Ο ΑΜΙΑΝΤΟΣ ΜΑΣ ΑΠΕΙΛΕΙ Ο Αμίαντος και η Δημόσια υγεία ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Θεός ων άνθρωπος γέγονεν ίνα, τον άνθρωπον Θεόν απεργάσηται.

Transcript

1 Όργανο του Συλλόγου των Απανταχού Πανορμιτών Δωρίδος H Πανόρμος Τρίμηνη έκδοση πολιτιστικού και ενημερωτικού περιεχομένου Αριθ. Φύλλου 15 Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2006 ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ «Γένεση-Φιλοσοφία γλώσσας» «Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος έως σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδάμε με την ίδια γλώσσα. Αυτή βρίσκεται στο μεδούλι των οστών μας» Γεώργιος Σεφέρης Συνέχεια του προηγούμενου. Χαρτί: Το χαρτί εφευρέθηκε το 105 μ.χ. από τους Κινέζους και γενικεύτηκε τον 13ο αιώνα μ.χ. Οδηγήθηκαν από τις σφήκες που κάνουν τη φωλιά τους, από ίνες ξύλου. Τις μιμήθηκαν, άλεσαν ξύλο, έκαμαν μάζα, την έπλασαν και έτσι έκαμαν κατάλληλη επιφάνεια για γραφή. Οι Έλληνες αρχικά έγραφαν «επί τα λαιά», δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε ο τύπος «Βουστροφηδόν», δηλαδή και οι δύο κατευθύνσεις, και τέλος η «η ες ευθύ γραφή», δηλαδή από τα αριστερά προς τα δεξιά. Τα γράμματα μέχρι τον 9ο αιώνα μ.χ. ήσαν κεφαλαία. Όμως τον 9ο αιώνα με τη φροντίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη Φωτίου εγράφη η Μυριόβιβλον, στην οποία τα κείμενα εγράφησαν από τους καλλίτερους γραφείς του Βυζαντίου με μικρά γράμματα «μικρογράμματος» γραφή, και επί πλέον αφήνονταν διαστήματα μεταξύ των λέξεων. Μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα τα πάντα είναι χειρόγραφα. Τότε εφευρέθηκαν τα τυπογραφικά στοιχεία από τον Γουτεμβέργιο και έκτοτε έχουμε την τυπογραφία. Το έτος 1460 τυπώθηκε ως πρώτο βιβλίο το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο: «εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος». Στη σημερινή εποχή με την ανάπτυξη της τεχνολογίας σημαντική είναι η χρήση των Ηλεκτρονικών υπολογιστών στη ζωή μας και στη διάδοση των γραμμάτων. Κοινή γλώσσα: Η Ελληνική γλώσσα ομιλείτο από το 323 π.χ.. Το 395 μ.χ. σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Οι άνθρωποι «ελλήνιζαν», δηλαδή μιμούνταν τους Έλληνες σε όλα. Σ αυτή τη γλώσσα γράφτηκαν: η Κ. Διαθήκη, τα πατερικά κείμενα, οι Θείες Λειτουργίες και οι ύμνοι της Εκκλησίας. Ακόμη σε αυτή τη γλώσσα μεταφράστηκε το 280 π.χ. η Π. Διαθήκη για τους εξελληνισθέντες εβραίους, είναι η γνωστή μετάφραση των Ο (εβδομήκοντα). Αυτή η γλώσσα συνδέει την Αρχαία Ελληνική με τη Νεοελληνική. Η επιμονή του Εράσμου του μεγάλου Ολλανδού φιλολόγου και πρώτου εκδότη του ελληνικού κειμένου της Κ. Διαθήκης το οποίο ως «Τέξτους Ρεκέπτους», δηλαδή ως κείμενο ανανεωμένο εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται σε ευρύτερη χρήση μέχρι την έκδοση της Κ. Διαθήκης. Στην εκκλησία μας παρά τον μεγάλο εμπλουτισμό της, ο οποίος έγινε με την πάροδο των αιώνων, η γλώσσα της εκκλησίας και το σύνολο της Ιεράς παράδοσης της, μένει μια καθαρά προέκταση του εις την Αγία Γραφή αποταμιευμένου Λόγου του Θεού, ο οποίος δεν είναι μόνο ότι ο Θεός προσέφερε στον άνθρωπο, αλλά και η ανθρώπινη ανταπόκριση εις την προσφορά αυτή. Για την Εκκλησία μας υπάρχει ένα γλωσσικό ζήτημα, το οποίο δεν έχει το σχήμα του αντίστοιχου ζητήματος που απασχολεί τους φιλολόγους και τους λογοτέχνες. Για την εκκλησία δεν ενδιαφέρει το δίλημμα μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής γλώσσας, αλλά μεταξύ πνευματοφόρου και θύραθεν γλώσσας, μεταξύ κοσμικής και κατανυκτικής. Πρέπει να πούμε ότι καμιάς άλλης γλώσσας ο εξαγιασμός δεν υπήρξε τόσο βαθύς και τόσο πλατύς όσο της ελληνικής. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2006 Θεός ων άνθρωπος γέγονεν ίνα, τον άνθρωπον Θεόν απεργάσηται. Το Δ.Σ. του Συλλόγου σας εύχεται χαρούμενα Χριστούγεννα, Ευτυχισμένο, Ειρηνικό και Δημιουργικό το νέο έτος που ανατέλλει Η ελληνική γλώσσα είναι κατανοητή από την συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων. Ο Γ. Χατζιδάκης, καθηγητής γλωσσολογίας, σε μελέτη του απέδειξε ότι από τις 4900 λέξεις της Κ. Διαθήκης οι 2280 λέγονται και σήμερα, οι 2220 νοούνται εύκολα, οι 400 μόνο δεν νοούνται. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τα αρχαιότερα γραπτά μνημεία, ακόμη και με τα αρχαιότατα, τα Ομηρικά έπη που αναφέρονται στον Τρωικό πόλεμο που έγινε πριν από 3200 χρόνια το έτος π.χ. Σε όλη τη γη ομιλούνται 2700 επίσημες γλώσσες. Η ελληνική γλώσσα, η γλώσσα μας αποτελεί μοναδικό φαινόμενο το ότι ομιλείται από τον ίδιο λαό επί χιλιάδες χρόνια. Ιστορικοί λαοί πανάρχαιοι με πολιτισμό (Αιγύπτιοι, Κινέζοι κ. ά.) έχασαν τη γλώσσα τους. Και οι Ισραηλίτες της διασποράς όπου βρέθηκαν μετά την καταστροφή των Ιεροσολύμων το 70 μ.χ., από τον Ρωμαίο Τίπο, έχασαν τη γλώσσα τους και μόλις το έτος 1948 δηλαδή μετά από 19 αιώνες με την επανίδρυση του κράτους των, την επανέφεραν. Η γλώσσα μας, η ελληνική γλώσσα αντιθέτως ομιλείται και γράφεται χωρίς διακοπή από τότε που απέκτησε αυτός ο λαός συνείδηση της ύπαρξης του. Δέχτηκε επίδραση ελεγχόμενη από άλλες γλώσσες, αλλά κυρίως αυτή επέδρασε στις ξένες γλώσσες ως φορέας ενός υψηλού πολιτισμού, του οποίου τα στοιχεία διέδωσε σε ολόκληρη την οικουμένη και γι αυτό μελετούνται πάντοτε από όλους τους πολιτισμένους λαούς. Οι σύγχρονες γλώσσες Γαλλική, Γερμανική και κυρίως η Αγγλική ομιλούνται και γράφονται σε όλα τα μέρη του κόσμου, καμιά όμως δεν κατέκτησε την μορφωτική σπουδαιότητα της Ελληνικής γλώσσας. Θυμηθείτε ότι για μια ψήφο θα είχαν οι ΗΠΑ επίσημη γλώσσα την ελληνική. Σε διεθνή συνέδρια τονίζεται η σπουδαιότητα των αξιών του Ελληνικού πολιτισμού αλλά και αυτής της Ελληνικής γλώσσας. Η Ελληνική γλώσσα έχει πέντε εκατομμύρια λέξεις και με τα σύγχρονα μέσα ίσως δεκάδες εκατομμύρια, αφού έχει και 70 εκατομμύρια λεξικούς τύπους, όπως καταγράφτηκε στο βιβλίο Γκίνες, ενώ η Αγγλική έχει μόνο 490 χιλιάδες λέξεις (κ. Καραντινίδη). Αυτός ο πλούτος των λέξεων είναι αναγκαίος για να εκφράζεται ο αντίστοιχος πλούτος εννοιών, τις οποίες μόνο ο ελληνικός νους μπορούσε να συλλάβει. Ένα ρήμα είναι δυνατόν να απαντά σε 241 μονολεκτικούς τύπους. Ένα επίθετο σε 54 τύπους. Ενώ η παγκοσμίως ομιλούμενη Αγγλική έχει 2-3 μονολεκτικούς τύπους, κατά τ άλλα χρησιμοποιεί περιφράσεις. Λέγεται ότι η Αγγλική γλώσσα έχει 300 χιλιάδες λέξεις, όμως ένας διάσημος γλωσσολόγος λεξικογράφος Γουέμπστερ εξέδωσε πρόσφατα λεξικό της Αγγλικής το οποίο θεωρεί «τέλειο» με λέξεις, από τις οποίες οι είναι ελληνικές. Ο Ξεν. Ζολώτας σε επίδειξη βιβλίου σε συνέδριο ομίλησε Αγγλικά με ελληνικές λέξεις. Ο μεγάλος για την εποχή μας γλωσσολόγος Νοάμ Τσόμσκυ μας λέει ότι μόνο η Αρχαία Ελληνική γλώσσα χωράει στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Μεγάλοι με- συνέχεια στη σελίδα 2 Ο ΑΜΙΑΝΤΟΣ ΜΑΣ ΑΠΕΙΛΕΙ Ο Αμίαντος και η Δημόσια υγεία Πρόσφατα δημοσιεύματα έφεραν ξανά στην επικαιρότητα το πρόβλημα που υπάρχει από την καθημερινή παρουσία του αμιάντου στη ζωή μας. Αυτή η δημοσιότητα σχετίζεται με την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής επιτροπής που απαγορεύει, από το 2005, την χρήση και την εμπορία προϊόντων αμιάντου. Η απόφαση αυτή ακολούθησε το συμπέρασμα της επιστημονικής κοινότητας και της Ιατρικής της εργασίας, σύμφωνα με τα οποία η έκθεση ανθρώπων σε ίνες αμιάντου προκαλεί σοβαρές βλάβες στην υγεία. Τέτοιες βλάβες προκαλούνται στο αναπνευστικό και το γαστρεντερικό σύστημα του ανθρώπου και έχουν ως αποτέλεσμα διάφορα είδη καρκίνου. Αυτό σημαίνει ότι όποιος έρθει σε επαφή με προϊόντα αμιάντου είναι μελλοντικός ασθενής! Ο αμίαντος, όπως είναι γνωστό, είναι ένα ορυκτό με χαρακτηριστικό την ινώδη μορφή του. Οι ίνες αυτές είναι μακρές, απαλές, ευλύγιστες, άφλεκτες και ανθεκτικές σε οξέα. Ο αμίαντος είναι πολύ διαδεδομένος στη φύση και εξάγεται σε ορυχεία και στη χώρα μας. Μείγματα τσιμέντου και αμιάντου χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλη κλίμακα για την παραγωγή δομικών υλικών και αμιαντοσωλήνων ύδρευσης! Η χρήση του αμιαντοτσιμέντου έχει εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες. Στην Ελλάδα, όπως ειπώθηκε σε πρόσφατο συνέδριο, που διοργάνωσε το Τεχνικό επιμελητήριο της Ελλάδας μαζί με την ΓΕΣΕ, υπάρχει αμίαντος σε 3000 καταναλωτικά προϊόντα και τεχνικές εφαρμογές! Ο Οργανισμός Σχολικών κτιρίων έχει εντοπίσει αμίαντο σε 740 σχολεία ενώ έχει ήδη απομακρύνει τον αμίαντο από 270 από αυτά. Οι ειδικοί «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» επισημαίνοντας ότι μέχρι το 2030, άνθρωποι ενδέχεται να χάσουν τη ζωή τους από καρκίνους που συνδέονται με τον αμίαντο. Στην Ελλάδα, η οποία, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ήταν ένας από τους βασικούς προμηθευτές αμιάντου, ο κίνδυνος αυτός απειλεί περίπου συνανθρώπους μας! Όπως τόνισε ο πνευμονολόγος κ. Π. Μπεχράκης, «η εισπνοή των ινών του ορυκτού αυτού από τον άνθρωπο συνοδεύεται από πλήρη αδυναμία του οργανισμού να τις μεταβολίσει η να τις αποβάλλει. Παραμένουν δια βίου εστία φλεγμονής που προκαλεί ανεπανόρθωτες βλάβες και φυσικά καρκίνο». Σύμφωνα με τους ειδικούς υπάρχει πολύ μεγάλη «λανθάνουσα περίοδος», από την στιγμή της έκθεσης στον αμίαντο μέχρι την εκδήλωση των συνεπειών της. Η περίοδος αυτή συνήθως κυμαίνεται από 5 10 χρόνια. Χαρακτηριστικό είναι σχετικά το γεγονός ότι στην Αγγλία το θέμα του αμιάντου υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας. Στην Ελλάδα το Π. Διάταγμα 212/2006 ορίζει τα σχετικά με την απομάκρυνση του αμιάντου. Στα χωριά μας, όπου υπάρχουν ακόμη σε χρήσει σωλήνες ύδρευσης, ποιος θα ενδιαφερθεί για την αντικατάσταση τους; Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και τη δημόσια υγεία. Απαιτεί άρα άμεση, ψύχραιμη και σοβαρή αντιμετώπιση. Ευθύμης Παπαδημητρίου

2 ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ συνέχεια από τη σελίδα 1 λετητές των γλωσσών, υποστηρίζουν ότι όποιος μελετάει και κατανοεί την Ελληνική γλώσσα, μελετά και κατανοεί τον Ελληνικό και παγκόσμιο πολιτισμό. Ο πρωτοπρεσβύτερος Χαράλαμπος Χ. Κουστένης γεννήθηκε στη Δημητσάνα της Αρκαδίας το Είναι απόφοιτος της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής σχολής και πτυχιούχος της Θεολογικής και Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε ως εφημέριος για 35 χρόνια στον Ι. Ναό Αγ. Ελευθερίου Άρεως στην Αθήνα. Παράλληλα εξυπηρετούσε πνευματικά τις Γυναικείες φυλακές Αβέρωφ και το Αναμορφωτήριο Θηλέων μέχρι το Υπήρξε εμπνευστής και δημιουργός του πρώτου Σπιτιού Γαλήνης του Χριστού -σημερινά κέντρα Ενοριακής Αγάπης. Από το 1990, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε, καλύπτει ιερατικά και πνευματικά την Ι. Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Κερνίτσης Αρκαδίας. Είναι έγγαμος και πατέρας δύο τέκνων. Τα πάντα διετύπωσαν οι Αρχαίοι πρόγονοι μας, όσα μπορεί να συλλάβει ο νους, και να διαισθανθεί το ανθρώπινο πνεύμα. Κι αυτά τα πάντα έχουν την αντίστοιχη λέξη, ώστε να επιτυγχάνεται απόλυτη κυριολεξία. Γι αυτό στην Ελληνική γλώσσα δεν υπάρχουν συνώνυμα, λέξεις δηλαδή που να σημαίνουν το ίδιο ακριβώς πράγμα. Κακώς λέγονται συνώνυμα. Η κάθε λέξη αναφέρεται σε μια και μοναδική έννοια π.χ. όσον αφορά την όραση έχουμε πολλά ρήματα π.χ. το βλέπω, κοιτάζω, κυττάζω, ορώ, ατενίζω, παρατηρώ, διακρίνω, αντικρίζω, αγναντεύω. Το βλέπω σημαίνει έχω ανοιχτά τα βλέφαρα και επομένως δεν βρίσκομαι σε τύφλωση. Το κοιτάζω παρακολουθώ, ελέγχω ενώ βρίσκομαι στην κοίτη, δηλαδή στο κρεβάτι αναφέρεται στους φρουρούς που έκαναν πολλές ώρες σκοπιά. Κυττάζω, προσέχω, κοιτάζω ολόγυρα. Το ορώ διακρίνω κάτι με τα μάτι και το προσέχω. Το ατενίζω, καρφώνω το βλέμμα μου. Το παρατηρώ, προσέχω με επιμονή. Το διακρίνω βλέπω με κάποια προσπάθεια. Το αντικρίζω, βλέπω απέναντι. Το αγναντεύω βλέπω μακριά. Σε αρχαιότατες Ελληνικές λέξεις βρίσκουμε το Έτυμον, δηλαδή την ετοιμολογία τους, την αληθινή ιστορία τους, γιατί μέσα από το Έτυμον προβάλλει το πνεύμα των ανθρώπων που τις έφτιαξαν. Η λέξη γη έχει πολλά ονόματα, γύρω στα 35 με διαφορετική έννοια. Παίρνουμε τρία από αυτά: Ξηρά, Χέρσος, Έρα. Το ξηρά: σημαίνει αυτή από την οποία αφαιρέθηκε το νερό και επομένως είναι στεγνή. Μα μήπως η γη δεν ήταν καλυμμένη από νερά κατά την Γένεση, και ο Θεός διαχώρισε τα νερά και ώφθη η ξηρά; Το Χέρσος: γίνεται από τη λέξη χειρ, χέρι, χερσί, στα χέρια, δηλαδή μπορούμε να πιάσουμε με τα χέρια μας χώμα της, αφού πλέον δεν είναι ρευστή πυρακτωμένη μάζα. Η οποία όμως συνεχίζει να βγαίνει με τα Ηφαίστεια από τα έγκατα της γης. ΚΩΔ Εκδότης: Μαρία Φακάλου (ο εκάστοτε πρόεδρος του Συλλόγου) Ιδιοκτήτης: Σύλλογος των Απανταχού Πανορμιτών Δωρίδος 3μηνη έκδοση ενημερωτικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Έδρα: Αγίας Μαρίνας 8 - Ηλιούπολη Τηλ./Fax: Συντακτική Επιτροπή: Λέκκου Ευαγγελία Στεργίου Βίκυ Φακάλου Μαρία Παπαδημητρίου Ευθύμης Καρανάσος Λουκάς Χειρόγραφα δεν επιστρέφονται. Ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις του συντάκτη. Σελιδοποίηση-Εκτύπωση: ΚΑΜΠΥΛΗ Αντιγόνης 60, , Αθήνα Τηλ.: , Fax: info@kambili.gr, συνεχίζεται ΟΙ ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Χοιρινό με κυδώνια Καθαρίζουμε τα κυδώνια και τα τηγανίζουμε ελαφρά. Κόβουμε μερίδες το χοιρινό και το τσιγαρίζουμε μαζί με κρεμμύδια. Όταν τσιγαριστεί, ρίχνουμε νερό και ντομάτα και το αφήνουμε να βράσει. Προσθέτουμε και λίγη κανέλλα, πιπέρι και αλάτι. Όταν είναι έτοιμο, ρίχνουμε τα κυδώνια και αφήνουμε να πάρει μια βράση. Παραδοσιακός Μπακλαβάς με αμύγδαλο Για ένα ταψί Νο 40 χρειάζονται.: 1 ½ κιλό φύλλο μπακλαβά, 1 ½ κιλό αμύγδαλα καθαρισμένα και κομμένα μέτρια, 1 μοσχοκάρυδο τριμμένο, 1 κουταλάκι του γλυκού κανέλλα τριμμένη, 1 ½ ποτήρι ζάχαρη, 2 κουταλιές της σούπας φρυγανιά, 44 γραμμάρια λάδι και 2 κουταλιές φυτίνη. Μ ε Ο Παπαβασιλείου Ευθύμιος και η Εύη Τσολακίδη απέκτησαν στις 25 Σεπτεμβρίου ένα υγιέστατο ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ Απ όσα έφτασαν μέχρι εμάς Για το σιρόπι: 1 ½ κιλό ζάχαρη, 3-4 φύσιγγες βανίλια, 2 κουταλιές της σούπας φυτίνη, 2 κουταλιές της σούπας χυμό λεμονιού. Εκτέλεση: Αφού ζεστάνουμε το λάδι και την φυτίνη, με ένα πινέλο αλείφουμε το ταψί. Αρχικά βάζουμε 5 φύλλα, ανά ένα πασαλειμμένα με λάδι. Συνεχίζουμε να βάζουμε φύλλα και γέμιση μέχρι να τελειώσουν. Στο τέλος βάζουμε 5 φύλλα, όπως στην αρχή. Τον κόβουμε με μυτερό μαχαίρι σε σχήμα ρόμβου και τοποθετούμε επάνω από ένα γαρύφαλλο. Το υπόλοιπο λάδι το ζεσταίνουμε καλά και το ρίχνουμε σε όλη την επιφάνεια του ταψιού. Βάζουμε το ταψί σε σιγανό φούρνο, μέχρι το χρώμα να αρχίσει να σκουραίνει. Το σιρόπι θα είναι ζεστό και ο μπακλαβάς κρύος όταν το ρίξουμε και τον πασπαλίζουμε με κανέλλα τριμμένη. ΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΓΡΑΦΟΥΝ Προς την εφημερίδα «η Πάνορμος και η φωνή της» την συμπλήρωση τεσσάρων χρόνων συνεχούς έκδοσης σου αισθάνομαι την ανάγκη, αλλά και την υποχρέωση να σου ευχηθώ να χιλιάσεις τις εκδόσεις σου και να ξεπεράσεις κάθε αισιόδοξη προσδοκία. Κάθε φορά που σε κρατάω στα χέρια μου, ταξιδεύω νοερά εκεί στα φτωχά μα αγνά χώματα του χωριού μας. Με πλημμυρίζουν χιλιάδες αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων, διαβάζω και ξαναδιαβάζω κάθε τι που γράφεις, θαυμάζοντας αυτούς που κουράζονται, ψάχνοντας με υπομονή να φέρουν στην επιφάνεια πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις που αφορούν όλους μας. Τους συγχαίρω και τους ευχαριστώ που μου στέλνουν την εφημερίδα. Και για να είμαι ειλικρινής, την συνήθισα και την περιμένω, για να κάνω ένα ακόμη νοερό ταξίδι εκεί στις ρίζες μου. Γνωρίζω πόσο κοπιαστική είναι η έκδοση μιας εφημερίδας. γι αυτό συγχαίρω την διοικούσα και την συντακτική επιτροπή παρακαλώντας τους να συνεχίσουν τον όμορφο αγώνα τους, έτσι όπως τον άρχισαν προς χάριν του χωριού και της ενημέρωσης μας. «ΠΑΝΟΡΜΟΣ»: Εύχομαι να συνεχίσεις και να ξεπεράσεις κάθε προσδοκία στις εκδόσεις σου. Γιατί όλοι εμείς οι αναγνώστες σου, σε αγαπήσαμε και περιμένουμε να μας ενημερώνεις και να ξυπνάς τις αναμνήσεις μας. Με ιδιαίτερη εκτίμηση. Γιάννης Π. Πανάγος Γεννήσεις Καλή επιτυχία,καλή χρονιά θεία Καίτη ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ του Ανδρέα Στο φύλλο της εφημερίδας μας 13 που κυκλοφόρησε στο 2ο τρίμηνο ε. έ. και τίτλο ΕΤΣΙ ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ, είδα τη φωτογραφία του Αθανασίου Καραγιάννη του Ανδρέα. Ομολογώ πως συγκινήθηκα, γιατί μου θύμισε τα παλιά και μάλιστα βλέποντας τον ως τσολιά (Ευζωνικό) με τα θρυλικά τσαρούχια. Ο Αθανάσιος Καραγιάννης όταν κυρήχθηκε ο πόλεμος το 1940 βρισκόταν στην Αθήνα εργαζόμενος στην ποτοποιία Σταματίας και Στέλιου Μαρή στην οδό Αχιλλέα στο Μεταξουργείο. Επιστρατεύτηκε, όπως όλοι, και παρουσιάστηκε στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων στη Λαμία. Και από εκεί στο μέτωπο όπου έλαβε μέρος σε πολλές μάχες για την αναχαίτιση του εχθρού και τραυματίστηκε σοβαρά. Μεταφέρθηκε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο του Βόλου, νοσηλεύτηκε για αρκετό χρόνο, και την παραμονή των Χριστουγέννων του 1940 πήρε αναρρωτική άδεια και ήρθε στο χωριό. Η νεολαία του χωριού τον υποδέχθηκε πάνω από την Σπηλιά με λουλούδια και κιθάρες, όπως άξιζε σε έναν ΗΡΩΑ γυρίζοντας από την μάχη. Η πατρίδα τον αντάμειψε με έναν θυρεό γύψινο που στην όψη του έφερε επίχρυσο ξίφος και δάφνες εκατέρωθεν και αν δεν με απατά η μνήμη μου έγραφε: HTAN H ΕΠΙ ΤΑΣ-Η ΠΑΤΡΙΣ ΤΟΥ ΗΡΩΑ. Μετά την απελευθέρωση διορίστηκε Τελωνιακός υπάλληλος και έτυχε να συναντηθούμε στο Αίγιο. Εγώ υπηρετούσα στο Πολεμικό Ναυτικό κι αυτός τελωνιακός και άκουσα μερικές καλές συμβουλές. Πέρασαν χρόνια και συναντηθήκαμε ξανά. Εγώ υπάλληλος στην Π.Υ. στην Άμφισσα και ο Αθανάσιος τελωνιακός στην Ιτέα. Τα λέγαμε σαν καλοί χωριανοί και φίλοι. Γράφω αυτά τα λόγια από υποχρέωση προς τον Εύζωνα του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, ευάνδρων Δωριέων. Για τον καλό το λόγο και για την θύμηση μου γι αυτούς που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και προσέφεραν στην πατρίδα. Αιώνια η μνήμη τους. Ξέρω ότι μπορείτε. Είχα την ευκαιρία στις 25/11ου να επισκεφτώ την έκθεση Ενέργεια και Νερό στις εγκαταστάσεις της Hellexpo στο Μαρούσι. Εντυπωσιάστηκα από τις εξελίξεις στα θέματα πηγές ενέργειας και ανακύκλωσης. Συγκέντρωσα αρκετούς οδηγούς και διαφημιστικά εταιρειών μεγάλων και μικρών του χώρου. Όλο αυτό το πακέτο θέλω να παραδώσω στην διεύθυνση της εφημερίδας. Παρά το ότι δεν είμαι συμπατριώτης σας αισθάνομαι ένας από σας. Όποτε έρχεται η εφημερίδα κάνω ένα διάλυμα σε όλα να την απολαύσω. Όλα είναι μέσα. Το σοβαρό, το αστείο, το νέο, το παλιό, το ενδιαφέρον, η εμφάνιση. Έχω κατά καιρούς διατυπώσει την άποψη ότι πρέπει να φθάνει και στις σχολές δημοσιογραφίας σαν ένα καλό παράδειγμα. Παρά τις όποιες αδυναμίες λογικά έχει, αποτελεί για μένα μια πολύ σοβαρή προσπάθεια του επαρχιακού και τόσο παραμελημένου- τύπου. Όλα όσα λοιπόν εγώ είδα στην έκθεση που προανέφερα, μπορούν να προσφέρουν πολλά στην περιοχή, είμαι βέβαιος ότι μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συζητήσεων και προβληματισμών τόσο από τις στήλες της εφημερίδας, όσο και γιατί όχιαπό ημερίδες με συμμετοχή όλων μας, αλλά και αρμοδίων φορέων. Ελπίζω και αυτή τη φορά η εφημερίδα μας να παραμείνει το μέσον της σοβαρής και κυρίως χρήσιμης επικοινωνίας για όσους ενδιαφέρονται σοβαρά για τον τόπο τους. Κουμαρτζής Ιωάννης Ευάγγελος Σερεντέλλος Αρχ/ραρχος Υπαρχηγός ε.α. Πένθη Στις 11 Νοεμβρίου απεβίωσε η Μαρία Γιαμαρέ- 2

3 ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΜΑΣ ΝΕΩΤΕΡΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΦΩΚΙΔΑΣ Ιερά Μονή Αγίων Σεραφείμ του Σαρώφ και Αυγουστίνου επισκόπου Ίππωνος Το 1990 περίπου ήρθε στο Νομό μας και συγκεκριμένα στο χωριό Τρίκορφο ο Ιερομόναχος π. Νεκτάριος Μουλατσιώτης με σκοπό να ιδρύσει μια νέα ιδιόρρυθμη Μοναστική αδελφότητα με Ιεροαποστολικούς σκοπούς. Παρόλο τα εμπόδια και τις αντιδράσεις που συνάντησε κατάφερε να κτίσει Μοναστήρι το οποίο τιμάται σε δύο Αγίους: α) στον Άγιο Σεραφείμ του Σαρώφ, πρόκειται για Όσιο που γεννήθηκε στη Ρωσία το 1759 και του οποίου ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ήταν η απέραντη αγάπη του την οποία έτρεφε στα πλάσματα του Θεού και κυρίως για τον άνθρωπο και β) στον άγιο Αυγουστίνο επίσκοπο Ίππωνος της Ιταλίας, ο οποίος ήρθε στον χριστιανισμό χάρη στις προσευχές της μητέρας του, της αγίας Μόνικας. Ο π. Νεκτάριος με λίγους μοναχούς στην αρχή άρχισε το έργο του. Έφτιαξε ένα περίλαμπρο Μοναστήρι, έκτισε κελιά, στον περίβολο της Μονής απεικόνισε σε ξύλο την ζωή του αγίου Σεραφείμ, έφερε ζώα (καμήλα, ζαρκάδια), πουλιά και δημιούργησε έναν μικρό παράδεισο. Έφτιαξε κατασκηνώσεις όπου κάθε καλοκαίρι εκατοντάδες παιδιών φιλοξενούνται δωρεάν. Οι Μοναχοί της Μονής έγιναν γνωστοί κυρίως με τα χριστιανικά τους τραγούδια, τα οποία μιλούν για τη ζωή των χριστιανών σε ρυθμό ροκ, γι αυτό και ονομάστηκαν Παπαροκάδες. Χαρακτηριστικό του Μοναστηριού είναι το καμπαναριό του το οποίο έχοντας ως πρότυπο του, το καμπαναριό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη περιλαμβάνεται από τετρακόσια σήμαντρα και εξήντα καμπάνες. 2: Ιερά Μονή Αγίου Νεκταρίου επισκόπου Πενταπόλεως, του εν Αιγίνη. Πρόκειται για γυναικείο Μοναστήρι το οποίο πριν δέκα πέντε περίπου χρόνια ίδρυσε ο Ηγούμενος του προηγουμένου Μοναστηριού π. Νεκτάριος και βρίσκεται πριν φτάσουμε στο χωριό Τρίκορφο Δωρίδας, ανεβαίνοντας από την Ναύπακτο. Ο άγιος Νεκτάριος Αίγινας γεννήθηκε στην Θράκη το Το 1881 πήγε στην Αθήνα και σπούδασε Θεολογία. Όταν πήγε στην Αλεξάνδρεια χειροτονήθηκε ιερέας και έπειτα επίσκοπος. Αργότερα ήρθε στην Ελλάδα όπου ως ιεροκήρυκας κήρυξε στη Φωκίδα, στην Λαμία, στην Κάρυστο. Διετέλεσε ως διευθυντής της Ριζαρίου Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών. Ενώ το 1904 ίδρυσε γυναικείο Μοναστήρι στην Αίγινα. Το Μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου στο Τρίκορφο είναι απλό αλλά φιλόξενο και χαρακτηρίζεται για τις τεχνητές κατακόμβες όπου ο προσκυνητής μπορεί να μάθει πως ζούσαν οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων, όταν επικρατούσε η ειδωλολατρία ως επικρατούσα Θρησκεία. Τελειώνοντας τις περιγραφές των Μοναστηριών της Φωκίδας, θα αναφέρω τα Μετόχια (κτήματα-περιουσία) μεγάλων Μοναστηριών τα οποία βρίσκονται εντός αυτής. 1: Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος του ιαματικού και θαυματουργού, βρίσκεται στο χωριό Πενταγιού και είναι Μετόχι της Ιεράς Μονής Παναγίας Αμπελακιώτισσας Ναυπακτίας. 2: Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης. Βρίσκεται πάνω από το χωριό Μανάγουλη, δίπλα από τον εθνικό δρόμο. Χρησιμοποιείται ως κοιμητηριακός Ναός και ανήκει στην Ιερά Μονή Παναγίας Βαρνάκοβας. 3: Ιερός Ναός Γενέσιο της Θεοτόκου στην Ελαία (Βελενίκο). Πρόκειται για μετόχι της Ιεράς Μονής της Παναγίας της Βαρνάκοβας. 4: Ιερός Ναός Παναγίας-Κοίμησης Θεοτόκου. Βρίσκεται στους πρόποδες των Δελφών και είναι μετόχι της Ιεράς Μονής Παναγίας, Αγίας Ιερουσαλήμ, Δαύλειας Λειβαδιάς. 5: Τέλος βόρεια του χωριού Άγιος Νικόλαος, ανεβαίνοντας προς το χωριό Καλλιθέα (Ξυλογαϊδάρα) υπάρχει Ιερός Ναός ο οποίος τιμάται στον Άγιο μεγαλομάρτυρα Γεώργιο. Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να χαρακτηριστεί ως Μοναστήρι. Γι αυτό ανακαινίστηκε και χτίστηκαν κελιά. Όλα τα Μετόχια έχουν την ιστορία τους, με την οποία κάποιος πρέπει να ασχοληθεί κάποτε και να τα αναδείξει. Είναι χαρακτηριστικά για το σχήμα τους, για τις αγιογραφίες τους και τις τοιχογραφίες τους. Ευλογημένο το Νέο Έτος με Υγεία, Αγάπη και Ομόνοια. π. Β. Σ. Οι ποιμένες βρίσκουν το Θείο Βρέφος Κατά ΛΟΥΚΑΝ-Κεφάλαιο Β -στ Και γέννησε τον πρώτο και μονογενή υιό της, και τον περιτύλιξε με σπάργανα και τον έβαλε μέσα στη φάτνη, διότι λόγου της συρροής πολλών ξένων, που ήρθαν να απογραφούν, δεν υπήρχε γι αυτούς τόπος στο πανδοχείο, που στάθμευσαν να περάσουν τη νύχτα. 8 Και ήσαν μερικοί ποιμένες στην ίδια χώρα, οι οποίοι έμεναν έξω στους αγρούς και φύλαγαν το ποίμνιο τους μένοντας με τη σειρά τους άγρυπνοι καθ ορισμένες ώρες τη νύχτα. 9 Και ιδού άγγελος Κυρίου παρουσιάστηκε αιφνιδίως σε αυτούς και φως λαμπρό και αστραφτερό, θείον και υπερφυσικό τους περικύκλωσε και φοβήθηκαν υπερβολικά, διότι κατάλαβαν αμέσως, ότι εκείνος, ο οποίος τους παρουσιάσθηκε δεν ήταν όμοιος τους άνθρωπος, αλλά ύπαρξη ουράνια και υπερφυσική. 10 Και τους είπε ο άγγελος: Μη φοβείσθε, τουναντίον χαρείτε. Διότι ιδού σας αναγγέλλω χαρμόσυνη είδηση, που θα σας προκαλέσει μεγάλη χαρά, η οποία θα είναι και χαρά για όλον τον λαό του Θεού. 11 Θα είναι δε χαρά όλου του λαού, διότι γεννήθηκε σήμερον δια σας Σωτήρας, ο οποίος ως άνθρωπος μεν είναι όμοιος σας, αλλά χρισμένος με το πλήρωμα της θεότητας, ως Θεός δε είναι και Κύριος σας. Και γεννήθηκε εις την πόλη του Δαβίδ, προς τον οποίον εδόθησαν οι επαγγελίες, ότι από το γένος του θα προέλθει ο Χριστός. 12 Και αυτό ας είναι σε σας σημείο, με το οποίον θα αναγνωρίσετε τον γεννηθέντα Σωτήρα, θα βρείτε ένα βρέφος εις απλά σπάργανα τυλιγμένο και τοποθετημένο όχι εις κούνια βασιλική η πολυτελή, αλλά μέσα εις μίαν φάτνη. Βρέφος δε που γεννήθηκε απόψε και να έχει αντί κούνιας την φάτνη αυτή, ένα και μόνον υπάρχει εις την Βηθλεέμ και τα περίχωρα της. 13 Και έξαφνα συνενώθηκε με τον άγγελο εκείνον πλήθος στρατού αγγέλων εξ ουρανού, οι οποίοι δοξολογούσαν και έλεγαν: 14 Δόξα ας είναι εις τον Θεό εις τα ύψιστα μέρη του ουρανού από τους εκεί κατοικούντες αγγέλους και εις την γη ολόκληρη, που είναι ταραγμένη από την αμαρτία και τα βίαια πάθη της, ας βασιλεύσει η θεία ειρήνη, διότι ο Θεός εξεδήλωσε τώρα λαμπρώς την εύνοια και ευαρέσκεια του εις τους ανθρώπους δια της ενανθρωπήσεως του υιού του. 15 Και συνέβη, όταν οι άγγελοι έφυγαν απ αυτούς και επήγαν εις τον ουρανό, τότε και οι άνθρωποι, δηλαδή οι ποιμένες, είπαν μεταξύ των: ας περάσουμε λοιπόν δια μέσου της πεδιάδος μέχρι της Βηθλεέμ και ας δούμε αυτό, που μας είπε ο άγγελος, ότι έγινε και το οποίον μας γνωστοποίησε ο Κύριος. 16 Και ήλθαν γρήγορα και κατόρθωσαν να βρουν και την Μαριάμ και τον Ιωσήφ και το βρέφος τοποθετημένο εις την φάτνη, περί της οποίας τους είχε ομιλήσει ο άγγελος. 17 Όταν δε είδαν αυτά, που συμφωνούσαν με όσα προ ολίγου είχαν ακούσει, γνωστοποίησαν λεπτομερώς και τα όσα τους είχαν λεχθεί από τον άγγελο περί του παιδιού τούτου. 18 Και όλοι όσοι άκουσαν, θαύμασαν δι όσα ελέχθησαν εις αυτούς από τους ποιμένας. 19 Της Μαρίας όμως η εντύπωση υπήρξε βαθύτερη. Διατηρούσε αύτη όλους αυτούς τους λόγους εις την καρδία και την μνήμην της και συνέκρινε αυτούς προς εκείνα, το οποία από την ώρα του ευαγγελισμού της γνώριζε περί του παιδιού, εμβαθύνουσα ούτω περισσότερο εις το συντελεσθέν μυστήριο. 20 Και γύρισαν πίσω οι ποιμένες εις το ποίμνιο των και δόξαζαν και υμνολογούσαν τον Θεό δι όλα, όσα άκουσαν από τον άγγελο και όσα είδαν με τα μάτια των, όταν επήγαν εις την Βηθλεέμ και τα οποία ήσαν ακριβώς όπως τους τα είπε ο άγγελος. (Πηγή: Καινή Διαθήκη) - σε μετάφραση

4 ΕΛΙΑ.ΛΑΔΙ στη ζωή μας -Μας λένε, πως ένα περιστέρι, μετά τον καταστρεπτικό κατακλυσμό, επέστρεψε κρατώντας στο ράμφος του ένα κλαδί ελιάς. Μήνυμα ελπίδας. -Μια ελιά στόλιζε την Ιερά Οδό, η ελιά του Πλάτωνα, απομεινάρι του αρχαίου ελαιώνα που από τα μέσα του 19ου αιώνα, άρχισε να συρρικνώνεται. -Ο Αχιλλέας είχε δώσει εντολή στους συντρόφους του να πλύνουν και να αλείψουν με λάδι το σώμα του Πατρώκλου «και τότε δη λούσαν τε και ήλειψαν λιπ ελαίω» (Ομήρου Ιλιάδα, σ 349). -Οι αρχαίοι έλεγαν για ένα βιβλίο που είχε στοιχίσει πολύ κόπο ότι «όζει ελλυχνίων», αν το βιβλίο δεν ήταν καλό, ο συγγραφέας έχασε το λάδι του. Η αντίστοιχη έκφραση των Λατίνων ήταν «oleum perdisti». -Εάν κανείς βρεθεί στη Βέροια και επισκεφτεί το Μουσείο της, ας προσέξει την στήλη με τον αριθμό Λ 488. Οι διαστάσεις της είναι 1,75 το ύψος και 0,47το πλάτος. Στην πρόσοψη υπάρχουν 63 στοίχοι και στην πίσω όψη 103. Αξιοπρόσεκτοι οι στοίχοι 98 έως και 100. Αφορά τον γλοιό. Είναι το μείγμα λαδιού και σκόνης μετά τον καθαρισμό του σώματος των αθλητών με την στλεγγίδα και οι στοίχοι αναφέρονται στην τιμωρία του παλαιστροφύλακα από τον γυμνασίαρχο μετά από κακή χρήση του γλοιού. -Κι αφού λούστηκαν πια κι αλείφτηκαν καλά με λάδι, επήγαν και κάθισαν να φαν,10η ραψωδία της Ιλιάδας. - Σα μ έλουσε και μ έτριψε με μυρωδάτο λάδι μου φόρεσε πεντάμορφη χλαμύδα και χιτώνα, Οδύσσεια. -Η Θοδώρα έλαβεν από τινος ερμαρίου το λαδικόν, κατεβίβασε το κανδύλιον, Παπαδιαμάντης- (Ο πολιτισμός εις το χωρίον, τόμος Β 250). -Στις «Σφήκες» του Αριστοφάνη αναφέρεται πως η κόρη του Φιλοκλή κατόρθωνε να αποσπά από τον πατέρα της τριόβωλο, καθώς τον υποδεχόταν με τρυφερά λόγια και του άλειφε τα πόδια με λάδι. -Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μετά τις μεγάλες νίκες η κατά την τέλεση θριάμβων, λάδι διανεμόταν δωρεάν από τις δημόσιες αποθήκες. -Τα ελαιόδεντρα του Όρους των Ελαιών στην Ιερουσαλήμ, με ηλικία άνω των 2000 ετών, θεωρούνται μάλλον νέα, δεδομένου του κατά πολύ παλαιότερου εγκλιματισμού της ελιάς. -Το Ελληνικό όνομα του κόλπου Candarli στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας, ΝΑ της Μυτιλήνης ήταν Ελαϊτικός (η Ελαίτης η Ελαιατικός). -Ελιά και λάδι και στη ζωγραφική και χαρακτική. Γιάννης Μηταράκης, Ορέστης Κανέλης, Θεόφιλος, Τάσος, Λουκία Μαγγιώρου.. -Λάδι: Ίαμα σώματος και ψυχής. Πηγή φωτός, πηγή χαράς. Λάδι στο Ευχέλαιο και στη Βάπτιση (η βαθύτερη έννοια της αλείψεως με λάδι κατά τη στιγμή εκείνη της Βαπτίσεως είναι να τονισθεί η έννοια του αγώνα του βαπτιζόμενου μετά το Βάπτισμα). -Το Άγιο Μύρο, υλικό του μυστηρίου του Χρίσματος, παρασκευάζεται από εξήντα αρώματα που βράζουν επί τρις ημέρες, τις πρώτες της Μεγάλης Εβδομάδας, μαζί με κρασί, έτσι ώστε, μετά την εξάτμιση του κρασιού, τα πολύτιμα αρώματα να έχουν ενσωματωθεί στο λάδι - (Η τελετή παρασκευής του Αγίου Μύρου είναι πολύ επίσημη και ακολουθεί αυστηρό τυπικό). -Το λάδι είναι για τους Έλληνες σεπτό, δηλαδή σεβάσμιο, αιδέσιμο, αξιοσέβαστο. -Σύμφωνα με τους μύθους η κόρη της σοφίας δώρισε στην Αθήνα την ελιά, ταυτίζοντας την με τον πολιτισμό. Δένδρο πολύ σκληρό και με συμπαγές ξύλο, κλαδιά που συμβολίζουν την ειρήνη, την αρετή, τη νίκη, τη γαλήνη, τη συμφιλίωση. Αυτά τα κλαδιά κρατούσαν οι ικέτες που πήγαιναν να ζητήσουν άσυλο, βοήθεια η προστασία και μόλις τα κατέθεταν στο βωμό, έμπαιναν αμέσως κάτω από την προστασία του Δία. -Κλαδιά ελιάς και τα στεφάνια στους νικητές αγώνων. -Λάδι ως θεραπευτικό μέσο. Στις «θέρμες της Καλλιρρόης» κατέφυγε και ο Ηρώδης προκειμένου να θεραπευθεί από καθολική σηψαιμία, όπου εφάρμοζαν θεραπεία σε λουτρό με ζεστό λάδι (Βιβλίο των Βασιλειών Φλάβιος Ιώσηπος 1ος αιώ. μ.χ.). -Ο Διονύσιος Πύρρος, πολυγραφότατος επιστήμων του οθωμανικού βασιλείου, στην γενική Φαρμακοποιία του 1818 θα ορίσει το ελαιόλαδο «ως θρεπτικόν και σηπτογονικόν, θα το συνταγογραφήσει έσωθεν εις δυσκοιλιότητα, εις πόνους ρευματικούς, εις σκώληκας, εις τον τέτανον, εις τρισμόν και φλόγωσιν των νεφρών και εις φαρμακευομένους. Και έξωθεν εις τα δαγκάματα και εις τα καυσίματα..» - Ένα κιλό λάδι περιέχει θερμίδες. - Το ελαιόλαδο περιέχει βιταμίνες Α, D, Κ και κυρίως Ε. -Έξτρα παρθένο είναι το ελαιόλαδο με οξύτητα (περιεκτικότητα σε ελαϊκό οξύ) κάτω του 1%. -Η ελιά έφθασε από την Μικρά Ασία στις υπόλοιπες περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου, μέσου Περσίας, Συρίας και Παλαιστίνης, πριν από χρόνια. -Μερικές από τις ελιές του χωριού μας-σύμφωνα με ειδικούς, χωρίς χρονολόγηση-ξεπερνούν σε ηλικία τα δύο χιλιάδες χρόνια. Πηγές: Εγκ. Λεξικό Ελευθερουδάκη, Εγκ. Λεξικό Δομή-Ομήρου Οδύσσεια, Ιλιάδα/10η ραψωδία-«επτά Ημέρες» Καθημερινή-«Επιγραφές Βεροίας» Υπουρ. Πολιτισμού-Εύη Βουτσινά «Γεύση Ελληνική»-Συμεών Θεσσαλονίκης «Περί των ιερών τελετών». Λουκάς Καρανάσος ΘΑΛΑΣΣΑ ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΕΣ ΣΤΗ ΘAΛΑΣΣΑ Θάλασσα πως με κράζουνε τα κύματά σου τα άσπρα σαν τ αγναντεύω με καημό τη νύχτα κάτω απ τ άστρα. Θάλασσα πως μου γνέφουνε τα πλάτη, τ ακρογιάλια, και πως μου στέλνουνε φιλιά με γρέγους, μαϊστράλια! Σαν τι ζητούνε θάλασσα; σαν τι να τους χρωστάω, εγώ τους τώπα, δεν μπορώ άλλο μαζί να πάω. Μ άρπαξε σκλάβο η στεριά, και μ έχει δικασμένο να σέρνομαι μεσ τους καπνούς πουλάκι τσακισμένο. Με σέρνει και με τυραννά χωρίς καμιά συμπόνια, και θέλει να σ απαρνηθώ λαχτάρα μου αιώνια. Και κει που νοιώθω τον καημό λίγο να μαλακώνει τα πλάνα σου τα κύματα μου γνέφουν και φουντώνει. Γίνεται φλόγα πύρινη κατάρα και φοβέρα, και μου μουγκρίζει σαν θεριό «τι κάθεσαι δω πέρα;» Σαν με ποθούν, σαν μ αγαπούν σαν με θωρούν δικό τους, στείλ τα κοντά μου κι έρχομαι Μαζί στο γυρισμό τους. Με τον αφρό να τρέφομαι, με τη βουή να νοιώνω με το βοριά, με το νοτιά Να νυχτοξημερώνω. ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Στις 5 Δεκεμβρίου ο Βουλευτής κος Μπούγας και ο Δήμαρχος της Άμφισσας κος Νικόλαος Φουσέκης συναντήθηκαν με τον πρόεδρο του ΟΚΑΝΑ κο Μπάλλα, από τον οποίο ζήτησαν την άμεση έγκριση της σύστασης του Κέντρου Πρόληψης στην Άμφισσα. Υπήρξε η διαβεβαίωση ότι μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου ε. έ., θα έχει ληφθεί από το Δ.Σ. του ΟΚΑΝΑ η σχετική απόφαση. Από το Πολιτικό Γραφείο του κου Μπούγα. Εγκαταστάθηκε και λειτουργεί στο Νοσοκομείο Άμφισσας, το νέο μηχάνημα προηγμένης τεχνολογίας, που βοηθάει στην καλύτερη γνωμάτευση των ακτινογραφιών καθώς μετατρέπει την εικόνα σε ψηφιακή. Η δυνατότητα αυτή ανεβάζει κατά πολύ την παρεχόμενη ποιότητα γνωμάτευσης του ακτινολογικού τμήματος. Είναι ελάχιστα τα Νοσοκομεία της Χώρας που διαθέτουν όμοια τεχνολογία και εκτός των άλλων πλεονεκτημάτων, συμβάλλει στην μείωση του λειτουργικού κόστους του τμήματος κατά 20%. Από το Δελτίο Τύπου του Νοσοκομείου Άμφισσας Ο Διοικητής Μάριος-Αλέξανδρος Καραγκούνης. Ν ακολουθώ το άρμα τους, και μ όπου τραβούν να σέρνω, το χαλασμό και τη χαρά Στα στήθια μου να φέρνω. Κ ας κουραστούν τα χέρια μου μες τη γλυκιά τους πάλη, ας με αράξουν κάπου κει στο γνώριμ ακρογιάλι. Στα μαλακά τα φύκια του αγάλι ας μ αφήσουν και το καντήλι της ζωής Με μια πνοή ας σβήσουν. «Παλμοί και Ρυθμοί» Κώστας Στεργίου

5 Ο ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΑΝΗΜΕΡΑ Του Χριστού ανήμερα ήρθε και χτύπησε την πόρτα του σπιτιού μας ο Χριστός, ο Χριστούλης. Τον κρατούσε η μάνα του στην αγκαλιά της-μια ήμερη και καλοσυνάτη νέα γυναίκα, γλυκιά σαν την Παναγιά. - Αν αγαπάς το Χριστό, χριστιανούλα μου! Είπε της μάνας μου, που πήγε και της άνοιξε κι έμπασε από το άνοιγμά της τον αγέρα και την παγωνιά στο σπιτικό μας. Με βρήκε η νύχτα μεσόδρομα και δεν έχω που να πάω και που να γείρω Μόνη μου αν ήμουν, δε θα μ ένοιαζε, μα έχω τούτο το βρέφος στην αγκαλιά μου που θα μου ξεπαγιάσει Πισωπλάτησε η μάνα μας κι η ξένη με το μωρό πέρασε το κατώφλι μας. Έκλεισε ξανά την πόρτα πίσω της και ξανάγινε ζέστη μέσα στο φτωχόσπιτό μας. Εμείς, μια θράκα παιδιά, μικρά μεγάλα το πιο μεγάλο δέκα χρονών απάνω κάτω, το στερνοπούλι μας, ο Πανάγος, μήτε δύο γυροφέρναμε και ζώσαμε την ξένη και το βρέφος. Και να δεις πως στην πρώτη ώρα, σαν να χαμε φοβηθεί τον ξένο άνθρωπο, που είχε χτυπήσει έτσι ανεπάντεχα, σε ώρα περασμένη της νύχτας, την πόρτα του σπιτιού μας, κι είχαμε πιαστεί ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Σύλλογος των Απανταχού Πανορμιτών Δωρίδας «η Πάνορμος» προσκαλεί τους χωριανούς και τους φίλους, στον Αποκριάτικο ετήσιο χορό και την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας, που θα γίνει στο κέντρο «Κοκκινιώτισσα», 7ης Μάρτη 101(πρώην Κονδύλη) στη Νίκαια, τηλ.: και στις μία το μεσημέρι της Κυριακής 4 του Φλεβάρη Με χαρά σας περιμένουμε να διασκεδάσουμε όλοι μαζί με παραδοσιακή και λαϊκή μουσική από την ορχήστρα του κέντρου και την υπέροχη φωνή της Ρένας Κουμιώτη και άλλων τραγουδιστών, σε ένα κέντρο ευχάριστο και ζεστό περιβάλλον. Το Διοικητικό Συμβούλιο και δε λέγαμε να ξεκολλήσουμε απ το φουστάνι της μάνας μας. Γρήγορα όμως πήραμε θάρρος κι ήρθαμε κοντά στην ξένη, σαν να μην ήταν εκείνη τη νύχτα που την πρωτοβλέπαμε, σαν να χε ξαναρθεί στο σπίτι μας, σαν να την ξέραμε από καιρό. Κι εκείνο που κοιτούσαμε το πιο πολύ παραξενεμένοι ήταν το βρέφος που κρατούσε η άγνωστη γυναίκα στην αγκαλιά της. Έχετε δει το μικρό Χριστό στην αγκαλιά της μάνας του; Ο Θεός να με συχωρέσει, μα έτσι όπως κρατούσε το παιδάκι της στην αγκαλιά της εκείνη η ξένη, η μικρομάνα, δεν παράλλαζε στη θωριά από Κείνον! Στην αρχή, σαν να κοιμότανε το βρέφος, ο σαματάς όμως που κάναμε τριγύρω του το αγουροξύπνησε. Μα δεν είπε το χρυσούλι μας να κλαψουρίσει η να γκρινιάξει! Ίσα-ίσα που τέντωσε τα ματάκια του -δύο βούλες από καταγάλανο ουρανό- τα γυρόφερε, μας κοίταξε όλους καλάκαλά, μας έψαξε, ώσπου στο τέλος και μας χαμογέλασε, το αγγελούδι μας. Η αδελφή μας η Δέσποινα άπλωσε τα χέρια της και γύρεψε να το πάρει στην αγκαλιά της-άπλωσε και το βρέφος τα δικά του, τα δικούλια του, κι αφέθηκε, παρατήθηκε στην αγκαλιά της αδελφής μου. Η μάνα μας είχε φέρει ένα σκαμνί να κάτσει η ξένη, που ήταν κουρασμένη, να ξαποστάσει. Της γέμισε κιόλας ένα ποτήρι γλυκό κρασί, να πιει να συνεφέρει. Στερνά, άρχισε και να την κουβεντιάζει. Εμείς όλοι, τα παιδιά, ούτε που προσέχαμε τι της έλεγε. Όλη μας η έννοια είχε τυλιχτεί γύρο από το παιδί της, το βρέφος της. Ήταν, δεν ήταν δύο χρονώ μωρό το παιδί της ξένης να, πάνω κάτω σαν τον Πανάγο μας. Μας άρεσε που το βλέπαμε, μα το χαμε βρει κιόλας παιχνίδι και το παίζαμε. Από την μια αγκαλιά έφευγε, στην άλλη βρισκόταν-και να λογαριάσεις πέντε αγκαλιές παιδιών, πέντε ζευγάρια χέρια παιδιάτικα. Κι εκείνο, το μωρό, όλο να μας γελάει και να μας παίζει. Σαν να μην ήταν πλάσμα ανθρώπου, σαν να ταν αγγελούδι, σαν να ταν -Θεέ μου συχώρεσε με!- σαν να ταν ένας μικρός Χριστός στο πλάι μας. Του Χριστού ανήμερα μια ξένη γυναίκα έκατσε κι έφαγε μαζί μας στο τραπέζι μας, μοιράστηκε το φτωχικό μας δείπνο. Ήρθαν και κοκκίνισαν τα μάγουλά της από το γλυκό κρασί που της έδωσε να πιει η μάνα μας. Στερνά, τάισε και το μωρό της, μα σαν σηκώθηκε να φύγει, η μάνα μας δεν την άφησε. - Θα μείνεις απόψε μαζί μας, αδερφή, της είπε. Κι αύριο με το καλό πας στην ευχή του Θεού Το μωρό, που είχε χορτάσει πια από τα παιχνίδια κι από γέλια, άμα χόρτασε κι από φαί, ήρθε και κουράστηκε. Το ξάπλωσε η μικρομάνα στο στρώμα, το σκέπασε η μάνα η δικιά μας με ζεστή φλοκωτή κουβέρτα κι έκλεισε τα ματάκια του τ αγγελούδι κι αποκοιμήθηκε. Και τότε ήρθαν «οι μάγοι με τα δώρα» πάνω από την κλίνη του μικρού παιδιού Η Δέσποινα πήγε κι έβγαλε από την κασέλα ένα παλιό μάλλινο μποξαδάκι, η πιο μικρή αδερφή μας, η Χρυσούλα, ξετρύπωσε ένα ζιπουνάκι, που είχε ξεμείνει απ τον καιρό που ήταν κι η ίδια μωρό. Ο Σταύρος, ο αδελφός μας, του χάρισε δύο τρία σπασμένα παιχνίδια του, κι εγώ, με τη σειρά μου, δεν παράλειψα να κάνω το χρέος μου μ ότι μου βρισκόταν κι όπως μπορούσα. Στο αναμεταξύ η μάνα μας, μ όλη τη φτώχεια μας, γέμισε το σακούλι της ξένης μ ένα μεγάλο κομμάτι απ το Χριστόψωμο, της βρήκε και κάμποσα παλιά ζεστά ρουχαλάκια για την ίδια και για το παιδάκι της. Μήτε και που τη ρώτησε ποια ήταν κι από πού ερχόταν δε ρωτάν ποτέ το φτωχό τον άνθρωπο που χτυπάει την πόρτα σου γιατί πεινάει και γιατί διψάει Και τα μάτια της ξένης γέμιζαν, πλημμυρούσαν όλη την ώρα από δάκρυα. Κι ήθελε να μας αγκαλιάσει και να μας φιλήσει εκείνη την ώρα. Ο Πανάγος μας μονάχα, το δικό μας μωρό, κλαψούρισε και γκρίνιαζε από δίπλα μας. Και ξέρετε γιατί; Γιατί δεν είχε να χαρίσει κάτι κι αυτός στο μωρό της ξένης. Ώσπου μια στιγμή, το ξένο παιδί άνοιξε ξάφνου τα ματάκια του, τα περπάτησε ένα γύρο, τα σταμάτησε, τα στύλωσε στο τέλος καταπάνω στον Πανάγο μας. Ο μικρός μας αδελφός βρέθηκε κείνη την ώρα πιο κοντά απ όλους μας στο μωρό της ξένης. Κατά κείνον λοιπόν άπλωσε τα χεράκια του το βρέφος. Άπλωσε και τα δικά του το αδερφάκι μας, σίμωσε το στρώμα όπου ξάπλωνε το ξένο παιδί, έγειρε πάνω του. Και την ίδια στιγμή, είδαμε τα δυο παιδιά να σμίγουν, ν αγκαλιάζονται, τον Πανάγο μας να φιλάει στο στόμα το παιδί της ξένης! Κι αυτός, ο κουτός, που θαρρούσε πως δεν είχε τίποτα να δώσει και να του χαρίσει Του Χριστού ανήμερα ήρθε και χτύπησε την πόρτα του σπιτιού μας ο Χριστός, ο Χριστούλης. Κι έπαιξε και γέλασε μαζί μας. Πήρε κι έδωσε χαρά στο φτωχό το σπιτικό μας. Κι ήταν σαν να είχαν ανοίξει οι ουρανοί, έμοιαζε σαν να είχε σταματήσει το πεφταστέρι, το άστρο το λαμπερό, πάνω από τη στέγη του σπιτιού μας εκείνη τη νύχτα -τη νύχτα που γεννιέται ο μικρός Χριστός «εν φάτνη των αλόγων, εν Βηθλεέμ τη πόλει». Διήγημα του Άλκη Τροπαιάτη

6 ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΤΟΠΟ Μας Μας δόθηκε η ευκαιρία, στις διακοπές του καλοκαιριού, να έρθουμε σε επαφή με δύο σημαίνοντα πρόσωπα της Ομογένειας. Με τον τωρινό και τον προηγούμενο πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ρουμελιωτών Β. Αμερικής και Καναδά. Είναι δευτεροβάθμιο Σωματείο και εκπροσωπεί 38 Συλλόγους και Σωματεία της Ομογένειας με 7 χιλιάδες μέλη περίπου και έδρα το Σικάγο. Τον κ. Γεώργιο Ριγάνη από το Γαλαξίδι και τον κ. Παναγιώτη Σπυρόπουλο από την Περιθιώτισσα. Ριγάνης Γεώργιος: Γεννήθηκε στο Γαλαξίδι και είναι γόνος παλιάς εφοπλιστικής οικογένειας. Σε νεαρή ηλικία έφυγε για την Πάτρα, προκειμένου να εγγραφεί σε τεχνική σχολή. Οι συνθήκες που επικρατούσαν τον ανάγκασαν να φύγει για την Αμερική. Εκεί συνέχισε τις σπουδές του και έκανε οικογένεια. Είναι πατέρας δύο παιδιών και παππούς από τα δυο του παιδιά. Είναι απόφοιτος τεσσάρων σχολών των Πανεπιστημίων: της Πενσιλβάνια, του Rutgers University, του Pepperdiu University και του ΜΒΑ στο οποίο τελείωσε λογιστικά, μάρκετινγκ και οικονομικά. Συνταξιούχος πλέον με κύρια δραστηριότητα τα Ελληνικά θέματα, την γλώσσα και τον πολιτισμό. Είναι πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Κογκρέσου και πρόεδρος της Μητρόπολης του Ντιτρόϊ με Μητροπολίτη τον κ.κ. Νικόλαο. Σπυρόπουλος Παναγιώτης: Γεννήθηκε στην Περιθιώτισσα Δωρίδας. Τελείωσε το Γυμνάσιο στο Λιδορίκι και φοίτησε στη Μαθηματική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η οικονομική κατάσταση που επικρατούσε την περίοδο εκείνη τον ανάγκασε να ξενιτευτεί. Σαν Μαθηματικός δεν άσκησε ποτέ το επάγγελμα. Ασχολήθηκε με επιχειρήσεις και θεωρείται από τους πλέον πετυχημένους, με οικονομική επιφάνεια ζηλευτή. Είναι πατέρας τριών παιδιών και έχει τη χαρά να περιστοιχίζεται από 6 εγγόνια. Προσφέρεται να φιλοξενεί δέκα παιδιά δικά μας, που επιθυμούν να γνωρίσουν την Αμερική και να εξασκηθούν στη γλώσσα. 1: Κύριε Ριγάνη, κύριε Σπυρόπουλε ο τόπος καταγωγής μας -Ρούμελη- έχει αγωνιστεί πολύ σκληρά για ελευθερία και επιβίωση. Οι αγώνες αυτοί είναι γνωστοί στα Ελληνόπουλα της Αμερικής; Όχι όπως πρέπει. Μερικά παιδιά μαθαίνουν από τους γονείς τους. Από το 1970 τα σχολεία δίδασκαν την ιστορία της Μεσογείου, αλλά η μετακίνηση των πληθυσμών κατάφερε να το σταματήσει. Μόνο σε Πανεπιστημιακό επίπεδο διδάσκεται ιστορία. 2: Τα τεκτενόμενα σε σχέση με τους γείτονες μας, είναι γνωστά; Υπάρχει ενημέρωση στην πραγματική διάσταση και ποια η θέση του Ελληνισμού της Ρούμελης; Η ενημέρωση γίνεται από τα Μ.Μ.Ε. της Αμερικής. Υπάρχουν και λίγοι σταθμοί ελληνικοί. Δυστυχώς οι νέοι και ιδίως της τρίτης γενιάς, διαβάζουν μόνο ξενόγλωσσα έντυπα. Ο Ελληνισμός γενικά δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για ότι συμβαίνει εδώ και κύρια πηγή ενημέρωσης είναι το internet. Επίσης οι ΑΧΕΠΑΝΣ προσφέρουν πολλά σε όλες τις κατευθύνσεις και το πλέον σημαντικό οι παρεμβάσεις και αποτροπή ορισμένων γεγονότων (αναφέρθηκαν παραδείγματα που δεν γράφονται). 3: Τα παιδιά της δεύτερης και τρίτης γενιάς κρατούν τους δεσμούς με την πατρίδα, την γλώσσα, την ιστορία της, τα ήθη και έθιμα; Ποιο το επιστημονικό δυναμικό των Ρουμελιωτών; Υπάρχει πρόβλημα στη γλώσσα. Η εκκλησία, οι σύλλογοι, οργανώσεις και οικογένεια προσπαθούν να κρατήσουν τους δεσμούς. Επειδή οι Εθνικές γιορτές δεν αρκούν, γίνεται προσπάθεια στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση να διδάσκεται η Ελληνική γλώσσα και τα παιδιά να μπαίνουν στα Πανεπιστήμια με ξένη γλώσσα την Ελληνική, αντί άλλης. Η τελευταία δημοσκόπηση φέρει τους Έλληνες στη πρώτη θέση, σε ότι αφορά την μόρφωση και στη δεύτερη στο οικονομικό πεδίο. Το επίπεδο μόρφωσης των Ρουμελιωτών είναι πολύ υψηλό. Κάναμε και την έδρα Καβάφη στο Πανεπιστήμιο του Μichigan. 4: Πολλά από τα παιδιά των Ελλήνων επισκέπτονται μόνα τους τον τόπο καταγωγής των γονιών τους. Πως θα βλέπατε η Νομαρχία, οι Σύλλογοι σε συνεργασία μαζί σας να αναλάμβαναν την επίσκεψη των παιδιών σε αρχαιολογικούς χώρους, ώστε να γίνεται γνωστή η ιστορία και να δυναμώνουν οι δεσμοί με την πατρίδα; Ριγάνης: Σε πανεπιστημιακό επίπεδο φοιτητές επισκέπτονται την Κρήτη. Με την ευκαιρία του Συνεδρίου προβλέπεται και η εκδρομή παιδιών στην Ελλάδα. Σπυρόπουλος: Θεωρώ την ερώτηση πολύ ενδιαφέρουσα και μπορώ να την εισηγηθώ σαν πρόταση στο Συνέδριο του Νοεμβρίου. 5: Γίνεται μια προσπάθεια από τον κ. Λυριτζή Ιωάννη καθηγητή του Πανεπιστημίου του Αιγαίου- και καταγόμενο από τους Δελφούς, να ιδρυθεί ένα διεθνές Πανεπιστημιακό Κέντρο μελέτης και ανάδειξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με νέες τεχνολογίες με φοιτητές απ όλο τον κόσμο. Είστε πρόθυμοι να συμβάλλετε στην υλοποίηση της τόσο σημαντικής ιδέας; Δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε για την οικονομική μας συμβολή σε μια τόσο σημαντική πρόταση. Φυσικά και στηρίζουμε κάτι τέτοιο και με όποιον τρόπο μας ζητηθεί. Δεν έχουμε παρά να είμαστε και εμείς μαζί με αυτούς που θα συζητήσουν κάτι τέτοιο. 6: Εμείς σαν Σύλλογος η οι Σύλλογοι πως μπορούμε να προσφέρουμε σ εσάς, πέραν από το να στέλνουμε μια απλή εφημερίδα; Σε τι μπορούμε να βοηθήσουμε; Τα έντυπα που εκδίδουμε έχουν ανάγκη από ύλη ιστορική, πολιτιστική, λαογραφία και ότι αφορά τον τόπο μας. Ενημερωτικά έντυπα και έντυπα για μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Το Σεπτέμβριο ανοίγουμε στο Internet δικό μας site και παρέχουμε το δικαίωμα, σε όποιον επιθυμεί, να κάνει καταχωρήσεις. Θα σας περιμένουμε. 7: Είναι στο πρόγραμμα σας κάποιο έργο για την γενέτειρα; Θεωρούμε πως το μεγαλύτερο που μπορούμε να προσφέρουμε στην γενέτειρα μας είναι ένα Κέντρο Ρουμελιωτών στην Αμερική, που θα βοηθήσει στην σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των νέων, να διδάσκεται ιστορία, η γλώσσα. Ένα περιβάλλον καθαρά ελληνικό. 8: Ένα θετικό των κυβερνήσεων είναι ότι η χώρα μας δεν έχει εμπλακεί για μεγάλο διάστημα σε ανεπιθύμητες περιπέτειες. Παρατηρείτε πρόοδο στα διαστήματα από μια επίσκεψη στην άλλη; Ναι. Η πρόοδος που έχει συντελεστεί στην πατρίδα είναι μεγάλη. Κάθε επίσκεψη και καλύτερα. Δεν θεωρούμε πλέον την Ελλάδα τη φτωχή χώρα του παρελθόντος. Έργα, δρόμοι, βιοτικό επίπεδο υψηλό και εντυπωσιακή ανάπτυξη της υπαίθρου. Λίγοι μεταναστεύουν πλέον, μόνο 2 με 3 χιλιάδες νέοι για σπουδές, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση ακόμη και των παρεμβάσεων μας. Γι αυτό χρειάζεται προσπάθεια να κρατήσουμε γλώσσα, ήθη, αξίες. Ίσως να εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα του μέλλοντος με ανυπολόγιστο κόστος. Και η μείωση είναι αποτέλεσμα της προόδου της πατρίδας. 9: Για ότι συνέβαινε λέγαμε συνήθως: «οι άλλοι φταίνε». Αυτό εκλείπει σιγά-σιγά. Αυτό φαίνεται και από το επιστημονικό δυναμικό που διαπρέπει στο εξωτερικό. Τι παίρνει μαζί του ο Έλληνας μεταβαίνοντας σε άλλη χώρα; Ότι χαρακτηρίζει τον Έλληνα. Αξίες, εργατικότητα, ζήλο για επιτυχία και όνειρα για κάτι καλύτερο. 10: Δεν ξέρω αν ζήσατε τον ρυθμό των Ολυμπιακών Αγώνων. Τι εικόνα σχημάτισαν οι ξένοι για μας; Τους Ολυμπιακούς Αγώνες τους είδαμε και δεν πιστεύαμε μετά από όσα είχαμε ακούσει. Έχουμε μετανιώσει που στερήσαμε ιδίως στα παιδιά ένα τέτοιο γεγονός (αναφέρθηκαν παραδείγματα). Καταφέραμε και στείλαμε 3500 (!!) εθελοντές Ελληνοαμερικανούς. Είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές για την διαφήμιση της Ελλάδας. Ο κόσμος μιλά για την Ελλάδα με τα καλύτερα λόγια και η εικόνα είναι εξαιρετική. Πέραν των ερωτήσεων ειπώθηκαν πολλά, που είναι δύσκολο να γραφούν. Το συμπέρασμα; Πρέπει να προβληματιστούμε εμείς εδώ, ο ελληνισμός δεν κοιμάται. Λουκάς Καρανάσος 6

7 Χριστούγεννα ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ Σε κανένα ευαγγέλιο δεν μνημονεύεται ο μήνας που γεννήθηκε ο Χριστός. Η γιορτή των γενεθλίων του καθιερώθηκε από τους χριστιανούς της Ρώμης, περίπου το 335 μ.χ., για τις 25 του μήνα Δεκέμβρη. Η μεγαλύτερη γιορτή του μήνα σχετίζεται με τον Ήλιο και το φως. Η καθιέρωση έγινε με σκοπό να παραμεριστεί ο θεός των Περσών Μίθρα, που γιόρταζε τα γενέθλια την ίδια ημέρα. Ο Μίθρας ήταν θεός του Ήλιου και του φωτός και πρωτοστατούσε στον αγώνα κατά του σκότους. Ο Ήλιος τις μέρες αυτές βρίσκεται στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Από εδώ και πέρα οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν. Κατά κάποιο τρόπο ο Ήλιος ξαναγεννιέται. Ο Χριστός συνδέθηκε με τον Ήλιο, για να μπορέσει να εκτοπίσει το Μίθρα. Στην υμνογραφία των Χριστουγέννων υπάρχουν πολλές μεταφορές και παρομοιώσεις που δείχνουν το σύνδεσμο του Χριστού με τον Ήλιο: «Ανέτειλας, Χριστέ, εκ Παρθένου, νοητέ Ήλιε της Δικαιοσύνης». Στο απολυτίκιο της ημέρας αυτής: «Η Γέννησις σου, Χριστέ ο Θεός, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της Γνώσεως Σε προσκυνείν, τον Ήλιον της Δικαιοσύνης, και Σε γιγνώσκειν εξ ύψους Ανατολήν». Η αύξηση και η μείωση του φωτός είναι ένα φυσικό φαινόμενο και ίσως το κατεξοχήν φαινόμενο που επηρεάζει τη ζωή πάνω στη γη, δεδομένου ότι υπάρχει σχέση του ηλιακού κύκλου με τον κύκλο των γεωργικών εργασιών. Αυτός ο συσχετισμός των δύο επιπέδων, του ουρανού και της γης, που αντιστοιχεί στο φυσικό, θα λέγαμε, ημερολόγιο, 230 χρόνια από τη γέννηση του Ι. Καποδίστρια Το Σάββατο στις 11 Νοεμβρίου στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών διοργανώθηκε ημερίδα με αφορμή της συμπλήρωσης 230 χρόνια από την γέννηση του Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας. Μια συνδιοργάνωση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φωκίδας και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών με σκοπό να αποδοθεί η πρέπουσα τιμή στο τεράστιο έργο του, την προσφορά του προς την πατρίδα και ολόκληρη την Ευρώπη. Η διάσταση και τα όρια της πρέπει να συμπληρωθεί και με έναν άλλον συσχετισμό, που θα μας φέρει στο επίπεδο του πολιτισμού: το φυσικό ημερολόγιο συσχετίζεται με τον πολιτισμό του κάθε τόπου και μεταφράζεται σε εορτολόγιο λαϊκό και επίσημο. Αναφέραμε την σχέση Ήλιου Χριστού και την τοποθέτηση των Χριστουγέννων στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Παρουσιάζει ενδιαφέρον να δούμε πως η εκκλησία μας μορφοποίησε και τις άλλες τρεις κρίσιμες καμπές στον κύκλο του Ήλιου, πως τις ενέταξε στο εορτολόγιο της. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησε τις μορφές του Χριστού και του Ιωάννη του Προδρόμου και τοποθέτησε τα κρίσιμα σημεία της ζωής τους στις ηλιακές τροπές και τις ισημερίες αντίστοιχα. Χειμερινές τροπές: 25 Δεκεμβρίου-Γέννηση του Χριστού Θερινές τροπές: 24 Ιουνίου-Γέννηση Ιωάννου Προδρόμου Εαρινή ισημερία: 25 Μαρτίου-Σύλληψη Χριστού, Ευαγγελισμός Φθινοπωρινή ισημερία: 23 Σεπτεμβρίου-Σύλληψη Προδρόμου Στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο (ΙΙΙ, 3), συναντούμε την αιτιολογία αυτής της συμμετρικής και αντίστροφης τοποθέτησης, όπου ο Πρόδρομος εξηγεί στους μαθητές ότι δεν είναι αυτός ο Χριστός, αλλά Εκείνος που βάπτισε στον Ιορδάνη ποταμό και λέγει «εκείνον δει αυξάνειν, εμέ δε ελαττούσθαι». Αυτός είναι ο λόγος που, σε σχέση με τον Ήλιο, ο Χριστός τοποθετήθηκε στην αύξηση, ενώ ο Πρόδρομος στη μείωση του φωτός. Καλικάτζαροι ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΤΙΜΟΥΝ Εχθρός του ήλιου είναι το σκοτάδι. Τα όντα που συμβολίζουν το σκοτάδι, όλο το χρόνο ζουν στα έγκατα της γης και κατά τη λαϊκή μας παράδοση είναι οι καλικάτζαροι: μαύροι, κουτσοί, αποκρουστικοί με πολλά κουσούρια. Η μόνη δουλειά που κάνουν, είναι να πριονίζουν το δένδρο που συγκρατεί τη γη. Και όταν δε μένει παρά λίγο να κοπεί, παραμονές Χριστουγέννων, ανεβαίνουν πάνω στη γη, όπου και κάθονται δώδεκα ημέρες, μέχρι την παραμονή των Φώτων. Ευτυχώς που στο διάστημα αυτό, το δένδρο του κόσμου γίνεται όπως πρώτα. Το δένδρο αυτό είναι το φως, ο Ήλιος, γιατί χάρη σ αυτόν υπάρχει ετούτη η φύση, μέσα στη οποία και χάρη αυτής ζούμε. Οι εχθροί του ήλιου, οι καλικάτζαροι, αρχίζουν ξανά να πριονίζουν το δένδρο του ήλιου, το δένδρο της ζωής, μέχρι την παραμονή των επόμενων Χριστουγέννων, που θ ανέβουν και πάλι πάνω στη γη. Παλιά οι νοικοκυρές του χωριού μας, έριχναν στάχτη γύρω-γύρω στα σπίτια για να μην πλησιάσουν οι καλικάτζαροι. Εάν περνούσαν θα άφηναν τα αποτυπώματα τους στη στάχτη. Οπότε με τον αγιασμό των Φώτων, εξαφανίζονταν επιστρέφοντας στα έγκατα της γης. (πάρθηκαν στοιχεία από το βιβλίο της Α. Κυριακίδου «Οι 12 μήνες-λαογραφικά») Κ.Λ. πολιτικής τακτικής του, ίσως μας είναι ακόμη άγνωστα. Το όραμα του απροσπέραστο, τόσο για την πατρίδα του, όσο και για τον κόσμο ολόκληρο. Ας αναλογιστούμε πια θα ήταν η πορεία της Ευρώπης, εάν γίνονταν αποδεκτά τα πολιτικά του σχέδια για την νέα τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη. Θεωρούμε μεγάλη τιμή για την παρουσία μας στο Ε.Π.Κ. Δελφών. Μια εκδήλωση άψογα σχεδιασμένη, ουσιαστική και από τις πλέον σπουδαίες εκδηλώσεις. Οικοδεσπότης ο Δήμαρχος Δελφών κος Παναγιώτης Καλτσής και ο προεδρεύων Χριστόφορος Γιαλουρίδης δ/ντης του Ε.Π.Κ.Δ., οι οποίοι και προλόγισαν την εκδήλωση. Υψηλοί προσκεκλημένοι ο Σεβ. Μητροπολίτης Φωκίδας κ.κ. Αθηναγόρας, οι βουλευτές Φωκίδας και Κερκύρας Ιωάννης Μούγας και Άντζελα Γκερέκου, ο αναπληρωτής Νομάρχης Ι. Καλύβας, ο Πρέσβης της Ελβετίας Paul Koller-Hauser και ο μορφωτικός ακόλουθος της ρώσικης Πρεσβείας Sergey Foshkin. Ομιλητές ο καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, η διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πρόεδρος Ερωπαϊκών Μελετών και Σπουδών Ιωάν. Καποδίστριας Μαίρη Ζηλεμένου-Μαρούλη, ο συγγραφέας και εκδότης του περιοδικού Ρέμβη Κων/νος Χατζηαντωνίου, ο οικονομολόγος και κοινωνιολόγος Γεώργιος Σκλαβούνος και ο Αντ/ρχης Στρατολογίας Ανδρέας Κούκος. Την εκδήλωση έκλεισε η ηθοποιός Ναταλία Καποδίστρια θυγατέρα του Βιάρου-δισέγγονος του Καποδίστρια- με την ανάγνωση ανέκδοτης επιστολής του μακρινού της θείου. Θερμά συγχαρητήρια στους συντελεστές της εκδήλωσης και στους απογόνους του Καποδίστρια. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων Μετά από πρόσκληση, συνεργάτες της εφημερίδας, παρακολούθησαν την διεθνή διημερίδα για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και ιδίως το δεύτερο μέρος της πρώτης ημέρας. Ομιλητές οι Ξενοφών Μούσσας, Ιωάννης Λυριτζής, Michael Wright. Από το βιβλίο του καθηγητή Ι. Λυριτζή «Φυσικές Επιστήμες στην Αρχαιολογία», αντιγράφουμε αποσπάσματα για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων: «Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων δεν είναι μόνο η αρχαιότερη επιστημονική συσκευή, αλλά το πιο πολύπλοκο μεταλλικό αντικείμενο που διατηρείται από την αρχαιότητα. Αποκαλείται από μερικούς και αστρολάβος από την ομώνυμη ονομασία συσκευών που περιέχουν ημερολογιακούς μηχανισμούς με οδοντωτούς τροχούς στον Μεσαίωνα ( μ.χ.). Είναι μεταλλική συσκευή από μπρούτζο (κυρίως χαλκός + κασσίτερος +μόλυβδος). Υποστηρίζεται ότι κατασκευάστηκε στη Ρόδο, στη Σχολή του Ποσειδωνίου, γύρω στα 87 π.χ. και χρησιμοποιήθηκε για 2 χρόνια σαν εκπαιδευτικό υλικό (Freeth, 2002b). Θεωρείται βέβαιο ότι αποτελεί υλοποίηση φυσικών αρχών και παρατηρήσεων, αλλά και των πρώτων βημάτων μηχανοποίησης των μέσων κινήσεων του Ήλιου, της Σελήνης και των πλανητών από πρωτοπόρους Έλληνες αστρονόμους και μηχανικούς της αρχαιότητας, όπως ο Αρίσταρχος, ο Ίππαρχος, ο Ευκτίμονας, (π. 430 π.χ.) και ο Κάλλιπος (τέλος 4ου αιώνα π.χ.), ο Εύδοξος, ο Κτησίβιος και ο Αρχιμήδης (Dicks, 1970). Πρόκειται για μηχανισμό προσδιορισμού του χρόνου, το μοναδικό κατασκεύασμα και το παλαιότερο δείγμα επιστημονικής τεχνολογίας που διασώζεται ως τις μέρες μας. Είναι η μόνη περίπλοκη μηχανική συσκευή που έχουμε από την αρχαιότητα. Ο διαφορικός στρεφόμενος δίσκος είναι το πιο θεαματικό γνώρισμα του όλου μηχανισμού των Αντικυθήρων, λόγω της εξεζητημένης επινοητικότητας του και της έλλειψης ιστορικού προηγουμένου.» 7

8 Ο ΠΑΠΥΡΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΒΕΝΙΟΥ Απανθρακωμένος σε νεκρική πυρά βρέθηκε, στις ανασκαφές που διενήργησε ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης στο Δερβένι έξω από τη Θεσσαλονίκη το 1962, ένας πάπυρος που συνόδευε το νεκρό στην άλλη του ζωή. Δικαιολογημένα θεωρήθηκε πολύ σημαντικός και για το περιεχόμενο του και επειδή ήταν ο πρώτος πάπυρος που βρέθηκε στην Ελλάδα. Ήταν μέρος των άλλων ταφικών προσφορών και σε κακή κατάσταση, γι αυτό κλήθηκε ο Αυστριακός ειδικός Άντον Φάκελμαν που με την τεχνογνωσία που διέθετε, κατάφερε να αποκαταστήσει τον απανθρακωμένο πάπυρο και να τον καταστήσει αναγνώσιμο σταθεροποιώντας τα σκόρπια σπαράγματα. Τα σημαντικότερα σπαράγματα ήσαν 26 στήλες. Επί πολλά χρόνια και μετά από κοπιαστική εργασία, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ.κ. Κουρεμένος, Παράσογλου και Τσαντσόνογλου ολοκλήρωσαν την έκδοση του πάπυρου και την ανάγνωση του κειμένου και έτσι έχουμε μια ολοκληρωμένη και αξιόπιστη έκδοση. Το κείμενο μπορούμε να το διακρίνουμε σε δύο ενότητες. Στην πρώτη υπάρχουν αποσπάσματα ενός ορφικού ποιήματος που αναφέρεται στην θεογονία και στη δεύτερη η ερμηνεία αυτών των αποσπασμάτων και σχόλια από κάποιον άγνωστο συγγραφέα. Πληροφορίες για τις «Ορφικές ραψωδίες» παρέχονται από τον Δαμάσκιο και χρονικά τοποθετούνται στον 7ο προς 6ο π.χ. αιώνα και ο ι ονομαζόμενοι «ορφικοί ύμνοι» πιστεύεται ότι είναι έργα του 2ου μ.χ. αιώνα. Στον πάπυρο υπάρχουν και άλλοι τίτλοι έργων που δεν είναι σίγουρο ότι ανάγονται στα Ορφικά. Θεωρείται πολύ σημαντικό που οι εκδότες του πάπυρου είναι Έλληνες και αποδεικνύουν περίτρανα ότι, παρά τις δυσχέρειες που υπάρχουν, η ελληνική επιστήμη μπορεί να ανταποκριθεί σε υψηλά επίπεδα αξιολόγησης. Στον πρόλογο των 59 σελίδων οι καθηγητές κ.κ. Κουρεμένος και Τσαντσάνογλου παρουσιάζουν αναλυτικά και το κείμενο και τον πάπυρο, καθιστώντας τον βατό σε όλες τις πληροφορίες που αφορούν τη μορφή και το περιεχόμενο. (πάρθηκαν στοιχεία από την Καθημερινή της 24/10ου/06). Με τον κύκλο σημειώνεται η επιγραφή που αγνοείται. H άνω πέτρα (κυβόλιθος), κατ ομολογία του Αθανασίου Κουτρουλή -ο οποίος συμμετείχε στην ανέργεση του ναού το είναι η αντίστοιχη της Άνω Βρύσης, η οποία θάφτηκε στο προαύλιο της εκκλησίας και ενδεχομένως αποτελεί τμήμα της.

9 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ-ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΗΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ «γάμος χωρίς σφαχτά δεν γίνεται» Όταν ο αρματωλός Θεόδωρος Κ. Τράκας είδε, κατά την πολιορκία των Σαλώνων (1821), να σκοτώνεται μπροστά στα μάτια του ο γιος του Σταμάτης, είπε προκειμένου να ενθαρρύνει τους στρατιώτες του: «γάμος χωρίς σφαχτά δεν γίνεται» [(Εστία, έτος Β, τόμος 3ος, αριθ.70) Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας]. «κατέβηκε απ τα Κράβαρα» Όταν κάποιος μας φαίνεται ξεροκέφαλος, λέμε συνήθως ότι «κατέβηκε απ τα Κράβαρα». Αλλά τι είναι τα Κράβαρα; Χωριό, επαρχία, βουνό, πόλη; Και με το φακό να ψάξουμε το χάρτη της Ελλάδος, δεν θα τα βρούμε πουθενά. Γιατί Κράβαρα δεν υπάρχουν. Από πού βγήκε, λοιπόν, το παράξενο αυτό όνομα; Κάποτε αρκετά χρόνια πριν την επανάσταση του στη Ναύπακτο, ξεσηκώθηκαν μερικά τολμηρά παλικάρια, ανέβηκαν στο βουνό και δημιούργησαν ένα ισχυρό καπετανάτο. Το πιο ισχυρό της εποχής εκείνης. Οι Αρβανίτες τους έτρεμαν. Ωστόσο μια μέρα απεφάσισαν να τους κτυπήσουν με μεγάλες δυνάμεις για να τους βγάλουν απ τη μέση. Αλλ όταν άρχισε η μάχη, οι Έλληνες τους επιτέθηκαν με καταπληκτική ορμή, φωνάζοντας συγχρόνως: «Σ τ η ν κ ά ρ α β α ρ ά τ ε!». Η λέξη «κάρα», που σημαίνει κεφάλι, είναι καθαρά ομηρική και, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, ήταν πολύ της μόδας, παρμένη από τα θρησκευτικά βιβλία. Όπως και το καραφλός και καράφλα ετυμολογούνται από το κάρα. Ο λαός, λοιπόν, όλους αυτούς τους φώναζαν στην κάρα βαράτε τους ονόμασε τιμητικά με μια μικρή παραλλαγή- «Κραβαρίτες». Και με τον καιρό, η Ναύπακτος πήρε την ανεπίσημη ονομασία Κ ρ ά β α ρ α. (Από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη Παροιμιώδης εκφράσεις) Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας). «του φίλησα χέρια και πόδια» η «φίλησα κατουρημένες ποδιές» Το Σαββατοκύριακο 13 και 14 Ιανουαρίου 2007 ο Σύλλογος θα κάνει δενδροφύτευση στο χωριό με την συνεργασία του Δήμου Τολοφώνας και μετά από σχετική έγκριση του Δασαρχείου Λιδωρικίου. Καλούνται όσοι επιθυμούν να συμμετέχουν να επικοινωνήσουν με τα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου. Στα Βυζαντινά χρόνια, τα φορέματα των ανδρών και των γυναικών, ήταν μακριά κι έφταναν ως τους αστραγάλους. Ο ποδόγυρος τους εκαλείτο «π ο δ έ α ς», όπως λέγεται ακόμη και σήμερα από τους Ποντίους και Καππαδόκες, στην Ήπειρο, στη Σύμη και τους Έλληνες της Κάτω Ιταλίας. Εκείνος λοιπόν που ήθελε να παρακαλέσει τον άρχοντα του η κάποιο σημαντικό πρόσωπο, για κάτι, έσκυβε και του φιλούσε με ταπείνωση όχι μόνο τα χέρια αλλά και τα πόδια. Πέφτοντας δε και παρακαλώντας τον επί του εδάφους, του φιλούσε τον ποδόγυρο του φορέματος. Οι αρχαίοι Έλληνες αυτό το εξέφραζαν με την φράση: «π ρ ο σ π ί π τ ε ι ν τ ο ι ς π ο σ ί». Γι αυτό και σήμερα λέμε: «προσέπεσε στα πόδια του» η του «πρόσπεσα» αντί του ικέτεψα, ταπεινώθηκα, υπεχώρησα. Πολλές φορές όμως συνέβαινε οι ποδέες να είναι βρώμικες (σερνάμενες στο χώμα και στα κατρουλιά). Κατουροποδιά ήταν Βυζαντινή βρισιά κι έτσι οι παρακαλούντες φιλούσαν κατουρημένες ποδιές. Αργότερα οι άρχοντες απαγόρεψαν το φίλημα της ποδέας κι άπλωναν το πόδι τους σ αυτούς που ήταν γονατισμένοι μπροστά τους. Πρέπει δε να σημειώσουμε ότι πολλοί κόλακες έσκυβαν και κρατούσαν τις ποδιές των αφεντικών τους κι έτσι έχουμε μια ακόμη φράση που λέγεται στην Ήπειρο: «του κρατούν τις ποδιές του», καθώς και η Χιώτικη παροιμιώδης έκφραση: Ως να κάνει τη δουλειά του, Βαστά πάντα την ποδιά του. [(Από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη παροιμιώδης εκφράσεις) Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας]. «έφαγε τον άμπακα» Το Δ.Σ. του Συλλόγου Άβαξ-άβακος: Πινάκιο με επίστρωση από κερί για πρόχειρο γράψιμο με ένα κομμάτι καλάμι που λεγόταν στύλος. Τα μεσημέρι έβγαζαν το κερί και τοποθετούσαν φαγητό για το γεύμα τους. Όταν πεινούσε κανείς πολύ έφαγε μεταφορικά και τον άβακα (έφαγε τον άμπακα). AΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ Γέρο-παρατατικού Η ταμπελίτσα Αντί για παραμύθι, μικρέ μου, άγγελε, απόψε θα σου πω μια ιστοριούλα της ζωής μου από τα πολύ παλιά χρόνια. Ήμουν τότε κι εγώ μικρός σαν και εσένα, μοναχοπαίδι των γονιών μου και ζούσαμε ευτυχισμένα σε τούτο εδώ το ίδιο σπίτι. Ο ήσυχος δρόμος μας τότε με τα διώροφα ήταν ολόκληρος ο κόσμος μου. Κάθε σπίτι ξεχωριστό, όλα διώροφα αραιά και που κανένας τριώροφος γίγαντας. Ξύλινες οι εξώπορτες, ξύλινα η πέτρινα τα μικρά, φιλικά μπαλκόνια. Και από κάτω τα μαγαζιά, μικρά η μεγάλα, με σιδερένια ρολά, που κατέβαιναν με θόρυβο όταν έκλειναν το βράδυ. Είχα, που λες, μόλις ανακαλύψει τη μαγεία που χαρίζει, μέσα από τα γράμματα και τις λέξεις, το διάβασμα. Θυμάμαι πως γυρνούσε πάντα το βλέμμα μου στις εξώπορτες, που οι πιο πολλές τους είχαν στερεωμένες ταμπελίτσες με ονοματεπώνυμο πλάι στο κουδούνι η το χτυπητήρι. Και εμείς; Μα.. εμείς δεν είχαμε ταμπελίτσα. Γιατί; Ο πατέρας μου, όταν τον ρώτησα γέλασε καλόκαρδα. Μήπως θέλεις να έχεις κι εσύ ταμπελίτσα; Και βέβαια, του είπα θαρρετά, κύριε ταγματάρχα, όπως συχνά τον προσφωνούσα, θέλω μια μικρή, άσπρη και μάλιστα να γράφει το δικό μου όνομα, να εδώ πάνω από το χερούλι. Δεν πρόλαβα να το πω και το θαύμα έγινε: εκείνο το καλοκαίρι του 1940 μπήκε η ταμπελίτσα, μικρή, όμορφη, γυαλιστερή, με καλλιγραφημένο το όνομα μου. Ο πατέρας μου συνήθιζε ένα λεει: Πάει ο γιος μου με ξέγραψε. Δεν έχω θέση πλέον εδώ. Λόγια προφητικά; Ίσως. Λίγο μετά ξέσπασε ο πόλεμος, έφυγε ο πατέρας για το μέτωπο μαζί με τους φαντάρους του κι αυτός, αλίμονο, δεν ξαναγύρισε. Και η ταμπελίτσα; Έμεινε εκεί ασάλευτη. Συχνά στα όνειρα μου έβλεπα σ αυτή τη μορφή του πατέρα μου, που μου έστελνε την αγάπη του από του ουρανού τα ύψη. Και ξαφνικά χάθηκε, δεν ξέρω πως. Ένα πρωί εν ήταν πια στην εξώπορτα. Χρόνια πάλεψα με τον καημό μου να την ψάχνω και να ρωτάω παντού. Δεν βρέθηκε ποτέ. Όμως, για μένα είναι σαν να υπάρχει πάντα, τη θυμάμαι ολοκάθαρα, όπως και τα λόγια του πατέρα μου κι ας πέρασαν από τότε πάνω από εξήντα πέντε χρόνια. Δεν πειράζει, μικρούλη μου, που αποκοιμήθηκες και δεν άκουσες όλη την ιστορία του παππού. Άλλωστε είναι τόσο μακρινή και λίγο πικρή. Όμως να ξέρεις, ότι κοντά σου είναι για πάντα η καρδιά μας και η αγάπη μας, ξανθέ άγγελε μου. Νίκος Ζακυνθινός

10 Είναι ο πρόλογος του απολογισμού της τετραετίας του Νομάρχη κ. Δημήτρη Ανδρίτσου, ο οποίος εύχεται σε όλους καλές γιορτές υγεία, ευτυχία και πρόοδο για το 2007 (ο απολογισμός της τετραετίας είναι στη διάθεση οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου). ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ Παρήγορο και ενθαρρυντικό είναι, ότι εδώ και λίγο καιρό παρατηρείται, να δραστηριοποιούνται ορισμένα άτομα του χωριού επαγγελματικά στην περιοχή μας. Γεμίζει όλους με αισιοδοξία το γεγονός της επιστροφής τους στο χωριό. Η δική τους πρόοδος και επιτυχία είναι και όφελος του χωριού και τα πρώτα δείγματα έχουν φανεί. Ένας απ αυτούς είναι ο Αλέξανδρος Καραγιάννης με αντικείμενο την κατασκευή αλουμινίων, σιδηροκατασκευές και παραδοσιακά κάγκελα. Σεβόμενοι τη προτίμησή σας, με συνέπεια την κάνουμε πράξη!!! 30 ΧΛΜ. ΙΤΕΑΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ, ΠΑΝΟΡΜΟ ΦΩΚΙΔΑΣ ΤΗΛ.: FAX:

11 ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ και ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Με βάση τα αποτελέσματα των Νομαρχιακών και Δημοτικών εκλογών της 15 Οκτωβρίου2006 τόσο το Νομαρχιακό, όσο και το Δημοτικό Συμβούλιο, θα απαρτίζεται από τους εξής: ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Συνδυασμός Νίκου Φουσέκη Λαίνη-Κόλλιαλη Γιώτα Κατσαρέλης Γεώργιος Λυμπέρης Ιωάννης Ιντέρνος Δημήτριος Μαρούτσος Ευθύμιος Φάκος Λεωνίδας Καστανάς Νικόλαος Μανδρέκας Παναγιώτης Παπαγεωργίου Ευδοξία Δημητρίου Ηλίας Αδαμάκος Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος Ανδρέας Κατσαρός Χαράλαμπος Συνδυασμός Γαζή Γιώτας Παπαθανάση Αφροδίτη Αραβανίτης Φώτιος Τσάρας Κωνσταντίνος Σπυροπούλου Παναγιώτα Παπαλεξίου Γεώργιος Μοσκαχλαϊδής Λάμπρος ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Μετά την παραίτηση του Ανδρέα Στεργίου, το Δ. Σ. του Συλλόγου διαμορφώθηκε ως εξής: 1: Φακάλου Μαρία Πρόεδρος 2: Κωστόπουλος Κων/νος Αντιπρόεδρος 3: Στεργίου Ιουλία Γραμματέας 4: Λέκκου Δροσούλα Ταμίας 5: Δρίτσας Μιχάλης Έφορος 6: Νιώρας Αναστάσιος και 7: Κοντός Αθανάσιος μέλη ΒΙΒΛΙΑ Προτάσεις για μικρούς και μεγάλους 1: Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων -Μαρκ Μαζάουερ- «Αλεξάνδρεια». 2: Ο παλιάτσος και η Άνιμα Μάρω Βαμβουνάκη -«Καστανιώτη». 3: Η αυτοβιογραφία του φωτός -Γιώργος Γραμματικάκης -«Πανεπ.Εκδ. Κρήτης». 4: Ταραγμένη διετία -Γιώργος Χέλμης -«Καστανιώτης». 5: Ισταμπούλ, πόλη και αναμνήσεις -Ορχάν Παμούκ -Ωκεανίδα». 6: Βασικός Μέτοχος -Πέτρος Μάρκαρης -«Γαβριηλίδης». 7: Κινέζικα κουτιά -Σώτης Τριανταφύλλου. 8: Η αλήθεια για την μητέρα μου -Άλισον Μποντ -«Ωκεανίδα». 9: Το κράνος του Υπολοχαγού - Θεόδωρος Νταϊλιάνης - «Σπανίδη 10: Το Αιγαίο στις φλόγες -Ιουλίου Βερν «Ερευνητές». 11: Το φύλλο των αγγέλων Αρκάς «Γράμματα». 12: Ξύπνα -Ναντίν Γκόρντιμερ -«Καστανιώτη». 13: Τι τραβάμε κι εμείς οι μάνες Κατερίνα Μανανεδάκη -«Λιβάνη». 14: Eλλάς. Η σύγχρονη συνέχεια από το 1821 μέχρι σήμερα Θ. Βερέμη & Γ. Κολιόπουλου -«Καστανιώτη». 15: Κινέζικα κουτιά -Σώτη Τριανταφύλλου -«Πατάκης». 16: Η καλοσύνη των ξένων -Πέτρου Τατδόπουλου. 17: Μακάριοι οι πενθούντες -Μάτρας Παπαθανασοπούλου. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Συνδυασμός Άνθιμου Ανδρέα Ζέτος Παναγιώτης Πέτσας Αλέξανδρος Ζωϊτός Κωνσταντίνος Θεοχάρης Δημήτριος Σχοινάς Σπύρος Μάμαλης Χαράλαμπος Καραχάλιος Δημήτριος Κακαβάς Γεώργιος Συνδυασμός Καπετσώνη Γεώργίου Καραχάλιος Δημήτριος Κορομπίλης Ηλίας Τρίγκας Παναγιώτης Φάκκος Χαράλαμπος ΤΟΠΙΚΟ ΣΥΜ. ΠΑΝΟΡΜΟ Στεργίου Ανδρέας -Πάρεδρος Λέκκου Ευαγγελία και Φάκκος Ευθύμιος -Μέλη Όλοι εύχονται καλή επιτυχία και ευόδωση στο έργο, που αναλαμβάνει το Τοπικό Συμβούλιο. Ο πολιτισμός του είμαι πλούσιος και όχι έχω, ο πολιτισμός του εγώ και όχι εμείς, είχε σαν αποτέλεσμα τη συσσώρευση προβλημάτων και βρισκόμενοι σε μια μεταβατική περίοδο, πρέπει να αντιμετωπιστούν και να γίνει πρόβλεψη γι αυτά που θα δημιουργηθούν. Με όραμα, προγραμματισμό, με την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση, να μπουν βάσεις και υποδομές, για ότι σύντομα θα αντιμετωπίσουμε π.χ. οικιστικό, περιβάλλον. Οι προκλήσεις του αύριο είναι σημαντικές. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ. ΜΙΚΡΑ ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ Μόνιμο πρόβλημα και παράπονο των κατοίκων της Πανόρμου, και ιδιαίτερα όσων θέλουν να πάνε στο επάνω χωριό, αποτελεί η επικίνδυνη στροφή και η αδυναμία, λόγω της διπλής απαγορευτικής γραμμής, για τον οδηγό που έρχεται από την Ερατεινή, να στρίψει αριστερά για να πάει στο σπίτι του! Επίσης λείπει μια διαχωριστική, άσπρη γραμμή στο μέσο της οδού που οδηγεί στο πάνω χωριό, που να θυμίζει στους οδηγούς ότι ο δρόμος είναι διπλής κατεύθυνσης. Λείπουν επίσης σήματα που να καθορίζουν το όριο ταχύτητας, με συνέπεια οι οδηγοί να αναπτύσσουν υπερβολικές ταχύτητες, με κίνδυνο για θανατηφόρα ατυχήματα. Άλλα σημεία που πρέπει να προσεχθούν, είναι οι κάθοδοι προς την παραλία-εύκολα τοποθετούνται σήματα ορίων ταχύτητας- και ο δρόμος μετά την εκκλησία, το τμήμα που ανεβάζει για την Εθνική οδό. Περιπτώσεις πολύ επικίνδυνες της οδικής κυκλοφορίας, προβλήματα και ρυθμίσεις εύκολες, που πρέπει να απασχολήσουν τις επόμενες δημοτικές αρχές, που οφείλουν να καταγράφουν τέτοια προβλήματα, μικρά αλλά σημαντικά για τους κατοίκους, και να τα λύνουν, τηρώντας εννοείται τις σχετικές προτεραιότητες. Επίσης εδώ και μήνες δεν ανάβει μια λάμπα της ΔΕΗ στη γωνιά του Σερεντέλλου (στο μαντρί), με αποτέλεσμα ο δρόμος, κατά τις νυχτερινές ώρες, να γίνεται επικίνδυνος. Συμπατριώτες-συμπατριώτισσες Εύχομαι τα μηνύματα της Γέννησης του Θεανθρώπου, η αγάπη, η ειρήνη και η ελπίδα, να συνέχουν τη ζωή όλων μας για την ευόδωση κάθε καλής προσδοκίας στο χρόνο που έρχεται. Καλά Χριστούγεννα-Ευτυχισμένο το 2007 Ιωάννης Δ. Μπούγας Βουλευτής Φωκίδας Είθε το 2007 να φέρει Υγεία, Ευτυχία και Επιτυχία στους απανταχού της γης Φωκιείς. Καλά Χριστούγεννα, Χρόνια Πολλά. Νικόλαος Φουσέκης Ο συνδυασμός «Φωκίδα Πάμε Μπροστά», και εγώ προσωπικά, στέλνουμε σε όλους τους πολίτες της Φωκίδας τις πιο θερμές ευχές μας για χαρούμενες, ευτυχισμένες γιορτές. Η νέα χρονιά, να είναι χρονιά Ειρήνης, Αγάπης, Ευημερίας και Ανάπτυξης για το Νομό μας. Ευχόμαστε το 2007 να ικανοποιήσει τις προσδοκίες όλων μας. Γιώτα Γαζή Συμπατριώτες Φωκιδείς Το ποσοστό με το οποίο μας τιμήσατε στις εκλογές της 15ης Οκτωβρίου 2006, μας τοποθετεί έμπροσθεν των ευθυνών μας για την υλοποίηση των δεσμεύσεων μας, όσον αφορά την ανάπτυξη της αγαπημένης μας πατρίδας. Να είστε σίγουροι ότι θα διαθέσουμε το άπαν των δυνάμεων μας για την επίτευξη του στόχου αυτού. Εκ μέρους του συνόλου των Νομαρχιακών Συμβούλων του συνδυασμού μας «Φωκίδα, Ανάκαμψη-Προοπτική» σας ευχαριστούμε θερμά. Νικόλαος Δημ, Φουσέκης «Φωκίδα Πάμε Μπροστά» Οι υποψήφιοι του συνδυασμού «Φωκίδα Πάμε Μπροστά» και εγώ προσωπικά, θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους τους πολίτες που μας εμπιστεύτηκαν με την ψήφο τους. Δεσμευόμαστε σε όλες και σε όλους, ότι θα είμαστε συμπαραστάτες στα προβλήματα τους και θα αγωνιστούμε για να συμβάλλουμε στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας, στην πρόοδο του Νομού μας και στην προώθηση των μεγάλων αλλαγών που πρέπει να γίνουν στην Αυτοδιοίκηση και στη χώρα. Γιώτα Γαζή 11

12 ΣΤΟΧΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Επιμελείται ο λ.κ. ΚΑΠΟΥ ΑΚΟΥΣΑ, ΚΑΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑ ΚΙ ΑΝΤΕΓΡΑΨΑ «Ένας νάνος δεν ψηλώνει αν σταθεί πάνω σε μια βουνοκορφή. Ένας κολοσσός δεν χάνει το μεγαλείο του ούτε στο βάθος ενός πηγαδιού» -Σενέκας. «Οι ηγεμόνες θνητοί, η πολιτεία αθάνατη» -Τάκιτος. «Ο Ανώτερος άνθρωπος έχει τρεις πλευρές: όταν τον βλέπεις από μακριά, μοιάζει αυστηρός. Από κοντά, είναι ευχάριστος. Όταν τον ακούς, τα λόγια του είναι ξεκάθαρα» -Κομφούκιος. «Μη ζητάς να μάθεις τα έργα από τα λόγια, αλλά τα λόγια από τα έργα. Γιατί δεν γίνονται τα έργα εξ αιτίας των λόγων, αλλά τα λόγια εξ αιτίας των έργων» -Μύσων. Εκείνων που σκοτώθηκαν στις Θερμοπύλες, είναι τρισδοξασμέν η τύχη τους κι ωραίος ο θάνατος τους. Ο τάφος τους είναι βωμός, κι αντί για θρήνους έχουν τη θύμηση, και γίνεται η λύπη παίνεμα τους. Και τέτοιο σάβανο αντρών γενναίων μήτε η μούχλα, μήτε ο παντοχαλαστής καιρός θα το αφανίσει. Το μνήμα τους για κάτοικο επήρε της Ελλάδας τη δόξα. Κι είναι απόδειξη σ αυτό κι ο Λεωνίδας, βασιλιάς της Σπάρτης, που στόλισμα της αρετής έχει μεγάλο αφήσει και δόξα αναιώνια» -Σιμωνίδης. «Το δημόσιο παίρνετε χρήμα σε μισθούς το κέρδος: το κέρδος το ατομικό του κυνηγά ο καθένας, κι η πολιτεία βαδίζει κούτσα κούτσα» -Αριστοφάνης. ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ Για την έκδοση της εφημερίδας έγιναν οι εξής προσφορές: 1: Μολογιάννης Ιωάννης 25 2: Πρίνος Γεώργιος. 50 3: Φάκαλος Ευθύμιος 35 4: Φάκαλος Δημήτριος 35 5: Ράϊκος Νικόλαος 50 6: Κώστας 30 7: Λέκκος Δρόσος 30 8: Λέκκου Δροσούλα 20 9: Πανάγος Αθανάσιος 35 10: Τσέλλος Κων/νος 30 11: Κουτρουλής Μάκης 50 12: Αντωνόπουλος Αντώνιος 25 13: Αντωνοπούλου Κορίνα 25 14: Κρίκος Βασίλειος Στ : Αναστασόπουλος Βασίλειος 20 Ευχαριστούμε για την οικονομική στήριξη της εφημερίδας. Η βιωσιμότητα της εξαρτάται από την προσφορά σας. Σε περίπτωση που δεν ανακοινωθεί κάποιο όνομα, παρακαλούμε ειδοποιήστε μας αμέσως. ΕΤΣΙ... ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ Γεώργιος Παπανδρέου & Αικατερίνη σύζυγος Γεωργίου Παπανδρέου το γένος Αριστομένη Παπαβασιλείου από την Πάνορμο. Πανάγος Κορομπίλης από Βιτρινίτσα και Βασιλική συζ. Παν. Κορομπίλη το γένος Ευθυμίου Καρακώστα επίσης από Πάνορμο. Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΑΙΕΣ Δεν θα προτιμήσω τη ζωή από την ελευθερία, ούτε τους αρχηγούς μου θα παρατήσω, είτε ζωντανούς είτε νεκρούς, αλλά όσους συμπολεμιστές μου σκοτωθούν στη μάχη, θα τους θάψω. Και, νικητής στον πόλεμο κατά των βαρβάρων, δεν θα βλάψω καμιά από τις πόλεις που πολέμησαν για την Ελλάδα, εκείνες όμως που πήραν το μέρος του βαρβάρου, θα τις κάνω φόρου υποτελείς. Και κανένα απ τα ιερά, που οι βάρβαροι πυρπόλησαν η γκρέμισαν, δεν θ ανοικοδομήσω, αλλά θα τ αφήσω να μένουν στους μεταγενέστερους μνημεία της βαρβαρικής ασέβειας. ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗ Ζητούμε ταπεινά συγνώμη από τον απόγονο του ηρωικού αρματολού και απελευθερωτή των Σαλώνων Νάκου Πανουργιά, Στρατηγό Πανουργιά Πανουργιά, διότι εκ παραδρομής αναφέρθηκε, στο προηγούμενο φύλλο, το όνομα του Παναγιώτης, αντί του ορθού Πανουργιάς. ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΕΙΔΑ... Πολλοί μου λένε: «μη μιλάς, θα βρεις το μπελάς». Είπα κι εγώ να μην δω, προκειμένου να ευχαριστήσω και αυτούς που θέλουν να περνώ και να μην βλέπω. Είπα όμως να ψάξω και βρήκα ένα ποίημα του Γ. Σουρή. Ένα απόσπασμα είναι αρκετό. «Σε μια καρέκλα τόνα ποδάρι μου τεντώνω το άλλο σε μιαν άλλη, κι ολίγο παρακεί αφήνω το καπέλο, και αρχινώ με τόνο τους υπουργούς να βρίζω και την πολιτική. Ψυχή μου! Τι λιακάδα! Τι ουρανός! Τι φύση! αχνίζει εμπροστά μου ο καϊμακλής καφές, κι εγώ κατεμπνευσμένος για όλα φέρνω κρίσεις, και μόνος μου τις βρίσκω μεγάλες και σοφές. Βρίζω Εγγλέζους, Ρώσους, κι όποιους άλλους θέλω, και στρίβω το μουστάκι μου μ αγέρωχο πολύ, και μέσα στο θυμό μου κατά διαόλου στέλλω τον ίδιο εαυτό μου, και γίνομαι σκυλί. Φέρνω τον νουν μου στον Διάκο και εις τον Καραίσκο, κατενθουσιασμένος τα γένια μου μαδώ τον Έλληνα εις όλα ανώτερο τον βρίσκω, κι απάνω στην καρέκλα χαρούμενος πηδώ. Την φίλη μας Ευρώπη με πέντε φασκελώνω, απάνω στο τραπέζι τον γρόθο μου κτυπώ εχύθη ο καφές μου, τα ρούχα μου λερώνω, κι όσες βλαστήμιες ξέρω αρχίζω να τις πω.» ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ... Μετά την μάχη των Θερμοπυλών έγινε πολεμικό συμβούλιο των Περσών. Ο Βασιλιάς της Σπάρτης Δημάρατος, που είχε αυτομολήσει στους Πέρσες, έλαβε το λόγο και είπε, ότι για να υποδουλωθεί η Ελλάδα, να καταλάβει ο περσικός στόλος τα Κύθηρα και ο στρατός την Σπάρτη (κυκλωτική κίνηση). Ο Ξέρξης ενθουσιάστηκε με το σχέδιο, αλλά ο αδελφός του και υπασπιστής του Αχαιμένης του είπε τα εξής: Πρόσεχε Μεγάλε Βασιλιά γιατί οι Έλληνες «τον τε ευτυχαίειν φθονούσι το δε κρέσσι στυγαίουσι», δηλ. «τον ευτυχισμένο φθονούν και τον καλύτερο τους μισούν θανάσιμα». «.Στην Πάνορμο υπάρχει θαμμένη μια ολόκληρη αρχαία πολιτεία, μια πλουσιότατη πολιτιστική κληρονομιά, που θα μπορούσε να αναζωογονήσει όχι μόνο την Πάνορμο αλλά και το Δήμο Τολοφώνας και την ευρύτερη περιοχή. Η αποκάλυψη και η τουριστική εκμετάλλευση μιας τέτοιας κληρονομιάς, θα μπορούσε να βγάλει από τον οικονομικό μαρασμό, ένα μεγάλο μέρος της παραλιακής Φωκίδας..»(Μαίστρος 1/9/05). «Μια πρέπει να είναι η αποστολή σας: η εξασφάλιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και η δια της παιδείας μόρφωση των ηθών του δια της οποίας θα αναδειχθεί στον υπόλοιπο φωτισμένο κόσμο άξιος της ελευθερίας.» Ι. Καποδίστριας προς Αν. Λόντο 12