Ένωση Κολεγιακών & Ερευνητικών Βιβλιοθηκών των ΗΠΑ (ACRL) Πρότυπα για Κολεγιακές Βιβλιοθήκες

Transcript

1 Ένωση Κολεγιακών & Ερευνητικών Βιβλιοθηκών των ΗΠΑ (ACRL) Πρότυπα για κολεγιακές βιβλιοθήκες, έκδοση 2000 Η τελική έκδοση εγκρίθηκε τον Ιανουάριο Προετοιµάστηκε από την Επιτροπή Προτύπων του Τµήµατος Κολεγιακών Βιβλιοθηκών της ACRL (ACRL College Libraries Section Standards Committee) Πρόλογος Τα παρόντα πρότυπα έχουν σκοπό να εφαρµόζονται σε βιβλιοθήκες που υποστηρίζουν ακαδηµαΐκά προγράµµατα σε επίπεδα πτυχίου και µεταπτυχιακού τίτλου σπουδών. Τα προηγούµενα πρότυπα για κολεγιακές βιβλιοθήκες βασίστηκαν πολύ σε «εισαγωγές δεδοµένων» πόρων και προγραµµάτων, όπως οικονοµική υποστήριξη, χώρος, υλικό και δραστηριότητες προσωπικού. 1 Αυτά τα νέα πρότυπα συνεχίζουν να εξετάζουν «εισαγωγές δεδοµένων», αλλά επίσης λαµβάνουν υπόψη «παραγόµενο έργο» και «αποτελέσµατα». Για να δηµιουργηθεί οµοιοµορφία, οι ορισµοί που περιγράφονται στην Εκθεση Αξιολόγησης Αποτελεσµάτων της Οµάδας Εργασίας για Ακαδηµαΐκές Βιβλιοθήκες (ACRL Task Force on Academic Library Outcomes Assessment Report), θα χρησιµοποιηθούν σε αυτά τα πρότυπα. Εισαγωγές δεδοµένων γενικά θεωρούνται τα ακατέργαστα υλικά ενός προγράµµατος βιβλιοθήκης: χρήµατα, χώρος, συλλογή, εξοπλισµός και προσωπικό από τα οποία µπορεί να προκύψει ένα πρόγραµµα. 1 Το παρόν κείµενο θα αντικαταστήσει τα Standards for College Libraries, έκδοση 1995 [C&RL News, April 1995, pp ]. H Επιτροπή Προτύπων CLS οδηγήθηκε από το έργο της Οµάδα Εργασίας της ACRL για την Αξιολόγηση Αποτελεσµάτων στις Ακαδηµαΐκές Βιβλιοθήκες (ACRL Task Force on Academic Library Outcomes Assessment), µια οµάδα, στην οποία ανάθεσε η ACRL την ανάπτυξη ενός φιλοσοφικού πλαισίου για αποτίµηση βιβλιοθηκών στα πλαίσια επιθυµητών σχολίων από το πανεπιστήµιο (η τελική έκθεση της Οµάδας Εργασίας έγινε αποδεκτή από το Συµβούλιο της ALA τον Ιούλιο 1988). Αυτά τα πρότυπα επίσης παραθέτουν πρόσφατο 1

2 Το παραγόµενο έργο εξυπηρετεί για να καθορίσει την ποσότητα µιας εργασίας, για παράδειγµα τον αριθµό βιβλίων που κυκλοφόρησαν, τον αριθµό ερωτήσεων αναφοράς που απαντήθηκαν. Τα αποτελέσµατα είναι οι τρόποι µε τους οποίους οι χρήστες της βιβλιοθήκης αλλάζουν, ως αποτέλεσµα της επαφής τους µε τις συλλογές και προγράµµατα της βιβλιοθήκης. 2 Αυτά τα Πρότυπα παρέχουν ποσοτική και ποιοτική προσέγγιση στην αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας µιας βιβλιοθήκης και των βιβλιοθηκονόµων της. Υποστηρίζουν τη χρήση µέτρων εισαγωγών δεδοµένων, παραγόµενου έργου και αποτελεσµάτων στο πλαίσιο της δήλωσης αποστολής του εκπαιδευτικού ιδρύµατος. Ενθαρρύνουν τη σύγκριση αυτών των µέτρων µε αυτά οµότιµων ιδρυµάτων. Προσφέρουν εκθέσεις καλής πρακτικής της βιβλιοθήκης και προτείνουν τρόπους αξιολόγησης αυτής της πρακτικής στα πλαίσια των προτεραιοτήτων του ιδρύµατος. Αναφέρονται µόνο σε βιβλιοθήκες όχι σε άλλα τµήµατα ενός µεγαλύτερου οργανισµού (π.χ. τµήµα υπολογιστών). Έχοντας υπόψη την εφαρµογή αυτών των Προτύπων, εκείνοι που τα χρησιµοποιούν πρέπει να θυµούνται τις ραγδαίες αλλαγές στην επιστηµονική επικοινωνία που λαµβάνει χώρα τα τελευταία χρόνια. Ενώ οι ηλεκτρονικές εκδόσεις έχουν αυξηθεί σε αριθµό, οι εκδόσεις σε χαρτί και σε µικροκείµενο συνεχίζονται, καθιστώντας αναγκαίο για τους βιβλιοθηκονόµους να αποθηκεύουν, να παρέχουν και να ερµηνεύουν την πληροφόρηση µε πολλαπλά µέσα. Με την αύξηση της διαθεσιµότητας της πληροφόρησης, οι προσδοκίες των χρηστών έχουν αυξηθεί σηµαντικά. Οι βιβλιοθηκονόµοι όλο και πιο πολύ αναµένεται να βοηθούν τους χρήστες στην αποτίµηση της πληροφόρησης που λαµβάνουν. Αυτές οι αλλαγές αποδεικνύουν ένα εξελισσόµενο ρόλο για τους βιβλιοθηκονόµους κολεγιακών βιβλιοθηκών, ο οποίος ενδιαφέρον για φορείς επικύρωσης (π.χ. µέτρα αποτελεσµατικότητας και αξιολόγησης, καθώς και τεχνολογίες ραγδαία αναδυόµενες και τεχνολογίες διδασκαλίας και πληροφόρησης που αλλάζουν). 2 ACRL Task Force on Academic Library Outcomes Assessment, June 27, 1998, 2

3 προτείνει στενότερη συνεταιρικότητα µε τους χρήστες και µεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εκπαιδευτική διαδικασία. Ανάπτυξη και έγκριση των Προτύπων Η πρώτη έκδοση των Προτύπων για Κολεγιακές Βιβλιοθήκες δηµοσιεύτηκε το Επόµενες εκδόσεις δηµοσιεύτηκαν το 1975, 1986 και Τα πρότυπα αποτελούν ευθύνη της Επιτροπής Προτύπων του Τµήµατος Κολεγιακών Βιβλιοθηκών (College Libraries Section Standards Committee), µιας µόνιµης επιτροπής του Τµήµατος Κολεγιακών Βιβλιοθηκών της Ένωσης Κολεγιακών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (Association of College and Research Libraries, ACRL), που είναι διαίρεση της Αµερικανικής Ένωσης Βιβλιοθηκών (American Library Association, ALA). H Επιτροπή Προτύπων του Τµήµατος Κολεγιακών Βιβλιοθηκών έχει ενθαρρύνει την αναθεώρηση του νέου προσχεδίου προτύπων από όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Η Επιτροπή δηµοσίευσε το προσχέδιο προτύπων στο τεύχος του Μαΐου 1999 του C&RL News, οργάνωσε µια δηµόσια ακρόαση στην ετήσια συνάντηση της ALA στη New Orleans τον Ιούλιο 1999 και τοποθέτησε το προσχέδιο προτύπων στην ιστοσελίδα της ACRL. Ανάφερε το URL για τα πρότυπα στο Oberlin Group Listserv και COLLIB-L και δηµοσίευσε ένα άρθρο για το προσχέδιο προτύπων στο CLS Newsletter. Η τελική παραλλαγή αυτών των Προτύπων εξετάζεται από την Εκτελεστική Επιτροπή του Τµήµατος Κολεγιακών Βιβλιοθηκών, την Επιτροπή Προτύπων και Επικύρωσης της ACRL, το ιοικητικό Συµβούλιο της ACRL και την Επιτροπή Προτύπων της ALA. Πρόσθετες πληροφορίες για τα Πρότυπα και Κατευθυντήριες Οδηγίες της ACRL µπορούν να βρεθούν στο: Σηµεία σύγκρισης Κάθε κολεγιακή βιβλιοθήκη ενθαρρύνεται να επιλέξει την οµόλογη οµάδα της για το σκοπό των συγκρίσεων. Τα οµότιµα κολέγια µπορούν ήδη να προσδιοριστούν για σκοπούς 3

4 συγκριτικής αξιολόγησης από το κολέγιο. Αν όχι, µπορεί να προσδιοριστεί µια οµόλογη οµάδα χρησιµοποιώντας κριτήρια, όπως η αποστολή του κολεγίου, η φήµη, η επιλεκτικότητα για εισαγωγή φοιτητών, το µέγεθος του προΰπολογισµού, το µέγεθος των κληροδοτηµάτων, οι δαπάνες για υποστήριξη της βιβλιοθήκης και / ή µέγεθος της συλλογής. Μόλις οριστεί µια οµόλογη οµάδα, τα «σηµεία σύγκρισης» µπορούν να καταγραφούν για να συγκρίνουν τη δύναµη της βιβλιοθήκης µε την οµόλογή της. Παρέχονται προτεινόµενα σηµεία σύγκρισης για µετρήσεις δεδοµένων και αποδόσεων. Αυτός ο κατάλογος δεν πρέπει να θεωρηθεί εξαντλητικός - το κολέγιο µπορεί να ορίσει άλλα σηµεία σύγκρισης. Προτεινόµενα σηµεία σύγκρισης: µετρήσεις εισαγωγής δεδοµένων Αναλογία τόµων προς το συνολικό αριθµό φοιτητών (προπτυχιακών και µεταπτυχιακών) και των διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Αναλογία τόµων που προστίθενται το χρόνο προς το συνολικό αριθµό φοιτητών (προπτυχιακών και µεταπτυχιακών) και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Αναλογία δαπανών για υλικό / πηγές πληροφόρησης προς το συνολικό αριθµό φοιτητών (προπτυχιακών και µεταπτυχιακών) και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Ποσοστό του συνολικού προΰπολογισµού της βιβλιοθήκης, που δαπανήθηκε στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες: 1. Υλικό / πηγές πληροφόρησης, υποδιαιρούµενα σε έντυπο, σε µικροφόρµες και ηλεκτρονικό. 2. Προσωπικό (όπως είναι δαπάνες για τον προΐστάµενο βιβλιοθηκονόµο, το προσωπικό πλήρους και µερικής απασχόλησης και τους φοιτητές βοηθούς - περιλαµβάνοντας κρατικές συνεισφορές, αν υπάρχουν, και κόστος για εξωτερική ανάθεση εργασιών). Όταν υπολογίζονται δαπάνες προσωπικού πρέπει να λαµβάνεται µέριµνα για να γίνεται σύγκριση προσωπικού µε τα ίδια προσόντα 4

5 (π.χ. περιλαµβάνοντας ή αποκλείοντας προσωπικό πολυµέσων, συστηµάτων ή ανάπτυξης) και πρόσθετες παροχές (εντός ή εκτός του προΰπολογισµού της βιβλιοθήκης). 3. Όλες οι υπόλοιπες λειτουργικές δαπάνες (πρέπει να δίνεται προσοχή για να περιλαµβάνονται οι ίδιες κατηγορίες, π.χ. δικτυακή υποδοµή, εξοπλισµός). Αναλογία του προσωπικού της βιβλιοθήκης πλήρους απασχόλησης προς το σύνολο των φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Αναλογία του χώρου της βιβλιοθήκης (σε τετραγωνικά πόδια) προς το σύνολο των φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Αναλογία του αριθµού των φοιτητών που παρακολουθούν µαθήµατα διδασκαλίας χρήσης βιβλιοθήκης προς το συνολικό αριθµό των φοιτητών στην οµάδα στόχου. 3 Αναλογία των καθισµάτων της βιβλιοθήκης προς το σύνολο των φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. 4 Αναλογία των τερµατικών υπολογιστών προς το σύνολο φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης (λαµβάνοντας υπόψη ότι οι αξιώσεις του κολεγίου για ιδιοκτησία υπολογιστών επιτραπέζιων ή φορητών από τους φοιτητές µπορεί να επηρεάζει την ανάγκη για θέσεις εργασίας µέσα στη βιβλιοθήκη). Προτεινόµενα σηµεία σύγκρισης: µετρήσεις παραγόµενου έργου Αναλογία της κυκλοφορίας υλικού (εκτός από τη συλλογή κρατήσεων) προς το σύνολο φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Αναλογία του αριθµού αιτήσεων διαδανεισµού υλικού προς το σύνολο φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης (µπορεί να χωριστεί σε φωτοτυπίες και βιβλία). Αναλογία διαδανεισµού, δηλαδή δανειζοµένου προς δανεισθέν υλικό. 3 ό.α., σ.4 4 Για περαιτέρω συζήτηση σχετικά µε τις απαιτήσεις χώρου, αναφερθείτε στο Metcalf, Keyes D. Planning Academic and Research Library Buildings. 3 rd ed. Philip D. Leighton and David C. Weber. Chicago: American Library Association, 1999, c2000. Appendices B και C. 5

6 Χρόνος που µεσολαβεί για την επιστροφή υλικού, ποσοστό εκπλήρωσης και κόστος µονάδας διαδανεισµού / παράδοσης τεκµηρίων που δανείζεται η βιβλιοθήκη. Χρόνος που µεσολαβεί για την επιστροφή υλικού, ποσοστό εκπλήρωσης και κόστος µονάδας διαδανεισµού / παράδοσης τεκµηρίων που δανείζει η βιβλιοθήκη. Αναλογία ερωτήσεων αναφοράς (δείγµα εβδοµάδας) προς το σύνολο φοιτητών και διδασκόντων πλήρους απασχόλησης. Σχεδιασµός, αξιολόγηση και εκτίµηση αποτελεσµάτων Σχεδιασµός Η βιβλιοθήκη πρέπει να έχει µια δήλωση αποστολής και σκοπών που θα λειτουργεί ως πλαίσιο για τις δραστηριότητές της. Η αποστολή και οι σκοποί πρέπει να είναι συµβατοί και συνεπείς µε αυτούς που έχει αναπτύξει το κολέγιο. Η αξιολόγηση της ποιότητας και η αποτελεσµατικότητα της βιβλιοθήκης πρέπει να συνδέονται στενά µε τη συγκεκριµένη αποστολή και τους σκοπούς του κολεγίου. Για να αναπτύσσει τα προγράµµατα και τις υπηρεσίες της στο πνεύµα του κολεγίου, η βιβλιοθήκη πρέπει να συµµετέχει στη συνολική διαδικασία σχεδιασµού. Χρησιµοποιούνται συχνά επίσηµες διαδικασίες και µέθοδοι σχεδιασµού, όπως στρατηγικός σχεδιασµός. Αυτές οι µέθοδοι σχεδιασµού απαιτούν συνεισφορά από ένα ευρύ φάσµα της κολεγιακής κοινότητας. Βοηθούν το κολέγιο να προετοιµαστεί για το µέλλον, ορίζοντας µε σαφήνεια ένα όραµα και αποστολή, θέτοντας αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους και εφαρµόζοντας συγκεκριµένες στρατηγικές ή τρόπους δράσης, σχεδιασµένες για να βοηθήσουν να εκπληρωθούν αυτές οι ανάγκες. Ο στρατηγικός σχεδιασµός αποτελεί επιτακτική διαδικασία που περιλαµβάνει αξιολόγηση, εκσυγχρονισµό και λεπτολογία. Αυτή η διαδικασία βοηθά την κολεγιακή κοινότητα να επικεντρώνεται στις βασικές αξίες της και παρέχει µια ολοκληρωµένη κατεύθυνση που βοηθά για να καθοδηγεί τις καθηµερινές δραστηριότητες και αποφάσεις. 6

7 Αποτίµηση Η περιεκτική αποτίµηση απαιτεί την εµπλοκή όλων των κατηγοριών των χρηστών της βιβλιοθήκης. Η επιλογή των χρηστών που θα πάρει µέρος στην έρευνα και οι ερωτήσεις που θα τεθούν, πρέπει να καθοριστούν από τη διεύθυνση και το προσωπικό της βιβλιοθήκης µε τη βοήθεια της αρµόδιας συµβουλευτικής επιτροπής. Οι ερωτήσεις πρέπει να σχετίζονται µε το πόσο καλά η βιβλιοθήκη υποστηρίζει την αποστολή της και πόσο καλά επιτυγχάνει τους σκοπούς και τους στόχους της. Οι χρήστες της βιβλιοθήκης πρέπει να ενθαρρύνονται να προσφέρουν ενυπόγραφα ή ανώνυµα σχόλια και υποδείξεις. Ευκαιρίες για την υποβολή υποδείξεων πρέπει να είναι διαθέσιµες στη βιβλιοθήκη και µέσω αποµακρυσµένης ηλεκτρονικής πρόσβασης. Σε όλες οι κατηγορίες των χρηστών πρέπει να δίνεται η ευκαιρία να συµµετέχουν στην αξιολόγηση. Το βάρος που δίνεται στις απαντήσεις πρέπει να συνάδει προς το στόχο και την αποστολή της βιβλιοθήκης. Ένα πρόγραµµα αξιολόγησης και αποτίµησης πρέπει να λαµβάνει υπόψη το ρυθµό αλλαγής στο ακαδηµαΐκό έτος. Η αξιολόγηση, είτε περιλαµβάνει µερικές ή όλες τις τεχνικές που απαριθµούνται παρακάτω, πρέπει να είναι µια συνεχής διαδικασία. Τα επίσηµα εργαλεία αξιολόγησης µπορούν να περιλαµβάνουν τα παρακάτω: Γενικές έρευνες για τη γνώση της βιβλιοθήκης (ή «προκαταρκτικά-τεστ») που προσφέρονται σε νεοεισερχόµενους πρωτοετείς φοιτητές, ξαναπροσφέρονται σε ένα µεσοδιάστηµα στην καριέρα των φοιτητών και ξανά κοντά στην αποφοίτηση, για να αξιολογήσουν αν η διδασκαλία του προγράµµατος µαθηµάτων της βιβλιοθήκης παράγει φοιτητές µε περισσότερη πληροφοριακή παιδεία. Κατάλογοι ελέγχου αξιολόγησης για το βιβλιοθηκονόµο και τη διδασκαλία του για να συλλεχθούν σχόλια ανατροφοδότησης από τους φοιτητές, άλλους βιβλιοθηκονόµους και διδάσκοντες. Αναγραφές ηµερολογίων φοιτητών, ή ηµερολόγια πληροφοριακής παιδείας, που χρησιµοποιούνται για να παρακολουθήσουν τη χρήση που κάνουν στη βιβλιοθήκη. 7

8 Οµάδες-στόχοι από φοιτητές, διδάσκοντες, προσωπικό και αποφοίτους, οι οποίοι ερωτώνται να σχολιάσουν τις εµπειρίες τους από τη χρήση των πηγών πληροφόρησης για ένα χρονικό διάστηµα. Αξιολόγηση και αποτίµηση από βιβλιοθηκονόµους άλλων κολεγίων και / ή άλλους αρµόδιους συµβούλους. Επανεξέταση τοµέων συγκεκριµένων υπηρεσιών βιβλιοθήκης και πληροφόρησης και / ή λειτουργίες. Αποτίµηση αποτελεσµάτων Η αποτίµηση αποτελεσµάτων θα µετρήσει όλο και πιο πολύ και θα επηρεάσει τον τρόπο που επιτυγχάνονται οι σκοποί και οι στόχοι. Θα κατευθύνει την υπευθυνότητα των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων για επιτεύγµατα φοιτητών και αποτελεσµατικότητα κόστους. Θα λάβει υπόψη τη µεγαλύτερη εξάρτηση των βιβλιοθηκών από την τεχνολογία, την αυξανόµενη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών, την αυξηµένη υπευθυνότητα να διδάσκονται επιδεξιότητες πληροφοριακής παιδείας, την αυξηµένη εξάρτηση από υπηρεσίες κοινοπραξιών, τις πιθανότητες φθινόντων οικονοµικών πόρων για ανάπτυξη της συλλογής και νέες εξελίξεις στον τρόπο µε τον οποίο δηµοσιεύεται και διαδίδεται η επιστηµονική πληροφόρηση. Η αποτίµηση αποτελεσµάτων µπορεί να αποτελέσει ενεργό µηχανισµό για βελτίωση των τρεχόντων πρακτικών βιβλιοθήκης. Εστιάζεται στην επίτευξη των αποτελεσµάτων που έχουν προσδιοριστεί ως επιθυµητά στους αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους της βιβλιοθήκης. Προσδιορίζει µέτρηση της αποδοτικότητας, όπως ικανότητες, που υποδηλώνουν πόσο καλά η βιβλιοθήκη κάνει αυτό που έχει δηλώσει ότι επιθυµεί να κάνει. Τα εργαλεία αποτίµησης µπορούν να περιλαµβάνουν έρευνες, τεστ, συνεντεύξεις και άλλους έγκυρους µηχανισµούς µέτρησης. Αυτά τα εργαλεία ίσως να είναι ειδικά σχεδιασµένα για τη λειτουργία υπό µέτρηση, ή µπορούν να χρησιµοποιηθούν εργαλεία που αναπτύχθηκαν προηγουµένως. Είναι 8

9 κρίσιµο, ωστόσο, να επιλεχθούν το ερωτηµατολόγιο, το µέγεθος του δείγµατος και η µέθοδος που χρησιµοποιήθηκε για να ληφθεί προσεχτικά το δείγµα. Το ερωτηµατολόγιο πρέπει να είναι έγκυρο και ο τρόπος που χρησιµοποιείται πρέπει να είναι κατάλληλος για το έργο. Οι συνάδελφοι από οµότιµα ιδρύµατα µπορούν να προσφέρουν ανεκτίµητη βοήθεια προτείνοντας ερωτήσεις αποτίµησης και µεγέθη δειγµάτων κατανέµοντας τα µαθήµατα που έµαθαν και προτείνοντας εναλλακτικές µεθόδους για µέτρηση αποτελεσµάτων. Ερωτήσεις: 1. Είναι κατανοητή µε σαφήνεια από το προσωπικό της βιβλιοθήκης και τη διοίκηση του κολεγίου η δήλωση αποστολής της βιβλιοθήκης; Αναθεωρείται περιοδικά; 2. Πώς η βιβλιοθήκη ενσωµατώνει την αποστολή του κολεγίου µέσα στους αντικειµενικούς σκοπούς και τους στόχους της; 3. Πώς υποστηρίζει η βιβλιοθήκη ένα συστηµατικό και συνεχές πρόγραµµα για την αξιολόγηση της αποδοτικότητάς της, για την πληροφόρηση της κολεγιακής κοινότητας σχετικά µε τα επιτεύγµατά της και µε τον προσδιορισµό και πραγµατοποίηση των αναγκαίων βελτιώσεων; 4. Το σχέδιο αποτίµησης της βιβλιοθήκης αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού ιδρύµατος και των στρατηγικών επικύρωσης; Για παράδειγµα, η βιβλιοθήκη επανεξετάζει και εκσυγχρονίζει τις διαδικασίες αποτίµησης σε σχέση µε το σχεδιασµό ολόκληρου του πανεπιστηµίου και τις ενέργειες των ακαδηµαΐκών τµηµάτων; 5. Πώς η βιβλιοθήκη αξιολογεί τον εαυτό της; (π.χ.: Τί ποσοτικά και ποιοτικά δεδοµένα συλλέγει η βιβλιοθήκη για την αποδοτικότητά της; Πώς λαµβάνει υπόψη της ειδικές ανάγκες, όπως αυτές των χρηστών µε ειδικές ανάγκες; 6. Τί αποτελέσµατα µετρά η βιβλιοθήκη και πώς µετρά αυτά τα αποτελέσµατα; 7. Πώς συγκρίνει η βιβλιοθήκη τον εαυτό της µε τις οµότιµές της; 9

10 Υπηρεσίες Η βιβλιοθήκη πρέπει να εγκαινιάζει, προωθεί, υποστηρίζει και αξιολογεί µια σειρά ποιοτικών υπηρεσιών που υποστηρίζουν την αποστολή και τους σκοπούς του κολεγίου. Η βιβλιοθήκη πρέπει να παρέχει επαρκή και έγκαιρη βοήθεια στους χρήστες της. Οι ώρες πρόσβασης στη βιβλιοθήκη πρέπει να είναι λογικές και βολικές για τους χρήστες. Βοήθεια πληροφόρησης και άλλη ειδική βοήθεια πρέπει να είναι διαθέσιµες σε χρόνο όταν οι κύριοι χρήστες του κολεγίου τις χρειάζονται περισσότερο. Όταν προσφέρονται ακαδηµαΐκά προγράµµατα σε εκτός πανεπιστηµίου περιοχές, οι υπηρεσίες της βιβλιοθήκης πρέπει να παρέχονται σύµφωνα µε τις «Κατευθυντήριες Οδηγίες για Υπηρεσίες Βιβλιοθήκης Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης» (ACRL Guidelines for Distance Learning Library Services / ( Ερωτήσεις: 1. Πόσο καλά η βιβλιοθήκη εγκαινιάζει, προωθεί, υποστηρίζει και αξιολογεί µια σειρά ποιοτικών υπηρεσιών που υποστηρίζουν το ακαδηµαΐκό πρόγραµµα του κολεγίου και τη βέλτιστη χρήση της βιβλιοθήκης; 2. Έχουν σχεδιαστεί υπηρεσίες πληροφόρησης, κυκλοφορίας υλικού και κυβερνητικών τεκµηρίων που να επιτρέπουν στους χρήστες να επωφελούνται πλήρως από τις πηγές που είναι διαθέσιµες σε αυτούς; 3. Πώς επηρεάζουν τις υπηρεσίες βιβλιοθήκης οι προσδοκίες των φοιτητών και των διδασκόντων; 4. Πόσο καλά υποστηρίζουν τις ανάγκες των επιλεγµένων χρηστών οι υπηρεσίες διαδανεισµού και παράδοσης τεκµηρίων; 5. ιατηρεί η βιβλιοθήκη ώρες πρόσβασης σύµφωνα µε τις λογικές αξιώσεις των χρηστών; 10

11 6. Τί υπηρεσίες βιβλιοθήκης παρέχονται για προγράµµατα σε περιοχές εκτός πανεπιστηµίου; Πώς καθορίζονται οι ανάγκες των χρηστών και η ικανοποίησή τους σε αυτές τις περιοχές; 7. Πώς πληροφορούνται οι φοιτητές και οι διδάσκοντες για τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης; 8. Η βιβλιοθήκη διατηρεί και χρησιµοποιεί ποσοτικές και ποιοτικές µετρήσεις για την ικανότητά της να υπηρετεί τους χρήστες της; ιδασκαλία Η βιβλιοθήκη πρέπει να παρέχει πληροφόρηση και διδασκαλία στους χρήστες µέσω µιας ποικιλίας πληροφοριακών και βιβλιογραφικών υπηρεσιών, όπως διδασκαλία που σχετίζεται µε κύκλους µαθηµάτων και που ενσωµατώνεται σε κύκλους µαθηµάτων, ενεργή µάθηση µε παραδείγµατα, εισαγωγή στο πανεπιστηµιακό περιβάλλον, επίσηµοι κύκλοι µαθηµάτων, πρακτικές άσκησης, βοηθητικές βιβλιογραφίες και διδασκαλία πάνω στο θέµα που πραγµατεύεται ο χρήστης, περιλαµβάνοντας τη συνέντευξη συλλογής πληροφοριών. Ως µια ακαδηµαΐκή µονάδα µέσα στο κολέγιο, η βιβλιοθήκη πρέπει να προωθεί την ακαδηµαΐκή επιτυχία, καθώς και να ενθαρρύνει τη δια βίου εκπαίδευση. Συνδυάζοντας νέες τεχνικές και τεχνολογίες µε τις καλύτερες παραδοσιακές πηγές, οι βιβλιοθηκονόµοι πρέπει να βοηθούν τους κύριους χρήστες και άλλους στις µεθόδους αναζήτησης πληροφοριών, στην αξιολόγηση και στην τεκµηρίωση. Επιπλέον, οι βιβλιοθηκονόµοι πρέπει να συνεργάζονται συχνά µε τους καθηγητές µαθηµάτων. Πρέπει να συµµετέχουν στο σχεδιασµό του προγράµµατος µαθηµάτων, καθώς και στην αποτίµηση εκπαιδευτικών αποτελεσµάτων. Επιδεξιότητες πληροφοριακής παιδείας και βιβλιογραφική διδασκαλία πρέπει να ενσωµατώνονται σε κατάλληλους κύκλους µαθηµάτων µε ειδική προσοχή στην πνευµατική ιδιοκτησία, στα πνευµατικά δικαιώµατα και στη λογοκλοπή. 11

12 Οι τρόποι διδασκαλίας, που συχνά αναφέρονται ως µέθοδοι διδασκαλίας, «µπορούν να περιλαµβάνουν, αλλά δεν περιορίζονται στην παροχή συµβουλών σε άτοµα στο γραφείο πληροφόρησης, σε βάθος παροχή ερευνητικών συµβουλών, εξατοµικευµένη διδασκαλία, ηλεκτρονικά ή έντυπα βοηθήµατα διδασκαλίας, ή οµαδική διδασκαλία σε πλαίσια παραδοσιακής ή ηλεκτρονικής αίθουσας διδασκαλίας». 5 Ερωτήσεις: 1. Παρέχει η βιβλιοθήκη επίσηµες και ανεπίσηµες ευκαιρίες για διδασκαλία; 2. Παρέχει η βιβλιοθήκη επαρκή χώρο για διδασκαλία σε µεγάλες και µικρές οµάδες; Είναι σχεδιασµένος ο διαθέσιµος χώρος για να παρέχει διδασκαλία µε επί τόπου παραδείγµατα, καθώς και παρουσίαση όλων των ειδών των πληροφοριακών πηγών; 3. Η βιβλιοθήκη κάνει κατάλληλη χρήση της τεχνολογίας για τη διδασκαλία της; 4. Πώς συνεργάζονται οι βιβλιοθηκονόµοι µε τους καθηγητές µαθηµάτων στην ανάπτυξη και αξιολόγηση του κύκλου µαθηµάτων βιβλιοθήκης για υποστήριξη συγκεκριµένων πανεπιστηµιακών µαθηµάτων; 5. Αν είναι εφαρµόσιµο, πώς η βιβλιοθήκη διευκολύνει την έρευνα των διδασκόντων καθηγητών; 6. ιαθέτει η βιβλιοθήκη µια ποικιλία από εκπαιδευτικά προγράµµατα; 7. Πώς η βιβλιοθήκη προωθεί και αξιολογεί τα προγράµµατα διδασκαλίας της; Πληροφοριακές πηγές Η βιβλιοθήκη πρέπει να παρέχει ποικίλες, έγκυρες και σύγχρονες συλλογές που υποστηρίζουν την αποστολή της και τις ανάγκες των χρηστών της. Πληροφοριακές πηγές µπορούν να διατίθενται επιτόπου ή σε αποµακρυσµένες τοποθεσίες αποθήκευσης, στο κυρίως 5 Κατευθυντήριες Οδηγίες της ACRL για προγράµµατα διδασκαλίας στις ακαδηµαΐκές βιβλιοθήκες, 12

13 πανεπιστήµιο ή σε θέσεις εκτός πανεπιστηµίου. Επιπλέον, τα αντικείµενα της συλλογής µπορούν να παρουσιάζονται σε µια ποικιλία µορφών, περιλαµβάνοντας έντυπο ή βιβλιοδετηµένο αντίτυπο, απευθείας ηλεκτρονικό κείµενο ή εικόνες και άλλα µέσα ενηµέρωσης. Μέσα στους περιορισµούς του προΰπολογισµού, η βιβλιοθήκη πρέπει να παρέχει ποιοτικές πηγές πληροφόρησης µε τον πιο αποτελεσµατικό τρόπο που είναι δυνατόν. Η επικαιρότητα και η ζωτικότητα της συλλογής πρέπει να διατηρείται µέσω συνετής απόσυρσης υλικού. Ερωτήσεις: 1. Τί κριτήρια χρησιµοποιούνται για λήψη αποφάσεων σχετικά µε τις προσκτήσεις, τη διατήρηση και χρήση έντυπων και ηλεκτρονικών µέσων; Πώς η βιβλιοθήκη επιλέγει τα υλικά για τους χρήστες της; 2. Ποιός είναι ο ρόλος των διδασκόντων καθηγητών στην επιλογή υλικού βιβλιοθήκης και στη συνεχή ανάπτυξη και αξιολόγηση της συλλογής; 3. Έχει η βιβλιοθήκη ένα συνεχές και αποτελεσµατικό πρόγραµµα για να αξιολογεί τις συλλογές της, τις πηγές, τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων και µε ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια; 4. Αντανακλούν τα έντυπα, πολυµέσα και ηλεκτρονικές πληροφοριακές πηγές το πρόγραµµα µαθηµάτων του πανεπιστηµίου και τις ερευνητικές ανάγκες; 5. Έχει η βιβλιοθήκη επαρκείς άδειες χρηστών για τις ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης της, έτσι ώστε οι επιτόπου και οι αποµακρυσµένοι χρήστες να µπορούν να εξυπηρετούνται; 6. Πώς αξιοποιούνται οι συµφωνίες αγοράς και άδειες χρήσεως υπηρεσιών σε κοινοπραξίες; 7. Αν η βιβλιοθήκη έχει την ευθύνη να συλλέγει και να διατηρεί τα αρχεία του κολεγίου, πώς αντιµετωπίζει αυτές τις ευθύνες; 13

14 8. Πώς συγκρίνονται οι συλλογές και οι ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων της βιβλιοθήκης µε αυτές των οµοτίµων της; 9. ιατηρεί η βιβλιοθήκη την επικαιρότητα της συλλογής µέσω ενός συνετού προγράµµατος απόσυρσης υλικού; Πρόσβαση Η πρόσβαση στις πηγές πληροφόρησης της βιβλιοθήκης πρέπει να παρέχεται µε έγκαιρο και µεθοδικό τρόπο. Οι συλλογές της βιβλιοθήκης και ο κατάλογος για πρόσβαση σε αυτές πρέπει να οργανώνεται µε τη χρησιµοποίηση εθνικών βιβλιογραφικών προτύπων. Ένας κεντρικός κατάλογος της συλλογής της βιβλιοθήκης πρέπει να παρέχει πρόσβαση σε πολλαπλούς ταυτόχρονους χρήστες και µε σαφήνεια να δηλώνει όλες τις πηγές. Πρέπει να λαµβάνεται πρόνοια για διαδανεισµό, συµφωνίες δανεισµού µεταξύ µελών κοινοπραξιών, πρόσβαση σε εικονικές ηλεκτρονικές συλλογές και παράδοση τεκµηρίων, έτσι ώστε να παρέχεται πρόσβαση σε υλικό που δεν κατέχει η βιβλιοθήκη. Περαιτέρω, τα προγράµµατα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης πρέπει να υποστηρίζονται από ισοδύναµα µέσα, όπως εξ αποστάσεως ηλεκτρονική πρόσβαση στις συλλογές, πρόβλεψη για αξιόπιστες δικτυακές συνδέσεις και ηλεκτρονική µεταβίβαση ή παράδοση υλικού βιβλιοθήκης µε ταχυµεταφορείς σε αποµακρυσµένους χρήστες. Οι κανόνες που αφορούν την πρόσβαση πρέπει να διανέµονται κατάλληλα στους χρήστες της βιβλιοθήκης. Ερωτήσεις: 1. Ποιές µέθοδοι χρησιµοποιούνται για να παρέχουν τη µεγαλύτερη πνευµατική και φυσική προσπελασιµότητα στη βιβλιοθήκη και στο υλικό της; 2. Πώς επιβεβαιώνονται η ακρίβεια και η επικαιρότητα του καταλόγου; 3. Είναι η διάταξη των συλλογών λογική και κατανοήσιµη; 4. Παρέχει η βιβλιοθήκη έγκαιρο και αποτελεσµατικό διαδανεισµό ή υπηρεσία διανοµής τεκµηρίων για υλικό που δεν κατέχει η βιβλιοθήκη; 14

15 5. Συµµετέχει η βιβλιοθήκη σε διαθέσιµα προγράµµατα δανεισµού µέσω κοινοπραξιών; 6. Παρέχει η βιβλιοθήκη κατάλληλα και ικανοποιητικά τερµατικά υπολογιστών σε επαρκείς αριθµούς για πρόσβαση σε ηλεκτρονικές πηγές; 7. Είναι η πρόσβαση στον κατάλογο και σε άλλες πληροφοριακές πηγές της βιβλιοθήκης διαθέσιµη σε όλο τον πανεπιστηµιακό χώρο και εκτός αυτού; 8. Αν έχει τοποθετηθεί υλικό σε ένα αποθηκευτικό χώρο, είναι αυτό το υλικό άµεσα προσβάσιµο; 9. Με ποιούς τρόπους η βιβλιοθήκη καλύπτει τις ανάγκες των χρηστών της που συµµετέχουν σε προγράµµατα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης; Προσωπικό Το προσωπικό πρέπει να είναι επαρκές σε µέγεθος και ποιότητα για να καλύπτει τις ανάγκες προγραµµάτων και υπηρεσιών των κυρίων χρηστών του. Οι βιβλιοθηκονόµοι, περιλαµβάνοντας το διευθυντή, πρέπει να έχουν µεταπτυχιακό τίτλο από ένα αναγνωρισµένο από την ALA πρόγραµµα σπουδών. Επιπλέον, µπορεί να υπάρχουν άλλοι στο επαγγελµατικό προσωπικό που θα έχουν κατάλληλη εκπαίδευση, εµπειρία ή πτυχία. Όλοι οι επαγγελµατίες βιβλιοθηκονόµοι πρέπει να είναι υπεύθυνοι και να συµµετέχουν σε επαγγελµατικές δραστηριότητες. Στο προσωπικό υποστήριξης και στους βοηθούς φοιτητές πρέπει να ανατίθενται εργασίες που ταιριάζουν στα προσόντα, την κατάρτιση, την εµπειρία και τις ικανότητές τους. Η περαιτέρω ανάπτυξη του επαγγελµατικού και του προσωπικού υποστήριξης πρέπει να προωθείται µέσω της συνεχούς δέσµευσης για συνεχιζόµενη εκπαίδευση, περιλαµβάνοντας εξάσκηση στην ασφάλεια, περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης και διατήρηση του υλικού. Το επαγγελµατικό προσωπικό της βιβλιοθήκης πρέπει να καλύπτεται από γραπτή περιγραφή καθηκόντων που καθορίζει µε σαφήνεια τη θέση, τα δικαιώµατα και υπευθυνότητές του. Αυτή η περιγραφή καθηκόντων πρέπει να είναι σύµφωνη µε τα Πρότυπα της ACRL για τη ιδακτική Θέση Βιβλιοθηκονόµων Κολεγιακών και Πανεπιστηµιακών Βιβλιοθηκών (ACRL Standards for Faculty Status for College and University Librarians). 15

16 Ερωτήσεις: 1. Προσλαµβάνει η βιβλιοθήκη προσωπικό ικανό να υποστηρίζει και να διανέµει πληροφόρηση σε όλες τις διαθέσιµες µορφές, περιλαµβάνοντας ηλεκτρονικές πηγές; 2. Παρέχεται ικανοποιητική υποστήριξη προΰπολογισµού για να εξασφαλίσει τη συνεχή κατάρτιση όλου του προσωπικού; 3. Έχει η βιβλιοθήκη βιβλιοθηκονόµους που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα, άλλο επαγγελµατικό προσωπικό, ειδικευµένο προσωπικό υποστήριξης και φοιτητές βοηθούς σε επαρκείς αριθµούς για να καλύπτει τις ανάγκες της; 4. Πώς το κολέγιο εξασφαλίζει ότι το επαγγελµατικό προσωπικό της βιβλιοθήκης έχει τα κατάλληλα αναγνωρισµένα πτυχία και πώς τους ενθαρρύνει να συµµετέχουν σε κατάλληλες επαγγελµατικές δραστηριότητες; 5. Πώς σχετίζεται το µέγεθος του προσωπικού της βιβλιοθήκης µε τους σκοπούς και τις υπηρεσίες της, τα προγράµµατα του κολεγίου, τα πτυχία, τον αριθµό εγγεγραµµένων σε µαθήµατα, το µέγεθος του διδακτικού και του άλλου προσωπικού και τα βοηθητικά Comment: ΣτΜ. Εδώ οι συγγραφείς του κειµένου εννοούν το επίπεδο του πτυχίου, π.χ. τετραετούς φοιτήσεως, µεταπτυχιακό ή διδακτορικό. προγράµµατα; 6. Πώς το πρόγραµµα ρύθµισης θεµάτων και οι διαδικασίες προσωπικού της βιβλιοθήκης συγκρίνονται µε τις κατευθυντήριες οδηγίες και τη σωστή διαχείριση προσωπικού του κολεγίου, ειδικά στους τοµείς της πρόσληψης, επιλογής, διορισµού, ανανέωσης συµβάσεων, προαγωγής, µονιµότητας, απόλυσης και προσφυγής σε ανάκληση απόφασης; 7. Πώς τα µέλη του προσωπικού, που είναι υπεύθυνα για τη διδασκαλία διατηρούν ικανοποιητική γνώση και επιδεξιότητες για να είναι αποτελεσµατικοί δάσκαλοι; 8. Πώς η βιβλιοθήκη παρέχει κατάρτιση για την ασφάλεια, διατήρηση και περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης για το προσωπικό της; 16

17 Εγκαταστάσεις Οι εγκαταστάσεις της βιβλιοθήκης πρέπει να είναι καλά σχεδιασµένες. Πρέπει να παρέχουν ασφαλή και επαρκή χώρο, που συµβάλλει στη µελέτη και έρευνα, µε αρµόζουσες περιβαλλοντολογικές συνθήκες για τις υπηρεσίες, το προσωπικό, τις πηγές πληροφόρησης και τις συλλογές της. Ο εξοπλισµός της βιβλιοθήκης πρέπει να είναι επαρκής και λειτουργικός. Ερωτήσεις: 1. Παρέχει η βιβλιοθήκη καλοσχεδιασµένο, ασφαλή και επαρκή χώρο για τους χρήστες; 2. Είναι σχεδιασµένα σωστά τα µηχανικά συστήµατα και συντηρούνται για να ελέγχουν τη θερµοκρασία και την υγρασία σε συνιστώµενα επίπεδα; 3. Ποιές είναι οι αντιλήψεις των χρηστών σχετικά µε την πρόβλεψη χώρων που συµβάλλουν στη µελέτη, περιλαµβάνοντας ικανοποιητικό αριθµό και ποικίλα είδη καθισµάτων; 4. Υπάρχει αρκετός χώρος για τις συλλογές της βιβλιοθήκης; 5. Έχει το προσωπικό ικανοποιητικό χώρο εργασίας και έχει διαµορφωθεί ο χώρος για να προωθεί ικανοποιητικές λειτουργίες; 6. Αν υπάρχουν παραρτήµατα της βιβλιοθήκης, διαθέτουν ικανοποιητικό χώρο για τις συλλογές και το προσωπικό; 7. Είναι επαρκής η σηµατοδότηση της βιβλιοθήκης; 8. Παρέχει η βιβλιοθήκη εργονοµικούς υπολογιστές για τους χρήστες και το προσωπικό της; 9. Είναι ικανοποιητικές η ηλεκτρική και η δικτυακή καλωδίωση για να ανταποκριθούν στις ανάγκες που σχετίζονται µε την ηλεκτρονική πρόσβαση; 10. Εκπληρεί η βιβλιοθήκη τις υποχρεώσεις σύµφωνα για τον Αµερικανικό Νόµο Εξυπηρέτησης Ατόµων µε Ειδικές Ανάγκες; 17

18 11. Προβλέπονται εγκαταστάσεις για εξ αποστάσεως εκπαιδευόµενους σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες οδηγίες της ACRL; Επικοινωνία και συνεργασία Η επικοινωνία είναι απαραίτητη για να εξασφαλίσει την οµαλή λειτουργία της βιβλιοθήκης. Η επικοινωνία πρέπει να προέρχεται από όλα τα επίπεδα της βιβλιοθήκης: από το διευθυντή προς το προσωπικό και από το προσωπικό προς το διευθυντή. Η βιβλιοθήκη πρέπει να έχει ένα τακτικό µηχανισµό για να επικοινωνεί µε το πανεπιστήµιο. Το προσωπικό της βιβλιοθήκης πρέπει να εργάζεται συνεργατικά και συνεταιρικά µε άλλα τµήµατα του πανεπιστηµίου. Μια ειδική σχέση πρέπει να ενθαρρύνεται µεταξύ του προσωπικού της βιβλιοθήκης και του τµήµατος πληροφορικής για να παρέχεται πρόσβαση στις ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης. Σε µερικές περιπτώσεις, ο αντιπρόεδρος, ο κοσµήτορας ή ο προΐστάµενος των υπηρεσιών πληροφόρησης µπορεί να διευθύνει και τη βιβλιοθήκη και τις λειτουργίες και υπηρεσίες του τµήµατος πληροφορικής. Η βιβλιοθήκη είναι συνήθως υπεύθυνη για την επιλογή και παροχή πληροφοριακού περιεχοµένου. Το τµήµα πληροφορικής συνήθως παρέχει την τεχνική υποδοµή και υποστήριξη για την παροχή πληροφόρησης. εν υπάρχει ένα µοναδικό οργανωτικό υπόδειγµα που θα είναι αποτελεσµατικό για όλα τα κολέγια. Άσχετα αν οι υπηρεσίες είναι ανεξάρτητες ή ενοποιηµένες, κατά κάποιο τρόπο, είναι σηµαντικό να λειτουργούν συνεργατικά και να αλληλοενηµερώνονται. Ερωτήσεις: 1. Υπάρχει αποτελεσµατική επικοινωνία µέσα στη βιβλιοθήκη,που επιτρέπει την ελεύθερη ροή της διοικητικής και διαχειριστικής πληροφόρησης; 18

19 2. Ενθαρρύνονται τα µέλη του προσωπικού να προτείνουν νέες ιδέες ή διαδικασίες για να βελτιώνουν τις λειτουργίες ή τις συνθήκες εργασίας µέσα στη βιβλιοθήκη; Υπάρχει διαδικασία για να το διευκολύνει; 3. ιαθέτει η βιβλιοθήκη τακτικά µέσα για την ανταλλαγή πληροφόρησης µε το πανεπιστήµιο; 4. Έχει καθιερώσει η βιβλιοθήκη σχέσεις συνεργασίας µε άλλα τµήµατα στο πανεπιστήµιο; 5. Αν η βιβλιοθήκη και το τµήµα πληροφορικής διοικούνται χωριστά, η οργανωτική δοµή παρέχει ευκαιρίες για παραγωγική επικοινωνία και συνεργασία; 6. Αν ένας διευθυντής έχει ευθύνη και για τη βιβλιοθήκη και για το τµήµα πληροφορικής, πόσο καλά έχουν ενοποιηθεί οι δύο λειτουργίες; 7. Είναι η βιβλιοθήκη ικανή να εξασφαλίσει τεχνική υποστήριξη για τις τεχνολογίες πληροφόρησης σε µορφή εµπειρογνωµοσύνης από προσωπικό εντός του κολεγίου για την παροχή πληροφορικών σε ηλεκτρονική µορφή, σε εντός και εκτός χώρου χρήστες; 8. Είναι επαρκής η χωρητικότητα του δικτύου του πανεπιστηµίου για να παρέχει ικανοποιητικό χρόνο ανταπόκρισης για τοπικές και αποµακρυσµένες πηγές πληροφόρησης; ιοίκηση Η βιβλιοθήκη πρέπει να διοικείται µε ένα τρόπο που να επιτρέπει και να ενθαρρύνει την πιο αποτελεσµατική χρήση των διαθέσιµων πόρων της βιβλιοθήκης. Ο διευθυντής της βιβλιοθήκης πρέπει να αναφέρεται στο πρόεδρο ή στον κατάλληλο επικεφαλής ακαδηµαΐκό προΐστάµενο του ιδρύµατος. Πρέπει να υπάρχει µια διαρκής γνωµοδοτική επιτροπή βιβλιοθήκης. Οι υπευθυνότητες και η δικαιοδοσία του διευθυντή της βιβλιοθήκης πρέπει να καθορίζονται γραπτώς. Αν υπάρχουν παραρτήµατα της βιβλιοθήκης, αυτά πρέπει να διοικούνται από τον διευθυντή της βιβλιοθήκης σύµφωνα µε τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της ACRL για Παραρτήµατα Βιβλιοθηκών σε Κολέγια και Πανεπιστήµια (ACRL Guidelines for Branch Libraries in Colleges and Universities). Αν παρέχονται υπηρεσίες εξ αποστάσεως 19

20 εκπαίδευσης, πρέπει να διοικούνται σύµφωνα µε τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της ACRL για Υπηρεσίες Βιβλιοθήκης σε εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (ACRL Guidelines for Distance Learning Library Services). Η βιβλιοθήκη πρέπει να διοικείται σύµφωνα µε το πνεύµα της ιακήρυξης ικαιωµάτων της Βιβλιοθήκης (Library Bill of Rights) της ALA. Ερωτήσεις: 1. Πώς η διοίκηση της βιβλιοθήκης ενθαρρύνει την αποτελεσµατική χρήση των διαθέσιµων πηγών πληροφόρησης της βιβλιοθήκης; 2. Ποιά είναι η θεσµοθετηµένη ή νοµική θεµελίωση (π.χ. οι διατάξεις λειτουργίας του ιδρύµατος) για τις δραστηριότητες της βιβλιοθήκης; 3. Σε ποιόν αναφέρεται ο διευθυντής της βιβλιοθήκης; Είναι κατάλληλη αυτή η σχέση αναφοράς; 4. Υπάρχει τεκµήριο που ορίζει τις ευθύνες και τις δικαιοδοσίες του διευθυντή της βιβλιοθήκης; 5. Έχει η βιβλιοθήκη µόνιµη συµβουλευτική επιτροπή; Έχει η επιτροπή επαρκή αντιπροσώπευση διδασκόντων και φοιτητών; Πόσο αποτελεσµατική είναι η επιτροπή; 6. Πόσο αποτελεσµατικές είναι οι διατάξεις και οι διαδικασίες που καθορίζουν την εσωτερική διοίκηση και λειτουργίες της βιβλιοθήκης; 7. Λειτουργεί η βιβλιοθήκη σύµφωνα µε το πνεύµα της ιακήρυξης ικαιωµάτων της Βιβλιοθήκης (Library Bill of Rights) της ALA; Προΰπολογισµός Ο διευθυντής της βιβλιοθήκης πρέπει να προετοιµάζει, δικαιολογεί και διαχειρίζεται ένα προΰπολογισµό βιβλιοθήκης που ταιριάζει στους στόχους της. Ο προΰπολογισµός πρέπει να ανταποκρίνεται στις λογικές προσδοκίες των χρηστών της βιβλιοθήκης, όταν εξισορροπούνται απέναντι σε άλλες ανάγκες του ιδρύµατος. Η βιβλιοθήκη πρέπει να αξιοποιεί τους οικονοµικούς πόρους της ικανοποιητικά και αποτελεσµατικά. Ο διευθυντής 20