ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F12. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κανναβινοειδών)

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F12. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κανναβινοειδών)"

Ἰσμήνη Παπανικολάου
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F12. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κανναβινοειδών) Ιωάννης Λιάππας, Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Θωμάς Παπαρρηγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Γεώργιος Ι. Μουσσάς, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής, Συντονιστής- Διευθυντής ΕΣΥ Ελευθέριος Μέλλος, Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής, Πρόγραμμα ΑΘΗΝΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο-ΟΚΑΝΑ Δημήτριος A. Καραΐσκος, Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο 1

Παπαρρηγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Γεώργιος Ι.

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βλέπε εισαγωγικό σημείωμα της ενότητας F11. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης οπιοειδών Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση Οι φαρμακευτικές θεραπείες στις ουσιοεξαρτήσεις που περιγράφονται στο παρακάτω κείμενο πρέπει να συνοδεύονται πάντοτε από Ψυχοθεραπευτική Υποστήριξη. Ψυχολογικές θεραπείες ατομική ψυχοθεραπεία ι. γνωσιακή - συμπεριφορική ιι. ψυχαναλυτική ομαδική ψυχοθεραπεία ι. ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες ιι. ομάδες ανάπτυξης δεξιοτήτων ιιι. γνωσιακές-συμπεριφορικές ομάδες ιv. υποστηρικτικές ομάδες v. ομάδες δραματοθεραπείας, ομάδες θεραπείας μέσω της τέχνης vi. οικογενειακή ψυχοθεραπεία vii. ομάδες ψυχοθεραπείας- αυτοθεραπείας (12 step programs) Στόχοι θεραπείας Αποχή από τη χρήση ουσιών και δέσμευση στην θεραπεία Βελτίωση της ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας Πρόληψη υποτροπών Μείωση της χρήσης και των συνδεόμενων με αυτή βλαβών Αντιμετώπιση της συνοδού σωματικής και ψυχικής συννοσηρότητας 2

συνοδεύονται πάντοτε από Ψυχοθεραπευτική Υποστήριξη. Ψυχολογικές θεραπείες ατομική ψυχοθεραπεία ι. γνωσιακή - συμπεριφορική ιι. ψυχαναλυτική ομαδική ψυχοθεραπεία ι. ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες ιι.

3 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κανναβινοειδών Οξεία τοξίκωση Η οξεία τοξίκωση από χρήση κανναβινοειδών μπορεί να παρουσιαστεί με συμπτώματα πανικού, παρανοϊκές ιδέες, ψευδαισθήσεις, μεγάλη ανησυχία, βίαιες αντιδράσεις και επιθετική συμπεριφορά, ευφορία ή δυσφορία, άγχος, καχυποψία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της χρήσης του χασίς ποικίλλουν πολύ και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπικότητα και τις προσδοκίες του χρήστη, την ποσότητα χρήσης της ουσίας, το περιβάλλον όπου γίνεται η χρήση και την προηγούμενη εμπειρία του ατόμου. Με το κάπνισμα που είναι ο συνηθέστερος τρόπος χρήσης της κάνναβης, τα συστατικά της εισέρχονται ταχέως στην κυκλοφορία του αίματος και μετά από μερικά λεπτά το άτομο βιώνει ένα αίσθημα ανησυχίας και αγωνίας το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε ευφορία. Το άτομο γίνεται ομιλητικό, χαρούμενο, ζωηρό και εύθυμο. Συχνά υπάρχει αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας και αίσθημα βραδύτητας του χρόνου. Στη συνέχεια εμφανίζεται υπνηλία και αίσθημα πείνας. Η αισθητηριακή αντιληπτικότητα όλων των αισθήσεων οξύνεται και έτσι το άτομο βιώνει το περιβάλλον του πιο έντονο και πιο ευχάριστο. Επηρεάζεται επίσης η άμεση μνήμη και η συγκέντρωση και μειώνεται η ικανότητα του ατόμου να φέρει σε πέρας εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση και συντονισμό. Μπορεί να παρουσιαστεί αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση. Μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσουν άγχος, επιθετικότητα, παρερμηνείες και οπτικές ψευδαισθήσεις. Τα σωματικά συμπτώματα που προκαλεί η χρήση της ουσίας είναι ταχυκαρδία, αρτηριακή υπέρταση, τρόμος των άκρων, μείωση της κινητικής συνέργιας, ναυτία, πονοκέφαλος, ερυθρότητα και οίδημα επιπεφυκότων. Η κλινική εικόνα αποδράμει συνήθως μέσα σε λίγες ώρες. Πρέπει να ληφθούν γενικά μέτρα για την αιμοδυναμική ισορροπία του ασθενούς από τη σωματική σφαίρα, την προστασία του από τραυματισμούς και την αποφυγή δυνητικά επικίνδυνων καταστάσεων όπως οδήγηση, χειρισμός μηχανημάτων κλπ. Αγχολυτικά μπορεί να χορηγηθούν για το άγχος και αντιψυχωσικά για τις ψευδαισθήσεις και τις παρανοϊκές ιδέες εάν υπάρχουν. Σύνδρομο εξάρτησης Δεν υπάρχει ειδική φαρμακευτική θεραπευτική προσέγγιση για την θεραπεία της εξάρτησης από τα κανναβινοειδή. Σε περίπτωση κατάθλιψης μπορούν να χορηγηθούν όλα τα αντικαταθλιπτικά, ενώ είναι απαραίτητη η προσεκτική διερεύνηση της ψυχοπαθολογίας, αλλά και των στοιχείων προσωπικότητας που μπορεί να έχουν συμβάλλει στη μοιραία συνάντηση του άτομου με τις ουσίες και στη διατήρηση της παθολογικής σχέσης του με αυτές. Υπάρχουν ενδείξεις από μικρές μελέτες ότι σε περίπτωση παρουσίας κατάθλιψης τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να βοηθούν στην εγκατάσταση και διατήρηση της αποχής. Η απαρτιωμένη θεραπεία περιλαμβάνει ένα συνδυασμό φαρμακευτικού και ψυχολογικού τύπου παρεμβάσεων, οι οποίες δρουν συμπληρωματικά και διαφοροποιούνται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες των χρηστών. Η αντιμετώπιση της συνόδου ψυχοπαθολογίας, η οποία απαντάται σε υψηλή ποσοστά στα εξαρτημένα από ουσίες άτομα, αποτελεί σημαντικό παράγοντα 3

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της χρήσης του χασίς ποικίλλουν πολύ και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπικότητα και τις προσδοκίες του χρήστη, την ποσότητα χρήσης της ουσίας, το

4 στην όλη θεραπευτική διαδικασία. Η θεραπευτική παρέμβαση θα πρέπει να συνοδεύεται πάντοτε από Ψυχοθεραπευτική Υποστήριξη Σύνδρομο στέρησης Τα κανναβινοειδή προκαλούν ψυχική μόνο εξάρτηση, ενώ με την επαναλαμβανομένη χρήση εμφανίζεται ανοχή στις δράσεις τους λόγω εξασθένισης των ηπατικών ένζυμων που μεταβολίζουν τα κανναβινοειδή. Αναφέρεται εμφάνιση συμπτωμάτων ανησυχίας, άγχους, ευερεθιστότητας, αϋπνίας,ναυτία και κράμπες από την απότομη διακοπή τους σε μακροχρονίους χρήστες, συμπτώματα που δεν απαιτούν ωστόσο κάποια ειδική φαρμακευτική αντιμετώπιση. Ψυχωτική διαταραχή Βραχύβια επεισόδια Μπορεί να εμφανίσουν είτε βραχύβια επεισόδια τοξικής ψύχωσης που μπορεί να διαρκέσουν έως ένα μήνα, είτε επεισόδια που διαρκούν περισσότερο του ενός μηνός. Για την αντιμετώπιση των βραχέων επεισοδίων μπορεί να χρησιμοποιηθούν αντιψυχωσικά επικουρούμενα από βενζοδιαζεπίνες. Μακρά επεισόδια Για την αντιμετώπιση ψυχωτικών συμπτωμάτων που πυροδοτήθηκαν από τη χρήση κάνναβης και διαρκούν διάστημα μεγαλύτερο του ενός μηνός ακολουθείται το θεραπευτικό πρωτόκολλο της ψύχωσης Υπολειμματική και όψιμου ενάρξεως ψυχωτική διαταραχή Σε όψιμης έναρξης ψυχωτική διαταραχή ακολουθείτε το θεραπευτικό πρωτόκολλο της ψύχωσης. Διάφορες ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς Σύνδρομο έλλειψης κίνητρων (Amotivational syndrome) Χρόνιοι χρήστες κανναβινοειδών μπορεί να εμφανίσουν το «σύνδρομο έλλειψης κίνητρων» με κοινωνική απόσυρση, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητα και αδυναμία συμμετοχής και επίτευξης μακροχρόνιου στόχου. Δεν υπάρχει σαφές φαρμακευτικό θεραπευτικό πρωτόκολλο για την αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών, αλλά λαμβάνονται τα γενικά ψυχοθεραπευτικά μέτρα για την αποχή, τη διασφάλισή της και την αντιμετώπιση της συνυπάρχουσας ψυχοπαθολογίας εάν υπάρχει. 4

εμφανίζεται ανοχή στις δράσεις τους λόγω εξασθένισης των ηπατικών ένζυμων που μεταβολίζουν τα κανναβινοειδή.

5 Αντίδραση πανικού Kατά την πρώτη επαφή με την κάνναβη κάποιος μπορεί να εμφανίσει συμπτωματολογία προσβολής πανικού με φόβο του άτομου ότι θα τρελαθεί ή ότι έχει πάθει ανεπανόρθωτη βλάβη από τη χρήση. Το ίδιο μπορεί να συμβεί σε αυτούς που από τη χρήση σε κάπνισμα περνούν στην από του στόματος κατανάλωση καθώς απορροφώνται βραδύτερα μεγαλύτερες ποσότητες και διαρκεί περισσότερο η δράση της. Η χρήση κάνναβης μπορεί να πυροδοτήσει ή να επιδεινώσει αγχώδεις διαταραχές, συνήθως με τη μορφή των προσβολών πανικού με σωματικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Ακολουθείται συμπτωματική ανακουφιστική αγωγή. Αναδρομικό βίωμα Οι χρήστες κάνναβης μπορεί να εμφανίσουν ακόμα και μεγάλο διάστημα μετά τη χρήση αναδρομικές εμβιώσεις (flash backs). Αναδρομική εμβίωση είναι η αυτόματη επανεμφάνιση βιωμάτων και συναισθημάτων που ο χρήστης είχε ζήσει σε παλιότερη εμπειρία μέθης με χασίς. Το άτομο παρουσιάζει διαταραχές στην αίσθηση του χρόνου, αίσθηση βραδύτητας της σκέψης και αίσθηση μειωμένης έντασης των αντιληπτικών ερεθισμάτων. Διαρκεί συνήθως μερικά λεπτά και μπορεί να συνοδεύεται από αισθήματα άγχους και πανικού. Δεν υπάρχει σαφής φαρμακευτική θεραπευτική προσέγγιση. Στους θεραπευτικούς στόχους υπάγεται η εγκατάσταση της αποχής από τη χρήση και η δέσμευση στην θεραπεία, η πρόληψη υποτροπών και η αντιμετώπιση της συνόδου ψυχοπαθολογίας. Βιβλιογραφία Schuckit, M. A, Drug And Alcohol Abuse: A Clinical Guide To Diagnosis And Treatment (6th edition).2010, Springer Galanter Μ., The American Psychiatric Publishing Textbook of Substance Abuse Treatment, Fourth Edition, 2008 Department of Health. Drug misuse and dependence. UK guidelines on clinical management National Institute for Clinical Excellence. Drug misuse: psychosocial interventions. Clinical Guidance Beaulieu S, Saury S, Sareen J, Tremblay J, Schütz CG, McIntyre RS, Schaffer A; Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Task Force. The Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) task force recommendations for the management of patients with mood disorders and comorbid substance use disorders. Ann Clin Psychiatry Feb;24(1): Nordstrom BR, Levin FR. Treatment of cannabis use disorders: a review of the literature. Am J Addict 2007; 16:331. 5

Η χρήση κάνναβης μπορεί να πυροδοτήσει ή να επιδεινώσει αγχώδεις διαταραχές, συνήθως με τη μορφή των προσβολών πανικού με σωματικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά.

Σχετικά έγγραφα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F16. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς από τη χρήση ψευδαισθησιογόνων)

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F16. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς από τη χρήση ψευδαισθησιογόνων) Ιωάννης Λιάππας, Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Θωμάς Παπαρρηγόπουλος,