«ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ»

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ» ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009 ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΛΗΜΝΑΙΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ

2 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΛΟΓΟΣ...6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο :ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 1.5 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΑ ΚΕΡΔΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΜΥΝΑ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ...29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο :Η ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΔΑΝΕΙΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ από 182

3 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Σελίδα 2.3 ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΣΤΙΑ ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΕΣΤΙΑ ΜΕΙΚΤΟ ΕΣΤΙΑ 1+3 ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑ 1+5 ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΕΣΤΙΑ 3,5,10,15,20 ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΕΣΤΙΑ 1+3 ΟΗΡ, ΕΣΤΙΑ 1+5 ΟΗΡ, ΕΣΤΙΑ 1+3 ΟΗΡ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑ 1+5 ΟΗΡ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ Ε.Δ. Ή/ΚΑΙ ΤΟΝ Ο.Ε.Κ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟΥ ΣΕ ΕΥΡΩ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ - ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΕΞΟΔΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΛΗΨΗ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 3.1 ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 3 από 182

4 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Σελίδα ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ MASTERCARD VISA AB VISA VISA ELECTRON AB VISA ELECTRON SMART CARD VISA GOLD MASTERCARD PLATINUM MASTERCARD ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΑΡΤΑ GO ΔΑΝΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ ΑΝΟΙΚΤΟ ΕΘΝΟΔΑΝΕΙΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ ΕΘΝΟΔΑΝΕΙΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ ΕΘΝΟΔΑΝΕΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΜΕΣΩ Ε.Τ.Ε «ΣΠΟΥΔΑΖΩ» ΔΑΝΕΙΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥΣ ΑΝΟΙΚΤΕΣ ΕΘΝΟΔΙΑΚΟΠΕΣ ΔΑΝΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ «ΑΡΣΗ ΒΑΡΩΝ» ΔΑΝΕΙΟ «ΕΥΚΟΛΟΙ ΦΟΡΟΙ» ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΚΑΡΤΑΣ Ή ΔΑΝΕΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΚΑΡΤΑΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΑΝΕΙΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ «ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ» 4 από 182

5 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Σελίδα ΚΑΙ «ΑΝΟΙΚΤΟ ΕΘΝΟΔΑΝΕΙΟ» «ΕΘΝΟΔΑΝΕΙΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ» ΚΑΙ «ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ ΕΘΝΟΔΑΝΕΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΜΕΣΩ Ε.Τ.Ε.» ΔΑΝΕΙΟ «ΣΠΟΥΔΑΖΩ» ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΟ ΔΑΝΕΙΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥΣ ΔΑΝΕΙΟ «ΑΝΟΙΚΤΕΣ ΕΘΝΟΔΙΑΚΟΠΕΣ» ΔΑΝΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ «ΑΡΣΗ ΒΑΡΩΝ» ΤΑΚΤΗΣ ΛΗΞΗΣ ΜΕ Ή ΧΩΡΙΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ Θ ΔΑΝΕΙΟ «ΕΥΚΟΛΟΙ ΦΟΡΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΚΑΡΤΑΣ Ή ΔΑΝΕΙΟΥ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΚΑΡΤΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΔΑΝΕΙΟΥ Θ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗ ΔΟΣΕΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ Θ.1 ΔΑΝΕΙΑ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΙΣΤΩΣΗΣ Θ.2 ΔΑΝΕΙΑ ΤΑΚΤΗΣ ΛΗΞΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο : ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 4.1 Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΗ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ από 182

6 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία με θέμα «Στεγαστική και Καταναλωτική πίστη-σύγχρονες εξελίξεις» εκπονήθηκε στα πλαίσια της φοίτησης στη σχολή Διοίκησης και Οικονομίας, στο τμήμα Διαχείρισης Πληροφοριών του Α.Τ.Ε.Ι Καβάλας κατά το διάστημα Φεβρουάριος 2009 με Ιούνιο Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει τα προϊόντα της Στεγαστικής και Καταναλωτικής πίστης, κυρίως της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος που αποτελεί το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της χώρας μας, όπως διατίθενται σήμερα αλλά και τις σύγχρονες εξελίξεις στους χώρους αυτούς του τραπεζικού μας συστήματος, ως προς τις προϋποθέσεις και τον τρόπο χορήγησης πίστωσης. 6 από 182

7 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αποτελεί γενικά παραδεκτή αρχή, ότι η ασκούμενη, μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος, πολιτική και ο βαθμός ανάπτυξης του ίδιου του πιστωτικού συστήματος, επηρεάζουν καθοριστικά την κατανομή και το κόστος των πιστώσεων και κεφαλαίων ανάμεσα στους διάφορους τομείς της οικονομίας (μεταποίηση - υπηρεσίες, ιδιώτες - δημόσιο - κοινωνικός τομέας, κέντρο - περιφέρεια). Γι αυτό και το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί βασικό εργαλείο για την άσκηση της συνολικής οικονομικής πολιτικής από την εκάστοτε κυβέρνηση. Στα πλαίσια του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι Τράπεζες βρίσκονται στο κέντρο του συστήματος αφού ως γνωστό έχουν την ικανότητα να μεταβάλλουν την προσφορά χρήματος μιας χώρας, να επιδρούν στην αγοραστική δύναμη, να ενοποιούν την οικονομική διαδικασία της παραγωγής, της διανομής και της κατανάλωσης. Στην Ελλάδα η πρώτη πραγματικά ανάγκη ανάπτυξης ενός τραπεζικού συστήματος φάνηκε την περίοδο της κυβέρνησης του Καποδίστρια, για την ικανοποίηση των αναγκών της τότε οικονομίας, της μείωσης της τοκογλυφίας αλλά και τη βοήθεια στον τομέα της γεωργίας. Έτσι το από 182

8 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ δημιουργήθηκε η Εθνική Χρηματοδοτική Τράπεζα, η οποία όμως διαλύθηκε μετά από έξι χρόνια, δηλαδή το 1834 καθώς η δράση της ήταν περιορισμένη και ο κόσμος ήταν δύσκολο να της εμπιστευθεί τις καταθέσεις του. Λίγα χρόνια αργότερα στις 30 Μαρτίου του 1841 ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος με διευθυντή τον Γ.Σταύρου και υποδιευθυντή τον Κ.Βρανή. Το κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας ορίστηκε με νόμο στις δρχ. και παραχωρήθηκε σ' αυτή το δικαίωμα έκδοσης τραπεζικών γραμματίων. Η πρώτη κρίση δεν άργησε να έρθει και έτσι η Εθνική Τράπεζα βρέθηκε αντιμέτωπη το 1848 με την πρώτη οικονομική κρίση σαν συνέπεια των πολιτικών γεγονότων στην Ευρώπη που είχαν επίδραση στις εξωτερικές πιστώσεις που είχαν ανασταλεί. Η Εθνική τράπεζα κατάφερε να ανταπεξέλθει με επιτυχία στην κρίση αυτή κάτι που δε συνέβη όμως κατά το 1893, όταν το ελληνικό κράτος κήρυξε πτώχευση.μετά την αναταραχή αυτή επιτακτική κρίθηκε η ανάγκη για δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού ιδρύματος. Έτσι λοιπόν στις 22 Μαΐου του 1928 ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος στην οποία μεταβιβάστηκε το εκδοτικό προνόμιο και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την πιστωτική κυκλοφορία και κατά συνέπεια αφαιρέθηκαν από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος σήμερα λειτουργεί σαν ανώνυμος εταιρεία με γενικό διευθυντή τον κ. Τ. Αράπογλου και παραμένει, παρά την δημιουργία δεκάδων άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, μέχρι σήμερα η πρώτη εμπορική τράπεζα της χώρας μας. Γενικότερα, την τελευταία 10ετία, και στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων, με σημαντικότερες την απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων και την ενοποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών. Ιδιαίτερα στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τράπεζες 8 από 182

9 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ αντιμετωπίζουν μια σειρά από προκλήσεις και αλλαγές με τα νέα δεδομένα της D.N.E. και του ΕΥΡΩ, αλλαγές που έχουν ιδιαίτερα μεγάλο κόστος και δημιουργούν ιδιαίτερα έντονες ανταγωνιστικές συνθήκες. Οι εξελίξεις υποχρεώνουν τις τράπεζες να προβούν σε αναδιάρθρωση της επιχειρηματικής τους δομής και σε επανεξέταση της στρατηγικής τους, με αξιοποίηση των οικονομιών κλίμακας και φάσματος και μείωση του λειτουργικού τους κόστους. Η κυρίαρχη τάση, που υπάρχει, είναι: οι εξαγορές και συγχωνεύσεις για την δημιουργία μεγάλων χρηματοοικονομικών ομίλων, έτοιμων να ανταγωνισθούν αποτελεσματικά σε διεθνές επίπεδο. Στόχος είναι η απόκτηση ισχυρής κεφαλαιακής διάρθρωσης, τα μεγάλα δίκτυα και η ικανότητα προσφοράς πακέτων προϊόντων σε ελκυστικές τιμές. Στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, όπως και στα τραπεζικά συστήματα στις περισσότερες χώρες, σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο, εφαρμόσθηκε, από μεριάς πολιτείας και Κεντρικής Τράπεζας, μία πολιτική αυστηρών διοικητικών κανόνων. Το σύστημα αυτό είχε μία λογική στήριξης των επενδύσεων στη βιομηχανία και βιοτεχνία και ενίσχυσης των εξαγωγών, και ήταν σύμφωνο με όσα ίσχυαν στις διεθνείς συνθήκες στις δεκαετίες του 50 και του 60. σε πρώτη φάση είχε εξυπηρετήσει τη μεγέθυνση των οικονομικών μεγεθών της χώρας. Όπως όμως πολλοί μηχανισμοί, το σύστημα αυτό δεν εκσυγχρονίστηκε, ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις και τελικά οδήγησε σε στρέβλωση της κατανομής των επενδυτικών πόρων. Έτσι στη δεκαετία του 80, η ελληνική οικονομία βρέθηκε με ένα αναποτελεσματικό πιστωτικό σύστημα και μια επιχειρηματική δομή που στο σύνολο της ήταν αδύναμη και απροετοίμαστη να ακολουθήσει τις αναπτυξιακές προκλήσεις του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος όπως αυτές διαμορφώθηκαν και 9 από 182

10 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ διαμορφώνονται την τελευταία περίοδο. 'Έτσι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα υποχρεώθηκε να ακολουθήσει τις εξελίξεις στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και από το 1987 εισήλθε στη δική του φάση αποκανονικοποίησης και εκσυγχρονισμού. Σήμερα οι βασικοί τραπεζικοί τομείς στους οποίους δίνουν ιδιαίτερη έμφαση οι τράπεζες, δημιουργώντας ολοένα και πιο εξελιγμένα προϊόντα και υπηρεσίες καθώς αποφέρουν σημαντικά κέρδη, τα οποία είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία του εκάστοτε οργανισμού, είναι οι καταθέσεις σε όλες τους τις μορφές, το συνάλλαγμα, η επιχειρηματική, στεγαστική και καταναλωτική πίστη.η παρούσα διπλωματική εργασία ειδικεύεται στην στεγαστική και καταναλωτική πίστη, προσπαθώντας να παρουσιάσει μια σαφή εικόνα των εξελίξεων ως προς τον τρόπο χορήγησης δανείων αλλά και των ποσοστών δανειοδότησης. 10 από 182

11 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο «ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» 11 από 182

12 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 1.1Τι είναι το Τραπεζικό Σύστημα. Το τραπεζικό σύστημα είναι ό,τι είναι το κυκλοφορικό σύστημα για έναν οργανισμό. Μέσω αυτού συντηρείται αλλά και αναπτύσσεται το εθνικό σώμα. Άρα είναι πολύ σημαντικό να είναι ενταγμένο σε μια γενική εθνική πολιτική, που στόχο έχει να κατανέμει τους εθνικούς πόρους με τέτοιον τρόπο, ώστε από τη μία να διατηρούνται οι υπάρχουσες δραστηριότητες και από την άλλη να αναπτύσσονται καινούριες. Δραστηριότητες, που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα συντελέσουν όχι μόνον στην ανάπτυξη, αλλά και στη γενικότερη κοινωνική λειτουργία. Δεν έχει σημασία αν αυτό το σύστημα συντίθεται από ιδιωτικές ή κρατικές τράπεζες. Αυτό το οποίο έχει σημασία είναι να ελέγχεται στη λειτουργία του. Δεν έχει σημασία δηλαδή ποιος εισπράττει το τραπεζικό κέρδος. Σημασία έχει να μην χάνει τον προσανατολισμό του ως σύστημα. Βασικό είναι λοιπόν να υπάρχει αυτός ο προσανατολισμός. Βασικό είναι να εξυπηρετεί μια εθνική πολιτική ανάπτυξης. Να μην περιορίζεται σε τομείς που προσφέρουν μεγάλα και εύκολα τραπεζικά κέρδη. Τι σημαίνει αυτό; Όταν το τραπεζικό σύστημα αφήνεται ανεξέλεγκτο, είναι θέμα χρόνου να περιοριστεί μόνον στην τοκογλυφία. Είναι θέμα χρόνου να πάει στα έτοιμα, ώστε να έχει γρήγορη και θεαματική κερδοφορία. Για να γίνει αυτό κατανοητό, αρκεί να σκεφτεί ο αναγνώστης το εξής απλό. Η τραπεζική επένδυση στην παραγωγή εμπεριέχει την έννοια του ρίσκου και είναι χρονοβόρα. Απαιτεί μεγάλα χρηματικά ποσά και βέβαια υπομονή μέχρι ο επιχειρηματίας να γίνει κερδοφόρος. 1.2 Η ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος Το τραπεζικό σύστημα αποτελεί το μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης καθώς την τελευταία δεκαετία ο εκσυγχρονισμός και η ταχεία ανάπτυξή 12 από 182

13 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ του τροφοδοτούν το οικονομικό κύκλωμα. Η βελτίωση της λειτουργίας του χρηματοοικονομικού συστήματος και η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης βοηθούν την επιτάχυνση της επέκτασης της πραγματικής οικονομίας. Πίσω βέβαια από τις εγχώριες τράπεζες θα βρει κάποιος μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, μεταξύ των οποίων βρίσκονται και πολλές ελληνικές. Δ ΙΑ Γ Ρ Α Μ Μ Α 1. Δάνεια π ρ ο ς το ν ιδιω τικό το μ έα ως % το υ Α Ε Π Ρουμανία ΒοιΑγαρια ΕλΑαΛα Ζώνη του Ευρώ Ρουμανία Βουλγαρία Νοικοκυριά Εκιχειρηοτις Πιγγή: Κ εντρικές Τράπεζες, προβλέψεις Δ Ο Μ ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Ελλάδα Ζώνη του Ευρώ Βέβαια, οι αγορές κεφαλαίων (ομολόγων και μετοχών) χρειάζονται ακόμη βήματα για να μπορέσουν να συμβάλλουν αρκετά στην οικονομική επέκταση μέσω της χρηματοδότησης δραστηριοτήτων και επενδυτικών σχεδίων. Η Βουλγαρία και η Κροατία ήταν οι πρώτες χώρες που προχώρησαν στη μεταρρύθμιση του χρηματοοικονομικού τους συστήματος από τα τέλη της 10ετίας του Oι υπόλοιπες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ρουμανίας, πραγματοποίησαν τις αναγκαίες προσαρμογές στις αρχές της 10ετίας του 2000, αρχίζοντας με σημαντικές διαγραφές των μη εξυπηρετούμενων δανείων στη Ρουμανία το Η Σερβία ήταν η χώρα που ξεκίνησε τελευταία, αλλά δυναμικά, τις μεταρρυθμίσεις στο χρηματοοικονομικό της τομέα (το ), πραγματοποιώντας εντυπωσιακή πρόοδο το 2005 και το από 182

14 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Κύρια στοιχεία της πολιτικής που ασκήθηκε από τα τέλη της 10ετίας του 1990 ήταν: α) Η λήψη δραστικών μέτρων για εξυγίανση και σταθεροποίηση των οικονομιών με εκσυγχρονισμό του πλαισίου ασκήσεως της μακροοικονομικής πολιτικής. Παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία του Νομισματικού Συμβουλίου Συναλλάγματος στη Βουλγαρία, με σταθεροποίηση της ισοτιμίας του εγχώριου νομίσματος, του Lev, έναντι του γερμανικού μάρκου αρχικά και του Ευρώ στη συνέχεια. Ανάλογα μέτρα σταθεροποιητικής πολιτικής, αλλά με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία, ελήφθησαν και στη Ρουμανία. β) Η ενίσχυση της εποπτείας και του ελέγχου της ομαλής λειτουργίας των τραπεζικών ιδρυμάτων με εκσυγχρονισμό, ανάπτυξη και ενίσχυση του ρόλου των κεντρικών τραπεζών και εφαρμογή ενός αυστηρότερου θεσμικού και οργανωτικού πλαισίου για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. γ) Η έναρξη μίας σχετικά ταχείας διαδικασίας ιδιωτικοποιήσεων των τραπεζικών ιδρυμάτων η οποία κατέληξε στο να περιέλθουν τα περισσότερα από αυτά υπό την ιδιοκτησία και τον έλεγχο μεγάλων τραπεζικών ομίλων από άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες. Με αυτό τον τρόπο κατέστη δυνατή η αποτελεσματική αναχρηματοδότηση και οργανωτική αναδιάρθρωση των τραπεζών στις Βαλκανικές χώρες και ιδιαίτερα στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.Η διαμόρφωση και η διατήρηση ενός υγιούς και δυναμικού τραπεζικού τομέα είναι ουσιαστική προϋπόθεση για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης στη χώρα μας και αποτελεί την αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την έξοδο από την ύφεση. 1.3 Λειτουργία του τραπεζικού συστήματος Η πρόσφατη εμπειρία έδειξε ότι το τραπεζικό σύστημα χρειάζεται αυστηρότερη -διεθνώς και στην Ελλάδαεποπτεία, νέους κανόνες ρευστότητας, αποτελεσματικότερη 14 από 182

15 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ διαχείριση κινδύνων, αυστηρότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, ουσιαστικό εσωτερικό έλεγχο και λογοδοσία, μεγαλύτερη διαφάνεια και ενημέρωση, περιορισμό των κερδοσκοπικών δραστηριοτήτων και κοινωνική αναφορά και διάλογο. Η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος βασίζεται στον μετασχηματισμό των βραχυχρόνιων καταθέσεων και των προτιμήσεων των επενδυτών για βραχυχρόνιες τοποθετήσεις σε μακροχρόνια δάνεια χρηματοδότησης των ιδιωτικών επενδύσεων. Ένα υγιές τραπεζικό σύστημα με πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, μπορεί να γεφυρώσει και να καλύψει το εγχώριο έλλειμμα αποταμίευσης με προσέλκυση δανειακών κεφαλαίων από το εξωτερικό. Συνεπώς, το έλλειμμα εγχώριας αποταμίευσης δεν αποτελεί αυστηρό περιοριστικό παράγοντα για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης. Το κρίσιμο ζήτημα είναι η διασφάλιση της υγείας και της σταθερότητας του συστήματος. Η διεθνής κρίση ανέδειξε αφενός τις παθογένειες και τις αδυναμίες του συστήματος καθώς και τα πεδία των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των αδυναμιών αυτών. Τα πεδία αυτά είναι: Η διαμόρφωση σταθερού θεσμικού πλαισίου. Σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον. Ελκυστικό περιβάλλον για την προσέλκυση κεφαλαίων και ρευστότητας. Σταθερή, σύγχρονη και αποτελεσματική εποπτεία. Μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία. Είναι γνωστό ότι η οικονομική δραστηριότητα δημιουργεί ζήτηση για δάνεια και όχι αντίστροφα. Οι τράπεζες, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, δέχθηκαν οξύτατη κριτική για την «σφιχτή» πολιτική και την απροθυμία χρηματοδοτήσεων κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους. Ωστόσο, αν δεν ενισχυθεί η συνολική ζήτηση της οικονομίας με μέτρα επεκτατικής πολιτικής, αν δεν διαμορφωθεί καλύτερη ψυχολογία για τις προοπτικές της χώρας, αν δεν 15 από 182

16 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ δημιουργήσουμε ελκυστικό κλίμα για την προσέλκυση κεφαλαίων και επενδύσεων από το εξωτερικό, η τελική ζήτηση των δανείων θα παραμείνει περιορισμένη. Τα χαμηλά επιτόκια, η δημοσιονομική επέκταση, η αύξηση των εξαγωγών και η βελτίωση του διεθνούς κλίματος μπορεί να συμβάλουν στην ενεργοποίηση της ζήτησης. Πράγματι, οι τράπεζες, ειδικά την πρώτη περίοδο μετά την εκδήλωση της κρίσης, ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικές στη χορήγηση δανείων και άρχισαν να αξιολογούν με αυστηρότερα κριτήρια πιστοδοτήσεων τις χρηματοδοτήσεις. Αποτελεί, όμως, πραγματικότητα και το γεγονός ότι η ζήτηση των δανείων έχει μειωθεί δραστικά. Επιχειρήσεις αναβάλλουν επενδυτικά σχέδια, η πτώση του τζίρου, των εισαγωγών και των αποθεμάτων μειώνει τις ανάγκες για κεφάλαια κίνησης, ενώ αντίστοιχα έχει περιορισθεί και η ζήτηση των νοικοκυριών για χρηματοδοτήσεις. Παρά την κριτική -δίκαιη ή άδικη- που ασκήθηκε κατά των τραπεζών οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι, στη σημερινή δύσκολη συγκυρία, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αποδεικνύεται η ασφαλέστερη πηγή χρηματοδότησης, καλύπτοντας και ένα μέρος του κενού που άφησαν πίσω τους μεγάλοι διεθνείς τραπεζικοί όμιλοι. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα εκταμίευσε σε καθαρή βάση 5,2 δισ. ευρώ νέα δάνεια μόνο κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2008, παρά την κρίση και την έλλειψη ρευστότητας και σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η μεταβολή δανείων ήταν αρνητική! Στην παρούσα φάση οι ελληνικές τράπεζες καλούνται να διατηρήσουν μια πολύτιμη όσο και δύσκολη ισορροπία, και να ανταποκριθούν ταυτόχρονα σε μια πολλαπλή πρόκληση, που είναι κρίσιμη, τόσο για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, όσο και για την ελληνική οικονομία. Αφενός, πρέπει να συνεχίσουν να είναι αρωγοί και χρηματοδότες της ανάπτυξης στηρίζοντας τους πελάτες τους σε όλες τις αγορές όπου δραστηριοποιούνται και αφετέρου, πρέπει να 16 από 182

17 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ακολουθούν και να συμμορφώνονται με θεμελιώδεις κανόνες τραπεζικής δεοντολογίας, που αποκτούν ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία στην εποχή μας, όπως είναι η ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, η ανατροφοδοτούμενη ρευστότητα και, κυρίως, η υψηλή ποιότητα χαρτοφυλακίου με χαμηλό βαθμό επισφαλειών, κάτι που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των καταθετών τους, αλλά και των αγορών από τις οποίες εξαρτώνται. Όποια και να είναι η έκβαση από τις έντονες συζητήσεις και τις υπολανθάνουσες συγκρούσεις του σήμερα, το πιστωτικό σύστημα του αύριο θα είναι αρκετά -αν όχι πολύδιαφορετικό από αυτό που μας έφερε τη σημερινή κρίση. Η παραδοσιακή τραπεζική θα αποκτήσει ξανά σημασία. Η επενδυτική θα τελεί υπό πιο αποτελεσματικό έλεγχο ως προς τις αποτιμήσεις που κάνει. Ο ρόλος και η επιρροή των hedge funds θα περιοριστεί και, τολμώ να πω, το φάσμα των πολύπλοκων χρηματοπιστωτικών προϊόντων θα μειωθεί δραματικά. Γενικά, θεωρώ ότι για μία σημαντική χρονική περίοδο, που δεν μπορώ να προσδιορίσω και που η διάρκειά της θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα ξεχάσουμε τα μαθήματα από τη τωρινή κρίση, η οικονομία θα λειτουργήσει με ένα απλούστερο, πιο διάφανο και έτσι λιγότερο κοινωνικά ανάλγητο χρηματοπιστωτικό σύστημα. 1.4 Ο ρόλος του χρηματοπιστωτικού συστήματος στη μακροχρόνια οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Δύο είναι οι παράγοντες: η παγκοσμιοποίηση και η κοινωνική συνοχή. Ως προς την παγκοσμιοποίηση: πάντα υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι. Η σημερινή μορφή της παγκοσμιοποίησης, όμως, δίνει πολλούς και πολύ χαμένους. Οι κοινωνικές ανισότητες έχουν διευρυνθεί, οι ακραίες αντιδράσεις έχουν πολλαπλασιαστεί και επεκταθεί. Η συμπεριφορά του χρηματοπιστωτικού συστήματος-και δεν 17 από 182

18 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ αναφέρομαι μόνο στα golden boys- σε συνδυασμό με τις πολιτισμικές συγκρούσεις, έχουν χειροτερεύσει την κατάσταση. Στο περιβάλλον αυτό το χρηματοπιστωτικό σύστημα καλείται να αλλάξει ήθος -οπότε και πρακτικές. Στο ίδιο το χρηματοπιστωτικό σύστημα εναπόκειται να προσφέρει -περισσότερο από το παρελθόναποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση και εταιρική κοινωνική ευθύνη, σταθερή και μακρόχρονη χρηματοδότηση, έμφαση σε παραγωγικές επενδύσεις, μεγαλύτερη κινητικότητα κεφαλαίων σε εθνικά περιφερειακό επίπεδο, συνειδητή προσπάθεια ενθάρρυνσης της ανταγωνιστικότητας και νέους κανόνες αποτίμησης του ρίσκου. Αυτή η αναφορά, μας φέρνει στον δεύτερο παράγοντα: την κοινωνική συνοχή. Μπροστά στο τεράστιο άγχος των διευρυνόμενων οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, μερικοί βλέπουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα ως ένα, ακόμη και κρατικοποιημένο, μέσο κατευθυνόμενης οικονομικής παρέμβασης με κοινωνικές προεκτάσεις. Θα ήταν ολέθριο λάθος να υιοθετούσαμε αυτήν την κατεύθυνση. Ιστορικά έχει αποδειχθεί οικονομικά αναποτελεσματική και κοινωνικά διάτρητη και αδιαφανής. Στην Ελλάδα, ειδικά, είδαμε και πάθαμε να ξεφύγουμε από το καθεστώς της Νομισματικής Επιτροπής και της αντίστοιχης εποπτείας της κεντρικής τράπεζας ως προς τη χρήση των κεφαλαίων - οπότε και των επενδύσεων. Εξάλλου, αυτός δεν ήταν ποτέ ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος. Αυτός είναι ο ρόλος του Κράτους, των επιδοτήσεων και χορηγήσεων, του προϋπολογισμού και της διαφάνειας στις δημόσιες δαπάνες. Σήμερα, το χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί και πρέπει να παίξει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο με στόχο να μην επαναληφθεί η κρίση και ταυτόχρονα να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή και πρόοδος.και μπορεί να το κάνει δίνοντας ξανά έμφαση στη χρηματοδότηση, στήριξη και ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας. 18 από 182

19 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Με δική του πρωτοβουλία να αποστρέψει το πρόσωπό του από τις απαράδεκτες -τολμώ να πω ανήθικες- πρακτικές που δημιούργησαν τα σημερινά προβλήματα. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα οφείλει να κάνει την αυτοκριτική του και να επιστρέψει στο ήθος, στα έθιμα, στις πρακτικές, που δημιούργησαν τον καπιταλισμό και ανέδειξαν την αποτελεσματικότητά του. Και αυτός ποτέ δεν ήταν και ποτέ δεν πρόκειται να είναι ο καπιταλισμός - καζίνο. Στηρίζοντας την πραγματική, τη δημιουργική, επιχειρηματικότητα, που παράγει απτό παραγωγικό αποτέλεσμα, νέες θέσεις εργασίας και ουσιαστικό κοινωνικό μέρισμα, το χρηματοπιστωτικό σύστημα αυτόματα θα προωθήσει τη μακρόχρονη, υγιή ανάπτυξη και θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή. Η σχέση είναι αδήριτη και νομοτελειακή. Είναι η μόνη που μπορεί να βρει ευρεία αποδοχή από την κοινωνία- και καμία οικονομική πολιτική δεν μπορεί να πετύχει αν δεν τυγχάνει της ευρύτερης κοινωνικής στήριξης. Η μακρόχρονη επιβίωση του οικονομικού μας συστήματος απαιτεί την πρόνοια και την αναδιανομή. Αλλά για να υπάρξει πρόνοια και αναδιανομή πρέπει να υπάρχει πλούτος. Πλούτος που προέρχεται από τις δυνάμεις επένδυσης και παραγωγής της πραγματικής οικονομίας. Και για τον σκοπό αυτόν η συνεργασία, η συμμαχία της πραγματικής οικονομίας με το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι η ενδεδειγμένη λύση και πορεία. 1.5 Το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα Το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο με τις εξελίξεις να διαδέχονται η μία την άλλη. Οι συγχωνεύσεις, οι εξαγορές και οι επεκτάσεις στο εξωτερικό κυριαρχούν την επικαιρότητα. Η Εθνική διείσδυσε στην Τουρκία με την εξαγορά της Finansbank, η Eurobank ανακοίνωσε πριν λίγες μέρες την εξαγορά του 99,34% της Ουκρανικής Universal Bank ενώ η Εθνική Τράπεζα έχει 19 από 182

20 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ κάνει πρόταση για την εξαγορά του Ρουμανικού Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Από την άλλη η ένταση του ανταγωνισμού έχει αρχίσει και «εκλογικεύει» τις τιμές των προϊόντων. Η εποχή των «παγετώνων» πέρασε και πλέον η ελληνική τραπεζική αγορά περνάει στη φάση της ωρίμανσης. Οι περισσότερες εκ των «παικτών» στην αγορά έχουν αναπτύξει μεθόδους αποτίμησης του κινδύνου. Μοντέλα αξιολόγησης πιστοληπτικού κινδύνου, μοντέλα αποτίμησης μετοχών, scoring models κλπ αποτελούν τη βάση για τον ποιοτικό εξορθολογισμό των τραπεζικών χαρτοφυλακίων. Η αλόγιστη έκδοση δανείων χωρίς την ποιοτική αξιολόγηση του κινδύνου των πελατών οδήγησε πολλές τράπεζες στην αναθεώρηση των ποιοτικών κριτηρίων για μια απλή πίστωση. Α posteriori, η μείωση του ηθικού κινδύνου (moral hazard) αλλά και της δυσμενούς επιλογής (adverse selection) έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητα των ελληνικών τραπεζών. Άλλωστε οι μεγάλοι ρυθμοί πιστωτικής επέκτασης που έχουν παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει φόβους στην Τράπεζα της Ελλάδος για την δυνατότητα αποπληρωμής των υποχρεώσεων των νοικοκυριών. Έτσι, κύριο μέλημα όλων των τραπεζών είναι η ποιοτική αναβάθμιση του χαρτοφυλακίου τους ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επισφάλειες, γεγονός που έχει επισημανθεί ιδιαίτερα και στους πυλώνες της Βασιλείας II. Με άλλα λόγια το ελληνικό τραπεζικό σύστημα «εκσυγχρονίζεται» και ενσωματώνει τα στοιχεία των ευρωπαϊκών αναπτυγμένων τραπεζικών λειτουργιών. Οδεύει, όπως θα έλεγε και ένας υποστηρικτής της θεωρίας των ορθολογικών προσδοκιών, στην ορθολογικοποίησή του, στην υιοθέτηση της συμπεριφοράς του «homo economicus», στην ενσωμάτωση των εμπειριών και των λαθών του παρελθόντος στις μελλοντικές αποφάσεις. 20 από 182

21 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην Ελλάδα Στην Ελλάδα, η απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η μείωση των επιτοκίων και η ένταξη στη ζώνη του ευρώ συνέβαλαν σε πολύ υψηλούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά έως και τον Οκτώβριο του Έκτοτε παρατηρήθηκε επιβράδυνση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα, η οποία συνεχίστηκε και τους τέσσερεις πρώτους μήνες του Όμως, ενώ στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο η καθαρή μηνιαία ροή νέων δανείων ήταν αρνητική ή σχεδόν μηδενική σε όλη τη διάρκεια του τετραμήνου, στην Ελλάδα ήταν αρνητική μόνο τον Ιανουάριο (το μήνα αυτό η καταγραφή αρνητικής ροής οφειλόταν στην πώληση εταιρικών ομολόγων στο εξωτερικό, η οποία όμως δεν επηρέασε το υπόλοιπο χρηματοδότησης που οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν ήδη λάβει). Το Φεβρουάριο, το Μάρτιο και τον Απρίλιο η καθαρή ροή νέων δανείων ήταν μεν χαμηλή αλλά σαφώς θετική. Όπως διαφαίνεται, ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα θα διαμορφωθεί γύρω στο 5-6% στο τέλος του Οι ανωτέρω παράγοντες που άσκησαν θετική επίδραση στην πιστωτική επέκταση συνέβαλαν, επίσης, στη σημαντική μείωση του περιθωρίου επιτοκίου, δηλαδή της διαφοράς μεταξύ του μέσου σταθμικού επιτοκίου των νέων τραπεζικών δανείων και του αντίστοιχου επιτοκίου των νέων καταθέσεων, συνολικά κατά 464 μονάδες βάσης μεταξύ του Δεκεμβρίου του 1998 και του Δεκεμβρίου του Βεβαίως το περιθώριο επιτοκίου στην Ελλάδα, αν και στη διάρκεια της δεκαετίας αυτής συνέκλινε προς το μέσο περιθώριο στη ζώνη του ευρώ, παρέμεινε υψηλότερο. Οι λόγοι γι' αυτό αφορούν εγγενή χαρακτηριστικά του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, όπως είναι ο σχετικά μεγάλος αριθμός μικρών καταθετών και δανειοληπτών, το υψηλότερο κόστος δανεισμού των τραπεζών στη διατραπεζική αγορά, το 21 από 182

22 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ μεγαλύτερο ποσοστό καθυστερήσεων επί του συνολικού ποσού των δανείων και το μεγαλύτερο διάστημα που απαιτείται μέχρι τη ρευστοποίηση των ασφαλειών. Επίσης, ένας από τους σημαντικούς παράγοντες είναι και η διαφορετική σύνθεση τόσο των καταθέσεων όσο και των δανείων. Όπως είναι γνωστό, στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τη ζώνη του ευρώ, είναι σχετικά μεγαλύτερη η συμμετοχή των καταθέσεων ταμιευτηρίου των νοικοκυριών, ενώ όσον αφορά τα δάνεια προς τα νοικοκυριά είναι μεγαλύτερη η συμμετοχή των δανείων μέσω πιστωτικών καρτών. Στη διάρκεια του πρώτου εφετινού τετραμήνου το περιθώριο επιτοκίου αυξήθηκε ελαφρά στην Ελλάδα (κατά 47 μονάδες βάσης), καθώς τα επιτόκια καταθέσεων μειώθηκαν περισσότερο από ό,τι τα επιτόκια των δανείων. Αντίθετα, το περιθώριο επιτοκίου μειώθηκε ελαφρά στη ζώνη του ευρώ, με αποτέλεσμα να ανακοπεί η τάση σύγκλισης που προανέφερα και η διαφορά του περιθωρίου στην Ελλάδα από το περιθώριο στη ζώνη του ευρώ να διπλασιαστεί, από 81 σε 161 μονάδες βάσης, μεταξύ Δεκεμβρίου 2008 και Απριλίου Τα κέρδη από την ορθολογικοποίηση του συστήματος Από τις εξελίξεις αυτές και την υιοθέτηση των νέων στρατηγικών κερδισμένοι βγαίνουν οι Έλληνες Καταναλωτές. Τα χαμηλά στεγαστικά επιτόκια που χρεώνονται στην Ισπανία, δε θα αργήσουν να έρθουν και στη χώρα μας. Πολλά σύνθετα επενδυτικά προϊόντα θα αρχίσουν να γίνονται διαθέσιμα και για τους εγχώριους καταναλωτές, με τη Citibank να είναι έτοιμη να τα διαθέσει στο κοινό μέσα στο Κάποιος δυνητικός δανειζόμενος που θέλει να εκμεταλλευτεί τις προσφορές της αγοράς, δύναται να βρει συμφέρουσες τιμές σε ένα καταναλωτικό ή σε ένα στεγαστικό δάνειο. 22 από 182

23 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΣΙΜΠΡΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Επίσης, μπορεί να παρακάμψει τη χρήση της πιστωτικής κάρτας και να προβεί στη χρήση των πλεονεκτημάτων της υπερανάληψης (overdraft) με πολύ χαμηλότερες χρεώσεις στα ίδια ποσά αναλήψεων. Η διαφορά των χρεώσεων αγγίζει και τις 5 ποσοστιαίες μονάδες. Ένα δείγμα της προόδου που έχει γίνει στο σύστημα είναι οι αντιδράσεις των ιδρυμάτων μετά τις αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ. Οι περισσότερες τράπεζες προχώρησαν στην αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων, είτε αυτά αφορούν λογαριασμούς ταμιευτηρίου είτε καταθέσεις προθεσμίας. Εν αντιθέσει, οι πλείστες κράτησαν σταθερά τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων (κυμαινόμενα και σταθερά) απορροφώντας οι ίδιες το κόστος, ενώ οι αυξήσεις επιτοκίων αφορούν περιορισμένα και μη ευρέως διαδεδομένα καταναλωτικά και προσωπικά προϊόντα.οι μέσες τιμές των επιτοκίων χορηγητικού χαρακτήρα σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, έχουν σταθεροποιηθεί παρ' όλη την αυξητική πορεία των βασικών επιτοκίων του ευρώ. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο των πιστωτικών καρτών, χωρίς τις επιβαρύνσεις, υπολογίστηκε στο 14,08% το Μάιο αυξημένο μόνο κατά 5 μονάδες βάσης από τον Ιανουάριο. Το μέσο επιτόκιο των λογαριασμών υπερανάληψης βρισκόταν στο 10,52% το Μάιο μειωμένο κατά 10 μονάδες βάσης από την αρχή του έτους. Στην περίπτωση των στεγαστικών πιστώσεων, το μέσο σταθερό ενός έτους του Μαΐου διαμορφώθηκε στο 4%, ενώ το αντίστοιχο με ορίζοντα άνω των 10 ετών υπολογίστηκε στο 4,74%. Στο σύνολο των στεγαστικών δανείων το μέσο επιτόκιο συμπεριλαμβανομένων των επιβαρύνσεων ήταν στο 4,52%. Αντίστοιχα, στις καταναλωτικές πιστώσεις, το μέσο επιτόκιο Μαΐου με επιβαρύνσεις ήταν 10,24%. Η τελευταία κατηγορία δανείων είναι σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αυτή που ενσωματώνει τις αδιάλειπτες αυξήσεις των βασικών επιτοκίων του ευρώ, καθώς από το επίπεδο του 9,62% των αρχών του έτους, 23 από 182