Η µείωση αυτού 5

6 του τελευταίου επιτοκίου θα αποτελέσει κίνητρο για τις τράπεζες ώστε αντί να καταθέτουν τα διαθέσιµά τους στην ΕΚΤ, να τα διοχετεύουν στην πραγµατική οικονοµία. Τέλος, το επιτόκιο οριακής χρηµατοδότης των τραπεζών µειώθηκε στο 0,4%, από 0,75%. Με τα µέτρα αυτά επιδιώκεται επίσης η διατήρηση του ευρώ σε ανταγωνιστικά επίπεδα, καθώς η περαιτέρω ισχυροποίηση του θα έθετε σε κίνδυνο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας που πέτυχαν ήδη οι χώρες του Νότου. Επιπλέον των ανωτέρω, το Σ της ΕΚΤ αποφάσισε την ενίσχυση της ρευστότητας µε τη µορφή ενός ακόµα γύρου στοχευµένων µακροπρόθεσµων δανείων προς τις εµπορικές τράπεζες (ΤLTRO) και προετοιµάζει και την εφαρµογή ενός προγράµµατος αγοράς ενυπόθηκων τίτλων (ABS) µε στόχο κυρίως την αύξηση των δανείων προς µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Το νέο πρόγραµµα ΤLTRO θα είναι ύψους 400 δις µε σταθερό επιτόκιο. Η Σύνοδος Κορυφής της οµάδας των χωρών του G-7 στις Βρυξέλλες ( ) αλλά και η συνεδρίαση του Σ της ΕΚΤ την συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των επενδυτών. Η Σύνοδος του G-7 η οποία πραγµατοποιείται αυτή τη φορά χωρίς τη Ρωσία θα προσεγγίσει εκ νέου το πρόγραµµα βοήθειας της ΕΕ προς την Ουκρανία, αλλά θα προσπαθήσει επίσης να θέσει τις βάσεις για απεγκλωβισµό της Ευρώπης από την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία. Οι οικονοµικές συζητήσεις των ηγετών του G-7 θα επικεντρωθούν στο διεθνές εµπόριο, και ιδιαίτερα στις συνεχιζόµενες σχετικές συζητήσεις µεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ, ΕΕ-Καναδά και ΕΕ - Ιαπωνίας, στη συνεργασία για τη αντιµετώπιση της φοροδιαφυγής, καθώς και στις προσπάθειες διατήρησης σε ικανοποιητικό επίπεδο της παγκόσµιας ανάπτυξης. Η συνέχιση της διαδικασίας βελτίωσης των ρυθµών ανάπτυξης της παγκόσµιας οικονοµίας είναι αναγκαία για να επιτευχθεί ουσιαστική µείωση της ανεργίας, ιδιαίτερα δε της υψηλής σε πολλές χώρες ανεργίας των νέων και των µακροχρόνια ανέργων. Σηµαντική εξέλιξη για το πολιτικό µέλλον της Ουκρανίας µπορεί να αποτελέσει η παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ στην Ευρώπη µε την ευκαιρία της 70ης επετείου της απόβασης στη Νορµανδία και η συνάντηση του µε τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο της Ουκρανίας στη Βαρσοβία, καθώς και οι συναντήσεις των ηγετών Γαλλίας και Ηνωµένου Βασιλείου µε τον Πρόεδρο της Ρωσίας. Οι πολιτικές συναντήσεις κορυφής σε συνδυασµό µε την σύναψη µιας πρώτης συµφωνίας για την τιµολόγηση φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ουκρανία αυξάνουν τις πιθανότητες επίτευξης µιας ειρηνικής διευθέτησης της µεγάλης αυτής γεωπολιτικής διένεξης. Ειδικότερα, οι επικεφαλής των εταιριών φυσικού αερίου της Ρωσικής Gazprom και της Ουκρανικής Naftogas κατέληξαν σε µια αρχική συµφωνία για την πληρωµή των απλήρωτων τιµολογίων της Naftogas και σε µια αποδεκτή τιµή για τις µελλοντικές χρεώσεις παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ουκρανία. Η ουκρανική πλευρά συµφώνησε να καταβάλει $ 786 εκατ. στη Gazprom, ως τµήµα της αποπληρωµής των $ 2,24 δις που οφείλει για το φυσικό αέριο που παραδόθηκε έως την Ωστόσο, οι διαπραγµατεύσεις θα συνεχισθούν σε νοµικό και οικονοµικό επίπεδο την ερχόµενη εβδοµάδα προκειµένου να υπάρξει µια τελική συµφωνία. Η µελλοντική τιµή του φυσικού αερίου που θα πωλεί η Ρωσία στην Ουκρανία θα είναι µεταξύ $ 268-$ 485/1.000 κυβικά µέτρα. Στις ΗΠΑ, το µέλος της FOMC Jeffrey Lacker εκτιµά ότι αύξηση των επιτοκίων από την Fed θα σηµειωθεί στο 3ο 3µηνο 2015 και ότι δεν πρόκειται να επισπευστεί λόγω εµφάνισης ενωρίτερα ενδείξεων υψηλού πληθωρισµό. εκτιµά. Επίσης εκτιµά ότι το ΑΕΠ αν και συρρικνώθηκε σε εποχικά διορθωµένο ετήσιο ρυθµό κατά -1,0% το 1ο 3µηνο 2014, θα αυξηθεί µεταξύ 3%-4% το 2 ο 3µηνο Στην Ευρωζώνη, η υποχώρηση του πληθωρισµού στο 0,5% τον Μάιο 2014, από 0,7% τον Απρ.2014, ενίσχυσε την αποφασιστικότητα της ΕΚΤ να προχωρήσει στη λήψη των µέτρων µείωσης των επιτοκίων και αύξησης της ρευστότητας στην οικονοµία, όπως προαναφέρθηκε. Η διαµόρφωση του πληθωρισµού σε πολύ χαµηλά επίπεδα αποτελεί µια διαρκή απειλή για την ανάκαµψη στην Ευρωζώνη. Άλλωστε, τo µέλος του Σ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) E. Nowotny την περασµένη εβδοµάδα είχε δηλώσει ότι η ΕΚΤ συζητά το ενδεχόµενο µείωσης των επιτοκίων, προκειµένου να αποτρέψει την προοπτική αποσταθεροποίησης της οικονοµίας της ΖτΕ από τον πολύ χαµηλό πληθωρισµό. Ο ίδιος παράγοντας µε νέες δηλώσεις του σηµείωσε ότι η ΕΚΤ είναι ευκολότερο να περιορίσει τον πληθωρισµό, παρά να αποτρέψει την εµφάνιση αρνητικού πληθωρισµού σε κάποια περίοδο. Εξέφρασε την άποψη ότι ο χαµηλός πληθωρισµός, ο οποίος εµφανίζεται µε διαφορετικά χαρακτηριστικά σε κάθε χώρα της Ευρωζώνης, οφείλεται στην τρέχουσα περίοδο κυρίως στη µείωση των τιµών ενέργειας. Ωστόσο, δεν απέκλεισε το ενδεχόµενο να οδηγηθεί η οικονοµία της Ευρωζώνης σε καταστάσεις στασιµότητας και χαµηλού πληθωρισµού, όπως στην Ιαπωνία. Η ΤτΑυστραλίας, αποφάσισε να διατηρήσει αµετάβλητα τα επιτόκια στο 2,5%, καθώς το επενδυτικό κλίµα εµφανίζεται υποτονικό. Ωστόσο η άνοδος του ΑΕΠ κατά 3,5% σε ετησιοποιηµένη βάση το 1 ο 3µηνο 2014, που στηρίχθηκε κυρίως στην αύξηση των εξαγωγών προϊόντων εξόρυξης, δηµιουργεί µια αισιοδοξία για την πορεία της οικονοµίας στα επόµενα τρίµηνα του έτους. Στην Κίνα, η τελική µέτρηση του δείκτη ΡΜΙ στη µεταποίηση που καταρτίζει η HSBC/Markit (PMI) ανήλθε στο 49,4 τον Μάιο 2014 (υψηλό 4-µηνών), έναντι 48,1 τον Απρ Παράλληλα, θετική εξέλιξη αποτελεί η βελτίωση που καταγράφεται στον τοµέα των υπηρεσιών, καθώς ο δείκτης ΡΜΙ υπηρεσιών τον Μάιο 2014 διαµορφώθηκε στο 55,5 που είναι το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι µηνών από 54,8 που ήταν τον Απρίλιο Η οικονοµία της Κίνας εµφανίζει σηµάδια σταθεροποίησης της ανάπτυξης στο 7,4%, αλλά είναι πολύ νωρίς για να 6

7 θεωρηθεί ότι χαµηλότερα επίπεδα ανάπτυξης έχουν οριστικά αποφευχθεί. Ειδικότερα, η διαφαινόµενη επιβράδυνση του κλάδου των ακινήτων εγκυµονεί κινδύνους για την οικονοµική ανάπτυξη, καθώς αντιπροσωπεύει ποσοστό άνω του 15% του ΑΕΠ. Πάντως, η ιαπωνική τράπεζα Nomura προβλέπει τώρα αύξηση του ΑΕΠ κατά 7,5% το 2014 (από 7,4% της αρχικής της εκτίµησης) µε την άνοδο στο 2ο 3µηνο 2014 να προσδιορίζεται στο +7,4% (από +7,1% που πρόβλεπε έως τώρα). Στην Ιαπωνία, θεαµατική άνοδο κατέγραψε ο πληθωρισµός τον Απρ.2014 µε αποτέλεσµα να ανέλθει στο 3,4% (υψηλό 23-ετίας) από 1,6% τον Μάρ.2014 λόγω της επιβολής από υψηλότερου φόρου κατανάλωσης. Η άνοδος αυτή του πληθωρισµού, η οποία αναµένεται να συνεχισθεί και τον Μάιο 2014, στο βαθµό που οφείλεται στην αύξηση του φόρου κατανάλωσης, δεν λαµβάνεται υπόψη στο στόχο της ΤτΙαπωνίας για πληθωρισµό 2%, διότι αυτή η αύξηση δεν θα επηρεάζει τον πληθωρισµό από τον Απρ.2015 και µετά. Ωστόσο, ο υψηλότερος φόρος στην κατανάλωση είχε αρνητική επίδραση στην βιοµηχανική παραγωγή και οδήγησε σε µεγάλη πτώση τις λιανικές πωλήσεις και γενικά αναµένεται να έχει µε αρνητικές επιπτώσεις στην αύξηση του ΑΕΠ για το 2ο 3µηνο Συγκεκριµένα, η βιοµηχανική παραγωγή µειώθηκε κατά -2,5% σε µηνιαία βάση τον Απρ.2014, έναντι αύξησής της κατά +0,7% τον Μάρτ.2014, µε τη µεγαλύτερη µείωση να καταγράφεται στην παραγωγή αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών συσκευών. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις προβλέπουν αύξηση της βιοµηχανική παραγωγής κατά +1,7% τον Μάιο 2014 και µείωση κατά -2,0% τον Ιούν Άλλωστε, και ο δείκτης PMI στη µεταποίηση ανήλθε τον Μάιο 2014 στο 49,9 από 49,4 τον Απρ Με τους υποδείκτες παραγωγής, νέων παραγγελιών να υποχωρούν, εν αντιθέσει µε τον υποδείκτη απασχόλησης ο οποίος ενισχύθηκε. Επίσης, µειωµένες ήσαν οι λιανικές πωλήσεις τον Απρ.2014 κατά -13,7% σε µηνιαία βάση, έναντι αύξησης +6,4% τον Μάρτ.2014, µε την πορεία τους να αναµένεται να επηρεαστεί θετικά τους επόµενους µήνες εν όψει καταβολής αυξηµένων καλοκαιρινών εκτάκτων αποδοχών (bonus). Εξελίξεις στην πραγµατική οικονοµία: Στις ΗΠΑ, σύµφωνα µε τη 2 η αναθεώρηση, το ΑΕΠ κατέγραψε πτώση κατά -1,0% σε ετησιοποιηµένη βάση στο 1 ο 3µηνο 2014, έναντι αρχικής εκτίµησης για +0,1% και έναντι αύξησής του κατά +2,6% στο 4 ο 3µηνο Βασική αιτία της συρρίκνωσης του ΑΕΠ στο 1ο 3µηνο 2014 ήταν η µείωση των αποθεµάτων. Οι καταναλωτικές δαπάνες, αυξήθηκαν κατά 3,1% από 3,3% στο 4ο 3µηνο 2013, οι επιχειρηµατικές επενδύσεις υποχώρησαν κατά -1,6%, έναντι αύξησής τους κατά +5,7% στο 4ο 3µηνο Η αγορά ακινήτων είχε αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ το 1ο 3µηνο 2014, καθώς η αύξηση των τιµών κατοικιών σε συνδυασµό µε τα υψηλότερα επιτόκια των στεγαστικών δανείων περιόρισαν τη ζήτηση. Οι εξαγωγές επίσης υποχώρησαν κατά -6,0%, έναντι αύξησης +9,5% στο 4ο 3µηνο 2013, ενώ οι εισαγωγές ενισχύθηκαν οριακά κατά +0,7% έναντι ανόδου +1,5% το 4ο 3µηνο Ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης Thomson Reuters/University of Michigan υποχώρησε στο 81,9 τον Μάιο 2014 από 84,1 τον Απρ.2014, καθώς οι καταναλωτές δεν προσδοκούν αυξήσεις των µισθών τους. Στην αγορά ακινήτων οι επικείµενες πωλήσεις κατοικιών σηµείωσαν αύξηση +0,4% σε µηνιαία βάση τον Απρ.2014, έναντι αύξησης +3,4% τον Μάρ.2014, επιβεβαιώνοντας την εκτίµηση ότι έχει αρχίσει να καταγράφεται µια µικρή κόπωση. Τέλος, στην αγορά εργασίας, οι εβδοµαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταµεία ανεργίας µειώθηκαν κατά την εβδοµάδα έως στις (από που ανέµεναν οι αναλυτές), έναντι (αναθεωρηµένη µέτρηση) την περασµένη εβδοµάδα. Πρόκειται για τη δεύτερη χαµηλότερη µέτρηση από τα µέσα του Ο 4-εβδοµάδων κινητός µέσος όρος µειώθηκε κατά στις ήτοι το χαµηλότερο επίπεδο από τις 11 Αυγούστου Σε µακροπρόθεσµη βάση, οι εβδοµαδιαίες αιτήσεις εξακολουθούν να µειώνονται, γεγονός που δείχνει την τάση βελτίωσης της αγοράς εργασίας. Σε µέσα επίπεδα για την περίοδο , οι αιτήσεις επιδοµάτων ανεργίας διαµορφώνονται στις µε ιστορικά υψηλό τις (Οκτ.1982) και ιστορικά χαµηλό τις Στην Ευρωζώνη, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος (ESI) ανήλθε στο 102,7 τον Μάιο 2014 (υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας 3-ετίας), από 102,0 τον Απρ Η αύξηση του δείκτη για την περίοδο Απρ.-Μάιος 2014 δείχνει ενδεχόµενη άνοδο του ΑΕΠ περί το 2% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3µηνο Αύξηση κατέγραψαν επίσης και οι υποδείκτες του ESI στη βιοµηχανία, στις υπηρεσίες και στις εξαγωγικές παραγγελίες. Θετική εξέλιξη ήταν η περαιτέρω βελτίωση του δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης στο -7,1 τον Μάιο 2014, από -8,6 τον Απρ.2014 που αντικατοπτρίζει την αισιοδοξία των καταναλωτών για την µελλοντική οικονοµική τους κατάσταση. Ωστόσο, επανήλθαν οι ανησυχίες για εµφάνιση καταστάσεων αρνητικού πληθωρισµού στην ΖτΕ, καθώς ο πληθωρισµός υποχώρησε τον Μάιο 2014 στο 0,5%, από 0,7% τον Απρ Σε παρόµοια πορεία κινήθηκε και ο δοµικός πληθωρισµός ο οποίος υποχώρησε στο 0,7% τον Μάιο 2014 από 1,0% τον Απρ Ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση υποχώρησε στο 52,2 τον Μάιο 2014 (χαµηλό 6-µήνου) από 53,4 τον Απρ Στη Γερµανία, ο αντίστοιχος δείκτης µειώθηκε στο χαµηλότερο επίπεδο των τελευταίων 7 µηνών (52,3) τον Μάιο 2014, ωστόσο παραµένει άνω του διαχωριστικού ορίου (50,0). Στην αγορά εργασίας, ο αριθµός των ανέργων µειώθηκε κατά 76 χιλ. σε µηνιαία βάση τον Απρ.2014 µε αποτέλεσµα ο συνολικός αριθµός να διαµορφωθεί στα 18,751 εκατ. Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε οριακά στο 11,7% τον Απρ.2014, από 11,8% τον Μάρτ Τέλος, στην αγορά χρήµατος, συνεχίζεται η επιβράδυνση της αύξησης προσφοράς χρήµατος Μ3 7

8 στο 0,8% τον Απρ.2014 από 1,3% τον Φεβ.2014, εξαιτίας του περιορισµού στον ρυθµό αύξησης της προσφοράς χρήµατος Μ1. Η χρηµατοδότηση προς τον ιδιωτικό τοµέα µειώθηκε κατά -1,8% τον Απρ.2014 από -2,2% τον Μάρ.2014 ενώ προς τα νοικοκυριά σηµείωσε µηδενική αύξηση, έναντι πτώσης -0,1% τον Μάρ Σηµειώνεται ότι τα στεγαστικά συνεχίζουν να αυξάνονται, ενώ τα καταναλωτικά δάνεια να µειώνονται. Μειωµένη βαίνει όµως και η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις η οποία υποχώρησε κατά -2,8% σε ετήσια βάση τον Απρ.2014 από -3% τον Μάρ Στις αγορές κεφαλαίου, της Ευρωζώνης επικρατούν τάσεις σταθεροποίησης ενώ η νευρικότητα έχει περιορισθεί, καθώς οι επενδυτές αισθάνονται πιο σίγουροι ότι η ΕΚΤ στη συνεδρίαση της 5ης Ιουνίου θα αναλάβει πρωτοβουλίες προκειµένου να ενισχυθεί περαιτέρω η νοµισµατική ρευστότητα. Ωστόσο, αρνητικά επηρέασε τις τιµές των οµολόγων της Πορτογαλίας η απόφαση του Συνταγµατικού ικαστηρίου της χώρας να ακυρώσει ορισµένα µέτρα λιτότητας που σχετίζονταν µε τον προϋπολογισµό του 2014 αναγκάζοντας την κυβέρνηση να καλύψει ένα δηµοσιονοµικό κενό ύψους περίπου 700 εκατ.. Τα µέτρα αφορούσαν µειώσεις µισθών στον δηµόσιο τοµέα, περικοπές σε συντάξεις χηρείας και κρατήσεις σε επιδόµατα ανεργίας και ασθενείας. Εκτιµάται ότι η δικαστική απόφαση θα αποτελέσει ένα βραχυχρόνιο ανασταλτικό παράγοντα για την αγορά οµολόγων αλλά αναµφίβολα δεν θα αποτελέσει εµπόδιο στην δηµοσιονοµική πρόοδο της Πορτογαλίας. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού οµολόγου έναντι του αντίστοιχου γερµανικού, ανήλθε σε εβδοµαδιαία βάση στις 229 µ.β. από 223 µ.β. και του 10-ετούς ιταλικού οµολόγου στις 159 µ.β. από 156 µ.β.. Η απόδοση του 10-ετούς οµολόγου των ΗΠΑ την διαµορφωνόταν στο 2,57% από 2,56% που ήταν την Year Yields (%) Spreads (μβ) 2/6/ /5/2014 μβ 2/6/ /5/2014 μβ Ελλάδα 6,13 6, Ισπανία 2,84 2, Ιταλία 2,96 2, Πορτογαλία 3,65 3, Γαλλία 1,77 1, Ολλανδία 1,64 1, Γερμανία 1,37 1,42-5 5Y CDS (μβ) 2/6/ /5/2014 μβ Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Γαλλία Ολλανδία Γερμανία Πηγή: Reuters Στις ΗΠΑ, το δηµόσιο άντλησε ( ) το συνολικό ποσό των $48 δισ. µέσω δηµοπρασίας 3-µηνων και 6-µηνων εντόκων γραµµατίων. Αναλυτικότερα, αντλήθηκαν $ 25 δις από έντοκα γραµµάτια 3-µήνης διάρκειας µε µέσο επιτόκιο 0,035% και συντελεστή κάλυψης 5,05, καθώς και το ποσό των $ 23 δις από έντοκα γραµµάτια 6-µήνης διάρκειας µε µέσο επιτόκιο 0,055% και συντελεστή κάλυψης 4,90. Αγορές συναλλάγµατος: Ο σταθµισµένος δείκτης δολαρίου ο οποίος µετρά την επίδοση του δολαρίου έναντι 6 βασικών νοµισµάτων ενισχύεται σε εβδοµαδιαία βάση µε αποτέλεσµα να διαµορφώνεται στο 80,53 ( ) από 80,24( ). Σύµφωνα µε τα στοιχεία του χρηµατιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ, για µη εµπορικές συναλλαγές (specs) την εβδοµάδα που έληξε την αυξήθηκαν κατά $ 2,47 δις, µε αποτέλεσµα οι συνολικές καθαρές (αγορές µείον πωλήσεις) θέσεις να διαµορφωθούν σε θετικό επίπεδο για τρίτη εβδοµάδα στα $ 2,62 δις. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για µη εµπορικές συναλλαγές (specs), την ίδια εβδοµάδα διαµορφώθηκαν στα $ 1,27 δισ. µε αποτέλεσµα οι συνολικές καθαρές (αγορές µείον πωλήσεις) θέσεις να διαµορφωθούν σε αρνητικό επίπεδο στα $ 2,83 δισ. από επίσης αρνητικό $ 1,58 δις την προηγούµενη εβδοµάδα. Το ευρώ διαπραγµατευόταν στα 1,3608 USD/EUR στις από 1,3612 USD/EUR στις Η επικείµενη απόφαση της ΕΚΤ όσον αφορά τη νοµισµατική πολιτική που θα ακολουθήσει στο άµεσο µέλλον σκιάζει τις κινήσεις των επενδυτών. Ωστόσο τα απογοητευτικά στοιχεία για την πορεία του ΑΕΠ στις ΗΠΑ το 1ο 3µηνο 2014 περιόρισαν την αισιοδοξία των επενδυτών για την πορεία του δολαρίου. Η βραχυχρόνια πορεία του ευρώ και ο βαθµός εξασθένισης του έναντι του δολαρίου θα εξαρτηθεί από το βαθµό επιθετικότητας των µέτρων που θα ανακοινώσει η ΕΚΤ την Το Γουάν Κίνας συνεχίζει να καταγράφει τάσεις διολίσθησης έναντι του δολαρίου. Οι απώλειες από τις αρχές του έτους έναντι του δολαρίου διαµορφώνονται στο 3,22% ( ). Οι απώλειες αυτές, αποδίδονται και στη ζήτηση δολαρίων από 8

9 κινεζικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό προκειµένου να καταβάλουν ενδιάµεσα µερίσµατα. Σύµφωνα µε κύκλους της αγοράς η ζήτηση για δολάρια µπορεί να αγγίξει το ποσό των $ 18 δις. Η ΤτΚίνας καθόρισε τη µέση τιµή fixing την στα 6,1693 CNY/USD, (το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 8 µηνών), ήτοι 0,03% υψηλότερα από την αντίστοιχη τιµή της Στην παρούσα συγκυρία η ΤτΚίνας επιτρέπει στο Γουάν να ισορροπεί µεταξύ ενός περιορισµένου εύρους διακύµανσης. Η στερλίνα καταγράφει απώλειες σε εβδοµαδιαία βάση τόσο έναντι του ευρώ όσο και έναντι του δολαρίου. Στις διαπραγµατευόταν στα $1,6724 και στα 1,2291 έναντι $1,6866 και 1,2361 στις Οι επενδυτές αναµένουν τη συνεδρίαση του ιοικητικού Συµβουλίου της ΕΚΤ ( ) η οποία θα καθορίσει τη στάση που θα ακολουθήσει σε νοµισµατικό επίπεδο. Οι όποιες απώλειες σηµειώνει η στερλίνα θεωρούνται προσωρινής διάρκειας, καθώς η πλειονότητα της αγοράς εκτιµά ότι η ΤτΑγγλίας θα αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια στις αρχές του επόµενου έτους και πιθανότητα µερικούς µήνες πριν από την Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, ενώ η ΕΚΤ θα εξακολουθεί να εφαρµόζει πολιτικές νοµισµατικής χαλάρωσης. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονοµία Πιστωτική Επέκταση: Η πτώση των τραπεζικών χορηγήσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα διαµορφώθηκε τον Απρ.2014 στο -3,7% σε ετήσια βάση, από -4,1% τον Μάρτ.2014 και -3,4% τον Απρ Επίσης, η αρνητική καθαρή ροή της χρηµατοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τοµέα σε µηνιαία βάση διαµορφώθηκε σε 674 εκατ. τον Απρ.2014 από 729 εκατ. τον Μάρτ Τους τελευταίους µήνες η τραπεζική χρηµατοδότηση επηρεάζεται αρνητικά και από την προσφυγή ορισµένων µεγάλων επιχειρήσεων σε δανεισµό από τις αγορές οµολόγων, µε αποπληρωµή του τραπεζικού δανεισµού. Έτσι, για παράδειγµα, σηµειώθηκε µεγάλη πτώση του δανεισµού στους τοµείς Ηλεκτρισµός-Φωταέριο-Ύδρευση κατά -9,2% (Μάρτ.2014: -9,8%), από +2,3% τον Απρ.2013 και Μεταφορές-Επικοινωνίες πλην ναυτιλίας µε πτώση κατά -10,7% τον Απρ.2014 (Μάρτ.2014: -10,4%), από -7,4% τον Απρ Στις επιχειρήσεις γενικά, η µείωση της χρηµατοδότησης διαµορφώθηκε στο -4,8% σε ετήσια βάση τον Απρ.2014, από -5,3% τον Μάρτ.2014 και από -3,3% τον Απρ Η αρνητική µηνιαία καθαρή ροή διαµορφώθηκε στα 487 εκατ. τον Απρ.2014 από 406 εκατ. τον Μάρτ Ειδικότερα, τον Απρ.2014 σηµειώθηκε µεγάλη µείωση των πιστώσεων και στους εξής τοµείς: στο Εµπόριο κατά -5,8% (Μάρτ.2014: -6,1%), στον τουρισµό κατά -1,7%, από -0,3% τον Απρ.2013 και στη βιοµηχανία κατά -5,1%, από 0,2% τον Απρ Από την άλλη πλευρά, ικανοποιητική ήταν η αύξηση της χρηµατοδότησης της γεωργίας κατά +3,3% (Μάρτ.2014: +3,8%). Περιορισµένη ήταν, επίσης, η πτώση της χρηµατοδότησης στις κατασκευές κατά -1,0% (Μάρτ.2014: -2,6%). Χρηµατοδότηση προς τον Ιδιωτικό Τοµέα (ετήσιοι ρυθµοί µεταβολής) Απρ.2014 Μάρτ.2014 εκ.2013 Απρ.2013 Σύνολο ιδιωτικού τοµέα -3,7-4,1-3,9-3,4 Α. Επιχειρήσεις -4,8-5,3-4,9-3,3 -Γεωργία 3,3 3,8 5,6-2,8 -Βιοµηχανία -5,1-4,5-2,8 0,2 -Εµπόριο -5,8-6,1-8,0-5,8 -Τουρισµός -1,7-2,0-2,6-0,3 -Ναυτιλία -5,7-6,7-6,4-3,9 -Κατασκευές -1,0-2,6 0,6-1,9 -Ηλεκτρισµός-Φωταέριο-Ύδρευση -9,2-9,8-10,7 2,3 -Μεταφορές, Επικοινωνίες πλήν Ναυτιλίας -10,7-10,4-7,2-7,4 Β. Ελεύθεροι Επαγγελµατίες 0,8 0,4 0,9-1,5 Γ. Νοικοκυριά -3,2-3,4-3,5-3,7 -Καταν/κή Πίστη + Λοιπά Καταν/κά -2,8-3,4-3,8-5,0 -Στεγαστικά άνεια -3,3-3,4-3,3-3,2 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Η µείωση των χορηγήσεων προς τα νοικοκυριά διαµορφώθηκε στο -3,2% τον Απρ.2014 από -3,4% τον προηγούµενο µήνα. Η µηνιαία αρνητική καθαρή ροή χορηγήσεων διαµορφώθηκε στα 182 εκατ. τον Απρ.2014 από 322 εκατ. τον Μάρτ Ειδικότερα, ο ρυθµός πτώσης της καταναλωτικής πίστης και λοιπών διαµορφώθηκε στο -2,8% τον Απρ.2014 από -3,4% τον Μάρτ.2014 και -5,0% τον Απρ.2013, ενώ η πτώση των στεγαστικών δανείων διαµορφώθηκε στο -3,3% από -3,4% τον προηγούµενο µήνα και -3,2% τον Απρ Η µηνιαία αρνητική καθαρή ροή στεγαστικών δανείων διαµορφώθηκε στα 145 εκατ. τον Απρ.2014 από 170 εκατ. τον Μάρτ Καταθέσεις Ιδιωτών: Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τοµέα αυξήθηκαν τον Απρ.2014 κατά 207 εκατ. έναντι του Μαρτ.2014 (+0,1%), ενώ από τον εκ.2013 έχουν µειωθεί κατά 336 εκατ. Επίσης, σε ετήσια βάση παρουσίασαν µείωση κατά -0,4%, έναντι µείωσης κατά -2,2% και τον Απρ ,9154,3 155,2 155,9 153,4 161,5 Καταθέσεις Ιδιωτών 163,9 164,0 163,3 160,9 162,2 163,1 162,6 162,1 160,8 162,3 161,0 161,2 160,2 160,9 160,4 160, ,6 Ιουν-12 Δεκ-12 Ιουν-13 Δεκ-13 Η σχετικά µικρή αυξητική ροή των ιδιωτικών καταθέσεων στο 4µηνο του 2014 συνδέεται, εκτός των άλλων και µε τον περιορισµό των χορηγήσεων, καθώς όταν µία τράπεζα χορηγεί ένα νέο δάνειο ανοίγεται κατά κανόνα τραπεζικός λογαριασµός υπέρ του δανειολήπτη στον οποίο πιστώνεται το προϊόν του δανείου. Αντίθετα, σε περίπτωση αποπληρωµής δανείων, τα οποία τα τελευταία έτη ως και σήµερα υπερβαίνουν τις εκταµιεύσεις νέων δανείων, το υπόλοιπο των καταθέσεων επηρεάζεται αρνητικά. 9

10 Από το τέλος του Ιούν.2012 ως το τέλος Απρ.2014 είχαν επιστραφεί στο τραπεζικό σύστηµα καταθέσεις ύψους 10,5 δισ. ( 15,8 δισ. από τα µέσα Ιούν.2012). Κατά συνέπεια οι καταθέσεις ιδιωτών έχουν αυξηθεί, έναντι του απογείου της κρίσης κατά +10,9%. Η επαν-εισροή των καταθέσεων προέρχεται κυρίως από επιστροφή αποθησαυρισµένων τραπεζογραµµατίων και κατά δεύτερο λόγο από καταθέσεις που επαναπατρίστηκαν από πιστωτικά ιδρύµατα του εξωτερικού. Η επάνοδος των ιδιωτικών καταθέσεων στο τραπεζικό σύστηµα αναµένεται ότι θα ενδυναµωθεί στους επόµενους µήνες, µετά την ολοκλήρωση και της νέας σηµαντικής αύξησης των µετοχικών κεφαλαίων των τραπεζών από τον ιδιωτικό τοµέα. Επίσης, καθώς θα ανακάµπτει η οικονοµική δραστηριότητα στη διάρκεια του 2014, η ζήτηση καταθέσεων θα αυξηθεί και θα δηµιουργηθούν σταδιακά οι προϋποθέσεις αύξησης του όγκου των νέων δανείων. Παράλληλα, η περαιτέρω σηµαντική βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος, που ήδη σηµειώνεται το 2014, όπως αναλύεται στη συνέχεια, θα συµβάλει στην αύξηση του ρυθµού επανόδου των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστηµα. είκτες Οικονοµικής Εµπιστοσύνης: Ο είκτης Οικονοµικού Κλίµατος (ESI) στην Ελλάδα, που καταρτίζεται από το ΙΟΒΕ και δηµοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σηµείωσε σηµαντική αύξηση στις 99,1 µον. τον Μάιο.2014 από 95,4 µον. τον Απρ.2014 καταγράφοντας την υψηλότερη τιµή του από τον Ιούλιο του 2008 και διατηρώντας την εντυπωσιακή ανοδική εξέλιξη στο 5µηνο Άνοδο σηµείωσε τον Μάιο.2014 (για 9 ο κατά σειρά µήνα) και ο δείκτης εµπιστοσύνης τόσο στην ΕΕ-28, ο δείκτης στις 106,5 µον. από 106,3 µον. τον Απρ.2014, έναντι 89,9 µον. τον Μάιο.2013, όσο και στη ΖτΕ (Μάιος 14: 102,7, Απρ. 14: 102,0). Από τα πιο αναλυτικά στοιχεία του ΙΟΒΕ, που απαρτίζουν τον δείκτη επιχειρηµατικών προσδοκιών στη Βιοµηχανία, προκύπτει ότι η βελτίωση συνεχίσθηκε τον Μάιο και επιτάθηκε σε όλους τους τοµείς της Ελληνικής Οικονοµίας: Ειδικότερα, η εξέλιξη των βασικών κλαδικών δεικτών που απαρτίζουν το δείκτη ESI έχει ως ακολούθως: Στη Βιοµηχανία, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών βελτιώθηκε αισθητά, καθώς το σχετικό ισοζύγιο εκτιµήσεων υποχώρησε στις -4,9 µον. τον Μάιο.2014 από -8,9 µον. τον Απρ.2014, έναντι -6,7 µον. τον Μάιο Η ευνοϊκή αυτή εξέλιξη προήλθε από: (α) Τη σηµαντική αύξηση των θετικών εκτιµήσεων για τις πωλήσεις στο προσεχές 3µηνο (Μάιος.2014: +25,8 µον., Απρ.2014: +23,0 µον. Μάιος.2013: +21,7µον.). (β) Τη σηµαντική αύξηση των θετικών εκτιµήσεων για τις εξαγωγές στο προσεχές 3µηνο (Μάιος.2014: +27,0, Απρ.2014: +18,8 µον. Μάιος.2013: +22,5). (γ) Αντίθετα, αυξήθηκαν οι αρνητικές εκτιµήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις (Μάιος.2014: -8,3 µον., Απρ.2014: -3,4 µον. Μάιος.2013: -10,5 µον.) και µειώθηκαν ελαφρά οι θετικές προβλέψεις για την παραγωγή στο προσεχές 3µηνο (Μάιος.2014: +20,7, Απρ.2014: +21,2, Μάιος.2013: +18,0). Επίσης, την διαµόρφωση σε θετικό έδαφος για 2o κατά σειρά µήνα του είκτη Υπευθύνων Προµηθειών (PMI) στις 51,0 µονάδες τον Μάιο.2014 από 51,1 (Απρ. 14: 51,1), έναντι του χαµηλού των 45,3 µονάδων τον Μάιο Αναφορικά µε τους κύριους επιµέρους δείκτες του PMI, επισηµαίνεται ο σχηµατισµός σε επίπεδο αισθητά άνω του ορίου (:50 µον.) της παραγωγής (Μάιος.2014: 52,8 µον., Απρ.2014: 53,2 µον. Μάιος.2013: 45,2) και των νέων παραγγελιών (Μάιος.2014: 52,2 µον., Απρ.2014: 52,2 µον., Μάιος.2013: 43,7 µον.) Ιαν-10 Απρ-10 Διάγραμμα. Δείκτης ΡΜΙ (Υπευθύνων Προμηθειών) Ιουλ-10 Οκτ-10 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 Ιαν-12 Στο Λιανικό Εµπόριο ενισχύθηκε περαιτέρω ο δείκτης προσδοκιών, καθώς το σχετικό ισοζύγιο βελτιώθηκε στις -7,4 µον. τον Μάιο από -9,7 µον. τον Απρ.2014, έναντι της κατά πολύ χειρότερης εικόνας του τον Μάιο 2013 (-15,2 µον.). Η βελτίωση αυτή οφείλεται: (α) Στη µετατροπή σε οριακά θετικό (µετά από πολύ καιρό) του ισοζυγίου των εκτιµήσεων για τις πωλήσεις στο προσεχές 3µηνο (Μάιος.2014: +0,7 µον., Απρ.2014: -8,0 µον. Μάιος.2013: -15 µον.). (β) Στη σηµαντική µείωση των αρνητικών εκτιµήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις (Μάιος.2014: -19,0 µον., Απρ.2014: -24, Μάιος.2013: -34,0 µον.). (γ) Αντίθετα, αυξήθηκε το αρνητικό ισοζύγιο των εκτιµήσεων για τις παραγγελίες στο επόµενο 3µηνο στο -12,0 τον Μάιο.2014, από -9,6 τον Απρ.2014 και από -26,9 µον. τον Μάιο Στις Υπηρεσίες, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών σηµείωσε νέα άνοδο, καθώς το σχετικό ισοζύγιο των εκτιµήσεων αυξήθηκε στις +6,5 µον. τον Μάιο.2014 από +6,0 µον. τον Απρ.2014, +4,9 τον Μάρτ.2014, έναντι -13,1 µον. τον Μάιο Οι προοπτικές της ζήτησης για το επόµενο 3µηνο εξακολουθούν να διαµορφώνονται σε ικανοποιητικά θετικό επίπεδο (Μαιος.2014: +15,6 µον., Απρ.2014: +17,7 µον. Μάρτ.2014: +19,5, Μάιος.2013: -2,6 µον.). Επισηµαίνεται η συνεχής και ταχεία βελτίωση των τουριστικών δεικτών εµπιστοσύνης. Ειδικότερα στον κλάδο «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» ο δείκτης προσδοκιών ανήλθε στις 98,0 µον. τον Μάιο.2014, από 94,1 µον. τον Απρ.2014, 89,1 µον. τον Μάρτ.2013, έναντι 82,9 µον. τον Μάιο.2013, ενώ συνεχίζεται η αλµατώδης θετική εξέλιξη του κλάδου «Τουριστικά Πρακτορεία» (Μάιος. 14: +149,5 Απρ-12 Ιουλ-12 Οκτ-12 Ιαν-13 Απρ-13 Ιουλ-13 Οκτ-13 Ιαν-14 Απρ-14 10

11 µον.,απρ. 14: +127,4 µον., Μάρτ. 14: +120,8, Απρ. 13: 98,3 µον.). Η εξέχουσα βελτίωση των δεικτών εµπιστοσύνης των τουριστικών επιχειρήσεων στο 5µηνο.2014 προδικάζει τη σηµαντική άνοδο της τουριστικής κίνησης στο τρέχον έτος, η οποία αναµένεται να είναι µεγαλύτερη αυτής του 2013, όταν ήδη σηµειώθηκε ιστορικό υψηλό αφίξεων αλλοδαπών επισκεπτών. Στις Κατασκευές, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών υποχώρησε ελαφρά στις -20,3 µον. τον Μάιο.2014 από -19,9 µον. τον Απρ.2014, έναντι πάντως της πολύ αρνητικής εικόνας των -35,0 µον. του Μαίου Το αποτέλεσµα αυτό προήλθε από την κάµψη των επιχειρηµατικών προσδοκιών στην κατασκευή «ηµοσίων Έργων», επειδή σηµειώνονται µεταπτώσεις στην ταχύτητα κατασκευής των έργων υποδοµής (Μάιος 14: 91,2, Απρ. 14: 98,2 µον., Μάρτ. 14: 101,3, έναντι των 73,8 µονάδων του Μαίου. 13). Αντίθετα, αυξήθηκαν σηµαντικά οι προσδοκίες στις κατασκευές «Κατοικιών» (Μάιος 14: 59,4 µον. Απρ. 14: 43,1 µον. Μάρτ. 14: 73,9, Μάιος 13: 63,6 µον.), όπως και οι εκτιµήσεις για τις κατασκευές «Λοιπών Ιδιωτικών Κτιρίων» (Μάιος 14: 56,5 µον.,απρ. 14: 43,7 µον. Μάρτ. 14: 40,5, Μάιος 13: 44,4 µον.). Τέλος, οι Προσδοκίες των Καταναλωτών συνεχώς βελτιώνονται, µε τον δείκτη εµπιστοσύνης των νοικοκυριών να διαµορφώνεται σε υψηλό ακόµη αρνητικό επίπεδο, στις -52,5 µον. τον Μάιο.2014, αλλά από -55,0 µον. τον Απρ.2014, -59,7 µον. τον Μάρτ.2014, έναντι -63,4 µον. τον Μάιο Η σηµαντική βελτίωση των προσδοκιών των νοικοκυριών οφείλεται στην ισχυροποίηση των προβλέψεων για την οικονοµική κατάσταση των ίδιων και της χώρας, την ανάσχεση της ανεργίας, τη µείωση του πολιτικού κινδύνου και γενικά την παγίωση τώρα της αντίληψης των πολιτών ότι τα «δύσκολα έχουν περάσει». Παγκόσµια Οικονοµία ΗΠΑ: Ο ρυθµός µεταβολής του ΑΕΠ των ΗΠΑ, σύµφωνα µε τη 2 η αναθεώρηση, ήταν τελικά αρνητικός στο -1,0% σε ετησιοποιηµένη βάση στο 1 ο 3µηνο 2014 (από +0,1% που ήταν η 1 η εκτίµηση), έναντι +2,6% στο 4 ο 3µηνο.2013, +4,1% στο 3 ο 3µηνο.2013 και +2,5% στο 2 ο 3µηνο Το 2013 ως σύνολο η αύξηση του ΑΕΠ ήταν 1,9%. Στην 1 η εκτίµηση η ισχνή αύξηση του ΑΕΠ είχε αποδοθεί στις δυσµενείς καιρικές συνθήκες, εξαιτίας των οποίων έκλεισαν προσωρινά, καταστήµατα, εργοστάσια, εργοτάξια και ακολούθως είχαν αρνητική επίπτωση στις εξαγωγές και τις επενδύσεις. Ωστόσο σύµφωνα µε τα αναθεωρηµένα στοιχεία, στη 2 η εκτίµηση βασικός παράγοντας που οδήγησε στη συρρίκνωση του ΑΕΠ στο 1 ο 3µηνο 2014 ήταν η µείωση των αποθεµάτων και η µεγαλύτερη απ ότι αναµενόταν αρνητική επίδρασή τους στον ρυθµό µεταβολής του ΑΕΠ. Ως εκ τούτου, ο αρνητικός ρυθµός µεταβολής του ΑΕΠ δεν εγείρει έντονη ανησυχία στους αναλυτές, αφού αναµένεται σηµαντική αύξηση του ΑΕΠ από το 2 ο 3µηνο Συγκεκριµένα, οι αναλυτές αναµένουν αύξηση του ΑΕΠ στο 2 ο 3µηνο 2014, περί το 3,5%, ενώ ορισµένοι (π.χ., η Morgan Stanley) εκτιµούν ότι η αύξηση αυτή µπορεί να ανέλθει έως και στο 4,0%. Πιο αναλυτικά για το 1 ο 3µηνο 2014: Οι καταναλωτικές δαπάνες, οι οποίες αποτελούν το 70% της συνολικής οικονοµικής δραστηριότητας και εποµένως είναι βασικός δείκτης ευρωστίας της οικονοµίας, αυξήθηκαν ικανοποιητικά κατά 3,1%, από 3,3% στο 4 ο 3µηνο 2013, 2,0% στο 3 ο 3µηνο 2013 και 1,8% στο 2 ο 3µηνο 2013 (2013: 2,0%). Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις σηµείωσαν πτώση κατά -1,6%, έναντι αύξησής τους κατά 5,7% στο 4 ο 3µηνο 2013 (2013: 2,7%). Επίσης, η αγορά ακινήτων είχε πτωτική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ στο 1 ο 3µηνο 2014, καθώς η αύξηση των τιµών των κατοικιών και τα υψηλότερα επιτόκια των στεγαστικών δανείων φαίνεται ότι συνέβαλαν στην πτώση της ζήτησης για κατοικίες. Έτσι, οι επενδύσεις σε κατασκευή κατοικιών σηµείωσαν πτώση κατά -5,0% στο 1 ο 3µηνο.2014, από -7,9% στο 4 ο 3µηνο 2013, µετά την αύξησή τους κατά 10,3% στο 3 ο 3µηνο 2013 (2013: 12,2%). Οι εξαγωγές επίσης υποχώρησαν κατά -6,0%, µετά τη σηµαντική ενίσχυσή τους κατά 9,5% στο 4 ο 3µηνο 2013, 3,9% στο 3 ο 3µηνο.2013, ενώ για το 2013 ως σύνολο σηµείωσαν µικρότερη αύξηση κατά 2,7%. Από την άλλη πλευρά, οι εισαγωγές αυξήθηκαν οριακά κατά 0,7% στο 1 ο 3µηνο.2014, από 1,5% στο 4 ο 3µηνο 2013 και 2,4% στο 3 ο 3µηνο.2013 (2013: 1,4%). Εποµένως, οι καθαρές εξαγωγές είχαν σηµαντική αρνητική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ στο 1 ο 3µηνο US Trade balance Aπρ. Ιαν-00 Μαϊ-00 Σεπ-00 Ιαν-01 Μαϊ-01 Σεπ-01 Ιαν-02 Μαϊ-02 Σεπ-02 Ιαν-03 Μαϊ-03 Σεπ-03 Ιαν-04 Μαϊ-04 Σεπ-04 Ιαν-05 Μαϊ-05 Σεπ-05 Ιαν-06 Μαϊ-06 Σεπ-06 Ιαν-07 Μαϊ-07 Σεπ-07 Ιαν-08 Μαϊ-08 Σεπ-08 Ιαν-09 Μαϊ-09 Σεπ-09 Ιαν-10 Μαϊ-10 Σεπ-10 Ιαν-11 Μαϊ-11 Σεπ-11 Ιαν-12 Μαϊ-12 Σεπ-12 Ιαν-13 Μαϊ-13 Σεπ-13 Ιαν-14 US Trade balance, $ bn Μάλιστα, οι αρνητικές εξελίξεις στον εξωτερικό τοµέα συνεχίστηκαν και τον Απρ.2014, όπου σηµειώθηκε µεγάλη αύξηση του ελλείµµατος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών της χώρας στα $ 47,2 δις, από έλλειµµα $ 44,2 δις τον Μάρτ.2014 (βλέπε το ιάγραµµα). Σηµειώθηκε πτώση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά -0,2% σε µηνιαία βάση και αύξηση των εισαγωγών κατά 1,2%. Οι δαπάνες της οµοσπονδιακής κυβέρνησης σηµείωσαν οριακή αύξηση κατά 0,7%, έναντι µειώσεως κατά -12,8% στο 4 ο 3µηνο.2013 και -5,2% το 2013 ως σύνολο. Αντίθετα, οι δαπάνες πολιτειών 11

12 και τοπικής αυτοδιοίκησης µειώθηκαν κατά -1,8%, ενώ παρέµειναν αµετάβλητες στο 4 ο 3µηνο 2013 και ενώ το 2013 ως σύνολο ήταν µειωµένες κατά -0,2%. Όσον αφορά την τρέχουσα οικονοµική συγκυρία, οι προοπτικές για σηµαντική ανάκαµψη της οικονοµίας από το 2 ο 3µηνο.2014 φαίνεται ότι κλονίζονται από την ξαφνική πτώση της προσωπικής κατανάλωσης κατά -0,1% σε µηνιαία βάση σε τρέχουσες τιµές, ενώ η πτώση ανέρχεται στο -0,3% σε σταθερές τιµές. Βέβαια, η εξέλιξη αυτή ακολουθεί τη µεγάλη αύξηση της προσωπικής κατανάλωσης κατά 1,0% σε µηνιαία βάση τον Μάρτ.2014 (+0,8% σε σταθερές τιµές) και κατά 0,6% τον Φεβρ.2014 (+0,5% σε σταθερές τιµές). Η πτώση τον Απρ.2014 µπορεί να οφείλεται στην επάνοδο της κατανάλωσης ορισµένων υπηρεσιών σε φυσιολογικά επίπεδα µετά την έξαρσή τους λόγω της κακοκαιρίας του 1 ου 3µήνου Είναι, ωστόσο πολύ πιθανό τώρα να σηµειωθεί κάποια επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 2 ο 3µηνο.2014, µετά την εντυπωσιακή αύξησή της κατά 3,1% σε ετησιοποιηµένη βάση στο 1 ο 3µηνο Από την άλλη πλευρά, η αύξηση του προσωπικού εισοδήµατος κατά 0,3% σε µηνιαία βάση τον Απρ.2014, µετά την σηµαντική αύξησή του κατά 0,5% σε µηνιαία βάση και τον Μάρτ.2014 µπορεί να συµβάλλει στη µεγαλύτερη αύξηση της προσωπικής κατανάλωσης τους δύο επόµενους µήνες στο 2 ο 3µηνο Προς το παρόν, η αρνητική εξέλιξη στην προσωπική κατανάλωση συνέβαλε στην άνοδο του ποσοστού αποταµίευσης στο 4,0% τον Απρ.2014 από 3,6% τον Μάρτ.2014 και από 4,1% τον Φεβρ Επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 2 ο 3µηνο.2014 ενδεχοµένως σηµατοδοτεί και η πτώση του δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης Thomson Reuters/ University of Michigan στο 81,9 τον Μάι.2014 από 84,1 τον Απρ.2014, ενώ οι αναλυτές ανέµεναν πτώση στο 82,5. Η υποχώρηση του δείκτη οφείλεται στις αρνητικές προσδοκίες των καταναλωτών για την εξέλιξη των µισθολογικών αµοιβών. Ωστόσο, η πιο σηµαντική εξέλιξη τον Απρ.2014 ενδέχεται να αποδειχθεί η αύξηση του δοµικού πληθωρισµού µε βάση τον αποπληθωριστή της ιδιωτικής κατανάλωσης (PCE), που παρακολουθεί στενά η FED, στο 1,4% τον Απρ.2014, από 1,2% τον Μάρτ.2014 και από 1,1% τον Φεβρ Σηµειώνεται ότι ο στόχος της FED για το συγκεκριµένο δείκτη είναι για πληθωρισµό 1,4%- 1,6%, αλλά δεν αναµενόταν να φτάσει αυτό το ύψος πριν από το 4 ο 3µηνο του Ερωτηµατικά δηµιουργούνται εποµένως για το ποια θα είναι η αντίδραση της FED αν ο δοµικός πληθωρισµός µε βάση το δείκτη αυτό υπερβεί το 1,6%. Ο δείκτης ISM στη µεταποίηση ανήλθε τελικά σε υψηλό επίπεδο 5 µηνών, στο 55,4 τον Μάιο 2014, από 53,2 τον Απρ Κατά την αρχική εκτίµηση ο δείκτης είχε παρουσιάσει πτώση έναντι του Απρ.2014, ωστόσο αυτό αποδόθηκε σε τεχνικό λάθος. Η βελτίωση λοιπόν του δείκτη σύµφωνα µε τα τελικά στοιχεία προήλθε από την άνοδο του υποδείκτη των νέων παραγγελιών στο 56,9 τον Μάιο 2014, από 55,1 τον Απρ.2014, ενώ αντίθετα απογοητευτική ήταν η µείωση του υποδείκτη της απασχόλησης στο 52,8 τον Μάιο 2014, από 54,7 τον Απρ Σύµφωνα µε το Capital Economics, η διαµόρφωση του δείκτη ISM στο 55,4 είναι συµβατή µε αύξηση του ΑΕΠ στο 2 ο 3µηνο.2014 κατά λίγο κάτω του 3,0% σε ετησιοποιηµένη βάση. Στην αγορά ακινήτων οι επικείµενες πωλήσεις κατοικιών σηµείωσαν µέτρια αύξηση κατά 0,4% σε µηνιαία βάση τον Απρ.2014, έναντι µεγαλύτερης αύξησης κατά 3,4% τον Μάρτ.2014, ενώ σε ετήσια βάση οι εν λόγω πωλήσεις ήταν ακόµη µειωµένες κατά -9,2%. Η αγορά ακινήτων εξακολουθεί να βρίσκεται σε στασιµότητα τους τελευταίους µήνες. Στην αγορά εργασίας, οι εβδοµαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταµεία ανεργίας µειώθηκαν σηµαντικά κατά την εβδοµάδα έως στις , αντιστρέφοντας την αύξηση που είχε σηµειωθεί τις προηγούµενες εβδοµάδες. Ο µέσος όρος των τελευταίων 4-εβδοµάδων διαµορφώθηκε στις , πολύ χαµηλότερα από τις Σηµειώνεται ότι η µείωση των εγγραφών στα ταµεία ανεργίας, ήταν σχετικά µεγάλη, καθώς η αγορά προσδοκούσε αύξηση των εγγραφών στις Τέλος, στον τοµέα των δηµόσιων οικονοµικών, το κόστος δανεισµού της κυβέρνησης των ΗΠΑ υποχώρησε σε νέα χαµηλά επίπεδα, µε το επιτόκιο του 10ετούς οµολόγου να διαµορφώνεται στο 2,50% την 2 α Ιουνίου 2014 (χαµηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο 2013), ενώ το επιτόκιο του 30ετούς οµολόγου διαµορφώνεται σήµερα στο 3,34%. ΖτΕ: Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος (ESI) στη ΖτΕ κατέγραψε αύξηση στο υψηλότερο επίπεδο 3ετίας, στο 102,7 τον Μάιο 2014, από 102,0 τον Απρ Η µικρή πτώση που είχε παρατηρηθεί τον Απρ.2014 φαίνεται ότι ήταν προσωρινή και ο δείκτης πλέον διαµορφώνεται σε επίπεδο αρκετά υψηλότερο από τον µακροχρόνιο µέσο όρο. Σύµφωνα µε το Capital Economics, στο δίµηνο Απρ-Μάιος 2014 το επίπεδο του δείκτη συµβαδίζει µε αύξηση του ΑΕΠ περί το 2,0% σε ετήσια βάση το 2 ο 3µηνο 2014, έναντι αύξησης 0,9% το 1 ο 3µηνο 2014 (βλέπε διάγραµµα) Q ΖτΕ: είκτης Οικονοµικού Κλίµατος και ΑΕΠ (% ετήσια µεταβολή) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Δείκτης Οικονομικού Κλίματος ΑΕΠ (% ετήσια βάση) 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% Ωστόσο, ο δείκτης ESI όπως και ο δείκτης ΡΜΙ τείνουν να εµφανίζονται υπερτιµηµένοι σε σχέση µε την εξέλιξη του πραγµατικού ΑΕΠ. Ενθαρρυντική είναι η βελτίωση του δείκτη τον Μάιο 2014 σε όλες τις χώρες στη ΖτΕ, µε εξαίρεση τη Γαλλία, όπου ο 12

13 δείκτης υποχώρησε και µάλιστα διαµορφώνεται σε επίπεδο αρκετά χαµηλότερο της Ελλάδας. είκτης Οικονοµικού Κλίµατος σε επιλεγµένες χώρες στη ΖτΕ Μάιος 2014 Απρ.2014 Μάρτ.2014 Φεβ.2014 Ιαν.2014 ΖτΕ 102,7 102,0 102,5 101,2 101,0 Γερµανία 107,8 107,1 107,5 107,1 106,7 Γαλλία 96,7 97,1 97,1 96,1 97,5 Ιταλία 101,3 100,8 100,3 99,0 96,6 Ισπανία 101,9 101,5 102,5 100,3 100,3 Ολλανδία 100,6 99,3 100,3 98,0 97,4 Πορτογαλία 102,1 100,6 100,4 98,6 99,6 Ελλάδα 99,1 95,4 97,5 94,8 92,6 Πηγή: Ευρ. Επιτροπή Στη ΖτΕ σηµαντική εξέλιξη είναι η περαιτέρω βελτίωση στον δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης στο υψηλότερο επίπεδο από το 2007, στο -7,1 τον Μάιο 2014, από -8,6 τον Απρ Η βελτίωση αντανακλά την αισιοδοξία των καταναλωτών για τις οικονοµικές τους συνθήκες τους επόµενους 12 µήνες, αλλά και την ραγδαία µείωση των ανησυχιών για την ανεργία. Αυτή η άποψη ενισχύεται τόσο από την σταδιακή βελτίωση στην αγορά εργασίας, ενώ και η επιβράδυνση του πληθωρισµού αυξάνει την αγοραστική δύναµη των καταναλωτών. Αύξηση εµφανίζεται σε όλες τις υποκατηγορίες του δείκτη οικονοµικού κλίµατος, εκτός από τον υποδείκτη στο λιανικό εµπόριο, ο οποίος έµεινε αµετάβλητος. Ο υποδείκτης του ESI στη βιοµηχανία αυξήθηκε στο -3,0 τον Μάιο 2014, από -3,5 τον Απρ.2014, όπως και ο δείκτης στις υπηρεσίες (Μάιος 2014: 3,8, Απρ.2014: 3,5). Ο υποδείκτης νέων εξαγωγικών παραγγελιών βελτιώθηκε ελαφρά στο -14,4 τον Μάιο 2014 (Απρ.2014: -15), αν και παραµένει στο ίδιο περίπου επίπεδο από τον εκ Σε αυτό θεωρείται ότι συµβάλλει και το ανατιµηµένο επίπεδο του ευρώ τον Απρ.-Μάιο Τέλος, οι πληθωριστικές προσδοκίες των καταναλωτών, αν και σηµείωσαν αύξηση στο 9,6 τον Μάιο 2014, από 7,5 τον Απρ.2014 παραµένουν σε πολύ χαµηλό επίπεδο. Επιπλέον, οι ανησυχίες για αρνητικό πληθωρισµό στην ΖτΕ εντάθηκαν εκ νέου, καθώς σύµφωνα µε τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, ο πληθωρισµός υπεχώρησε τον Μάιο 2013 στο 0,5%, παρά τις προσδοκίες για διαµόρφωσή του στο 0,6%-0,7%, από 0,7% τον Απρ Ο δοµικός πληθωρισµός (µε εξαίρεση των τιµών της ενέργειας, των τροφίµων, των οινοπνευµατωδών και του καπνού) επίσης µειώθηκε στο 0,7% τον Μάιο 2014, από 1,0% τον Απρ Με βάση τα ανωτέρω, ήταν επόµενο ότι η ΕΚΤ στην συνεδρίαση του Σ της στις θα ελάµβανε σοβαρά υπόψη τον κίνδυνου αρνητικού πληθωρισµού. Ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση υποχώρησε τελικά περισσότερο από ότι είχε αρχικά προβλεφθεί σε χαµηλό επίπεδο 6 µηνών, στο 52,2 τον Μάιο 2014, από 53,4 τον Απρ Σηµειώνεται ότι στις ΗΠΑ, ο δείκτης ISM στη µεταποίηση βελτιώθηκε στο 55,4 τον Μάιο 2014, από 54,9 τον Απρ Στη Γερµανία, ο δείκτης στη µεταποίηση µειώθηκε σε χαµηλό επίπεδο 7 µηνών, στο 52,3 τον Μάιο 2014, αν και παραµένει άνω του 50 για 11 ο συνεχή µήνα. Ο δείκτης παραµένει σε επίπεδο που συµβαδίζει µε ανάπτυξη στον κλάδο της µεταποίηση ακόµα και στις χώρες της περιφέρειας, µε εξαίρεση τη Γαλλία, όπου ο δείκτης υποχώρησε τον Μάιο 2014 στο 49, ΖτΕ είκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση στη ΖτΕ και σε επιλεγµένες οικονοµίες Γαλλία Γερμανία Ιταλία Στην αγορά εργασίας, ο αριθµός των ανέργων µειώθηκε κατά 76 χιλ. σε µηνιαία βάση τον Απρ.2014, και κατά -487 χιλ. σε ετήσια βάση και διαµορφώνεται στα 18,751 εκατ. Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε ελαφρά στο 11,7% τον Απρ.2014, από 11,8% τον Μάρτ.2014 και 12,0% τον Απρ Σηµειώνεται ότι στις ΗΠΑ το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε αισθητά στο 6,3% τον Απρ.2014, από 6,7% τον Μάρτ Ποσοστό Ανεργίας στη ΖτΕ και σε επιλεγµένες οικονοµίες ΖτΕ Γερμανία Ισπανία Ιταλία Γενικά, η αγορά εργασίας παραµένει προβληµατική στη ΖτΕ και αποτελεί βασικό παράγοντα αποτροπής της ανάκαµψης της οικονοµίας. Επιπλέον, στον τοµέα της απασχόλησης παρατηρείται σε µεγάλο βαθµό η πολύ µεγάλη απόκλιση που υφίσταται µεταξύ των οικονοµιών, ενώ οι δείκτες οικονοµικού κλίµατος για παράδειγµα, όπως προαναφέρθηκε, εµφανίζουν σηµεία σύγκλισης. Το ποσοστό ανεργίας παραµένει στο 5,2% στη Γερµανία, ενώ στην Ισπανία στο 25,1%. Ωστόσο, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία που δηµοσιεύει η Στατιστική Αρχή Γερµανίας, ο αριθµός των ανέργων στην χώρα αυξήθηκε κατά 24 χιλ. τον Μάιο 2014, και διαµορφώθηκε στα 2,905 εκατ. το ποσοστό ανεργίας παρέµεινε ωστόσο στο 6,7% για δεύτερο συνεχή µήνα. Στη ΖτΕ, το ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας κάτω των 25 ετών επίσης υποχώρησε ελαφρά στη ΖτΕ, στο 23,5% τον Απρ.2014, από 23,6% τον Μάρτ Το συγκεκριµένο ποσοστό στην Ισπανία ανέρχεται σε απαγορευτικό επίπεδο, στο 53,5%. Στην αγορά χρήµατος στη ΖτΕ, συνεχίζεται η επιβράδυνση της αύξησης της προσφοράς χρήµατος Μ3 στο 0,8% τον Απρ.2014, από 1,0% τον Μάρτ.2014 και 1,3% τον Φεβ.2014, λόγω κυρίως της σηµαντική επιβράδυνσης στον ρυθµό αύξησης της προσφοράς χρήµατος Μ1 (Απρ.2014: 5,2%, Μάρτ.2014: 5,6%), ενώ και τα εµπορεύσιµα χρηµατοδοτικά µέσα που 13

14 περιλαµβάνονται στο Μ3 συνεχίζουν να µειώνονται ραγδαία κατά -15,2% τον Απρ.2014, από -14,6% τον Μάρτ Από την άλλη πλευρά, η χρηµατοδότηση προς τον ιδιωτικό τοµέα µειώθηκε κατά -1,8% τον Απρ.2014, από -2,2% τον Μάρτ Η χρηµατοδότηση προς τα νοικοκυριά σηµείωσε µηδενική αύξηση, έναντι πτώσης -0,1% τον Μάρτ Τα στεγαστικά συνεχίζουν να αυξάνονται κατά +0,7%, από +0,6% τον Μάρτ.2014, ενώ στα καταναλωτικά δάνεια συνεχίζεται η πτώση, κατά -2,1% σε ετήσια βάση τον Απρ.2014, από -1,9% τον Μάρτ Επιπλέον, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν µε πολύ περιορισµένο ρυθµό, κατά 1,5% τον Απρ.2014, από 1,6% τον Μάρτ Η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις επίσης συνεχίζει να µειώνεται, κατά -2,8% σε ετήσια βάση τον Απρ.2014, από -3,0% τον Μάρτ Η µικρή αυτή βελτίωση αποδίδεται στην περιορισµένη αύξηση της δανειοδότησης των γερµανικών επιχειρήσεων, ενώ αντίθετα, στην Ιταλία και την Ισπανία η πιστωτική επέκταση των επιχειρήσεων µειώνεται µε ραγδαίο ρυθµό κατά -5,0% και -10,0% αντίστοιχα. 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% ΖτΕ: Πιστωτική Επέκταση Στεγαστικά Ιδιωτικός Τοµέας -3% Επιχειρηµατικά Κατ. Πίστη -4% Πηγή: ΕΚΤ Ισπανία: Σύµφωνα µε Έκθεση του ΝΤ (27/5/2014), η Ισπανία έχει ξεπεράσει το κατώτατο επίπεδο της κρίσης, καθώς η ανάκαµψη της οικονοµίας της που ξεκίνησε στο 2 ο 6µηνο 2013 συνεχίστηκε στο 1 ο 3µηνο 2014 και µάλιστα µε ικανοποιητικό ρυθµό κατά 0,4% σε 3µηνιαία βάση και κατά 0,5% σε ετήσια βάση. Αυτό συνέβη λόγω των ισχυρών επιδόσεων στις εξαγωγές και της βελτίωσης των χρηµατοοικονοµικών συνθηκών, που µε την σειρά τους συνέβαλαν στην ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Κρίσιµη παραµένει η κατάσταση στην αγορά εργασίας, η οποία, ωστόσο, επίσης άρχισε να βελτιώνεται. Τα θετικά αποτελέσµατα στην οικονοµία οφείλονται στις συνδυασµένες προσπάθειες της Κυβέρνησης και της κοινωνίας στην Ισπανία, που υποχρεώθηκαν στη λήψη δύσκολων αποφάσεων σε θέµατα φόρων, συντάξεων και κρατικών δαπανών καθώς και στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση των αναγκών εξυγίανσης των τραπεζών που βρέθηκαν µε αδύναµους ισολογισµούς µετά την κρίση. Στα ανωτέρω, σηµαντικός ήταν και ο ρόλος της Ευρώπης, που συνέβαλε στη σηµαντική µείωση του κόστους του κρατικού δανεισµού για την Ισπανία και τελικά στη σταθεροποίηση και στην ανάκαµψη. Οι µεταρρυθµίσεις στην αγορά εργασίας φέρνουν αποτελέσµατα καθώς η ανεργία µειώνεται στο 1 ο 3µηνο του 2014 και αυξάνονται οι νέες προσλήψεις. Παρά ταύτα, σήµερα υπάρχουν 5.9 εκατ. άνεργοι εκ των οποίων περισσότεροι από το 50% είναι άνεργοι για πάνω από ένα έτος. Ως αποτέλεσµα, το µέσο εισόδηµα των νοικοκυριών βρίσκεται σήµερα σε χαµηλότερα επίπεδα από ότι ήταν πριν από την κρίση, ενώ τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και το κράτος εξακολουθούν να βρίσκονται ακόµη αντιµέτωπα µε πολύ υψηλά χρέη. Οι προσπάθειες θα πρέπει να συνεχιστούν ώστε η ανάκαµψη να είναι ουσιαστική και βιώσιµη. Για το σκοπό αυτό, το ΝΤ στην πρόσφατη Έκθεσή του συστήνει τέσσερεις περιοχές δράσης: 1. Ενίσχυση των επιχειρήσεων ώστε να αναπτυχθούν να προσλάβουν εργαζόµενους και να επενδύσουν. Οι επιχειρήσεις έως τώρα είναι υπό πίεση να µειώσουν κόστη και θέσεις εργασίας. Σε αυτό το περιβάλλον, η αναγκαία διαδικασία µείωσης του υψηλού χρέους των επιχειρήσεων θα µπορούσε να βοηθήσει την ανάπτυξη και τη δηµιουργία θέσεων εργασίας εάν η έµφαση των πιστωτικών ιδρυµάτων κατευθύνονταν στην αναδιάρθρωση του χρέους εταιρειών που είναι λειτουργικά βιώσιµες. Η µείωση των δανειακών βαρών αυτών των (λειτουργικά βιώσιµων) επιχειρήσεων θα έδινε ώθηση στην αναπτυξιακή τους δυναµική και αυτό θα είχε θετικές επιπτώσεις σε όλες τις οικονοµικές µονάδες και στην οικονοµία ως σύνολο. Για το σκοπό αυτό, µια περιεκτική και γενικά κατανοητή στρατηγική διευθέτησης χρεών, σχεδιασµένη και προωθούµενη από τον δηµόσιο τοµέα (την κεντρική τράπεζα και την κυβέρνηση) µε τη συµβολή όλων των ενδιαφεροµένων, θα µπορούσε να επιταχύνει την όλη διαδικασία χωρίς να υπονοµεύει τον βαθµό συνέπειας στην εξυπηρέτηση των δανειακών ή άλλων υποχρεώσεων από του δανειζόµενους ή οφειλέτες (payment culture). Για παράδειγµα, οι Τράπεζες θα µπορούσαν να συµφωνήσουν εθελοντικά σε ένα κοινό κώδικα συµπεριφοράς µε βάση τον οποίο θα προσφέρονταν σε υπερχρεωµένες-αλλά λειτουργικά βιώσιµες ΜΜΕ ένας κατάλογος επιλογής τυποποιηµένων όρων αναδιάρθρωσης των δανειακών τους υποχρεώσεων. Λαµβάνοντας υπόψη το ευρύτερο δηµόσιο συµφέρον για την αποδέσµευση των δυνατοτήτων ανάπτυξης αυτών των επιχειρηµατικών µονάδων, η κυβέρνηση θα µπορούσε επίσης να συµµετέχει, για παράδειγµα µε την αναδιάρθρωση των φορολογικών ή άλλων υποχρεώσεων αυτών των επιχειρηµατικών µονάδων σε βιώσιµα επίπεδα. Αυτό βέβαια θα πρέπει να γίνεται από την κυβέρνηση στις περιπτώσεις που και οι άλλοι πιστωτές ενεργούν παροµοίως χωρίς να υπονοµεύεται η φορολογική υποχρέωση. Οι τράπεζες θα µπορούσαν να ενισχυθούν ώστε να βοηθήσουν την οικονοµία, καθώς σήµερα οι πιστώσεις συρρικνώνονται ταχυτέρα από ότι είναι επιθυµητό, µε δυσµενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη. Σε ένα βαθµό αυτό συµβαίνει λόγω χαµηλής ζήτησης πιστώσεων από τις επιχειρήσεις, αλλά και σε ένα βαθµό από την ανάγκη των τραπεζών να ενισχύσουν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας µέσω αποµόχλευσης για να 14

15 περιορίσουν τις ανάγκες αύξησης των ιδίων κεφαλαίων τους. Οι τράπεζες µπορεί να κινηθούν επίσης σε µια πορεία µείωσης των µερισµάτων και µείωσης του κόστους τους. 2. Μείωση των θεσµικών εµποδίων που εµποδίζουν την ανάπτυξη των επιχειρήσεων στην Ισπανία µε ιδιαίτερη προσοχή τις επιχειρήσεις που κινούνται στον εξαγωγικό χώρο. Για παράδειγµα θα πρέπει να διευκολυνθεί η κινητικότητα των εταιριών και επαγγελµατιών µέσα στην Ισπανία σε περιφερειακό επίπεδο. Στον τοµέα της ανεργίας, οι περιφερειακές κυβερνήσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στην βελτίωση των δεξιοτήτων των ανέργων και σε συνέχεια ακόµη και µέσω ιδιωτικών γραφείων εργασίας να προωθούν την τοποθέτηση των ανέργων σε εργασία, µε χρήση ενός ενιαίου εξειδικευµένου portal, µε κάλυψη όλης της χώρας. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει µία πιο ισορροπηµένη προσέγγιση ανάµεσα στα πλήρως ασφαλή επαγγέλµατα και στα πολύ ανασφαλή επαγγέλµατα που διέπονται από ευκαιριακά συµβόλαια µε προοπτική την µόνιµη απασχόληση. 3. Ενίσχυση της ανάπτυξης µε φιλική προς την απασχόληση δηµοσιονοµική προσαρµογή. Παρά την σηµαντική µείωση των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων τα τελευταία δυο έτη το έλλειµµα παραµένει υψηλό άνω του µέσου όρου της ευρωζώνης ενώ το δηµόσιο χρέος ταχύτατα πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ. Το χρέος θα πρέπει να τεθεί σε πτωτική τροχιά ώστε η ανάπτυξη να διαρκέσει µακροχρόνια µε συντονισµένη προσπάθεια µείωσης των ελλειµµάτων. Όµως η προσπάθεια θα πρέπει να είναι βαθµιαία για να µην επηρεάζει την ανάπτυξη και την ανεργία. Για παράδειγµα µία φορολογική µεταρρύθµιση θα πρέπει να επιτύχει τρεις στόχους: Πρώτον, να εξασφαλίζει την παροχή δηµοσίων υπηρεσιών για τη σηµερινή και τις επόµενες γενεές µέσω της αναγκαίας αύξησης των εσόδων. Μια τέτοια αύξηση µπορεί να προέλθει από άνοδο των εµµέσων φόρων (φόροι σε εισαγωγές, µείωση των διαφορών στους συντελεστές ΦΠΑ σε διάφορες κατηγορίες προϊόντων, περιβαντολλογικοί φόροι,). εύτερον, να βοηθήσει την δηµιουργία θέσεων εργασίας για τους χαµηλά ειδικευµένους. Παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις να προσλάβουν τέτοιους εργαζοµένους (π.χ., µε χαµηλότερες εισφορές που θα αναπληρώνονται από κρατικές εισφορές). Τρίτον, να ενισχύσει την ισοµερή ανάπτυξη. Θα πρέπει να διευρυνθεί η φορολογική βάση µε κατάργηση εξαιρέσεων και ειδικών µεταχειρίσεων. Βαθµιαία θα πρέπει να µειωθεί ο εταιρικός φόρος (όχι κάτω του 20%). εν συνιστάται σηµαντική µείωση των φόρων εισοδήµατος στις υψηλές κλίµακες εισοδηµάτων. 4. Μεγαλύτερη ενίσχυση από την Ευρώπη. Αυτό µπορεί να γίνει µέσω µείωσης του κόστους δανεισµού των επιχειρήσεων και των ιδιωτών στην Ισπανία και µέσω αύξησης των εξαγωγών προς την Ευρώπη. Το ΝΤ προτείνει µεγαλύτερη νοµισµατική χαλάρωση από πλευράς ΕΚΤ και ενίσχυση της ζήτησης µέσω µείωσης του χρηµατοοικονοµικού κατακερµατισµού που υφίσταται σήµερα στην Ευρώπη µέσω προόδου της τραπεζικής ένωσης Ιαπωνία: Σηµαντική αύξηση σηµείωσε ο πληθωρισµός σε 3,4% (υψηλό 23 ετών) τον Απρ.2014, από 1,6% τον Μάρτ.2014 λόγω της επίδρασης του υψηλότερου φόρου κατανάλωσης που ισχύει από την 1 η Απρ Αυξηµένος ήταν και ο γενικός δοµικός πληθωρισµός σε 2,3% από 0,7% τον Μάρτ.2014, αλλά και ο δοµικός πληθωρισµός-όπως τον µετρά η ΤτΙαπωνίας, σε 3,2% (υψηλό από Φεβρ.1991), έναντι 1,3% που ήταν για τέσσερις συνεχείς µήνες. Τον Απρ.2014, ο πληθωρισµός των αγαθών αυξήθηκε σε 5,2% από 2,6% τον Μάρτ.2014 και ο πληθωρισµός των υπηρεσιών αυξήθηκε σε 1,8% από 0,7% τον Μάρτ Όσον αφορά τον πληθωρισµό του Τόκυο, αυξήθηκε σε 3,1% τον Μάιο 2014 από 2,9% τον Απρ.2014 καθώς συνεχίστηκε η επίδραση της αύξησης του φόρου κατανάλωσης την 1 η Απρ Η αύξηση του πληθωρισµού, ως αποτέλεσµα του υψηλότερου φόρου κατανάλωσης, αναµένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον και τον Μάιο 2014 όπως έγινε και µε τον πληθωρισµό του Τόκυο και δείχνει ότι η επίτευξη του στόχου της ΤτΙαπωνίας για πληθωρισµό 2% είναι δυνατή Πληθωρισµός (Ιαν Απρ.2014) 01/1202/1203/1204/1205/1206/1207/1208/1209/1210/1211/1212/1201/1302/1303/1304/1305/1306/1307/1308/1309/1310/1311/1312/1301/1402/1403/1404/14 Πληθωρισµός οµικός πληθωρισµός (ΤτΙαπωνίας) οµικός πληθωρισµός Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ιαπωνίας Η αύξηση του φόρου κατανάλωσης οδήγησε, όπως αναµενόταν, σε πολύ µεγάλη πτώση και των λιανικών πωλήσεων κατά -13,7% σε µηνιαία βάση (ιστορικά µεγαλύτερη µείωση) και κατά -4,4% σε ετήσια βάση τον Απρ.2014, έναντι της αύξησής τους κατά 6,4% σε µηνιαία βάση και κατά 11,0% σε ετήσια βάση τον Μάρτ Οι καταναλωτές είχαν προβεί σε αγορές από τον Μάρτ.2014 πριν από την αύξηση του φόρου κατανάλωσης. Ειδικότερα, οι πωλήσεις ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών µειώθηκαν κατά -12,3%, έναντι της µεγάλης αύξησής τους κατά 37,3% τον Μάρτ Επίσης, οι πωλήσεις αυτοκινήτων µειώθηκαν κατά -10,2%, έναντι αύξησης κατά 9,2% τον Μάρτ Θετικές αναµένεται να επηρεάσει την πορεία των λιανικών πωλήσεων τους επόµενους µήνες το γεγονός της σχετικά µικρής µείωσης των πωλήσεων τροφίµων, ποτών και ενδυµάτων τον Απρ.2014, καθώς και η µικρή µείωση των πωλήσεων στα super market και η αύξηση των πωλήσεων στα µικρά καταστήµατα. Επίσης, θετικά θεωρείται ότι θα επιδράσει στις 3,4 3,2 2,3 15

16 λιανικές πωλήσεις η αύξηση των καλοκαιρινών εκτάκτων αποδοχών (bonus) ,2 0,8 1,6 Λιανικές πωλήσεις (Απρ Απρ. 2014) -0,3 1,1 3,0 2,4 04/13 05/13 06/13 07/13 08/13 09/13 10/13 11/13 12/13 01/14 02/14 03/14 04/14 Πηγή: Υπουργείο Οικονοµίας, Εµπορίου και Βιοµηχανίας Ιαπωνίας Το ποσοστό ανεργίας, σύµφωνα µε τα εποχικά προσαρµοσµένα στοιχεία, παρέµεινε αµετάβλητο τον Απρ.2014 (για 3 ο συνεχή µήνα) στο 3,6% (χαµηλό από Ιούλ.2007). Η συµµετοχή στο εργατικό δυναµικό συνέχισε να αυξάνεται τον Απρ.2014 και ανήλθε σε 59,5% από 59,1% τον Μάρτ Το εργατικό δυναµικό αυξήθηκε κατά 0,4% σε ετήσια βάση τον Απρ.2014, έναντι 0,8% τον Μάρτ.2014, ενώ ο αριθµός των ανέργων υποχώρησε κατά -12,7% σε ετήσια βάση, έναντι -12,1% τον Μάρτ Τον Απρ.2014, ο δείκτης «δουλειά ανά αιτούντα» συνέχισε να αυξάνεται και διαµορφώθηκε σε 1,08 (υψηλό από Ιούλ.2006), έναντι 1,07 τον Μάρτ.2014 κάτι που δείχνει ότι η ανεργία θα συνεχίσει να διαµορφώνεται σε χαµηλό επίπεδο ασκώντας θετική επίδραση στην ιδιωτική κατανάλωση. Η µεγάλη πτώση της βιοµηχανικής παραγωγής τον Απρ.2014 κατά -2,5% σε µηνιαία βάση, έναντι µηνιαίας αύξησης κατά 0,7% τον Μάρτ.2014, ήταν επίσης αποτέλεσµα της αύξησης του φόρου κατανάλωσης από 1 ης Απριλίου Μεγαλύτερη µείωση να παρατηρείται στην παραγωγή αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών συσκευών. Η πρόβλεψη των επιχειρήσεων ήταν για υποχώρηση µόνο κατά -1,4%. Τώρα, οι επιχειρήσεις προβλέπουν ότι η βιοµηχανική παραγωγή θα αυξηθεί κατά 1,7% σε µηνιαία βάση τον Μάιο 2014, έναντι της πρόβλεψής τους τον προηγούµενο µήνα για αύξηση µόνο κατά 0,1%. Επίσης, οι επιχειρήσεις προβλέπουν µείωση της παραγωγής κατά -2,0% τον Ιούν Αυτές οι εξελίξεις στη βιοµηχανική παραγωγή και στις λιανικές πωλήσεις που προαναφέρθηκαν εκτιµάται ότι µπορεί να επιφέρουν σηµαντική επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης του ΑΕΠ το 2 ο 3µηνο 2014, έναντι της αύξησής του κατά 5,9% σε ετησιοποιηµένη βάση το 1 ο 3µηνο Κίνα: Τον Μάιο 2014 συνεχίστηκε για 3 ο συνεχή µήνα η αύξηση του επίσηµου δείκτη PMI στη µεταποίηση στο 50,8 (υψηλό 5 µηνών) από 50,4 τον Απρ.2014, σε υψηλότερο επίπεδο από αυτό που είχαν προβλέψει οι αναλυτές. Η αύξηση προήλθε κυρίως από την άνοδο του υποδείκτη νέων παραγγελιών σε 52,3 (υψηλό από Νοέµ.2013) από 51,2 που ήταν αποτέλεσµα της εντονότερης εσωτερικής ζήτησης λόγω των επενδύσεων σε έργα 4,1 2,5 4,4 3,6 11,0-4,4 υποδοµής. Αυξηµένος ήταν τον Μάιο 2014 τόσο ο υποδείκτης νέων παραγγελιών εξαγωγών σε 49,3 από 49,1, όσο και ο υποδείκτης παραγωγής σε 52,8 από 52,5. Αντίθετα, οριακή υποχώρηση σηµείωσε ο υποδείκτης της απασχόλησης σε 48,2 από 48,3. Η συνεχιζόµενη αύξηση του δείκτη PMI, ο οποίος ωστόσο εξακολουθεί να διαµορφώνεται σε χαµηλό επίπεδο, δείχνει ότι οι συνθήκες στη µεταποίηση βελτιώνονται και υπάρχουν προοπτικές επιτάχυνσης της αύξησης της βιοµηχανικής παραγωγής. Αυτό µπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ κοντά στο 7,4%, όπως και στο 1 ο 3µηνο 2014, µε τον στόχο της κυβέρνησης για το 2014 να είναι στο 7,5%, ίδιος µε την πρόβλεψη του ΝΤ, έναντι 7,7% το 2013 και τον ΟΟΣΑ να εκτιµά ότι η ανάπτυξη θα διαµορφωθεί στο 7,4%, ενώ αναλυτές την εκτιµούν στο 7,3% ,3 51,5 51,6 51,4 51,4 51,1 50,6 50,8 51,0 51, ,4 50,1 50,3 50,5 50,2 50,3 50,4 50,8 50,9 50,6 50,9 50,8 50,4 50,4 50,1 50,1 50,2 50, ,2 49,5 49,7 48,2 48,5 48,0 48, ,7 45 είκτης PMI στη µεταποίηση 12/12 01/13 02/13 03/13 04/13 05/13 06/13 07/13 08/13 09/13 10/13 11/13 12/13 01/14 02/14 03/14 04/14 05/14 PMI Πηγές: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Κίνας, Markit HSBC/ Markit PMI Οι θετικές προοπτικές ενισχύονται από τα νέα µέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για τη στήριξη των µικρών επιχειρήσεων που είναι η µείωση του δείκτη υποχρεωτικών αποθεµατικών για τις τράπεζες ώστε να αυξηθεί ο τραπεζικός δανεισµός προς µικρές επιχειρήσεις και αγρότες, καθώς και η µείωση διάφορων εξόδων που χρεώνει το δηµόσιο στις επιχειρήσεις. Αυτά τα µέτρα έρχονται να προστεθούν στη µείωση της φορολογίας για τις µικρές επιχειρήσεις, καθώς και στην επιτάχυνση της κατασκευής σιδηροδρόµων στις λιγότερο ανεπτυγµένες περιοχές και κατοικιών σε πόλεις µε παράγκες. Επίσης, η κυβέρνηση ζήτησε από τις τοπικές αρχές να φροντίσουν να διατεθούν όλα τα κονδύλια από τους προϋπολογισµούς τους και να µην µεταφερθούν στο επόµενο έτος. Τέλος, προχωρά στην τρίµηνη πιλοτική εφαρµογή ενός προγράµµατος για τις διαδικασίες έγκρισης ξένων επενδύσεων που θα µειώνει το χρόνο έγκρισης και τον όγκο των απαιτούµενων εγγράφων. Αργεντινή: Η Αργεντινή ήλθε σε συµφωνία µε την Λέσχη των Παρισίων να αποπληρώσει υποχρεώσεις της ύψους $ 9,7 δις τα επόµενα 5-έτη, σε µια προσπάθεια να καλύψει τις απαιτήσεις που προήλθαν από την πτώχευση της χώρας το 2001, µε συνολικό ύψος χρέους $ 95 δις και συνολικές υποχρεώσεις µετά τις δύο αναδιαρθρώσεις ύψους περί τα $ 24 δις. Η Αργεντινή θα πληρώσει τα $ 9,7 δις σε 5 έως 7 έτη, µε µέγιστο επιτόκιο το 3,8% στην περίπτωση των 7 ετών και 3% στα 5 έτη. Το ελάχιστο των $ 1,15 δις θα πληρωθεί µέχρι τον Μάιο του 2015 στους οµολογιούχους της Λέσχης των Παρισίων µε την επόµενη δόση τον Μάιο του Η Fitch και η Moody s χαιρέτησαν την ανακοίνωση αυτή ως θετική από πιστοληπτικής πλευράς, καθώς 16

17 µπορεί να συµβάλλει στην αύξηση των εισροών κεφαλαίων στη χώρα, αφού σηµαντικές εταιρίες όπως η Mitsubishi σχεδιάζουν επενδύσεις για την εκµετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Αργεντινής. Πριν την συµφωνία της Λέσχης των Παρισίων, η Αργεντινή διακανόνισε οφειλές της έναντι πέντε εταιριών µε διαιτησία από την ιεθνή Τράπεζα και είχε δεχθεί να βελτιώσει την ποιότητα των στατιστικών της στοιχείων (ιδιαίτερα για τον πληθωρισµό) όπως ζητούσε και το ΝΤ. Επίσης, η Κυβέρνηση της Αργεντινής αποζηµίωσε µε $ 5,3 δις την ισπανική πετρελαϊκή εταιρία Repsol που πριν δύο έτη κρατικοποίησε. Τέλος, πλήρωσε χρέη προς ξένες εταιρίες ύψους $ 677 εκατ. µέσα στο Σηµειώνεται ότι η Αργεντινή αφότου πτώχευσε δεν εξέδωσε οµόλογα στις διεθνείς αγορές αφού σταµάτησε να αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της. Σήµερα, η χώρα επιδιώκει να εξασφαλίσει την έξοδό της στις αγορές για να ενισχύσει και τα συναλλαγµατικά της διαθέσιµα, που έχουν µειωθεί σε χαµηλό επίπεδο οκταετίας. Επιπλέον, η έξοδος στις αγορές θα συνέβαλε, όπως προαναφέρθηκε, στην ενίσχυση της εισροής ξένων άµεσων επενδύσεων στην χώρα, ενώ θα διευκόλυνε την αποπληρωµή των λήξεων των οµολόγων που προέκυψαν από την αναδιάρθρωση του χρέους της χωρίς το πρόβληµα της εξάντλησης των συναλλαγµατικών της διαθεσίµων. Όµως, πριν γίνει αυτό η χώρα θα πρέπει να συµφωνήσει µε τους οµολογιούχους, όπως το fund Elliot Management Corp., που δεν συµφώνησαν µε τους υπόλοιπους πιστωτές στην συµφωνία αναδιάρθρωσης του χρέους. Αυτοί οι επενδυτές ζητούν τώρα στο ακέραιο τα επενδυµένα τους κεφάλαια µε τους αναλογούντες τόκους καταφεύγοντας στα δικαστήρια των ΗΠΑ για τη δικαίωσή τους. Σηµειώνεται ότι περί το 93% των πιστωτών της Αργεντινής δέχθηκαν τη µείωση των απαιτήσεών τους στα οµόλογα που είχαν στην κατοχή τους κατά 70% κατά την αναδιάρθρωση που έλαβε χώρα το 2005 και το 2010, ενώ άλλοι επενδυτές που ανήκουν στο 7% που δεν δέχθηκε αναδιάρθρωση όπως το Elliot Management πήγαν στα διεθνή δικαστήρια. Ειδικότερα, το Elliot Management έχει κάνει αγωγή ύψους $1,7 δις κατά της Αργεντινής και κατά της κρατικής εταιρίας Elon Musk Space Exploration Technologies µε δραστηριότητες στις ΗΠΑ, ενώ προσπάθησε να κατασχέσει σκάφος της χώρας που βρισκόταν στην Γκάνα το Η αγωγή εκκρεµεί στο ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ και πιθανόν να εκδικασθεί τον Ιούν Η Αργεντινή εκτιµά ότι το κόστος αποζηµίωσης των µη συµφωνούντων στην αναδιάρθρωση οµολογιούχων ανέρχεται στα $ 15 δις, ποσό που αδυνατεί να αποπληρώσει. ικηγόροι που εκπροσωπούν την Αργεντινή δήλωσαν ότι είναι πιθανή µια νέα χρεοκοπία της χώρας στο τέλος Ιουνίου αν στο µεταξύ τα δικαστήρια των ΗΠΑ δεν λάβουν απόφαση στην αίτηση για αναστολή που υπεβλήθη τον Φεβ.2014 κατά προηγούµενης καταδικαστικής απόφασης, που διατάσσει την Αργεντινή να πληρώσει πρώτα έως το τέλος του Ιουν.2014 τους οµολογιούχους που δεν συµφώνησαν στην αναδιάρθρωση του χρέους και κατόπιν να εξυπηρετήσει το χρέος της έναντι των οµολογιούχων που κατέχουν περί τα $ 24 δις των νέων οµολόγων που προέκυψαν από την αναδιάρθρωση του χρέους. Σήµερα λόγω του κινδύνου µιας νέας χρεοκοπίας της χώρας, το spread ανάµεσα στα οµόλογα της Αργεντινής και των ΗΠΑ είναι στις 8,5 π.µ., που θεωρείται υψηλό αν και είναι χαµηλότερο από αυτό της Βενεζουέλας. Η απόδοση των οµολόγων της Αργεντινής έφτασε το 10,9% τον Μάιο 2014, παρά τα σηµαντικά κέρδη που έδωσαν στους επενδυτές το 2013 ύψους 36%, όταν η µέση απόδοση των οµολόγων των αναπτυσσόµενων χωρών ήταν 3,3%. Αργεντινή - Bασικά Μακροοικονοµικά Στοιχεία π 2015π 2016π Πραγµατικό ΑΕΠ (% µεταβολή) 0,1 9,1 8,7 1,1 3,0 0,2 1,5 2,7 Πληθωρισµός (µέσος, %) 6,3 10,4 9,8 10,0 10,6 24,9 26,8 21,8 Ανεργία (µέση, %) 8,7 7,8 7,2 7,2 7,1 8,0 8,5 Ισοζ. Τρεχουσών Συναλλαγών (% ΑΕΠ) 3,7-0,2-0,5 0,0-0,7-0,8-0,5 ηµοσιονοµικό Ισοζύγιο (% ΑΕΠ) 0,4 11,2 0,1-0,1-2,6-2,8-2,9 Βασικό Επιτόκιο Κεντρικής Τράπεζας (%) 10,2 12,4 10,1 10,5 14,5 Πηγή : Bloomberg consensus Το δηµόσιο χρέος της Αργεντινή σαν ποσοστό του ΑΕΠ το 2013 είναι χαµηλό στο 46,9% ανερχόµενο στα $ 229,0 δις, µε προοπτική ανόδου έως το 58% του ΑΕΠ το 2015 πριν αποκλιµακωθεί µετέπειτα ( ΝΤ, Απρ.2014). Το εξωτερικό χρέος της χώρας ανερχόταν στα $133,7 δις, ήτοι στο 27,4% του ΑΕΠ (ΑΕΠ $ 488,3 δις το 2013). Η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας κατά την Moody s είναι Caa1 και δεν θα αλλάξει εκτός αν τα µέλη της Λέσχης των Παρισίων εκκινήσουν να δίνουν πιστωτικές γραµµές στην Αργεντινή που θα αντιµετωπίσουν τα µειούµενα συναλλαγµατικά διαθέσιµα της χώρας Ιαν-10 Μαρ-10 Αργεντινή: Συναλλαγµατικά ιαθέσιµα και Ισοτιµία Πέζο µε ολάριο ΗΠΑ Μαϊ-10 Ιουλ-10 Σεπ-10 Νοε-10 Ιαν-11 Μαρ-11 Μαϊ-11 Ιουλ-11 Σεπ-11 Νοε-11 Ιαν-12 Μαρ-12 Μαϊ-12 Συναλλαγµατικά ιαθέσιµα ($ δισ.) (αριστερός άξονας) Ισοτιµία Πέζο µε ολάριο ΗΠΑ (δεξιός άξονας) Ανάλογη είναι και η διαβάθµιση της Fitch. Με βάση αναθεωρηµένα στοιχεία, που υπόκεινται στον έλεγχο του ΝΤ, ο πληθωρισµός πλησιάζει σήµερα το 30%. Το εθνικό νόµισµα, πέζο, έχει υποτιµηθεί κατά 35% έναντι του δολαρίου µέσα στο 2013, που ήταν η µέγιστη υποτίµηση από το Η αγορά εκτιµά την ισοτιµία του πέζο µε το δολάριο στα 9,78 στο τέλος του 2014 και στα 11,83 το 2015, από 8,08 που είναι σήµερα (Bloomberg consensus). Το ΝΤ συνεδριάζει στις 6 Ιουν.2014 για να συζητήσει τα οικονοµικά στοιχεία της χώρας και να δώσει το πράσινο φως στην οικονοµική απεικόνιση της κατάστασης στην χώρα. Πάντως τα συναλλαγµατικά διαθέσιµα µειώθηκαν από το υψηλό επίπεδο των $ 52,4 δις τον Ιαν.2011 στα $ 27,1 δις τον Μάρτ.2014 και αυξήθηκαν στα $ 28,5 δις στις αρχές Ιουν Ιουλ-12 Σεπ-12 Νοε-12 Ιαν-13 Μαρ-13 Μαϊ-13 Ιουλ-13 Σεπ-13 Νοε-13 Ιαν-14 Μαρ-14 Μαϊ-14 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 17

18 Η χώρα σήµερα αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της µέσω των αποθεµατικών της που κρατούνται στην Κεντρική Τράπεζα, έχοντας αποπληρώσει στο ακέραιο όλες τις υποχρεώσεις της προς το ΝΤ από το 2005 ενώ συνεχίζει να αποπληρώνει µόνο ότι έχει συµφωνηθεί µε την αναδιάρθρωση του χρέους. Όλα τα παραπάνω δείχνουν τις δυσκολίες της χώρας, µετά από την χρεοκοπία του 2001, να βγει στις αγορές, αφού αυτό προϋποθέτει την συνολική αντιµετώπιση όλων των εκκρεµοτήτων µε τους πιστωτές της και ιδίως κάποιων µεµονωµένων funds, που συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τις οικονοµικές αρχές σε ξένα δικαστήρια. Νοτιανατολική Ευρώπη Αλβανία: Η ΤτΑλβανίας, στο τέλος Μαΐου 2014, µείωσε το βασικό της επιτόκιο κατά 0,25 π.µ., στο 2,50%, λόγω του χαµηλού πληθωρισµού, ο οποίος ήδη κινείται στο +1,7% τον Απρ.2014, έναντι στόχου για πληθωρισµό 2%-4%. Η ΤτΑλβανίας εκτιµά ότι η ανάπτυξη το 1ο 3µηνο 2014 ήταν θετική, λόγω ενίσχυσης της ιδιωτικής κατανάλωσης που υπερκάλυψε την πτώση της δηµόσιας κατανάλωσης. Οι εξαγωγές κινούνται ικανοποιητικά αν και το 1ο 3µηνο 2014 το εµπορικό έλλειµµα αυξήθηκε κατά +8,7% σε ετήσια βάση λόγω αύξησης των εισαγωγών κατά +10,1% µε παράλληλη αύξηση των εξαγωγών κατά +11,6%. Σηµειώνεται ότι η αύξηση του ΑΕΠ της Αλβανίας περιορίστηκε στο 0,4% το 2013 και εκτιµάται ότι θα ανακάµψει σε επίπεδα γύρω στο 2,0% το Τα δηµόσια έσοδα το 1ο 4µηνο του 2014 αυξήθηκαν κατά +9,1% και οι δηµόσιες δαπάνες µειώθηκαν κατά -5,9%, µε αποτέλεσµα το δηµοσιονοµικό έλλειµµα να είναι χαµηλότερο κατά -73,1% σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του Τέλος, τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τοµέα µειώθηκαν κατά - 2,4% σε ετήσια βάση τον Μάρ.2014, ενώ αντίστοιχα οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 0,8%. Η Αλβανία υπόγραψε δύο δάνεια δηµοσιονοµικής στήριξης συνολικού ύψους $ 220 εκατ. µε την Παγκόσµια Τράπεζα. Τα δάνεια θα συµβάλλουν στη χρηµατοδότηση του προϋπολογισµού της Αλβανίας, δεδοµένων των προβληµάτων που αντιµετωπίζει η χώρα σχετικά µε καθυστερήσεις πληρωµών προς τον ιδιωτικό τοµέα, την είσπραξη φορολογικών εσόδων, την πληρωµή των συντάξεων και τις µεταρρυθµίσεις στον τοµέα της ενέργειας. Τα δάνεια θα πρέπει να αποπληρωθούν σε 30 χρόνια ενώ υπάρχει περίοδο χάριτος 7-ετών. Το δηµόσιο χρέος της χώρας άγγιξε το 70,5% του ΑΕΠ το 2013, έναντι 60,0% το Υπενθυµίζεται ότι το Φεβ.2014 και το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ενέκρινε στην Αλβανία δάνειο ύψους 331 εκατ. 18

19 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ετήσια στοιχεία * ΑΕΠ (σε σταθερές τιµές αγοράς) -0,2-3,1-4,9-7,1-7,0-3,9 1,1 Ιδιωτική Κατανάλωση 4,3-1,6-6,2-7,7-9,3-6,0-1,5 ηµόσια Κατανάλωση -2,6 4,9-8,7-5,2-6,9-4,1-1,2 Ακαθάριστες Επενδύσεις -14,3-13,7-15,0-19,6-19,2-12,8 7,4 - Κατοικίες -33,6-20,7-21,6-18,0-32,9-37,8 1,0 - Εξοπλισµός -4,7-18,0-8,4-18,0-17,1-7,2 7,1 Ανεργία (%) 7,6 9,5 12,5 17,7 24,2 27,3 26,8 Συνολική Απασχόληση 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,7 0,6 είκτης Τιµών Καταναλωτή (µέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,1 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 4,9 5,2-0,1-1,8-6,2-7,8-1,5 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τοµέα) 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-3,9 0,8 Έλλειµµα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -9,8-15,7-10,9-9,6-5,7-2,1-2,0 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών µε κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (% ΑΕΠ) -13,3-10,1-9,2-8,6-1,2 1,3 0,5 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΟΜ Alpha Bank. * Προβλέψεις ΟΑ, Alpha Bank είκτες Οικονοµικής Συγκυρίας έτος Q1 Q2 Q3 Q4 έτος διαθέσιµη περίοδος Οικονοµική ραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίµων) -11,8-12,4-8,8-9,8-2,9-8,4-2,9 (2µην.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων -41,7-12,5 7,0 6,4 15,2 1,0 18,4 (4µην.) Οικοδοµική ραστηριότητα -30,6-43,5-30,7-21,9 4,2-26,6-25,8 (2µην.) Μεταποίηση -4,2-1,0 1,4-3,8-3,9-2,0 0,9 (3µην.) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών ΡΜΙ στη µεταποίηση 41,2 42,3 45,2 47,7 48,7 46,0 51,1 (Απρ.) είκτης Οικονοµικού Κλίµατος 80,3 86,9 92,2 91,3 91,1 90,8 95,4 (Απρ.) είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Μεταποίηση 77,2 85,0 90,6 90,1 85,4 87,8 91,9 (Απρ.) είκτης Εµπιστοσύνης Καταναλωτών -75,0-72,0-67,0-73,0-65,0-69,0-55,0 (Απρ.) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τοµέας -4,0-3,5-4,1-3,9-3,9-3,9-3,7 (Απρ.) Επιχειρήσεις -4,4-3,6-4,9-4,7-4,9-4,9-4,8 (Απρ.) - Βιοµηχανία -2,1 0,7-1,1-1,9-2,8-2,8-5,1 (Απρ.) - Κατασκευές -1,9-0,6-0,3 0,4 0,6 0,6-1,0 (Απρ.) - Τουρισµός 1,1 0,2-0,7-1,5-2,6-2,6-1,7 (Απρ.) Νοικοκυριά -3,8-3,6-3,6-3,6-3,5-3,5-3,2 (Απρ.) - Καταναλωτική Πίστη -5,1-5,3-5,2-4,8-3,9-3,9-2,9 (Απρ.) - Στεγαστικά άνεια -3,4-3,2-3,2-3,2-3,3-3,3-3,3 (Απρ.) Τιµές είκτης Τιµών Καταναλωτή 1,5 0,0-0,5-1,0-2,2-0,9-1,3 (Απρ.) οµικός Πληθωρισµός 0,3-1,3-1,5-2,0-2,1-1,7-1,3 (Απρ.) είκτης Τιµών ιαµερισµάτων -11,7-11,4-11,7-9,2-8,5-10,3-7,5 (1ο 3µην.) Επιτόκια Ταµιευτηρίου 0,42 0,42 0,39 0,37 0,33 0,31 0,28 (Μάρτ.) άνεια προς επιχειρήσεις 7,61 7,46 7,41 7,29 9,24 7,24 7,18 (Μάρτ.) Καταναλωτικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 11,16 10,45 9,78 10,83 10,87 10,77 10,72 (Μάρτ.) Στεγαστικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 3,60 3,23 3,07 2,99 2,99 3,03 2,94 (Μάρτ.) Απόδοση 10-ετούς Οµολόγου 22,50 11,14 10,24 10,23 8,60 10,05 6,67 (Μαρτ.) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές -7,0-6,0-4,0-3,2-2,3-3,9-1,1 (1ο 3µην.) Τελική Κατανάλωση -8,9-8,9-6,4-6,1-0,8-5,6 Επενδύσεις -19,2-11,4-11,5-12,9-15,3-12,8 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -1,7-2,2 1,6 5,2 0,5 1,8 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -13,8-7,0-11,1 2,7-5,6-5,3 Ισοζύγιο Πληρωµών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 22,0 5,4 11,1 16,8 22,5 22,5 5,4 (3µην.) Εισαγωγές Αγαθών 41,6 10,0 19,3 29,7 39,8 39,8 10,0 (3µην.) Εµπορικό Ισοζύγιο -19,6-4,5-8,3-12,9-17,2-17,2-4,6 (3µην.) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 16,3 3,3 6,5 18,2 19,5 19,5 5,0 (3µην.) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εµπορικό Έλλειµµα 83,4 72,3 78,5 141,4 113,3 113,3 109,0 (3µην.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. µεταβιβ.) -3,3-1,3-1,8 5,3 2,3 2,3 0,4 (3µην.) Άµεσες Επενδύσεις (καθ. µεταβολή ροής) 2,30 1,3 1,1 0,9 2,4 2,4 0,1 (3µην.) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. µεταβολή ροής) -99,1 0,5-9,8-7,5-6,6-6,6 0,3 (3µην.) Χρηµατιστήριο Γενικός είκτης Τιµών ΧΑ 908,0 869,2 847, , , , ,1 (Απρ.) (% µεταβολή Γ ) 33,4 19,2 38,7 37,2 28,1 28,1 53,7 (Απρ.) Χρηµατιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 17,7 14,8 29,3 31,6 39,6 39,6 39,0 (Απρ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ.