ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ"

Transcript

1 ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μακροοικονομικό περιβάλλον Ανταγωνιστικό περιβάλλον ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Μια Περιφέρεια σε Μετάβαση Διάρθρωση Οικονομικής Δραστηριότητας Ισορροπημένη εξειδίκευση Χαμηλή ανταγωνιστικότητα Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Ανθρώπινο δυναμικό Δαπάνη για Έρευνα και Τεχνολογία Υποδομές Εκπαίδευσης και Ε+Τ Προσανατολισμός συστήματος Ε+Τ και Αποτελέσματα ΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΟΜΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Επιλογή Εξειδικεύσεων Βασικές Τεχνολογίες Γενικής Εφαρμογής (ΒΤΓΕ) ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ Εθνική Στρατηγική Περιφερειακή Στρατηγική ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Ισχυρές εξειδικεύσεις και δυνατότητες Στόχοι και Αναπτυξιακές προτεραιότητες

3 9.3. Δημιουργία cluster Πρόγραμμα δράσης ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Δυναμικός ανταγωνιστικός τομέας Αναπτυξιακές προτεραιότητες Πιλοτική ανάπτυξη Οριζόντιες δράσεις ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Εξειδικεύσεις και δυνατότητες Στόχοι και αναπτυξιακές προτεραιότητες Πρόγραμμα δράσης ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΓΝΩΣΗΣ Εξειδικεύσεις ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ Αρχές σχεδιασμού ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Αρχές διακυβέρνησης της RIS Σύστημα διαχείρισης RIS3 Κρήτης ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

4 1. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Περιφέρεια Κρήτης αναπτύσσεται σε ένα περιβάλλον που σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από τις εθνικές δυνατότητες και προοπτικές αλλά και τις διαχρονικές διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας Μακροοικονομικό περιβάλλον Το μακροοικονομικό περιβάλλον κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο προσδιορίζεται από παραμέτρους που σχετίζονται με την έξοδο της χώρας από την κρίση τη σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών δημοσιονομικών πολιτικών και τη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας της οικονομίας. Το βασικό σενάριο στηρίζεται στην υπόθεση της ανάκτησης εμπιστοσύνης στις αγορές της εισροής επενδυτικών κεφαλαίων τα οποία σε συνδυασμό με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων θα οδηγήσουν σε σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας. Διάγραμμα 1.1: Προϋποθέσεις εξωστρεφούς ανάπτυξης Ενώ στην προηγούμενη ανοδική φάση του αναπτυξιακού κύκλου η ώθηση δόθηκε από την κατανάλωση που ενισχύθηκε από την πιστωτική επέκταση και τις δημόσιες επενδύσεις, στη μετά κρίση εποχή η ώθηση αναμένεται να δοθεί από τις ιδιωτικές επενδύσεις και τις εξαγωγές. Για να συμβεί αυτό απαιτείται η ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού της χώρας με σημαντικές επενδύσεις στους εξαγωγικούς κλάδους και στις εμπορεύσιμες υπηρεσίες. Οι εφαρμοζόμενες μεταρρυθμίσεις έχουν βελτιώσει σημαντικά το επενδυτικό περιβάλλον αλλά η προσέλκυση επενδύσεων δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη ενώ ο χρόνος ωρίμανσης και υλοποίησης των στρατηγικών επενδύσεων παραμένει εξαιρετικά μεγάλος. 3

5 Σε κάθε περίπτωση οι προβλέψεις για τα μακροοικονομικά μεγέθη είναι συντηρητικές για την περίοδο ως το 2020 και δεν αναμένεται κάποια αναπτυξιακή εκτίναξη. Είναι άλλωστε οι βασικοί παράγοντες της οικονομίας επιφυλακτικοί για τις προοπτικές καθώς έχουν αναιρεθεί βασικά αξιώματα της σταθερότητας κατά την πρόσφατη κρίση ενώ ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι ακόμα και σε δυναμικούς κλάδους έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές και αδυνατούν να ανακάμψουν μεσοπρόθεσμα. Γράφημα 1.2: Βασικές μακροοικονομικές προβλέψεις 1 Βασικός παράγοντας αβεβαιότητας παραμένει η βιωσιμότητα του χρέους. Η αναμενόμενη υπό προϋποθέσεις διευθέτηση εντός του 2014 του χρέους, με επιμήκυνση και περαιτέρω μείωση των επιτοκίων, ενδεχομένως θα αφαιρέσει αυτό τον παράγοντα αστάθειας και θα ενισχύσει το κλίμα εμπιστοσύνης των αγορών προς την ελληνική οικονομία. Το πρόβλημα του χρέους επηρεάζει άμεσα το δημοσιονομικό καθώς απαιτούνται υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για να παραμείνει βιώσιμο το χρέος ακόμα και στην περίπτωση της διευθέτησης. Ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης προσπάθειας οι συντελεστές φορολογίας θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα καθιστώντας την Ελλάδα μη ελκυστική για επενδύσεις με συνήθεις αποδόσεις κεφαλαίου Ανταγωνιστικό περιβάλλον Η Ελλάδα την περίοδο πραγματοποίησε μια σημαντική προσπάθεια σύγκλισης που αποτυπώθηκε σε βασικούς δείκτες ανάπτυξης και ειδικά στο ΑΕΠ και στο κατά κεφαλή εισόδημα. Όμως, η σύγκλιση δεν είχε στέρεες βάσεις καθώς η συνολική παραγωγικότητα της οικονομίας παρουσίαζε τάσεις υποχώρησης όπως και στις περισσότερες περιφερειακές χώρες της ΕΕ 2 με εξαίρεση την Ιρλανδία. 1 Ταστοιχείααντλούνταιαπότο European Commission (2014) The second adjustment programme for Greece Fourth review, European Economy, Occasional Papers 192, April Narcissa Balta and Philipp Mohl (2014) The drivers of total factor productivity in catching-up economies, in European Commission Quarterly Report on the Euro Area, Vol 13,1/

6 Γράφημα 1.3: Τάσεις Συνολικής παραγωγικότητας (TFP) 3 Από το 2001 μέχρι το 2013, η χώρα διολισθαίνει συνεχώς στην κατάταξη για την ανταγωνιστικότητα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ 4. Τα πλέον πρόσφατα αποτελέσματα φέρνουν την Ελλάδα στην 91η θέση παγκοσμίως μεταξύ 148 χωρών, επιδεικνύοντας μια ελαφρά βελτίωση σε σχέση με το 2012 που βρέθηκε στην 96 η θέση (από 144 χώρες) αλλά σε μεγάλη απόσταση από την 36η που ήταν το 2001 μεταξύ 75 χωρών. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι τυχαία και οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους. Από το σύνολο των 12 πυλώνων που συνθέτουν τον Δείκτη Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας (GCI) μόνο σε 4 διαθέτει σχετικά ικανοποιητική κατάταξη: στις υποδομές, και στην υγεία και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στο μέγεθος αγοράς και στην τεχνολογική ετοιμότητα. Αντίθετα σε μια σειρά κρίσιμους τομείς για την ανταγωνιστικότητα και τη δυνατότητα ανάπτυξης και ενσωμάτωσης καινοτομιών υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Συγκεκριμένα, στους δείκτες καινοτομίας και επιχειρηματικότητας η Ελλάδα κατατάσσεται στην 87 η θέση και 83 η αντίστοιχα. Μια συστηματικότερη προσέγγιση αναδεικνύει τις σημαντικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η διαμόρφωση και υλοποίηση μιας στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης στην Ελλάδα ακόμα και σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. 3 Τα στοιχεία αντλούνται από το: The Conference Board Total Economy Database, January 2014, 4 Το σύνολο των στοιχείων αντλούνται από το WEF (2013) The Global Competitiveness Report , σελ

7 Πίνακας 1.1: Θέση της Ελλάδας σε βασικές υποκατηγορίες χαρακτηριστικών που συνθέτουν την ανταγωνιστικότητα Αποτελεσματικότητα νομικού πλαισίου έναντι ρυθμίσεων Ποιότητα σχολών διοίκησης επιχειρήσεων Δυνατότητα της χώρας στην προσέλκυση ταλέντων Διαθεσιμότητα venture capital Επίπεδο ανάπτυξης clusters Σχέσεις ΑΕΙ βιομηχανίας Το αδύναμο θεσμικό πλαίσιο που δεν προστατεύει τους επενδυτές έναντι του κράτους και των ανταγωνιστών, η απουσία σοβαρής εκπαίδευσης στελεχών επιχειρήσεων, η αδυναμία της χώρας να συγκρατήσει και να προσελκύσει ταλέντα, η απουσία κουλτούρας και παράδοσης κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου και συνεργατικών σχημάτων καθώς και το χαμηλό επίπεδο σχέσεων επιστημονικών ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις λειτουργούν ανασχετικά στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση καινοτομιών στην παραγωγική διαδικασία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα κατατάσσεται στους moderate innovators και σε σχέση με την Ευρώπη, βρίσκεται στην 19η θέση σε σύνολο 27 χωρών με ένα ποσοστό μεγέθυνσης 1,2% (την περίοδο ) το οποίο θεωρείται ιδιαίτερα χαμηλό 5 και οδηγεί σε περαιτέρω απόκλιση από το μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η σχετική επίδοση της Ελλάδας σε σχέση με την ΕΕ μειώνεται από το 74% το 2008 στο 69% το Γράφημα 1.4: Η επίδοση της Ελλάδας σε σχέση με την ΕΕ σε βασικές συνιστώσες και αποτελέσματα της διαδικασίας καινοτομίας 5 Τα στοιχεία αντλούνται από το Innovation Union Scoreboard 2013 και

8 Η χώρα γενικότερα δαπανά πολύ λιγότερα χρήματα από τους περισσότερους εταίρους της για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Επίσης, τα ¾ σχεδόν των χρημάτων αυτών προέρχονται από δημόσιες πηγές (εθνικές και κοινοτικές) και δαπανώνται από δημόσιους φορείς (ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα). Ο μικρός αριθμός μεγάλων επιχειρήσεων ειδικά σε τομείς έντασης Ε&Α οδηγεί σε περιορισμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην ερευνητική προσπάθεια. Οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη από την περιορισμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην ερευνητική διαδικασία είναι σημαντικές. Σύμφωνα με ειδικές μελέτες η αποτελεσματικότητα του συστήματος Ε&Α αυξάνεται σε περιοχές που εμφανίζεται μεγαλύτερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην έρευνα 6. Γράφημα 1.5: Συμμετοχή επιχειρηματικού τομέα στις δαπάνες Ε&Α 7 Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν διαμορφώσει μια διαφορετική αντίληψη για την επένδυση σε άυλα (intangibles) σε σχέση με άλλες χώρες. Θεωρούν ότι η απόδοση τους είναι περισσότερο βραχυπρόθεσμη δηλαδή περιμένουν γρήγορα αποτελέσματα ή τουλάχιστον θεωρούν ότι η σχετική θετική επίπτωση θα είναι χρονικά περιορισμένη. Αυτή η αντίληψη υποκρύπτει είτε άγνοια του διεθνούς περιβάλλοντος αγοράς στο οποίο κινούνται οι ελληνικές επιχειρήσεις είτε υποβάθμιση της σημασίας της επένδυσης σε άυλα. Ειδικότερα, μόνο το 1% των ελληνικών επιχειρήσεων θεωρεί ότι οι θετικές επιπτώσεις από την επένδυση σε Ε&Τ διαρκούν πάνω από 6 έτη σε αντίθεση με το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 12% (Πίνακας 1.2). Οι περισσότερες επιχειρήσεις θεωρούν ότι οι επιπτώσεις εξαντλούνται μέσα στα δύο πρώτα έτη από την υλοποίηση τους (56%). Παρόμοιες είναι 6 European Commission (2009), An analysis of the development of R&D expenditure at regional level in the light of the 3% target. 7 EUROSTAT Database: &language=en&pcode=tsc00031&plugin=1 7

9 και οι αντιλήψεις για άλλες επενδύσεις σε άυλα όπως κατάρτιση ή ανάπτυξη λογισμικού και εφαρμογές διαδικτύου. Πίνακας 1.2 Επιπτώσεις από επενδύσεις σε άυλα 8 ΠΟΣΟ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΙ ΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΤΙ ΔΙΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΌ ΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ: ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ BRANDING >2 ΕΤΗ 2-5 ΕΤΗ <6 ΕΤΗ >2 ΕΤΗ 2-5 ΕΤΗ <6 ΕΤΗ >2 ΕΤΗ 2-5 ΕΤΗ <6 ΕΤΗ ΕΕ 51% 31% 10% 47% 34% 9% 39% 33% 20% ΕΛΛΑΔΑ 65% 33% 2% 60% 28% 6% 62% 27% 7% ΠΟΣΟ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΙ ΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΤΙ ΔΙΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΌ ΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ: ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ >2 ΕΤΗ 2-5 ΕΤΗ <6 ΕΤΗ >2 ΕΤΗ 2-5 ΕΤΗ <6 ΕΤΗ >2 ΕΤΗ 2-5 ΕΤΗ <6 ΕΤΗ ΕΕ 41% 37% 12% 45% 32% 12% 48% 34% 10% ΕΛΛΑΔΑ 56% 33% 1% 55% 29% 7% 53% 31% 4% Την περίοδο της κρίσης ( ) οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν ανέλαβαν σοβαρές επενδυτικές πρωτοβουλίες σε άυλα όπως βελτιώσεις προϊόντων υπηρεσιών και διαδικασιών (65% απήντησε αρνητικά ενώ 34% θετικά) καταλαμβάνοντας μια από τις τελευταίες θέσεις στην ΕΕ. Ακόμα λιγότερες επιχειρήσεις ανέλαβαν πρωτοβουλίες σε θέματα προώθησης ή βελτίωσης των δικτύων διανομής (82% αρνητικά και μόλις 17% θετικά) 9. Τα βασικά προβλήματα στην παραγωγή καινοτομιών φαίνεται να εντοπίζονται στην αποτελεσματικότητα της διαδικασίας και στις εκροές και όχι στις εισροές. Από την ανάλυση του INSEAD για τον δείκτη καινοτομίας προκύπτει ότι ενώ η συνολική κατάταξη της χώρας είναι 55 (μεταξύ 142 χωρών) στην κατηγορία των εισροών καινοτομίας η αντίστοιχη κατάταξη είναι 45, στις εκροές 82 και στην αποτελεσματικότητα Αλλά και στο τομέα της ελκυστικότητας σε ότι αφορά την προσέλκυση ταλέντων η Ελλάδα κατατάσσεται στην 56 η θέση μεταξύ 103 χωρών 11. Επιπλέον, στην Ελλάδα οι ΜΜΕ αντιμετωπίζουν διαχρονικά σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης των καινοτόμων επενδυτικών σχεδίων τους. Η τραπεζική χρηματοδότηση πριν από την κρίση λόγω των κριτηρίων αξιολόγησης του κινδύνου 8 European Commission (2013) Investing in Intangibles: Economic Assets and Innovation Drivers for Growth, EUROBAROMETER, Number 369, February European Commission (2013) Investing in Intangibles: Economic Assets and Innovation Drivers for Growth, EUROBAROMETER, Number 369, February INSEAD (2014), The global Innovation Index 2013σελ INSEAD (2013), The Global Talent Competitiveness Index 2013 σελ

10 ευνοούσε τις υφιστάμενες επιχειρήσεις και τους εδραιωμένους κλάδους. Η κρίση χρέους της χώρας και η χρηματοοικονομική κρίση που ακολούθησε περιόρισε ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες χρηματοδότησης των ΜΜΕ ιδιαίτερα μετά Η ομαλή χρηματοδότηση δεν έχει αποκατασταθεί καθώς η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών δεν έχει ολοκληρωθεί. Οι προσπάθειες ενίσχυσης των θεσμών ventureκαι seed capital από τα διαρθρωτικά ταμεία τη δεκαετία 2000/10 δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Γράφημα 1.6: Επενδύσεις venture capital στην Ελλάδα 12 Η διεθνής και ευρωπαϊκή εμπειρία έχουν αναδείξει τη σημασία ύπαρξης ειδικών μηχανισμών χρηματοδότησης για επιχειρηματικά κεφάλαια υψηλού κινδύνου. Οι επιχειρήσεις στις οποίες συμμετέχουν venture capital απασχολούσαν το 6% των εργαζομένων στην Ευρώπη αλλά ήταν υπεύθυνες για το 12% των βιομηχανικών καινοτομιών ενώ η αξία των πατεντών που είχαν κατοχυρώσει την περίοδο ανερχόταν σε 350 δις. Ευρώ 13. Το κοινωνικό κεφάλαιο, που αποτυπώνει τις τάσεις μιας ωριμότερης κοινωνικής συμπεριφοράς καθώς και γενικευμένης εμπιστοσύνης, αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης της καινοτομικής επίδοσης πέρα από τις «παραδοσιακές» εισροές γνώσης (επενδύσεις σε Ε+Α και ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου), καθώς και των άλλων αναπτυξιακών χαρακτηριστικών της τοπικής οικονομίας 14. Η ανάδειξη αυτών των δεσμών επιβάλλει μια προσαρμογή στις δημόσιες πολιτικές ενθάρρυνσης της καινοτομίας στην κατεύθυνση δημιουργίας κινήτρων για συνεργατική συμπεριφορά. 12 EVCA Yearbook (2012) Country tables. 13 Frontier Economics (2013)Exploring the impact of private equity on economic growth in Europe,A report prepared for the EVCA, Μάιος 2013, σελ Crescenzi, Riccardo, Gagliardi, Luisa and Percoco, Marco (2013),Social capital and the innovative performance of Italian provinces. Environment and Planning A, 45 (4).pp ISSN X. 9

11 Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης κατατασσόμενη στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ με μόνο την Πορτογαλία να ακολουθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία μόνο το 40% του πληθυσμού της χώρας εμπιστεύεται τους άλλους όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 59%. Επισημαίνεται ότι οι Σκανδιναβικές χώρες που είναι πρωτοπόρες και στην ροπή προς καινοτομία εμφανίζουν ποσοστά από 84% έως 89% 15. Τέλος, η ανάπτυξη της καινοτομίας εμφανίζει σημαντικές ιδιαιτερότητες σε περιφερειακό επίπεδο που δεν εξηγούνται αποκλειστικά από το εθνικό περιβάλλον. Η συγκεκριμένη περιφερειακή θεσμική συγκρότηση όπως διαπερνά τις πολυεπίπεδες ροές γνώσης, τις κλαδικές αλυσίδες αξίας και τη διακυβέρνηση έχει ένα σημαντικό μεσολαβητικό ρόλο στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση καινοτομιών 16. Το ανταγωνιστικό περιβάλλον της Ελλάδας είναι χαμηλό, η επιχειρηματικότητα ασθενής και η διασύνδεση ερευνητικών ιδρυμάτων με την παραγωγή κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Η παραδοσιακή δυσλειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος που επιτάθηκε από την κρίση δεν ευνοεί την αναδιάταξη της παραγωγής στην κατεύθυνση κλάδων με δυναμικά εξαγωγικά χαρακτηριστικά. Το θεσμικό και κοινωνικό περιβάλλον σε συνδυασμό με την απουσία συγκροτημένης δημόσιας πολιτικής καινοτομίας αποδυναμώνουν την ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτομιών. Οι υπό διαμόρφωση διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενθαρρύνουν και διευκολύνουν τον προσανατολισμό του συστήματος Ε+Τ προς την αγορά αναμένεται να διαφοροποιήσουν το περιβάλλον καινοτομίας και να έχουν θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. 15 Τα στοιχεία αντλούνται από την βάση δεδομένων του ΟΟΣΑ: 16 European Commission (2009), An analysis of the development of R&D expenditure at regional level in the light of the 3% target. 10

12 2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2.1. Μια Περιφέρεια σε Μετάβαση Η Περιφέρεια Κρήτης η οποία αναπτύχθηκε με ταχείς ρυθμούς και σταθεροποίησε τη θέση της στην ελληνική οικονομία την περίοδο , βρίσκεται σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο ανάπτυξης στην ΕΕ και χαρακτηρίζεται ως περιφέρεια σε μετάβαση. Το κατά κεφαλή εισόδημα της Περιφέρειας αντιστοιχούσε το 2011 στο 87% του μέσου της χώρας και περίπου στο 64% του μέσου των 27 χωρών της ΕΕ. Η οικονομική δραστηριότητα και η απασχόληση κορυφώθηκαν το Η Κρήτη διαθέτει μια ισορροπημένη σύνθεση οικονομικών δραστηριοτήτων, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη στηρίχθηκε υπέρμετρα στις επενδύσεις ακινήτων. Γράφημα 2.1: Σταθερά στο 4,9% του ΑΕΠ της Ελλάδας το Περιφερειακό ΑΕΠ αλλά πίσω στα επίπεδα του Η περιφερειακή οικονομία χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια καθώς τόσο ο τουρισμός όσο και σημαντικό τμήμα της αγροτικής παραγωγής απευθύνεται στις διεθνείς αγορές. Η κρίση υπερχρέωσης και οι πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής προκαλούν επιπτώσεις σημαντικά διαφοροποιημένες χωρικά, σε σχέση με τη σύνθεση των εισοδημάτων και της απασχόλησης, αλλά κυρίως σε σχέση με τις διαρθρωτικές και μόνιμες επιδράσεις στην πραγματική οικονομία. Το μέγεθος των επιδράσεων καθώς και η δυναμική της ανάκαμψης εξαρτώνται από τη διάρθρωση της περιφερειακής οικονομίας. Η ύφεση σε ορισμένες ευρωπαϊκές οικονομίες επηρεάζει αρνητικά τη ζήτηση για τουριστικές υπηρεσίες ενώ μειώνεται η δαπάνη ανά επίσκεψη. Η δημοσιονομική προσαρμογή περιορίζει τις μεταβιβάσεις προς τα νοικοκυριά και το διαθέσιμο εισόδημα μέσω αυξημένης φορολογίας, ενώ μειώνει τις λειτουργίες της δημόσιας διοίκησης με αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της κατανάλωσης. Η περιορισμένη ρευστότητα μειώνει τις δυνατότητες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων επηρεάζοντας δυσμενώς τη λειτουργία τους και τα επενδυτικά τους σχέδια. Η επιδείνωση του κλίματος οδηγεί στην φυγή κεφαλαίων την αναβολή των επενδύσεων και την μετανάστευση ειδικευμένου προσωπικού. Η συνισταμένη αυτών των επιρροών σε συνδυασμό με τις 17 Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ. 11

13 προϋπάρχουσες διαρθρωτικές αδυναμίες της περιφερειακής οικονομίας δημιουργούν συνθήκες κρίσης η οποία εκδηλώνεται με πτώση της οικονομικής δραστηριότητας και εκτίναξης της ανεργίας. Η ένταση της κρίσης στην Κρήτη μετά το 2009 προκάλεσε μια σημαντική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας που εκφράζεται με μείωση του ΑΕΠ και απεικονίζεται στους δείκτες συγκυρίας. Γράφημα 2.3: Ρυθμοί ανάπτυξης οριακά χαμηλότεροι από το σύνολο της χώρας 18 Η οικοδομική δραστηριότητα συρρικνώνεται ταχύτερα από το μέσο όρο της χώρας και η ανεργία για πρώτη φορά εμφανίζει τάσεις σύγκλισης με τον εθνικό μέσο όρο την περίοδο της κρίσης. Συγκεκριμένα με ανεργία 24,4% το 2013 καταλαμβάνει την 19 η θέση μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ και την 5 η θέση μεταξύ των 13 περιφερειών της χώρας. Γράφημα 2.4: Στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου υποχωρεί ταχύτερα η ανεργία ΑνάλυσηστοιχείωνΕΛΣΤΑΤ 19 ΑνάλυσηστοιχείωνΕΛΣΤΑΤ 12

14 Η κατανομή του ΑΕΠ ανά υποπεριφέρεια εμφανίζει διαχρονικά μια σταθερότητα. Αλλά τα εισοδήματα σε υποπεριφερειακό επίπεδο εμφανίζουν μια τάση σύγκλισης μέσα στη κρίση. Γράφημα 2.5: Τάσεις σύγκλισης Διάρθρωση Οικονομικής Δραστηριότητας Στην προ του 2008 περίοδο, ενισχύθηκαν οι κλάδοι του τουρισμού και του εμπορίου, καθώς και η διαχείριση ακινήτων, οι κατασκευές και εν μέρει η μεταποίηση ενώ υποχώρησε σημαντικά ο πρωτογενής και ως προς την παραγωγή, αλλά κυρίως ως προς την απασχόληση. Γράφημα 2.6: Διαχρονική εξέλιξη της ΑΑΠ ανά κλάδο Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ 21 Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ 13

15 Η κατάσταση διαφοροποιήθηκε μετά το Η κρίση επηρέασε δυσανάλογα ορισμένους τομείς δραστηριότητας κυρίως τις κατασκευές και τον πρωτογενή. Οι υπόλοιποι κλάδοι και ειδικά ο τουρισμός επέδειξαν μεγάλη ανθεκτικότητα και ενίσχυσαν το μερίδιο τους στην περιφερειακή οικονομία. Οι επενδύσεις επικεντρώθηκαν στα ακίνητα με αποτέλεσμα την περίοδο διαμορφώθηκαν σωρευτικά στα 10 δις. ευρώ και είναι ισοδύναμες με τις επενδύσεις σε όλους τους άλλους κλάδους της περιφερειακής οικονομίας. Γράφημα 2.7: Επενδύσεις κατά κλάδο στην Κρήτη 22 Στον πρωτογενή τομέα έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές. Η πτωτική τάση της ΑΑΠ προκαλείται σχεδόν αποκλειστικά από τη φθίνουσα πορεία της ελαιοπαραγωγής. Τα άλλα βασικά προϊόντα, τα λαχανικά και τα φρούτα διατηρούν διαχρονικά ένα σταθερό επίπεδο παραγωγής. Γράφημα 2.8: Φθίνουσα ελαιοπαραγωγή Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ 23 Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ 14

16 Παρά τη φθίνουσα πορεία η Κρήτη διατηρεί το εξαιρετικά υψηλό μερίδιο αγοράς 38,5% στο ελαιόλαδο και στις ελιές (30,4%) στο σύνολο της χώρας. Γράφημα 2.9: Προϊόντα με σημαντικά μερίδια συμμετοχής στο σύνολο της Ελλάδας 24 Η γεωργία είναι ένας ώριμος κλάδος της περιφερειακής οικονομίας που απαιτεί σημαντική αναδιάρθρωση και αξιοποίηση νέων ευκαιριών κυρίως στην κατεύθυνση της τυποποίησης, ανάδειξης της ταυτότητας των προϊόντων, ενίσχυσης των διασυνδέσεων με το τουρισμό αλλά και ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων και προϊόντων υψηλής αξίας. Το εμπόριο και ο τουρισμός αποτελούν τον βασικό κορμό της περιφερειακής οικονομίας και έχουν αναπτύξει ισχυρές διασυνδέσεις μεταξύ τους. Ειδικότερα, στο τουρισμό η Κρήτη ενισχύει τη θέση της διαχρονικά με υψηλό ποσοστό καταλυμάτων κατηγορίας 4&5 αστέρων, ισχυρή τάση αύξησης των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων. Έχει αναδειχθεί με βάση τις διανυκτερεύσεις στην πρώτη θέση μεταξύ των περιφερειών της χώρας (27,5% του συνόλου της χώρας). Γράφημα 2.10: Ισχυροποίηση της θέσης της Κρήτης 25 Η μέση δαπάνη ανά επίσκεψη παραμένει υψηλότερη σε σχέση με το σύνολο της χώρας αλλά από το 2008 φθίνει. 24 Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ 25 Ανάλυση στοιχείων ΣΕΤΕ. 15

17 Γράφημα 2.11: Δαπάνη ανά επίσκεψη 26 Ο τουρισμός είναι ο δυναμικότερος κλάδος της οικονομίας με δυνατότητες περαιτέρω ενίσχυσης που θα προκύψει από την αναβάθμιση της πολιτικής προώθησης, την καλύτερη αεροπορική σύνδεση με νέες αναδυόμενες αγορές, τη διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος και την βελτίωση των υπηρεσιών Ισορροπημένη εξειδίκευση Η κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού η συσσώρευση κεφαλαίου και οι δημόσιες επενδύσεις έχουν δημιουργήσει ισχυρούς πόλους ανάπτυξης σε επιλεγμένους τομείς. Από την ανάλυση των μακροοικονομικών μεγεθών προκύπτει μια καταρχήν εικόνα των εξειδικεύσεων της περιφερειακής οικονομίας στη γεωργία το τουρισμό και τις κατασκευές που συνδέονται με τα δημόσια έργα και τα ιδιωτικά ακίνητα όπου πραγματοποιήθηκαν σημαντικές επενδύσεις στο παρελθόν. Γράφημα 2.12: Αποκλίσεις ΑΑΠ Κρήτης από το σύνολο της χώρας Ανάλυση στοιχείων Τράπεζας Ελλάδας και ΞΕΕ. 27 Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ 16

18 Από την κλαδική ανάλυση επιβεβαιώνεται ο προσανατολισμός της Κρήτης σε οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με την αγροτική οικονομία (συγκεντρώνουν το 49% της απασχόλησης μεταξύ των 20 κλάδων στους οποίους εξειδικεύεται η Κρήτη) και το τουρισμό (συγκεντρώνουν το 31% της απασχόλησης). Πίνακας 2.1: Ισχυρή εξειδίκευση σε κλάδους που εντάσσονται στη γεωργία και τον τουρισμό 28 ΚΛΑΔΟΣ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 1 Ενοικίαση αυτοκινήτων Ταξιδιωτικά γραφεία-υπηρεσίες υποστήριξης τουριστών Καταστήματα λιανικής πώλησης προϊόντων Κηπευτικά Μικτή γεωργία (καλλιέργειες και κτηνοτροφία) Διαμόρφωση χώρων Ξενοδοχεία Κτηνιατρικές δραστηριότητες Διά βίου μάθηση και Εκπαίδευση Οικιακές εργασίες Παροχή υπηρεσιών στις τοπικές κοινωνίες Παραγωγή λοιπών προϊόντων τροφίμων Κτηνοτροφία Μεταφορικές υποστηρικτικές δραστηριότητες Αναψυκτήρια Συλλογή διαχείριση υδάτων Ιδιωτικές κατασκευές Repair of personal and household goods Χονδρεμπόριο αγροτικών και κτηνοτροφικών πρώτων υλών Παραγωγή τυροκομικών προϊόντων Smart specialisation in Europe: European specialisation data by region, Center for Strategy and Competitiveness, CSC Stockholm School of Economics, Απρίλιος

19 Γράφημα2.13: Κλαδική εξειδίκευση 12,00 ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ; 9,78 10,00 8,00 ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ; 7,12 6,00 4,00 2,00 0, ,00 18

20 Ειδικότερα, στον αγροτικό τομέα τα κηπευτικά με υψηλό δείκτη εξειδίκευσης καταλαμβάνουν τη ένατη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών ενώ ακολουθούν η μικτή γεωργία (12 η θέση) και οι κτηνιατρικές δραστηριότητες (16 η θέση). Στον κλάδο του τουρισμού, η ενοικίαση αυτοκινήτων καταλαμβάνει την πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών ενώ ακολουθούν τα ταξιδιωτικά γραφεία (7 η θέση) και τα ξενοδοχεία (13 η θέση). Η δομή των εξαγωγών επιβεβαιώνει τις κλαδικές εξειδικεύσεις της περιφερειακής οικονομίας με κάποιες όμως σημαντικές διαφοροποιήσεις. Οι εξαγωγές της Περιφέρειας Κρήτης αποτελούνται κυρίως από προϊόντα του πρωτογενή (59%) ενώ και η μεταποίηση (30%) ενισχύει τη θέση της κυρίως λόγω της ισχυρής τοπικής βιομηχανίας πλαστικών. Τα προϊόντα του πρωτογενή επηρεάζονται από καιρικές συνθήκες και χαρακτηρίζονται από χαμηλή προστιθέμενη αξία παραμένουν όμως μια σταθερή διαχρονικά πηγή εξαγωγών. Τα πλαστικά είναι υψηλότερης αξίας προϊόντα αλλά η παραγωγή τους προϋποθέτει σημαντικές εισαγωγές πρώτων υλών με τη τελική επίπτωση στο εμπορικό ισοζύγιο να είναι μικρότερη. Δύο χώρες (Γερμανία και Ιταλία) απορροφούν το 47,5% των εξαγωγών της Περιφέρειας ενώ 10 χώρες το 75%.Από τις αναδυόμενες χώρες, η Κίνα έχει αρχίσει να απορροφά ένα σημαντικό ποσοστό εξαγωγών (2%) με προοπτικές ανόδου, ενώ η Ρωσία παραμένει σε χαμηλά ποσοστά (0,9%). Γράφημα 2.14: Ισχυρή παρουσία της πρωτογενούς παραγωγής στις εξαγωγές ακολουθούν οι πλαστικές ύλες Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ. 19

21 Εκτός από τις προαναφερόμενες οικονομικές δραστηριότητες στις οποίες εξειδικεύεται η Κρήτη, ισχυρός πόλος ανάπτυξης είναι και αυτός της Έρευνας και Τεχνολογίας καθώς η Περιφέρεια διαθέτει σημαντική εκπαιδευτική και ερευνητική υποδομή και κέντρα αριστείας τα οποία μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό κόμβο ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας. Η Κρήτη επιτυγχάνει με ταχύτατους ρυθμούς την ψηφιακή σύγκλιση όπως αποτυπώνεται από την πρόσβαση των νοικοκυριών σε ευρυζωνικά δίκτυα (βελτίωση 150% την περίοδο 2008/11) και στο διαδίκτυο (72% την ίδια περίοδο) παραμένει όμως σε απόσταση από το μέσο όρο της ΕΕ. Η Κρήτη διατηρεί μια ισορροπία στην εξειδίκευση συγκρινόμενη με άλλες ομοειδείς περιφέρειες αλλά παραμένει εξαρτημένη από παραδοσιακούς κλάδους χωρίς να έχει επιτύχει μια σημαντική αναβάθμιση τους. Επίσης, δεν έχει αναπτύξει σοβαρή μεταποιητική βάση με ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά όπως οι περιφέρειες του κέντρου της ΕΕ Χαμηλή ανταγωνιστικότητα Η Περιφέρεια Κρήτης ενώ διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα δεν έχει διαμορφώσει δυναμικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα καθώς η ανταγωνιστικότητα της κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Όπως και το σύνολο της χώρας χαρακτηρίζεται από χαμηλή ανταγωνιστικότητα η οποία κυρίως οφείλεται στη περιορισμένη ροπή προς καινοτομία, στην αδύναμη επιχειρηματικότητα καθώς και στο θεσμικό περιβάλλον. Ειδικότερα ο μετασχηματισμός των αποτελεσμάτων έρευνας σε εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα χαμηλός, η σύνδεση του συστήματος Ε&Τ με τη τοπική οικονομία είναι ασθενής και λόγω ζήτησης από τις επιχειρήσεις αλλά και προσανατολισμού του ερευνητικού δυναμικού, ενώ απουσιάζουν τα αξιόπιστα σχήματα παροχής κεφαλαίων υψηλού κινδύνου. Η επιχειρηματικότητα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και με εξαίρεση τον ξενοδοχειακό κλάδο χαρακτηρίζεται από την μικρή κλίμακα και την περιορισμένη ροπή προς την καινοτομία. Ειδικότερα, το κύριο πρόβλημα εντοπίζεται στην απουσία μεγέθυνσης των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται οικονομίες κλίμακας και να δυσχεραίνεται τόσο η οργάνωση της παραγωγής και η εισαγωγή καινοτομιών όσο και η προώθηση των προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα αποτυπώνεται στους περιφερειακούς δείκτες RCI 30. Η Περιφέρεια Κρήτης ενώ βρίσκεται στη τρίτη θέση στην Ελλάδα καταλαμβάνει μαζί με τις άλλες ελληνικές περιφέρειες τις τελευταίες θέσεις στην ΕΕ. Ο RCI συντίθεται από 11 πυλώνες, με στόχο την περιγραφή των διαφόρων διαστάσεων του επιπέδου της ανταγωνιστικότητας. Οι πυλώνες έχουν σχεδιαστεί για να αποτυπώσουν τις βραχυχρόνιες καθώς και τις μακροπρόθεσμες ικανότητες της 30 Annoni P. and Dijkstra L. (2013) EU Regional Competitiveness INDEX, European Commission, Joint research Centre.Το σύνολο των στοιχείων σε αυτή την ενότητα αντλείται από την εν λόγω μελέτη. 20

22 περιοχής. Ο κάθε πυλώνας συντίθεται από επιμέρους μεταβλητές οι οποίες ήταν διαθέσιμες την περίοδο σύνταξης της μελέτης για το σύνολο των περιφερειών. Διάγραμμα 2.15: Σύνθεση του δείκτη RCI Η Περιφέρεια Κρήτης καταλαμβάνει την 240 η θέση στην γενική κατάταξη μεταξύ των Ευρωπαϊκών περιφερειών και τη 3 η μεταξύ των ελληνικών. Η συνολική κατάταξη είναι ιδιαίτερα χαμηλή και αναδεικνύει την αναγκαιότητα ανάληψης σημαντικών πρωτοβουλιών ανάκαμψης από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Ειδικά ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να ενισχύσει τη συμμετοχή τους σε συνεργατικά σχήματα (clusters) και να αναλάβει σημαντικές επενδυτικές πρωτοβουλίες. Γράφημα 2.16: Κατάταξη των περιφερειών με βάση τον δείκτη RCI Ειδικότερα σε ότι αφορά τον πυλώνα της καινοτομίας η Περιφέρεια Κρήτης κατατάσσεται στην 235 η θέση και είναι πάλι 3 η μεταξύ των ελληνικών περιφερειών. 21

23 Γράφημα 2.17: Ανάλυση του πυλώνα καινοτομίας του RCI Ως προς την τεχνολογική ετοιμότητα (ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση σε ευρυζωνικά δίκτυα, ποσοστό ιδιωτών που έχουν κάνει παραγγελίες μέσω διαδικτύου, ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο διαδίκτυο) η Περιφέρεια Κρήτης κατατάσσεται στην 238 η θέση (πιθανόν παρασυρόμενη από τις δύο άλλες περιφέρειες Β. και Ν. Αιγαίου με δεδομένο ότι τα στοιχεία παρέχονται συγκεντρωτικά. Ως προς την επιχειρηματικότητα (ποσοστό απασχόλησης και ΑΑΠ στο χρηματοπιστωτικό κλάδο και στο επιστημονικό επαγγελματικό τομέα) η Περιφέρεια Κρήτης κατατάσσεται στην 209 η θέση. Την ίδια θέση καταλαμβάνει και στην καινοτομία. Η Περιφέρεια της Αττικής όπως και οι περισσότερες περιφέρειες που περιλαμβάνουν την πρωτεύουσα μιας χώρας ξεχωρίζουν αναπτυξιακά αφού συγκεντρώνουν σημαντικές δραστηριότητες και κυρίως τις έδρες μεγάλων επιχειρήσεων καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Γενικότερα τα αποτελέσματα των σχετικών αναλύσεων δείχνουν ότι η χωρική ανταγωνιστικότητα στην ΕΕ έχει μια ισχυρή περιφερειακή διάσταση με μεγάλες διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό των κρατών 31. Από μια σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές περιφέρειες του Νότου με παρόμοια αναπτυξιακά χαρακτηριστικά προκύπτει ότι η Κρήτη δεν απέχει πολύ από αυτές. Η όποια απόσταση κυρίως οφείλεται στις υστερήσεις που εμφανίζει το σύνολο της χώρας και συμπαρασύρει και τις ελληνικές περιφέρειες. 31 Annoni P. and Dijkstra L. (2013) EU Regional Competitiveness INDEX, European Commission, Joint research Centre. 22

24 Πίνακας 2.2: Σύγκριση Επιλεγμένων ομοειδών περιφερειών ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΕΠ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΘΕΣΗ ΚΡΗΤΗ -1, ΣΙΚΕΛΙΑ ITG1-0, ΣΑΡΔΗΝΙΑ ITG2-0, ΒΑΛΕΑΡΙΔΕΣ ΕΣ 53-0, ΚΟΡΣΙΚΗ FR83-0, ΟΥΜΠΡΙΑ ΙΤΕ2-0, ΑΛΓΚΑΡΒΕ PT15-0, ΜΑΔΕΡΑ PT30-0, ΑΜΠΡΟΥΖΟ ITF1-0, ΚΑΛΑΒΡΙΑ ITF6-0, Γράφημα 2.18: Υψηλή συσχέτιση ανταγωνιστικότητας με επίπεδο ανάπτυξης Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των περιφερειών εμφανίζει υψηλή συσχέτιση με το δείκτη ανταγωνιστικότητας RCI. Δηλαδή όσο πιο ενισχυμένη ανταγωνιστικά είναι μια περιφέρεια (προϋπόθεση) τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο ανάπτυξης της (αποτέλεσμα). Η απόσταση που έχει να καλύψει η Περιφέρεια Κρήτης από τις ανταγωνιστικές περιφέρεις του Νότου με ομοειδή χαρακτηριστικά είναι περιορισμένη. Η σύγκλιση με αυτές είναι εφικτή σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Αντίθετα το χάσμα με τις αναπτυγμένες περιφέρειες του ευρωπαϊκού βορά είναι μεγάλο και απαιτεί σοβαρές διαρθρωτικές αλλαγές σε εθνικό επίπεδο καθώς και δημιουργία κατάλληλων μηχανισμών 23

25 υποστήριξης της ανάπτυξης ενώ απαιτείται και αλλαγή νοοτροπιών. Οι προϋποθέσεις αυτές απαιτούν μακροχρόνιο σχεδιασμό και συστηματικότητα στην εφαρμογή. Η Περιφέρεια Κρήτης μπορεί να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία, με την αξιοποίηση των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται σε εθνικό επίπεδο και τον αναπροσανατολισμό της περιφερειακής οικονομίας υιοθετώντας μια στρατηγική ευφυούς εξειδίκευσης που θα στηρίζεται στην ανάπτυξη και ταχύτερη ενσωμάτωση καινοτομιών στην παραγωγή και στις λειτουργικές διαδικασίες του οικονομικού συστήματος και της διοίκησης, την ανάπτυξη των διασυνδέσεων μεταξύ κλάδων καθώς και την οικοδόμηση διαπεριφερειακών παραγωγικών σχέσεων. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της νέας στρατηγικής είναι η κινητοποίηση του παραγωγικού δυναμικού της Περιφέρειας. 24

26 3. Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ 3.1. Ανθρώπινο δυναμικό Το ανθρώπινο δυναμικό της Περιφέρειας Κρήτης είναι σε θέση να στηρίξει μια δυναμική ανάπτυξη και διάχυση καινοτομιών στους βασικούς κλάδους εξειδίκευσης της τοπικής οικονομίας και να βελτιώσει την παραγόμενη προστιθέμενη αξία των προϊόντων και υπηρεσιών. Η συγκέντρωση ερευνητών είναι σημαντική με 1,05% επί του συνόλου των απασχολουμένων (1 η περιφέρεια στην Ελλάδα το 2010). Η απασχόληση σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με τις άλλες περιφέρειες της χώρας (με εξαίρεση την Αττική που είναι αρκετά υψηλότερη). Όμως, σε ότι αφορά στους εργαζόμενους με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ως ποσοστό του συνόλου των απασχολουμένων, η Κρήτη υπολείπεται των άλλων περιφερειών καταλαμβάνοντας την 7 η θέση. Στην ίδια θέση βρίσκεται και ως προς τους απασχολούμενους στην επιστήμη και τεχνολογία ως ποσοστό του ενεργού πληθυσμού. Αιτία αυτής της υστέρησης είναι η σύνθεση της οικονομικής δραστηριότητας που απορροφά εργαζόμενους με χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις εξειδίκευσης. Πίνακας 3.1: Ανθρώπινοι πόροι στο τομέα Έρευνας και Τεχνολογίας 32 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗΝ Ε&Τ % ΕΝΕΡΓΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (2012) ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ % ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (2011) ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΕ ΤΟΜΕΙΣ ΥΨΗΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ % ΣΥΝΟΛΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (2008) ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ % ΣΥΝΟΛΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (2013) ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 25,1 0,45 1,09 19,5 ΚΕΝΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 34,3 0,68 1,72 27,1 ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 26 0,28 : 20,5 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 29,1 0,41 : 25,1 ΗΠΕΙΡΟΣ 29,6 0,71 : 26,1 ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ 19,2 0,05 : 16,9 ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 27,4 0,63 1,13 21,8 ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 22,9 0,17 1,14 18,2 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 22,1 0,22 1,01 19,1 ΑΤΤΙΚΗ 41,8 0,73 3,49 35 Β. ΑΙΓΑΙΟ 27 0,60 : 27,6 Ν. ΑΙΓΑΙΟ 22,9 0,27 : 16,6 ΚΡΗΤΗ 24,2 1,05 1,1 21,3 32 Ανάλυση στοιχείων EUROSTAT. 25

27 Διαχρονικά παρατηρείται μια τάση απόκλισης της Κρήτης από την Αττική σε ότι αφορά τους απασχολούμενους στην επιστήμη και τεχνολογία και τους εργαζόμενους με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Γράφημα 3.1: Διαχρονικές τάσεις απασχολούμενων με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης Δαπάνη για Έρευνα και Τεχνολογία Κατά την περίοδο , η περιφέρεια αντιπροσώπευε το 7,8% του εθνικού GERD. Το σημαντικότερο είναι η περιφερειακή GERD αντιπροσώπευε το 2011 το 1,04% του περιφερειακού ΑΕΠ, ποσοστό που υπερβαίνει τον εθνικό μέσο όρο που είναι 0,67%(0,69% το 2012)και είναι το υψηλότερο στην Ελλάδα. Ωστόσο, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα είναι περιορισμένη, σημαντικά κάτω από την εθνικό και ευρωπαϊκό μέσο όρο. Γράφημα 3.2: Δαπάνη για Έρευνα και Ανάπτυξη Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Κρήτη κατατάσσεται στη 158 η θέση μεταξύ των περιφερειών στη δαπάνη για Ε+Τ. Η Ελλάδα με τα σημερινά δεδομένα δεν έχει τις προϋποθέσεις να επιτύχει το στόχο της Στρατηγικής 2020 για την Ε+Α δηλαδή 3% του ΑΕΠ. Ήδη, στο Εθνικό Πρόγραμμα 33 Ανάλυση στοιχείων EUROSTAT 34 Ανάλυση στοιχείων EUROSTAT 26

28 Μεταρρυθμίσεων και το επικαιροποιημένο του 2013 διατυπώνεται η επιχειρηματολογία για την αδυναμία επίτευξης του συγκεκριμένου στόχου και την υιοθέτηση ως ρεαλιστικού στόχου του σημερινού επιπέδου δαπάνης 0,67% 35 ενώ τελικά στο ΣΕΣ προβλέπεται αυξημένος στόχος στο 1,2% του ΑΕΠ. Για την επίτευξη του νέου στόχου απαιτείται η μόχλευση ιδιωτικών πόρων ώστε η συμμετοχή των επιχειρήσεων να ξεπεράσει το 0,4% του ΑΕΠ. Σε αυτό το ευρύτερο δυσμενές εθνικό πλαίσιο η δραστηριότητα του περιφερειακού συστήματος Ε+Τ είναι σκόπιμο να προσανατολιστεί στις ευκαιρίες που προκύπτουν από το Horizon 2020 καθώς και σε εγχώριες και διεθνείς συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα Υποδομές Εκπαίδευσης και Ε+Τ Κρήτη διαθέτει σημαντική εκπαιδευτική και ερευνητική υποδομή με εξειδίκευση στις τεχνολογίες πληροφοριών, βιοτεχνολογίας και ιατρικής τεχνολογίας καθώς και κέντρα αριστείας τα οποία μπορούν να αποτελέσουν υπό προϋποθέσεις ένα ισχυρό πόλο ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας. Τα τρία εκπαιδευτικά ιδρύματα, το Πανεπιστήμιο, το Πολυτεχνείο και το ΤΕΙ Κρήτης, συγκεντρώνουν σημαντικές εκπαιδευτικές δυνάμεις. Συνολικά στη τριτοβάθμια εκπαίδευση απασχολούνται 1527 διδάσκοντες ενώ φοιτούν φοιτητές (2012). Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αντιστοιχούσαν στο 5,3% του συνόλου της χώρας ανερχόμενοι σε 3121 το Γράφημα 3.3: Συμμετοχή τριτοβάθμιας Κρήτης στο σύνολο της Χώρας 36 Ειδικότερα, η δομή των μεταπτυχιακών φοιτητών εμφανίζει στοιχεία προσανατολισμού των ερευνητικών δυνατοτήτων σε δυναμικούς τομείς και μαρτυρεί την ύπαρξη ενός σημαντικού από την άποψη του αριθμού και εξαιρετικά εκπαιδευμένου τμήματος μελλοντικών εργαζομένων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη στροφή της τοπικής 35 Υπουργείο Οικονομικών (2013) Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, σελ Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ. 27

29 οικονομίας προς την έξυπνη εξειδίκευση αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την απορρόφηση τους από τις επιχειρήσεις. Γράφημα 3.4: Κατανομή μεταπτυχιακών κατά γενική κατεύθυνση 37 Στα διδακτορικά κυριαρχεί η Ιατρική με 750 ενώ ακολουθούν οι μηχανικοί και οι θετικές επιστήμες με 346. Γράφημα 3.5: Κατανομή διδακτορικών σε εξέλιξη ανά τμήμα Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ. 38 Ανάλυση στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ. 28

30 Τα ερευνητικά ιδρύματα που είναι εγκατεστημένα στην Περιφέρεια συγκεντρώνουν επίσης υψηλού επιπέδου προσωπικό και παράγουν διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητικό έργο. Συγκεκριμένα το ΙΤΕ που είναι και το πλέον ισχυρό αποτελείται από 6 ινστιτούτα: Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ) Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ) Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών (ΙΥΜ) Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (ΙΜΣ) Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (ΙΕΧΜΗ) Γράφημα 3.6: Ερευνητές ανά Ινστιτούτο ΙΤΕ 39. Συνολικά στο ΙΤΕ απασχολούνται 222 ερευνητές εκ των οποίων οι 185 στην Κρήτη. Σημαντικό μέρος του ερευνητικού προσωπικού απασχολείται παράλληλα και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το ΕΛΚΕΘΕ διαθέτει δύο Ινστιτούτα με έδρα την Κρήτη (Γούρνες). Το Ινστιτούτο Υδατοκαλλιεργειών εστιάζεται αφενός στη μελέτη της βιολογίας των ειδών και αφετέρου στις τεχνολογίες και στις τεχνικές της εκτροφής τους. Η ερευνητική δραστηριότητα του Ινστιτούτου είναι προσανατολισμένη στη μετατροπή της συσσωρευμένης γνώσης σε εφαρμόσιμη τεχνολογία. Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Γενετική έχει ως αντικείμενο την έρευνα της ποικιλομορφίας της θαλάσσιας ζωής σε όλα τα επίπεδα βιολογικής οργάνωσης, καθώς επίσης και τις αλληλεπιδράσεις με το θαλάσσιο περιβάλλον. Συνολικά στα δύο ινστιτούτα του ΕΛΚΕΘΕ στην Κρήτη απασχολούνται 22 ερευνητές. Το ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (πρώην ΕΘΙΑΓΕ) εκπροσωπείται με δύο ινστιτούτα στην Κρήτη εκ των οποίων το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών παρά τη φθίνουσα πορεία του διατηρεί κάποιες ερευνητικές δυνατότητες και συνεχίζει να παρουσιάζει μια δραστηριότητα με περιορισμένο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων και επίβλεψη διδακτορικών και άλλων εκπαιδευτικών εργασιών. 39 Ανάλυση στοιχείων από τον ιστότοπο του ΙΤΕ. 29

31 Το ΜΑΙΧ διαθέτει σημαντικές εγκαταστάσεις στα Χανιά και αναπτύσσει εκπαιδευτική και ερευνητική δραστηριότητα σε ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων του πρωτογενή τομέα με σημαντική διεθνή δικτύωση. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα επικεντρώνονται σε πέντε περιοχές: Οικονομικά και διοίκηση, Γεωπληροφορική στη διαχείριση περιβάλλοντος, Γενετική φυτοκομίας και βιοτεχνολογία, Ποιότητα τροφίμων και Βιώσιμη γεωργία Προσανατολισμός συστήματος Ε+Τ και Αποτελέσματα Τα αποτελέσματα της ερευνητικής δραστηριότητας αποτυπώνονται βασικά σε δημοσιεύσεις. Όμως, ένα κρίσιμο αποτέλεσμα της διαδικασίας έρευνας και καινοτομίας είναι οι πατέντες που δείχνουν την ικανότητα μιας οικονομίας να μετατρέπει την γνώση σε τεχνολογία και να αναπτύσσει τελικά επιχειρηματικές δραστηριότητες με βάση τις ιδέες για νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Στο επίπεδο των δημοσιεύσεων τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα της Κρήτης έχουν κατακτήσει την πρώτη θέση στην Ελλάδα από την άποψη της απήχησης και των διεθνών συνεργασιών δημιουργώντας ισχυρές δικτυώσεις με άλλα ισχυρά ερευνητικά κέντρα στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα. Πίνακας 3.2: Συγκριτικά στοιχεία δημοσιεύσεων περιφερειών περιόδου ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΠΗΧΗΣΗ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 22,57% ,764 ΚΕΝΤΡ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 31,21% ,946 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 27,84% ,95 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 31,60% ,926 ΗΠΕΙΡΟΣ 39,61% ,109 ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ 14,77% ,693 ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 29,97% ,921 ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 24,83% ,718 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 27,80% ,923 ΑΤΤΙΚΗ 38,09% ,985 Β. ΑΙΓΑΙΟ 36,86% ,988 Ν. ΑΙΓΑΙΟ 0,00% ΚΡΗΤΗ 49,39% , Ανάλυση στοιχείων από τη μελέτη Σαχίνη Ε., Μάλλιου Ν., Χούσος Ν., Καραϊσκος Δ. (2013) Ελληνικές Επιστημονικές Δημοσιεύσεις : Βιβλιομετρική Ανάλυση Ελληνικών Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά Scopus, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. 30

32 Γενικότερα, τα ερευνητικά κέντρα της περιφέρειας έχουν καταστεί σημαντικοί πόλοι παραγωγής γνώσης. Ειδικότερα το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ που είναι συνεργαζόμενα σε μεγάλο βαθμό ιδρύματα κυριαρχούν στο περιφερειακό σύστημα γνώσης και αναπτύσσουν σημαντική δραστηριότητα με αξιώσεις στο διεθνές περιβάλλον. Γράφημα 3.7: Σχετική θέση των ερευνητικών ιδρυμάτων Κρήτης 1996= /42 Από την ανάλυση των δημοσιεύσεων και της απήχησης τους προκύπτει ότι το περιφερειακό σύστημα επικεντρώνεται στις τεχνολογίες πληροφοριών, βιοτεχνολογίας και ιατρικής τεχνολογίας, ενώ διαθέτει και κέντρα αριστείας τα οποία μπορούν να αποτελέσουν υπό προϋποθέσεις ένα ισχυρό πόλο ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, η Περιφέρεια Κρήτης διαθέτει 43 : Δύο κέντρα αριστείας: ΙΤΕ επιστήμη πολυμερών ΙΤΕ οπτική Πέντε ερευνητικές περιοχές εξαιρετικής ισχύος: Γενετική και κληρονομικότητα με RCI 3,01. Οπτική με RCI 2,94. Φυσική με RCI 2,42. Μαθηματική Φυσική με RCI 2,12. Μαθηματικά με RCI 2,09. Δώδεκα ερευνητικές περιοχές ισχύος με RCI από 1,20 έως Επισημαίνεται ότι η συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων παραμένει περιορισμένη (με εξαίρεση τη σχέση ΙΤΕ με Πανεπιστήμιο Κρήτης) παρά την ύπαρξη περιοχών με κοινή δραστηριότητα Ανάλυση στοιχείων από τη μελέτη Σαχίνη Ε., Μάλλιου Ν., Χούσος Ν., Καραϊσκος Δ. (2013) Ελληνικές Επιστημονικές Δημοσιεύσεις : Βιβλιομετρική Ανάλυση Ελληνικών Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά Scopus, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. 42 Το μέγεθος της φυσαλίδας απεικονίζει τον αριθμό των δημοσιεύσεων. 43 Σύμφωνα με την μελέτη του RandInstitute. 44 ΕΤΑΜΑΕ INNOVATIA SYSTEMS (2013) σελίδα

33 Ενώ η ανάλυση των δημοσιεύσεων πιστοποιεί ένα υψηλό επίπεδο γνώσης η μετατροπή της σε αξιοποιήσιμες εφαρμογές τεχνολογικών λύσεων δεν είναι ανάλογη. Γράφημα 3.8: Αριθμός Πατεντών ανά εκατ. πληθυσμού 45 Η Κρήτη δεν αποκλίνει σημαντικά από τις περισσότερες ομοειδείς περιφέρειες του Νότου με παρόμοια αναπτυξιακά χαρακτηριστικά ως προς τις πατέντες ανά κάτοικο. Αυτή η διαπίστωση επιβεβαιώνει το συμπέρασμα ότι η ισχυρή συγκέντρωση ερευνητικών ιδρυμάτων σε μια περιφέρεια δεν οδηγεί αυτόματα σε επιχειρηματικά αξιοποιήσιμη γνώση. Αξιοσημείωτη είναι η επίδοση των περιφερειών της Umbria και του Abruzzo της Ιταλίας που ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες του Νότου. Η ανάλυση των πατεντών υψηλής τεχνολογίας αναδεικνύει εντονότερα το πρόβλημα. Η Ελλάδα συνολικά καθώς και η Περιφέρεια Κρήτης κινούνται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα σε αυτό το τομέα και τα τελευταία χρόνια έχουν υπερκεραστεί ακόμα και από την Πορτογαλία. Η απόσταση που χωρίζει την χώρα από το μέσο όρο της ΕΕ (27) είναι μεγάλη και δεν διαφαίνεται καμιά τάση σύγκλισης. Η επίδοση της Ιρλανδίας που έχει προσεγγίσει τη μέση επίδοση της ΕΕ αποτελεί περίπτωση προς εξέταση για την άντληση συμπερασμάτων και την υπό προϋποθέσεις εφαρμογής των καλών πρακτικών στην Ελλάδα και ειδικά στην Περιφέρεια Κρήτης. 45 EUROSTAT (2013) Patent applications to the EPO by priority year by NUTS 2 regions,

34 Γράφημα 3.9: Αριθμός Πατεντών υψηλής τεχνολογίας ανά εκατ. πληθυσμού 46 Ειδικότερα, σύμφωνα με συγκεντρωτικά στοιχεία «το σύνολο των εν ισχύ διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας όλων των ερευνητικών φορέων με έδρα την Κρήτη την ανερχόταν σε 40 τίτλους παγκοσμίως» 47. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην περιφερειακή οικονομία υπάρχουν και άλλες νησίδες καινοτομικής δραστηριότητας πέρα από τα ερευνητικά ιδρύματα. Οι 4 πλέον καινοτόμες επιχειρήσεις της Κρήτης έχουν συνολικά κατοχυρώσει 22 πατέντες οι οποίες αξιοποιούνται ήδη παραγωγικά 48. Η τοπική ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα δημιουργεί καινοτόμες ιδέες συνεχώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Διαγωνισμό Εφαρμοσμένης Έρευνας και Καινοτομίας «Η Ελλάδα Καινοτομεί!» η Κρήτη κατέθεσε το 8% των προτάσεων (επί συνόλου 216) ενώ στη τελική επιλογή των 20 πλέον καινοτόμων σχεδίων η Κρήτη αντιπροσωπεύεται με 6 (30%). 46 EUROSTAT (2013) European high-technology patents 47 ΕΤΑΜ ΑΕ INNOVATIA SYSTEMS (2013) σελίδα 14.Η μελέτη καταλήγει στα ίδια βασικά συμπεράσματα. 48 Ανάλυση στοιχείων του ΟΒΙ. 33

35 4. ΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ Η επιχειρηματικότητα στην Κρήτη εμφανίζει μια έντονη διαστρωμάτωση καθώς ισχυρές και δυναμικές επιχειρήσεις συνυπάρχουν με μικρές ή ζημιογόνες επιχειρήσεις. Η εικόνα αυτή απεικονίζεται διαγραμματικά στην πυραμίδα που ακολουθεί. Διάγραμμα 4.1: Πυραμίδα αξίας της επιχειρηματικότητας στην Κρήτη 49 Το δυναμικότερο τμήμα αποτελείται από 19 επιχειρήσεις που την περίοδο της κρίσης ( ) παρουσίασαν τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης που κυμαίνονται από 33% έως 1308%. Μια δεύτερη ομάδα αποτελείται από τις 30 μεγαλύτερες επιχειρήσεις με βάση τις πωλήσεις οι οποίες είναι αντικειμενικά σε θέση να διαθέσουν σημαντικούς πόρους για την ανάπτυξη και εισαγωγή καινοτομιών. Συνολικά, το σύνολο των πωλήσεων των 841 εταιριών αντιστοιχεί στο 28% του περιφερειακού ΑΕΠ. Η κλαδική σύνθεση των δυναμικών επιχειρήσεων είναι ισορροπημένη καθώς ο τουρισμός αντιπροσωπεύεται με 7 επιχειρήσεις η βιομηχανία με 6 και από 2 οι υπηρεσίες οι κατασκευές και το εμπόριο. Η σύνδεση επιχειρήσεων με ερευνητικά ιδρύματα είναι περιορισμένη καθώς οι μεν επιχειρήσεις φαίνεται να επικεντρώνονται σε περιορισμένης κλίμακας καινοτομικές δραστηριότητες γύρω από τη βασική τους δραστηριότητα ενώ τα ερευνητικά κέντρα σε υψηλότερου επιπέδου έρευνα δύσκολα αξιοποιήσιμη από τις τοπικές επιχειρήσεις. Οι δύο πόλοι της καινοτομίας φαίνεται να κινούνται παράλληλα χωρίς ιδιαίτερη συστηματική προσπάθεια να συναντηθούν. 49 Τα στοιχεία αντλούνται από τη μελέτη της GLOBAL TRUST (2013) Χρηματοοικονομική Μελέτη των ΑΕ με έδρα την Κρήτη, Οκτώβριος

36 Γράφημα 4.2: Κατανομή δυναμικών επιχειρήσεων κατά κλάδο με βάση τις πωλήσεις 50 Πρόσφατη διερεύνηση των απόψεων και των προθέσεων σημαντικού δείγματος επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Κρήτη για την καινοτομία και τις προοπτικές συνεργασίας με τα ερευνητικά ιδρύματα ανέδειξε σημαντική θετική προδιάθεση αλλά και προβλήματα ενώ έφερε στην επιφάνεια την απουσία ουσιαστικών σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών 51. Επίσης, σε ότι αφορά στις δυσκολίες ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων οι επιχειρήσεις εντόπισαν ως αιτίες την έλλειψη κεφαλαίων ή χρηματοδότησης, το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και το υψηλό κόστος, καθώς και τη μη ικανοποιητική αποδοχή τους από το καταναλωτικό κοινό. Πάντως από τη μελέτη προκύπτει σαφής τοποθέτηση των επιχειρήσεων για την αναγκαιότητα ανάπτυξης στενότερων δεσμών με τα ερευνητικά ιδρύματα. Επισημαίνεται ότι οι διαδικασίες ανάπτυξης και αξιοποίησης καινοτομιών, συνεργασιών και δικτυώσεων είναι ιδιαίτερα σύνθετες και η καταγραφή των προθέσεων δεν αποτυπώνει επακριβώς την υφιστάμενη εικόνα καθώς υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για την κατανόηση των δυνατοτήτων και των περιθωρίων συνεργασίας αλλά ενδεχομένως και απόκλιση βασικών επιδιώξεων. Η ποιότητα των πατεντών είναι σημαντική παράμετρος της αναπτυξιακής διαδικασίας καθώς μια οριακή βελτίωση σε ένα υφιστάμενο προϊόν ή διαδικασία διαφέρει ως προς το αποτέλεσμα από επαναστατικές αλλαγές που προκύπτουν από σημαντικές εφευρέσεις. Ορισμένες πατέντες αποδεικνύονται μη βιώσιμες και εγκαταλείπεται η αξιοποίηση τους καθώς το κόστος διαχείρισης τους υπερβαίνει τα πιθανά οφέλη Τα στοιχεία αντλούνται από τη μελέτη της GLOBAL TRUST (2013) Χρηματοοικονομική Μελέτη των ΑΕ με έδρα την Κρήτη, Οκτώβριος ΕΤΑΜ ΑΕ INNOVATIA SYSTEMS (2013) 52 Η δαπάνη διαχείρισης είναι υψηλή εάν συνυπολογιστούν οι νομικές υπηρεσίες στήριξης σε περίπτωση αμφισβήτησης της μοναδικότητας της. 35

37 Επιπλέον, σύμφωνα με τη μελέτη, σημεία τριβής μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητών είναι η πρόσβαση σε σημαντικές πληροφορίες, η ιδιοκτησία των πνευματικών δικαιωμάτων καθώς και η κατανομή των ωφελειών από την εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων. Οι δύο πόλοι ενδεχομένως έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε όλο ή τουλάχιστον σημαντικό μέρος του φάσματος της καινοτομικής διαδικασίας. Απόρροια αυτής της πραγματικότητας είναι ότι έως σήμερα η ζήτηση δεν έχει συναντηθεί με την προσφορά παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις στην Περιφέρεια Κρήτης. Στην περιφέρεια Κρήτης έχουν διαμορφωθεί συστάδες επιχειρήσεων σε 4 τομείς αλλά η χαλαρή δομή τους και η απουσία σημαντικών διεπιχειρησιακών σχέσεων και συντονισμού δεν έχει επιτρέψει τη διαμόρφωση ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Από τα υφιστάμενα clustersαπουσιάζει η απαιτούμενη κρίσιμη μάζα και η συλλογική ικανότητα καινοτομίας. Η ευρωπαϊκή εμπειρία αποδεικνύει ότι οι ισχυροί συνεργατικοί σχηματισμοί προσφέρουν ένα γόνιμο συνδυασμό επιχειρηματικού δυναμισμού, εντατικών διασυνδέσεων με πρωτοπόρα ιδρύματα γνώσης και οδηγούν στην αύξηση των συνεργιών μεταξύ των φορέων της καινοτομίας. Πίνακας 4.1: Clusters Κρήτης 53 ΑΣΤΕΡΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΓΕΩΡΓΙΑ- ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ιδιαίτερα σημαντική είναι η προσπάθεια δημιουργίας δικτύων στη βάση συγκεκριμένων προϊόντων ή και σε ευρύτερη κλίμακα γύρω από μια ιδέα. Τα σημαντικότερα δίκτυα είναι των οινοποιών (20 οινοποιεία), του ελαιολάδου (9 συλλογικοί φορείς που εκπροσωπούν επιχειρηματίες το χώρου) το Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας που λειτουργεί με πρωτοβουλία της Περιφέρειας και συντονίζει την προβολή και προώθηση των τοπικών προϊόντων και της άυλης διατροφικής κληρονομιάς. Οι προσπάθειες αυτές χρειάζονται ενίσχυση και ανάδειξη για την αναπαραγωγή τους σε ευρύτερη κλίμακα. Τέλος, στην Περιφέρεια δραστηριοποιούνται πρωτοπόρες επιχειρήσεις με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ξεχωρίζει μια μικρή ομάδα 4 επιχειρήσεων χωρίς άμεση σχέση με τα ερευνητικά κέντρα οι οποίες έχουν σημαντική εμπειρία από την ανάπτυξη καινοτομιών. Τα Πλαστικά Κρήτης ΑΕ, η CRETAFARMΑΕ, η MECHATRON ΑΕ και η MEGAPLASTΑΕ έχουν συνολικά κατοχυρώσει 22 πατέντες τις οποίες αξιοποιούν επιχειρηματικά 54. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν και οι εταιρίες τεχνοβλαστοί του ΙΤΕ. Επίσης, ορισμένες εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε τομείς τεχνολογικής αιχμής οι οποίες έχουν 53 European Cluster Observatory (2011) Center for Strategy and Competitiveness, CSC Stockholm School of Economics April Ανάλυση στοιχείων βάσης ΟΒΙ. 36

38 κατοχυρώσει TRADEMARKS διαθέτουν τις προϋποθέσεις για περαιτέρω τεχνολογική αναβάθμιση (PHAISTOS NETWORKS). Τέλος, υπάρχει μια ομάδα επιχειρήσεων που έχουν εισάγει μη τεχνολογικές καινοτομίες, διαθέτουν υψηλού επιπέδου πιστοποιήσεις, έχουν κερδίσει βραβεία επιχειρηματικότητας και έχουν ισχυρή παρουσία στις διεθνείς αγορές (GRECOTEL, ΕΜΜ. ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Α.Ε., GAEAΑ.Ε). Το σύνολο αυτών των επιχειρήσεων μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την προώθηση της έξυπνης εξειδίκευσης σε περιφερειακό επίπεδο. Η επιχειρηματική δραστηριότητα δεν περιορίζεται στις υφιστάμενες μονάδες. Εάν το επιχειρηματικό περιβάλλον είναι υγιές θα δημιουργούνται προϋποθέσεις για την δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων που θα στοχεύουν στην κάλυψη κάποιου κενού αγοράς ή στην αξιοποίηση μιας νέας ιδέας. Η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων στην Κρήτη κινείται περίπου στο μισό του μέσου όρου της χώρας 55, 56. Γράφημα 4.3: Επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων ανά περιφέρεια, 2012 Το χαμηλό επίπεδο νέας επιχειρηματικότητας αντανακλά τις συνθήκες ανταγωνισμού που επικρατούν στην περιφερειακή οικονομία, τις απαιτήσεις σε κεφάλαια για την έναρξη οικονομικής δραστηριότητας στους κυρίαρχους κλάδους, την αντοχή των υφισταμένων εδραιωμένων επιχειρήσεων και πολλούς άλλους παράγοντες. Δυνατότητες και ευκαιρίες υπάρχουν ακόμα και στην περίοδο της κρίσης ειδικά σε νέους τομείς. Ειδικά, στην Κρήτη υπάρχει σχετική πρόσφατη εμπειρία της FORTHNET η οποία πέρασε από όλα τα στάδια ανάπτυξης και καθιερώθηκε ως leaderστον κλάδο της. Η συστηματικότερη μελέτη της περίπτωσης αυτής θα έδινε σημαντικά στοιχεία για τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της επιχειρηματικότητας σε μια περιφερειακή οικονομία. 55 ΙΟΒΕ (2014) Η Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα : Ενδείξεις ανάκαμψης της μικρής επιχειρηματικότητας; Φεβρουάριος Ο συγκεκριμένος δείκτης αποτελεί το ποσοστό του πληθυσμού κάθε χώρας, ηλικίας ετών, το οποίο βρισκόταν στη φάση εκκίνησης μιας νέας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας το Ο δείκτης κάθε περιφέρειας αντανακλά το ποσοστό των νέων επιχειρηματιών στον πληθυσμό της αντίστοιχης περιφέρειας. 37

39 5. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΟΜΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Η καινοτομία είναι μια διαδικασία που μετατρέπει τη γνώση σε οικονομικές και κοινωνικές αξίες επιταχύνοντας την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ευημερία. Η ανάπτυξη καινοτομιών και η ίδρυση νεοφυών επιχειρήσεων προϋποθέτει τη διαμόρφωση ειδικών συνθηκών και συγκεκριμένα ευνοϊκό θεσμικό χρηματοδοτικό εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον. Η δημιουργία ενός κόμβου καινοτομίας ενισχύει τις προοπτικές ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων λόγω της ύπαρξης οικονομιών κλίμακας και συγκέντρωσης. Η διεθνής εμπειρία έχει αναδείξει τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις επιτυχίας στα οικοσυστήματα επιχειρηματικότητας που στηρίζονται στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών αλλά σε κάθε περίπτωση ένας περιορισμένος αριθμός παραγόντων διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο και συνήθως μια κίνηση πολιτικής ή μιας μεγάλης επιχείρησης δρα ως καταλύτης ενεργοποίησης δυνάμεων που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση 57. Βασική παράμετρος επιτυχίας για την ανάπτυξη της καινοτομίας είναι η νέα επιχειρηματικότητα. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις εξελίσσονται μέσα από διακριτά στάδια ανάπτυξης. Κάθε στάδιο μπορεί να μετρηθεί με συγκεκριμένα ορόσημα και οικονομικά όρια. Διάγραμμα 5.1: Τα έξι στάδια του κύκλου ζωής μιας νεοφυούς επιχείρησης 57 Daniel Isenberg (2011) Introducing the Entrepreneurship Ecosystem: Four Defining Characteristics, Forbes, 5/25/

40 Κάθε τύπος νεοφυούς επιχείρησης εξελίσσεται μέσα από τα διαφορετικά στάδια ανάπτυξης ανάλογα με τις δυνατότητες που διαθέτει και κυρίως την ποιότητα της ιδέας τις χρηματοοικονομικές παραμέτρους και τον ανταγωνισμό. Η μάθηση είναι μια θεμελιώδης παράμετρος της εξέλιξης αυτής. Όσο περισσότερο οι αρχικοί μέτοχοι έχουν μελετήσει σε βάθος το περιβάλλον στο οποίο κινούνται καθώς και έχουν εκτιμήσει τις πιθανές αντιξοότητες τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας. Η καινοτομία πρέπει να γίνεται με επικέντρωση στον ανθρώπινο παράγοντα (ταλέντα, προσόντα) και στις επιχειρήσεις που είναι σε θέση να μεταφράσουν την καινοτομία σε νέες θέσεις εργασίας και αξίες. Για την παροχή στρατηγικής κατεύθυνσης σε κόμβους καινοτομίας απαιτείται ο προσδιορισμός τομέων προτεραιότητας και η παροχή κινήτρων για την ενίσχυση του προσανατολισμού τους από τις εθνικές και περιφερειακές αρχές. Διάγραμμα 5.2: Περιφερειακό Κέντρο Καινοτομίας Κρήτης Ε&Α ΙΣΧΥΡΟΣ ΚΟΜΒΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, με τη δημιουργία του Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Κρήτης (i4 Crete) με έμφαση στις δυναμικές περιοχές εξειδίκευσης (τεχνολογίες πληροφοριών, βιοτεχνολογίας και ιατρικής τεχνολογίας), η Περιφέρεια έχει αποκτήσει ισχυρή βάση για να εδραιώσει περαιτέρω το ρόλο της ως ένα σημαντικό κέντρο έρευνας και ανάπτυξης. Επίσης, σημαντικές δομές έχουν δημιουργηθεί την περασμένη 15ετία με διαφορετικό προσανατολισμό αλλά εντός του γενικότερου πλαισίου ανάπτυξης της καινοτομίας. Το Επιστημονικό Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης (ΕΤΕΠ-Κ) στο Ηράκλειο αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη καινοτομικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και με την κατάλληλη αναβάθμιση θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα ισχυρό συντονιστή καινοτομικών δραστηριοτήτων για το σύνολο της περιφέρειας αξιοποιώντας και την προηγούμενη εμπειρία του. Το Πάρκο προσφέρει υπηρεσίες θερμοκοιτίδας σε νεοσύστατες εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε νέες και καινοτόμες τεχνολογίες, 39

41 καθώς και εξειδικευμένες υπηρεσίες επιχειρηματικής ανάπτυξης. Στη διάρκεια της λειτουργίας του προσέλκυσε και στήριξε σημαντικό αριθμό νεοφυών επιχειρήσεων χωρίς όμως να αναδειχθεί σε ισχυρό κόμβο επιχειρηματικότητας. Η Θερμοκοιτίδα Χανίων δεν απέδωσε σημαντικά αποτελέσματα κατά τη δεκαετή λειτουργία της. Δεν προσέλκυσε επιχειρήσεις με προσανατολισμό στις νέες τεχνολογίες ούτε ενίσχυσε ουσιαστικά την ροπή προς καινοτομία στην περιοχή 58. Με το κλείσιμο του ΕΟΜΜΕΧ, η Θερμοκοιτίδα ουσιαστικά δεν λειτουργεί. Οι Μονάδες Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ενώ έχουν μια σημαντική δραστηριότητα δεν έχουν την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα και απαιτείται μια προσαρμογή στους στόχους που θέτουν και στις μεθόδους που ακολουθούν. Ειδικότερα, σε πρόσφατη αξιολόγηση της ΜΟΚΕ του Πολυτεχνείου Κρήτης αναφέρεται ότι «το αναπτυξιακό κόστος του προγράμματος είναι δυσανάλογο σε σχέση με τα εκπαιδευτικά οφέλη από τις δραστηριότητες» ενώ επισημαίνεται ότι «υπάρχει μικρή συνέργεια και επικοινωνία μεταξύ των ομάδων των φοιτητών και μεταξύ καθηγητών και φοιτητών στο εσωτερικό της μονάδας» 59. Σε αυτή τη φάση που επιχειρείται μια επανεκκίνηση της καινοτομίας στην περιφέρεια στη νέα προγραμματική περίοδο απαιτείται μια συνολική επανεξέταση των θεσμών των δομών και του προσανατολισμού του συστήματος. Η δικτύωση και συνεργασία των φορέων της περιφέρειας, η αποφυγή αναπαραγωγής ίδιων δομών και επικαλύψεων σε κάθε ίδρυμα είναι κρίσιμα βήματα που πρέπει να αναληφθούν από τα ιδρύματα με τον κατάλληλο συντονισμό. Είναι σαφές ότι δομές υπάρχουν καθώς και αρκετές γενικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός ισχυρού καινοτομικού πόλου στην Κρήτη υπερκαλύπτονται. Θα πρέπει να αναζητηθούν τα επόμενα βήματα και οι εστιασμένες κινήσεις που θα ενεργοποιήσουν ένα ανοδικό κύκλο την επόμενη περίοδο αρχικά με ορίζοντα το Ο σχεδιασμός και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος καινοτομίας πρέπει να λάβει υπόψη τις διεθνείς καλές πρακτικές εξετάζοντας με συστηματικό τρόπο τους παράγοντες επιτυχίας των εδραιωμένων κέντρων καινοτομίας και των αντίστοιχων επιχειρηματικών οικοσυστημάτων (Διάγραμμα 6.3 και 6.4). Επίσης, θα πρέπει να αντληθούν συμπεράσματα από τις πρωτοβουλίες της ΕΕ στο πλαίσιο του European Institute of Innovation and Technology 60. Ειδικότερα, κεντρικό ζήτημα για την εφαρμογή της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης αποτελεί η στροφή στην ποιοτική επιχειρηματικότητα και η δημιουργία προϋποθέσεων για τη συνεργασία ερευνητικών κέντρων με τις επιχειρήσεις. Σε αυτό το τομέα επικεντρώνονται οι αδυναμίες του περιφερειακού συστήματος καινοτομίας και από αυτό πρέπει να ξεκινήσουν οι διαδικασίες ανάταξης του. 58 Γ. Βορδουμπάς (2010) Η εμπειρία από τη λειτουργία της θερμοκοιτίδας νέων επιχειρήσεων στα Χανιά Κρήτης, Παρουσίαση, 59 ΑΔΙΠ (2012) External Evaluation Report Technical University of Crete DASTA Career/Alumni/Extension, Innovation & Entrepreneurship, Internship/Practicum 60 Σχετικές αναφορές στο 40

42 Γράφημα 5.3: Κορυφαία οικοσυστήματα για νεοφυείς επιχειρήσεις Ανάλυση στοιχείων του Start-up Genome (2012), The Start-up Ecosystem. 41

43 Διάγραμμα 5.4. Αλυσίδα αξίας κόμβων καινοτομίας Διασφάλιση πρόσβασης σε κεφάλαια κατοχύρωση δικαιωμάτων Διαμόρφωση βιώσιμου και αυτοσυντηρούμενου οικοσυστήματος Διαμόρφωση ελκυστικού επιχειρηματικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος ΕΡΕΥΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Προσέλκυση επιστημονικού και επιχειρηματικού ταλέντου Διαμόρφωση δομών διαβούλευσης και υποστήριξης των εταίρων Στήριξη στην ανάπτυξη εξωτερικής ζήτησης 42

44 6. ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ Ώριμο περιβάλλον για την υιοθέτηση προωθημένων τεχνολογιών. Ύπαρξη διεθνούς επιπέδου εκπαιδευτικού και ερευνητικού ιστού με δυνατότητες ανάπτυξης και διάχυσης καινοτομιών. Τεχνογνωσία στη διαχείριση προγραμμάτων Ε&Α. Ύπαρξη σημαντικών υποδομών στήριξης για την ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας. Ταχύτερη ψηφιακή σύγκλιση σε σχέση με άλλες περιφέρειες της χώρας και ικανοποιητική διείσδυση και διάχυση πληροφορικής και επικοινωνιών στο τουρισμό τις επιχειρήσεις και στο γενικό πληθυσμό. Σημαντικός αριθμός ερευνητικών ινστιτούτων με προσανατολισμό την πληροφορική και τις επικοινωνίες. Ικανοποιητική συγκέντρωση ερευνητικού δυναμικού. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ Συνεργασία με Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα, εισαγωγή καινοτόμων ΤΠΕ με σημαντικό αντίκτυπο σε αναπτυσσόμενους κλάδους της οικονομίας. Δυνατότητα για επικέντρωση των ερευνητικών προτεραιοτήτων στις εθνικές ανάγκες όπου η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα. Αξιοποίηση πόρων ΕΣΠΑ, ΣΕΣ, Ορίζοντα 2020(Προγράμματος πλαίσιο για την έρευνα) και ΠΕΠ. Ανάπτυξη διασυνδέσεων πρωτογενούς και τριτογενούς τομέα με την κοινωνία της πληροφορίας. Αξιοποίηση τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών στις επιχειρήσεις και διάχυση καινοτόμων πρακτικών διοίκησης. Αξιοποίηση τεχνολογιών στην ανάδειξη πολιτιστικού αποθέματος. Υψηλή ζήτηση για ψηφιακές υπηρεσίες από τους τουρίστες. ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Μικρός αριθμός επιχειρήσεων έντασης γνώσης και περιορισμένη συνεργασία επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων. Έλλειψη σχεδίων αξιοποίησης του συστήματος Ε+Τ και προώθησης της καινοτομίας. Έλλειψη εξειδίκευσης και στόχευσης. Έλλειψη διαθεσιμότητας κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου. Πολύ μικρός αριθμός εταιρειών spin-off. Χαμηλός βαθμός ζήτησης στις νέες τεχνολογίες, κυρίως στους κλάδους της αγροτικής οικονομίας. Χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Εξάρτηση επιχειρηματιών από επιδοτήσεις. Χαμηλά επίπεδα δικτύωσης και συνεργασίας στο τουριστικό τομέα. ΑΠΕΙΛΕΣ Δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Καθυστέρηση στην προώθηση μεταρρυθμίσεων και διατήρηση του γραφειοκρατικού θεσμικού περιβάλλοντος. Χαμηλό ηθικό των ερευνητών. Ανταγωνισμός άλλων ερευνητικών κέντρων. Διατήρηση της αποσπασματικότητας των σχεδίων και έργων. Χαμηλό επίπεδο επενδύσεων από τις ΜΜΕ σε τεχνολογία. Μικρή συμβολή των τοπικών ερευνητικών κέντρων στην τοπική οικονομία. Περιορισμένη κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού. Περιορισμένο εύρος και βάθος επιχειρηματικότητας. Διαρροή επιστημονικού και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού (brain drain) 43

45 7. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ 7.1. Επιλογή Εξειδικεύσεων Από την ανάλυση των διεθνών τάσεων των βέλτιστων πρακτικών καθώς και την διερεύνηση των ερευνητικών και τεχνολογικών δυνατοτήτων και περιφερειακών εξειδικεύσεων αναδεικνύονται οι προτεραιότητες του προγράμματος έξυπνης εξειδίκευσης. Από το συνδυασμό των κλαδικών εξειδικεύσεων προκύπτουν τέσσερα συμπλέγματα (Διάγραμμα 7.2). Από τη συνεκτίμηση των ισχυρών χαρακτηριστικών των συμπλεγμάτων αναδεικνύεται η βαρύτητα τους στην περιφερειακή οικονομία και η δυναμική τους (ανάλυση Πίνακα 7.1 και διάγραμμα 7.1). Δύο από τα τέσσερα συμπλέγματα, αγροδιατροφικό και πολιτιστικό- τουριστικό, είναι εδραιωμένα στη περιφερειακή οικονομία, παρουσιάζουν υψηλή συγκέντρωση δραστηριοτήτων και πυκνότητα διασυνδέσεων στο εσωτερικό τους. Συγκροτούνται στη βάση υποκλάδων οικονομικής δραστηριότητας με ισχυρές εξειδικεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ισχυρή εξωστρέφεια και σημαντικά στοιχεία καινοτομικής δραστηριότητας. Γράφημα 7.1: Κατάταξη συμπλεγμάτων 44

46 Τα δύο άλλα συμπλέγματα χαρακτηρίζονται ως αναδυόμενα καθώς έχουν μεν μια δυναμική προοπτική αλλά δεν έχει αναδειχθεί πλήρως η οικονομική τους δυναμικότητα. Το σύμπλεγμα του περιβάλλοντος αποτελεί μια ενδιάμεση περίπτωση, με σημαντική παρουσία στην περιφερειακή οικονομία σε επίπεδο υποκλάδων και μεγάλες επενδύσεις. Είναι προσανατολισμένο στην εσωτερική οικονομία με περιορισμένης κλίμακας καινοτομική δραστηριότητα. Το σύμπλεγμα της γνώσης έχει περιορισμένη οικονομική δραστηριότητα αλλά ισχυρή καινοτομική δυναμική και εξωστρέφεια. Η αξιοποίηση των επιχειρηματικών ευκαιριών στο σύμπλεγμα της γνώσης προϋποθέτει τη διαμόρφωση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος που μπορεί να προκύψει από ένα συνδυασμό θεσμικών αλλαγών που προωθούνται σε εθνικό επίπεδο και κινητοποίησης δυνάμεων σε περιφερειακό επίπεδο. Ο συνδυασμός εδραιωμένων και αναδυόμενων τομέων επιτρέπει μια ισορροπημένη αναπτυξιακή προσέγγιση. Στους πρώτους επιχειρείται μια δυναμική αναδιάρθρωση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με παρεμβάσεις σε σημεία κλειδιά της αλυσίδας αξιών που θα επιτρέψει την ενίσχυση των ιδιαίτερων υφιστάμενων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων και την κατοχύρωση της θέσης τους σε διεθνή κλίμακα. Αυτό θα προκύψει από ένα συνδυασμό ανάπτυξης και εισαγωγής τεχνολογικών καινοτομιών, επενδύσεων σε άυλα όπως για πιστοποίησηbrandingκαι προώθηση προϊόντων. Στους δεύτερους επιδιώκεται η δημιουργία νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων σε δραστηριότητες που παρουσιάζουν σημαντικό δυναμικό για επενδύσεις και απασχόληση έντασης γνώσης με βασικό στόχο τη δημιουργία κρίσιμης μάζας (Αναλυτική τεκμηρίωση στον Πίνακα 7.1). Η προτεινόμενη εστίαση στα συμπλέγματα που προκύπτει από την ανάλυση των εξειδικεύσεων της Περιφέρειας Κρήτης είναι σύμφωνη και με τις κατευθύνσεις των αντίστοιχων μελετών για το σύνολο της χώρας: McKinsey & Company, «Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά: Προσδιορίζοντας το νέο Εθνικό Μοντέλο Ανάπτυξης», IOBE «Προτεινόμενοι τομείς εθνικού ενδιαφέροντος στο πλαίσιο της «έξυπνης εξειδίκευσης» », ΣΕΒ «Έρευνα στις Επιχειρήσεις για την Πρόβλεψη των Μεταβολών στα Περιφερειακά Παραγωγικά Συστήματα και τις Τοπικές Αγορές Εργασίας» Βασικές Τεχνολογίες Γενικής Εφαρμογής (ΒΤΓΕ) Οι βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν διαπεριφερειακά τις βιομηχανικές αλυσίδες αξίας με αποτέλεσμα να διευκολύνουν τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής βάσης και να αναβαθμίσουν την ανταγωνιστική θέση των περιφερειών στην παγκόσμια αγορά 62. Στο πλαίσιο της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης οι περιφέρειες θα προσδιορίσουν την ιδιαίτερη θέση τους στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας όσον αφορά την ανάπτυξη και την εξέλιξη των βασικών τεχνολογιών 62 Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2012), Ευρωπαϊκή στρατηγική για βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής γέφυρα για ανάπτυξη και απασχόληση, COM (2012) 341 final. 45

47 γενικής εφαρμογής με άμεσο στόχο την αξιοποίηση τους για τη δημιουργία αναταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Σε κάθε περιφέρεια και ανάλογα με τις ενδογενείς ερευνητικές και τεχνολογικές δυνατότητες καθώς και τις απαιτήσεις της παραγωγικής οικονομίας θα πρέπει να επιλεγούν οι πλέον κατάλληλες (σχετικές) ΒΤΓΕ των οποίων η εφαρμογή θα προκαλέσει τις μεγαλύτερες πολλπλασιαστικές επιπτώσεις. Οι μέχρι τώρα εμπειρία από το σχεδιασμό και την ανάπτυξη των ΒΤΓΕ υπογραμμίζει την αναγκαιότητα τεσσάρων προϋποθέσεων 63 : Δημιουργία κρίσιμης μάζας στο επίπεδ της γνώσης και της χρηματοδότησης μέσα από την ανάπτυξη συνεργασιών. Ενίσχυση της εστίασης και του προσανατολισμού των προγραμμάτων Ε&Τ προς την αγορά. Δημιουργία μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεων επίδειξης και δοκιμών. Παροχή υποστήριξης για την εμπορευματοποίηση των αποτελεσμάτων. Στην Περιφέρεια Κρήτης πρέπει να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες για τη συμμετοχή στην ανάπτυξη ΒΤΓΕ στο πλαίσιο διαπεριφερειακών clustersαπό τα ερευνητικά κέντρα (με δεδομένο ότι απαιτείται κρίσιμη μάζα) ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η διάχυση τους στην παραγωγική βάση με στόχο τον εκσυγχρονισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων. Μια πρώτη χαρτογράφηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης και αξιοποίησης τους αναδεικνύει τις σημαντικές ευκαιρίες που διαμορφώνονται στην περιφερειακή οικονομία (Διάγραμμα 7.3). Επισημαίνεται ότι ενώ το ενδογενές ερευνητικό δυναμικό διαθέτει ισχυρό υπόβαθρο για την ανάπτυξη ΒΤΓΕ σε ευρύ φάσμα πεδίων, απαιτείται μια συστηματική αξιολόγηση των δυνατοτήτων και εστίαση με δεδομένο τον περιορισμό των διαθέσιμων πόρων. Επιπρόσθετα σκόπιμο είναι να επιδιωχθεί η συνδυαστική αξιοποίηση χρηματοδοτήσεων από διαφορετικές πηγές με στόχο τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας. 63 ECORYS (2011),Cross-sectoral Analysis of the Impact of International Industrial Policy on Key Enabling Technologies, Final Report, for the European Commission. 46

48 Διάγραμμα 7.2. Παραγωγικά συμπλέγματα με βάση την εξειδίκευση 47

49 Διάγραμμα 7.3: Βασικές Τεχνολογίες Γενικής Εφαρμογής 48

50 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.2: Ισχυρά χαρακτηριστικά συμπλεγμάτων εξειδίκευσης ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ Ο τομέας διαθέτει υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής από το μέσο όρο της χώρας κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες. Σε 9 προϊόντα η συμμετοχή με βάση την ΑΑΠ είναι πάνω από το μέσο εθνικό όρο. Σε 7 υποκλάδους έχει καταλάβει υψηλή θέση εξειδίκευσης σε επίπεδο ΕΕ. Ο τομέας διαθέτει υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής από το μέσο όρο της χώρας κατά 2,1% ποσοστιαίες μονάδες και σε 3 υποκλάδους ιδιαίτερα υψηλή θέση εξειδίκευσης σε επίπεδο ΕΕ. Η Κρήτη είναι πρώτη σε διανυκτερεύσεις στην Ελλάδα με μερίδιο 27,5% και το 30% των κλινών 5* της χώρας. Διαθέτει έναν από τους πλέον ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ Ο τομέας είναι υπεύθυνος για το 59% των εξαγωγών της Κρήτης. Το λάδι είναι επώνυμο προϊόν διεθνώς. Η κρητική διατροφή έχει αποκτήσει ξεχωριστή εικόνα για τα υγιεινά χαρακτηριστικά της στο ευρύτερο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής. Ο τομέας απευθύνεται κατά κύριο λόγο στις διεθνείς αγορές καθώς προσελκύει αυξανόμενο αριθμό τουριστών από το εξωτερικό με συνολικά 3,3 εκατ. αφίξεις ή το 26% του συνόλου της χώρας το ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Υπάρχει μικρός αριθμός μεσαίων επιχειρήσεων. Δραστηριοποιούνται ισχυροί ελληνικής ιδιοκτησίας όμιλοι στα ξενοδοχεία διεθνείς tour operators και εταιρίες ενοικίασης αυτοκινήτων. Έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές ξένες άμεσες επενδύσεις κλίμακας. ΣΥΣΤΑΔΕΣ ΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ Υπάρχουν δύο σχετικά ισχυρές συστάδες με δύο αστέρια. Δραστηριοποιούνται δύο δίκτυα στη βάση προϊόντων (ελαιόλαδο, κρασί). Ισχυρό δίκτυο Κρητικής Διατροφής. Δίκτυο κρητικής γαστρονομίας. Υπάρχει μια ισχυρή συστάδα με δύο αστέρια. Επίσης δίκτυα αγροτουρισμού, ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ Δύο ερευνητικά ινστιτούτα του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ. Δύο ερευνητικά ινστιτούτα του ΕΛΚΕΘΕ. Το ΜΑΙΧ. Σημαντικές νησίδες στα άλλα ερευνητικά ιδρύματα για επιμέρους θέματα. Την περίοδο συνολικά 166 δημοσιεύσεις σε θέματα τεχνολογίας τροφίμων, ασφάλειας, συστατικών και αλιείας. Σημαντική παρουσία ερευνητών με ενδιαφέρον στο τουρισμό και πολιτισμό συνολικά 583 δημοσιεύσεις την περίοδο ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ισχυρή καινοτομική δραστηριότητα από επιχειρήσεις με σημαντικό αριθμό τεχνολογικών ευρεσιτεχνιών και καινοτομιών στην προώθηση προϊόντων. Διεθνή βραβεία σε παραδοσιακά προϊόντα. Ισχυρή καινοτομική δραστηριότητα στο προσφερόμενο τουριστικό προϊόν από αλυσίδες ξενοδοχείων με συνδυασμό με την κρητική παράδοση και διατροφή. Διεθνή βραβεία αριστείας σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Σημαντικές εφαρμογές τεχνολογίας στον πολιτισμό. 49

51 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΓΝΩΣΗΣ επώνυμους αρχαιολογικούς χώρους την Κνωσό 2 η σε επισκεψιμότητα στην Ελλάδα κέντρο μοναδικού αρχαίου πολιτισμού και πληθώρα ιστορικών μνημείων της μινωικής, βυζαντινής, και ενετικής περιόδου. Προωθημένη διαχείριση περιβάλλοντος στο νερό και στα απορρίμματα με σημαντικές επενδύσεις κλίμακας. Η Κρήτη είναι 33 η στη διαχείριση υδάτων στην ΕΕ. Σημαντική εξειδίκευση στις κατασκευές και στις διαμορφώσεις χώρων. Σημαντική συγκέντρωση ερευνητικών δραστηριοτήτων με 2 κέντρα αριστείας και 5 ερευνητικές περιοχές με ισχυρές επιδόσεις. Δεν υπάρχει σαφής διεθνής προσανατολισμός. Ισχυρές διεθνείς δικτυώσεις και συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας με 49,9% των δημοσιεύσεων στη βάση διεθνών συνεργασιών (1 η περιφέρεια στη χώρα). Μεγάλες επενδύσεις στις υποδομές ύδατος στην επεξεργασία λυμάτων και διαχείριση απορριμμάτων. Μικρή παρουσία διεθνών εταιριών ως προμηθευτές. Σημαντική παρουσία κατασκευαστικών εταιριών. Δεν υπάρχει σημαντική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και ειδικά των πολυεθνικών. Περιορισμένος αριθμός τεχνοβλαστών. Υπάρχει δίκτυο των επιχειρήσεων διαχείρισης υδάτων. Υπάρχουν δίκτυα διευρωπαϊκής συνεργασίας με ερευνητικό προσανατολισμό. Σημαντικό ερευνητικό δυναμικό στο Πολυτεχνείο Κρήτης στα δύο Ινστιτούτα του ΕΛΚΕΘΕ και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Συνολικά 1312 δημοσιεύσεις σε θέματα περιβάλλοντος, ρύπανσης, εξοικονόμησης ενέργειας, καθαρής τεχνολογίας, αισθητήρων. Το ερευνητικό δυναμικό είναι ισχυρό αποτελείται από 1527 διδάσκοντες στα ΑΕΙ, 185 στο ΙΤΕ και 22 στο ΕΛΚΕΘΕ και συνολικά 6508 δημοσιεύσεις την περίοδο και μέση απήχηση 1,206. Σημαντικές καινοτομίες στη διαχείριση υδάτων με την υιοθέτηση νέων τεχνικών. Συνολικά 40 ευρεσιτεχνίες έχουν κατοχυρωθεί τα τελευταία χρόνια ενώ υπάρχει εμπειρία από την ίδρυση νεοφυών επιχειρήσεων. 50

52 7.3. Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών Η Κρήτη βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με άλλες ελληνικές περιφέρειες, αλλά εξακολουθεί να έχει μια αρκετά αδύναμη ψηφιακή απόδοση της οικονομίας σε σχέση με άλλες περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της ΕΕ. Η πρόσβαση σε ευρυζωνικά δίκτυα είχε ήδη φθάσει στο 45% το 2011 ενώ περίπου το 43% των πολιτών χρησιμοποιούσε τακτικά το διαδίκτυο. Στην Περιφέρεια υπάρχει σημαντική υποδομή έρευνας σε τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας ενώ δραστηριοποιούνται αρκετές καινοτόμες επιχειρήσεις στο τομέα. Όμως, ο γενικότερος σχεδιασμός για την χρήση ΤΠΕ βρίσκεται σε ένα πρώτο στάδιο και απαιτείται περαιτέρω εμπλουτισμός του περιφερειακού σχεδίου Ψηφιακή Κρήτη 2020 με λεπτομερή περιφερειακή στρατηγική ΤΠΕ ανά κλάδο και διατύπωση σχεδίου εφαρμογής για υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Πίνακας 7.3. Ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση σε ευρυζωνικά δίκτυα Β. ΕΛΛΑΔΑ Κ. ΕΛΛΑΔΑ ΑΤΤΙΚΗ ΑΙΓΑΙΟ ΚΡΗΤΗ Τα περιθώρια αναβάθμισης των παραγωγικών δυνατοτήτων με εισαγωγή ΤΠΕ είναι σημαντικά. Στη γεωργία, αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες οι επιχειρήσεις πρέπει να εισάγουν σύγχρονες πρακτικές ελέγχου, διοίκησης, μάρκετινγκ, και logistics βασισμένων σε ΤΠΕ. Οι παραγωγοί μπορούν να επωφεληθούν από το διαδίκτυο για να διευρύνουν τα κανάλια διανομής τους. Στον τουρισμό η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και των ΤΠΕ αναβαθμίζει τις υπηρεσίες που προσφέρονται βελτιώνει την εμπειρία των τουριστών και διευκολύνει την προβολή της Περιφέρειας. Στον πολιτισμό οι ΤΠΕ προσδίδουν νέες δυνατότητες με την ανάπτυξη ψηφιακών μουσείων και διαδραστικών εφαρμογών στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους. Ο σύγχρονος πολιτισμός και η δημιουργικότητα ενισχύεται με την στήριξη των νέων τεχνολογιών ΤΠΕ και αποκτά ευρύτερο ακροατήριο. Επίσης, η Περιφέρεια έχει τη δυνατότητα να στηρίξει την ανάπτυξη: Εφαρμογών στο τομέα της υγείας και της πρόνοιας. Ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Τη διαμόρφωση υποδομών για «Έξυπνες πόλεις». Τη διασύνδεση απομακρυσμένων περιοχών. 64 EUROSTAT (2012) Households with broadband access by NUTS 2 regions [isoc_r_broad_h] 51

53 Παράλληλα, το εκπαιδευτικό σύστημα της περιφέρειας θα πρέπει να υποστηριχθεί με τρόπο που να (α) βελτιώνει το επίπεδο των δεξιοτήτων ΤΠΕ των πολιτών και (β) την ενίσχυση της ικανότητας των ΑΕΙ και των ερευνητικών κέντρων για τη διεξαγωγή εφαρμοσμένης έρευνας για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. 52

54 8. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ 8.1. Εθνική Στρατηγική Στο πλαίσιο του ΣΕΣ εντοπίζεται η αναγκαιότητα για την επικράτηση ενός νέου προτύπου επιχειρηματικότητας που στηρίζεται στην καινοτομία και την αναβάθμιση των ανθρωπίνων πόρων με στόχο τη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων μεγάλης κλίμακας. Η εθνική στρατηγική εστιάζεται στους τομείς της αγροδιατροφής, τουρισμού, πολιτισμού, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, της εφοδιαστικής αλυσίδαςμεταφορών, του φαρμάκου και της υγείας, των υλικών καθώς και των ΤΠΕ. Σε αυτούς τους τομείς διαφαίνεται η δυνατότητα ενίσχυσης επιλεγμένων αλυσίδων αξίας που θα υποστηρίζονται από την έρευνα την τεχνολογία και την καινοτομία. Ο κεντρικός στόχος για την έρευνα και την καινοτομία για το 2020 είναι: «Ο αναπροσανατολισμός, η αναδιάρθρωση και η ενίσχυση των τομέων έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας ώστε να αποτελέσουν το βασικό πυλώνα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την αναβάθμιση της επιχειρηματικότητας και της παραγωγικότητας μέσω της παραγωγής, διάδοσης και ενσωμάτωσης της νέας γνώσης και της καινοτομίας στα υπάρχοντα αλλά και σε νέα προϊόντα, υπηρεσίες παραγωγικά συστήματα και αλυσίδες αξίας, προωθώντας τις εξαγωγές, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα τις κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες που παράγονται από την έλλειψη πρόσβασης στη νέα τεχνολογία». Για την επίτευξη του στόχου υιοθετούνται συγκεκριμένες προτεραιότητες πολιτικής όπως η ανάπτυξη της αριστείας στην έρευνα και η ευθυγράμμιση της προσφοράς της Έρευνας και της Καινοτομίας κυρίως με την επιχειρηματική ζήτηση καθώς και η επικέντρωση των πόρων και των προσπαθειών σε επιλεγμένους κλάδους/τομείς οικονομικής δραστηριότητας και σε πεδία παρέμβασης στην Έρευνα και την Καινοτομία. Αναδεικνύεται δηλαδή η αναγκαιότητα εξειδίκευσης με ταυτόχρονη συγκέντρωση πόρων για να διαμορφωθεί η κατάλληλη κρίσιμη μάζα που είναι αναγκαία για τη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει καθοριστικά την προοπτική υλοποίησης των επιλογών πολιτικής είναι η κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα ο οποίος πρέπει να αναλάβει τις κατάλληλες πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη και εισαγωγή καινοτομιών σε συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα και στο πλαίσιο συνεργατικών σχημάτων όπου είναι δυνατό σε ρυθμούς αρκετά υψηλότερους από το παρελθόν. Για τις ανάγκες του εθνικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο, οι Περιφέρειες έχουν ομαδοποιηθεί σε τέσσερεις βασικές κατηγορίες: Περιφέρειες με προχωρημένες δυνατότητες Ε&ΤΑ (Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Κρήτη και Δυτική Ελλάδα), Περιφέρειες με ισχυρό δυναμικό μεταποίησης και μέσου επιπέδου δυνατότητας καινοτομίας (Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία Θράκη), Περιφέρειες βασιζόμενες σε παραδοσιακούς παραγωγικούς τομείς με δυναμικό καινοτομίας σε τοπικά προϊόντα (Ήπειρος, Θεσσαλία, Πελοπόννησος), 53

55 Περιφέρειες με ισχυρό δυναμικό στον τουρισμό και πολύ χαμηλό δυναμικό στο πεδίο της τεχνολογικής καινοτομίας (Νότιο Αιγαίο, Βόρειο Αιγαίο και Ιόνια Νησιά). Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του εθνικού σχεδιασμού οι δράσεις που θα υλοποιηθούν σε περιφερειακό επίπεδο έχουν τοπική διάσταση και αφορούν κυρίως σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και ανάπτυξης καινοτομίας στις επιχειρήσεις. Εξαίρεση στο τελευταίο αποτελούν οι Περιφέρειες με προχωρημένες δυνατότητες Ε&ΤΑ, οι οποίες θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν και προγράμματα έρευνας. Σε εθνικό επίπεδο, θα χρηματοδοτηθούν δράσεις οι οποίες έχουν οριζόντιο-εθνικό χαρακτήρα ή και αφορούν περισσότερες από μια Περιφέρειες. Αυτές οι δράσεις θα στοχεύουν ιδιαίτερα σε δια-τομεακές διασυνδέσεις και θα επικεντρώνονται σε ορισμένα πεδία Ε&ΤΑ όπου μπορούν να αναπτυχθούν αυθεντικοί και διακριτοί τομείς εξειδίκευσης και διαφοροποίησης της οικονομίας. Προβλέπεται η λειτουργία ενός συστήματος παρακολούθησης και καθοδήγησης ως εξής: 1. Στο πλαίσιο του σχεδιαζόμενου νέου Νόμου για την ΕΤΑΚ συγκροτούνται Περιφερειακά Επιστημονικά Συμβούλια ως συμβουλευτικά όργανα για την υποστήριξη της περιφέρειας σε θέματα Έρευνας και Καινοτομίας. Τα Συμβούλια αυτά απαρτίζονται από τρεις εκπρόσωπους ερευνητικών και ακαδημαϊκών φορέων και τέσσερεις εκπρόσωπους παραγωγικών και κοινωνικών φορέων. 2. Στο πλαίσιο της Έξυπνης Εξειδίκευσης, οι περιφέρειες θα συμμετέχουν στις Πλατφόρμες Καινοτομίας στους τομείς που υπάρχει ενδιαφέρον από πλευράς περιφέρειας στο πλαίσιο της περιφερειακής RIS3. Σε επίπεδο συντονισμού διοίκησης, προβλέπεται η λειτουργία ενός δικτύου μεταξύ των περιφερειών, της ΓΓΕΤ και του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το δίκτυο υποστηρίζεται και από τις πλατφόρμες καινοτομίας σε επίπεδο τομέων προτεραιότητας της έξυπνης εξειδίκευσης. Για να είναι εφικτή η υλοποίηση της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης απαιτούνται ριζικές θεσμικές αλλαγές στο τρόπο λειτουργίας του ερευνητικού δυναμικού και στις σχέσεις του με την παραγωγική οικονομία και οι οποίες αναμένεται να πραγματοποιηθούν πριν την έναρξη του ΣΕΣ. Αυτές αφορούν σε: Νομοθετικές αλλαγές που διευκολύνουν τη συνεργασία επιχείρησης Πανεπιστημίου ερευνητικού κέντρου Πανεπιστημιακά συμβόλαια έρευνας για επιχειρήσεις Κινητικότητα ακαδημαϊκού/ερευνητικού προσωπικού μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών Βελτιστοποίηση της διαδικασίας υποστήριξης της καινοτομίας στις επιχειρήσεις, Μεταφορά βέλτιστων πρακτικών από τη Συμμαχία για τη Γνώση (το μελλοντικό Erasmus+) για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των Παν/ων και των κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης 54

56 Θεσμική υποστήριξη για τη λειτουργία δημόσιων εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων Δραστηριότητες εφαρμοσμένης έρευνας Ο εθνικός σχεδιασμός είναι κρίσιμο να ενισχύει τη συμπληρωματικότητα των δράσεων να συντονίζει την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών ανά θεματικό πεδίο και να αποθαρρύνει τις παράλληλες στρατηγικές και επικαλύψεις. Στο πλαίσιο αυτό είναι απαραίτητη και η ενίσχυση από εθνικούς πόρους περιφερειών που αναλαμβάνουν σημαντικές πρωτοβουλίες διεθνούς εμβέλειας για δραστηριότητες που εστιάζονται σε προϊόντα ή υπηρεσίες με υψηλή συμμετοχή στο εθνικό ΑΕΠ Περιφερειακή Στρατηγική Ο σχεδιασμός της νέας προγραμματικής περιόδου για την Περιφέρεια Κρήτης στοχεύει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των αδυναμιών συμπεριλαμβανομένων ιδιαίτερα των ασυνεχειών στην παραγωγική διαδικασία και στην ενίσχυση των ισχυρών σημείων της περιφερειακής οικονομίας. Στόχος είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για τον αναπροσανατολισμό της τοπικής οικονομίας, την έξοδο από την κρίση και την ένταξη σε πορεία έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Το όραμα του αναπτυξιακού σχεδίου για την Κρήτη, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ , είναι: «Δυναμική και Βιώσιμη Κρήτη». «Δυναμική» με την έννοια της ύπαρξης μιαςολοκληρωμένης στρατηγικής εξόδου από την κρίση, με επενδύσεις και ενίσχυση των διασυνδέσεων και του εξαγωγικού χαρακτήρα των «Δυναμικών Τομέων: αγροδιατροφικός, πολιτισμός-τουρισμός, περιβάλλον, οικονομία της γνώσης». «Βιώσιμη» σε όρους, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς. «Βιώσιμη σε όρους οικονομικούς»: επιδιώκεται διατηρήσιμη ανάπτυξη που στηρίζεται σε χαρακτηριστικά της περιφέρειας σταθερής διαχρονικής αξίας «πολιτισμός Κρητική διατροφή» όπου υπάρχει ισχυρό υπόβαθρο για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της αυξημένης ανταγωνιστικότητας. «Βιώσιμη σε όρους περιβαλλοντικούς»: προστασία και ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. «Βιώσιμη σε όρους κοινωνικούς»: ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς με παράλληλη αντιμετώπιση των φαινομένων φτώχειας και ενίσχυση των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Θα επιδιωχθεί η υλοποίηση Περιφερειακής Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης» σε επιλεγμένους εδραιωμένους τομείς στους οποίους η Περιφέρεια διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα αλλά και αναδυόμενους τομείς. Στους δύο παραδοσιακούς πυλώνες της περιφερειακής οικονομίας, τον αγροδιατροφικό και το τουρισμό, προστίθενται αναδυόμενοι τομείς και κλάδοι, στους οποίους έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις, αναπτύσσεται επιχειρηματική δραστηριότητα, έχει εκπαιδευτεί σημαντικός αριθμός νέων επιστημόνων και έχει συσσωρευτεί αξιόλογη τεχνογνωσία. Οικονομικές δραστηριότητες που συγκεντρώνουν τα προαναφερόμενα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά εντοπίζονται στους τομείς περιβάλλον ενέργεια, καθώς και στο σύμπλεγμα της γνώσης, το οποίο υποστηρίζεται από τα διεθνούς εμβέλειας και κύρους Ερευνητικά και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα της Κρήτης (ΙΤΕ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης, ΤΕΙ Κρήτης, ΕΛΚΕΘΕ, ΜΑΙΧ, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ κ.α.), τα οποία 55

57 τοποθετούν την Κρήτη σε ιδιαίτερα ισχυρή θέση στην κατεύθυνση ανάπτυξης της Οικονομίας της Γνώσης. Στόχος είναι η δημιουργία 4 ολοκληρωμένων παραγωγικών συμπλεγμάτων, με ενίσχυση διασυνδέσεων μεταξύ κλάδων με ταυτόχρονη τεχνολογική αναβάθμιση τους και εισαγωγή καινοτομιών στη διαδικασία παραγωγής στους τομείς εξειδίκευσης της περιφερειακής οικονομίας. Τα παραπάνω αποτελούν την βασική συνιστώσα της Περιφερειακής Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης» όπως φαίνεται στο σχήμα 1. Κεντρική επιδίωξη της RIS3 Crete είναι η ενδυνάμωση των συμπλεγμάτων και η ενίσχυση των διασυνδέσεων μεταξύ τους με βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες: Ανασυγκρότηση του αγροδιατροφικού συμπλέγματος με προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ανάδειξη της αξίας της Κρητικής διατροφής και ενδυνάμωση των εξαγωγικών κλάδων. Ανάδειξη του πολιτιστικό-τουριστικού συμπλέγματος ως ηγετικού σε παγκόσμια κλίμακα. Ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων του μέλλοντος στο εκπαιδευτικό- ερευνητικό σύμπλεγμα (με υπηρεσίες που θα απευθύνονται και στις τοπικές επιχειρήσεις, καινοτόμες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, ανάδειξη νέων επενδυτικών δυνατοτήτων) και στο περιβαλλοντικό σύμπλεγμα (εξοικονόμηση ενέργειας, έξυπνη διαχείριση υδάτων, ΑΠΕ, θάλασσα κλπ). Διάγραμμα 8.1: Προώθηση καινοτομίας στις Μ.Μ.Ε. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΜΕ: ΚΕΤs, ΠΙΛΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ, ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ: ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ, ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ 56

58 Ενίσχυση τεχνολογικών δραστηριοτήτων και εφαρμογών σε επιχειρήσεις των επιλεγμένων συμπλεγμάτων. Από τις διεθνείς τάσεις και τις βέλτιστες πρακτικές καθώς και την ανάλυση των τοπικών δυνατοτήτων και εξειδικεύσεων η Περιφέρεια Κρήτης επικεντρώνεται σε δύο αλληλοσυμπληρούμενες κατευθύνσεις: 1. Να συμπληρώσει τις βασικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και αξιοποίηση των καινοτομιών στην κατεύθυνση δημιουργίας ενός σύγχρονου και βιώσιμου πόλου καινοτομίας και παράλληλα, 2. Να ενισχύσει τις δυναμικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της περιφερειακής εξειδίκευσης εδραιώνοντας ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Ειδικότερα, οι πολιτικές της Περιφέρειας Κρήτης σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές θα εστιαστούν σε τρεις βασικές κατευθύνσεις: Να διασφαλιστεί ότι η συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιχειρήσεων και άλλων εταίρων θα συμβάλλει στην ανάπτυξη και στην απασχόληση με μεγαλύτερη ένταση ενισχύοντας την εστίαση στην αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και στην ωρίμανση της αγοράς. Να ενισχυθούν οι δεξιότητες που απαιτούνται για την ανάπτυξη καινοτομιών και την επιχειρηματικότητα με την κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση. Να διαμορφωθεί ακόμα καλύτερη συνοχή στο σύστημα καινοτομίας με σαφώς καθορισμένες προτεραιότητες και ιεραρχήσεις λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των χρηστών και τον περιορισμό των πόρων. Στη βάση ενός συγκροτημένου σχεδίου αξιοποίησης του υφιστάμενου συστήματος Ε&Τ επιδιώκεται η συγκέντρωση πόρων και υποστήριξης σε αυστηρά περιορισμένο αριθμό ερευνητικών περιοχών και καινοτομιών από τις οποίες αναμένεται να προκύψουν σημαντικές και μετρήσιμες αναπτυξιακές επιπτώσεις. Το ερευνητικό εκπαιδευτικό σύμπλεγμα για να συμβάλλει με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο στην ανάπτυξη της περιφερειακής οικονομίας πρέπει να επικεντρωθεί πέρα από τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που απορρέουν από την βασική του αποστολή και την βασική έρευνα σε δραστηριότητες ανάπτυξης και καινοτομίας με τρεις προσανατολισμούς: 1. Υποστηρίζοντας τους κλάδους υψηλής εξειδίκευσης της τοπικής οικονομίας δηλαδή τον πρωτογενή και το τουρισμό καθώς και τους αναδυόμενους του περιβάλλοντος και της οικονομίας της γνώσης. Οι προτεραιότητες διαμορφώνονται στο πλαίσιο διαβούλευσης μεταξύ των ερευνητικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των παραγωγικών φορέων και ανάδειξης των από κοινού δυνατοτήτων αξιοποίησης των υφιστάμενων ερευνητικών και αναπτυξιακών δυνατοτήτων. 2. Προσελκύοντας ξένες άμεσες επενδύσεις από άλλες περιφέρειες που θα αξιοποιήσουν πατέντες που έχουν αναπτυχθεί από το ερευνητικό δυναμικό και θα συγχρηματοδοτήσουν νέους τομείς έρευνας. Οι προτεραιότητες θα καθοριστούν από διαδικασία διαβούλευσης και με τη συστηματική υποστήριξη από την Περιφέρεια για τη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών προσέλκυσης επενδύσεων η οποία αποτελεί προτεραιότητα του προγράμματος. 57

59 3. Διαθέτοντας τα δικαιώματα πατεντών σε τρίτους σε άλλες περιφέρειες με δυνατότητες ανάπτυξης διασφαλίζοντας όμως εισροές για την περιφερειακή οικονομία. Η σχετική δραστηριότητα απαιτεί ανάδειξη των δυνατοτήτων και συστηματική υποστήριξη της διαδικασίας από κατάλληλους μηχανισμούς που πρέπει να δημιουργηθούν με πρωτοβουλία και συνεχή στήριξη της Περιφέρειας και συνεργασία όλων των ιδρυμάτων και φορέων. Τα τέσσερα συμπλέγματα εξειδίκευσης βρίσκονται σε διαφορετικό επίπεδο ωρίμανσης για την ανάπτυξη και ενσωμάτωση καινοτομιών. Οι βασικές διαφοροποιήσεις εντοπίζονται στο επίπεδο επιχειρηματικότητας (μέγεθος, επιτήδευση, κερδοφορία) στη δομή της αλυσίδας αξιών και στο πως η τοπική παραγωγή εντάσσεται στις διεθνείς αλυσίδες αξιών καθώς και στην παράδοση καινοτομίας. Βασική επιδίωξη της στρατηγικής είναι η ενίσχυση των διασυνδέσεων μεταξύ των επιμέρους συμπλεγμάτων και η ανάπτυξη καινοτόμων δραστηριοτήτων στα σημεία που συναντώνται οι αλυσίδες αξιών. Κατά την υλοποίηση του προγράμματος θα ενεργοποιηθούν δράσεις για την προετοιμασία των φορέων σε κάθε σύμπλεγμα ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων και από τα τέσσερα συμπλέγματα. Η συστηματική ευαισθητοποίηση των επιχειρηματικών ομάδων, η υποστήριξη τους από τις δομές καινοτομίας με συμβουλευτικές υπηρεσίες καθώς και η κατάρτιση των φορέων αποτελούν προϋπόθεση για την επιτυχία του προγράμματος χωρίς στρεβλώσεις και μονομέρειες. Απαιτείται επίσης περαιτέρω διερεύνηση σε σχέση με την περιφερειακή εξειδίκευση και τη διαδικασία της επιχειρηματικής ανακάλυψης καθώς και των σχέσεων που συνδέουν φορείς και επιχειρήσεις των κλάδων αλλά και μεταξύ κλάδων. 58

60 9. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ 9.1. Ισχυρές εξειδικεύσεις και δυνατότητες Η Περιφέρεια Κρήτης διαθέτει ορισμένα σοβαρά συγκριτικά πλεονεκτήματα στον αγροτοδιατροφικό τομέα, τα οποία δεν έχει αξιοποιήσει επαρκώς. Η Κρητική διατροφή, η οποία αποτελεί το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής έχει αναγνωριστεί διεθνώς για τις θετικές επιπτώσεις της στην υγεία και τη μακροζωία των ανθρώπων. Η Μεσογειακή Διατροφή έχει χαρακτηρισθεί και ως «άυλη πολιτισμική κληρονομιά της ανθρωπότητας» από την UNESCO (Νοέμβριο 2011), όμως δεν έχει αξιοποιηθεί για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στην Κρήτη. Το «Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας» που δημιουργήθηκε με σκοπό τη διάσωση, προβολή και διάδοση της κρητικής διατροφής, αποτελεί μία σημαντική πρωτοβουλία, αλλά έχει να επιτελέσει ακόμη πολύ μεγάλο έργο, ώστε το «πρότυπο» της κρητικής διατροφής να περάσει μαζικά στην εστίαση και στο τουριστικό προϊόν της Κρήτης. Σημαντική πρωτοβουλία επίσης αποτελούν τα «επισκέψιμα οινοποιεία» της Περιφέρειας, τα οποία προωθούν τον Κρητικό αμπελώνα και τον οικοτουρισμό στο νησί και μπορεί να χαρακτηριστούν ως «βέλτιστη πρακτική». Από τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται στην Κρήτη, σημαντικά για την οικονομία της Περιφέρειας είναι τα νωπά λαχανικά, τα εσπεριδοειδή, η ελιά και το ελαιόλαδο καθώς και τα σταφύλια και το κρασί. Στη ζωική παραγωγή, παρατηρείται αύξηση κατά την 5ετία σε αντίθεση με τις τάσεις στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από την ανάλυση των εξειδικεύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκύπτει ότι η Κρήτη έχει διαμορφώσει ισχυρά πλεονεκτήματα στα κηπευτικά στη μικτή γεωργία και στη κτηνοτροφία. Σημαντική για την οικονομία της Κρήτης είναι η παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος, καθώς και η παραγωγή γάλακτος και τυροκομικών προϊόντων (ειδικά τα ΠΟΠ Γραβιέρα Κρήτης, Ξυνομυζήθρα Κρήτης, Πηχτόγαλο Χανίων, Ξύγαλο Σητείας). 59

61 Γράφημα 9.1. Εξειδίκευση σε προϊόντα και υπηρεσίες Το «καλάθι των Κρητικών προϊόντων» όπως έχει ορισθεί από την Περιφέρεια περιλαμβάνει προϊόντα του αμπελο-οινικού τομέα, ελαιόλαδο, ελιές, οπωροκηπευτικά, εσπεριδοειδή, μελισσοκομικά, καθώς και προϊόντα ΠΟΠ, ΠΓΕ και βιολογικά. Η ερευνητική εξειδίκευση προκύπτει από τις δημοσιεύσεις ερευνητών από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ινστιτούτα της Κρήτης που έχουν καταγραφεί την περίοδο Γράφημα9.2: Ερευνητική στόχευση στο αγροδιατροφικό 60

62 9.2. Στόχοι και Αναπτυξιακές προτεραιότητες Οι αναπτυξιακές προτεραιότητες στον αγροδιατροφικό τομέα διαμορφώνονται με βάση τα δυνατά σημεία της κρητικής παραγωγής και τις κατευθύνσεις ΥΠΑΑΤ για την αγροτική ανάπτυξη στο πλαίσιο του ΣΕΣ. Βασική επιδίωξη αποτελεί η ανασυγκρότηση του αγροδιατροφικού συμπλέγματος με προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ανάδειξη της αξίας της Κρητικής διατροφής και ενδυνάμωση των εξαγωγικών κλάδων. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται μια σταδιακή στροφή στην ποιοτική παραγωγή και στα επώνυμα προϊόντα. Η παρέμβαση πρέπει να εστιαστεί στα εδραιωμένα προϊόντα, λάδι, κηπευτικά, τυροκομικά προϊόντα καθώς και σε νέα μικρής παραγωγής που μπορούν όμως να παρουσιάζουν ευκαιρίες διευρυμένης εμπορικής εκμετάλλευσης 65. Ειδικότερα τα θέματα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας, καθώς και η ενίσχυση πρόσβασης στις τεχνολογίες πληροφορικής εξειδικεύονται σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων του γεωργικού τομέα και της αλιείας με στόχο να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα στον αγροτοδιατροφικό χώρο σε επίπεδο έντασης γνώσης και τεχνολογικής εξειδίκευσης. Το αγροδιατροφικό σύμπλεγμα συνδέεται άμεσα με τα περιβαλλοντικά θέματα και ιδιαίτερα με την επιλογή και προώθηση καλλιεργειών (καθώς και τη μεταποίησής τους), προϊόντων με χαμηλό αποτύπωμα CO2, όπως είναι τυπικές μεσογειακές καλλιέργειες (αμπέλι, ελιά), αλλά και η ζωική παραγωγή αιγοπροβάτων. Η απασχόληση, η επένδυση στην εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση, αλλά και η κοινωνική ένταξη μπορούν εν μέρει να προσανατολισθούν στα πεδία του αγροτοδιατροφικού τομέα, ώστε να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό ανθρώπινο δυναμικό, που θα είναι σε θέση να προωθήσει τις προτεραιότητες του τομέα Δημιουργία cluster Με δεδομένη την υφιστάμενη επιχειρηματική δομή στο τομέα, η υλοποίηση των προτεραιοτήτων προϋποθέτει τη δημιουργία ενός ισχυρού ανταγωνιστικού cluster με αποτελεσματική διοίκηση που θα συντονίζει την παροχή υπηρεσιών, την κινητοποίηση των παραγωγών και των ΜΜΕ και θα ενθαρρύνει την περαιτέρω δικτύωση. Οι υφιστάμενες άτυπες συστάδες επιχειρήσεων θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση της νέας προσπάθειας. Ο κύριος στόχος του cluster είναι η ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας και ο συντονισμός και η δυναμική ανάπτυξη ενός κλάδου με συγκριτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα διεθνώς, μέσα από την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης και νέων τεχνολογιών αιχμής που διαθέτουν οι ερευνητικοί και εκπαιδευτικοί οργανισμοί και οι επιχειρήσεις της Κρήτης, για την παραγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα, θα επιδιωχθεί στο πλαίσιο της εξωστρέφειας, της ανταλλαγής καλών πρακτικών και προώθησης συνεργασιών με αντίστοιχες διεθνείς πρωτοβουλίες σε 65 Η μελέτη της McKinsey (2010) εντοπίζει σειρά αγροτικών προϊόντων που έχουν σημαντικές προοπτικές. Συγκεκριμένες παρεμβάσεις παρουσιάζονται στο Παράρτημα 1. 61

63 τομείς όπως η ανοικτή καινοτομία, οι συνεργατικοί σχηματισμοί, τα κέντρα καινοτομίας, οι πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης και στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, η ανάπτυξη ισχυρών διεθνών συνεργασιών συμμετέχοντας ενεργά σε επιλεγμένα ευρωπαϊκά έργα. Ειδικότερα το cluster θα αξιοποιήσει το σύνολο των μέχρι τώρα πρωτοβουλιών και θα επιδιώξει: Να γίνει η Περιφέρεια της Κρήτης η Silicon Valley της μεσογειακής βιοποικιλότητας και της μεσογειακής διατροφής ενισχύοντας τα χαρακτηριστικά και την εικόνα της κρητικής διατροφής με τη δημιουργία ενός ισχυρού δικτύου ερευνητικής τεχνολογικής υποστήριξης αξιοποιώντας κυρίως τις δυνατότητες του περιφερειακού συμπλέγματος Ε&Τ. Να δημιουργηθεί ένας άτλαντας παραδοσιακών προϊόντων και συνταγών (στοιχεία και προδιαγραφές ποιότητας, παραγωγής, παράδοσης, σύνδεσης με πολιτιστικά στοιχεία τρέχοντα αλλά και με τον Μινωικό πολιτισμό) που θα καταλήξει στην έκδοση μιας χάρτας ποιότητας quality-plus των τοπικών προϊόντων υψηλών προδιαγραφών της περιφέρειας. Να ενισχυθεί η δημιουργία πολυδιάστατων αγροκτημάτων με τοπικές ποικιλίες και φυλές, μεταποίηση που βασίζεται σε στοιχεία της παράδοσης αλλά και σε state - of the - art της επιστημονικής γνώσης, έντασης γνώσης και εργασίας τα οποία θα είναι επισκέψιμα και θα περιλαμβάνουν επίσης δυνατότητα ξενάγησης, ιστορικές αναδρομές στη γεωργία από τη Μινωική εποχή και ήπια ψυχαγωγία επισκεπτών. Να στηριχθεί η δημιουργία ενός μηχανισμού μεντόρων για τον αγρότη, νέων εκπαιδευομένων στην καλλιέργεια της γης και στην μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων, που θα λειτουργούν ως «άγγελοι της υπαίθρου» κατά το πρότυπο business angels. Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να συνδυαστεί με ένα σύστημα 62

64 ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΔΙΑΝΟΜΗ Διάγραμμα 9.3: Αλυσίδα Αξίας στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ BRANDING ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΥΠΟΠΡΟΙΟΝΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ, ΦΥΤΑ, Ε+Α, ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΝΕΡΓΑ ΦΥΤΟΧΗΜΙΚΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΡΟΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΩΝ, ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ, ΠΑΡΑΓΓΕΛΛΙΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Ε+Α ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 63

65 agronet cafe που συνδυάζει το γραφεία του αγρότη και την αγροτική δικτυακή πύλη portal της Περιφέρειας Κρήτης. Να διαμορφωθεί ένα αξιόπιστο πρόγραμμα προώθησης αγροτικών προϊόντων και υπηρεσιών στις διεθνείς αγορές και να ενισχυθούν οι διασυνδέσεις με τις χώρες προορισμού των τοπικών προϊόντων. Να επιτευχθεί η στενότερη σύνδεση του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος με τον Τουρισμό και τις πολιτιστικές αξίες της Κρήτης, με την ενίσχυση του Τοπικού Συμφώνου Κρητικής Διατροφής, ώστε το στοιχείο αυτό να αντανακλάται στον «ΠΡΟΣΟΨΗ» των Τουριστικών Προορισμών της Κρήτης και να περνάει στους επισκέπτες του νησιού. Ενίσχυση της Κρητικής διατροφής με πολιτιστικά στοιχεία από τον Μινωικό Πολιτισμό λαογραφικά στοιχεία και με το μύθο που εμπεριέχουν. Υιοθέτηση του «Ελληνικού Πρωινού» από τις Τουριστικές Επιχειρήσεις της Περιφέρειας. Για την επίτευξη των στόχων του το cluster θα ενθαρρύνει τη δημιουργία πλατφόρμων επιστημονικής, τεχνολογικής και οικονομικής υποστήριξης και άλλων εργαλείων δικτύωσης θα ενισχύσει υποστηρικτικές συλλογικές δράσεις κατάρτισης και θα συμβάλλει στην αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στο τομέα Πρόγραμμα δράσης Το προτεινόμενο πρόγραμμα δράσης περιλαμβάνει: Δράσεις προώθησης της δικτύωσης Κινητοποίηση των περιφερειακών ΑΕΙ/ΤΕΙ και ερευνητικών ιδρυμάτων, κυρίως ΙΤΕ, ΕΛΚΕΘΕ, ΜΑΙΧ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης, TEI Κρήτης για συνεργασία με τοπικούς παραγωγούς, καινοτόμες παραγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις, συνδέσμους γεωτεχνικών και χρηματοδοτικούς οργανισμούς. Στήριξη και αναβάθμιση υφιστάμενων δικτύων (πχ Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας, Δίκτυο Οινοποιών, Δίκτυα σχετικά με το Ελαιόλαδο κλπ) και δημιουργία συνεργειών για δράσεις Ε+Τ. Συνεργασία με άλλα δίκτυα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμμετοχή σε έργα Ε+Τ. Δράσεις αναβάθμισης παραγωγικού συστήματος Βελτίωση των συνθηκών για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ΠΟΠ Βελτίωση του συστήματος πιστοποίησης, δικτύωση και συνεργασία με τους αντίστοιχους φορείς Υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων Βελτίωση της συσκευασίας των προϊόντων και των αντίστοιχων υλικών Ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων με χαμηλά λιπαρά 64

66 Εισαγωγή και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στη θερμοκηπιακή παραγωγή Ανάπτυξη και προώθηση λειτουργικών προϊόντων Ανάπτυξη και προώθηση νέων βιολογικών προϊόντων Έρευνα καινοτομία για ανάπτυξη νέων προϊόντων διατροφής από θαλάσσιους οργανισμούς υψηλής διατροφικής αξίας, της παραγωγής βιοδραστικών ουσιών, τις ιχθυοκαλλιέργειες ανοικτής θάλασσας σε συνδυασμό και με άλλες παραγωγικές δράσεις Διαχείριση και Προστασία Διανοητικής Ιδιοκτησίας Δράσεις προώθησης Προώθηση της ιδέας της Κρητικής Διατροφής σχετίζοντας την με τοπικά προϊόντα. Διαφοροποίηση των μαζικών εξαγωγών και προώθηση της ιδέας των επώνυμων προϊόντων Ανάπτυξη εξειδικευμένων αγορών (niche markets) για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών Αναβάθμιση του μάρκετινγκ τοπικών προϊόντων και συγκέντρωση σε ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές. Δράσεις κατάρτισης Δράσεις κατάρτισης για καινοτόμες ΜΜΕ και ερευνητές Εξειδικευμένα μεταπτυχιακά προγράμματα και προγράμματα διοίκησης 65

67 Πίνακας 9.1: Δράσεις και εργαλεία Αγροδιατροφικού Συμπλέγματος ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ Υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων Δημιουργία cluster αγροδιατροφικού - Δίκτυα παραγωγών προϊόντων Προώθηση της ιδέας της Κρητικής Διατροφής. Τεχνολογία τροφίμων Προηγμένες υπηρεσίες υποστήριξης αγροδιατροφικού. Προώθηση της ιδέας των επώνυμων προϊόντων κτημάτων στα παραδοσιακά ισχυρά προϊόντα. Ενεργή και νοήμων συσκευασία νέα υλικά ιχνηλασιμότητα Κουπόνια καινοτομίας Ανάπτυξη εξειδικευμένων αγορών (niche markets) για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών Νέα λειτουργικά προϊόντα Συμπληρώματα διατροφής, εκχυλίσματα και παράγωγα προϊόντα Δίκτυο μεντόρων για την αγροτική παραγωγή Διαπιστευμένα εργαστήρια για ελέγχους Αναβάθμιση του μάρκετινγκ τοπικών προϊόντων και συγκέντρωση σε ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές. Σύνδεση του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος με τον Τουρισμό και τις πολιτιστικές αξίες της Κρήτης. Νέα προϊόντα διατροφής από θαλάσσιους οργανισμούς Ακαδημία Κρητικής Διατροφής για την έρευνα και προώθηση των χαρακτηριστικών στοιχείων των τροφίμων και των ευεργετικών επιπτώσεων διατήρηση της παράδοσης. Κατάρτιση στελεχών υποστήριξης και παραγωγών. Έξυπνα θερμοκήπια Επιβράβευση καινοτόμων επιχειρήσεων. Χρηματοδοτικά εργαλεία στήριξης αγροτών και νεοφυών επιχειρήσεων στον αγροδιατροφικό τομέα Έξυπνα συστήματα εφοδιαστικής αλυσίδας Επιβράβευση ερευνητών. Εξειδικευμένα μεταπτυχιακά προγράμματα και προγράμματα διοίκησης Πρωτόκολλα τυροκομίας Αναβάθμιση εκσυγχρονισμός τυροκομίας 66

68 10. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Δυναμικός ανταγωνιστικός τομέας Η Κρήτη είναι ένας επώνυμος τουριστικός προορισμός με μακρά παράδοση και εδραιωμένη θέση στην παγκόσμια αγορά. Διαθέτει ισχυρή τουριστική βάση με επιχειρηματικό βάθος διεθνείς διασυνδέσεις και επενδύσεις κλίμακας. Επίσης, διαθέτει σημαντικούς πολιτιστικούς πόρους διαφόρων ιστορικών περιόδων με μοναδικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, στην Κρήτη υπάρχουν 50 Μουσεία 60 Αρχαιολογικοί Χώροι και 52 ιστορικές Μονές. Το πολιτιστικό απόθεμα της Κρήτης αποτελεί σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων ανταγωνιστικών προορισμών. Γράφημα 10.1: Εξειδίκευση σε υποκλάδους του τουρισμού Η περιφέρεια είναι πρώτη στην ΕΕ στην ενοικίαση αυτοκινήτων 7 η στα ταξιδιωτικά γραφεία και 13 η στα ξενοδοχεία. Γράφημα 10.2: Ερευνητική στόχευση σε θέματα τουρισμού πολιτισμού και συναφών περιοχών 67

69 Παράλληλα, η ερευνητική στόχευση επιτρέπει την ανάπτυξη συνεργασιών για τη δημιουργία καινοτομικών προϊόντων και την αντιμετώπιση προβλημάτων του τομέα ειδικότερα στα πεδία της πληροφορικής, των επικοινωνιών, της εικονικής πραγματικότητας της αποκατάστασης και ανάδειξης των μνημείων Αναπτυξιακές προτεραιότητες Η ανάλυση της αλυσίδας αξιών εστιάζεται στην δυναμική των διασυνδέσεων μεταξύ δραστηριοτήτων σε διάφορα επίπεδα παραγωγής και προσφοράς μιας υπηρεσίας στο πλαίσιο ενός κλάδου αναδεικνύοντας τις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο. Ειδικότερα, στην Περιφέρεια Κρήτης επιδιώκεται η ανάπτυξη τεχνολογιών για την υποστήριξη και προώθηση του τουρισμού και του πολιτισμού, η αναζωογόνηση της αλυσίδας αξιών και η διεύρυνση της με αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της ανταγωνιστικής θέσης του συμπλέγματος στην παγκόσμια αγορά. Κεντρικές προτεραιότητες είναι η προσέλκυση ενός καλύτερου μίγματος τουριστών με στόχο την αύξηση της δαπάνης ανά επίσκεψη, η αύξηση της τουριστικής κίνησης η επέκταση της περιόδου και η διάχυση των τουριστών και προς άλλες περιοχές της περιφέρειας. Η παρέμβαση στο πολιτιστικό τουριστικό σύμπλεγμα θα κινηθεί σε πέντε επίπεδα: Αναβάθμιση των πυλών εισόδου με την κατασκευή του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι με τη μέθοδο ΣΔΙΤ και την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων για κρουαζιέρες στα λιμάνια Ηρακλείου και Σούδας (τερματικών σταθμών επιβατών συστημάτων πληροφόρησης και πλοήγησης). Αναβάθμιση των καταλυμάτων και γενικότερα των ξενοδοχειακών υπηρεσιών με την ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων με την αξιοποίηση των ΤΠΕ και εφαρμογών για κινητά και το διαδίκτυο καθώς και τη δημιουργία λύσεων «έξυπνων δωματίων» και υπηρεσιών. Η Κρήτη θα μπορούσε να επωφεληθεί από ένα πιο αυστηρό σύστημα διαπίστευσης, δεδομένου ότι κατέχει ήδη ένα υψηλό ποσοστό κλινών 4* και 5*. Διεύρυνση της αλυσίδας αξιών με την ενσωμάτωση νέων δραστηριοτήτων και υπηρεσιών ειδικά στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των συνεργειών με το αγροδιατροφικό σύμπλεγμα. Εμβάθυνση και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος καθώς η Κρήτη έχει τη δυνατότητα να προσφέρει ένα πολύ ανταγωνιστικό και σύνθετο τουριστικό προϊόν που περιλαμβάνει «Ήλιο και θάλασσα», ιστιοπλοΐα και yachting, κρουαζιέρες, γκολφ, πολιτιστικό ιατρικό και συνεδριακό τουρισμό. Παράλληλα, είναι σε θέση να εμβαθύνει και σε άλλα προϊόντα όπως αγροτουρισμός, οικοτουρισμός και θρησκευτικός τουρισμός αξιοποιώντας κατάλληλα υφιστάμενους πόρους και να ενισχύσει την ελκυστικότητα της. Η Κρήτη πρέπει να διερευνήσει τη δυνατότητα να αναπτύξει ένα ή δύο γεγονότα παγκοσμίου επιπέδου με πρώτη προτεραιότητα τη γαστρονομία και την υγιεινή διατροφή. Βελτίωση των σημάτων και των πρακτικών μάρκετινγκ ανάπτυξη συστημάτων ηλεκτρονικής πώλησης και δικτύωσης. Στο πλαίσιο αυτό πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η ανάπτυξη μιας all inclusive εικονικής πλατφόρμας προετοιμασίας της τουριστικής επίσκεψης με την ενσωμάτωση και υφιστάμενων μονάδων. 68

70 Επίσης, η εικονική καθοδήγηση των τουριστών κρουαζιέρας σε διαδρομές εντός του αστικού ιστού των δύο πόλεων θα βελτίωνε τις παρεχόμενες υπηρεσίες και θα ευνοούσε την οργανωμένη διάχυση τους. H βασική πρόκληση για την Περιφέρεια Κρήτης εντοπίζεται στο τρόπο με τον οποίο, η στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης θα υποστηρίξει τη μετατροπή του τουρισμού σε μια δραστηριότητα υψηλής προστιθέμενης αξίας και έντασης γνώσης με στόχο την βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων και της απασχόλησης. 69

71 Διάγραμμα 10.3: Στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης στον τουρισμό - πολιτισμό ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΔΟΜΗ ΑΓΟΡΑΣ Κατηγορίες τουριστών ανά ενδιαφέροντα και εισοδήματα ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ TOUR OPERATORS ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΥΛΩΝ ΕΙΣΟΔΟΥ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΣΚΑΦΗ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΜΑΡΙΝΕΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΤΕΛ ΤΑΞΙ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΤΑΛΥΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΜΑΤΑ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΞΕΝΩΝΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗ ΑΝΑΨΥΧΗ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΑΞΙΩΝ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΞΕΝΑΓΟΙ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑ ΤΕΧΝΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΊΌΝΤΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΝΩΣΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΠΕ - WEB & MOBILE APPLICATIONS - MULTIMEDIA Πηγή: Duke University (2011) Center on Globalization, Governance & Competitiveness, The Tourism Global value Chain. 70

72 Γενικότερα, η εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών ενισχύει τη τουριστική εμπειρία την ελκυστικότητα ενός προορισμού και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Διάγραμμα 10.4: Ενίσχυση τουριστικής εμπειρίας Συστήματα εικονικής πραγματικότητας Διαδραστικοί ιστοτοποι Socialmedia Εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας Υπηρεσίες GPSSocialmedia Socialmedia Ιστότοποι Πιλοτική ανάπτυξη Η Κρήτη θα έχει την επόμενη περίοδο ως κορυφαία προτεραιότητα την ανάδειξη της Διαδραστικά Κνωσού σε πολιτιστικό ορόσημο και ισχυρό πόλο έλξης τουριστών. Η Κνωσός είναι ήδη το σημαντικότερο μνημείο της Κρήτης με μοναδικά ιστορικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Γειτνιάζει με τη μεγαλύτερη πύλη εισόδου της Περιφέρειας και την πλέον ανεπτυγμένη τουριστικά περιοχή. Την επισκέπτονται περίπου 700 χιλιάδες επισκέπτες (2013) που την καθιστά το δεύτερο σε ελκυστικότητα μνημείο στη χώρα μετά την Ακρόπολη. Επιχειρείται μια συνολική προσέγγιση που περιλαμβάνει: Την ενίσχυση της επισκεψιμότητας του αρχαιολογικού χώρου με την εισαγωγή e-ticketing, αναβάθμιση των υπηρεσιών ξενάγησης και εγκατάσταση μονάδων αφής. Την ανάδειξη της ιστορικότητας με την αξιοποίηση τεχνολογιών εικονικής και διευρυμένης πραγματικότητας για την ανάδειξη της περιόδου των συνηθειών και των επιτευγμάτων του Μινωικού πολιτισμού που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο εταιρικής σχέσης του ΥΠΠΟ με αρχαιολογικές σχολές, το ΙΤΕ και με την συμμετοχή επιχειρήσεων και παραγόντων που δραστηριοποιούνται στο χώρο των δημιουργικών τεχνών. Τη σύνδεση με την ευρύτερη περιοχή του ανακτόρου και την ενδοχώρα με το σχεδιασμό διαδρομών που θα συνδέσουν τα περιφερειακά μνημεία (Βασιλική Έπαυλη, Οικία του Αρχιερέα, Μικρό Ανάκτορο, Βίλα Αριάδνη, Βίλα Διονύσου 71

73 κ.α.) με το Ανάκτορο, για τη δημιουργία πληροφοριακού κέντρου, την οργάνωση της στάθμευσης κ.λπ. Τη διάχυση της κίνησης προς την ενδοχώρα με την οργάνωση θεματικών και συνδυασμένων διαδρομών επίσκεψης με κυμαινόμενη διάρκεια παραμονής το σχεδιασμό διαδρομών επίσκεψης με γνώμονα την ισότιμη πρόσβαση για διαφορετικές ομάδες πληθυσμού (όπως ΑμΕΑ, ηλικιωμένοι) και την αναβάθμιση μορφολογικών και πολεοδομικών χαρακτηριστικών κατά μήκος των επιλεγμένων διαδρομών καθώς και στις επιμέρους θεματικές ενότητες και θεματικά δίκτυα. Για να επιτευχθεί ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός της παρέμβασης με αναπτυξιακά χαρακτηριστικά στο πλαίσιο της έξυπνης εξειδίκευσης θα απαιτηθεί η ολοκλήρωση του χωροταξικού πολεοδομικού σχεδιασμού η εκπόνηση λειτουργικού επιχειρησιακού σχεδίου καθώς και μια μελέτη αξιοποίησης νέων τεχνολογιών Οριζόντιες δράσεις Για την επίτευξη των στόχων του το cluster θα ενθαρρύνει τη δημιουργία πλατφόρμων επιστημονικής, τεχνολογικής και οικονομικής υποστήριξης και άλλων εργαλείων δικτύωσης θα ενισχύσει υποστηρικτικές συλλογικές δράσεις κατάρτισης και θα συμβάλλει στην αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στο τομέα. Οι προτεινόμενες δράσεις περιλαμβάνουν: Δράσεις προώθησης της δικτύωσης και της καινοτομίας Κινητοποίηση των περιφερειακών ΑΕΙ/ΤΕΙ και ερευνητικών ιδρυμάτων, κυρίως ΙΤΕ, ΕΛΚΕΘΕ, ΜΑΙΧ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης, TEI Κρήτης για συνεργασία με τοπικούς φορείς, καινοτόμες επιχειρήσεις, συνδέσμους τουριστικών φορέων και χρηματοδοτικούς οργανισμούς για τη δημιουργία κρίσιμης μάζας. Συνεργασίες με υφιστάμενα δίκτυα και δημιουργία συνεργειών για δράσεις Ε+Τ στις τουριστικές επιχειρήσεις της Κρήτης. Καταγραφή σχέσεων μεταξύ των φορέων στον κλάδο καθώς και με άλλα συνεργατικά σχήματα με προοπτική συνεργασίας. Δράσεις πιστοποίησης για τα μέλη του δικτύου Διαχείριση και Προστασία Διανοητικής Ιδιοκτησίας Ανάπτυξη εισαγωγή και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στην τουριστική βιομηχανία και τον πολιτισμό και δημιουργία νέων προϊόντων Δράσεις κατάρτισης Προγράμματα κατάρτισης για καινοτόμες ΜΜΕ και ερευνητές Εξειδικευμένα μεταπτυχιακά προγράμματα και προγράμματα διοίκησης 72

74 Δράσεις προώθησης Προώθηση της εικόνας της Κρήτης. Ανάπτυξη εξειδικευμένων αγορών (niche markets) για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών Αναβάθμιση του μάρκετινγκ τοπικών προϊόντων και συγκέντρωση σε ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές. Πίνακας 10.1: Δράσεις και εργαλεία Τουριστικού πολιτιστικού συμπλέγματος ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Ανάδειξη διαχείριση προορισμού. Ανάπτυξη εργαλείων εικονικής περιήγησης και αναπαράστασης. Ολοκληρωμένες υπηρεσίες προορισμού «έξυπνη πόλη». Ανάπτυξη ιδέας «έξυπνων καταλυμάτων». Ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών στο τουρισμό πολιτισμό. Ανάπτυξη εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου σε θέματα πλοήγησης και διαδραστικής επικοινωνίας. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ Δημιουργία cluster στο τουρισμό πολιτισμό. Ενίσχυση δικτύων ανά μορφή τουρισμού (ιατρικός, θρησκευτικός, αγροτικός, πολιτιστικός). Πιλοτική εφαρμογή ολοκληρωμένης διαχείρισης και συνολικής ανάδειξης σε αρχαιολογικό χώρο. Κουπόνια καινοτομίας. Επιβράβευση καινοτόμων επιχειρήσεων. Επιβράβευση ερευνητών. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ Προώθηση της εικόνας της Κρήτης ως τουριστικού προορισμού με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Προώθηση των μη τεχνολογικών καινοτομιών στην αλυσίδα αξίας του τουρισμού. Αξιοποίηση της ΤΠΕ για την ενίσχυση της εστιασμένης προσωπικής εξυπηρέτησης πελατών, της βελτίωσης της διαδραστικότητας, της μείωση του κόστους των υπηρεσιών. Αξιοποίηση υπηρεσιών e- ticketing, συστήματα ηλεκτρονικής ξενάγησης, υποστήριξη δικτυώσεων με στόχο την βέλτιστη ανάδειξη και αξιοποίηση των πλέον αξιόλογων πολιτιστικών πόρων. Χρηματοδοτικά εργαλεία στήριξης νεοφυών επιχειρήσεων στο τομέα του τουρισμού και σε δραστηριότητες που συνδέονται με τον πολιτισμό και τη δημιουργία. Κατάρτιση στελεχών επιχειρήσεων τουρισμού στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. 73

75 11. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Εξειδικεύσεις και δυνατότητες Στην Κρήτη έχουν πραγματοποιηθεί ή προγραμματίζονται σημαντικές επενδύσεις στο περιβάλλον. Την περασμένη 30ετία από τα διαρθρωτικά ταμεία και εθνικούς πόρους έχουν χρηματοδοτηθεί με πόρους που προσεγγίζουν το 1 δις ευρώ σημαντικές υποδομές μεταξύ των οποίων: 17 φράγματα 14 λιμνοδεξαμενές 27 βιολογικοί καθαρισμοί Με την ολοκλήρωση των έργων αυξάνεται σημαντικά ο ισοδύναμος εξυπηρετούμενος πληθυσμός και στο τέλος του 2015, θα έχουν καλυφθεί με δίκτυα και ΕΕΛ το σύνολο των οικισμών 3 ου επιπέδου καθώς και σημαντικό μέρος των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών. Επίσης, στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός για τη διαχείριση των απορριμμάτων και εφαρμόζεται πλέον ο νέος ΠΕΣΔΑΚ ο οποίος εγκρίθηκε το Προβλέπει αποκεντρωμένες μικρές και ήπιας τεχνολογίας μονάδες διαχείρισης και επιτρέπει μια οικονομική διαχείριση με λογικό κόστος επένδυσης. Για τη λειτουργία όλων αυτών των μονάδων υποδομής, θα πρέπει να επιδιωχθεί η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, να ορθολογικοποιηθεί η λειτουργία τους στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης με την εισαγωγή των κατάλληλων έξυπνων συστημάτων παρακολούθησης και διαχείρισης. Γενικότερα, με δεδομένο πάντα το νησιωτικό χαρακτήρα της Περιφέρειας και την εποχική πίεση που προκαλεί ο τουρισμός, κρίσιμη είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, για θέρμανση ψύξη, μέσα από βιοκλιματικές διαμορφώσεις του ελεύθερου χώρου και την βελτίωση των κατασκευαστικών χαρακτηριστικών του κτηριακού αποθέματος καθώς και στις μεταφορές με την υιοθέτηση μέτρων που τις καθιστούν βιώσιμες. Στο τομέα του περιβάλλοντος 4 κλάδοι εμφανίζουν υψηλή εξειδίκευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο: διαμόρφωση χώρων, ιδιωτικές κατασκευές, διαχείριση των υδάτων και οι μεταφορές. 74

76 Γράφημα 11.1: Εξειδίκευση σε υποκλάδους σχετικούς με το περιβάλλον Παράλληλα, η ερευνητική εξειδίκευση στο τομέα είναι έντονη καθώς όπως προκύπτει από τις δημοσιεύσεις την περίοδο υπάρχει σημαντική παρουσία στα θέματα ενέργειας, διαχείρισης υδάτων μόλυνσης περιβάλλοντος και αισθητήρων. Γράφημα 11.2: Ερευνητική στόχευση σε θέματα περιβάλλοντος 75

77 11.2. Στόχοι και αναπτυξιακές προτεραιότητες Οι αναπτυξιακές προτεραιότητες στον τομέα του περιβάλλοντος, εστιάζονται στην έξυπνη διαχείριση υδάτων και αποβλήτων, στις βιώσιμες κατασκευές, στην εξοικονόμηση ενέργειας καθώς και στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκεται η ενίσχυση της έρευνας, η ανάπτυξη τεχνολογιών και καινοτομιών με την ενθάρρυνση και ενίσχυση της δικτύωσης και των συνεργασιών των ΑΕΙ, και των ερευνητικών ιδρυμάτων με επιχειρήσεις διαχείρισης υδάτων, μηχανικούς και κατασκευαστές τεχνολογίας περιβάλλοντος και εφαρμογών. Ειδικότερα, στο τομέα των υδάτων προβλέπεται η ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτομιών που θα εστιάζονται στην ορθολογική και ολοκληρωμένη διαχείριση σε όλη την αλυσίδα παραγωγής επεξεργασίας παροχής επανάχρησης. Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται η ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων και τεχνολογιών παρακολούθησης ελέγχου και διαχείρισης. Διάγραμμα Έξυπνη διαχείριση υδάτων ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΝΕΡΟΥ ΧΟΝΔΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΛΙΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΦΑΝΕΙΑΚΑ ΝΕΡΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΑΓΩΓΟΙ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΠΩΛΕΙΩΝ, ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ, ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΠΕ - ΑΙΣΘΗΤΗΡΩΝ - ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Πρόγραμμα δράσης Οι προτεινόμενες δράσεις περιλαμβάνουν: Δράσεις ενίσχυσης της δικτύωσης και της καινοτομίας Ενθάρρυνση της δικτύωσης των περιφερειακών ΑΕΙ/ΑΤΕΙ και ερευνητικών ιδρυμάτων, κυρίως ΙΤΕ, ΕΛΚΕΘΕ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης, TEI Κρήτης σε συνεργασία με τοπικούς φορείς μηχανικών, καινοτόμες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος και φορείς διαχείρισης υδάτων. Ενίσχυση της συνεργασίας ερευνητικών ιδρυμάτων με επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα και δημιουργία συνεργειών για δράσεις Ε+Τ στον τομέα των βιώσιμων κατασκευών και βιοκλιματικών αναπλάσεων ελεύθερων χώρων. Βασική κατεύθυνση των εφαρμογών η ανάπτυξη και χρήση νέων υλικών. Ενίσχυση πιλοτικού προγράμματος ανάπτυξης εισαγωγής και αξιοποίησης νέων τεχνολογιών για την μείωση απωλειών ύδατος και τη μείωση της 76

78 κατανάλωσης ενέργειας σε μεγάλα έργα υποδομών. Ενθάρρυνση της εμπορευματοποίησης των εφαρμογών και δημιουργία πακέτου προϊόντων και υπηρεσιών προς εκμετάλλευση. Ανάπτυξη προσαρμογή και εισαγωγή ΤΠΕ για την προβολή στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, την κωδικοποίηση - διαχείριση χωρικών ρυθμίσεων και τη συστηματική παρακολούθηση (monitoring) αλλαγών στο οικοσύστημα. Εμπορευματοποίηση των εργαλείων και προώθηση τους. Κύριος τομέας είναι αυτός της προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος, με παρακολούθηση (monitoring) και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο θαλάσσιο πλούτο αλλά και της υποβάθμισης του από την ανθρώπινη δραστηριότητα. (πχ εξόρυξη πετρελαίου στα νότια της Κρήτης). Δράσεις κατάρτισης Προγράμματα κατάρτισης για μηχανικούς και στελέχη επιχειρήσεων διαχείρισης υδάτων. Εξειδικευμένα προγράμματα εξειδίκευσης στο τομέα τεχνολογικών εφαρμογών του περιβάλλοντος. Πίνακας 11.1: Δράσεις και Εργαλεία Περιβαλλοντικού Συμπλέγματος ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ Ανάπτυξη νέων υλικών, τεχνολογιών και συστημάτων που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση. Ενίσχυση συνεργασιών ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων για την εφαρμογή καινοτομιών. Ανάπτυξη προσαρμογή και εισαγωγή ΤΠΕ για την προβολή στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, την κωδικοποίηση - διαχείριση χωρικών ρυθμίσεων και τη συστηματική παρακολούθηση (monitoring) αλλαγών στο οικοσύστημα. Ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης υποδομών. Κουπόνια καινοτομίας. Προώθηση μη τεχνολογικών καινοτομιών για την ολοκληρωμένη διαχείριση αστικών υποδομών. Ανάπτυξη αισθητήρων και δικτύων για περιβαλλοντικό έλεγχο. Επιβράβευση ερευνητών. Προώθηση εφαρμογών για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος οικονομικών δραστηριοτήτων (ξενοδοχείων, βιομηχανιών, νοσοκομείων και άλλων δημοσίων κτιρίων). Ανάπτυξη υποδειγμάτων διοίκησης βασισμένων σε γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών. Διαπιστευμένα εργαστήρια ελέγχου περιβαλλοντικών μεταβλητών. Χρηματοδοτικά εργαλεία στήριξης νεοφυών επιχειρήσεων στο τομέα του περιβάλλοντος. Νέα υλικά μεμβράνες κλπ. Πιλοτικό πρόγραμμα ανάπτυξης εισαγωγής και αξιοποίησης νέων τεχνολογιών για την μείωση απωλειών ύδατος και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε μεγάλα έργα υποδομών Κατάρτιση στελεχών επιχειρήσεων διαχείρισης υποδομών και επιστημόνων περιβαλλοντικών τεχνολογιών. 77

79 12. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΓΝΩΣΗΣ Εξειδικεύσεις Το σύμπλεγμα της γνώσης διαθέτει ισχυρές βάσεις στην Κρήτη σε ένα ευρύτατο φάσμα πεδίων με δεδομένο ότι σε 19 επιστημονικές περιοχές έχει απήχηση πάνω από 1,2. Η παραγωγή γνώσης είναι σημαντική σε πολλά πεδία που ενδεχομένως έχουν κάποια αντιστοιχία με την περιφερειακή οικονομία και θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παραγωγικά εάν υπήρχαν οι κατάλληλες συνθήκες. Γράφημα 12.1: Δημοσιεύσεις σε επιλεγμένα πεδία Επίσης, στις ερευνητικές υποδομές η Κρήτη έχει τον εθνικό συντονισμό σε 6 επί συνόλου 25 υποδομών και συγκεκριμένα στα: National Infrastructure for Digital Humanities, ELIXIR-GR: Managing and analyzing biological data, National Infrastructure in Nanotechnology, Advanced Materials and Micro/Nanoelectronics, The HiPER, ELI and LASERLAB Europe Synergy & IPERION-CH.gr, A GREEK RESEARCH INFRASTRUCTURE FOR VISUALIZING AND MONITORING FUNDAMENTAL BIOLOGICAL PROCESSES, Centre for the study and sustainable exploitation of Marine Biological Resources (αναλυτική παρουσίαση στο Παράρτημα 2). Η παραγωγή γνώσης δεν οδηγεί όμως σε απτά αξιοποιήσιμα αποτελέσματα. Εξαίρεση αποτελούν τα Ινστιτούτα του ΙΤΕ τα οποία έχουν σημαντική παρουσία στην κατοχύρωση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Η περαιτέρω εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων είναι ακόμα πιο αδύναμη και σε κάθε περίπτωση μη συστηματική. Η δυναμική της μεταφοράς γνώσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η συσσωμάτωση, η επιχειρηματικότητα, η ποιότητα των δικτύων και συστάδων επιχειρήσεων καθώς και το γενικότερο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον. Προϋποθέτει την ύπαρξη σε περιφερειακό επίπεδο μιας πυκνότητας δεξιοτήτων και κεφαλαίων. 78

80 Οι προτεραιότητες καθορίζονται με βάση τη διεθνή εμπειρία και τις δυνατότητες της περιφέρειας. Ειδικά, αξιοποιείται η εμπειρία από τη δημιουργία και λειτουργία των Knowledge and Innovation Communities του European Institute of Innovation and Technology 66. Κεντρικός στόχος της σχεδιαζόμενης παρέμβασης είναι η δημιουργία ενός δυναμικού και «σφύζοντος» οικοσυστήματος καινοτομίας στην Κρήτη το οποίο με τρόπο δομημένο και ολοκληρωμένο θα επενδύει και θα κεφαλαιοποιεί τη σωρευμένη γνώση, το ανθρώπινο δυναμικό και τις υπάρχουσες υποδομές συνολικά του εκπαιδευτικού και ερευνητικού ιστού της Κρήτης. Η αξιοποίηση τους θα πραγματοποιηθεί με ενιαία μορφή, μετασχηματίζοντάς τα σε καταλύτη για την παραγωγή πλούτου που θα επιστρέφει στην περιφερειακή οικονομία μέσω της ουσιαστικής αλληλεπίδρασης με τη βιομηχανία, της προσέλκυσης hightech εταιρειών, της εκκόλαψης καινοτόμου φοιτητικής επιχειρηματικότητας, και της ευρύτερης προσέλκυσης νέων κεφαλαίων και δεξιοτήτων. Το σύμπλεγμα γνώσης θα ενσωματώνει: 1. Εκθετήριο επιλεγμένων ώριμων τεχνολογιών των ΕΚ, ΑΕΙ, και ΤΕΙ της Κρήτης 2. Θερμοκοιτίδα καινοτόμου επιχειρηματικότητας βασισμένης στη νέα γνώση 3. Δομή παροχής «κεφαλαίων σποράς» καινοτόμου επιχειρηματικότητας 4. Χώρο (προσωρινής εγκατάστασης και) υποδοχής επιχειρήσεων υψηλής έντασης γνώσης 5. Δομή «χρησιδανεισμού» γνώσης/manpower υψηλά καταρτισμένου ανθρωπίνου δυναμικού 6. Δομή «χρησιδανεισμού» ερευνητικών υποδομών/εγκαταστάσεων Διάγραμμα Οργάνωση του Crete Innovation Initiative 66 EIT (2012) Catalysing innovation in the knowledge triangle, Practices from the Knowledge and Innovation Communities, 79

81 Θα πλαισιώνεται από: Τη δημιουργία μιας πύλης προσέγγισης και συνεργασίας με την επιχειρηματική κοινότητα Τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης με την επενδυτική κοινότητα Δομή παροχής ολοκληρωμένης υποστήριξης σε όλη την αλυσίδα καινοτομίας που ενσωματώνει τεχνογνωσία, ανθρώπινο δυναμικό, πόρους, διαδικασίες και δίκτυα. Προβλέπει τέλος εξειδικευμένες δράσεις τόνωσης της τοπικής επιχειρηματικότητας και διασύνδεσής τους με τον ερευνητικό ιστό μέσω της στήριξης συνεργατικών σχηματισμών στη βάση των (θεματικών) προτεραιοτήτων της έξυπνης εξειδίκευσης (ήτοι αγροδιατροφικό σύμπλεγμα και πολιτισμικό-τουριστικό σύμπλεγμα) και της υποστήριξης πιλοτικών δράσεων ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών των σχηματισμών αυτών βασιζόμενα στην έρευνα και τη νέα γνώση. Διάγραμμα 12.3:Ολοκληρωμένη προσέγγιση στην καινοτομία 80

82 Crete Innovation Initiative Βάση και σημείο εκκίνησης των ανωτέρω αποτελεί η δημιουργία μιας περιφερειακής δομής προώθησης της καινοτομίας του Crete Innovation Initiative, που συντίθεται από μηχανισμούς ενθάρρυνσης της καινοτομίας και υποστήριξης της επιχειρηματικότητας. Δυναμικό Εκθετήριο Στο Εκθετήριο για το σύνολο των ιδρυμάτων (ΕΚ, ΑΕΙ, ΤΕΙ) της περιφέρειας: Θα εκθέτονται live /υπό μορφή επίδειξης επιλεγμένα ώριμα ερευνητικά αποτελέσματα, Θα παρουσιάζονται υπηρεσίες (υψηλής προστιθέμενης αξίας) Θα επιχειρηθεί δομημένη και εστιασμένη προώθηση (technology marketing) και (εμπορική) αξιοποίηση της παραγόμενης γνώσης και διανοητικού κεφαλαίου που έχει αναπτυχθεί στο ερευνητικό οικοσύστημα της Κρήτης. Δομή παροχής «κεφαλαίων σποράς» καινοτόμου επιχειρηματικότητας Θεωρώντας την καινοτόμο επιχειρηματικότητα που βασίζεται στη νέα γνώση ως βάση και μοχλό για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, προτείνεται η δημιουργία ταμείου seed capital το οποίο θα επενδύει κατ αποκοπή ποσά σε περιπτώσεις νεοφυών επιχειρήσεων που γεννιούνται στο οικοσύστημα αυτό, ακολουθώντας διαδικασίες χαρτογράφησης, (προ)-αξιολόγησης, εξέταση βιωσιμότητας και επιλογής των περισσότερο υποσχόμενων περιπτώσεων. Το ταμείο θα δημιουργηθεί με συνεργασία της Περιφέρειας και ιδιωτικών φορέων χρηματοδότησης. Δομή «χρησιδανεισμού» πόρων Το εκθετήριο θα πλαισιώνεται από μία δομή «χρησιδανεισμού» πόρων από ένα εικονικό «pool» ανθρωπίνου κεφαλαίου, ερευνητικών εγκαταστάσεων και ειδικής τεχνογνωσίας των συνεργαζόμενων ιδρυμάτων, τα οποία και θα παρέχονται υπό μορφή κινήτρου ή συμμετοχής στο ρίσκο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ. μηχανικοί ή επιστήμονες για απασχόληση 2 μηνών) ή χρήση εγκαταστάσεων (π.χ. εργαστηριακές δοκιμές/ανάπτυξη πρωτοτύπου) και θα προσφέρονται σε τρίτους που ενδιαφέρονται να εγκατασταθούν και να επενδύσουν. Υποστηρικτικές υπηρεσίες Το πλαίσιο ολοκληρώνεται με τη λειτουργία μηχανισμού ολοκληρωμένης υποστήριξης σε όλη την αλυσίδα καινοτομίας ο οποίος θα διασφαλίζει την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών όπως ενδεικτικά υπηρεσίες μεταφοράς τεχνολογίας και αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων επιχειρηματική υποστήριξη, πληροφόρηση και ενημέρωση, υπηρεσίες επιχειρηματικής μεσιτείας και αναζήτησης εταίρων, υπηρεσίες έρευνας αγοράς και επιχειρηματικής ευφυΐας, υπηρεσίες σχετικές με την προστασία και αξιοποίηση διανοητικού κεφαλαίου, υπηρεσίες innovation και technology audit, δράσεις τεχνολογικού marketing, δράσεις εξωστρέφειας και δικτύωσης. Χώρος επώασης φοιτητικής επιχειρηματικότητας 81

83 Το εγχείρημα φιλοδοξεί επίσης να αποτελέσει πυλώνα έμπνευσης και υποστήριξης για νέους επιχειρηματίες ή φοιτητές που έχουν επιχειρηματικές ιδέες που πηγάζουν από την έρευνα και τη νέα γνώση. Η επιλογή των περιπτώσεων θα ακολουθεί διαδικασίες χαρτογράφησης, μελέτης βιωσιμότητας και αξιολόγησης με σκοπό τελικά τη φιλοξενία των καταλληλότερων περιπτώσεων. Αυτές τελικά θα επωφελούνται και θα κάνουν χρήση πέρα από τις συνήθεις υπηρεσίες στέγασης και φιλοξενίας της τεχνογνωσίας, του ανθρωπίνου δυναμικού και των ερευνητικών εγκαταστάσεων του virtualpool, των υπηρεσιών ολοκληρωμένης υποστήριξης, της πρόσβασης στο επενδυτικό περιβάλλον και της εγγύτητας με τη βιομηχανία. Συνεργατικοί χώροι για την καλλιέργεια της επιχειρηματικότητας Υποστήριξη για την ανάπτυξη συνεργατικών χώρων οι οποίοι διευκολύνουν την διαμόρφωση και ανάπτυξη του επιχειρηματικού οικοσυστήματος και δεν απευθύνονται μόνο σε start-ups ούτε ανήκουν αποκλειστικά στον τομέα της τεχνολογίας. Πρωτοβουλίες μπορούν να αναληφθούν από διάφορους φορείς πχ δήμοι, αλλά και από ιδιώτες, στο πλαίσιο παρόμοιων που υφίστανται ήδη σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Χώρος φιλοξενίας επιχειρήσεων υψηλής έντασης γνώσης Παράλληλα, επιδιώκεται η λειτουργία ενός τέτοιου οικοσυστήματος να αποτελέσει πόλο έλξης για την εγκατάσταση και λειτουργία επιχειρήσεων υψηλής έντασης γνώσης που είναι ήδη εδραιωμένες στην παγκόσμια αγορά. Η προσέλκυση ικανού αριθμού και δυναμικού high-tech εταιρειών θα πυροδοτήσει ένα domino effect το οποίο θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία της περιφέρειας θα βασίζεται σε ένα σύνολο κινήτρων όπως: υπηρεσίες στέγασης και φιλοξενίας πρόσβαση στο ανθρώπινο κεφάλαιο για έρευνα/(συν)-ανάπτυξη πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές/εγκαταστάσεις για έργα επίδειξης, πιλοτική εφαρμογή εκπαίδευση στελεχών σε πεδία έρευνας αιχμής χρήση υποστηρικτικών υπηρεσιών (market research, internationalization, partnering) Branding του «τεχνολογικού οικοσυστήματος» της Κρήτης Άριστο περιβάλλον εργασίας και υψηλή ποιότητα ζωής Χώρος αλληλεπίδρασης με τη βιομηχανία και το επιχειρείν Η πρόταση προβλέπει επίσης τη φιλοξενία της βιομηχανίας και του τοπικού επιχειρείν με τη δημιουργία «ειδικής» ζώνης αλληλεπίδρασης ερευνητικού και επιχειρηματικού κόσμου η οποία θα καθιστά αμεσότερη την αλληλοενημέρωση, θα καλλιεργεί την ανταλλαγή ιδεών, την εξέταση προβλημάτων και την αναζήτηση των λύσεών τους, και συνεπώς θα λειτουργεί καταλυτικά για την ουσιαστική συνεργασία της έρευνας με την αγορά και το μετασχηματισμό της παραγόμενης γνώσης σε όχημα για την 82

84 επιχειρηματική καινοτομία. Μια τέτοια ζώνη θα λειτουργήσει και ως πύλη εισόδου και διάχυσης της πληροφορίας προς την ευρύτερη επιχειρηματική κοινότητα. 8. Χώρος αλληλεπίδρασης με την επενδυτική κοινότητα Η πρόταση παράλληλα φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει και μια από τις αδυναμίες τόσο του περιφερειακού τοπίου όσο και της χρηματοδότησης της καινοτομίας γενικότερα η οποία σχετίζεται τόσο με την ανεπαρκή επικοινωνία της επενδυτικής κοινότητας με την ερευνητική όσο και με την απουσία «φυσικής» αλληλεπίδρασης και παρουσίας τέτοιων σχημάτων (επενδυτικών) στα περιφερειακά συστήματα. Η λειτουργία ενός «vibrant» οικοσυστήματος το οποίο υπό μία στέγη ενσωματώνει resources, νέες ιδέες, νέα γνώση και νέες καινοτόμες επιχειρήσεις, δυνητικά θα μετασχηματίσει την περιφέρεια σε ελκυστικό επενδυτικό προορισμός δεδομένου ότι θα διασφαλίζεται και παρέχεται: Πρόσβαση (κατά προτεραιότητα) στη νέα γνώση Υπηρεσίες προ-αξιολόγησης νέων τεχνολογιών Co-investment packages- συμμετοχή στο ρίσκο από φορείς του σχήματος Στέγαση και υποστηρικτικές υπηρεσίες Business intelligence εγγύτητα στην πληροφορία και πρόσβαση στα δίκτυα παραγωγής νέας γνώσης Branding- επένδυση/συμμετοχή στο «τεχνολογικό οικοσύστημα» της Κρήτης. Για τη διαμόρφωση του προσανατολισμού των εξειδικεύσεων στο πλαίσιο του Συμπλέγματος της Γνώσης θα εκπονηθεί σχετικό σχέδιο με τεκμηρίωση για τις επιλογές ειδικά σε ότι αφορά στις ενισχύσεις επενδυτικών σχεδίων. Η εστίαση κρίνεται απαραίτητη αφενός λόγω του περιορισμού των πόρων και αφετέρου λόγω της αναγκαιότητας δημιουργίας οικονομιών κλίμακας. Η στρατηγική της έξυπνης εξειδίκευσης είναι προσανατολισμένη στην επιχειρηματικότητα και την αγορά. Οι ενισχυόμενες παρεμβάσεις αξιολογούνται με βάση την αποτελεσματικότητα τους στη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών. Η συγκεκριμένη ολοκληρωμένη παρέμβαση θα είναι προσανατολισμένη στο να γεφυρώσει το κενό μεταξύ έρευνας και αγοράς. Αυτή η εστίαση θα αποτυπώνεται στο σύστημα διοίκησης και στη διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης των επιμέρους έργων και δράσεων. Το σύνολο των χρηματοδοτούμενων έργων θα πρέπει να έχουν ως στόχο την ανάπτυξη προϊόντος ή υπηρεσίας που αποτελεί επιχειρηματική ευκαιρία και αυτό θα τεκμηριώνεται από μελέτη αγοράς. Η σχετική μελέτη θα εκπονείται από ανεξάρτητο σύμβουλο. Ειδικότερα η διοίκηση της δομής του Seed Capital θα είναι αντιπροσωπευτική της επιχειρηματικής κοινότητας. Η διαχείριση θα ανατεθεί μετά από διαγωνισμό σε κατάλληλα πιστοποιημένο φορέα με αντίστοιχη εμπειρία ειδικά από ανάλογες πρωτοβουλίες τύπου JEREMIE. Στην επενδυτική επιτροπή θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της Περιφέρειας, εκπρόσωποι επιχειρηματικών φορέων καθώς και ειδικοί σε επενδύσεις σε τεχνολογίες σε τομείς που θα εστιάσει το Seed Capital. 83

85 Πίνακας 12.1: Δράσεις και εργαλεία Συμπλέγματος Γνώσης ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ Έρευνα και ανάπτυξη στις ΒΤΓΕ που στηρίζουν την περιφερειακή εξειδίκευση. Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συνεργατικού συστήματος διάχυσης της καινοτομίας του Technology Showcase: Εκθετήριο επιλεγμένων ώριμων τεχνολογιών των ΕΚ, ΑΕΙ, και ΤΕΙ της Κρήτης. Θερμοκοιτίδα καινοτόμου επιχειρηματικότητας βασισμένης στη νέα γνώση. Δομή παροχής «κεφαλαίων σποράς» καινοτόμου επιχειρηματικότητας στους τομείς εξειδίκευσης της περιφερειακής οικονομίας. Χώρο (προσωρινής εγκατάστασης και) υποδοχής επιχειρήσεων υψηλής έντασης γνώσης. Δομή «χρησιδανεισμού» γνώσης/manpower υψηλά καταρτισμένου ανθρωπίνου δυναμικού. Δομή «χρησιδανεισμού» ερευνητικών υποδομών/εγκαταστάσεων. Κατάρτιση σε θέματα επιχειρηματικής ανάπτυξης. Μεταπτυχιακές σπουδές με αντικείμενο την διοίκηση επιχειρήσεων και τεχνολογίας. 84

86 13. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ 13.1 Αρχές σχεδιασμού Ο σχεδιασμός του προγράμματος κινείται στη βάση ενός περιγράμματος αρχών με στόχο τη μεγιστοποίηση των επιπτώσεων στην περιφερειακή οικονομία Το κέντρο βάρους της στρατηγικής βρίσκεται στην επιχειρηματικότητα και κατ επέκταση στην ανάπτυξη εμπορικά αξιοποιήσιμων ερευνητικών αποτελεσμάτων αποφεύγοντας την επένδυση σε υποδομές ή σε βασική έρευνα. 2. Παράλληλα, επιδιώκεται η εστίαση σε πεδία που δυνητικά θα δημιουργούν συνεχώς νέες καινοτομίες και knowledges pillovers και δεν θα περιορίζεται σε μια μεμονωμένη καινοτομία μικρής κλίμακας. 3. Η ενθάρρυνση και ενίσχυση νέων δραστηριοτήτων συναρτάται από το εύρος της συμμετοχής σε αυτό επιχειρηματικών και ερευνητικών φορέων. Κάθε νέα δραστηριότητα πρέπει να είναι ένα συλλογικό πείραμα. 4. Έργα τα οποία αναμένεται να εμφανίσουν εξαρχής μεγάλη κερδοφορία θα πρέπει να αποφεύγεται χρηματοδότηση τους. 5. Βασικό κριτήριο επιλογής για την χρηματοδότηση μιας δραστηριότητας είναι η τελική επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα και στην απασχόληση στην περιφερειακή οικονομία. 6. Θα εξετάζεται ο βαθμός της σύνδεσης της δραστηριότητας συνολικά με την περιφερειακή οικονομία. 7. Συμπληρωματικά θα λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα της περιφέρειας να κρατήσει την επιτυχή δραστηριότητα στα όρια της αποφεύγοντας την ενίσχυση δραστηριοτήτων με υψηλό κίνδυνο μετανάστευσης. 8. Τέλος, θα αξιολογείται κατά πόσο η επιλεγμένη δραστηριότητα δύναται να οδηγήσει το συγκεκριμένο τμήμα της περιφερειακής οικονομίας σε ηγετική θέση. Η κατανομή των χρηματοδοτήσεων σε πρώτη φάση θα πρέπει να επιμεριστεί μεταξύ των συμπλεγμάτων με μια αναλογία που αντικατοπτρίζει το ειδικό τους βάρος στην περιφερειακή οικονομία και τις δυνατότητες δημιουργίας ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων σε κρίσιμους κρίκους της αλυσίδας αξιών. Η διαδικασία επιλογής των δραστηριοτήτων θα πρέπει να κινηθεί άμεσα ανεξάρτητα από την ετοιμότητα υλοποίησης. Οι κρίσιμες για τηn τοπική οικονομία δραστηριότητες οι οποίες έχουν ήδη εντοπιστεί από τη μακροσκοπική ανάλυση και την εξέταση της αλυσίδας αξιών επιμέρους κλάδων μέσω της διαδικασίας της επιχειρηματικής ανακάλυψης, αποτελούν τις προτεραιότητες εστίασης του προγράμματος και θα πρέπει να αναληφθούν 67 Dominique Foray and Alessandro Rainoldi (2013), Smart Specialisation Programmes and Implementation, European Commission, S3 Policy Briefs, 02/2013 σελίδα 6. 85

87 πρωτοβουλίες προετοιμασίας τους ειδικά στα συμπλέγματα που λόγω επιχειρηματικής δομής εμφανίζουν τάσεις υστέρησης. Το Πρόγραμμα της Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) θα χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ και από τα τομεακά προγράμματα. Στο ΠΕΠ έχουν ενταχθεί σχετικές επενδυτικές προτεραιότητες οι οποίες εξειδικεύονται σε δράσεις και οι οποίες καλύπτουν το σύνολο των στόχων της RIS3. Η εφαρμογή της στρατηγικής RIS3 θα στηριχθεί σε μια δέσμη μέσων που περιλαμβάνουν: Την κινητοποίηση υφιστάμενων δικτύων και συμπλεγμάτων και τη δημιουργία νέων. Την αξιοποίηση υποδομών Έρευνας και Ανάπτυξης με αναπροσανατολισμό στην υποστήριξη των τομέων προτεραιότητας. Την ενεργοποίηση εστιασμένων κινήτρων για την ανάπτυξη τεχνολογικών εφαρμογών και την εμπορική εκμετάλλευση των καινοτομιών στους τέσσερις τομείς εξειδίκευσης. Την χρηματοδοτική στήριξη για καινοτόμες δράσεις προώθησης και εμπορίας ομάδων προϊόντων και υπηρεσιών. Την εισαγωγή νέων χρηματοδοτικών μέσων σε περιφερειακό επίπεδο για την παροχή κεφαλαίου εκκίνησης και την ενδιάμεση χρηματοδότηση για καινοτόμες ΜΜΕ καθώς και άλλων θεσμών που απουσιάζουν από το περιφερειακό σύστημα καινοτομίας. Την εκπαιδευτική υποστήριξη για τις ΜΜΕ, τους καινοτόμους επιστήμονες και επιχειρηματίες. Ειδικότερα ανά επενδυτική δραστηριότητα προβλέπονται οι εξής δράσεις: 13.2 Προτεραιότητες του ΠΕΠ β) Προαγωγή επιχειρηματικών επενδύσεων στην Ε&Κ, ανάπτυξης δεσμών και συνεργειών μεταξύ επιχειρήσεων, κέντρων έρευνας και ανάπτυξης Ενίσχυση ερευνητικών κέντρων και ΑΕΙ για : α) τον προσανατολισμό της έρευνα τους σε προκλήσεις τομέων της περιφερειακής οικονομίας, που αποτελούν προτεραιότητα της RISCrete, β) τη συμπλήρωση των υποδομών που προωθούν την καινοτομία και την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών στις επιχειρήσεις. 86

88 Ενίσχυση προμήθειας εξοπλισμού και υποδομών κοινής χρήσης ειδικά για ερευνητικές δραστηριότητες που απευθύνονται στον αγροδιατροφικό, πολιτιστικό τουριστικό και στο περιβαλλοντικό τομέα. Δικαιούχοι: Κοινοπραξίες ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Προσανατολισμός της έρευνας των ερευνητικών κέντρων και ΑΕΙ σε διαπιστωμένες ανάγκες των επιχειρήσεων της Κρήτης στους τομείς προτεραιότητας της RISCrete: ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων (α) στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα για την ανάπτυξη λειτουργικών τροφίμων, προσθέτων διατροφής, αξιοποίησης παραγώγων πρωτογενούς παραγωγής, μεθόδων υλικών και τεχνικών αποτελεσματικής και βιώσιμης παραγωγής στα θερμοκήπια, νέων προϊόντων διατροφής από θαλάσσιους οργανισμούς, ιχνηλασιμότητας και έξυπνων συσκευασιών τροφίμων καθώς και νέων μεθόδων προώθησης (β) στο πολιτιστικό τουριστικό σύμπλεγμα για την ανάπτυξη εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου για χρήση στον τουρισμό και πολιτισμό, έξυπνων δωματίων, εικονικής πραγματικότητας για την ανάδειξη και αναπαράσταση ιστορικών πολιτιστικών πόρων, (γ) στο περιβαλλοντικό σύμπλεγμα για την ανάπτυξη νέων υλικών κατασκευών, δικτύων αισθητήρων για περιβαλλοντικό έλεγχο, ανάπτυξη προσαρμογή και εισαγωγή ΤΠΕ για την προβολή και διαχείριση στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος και (δ) σύμπλεγμα της γνώσης για την ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων σε άλλους τομείς υψηλής εξειδίκευσης με δυνατότητες εμπορικής εκμετάλλευσης. Δικαιούχοι: Κοινοπραξίες ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ- ΕΓΤΑΑ. Ενίσχυση πρώτης παραγωγής πιλοτικές εφαρμογές: Ενίσχυση περιορισμένου αριθμού επιχειρήσεων ή κοινοπραξιών επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων για την κατασκευή πρωτοτύπου που έχει προκύψει από εστιασμένη ερευνητική δραστηριότητα στο πλαίσιο του προγράμματος. Δικαιούχοι: Κοινοπραξίες ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Ενίσχυση επιχειρήσεων για την ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων ή/και πρακτικών σε επιλεγμένους τομείς της RISCrete και με τη συνεργασία φορέων της γνώσης: Χρηματοδότηση επιχειρήσεων για την ανάπτυξη τεχνολογικών καινοτομιών που καταλήγουν σε κατοχύρωση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, ανάπτυξη και εισαγωγή μη τεχνολογικών καινοτομιών στη διαδικασία παραγωγής. Για την προώθηση της καινοτομίας στις επιχειρήσεις θα αξιοποιηθούν εργαλεία όπως το voucher καινοτομίας. 87

89 Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Δημιουργία κουλτούρας καινοτομίας μέσω της υποδειγματικής επιβράβευσης ερευνητών, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδαστών, καθώς και επιχειρήσεων που έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες που προωθούν την καινοτομία στην περιφέρεια.: καθιέρωση ετήσιου βραβείου καινοτομικής δραστηριότητας φοιτητών όλων των βαθμίδων και ερευνητών που διαπρέπουν καθώς και ετήσιου βραβείου καινοτομικών επιχειρήσεων που έχουν αναπτύξει και εισάγει στην παραγωγή τεχνολογικές ή μη καινοτομίες. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις, ΑΕΙ ΤΕΙ Ερευνητικά Ιδρύματα. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Δημιουργία clusters, δικτύων και λοιπών συνεργατικών σχημάτων επιχειρήσεων και φορέων της γνώσης και της τεχνολογίας, σε τομείς προτεραιότητας της περιφερειακής στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης» με προτεραιότητα τον αγροδιατροφικό τομέα, τον τουρισμό-πολιτισμό και το περιβάλλον. Μέσω της συνεργασίας φορέων της γνώσης και της επιχειρηματικότητας θα επιδιωχθεί : η αξιοποίηση υφισταμένων τεχνολογιών και η ανάπτυξη νέων η αύξηση της ικανότητας απορρόφησης τεχνογνωσίας από τις επιχειρήσεις η ενίσχυση συγκριτικών πλεονεκτημάτων των κλάδων η δημιουργία οικονομιών κλίμακας και συσσώρευσης η ανάδειξη της διάστασης της «πράσινης ανάπτυξης» και της βελτίωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των επιχειρήσεων Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις, ΑΕΙ ΤΕΙ Ερευνητικά Ιδρύματα. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. 2β) Ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού εμπορίου και της ενίσχυσης της ζήτησης για ΤΠΕ: Εισαγωγή ψηφιακών εφαρμογών και εν γένει τεχνολογιών πληροφορικής (ΤΠΕ) στην επιχειρηματική διαδικασία: Χρηματοδότηση επιχειρήσεων για την εισαγωγή ΤΠΕ στους τομείς εξειδίκευσης. Αναβάθμιση καταλυμάτων - Ευφυή δωμάτια με την ανάπτυξη εφαρμογών ΤΠΕ και ενίσχυση επενδύσεων σε νέες υπηρεσίες σε ξενοδοχειακές μονάδες για την αναβάθμιση των υπηρεσιών με χρήση ΤΠΕ με στόχο την εστιασμένη προσωπική εξυπηρέτηση πελατών, τη βελτίωση της διαδραστικότητας, τη μείωση του κόστους των υπηρεσιών. Χρηματοδότηση επενδύσεων σε άλλους τομείς προτεραιότητας. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. 88

90 Ενίσχυση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στους τομείς σχεδιασμού - ανάπτυξης λογισμικού και υπηρεσιών ΤΠΕ που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις: Προβλέπεται η υποστήριξη επιχειρηματικών σχεδίων και επενδύσεων επιχειρήσεων παροχής προηγμένων υπηρεσιών για την ανάπτυξη νέων εφαρμογών. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. 2γ) Ενίσχυση των εφαρμογών ΤΠΕ για ηλεκτρονική κυβέρνηση, ηλεκτρονική μάθηση, ηλεκτρονική ένταξη, ηλεκτρονικό πολιτισμό και ηλεκτρονική υγεία: Ενίσχυση φορέων και οργανισμών για την αξιοποίηση των ψηφιακών υπηρεσιών στην εξυπηρέτηση του πολίτη και υποστηρίζουν τις λειτουργίες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας με έμφαση στη διαχείριση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς (e-culture) και του τουριστικού δυναμικού (e-tourism) που συγκαταλέγονται στους βασικούς τομείς προτεραιότητας της RIS Crete.: Χρηματοδότηση της ανάπτυξης και εγκατάστασης ειδικών εφαρμογών ΤΠΕ από υπηρεσίες για τη ταυτόχρονη εξυπηρέτηση κατοίκων και τουριστών. Δικαιούχοι: Υπηρεσίες τοπικής αυτοδιοίκησης, περιφερειακές υπηρεσίες υγείας. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Ανάπτυξη νέων ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών στους παραπάνω αναφερόμενους τομείς: Ανάπτυξη εφαρμογών εικονικής πραγματικότητας στον πολιτισμό, δημιουργία περιεχομένου, υπηρεσίες e-ticketing, συστήματα ηλεκτρονικής ξενάγησης, υποστήριξη δικτυώσεων με στόχο την βέλτιστη ανάδειξη και αξιοποίηση των πλέον αξιόλογων πολιτιστικών πόρων. Δικαιούχοι: Εφορίες αρχαιοτήτων, άλλοι φορείς, επιχειρήσεις παροχής προηγμένων υπηρεσιών, spinoffs ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. 3α) Προαγωγή της επιχειρηματικότητας, ιδίως με τη διευκόλυνση της οικονομικής αξιοποίησης νέων ιδεών και ενίσχυσης της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων και μέσω θερμοκοιτίδων επιχειρήσεων: Ενίσχυση υφιστάμενων και νέων επιχειρήσεων για υλοποίηση καινοτόμων επενδύσεων στους τομείς προτεραιότητας της RIS3 Crete: (α) Χρηματοδότηση επιχειρήσεων στο πολιτιστικό τουριστικό σύμπλεγμα ειδικά για την παροχή υπηρεσιών τεχνολογικής υποστήριξης (β) Ενίσχυση επενδύσεων στο Περιβαλλοντικό σύμπλεγμα και ειδικά σε νέα συστήματα διαχείρισης υποδομών (γ) Χρηματοδότηση επενδύσεων σε 89

91 προηγμένες υπηρεσίες υποστήριξης του αγροδιατροφικού (δ) Χρηματοδότηση επενδύσεων σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ- ΕΓΤΠΑ. Δημιουργία περιφερειακού Seed Capital: Δημιουργία νέας δομής χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων στο Επιστημονικό Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης με ανάθεση της διαχείρισης σε εξειδικευμένο φορέα μετά από προκήρυξη και καθορισμό του προσανατολισμού σε περιορισμένο εύρος δραστηριοτήτων 68. Δικαιούχοι: Νεοφυείς επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Ολοκληρωμένη υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων: Προβλέπται η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υποστήριξης καθώς και χώρου πρώτης εγκατάστασης και λειτουργίας (θερμοκοιτίδα). Δικαιούχοι: Περιφερειακή Δομή Καινοτομίας, ΑΕΙ, Ερευνητικά Ιδρύματα, Επιμελητήρια, Άλλοι Φορείς με αρμοδιότητα. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ 3 γ) στήριξη της δημιουργίας και επέκταση προηγμένων ικανοτήτων για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών Δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων της Κρήτης για επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας: Με την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων υψηλής προστιθέμενης αξίας δίνοντας προτεραιότητα στους τομείς που επικεντρώνεται η RISCrete επιδιώκεται η ισχυροποίηση της θέσης των επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ Ενδυνάμωση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων: Προβλέπεται η χρηματοδότηση δράσεων ενίσχυσης των επιχειρήσεων για πιστοποίηση, τυποποίηση των προϊόντων και εν γένει των διαδικασιών παραγωγής και διακίνησης αυτών καθώς και για τη διερεύνηση - μελέτη νέων στοχευμένων αγορών, καθώς και την προβολή-προώθηση των προϊόντων τους σε αυτές. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ 68 Θα πρέπει να ακολουθηθεί μια διαδικασία ανάλογη με τα Risk Capital Financial Instruments του JEREMIE- EIFπου ιδρύθηκαν στην Ελλάδα το

92 4στ) Προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας στις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και της υιοθέτησης αυτών: Ερευνητικά προγράμματα ανάπτυξης νέων υλικών, τεχνολογιών και συστημάτων που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση: ενίσχυση της συνεργασίας ερευνητικών ιδρυμάτων με επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα και δημιουργία συνεργειών για δράσεις Ε+Τ στον τομέα των βιώσιμων κατασκευών και βιοκλιματικών αναπλάσεων ελεύθερων χώρων. Δικαιούχοι: Οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, κοινοπραξίες επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Εφαρμογή καινοτόμων λύσεων και τεχνολογιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης συστημάτων υψηλής ενεργειακής κατανάλωσης: ενίσχυση επενδύσεων στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις στις μεταποιητικές επιχειρήσεις στις ξενοδοχειακές μονάδες υποδομές με στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την εξοικονόμηση ενέργειας. Δικαιούχοι: Παραγωγοί, ΜΜΕ, Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ύδρευσης. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Εφαρμογή καινοτόμων λύσεων και τεχνολογιών στις ΑΠΕ: Χρηματοδότηση επενδύσεων βελτίωσης της απόδοσης συστημάτων ΑΠΕ ή και συνδυασμού ΑΠΕ με συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας σε υποδομές ή άλλες ενεργοβόρες δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχειακών μονάδων. Δικαιούχοι: Επιχειρήσεις, φορείς υλοποίησης δημοσίων έργων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ. Προώθηση συνεργατικών σχημάτων μεταξύ των φορέων της γνώσης και των επιχειρήσεων της Κρήτης που δραστηριοποιούνται στους τομείς εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ: Ενίσχυση για τη δημιουργία clusters για την ανάπτυξη καινοτόμων πακέτων προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και την εμπορευματοποίηση των εφαρμογών. Δικαιούχοι: Κοινοπραξίες ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ Συνέργειες με το ΕΠΑΝΕΚ και άλλα προγράμματα Πέραν όμως των συνεργειών που πρέπει να διασφαλιστούν με το τομεακό πρόγραμμα της Ανταγωνιστικότητας, συνέργειες θα πρέπει να διασφαλιστούν και με άλλα Ταμεία και Προγράμματα. 91

93 Οι παρεμβάσεις που θα επιδιωχθούν στο ΠΕΠ στο πλαίσιο των ΘΣ 1, 2 & 3 θα καλύπτουν πολύ στοχευμένες δράσεις του αγροδιατροφικού τομέα, όπως η ανάδειξη της Κρητικής Διατροφής (η οποία αποτελεί «άυλη πολιτισμική κληρονομιά της Κρήτης») και η διασύνδεσή της με τα άλλα συμπλέγματα (όπως τουρισμός-πολιτισμός) καθώς και η προώθηση της δικτύωσης επιχειρήσεων ερευνητικών φορέων κλπ (clustering). Για το λόγο αυτό θα πρέπει να επιδιωχθεί η συνέργεια με τις παρεμβάσεις του ΕΓΤΑΑ και του προγράμματος Ανταγωνιστικότητας, που εμπεριέχει τον Αγροδιατροφικό πυλώνα. Η συνέργεια θα απαιτηθεί ιδιαίτερα στους τομείς όπως: έρευνα και καινοτομία στον γεωργικό τομέα, εκπαίδευση και κατάρτιση των αγροτών, γεωργικές συμβουλές, καινοτομία στη διαχείριση των φυσικών πόρων από τον αγροτικό τομέα προστασία του περιβάλλοντος Επιπλέον η ενίσχυση και η προώθηση της καινοτομίας στις επιχειρήσεις του πρωτογενή τομέα και της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων που κυριαρχούν στην Κρήτη θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο του ΕΓΤΑΑ. Το ΕΤΘΑ έχει επίσης ισχυρό ρόλο στην αναπτυξιακή στρατηγική της Κρήτης και στην «Έξυπνη Εξειδίκευση» λόγω : του νησιώτικου χαρακτήρα της περιφέρειας, της λειτουργίας στην Κρήτη ισχυρού ερευνητικού πόλου με σημαντική τεχνογνωσία στα θέματα που άπτονται του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της θαλάσσιας χωροταξίας και της συμμετοχής της Κρήτης στη μακροπεριφέρεια Αδριατική-Ιόνιο στην οποία η γαλάζια ανάπτυξη αποτελεί στρατηγικό πυλώνα. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της RIS3 προβλέπονται σημαντικές δράσεις υποστήριξης της εξειδίκευσης στον αγροδιατροφικό τομέα που περιλαμβάνουν: Ευφυή Θερμοκήπια: επενδύσεις σε μονάδες με αυτοματισμούς, νέες μεθόδους παραγωγής και συστηματική παρακολούθηση σε μεσαία και μεγάλη κλίμακα με στόχο τη βελτίωση της απόδοσης, τη μείωση της χρήσης των λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, την εξοικονόμηση ενέργειας και την ορθολογική διαχείριση του ύδατος. Δικαιούχοι: Παραγωγοί, κοινοπραξίες παραγωγών εταιριών παραγωγής εξοπλισμού και ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΓΤΑΑ. 92

94 Αναβάθμιση παραγωγής προώθησης ελαιολάδου και παραγώγων: επενδύσεις σε μεθόδους και όργανα ελέγχου ποιότητας προϊόντος, οργάνωσης της τυποποίησης, πιστοποίηση, δικτύων προώθησης διανομής, παραγωγής παραγώγων και παραπροϊόντων με στόχο την αύξηση της αξίας του τελικού προϊόντος και την καλύτερη τοποθέτηση του στη διεθνή αγορά. Δικαιούχοι: Παραγωγοί, επιχειρήσεις τυποποίησης εμπορίας, κοινοπραξίες αυτών, spinoffs ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΓΤΑΑ. Αναβάθμιση εκσυγχρονισμός τυροκομίας: έρευνα και επένδυση σε πρωτόκολλα παραγωγής αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία, εργαστήρια ελέγχου σε τυροκομικές μονάδες ή κτηνιάτρους, πιστοποίηση HACCP, τυποποίηση και δίκτυα διανομής, έρευνα και παραγωγή προϊόντων χαμηλών λιπαρών με στόχο τη σταθερότητα της ποιότητας την αύξηση της αξίας των τελικών προϊόντων και την προώθηση τους στην εσωτερική και διεθνή αγορά. Δικαιούχοι: Τυροκομικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις τροφίμων, επαγγελματίες, κοινοπραξίες αυτών, spinoffs ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΓΤΑΑ. Ανάπτυξη και παραγωγή λειτουργικών τροφίμων: έρευνα και επένδυση για την ανάπτυξη νέων λειτουργικών τροφίμων διατροφικών πρόσθετων αποσταγμάτων και εκχυλισμάτων από τα υφιστάμενα παραδοσιακά προϊόντα της Κρήτης με στόχο την αύξηση της αξίας της τοπικής παραγωγής. Δικαιούχοι: Παραγωγοί, επιχειρήσεις τυποποίησης εμπορίας, κοινοπραξίες αυτών, spinoffs ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΓΤΑΑ. Έξυπνη συσκευασία: έρευνα και επένδυση σε νέες ενεργές συσκευασίες, αισθητήρες, νάνο-ετικέτες με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων, της βελτίωσης της ιχνηλασιμότητας τους, της διατήρησης των φυσικών χαρακτηριστικών τους και της μακροβιότητας τους. Δικαιούχοι: ΜΜΕ τροφίμων και παραγωγής συσκευασιών, ερευνητικά κέντρα και κοινοπραξίες αυτών. Χρηματοδότηση: ΕΓΤΑΑ. Ανάδειξη ταυτότητας και προώθηση Κρητικής Διατροφής: έρευνα σε διατροφικά χαρακτηριστικά βασικών στοιχείων διατροφής, επενδύσεις σε άυλα, ανάπτυξη εικονικής πλατφόρμας, πιστοποίηση επιχειρήσεων, ενίσχυση γαστρονομικών εκδηλώσεων, δημιουργία Ακαδημίας Κρητικής Διατροφής, ενίσχυση δικτύων και συνεργατικών σχημάτων παραγωγών, ενίσχυση προώθησης στη τουριστική αγορά με 93

95 στόχο την περαιτέρω ανάδειξη και εδραίωση της κρητικής διατροφής ως ιδιαίτερης παραλλαγής στο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής. Δικαιούχοι: Συμπράξεις επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ-ΕΓΤΑΑ. Παραγωγή νέων προϊόντων διατροφής από θαλάσσιους οργανισμούς: ενίσχυση της έρευνας για την παραγωγή υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων, της παραγωγής βιοδραστικών ουσιών, τις ιχθυοκαλλιέργειες ανοικτής θάλασσας σε συνδυασμό και με άλλες παραγωγικές δράσεις με στόχο τη δημιουργία νέων προϊόντων υψηλής διατροφικής και οικονομικής αξίας. Δικαιούχοι: Συμπράξεις επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων, spin-offs. Χρηματοδότηση: ΕΤΠΑ-ΕΓΤΑΑ-ΤΘ. Επίσης η επιχειρούμενη ανασυγκρότηση της περιφερειακής οικονομίας σε εφαρμογή της Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης», απαιτεί ισχυρή παρέμβαση για την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού με την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων και την ενίσχυση της κινητικότητας του μεταξύ τομέων. Συνεπώς, θα απαιτηθεί υποστήριξη των ΘΣ8 και Θ.Σ. 10για να καλυφθούν οι ανάγκες: εξειδίκευσης των ερευνητών ώστε να αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των επιχειρήσεων υποστήριξης των εργαζομένων στις επιχειρήσεις για την αξιοποίηση αποτελεσμάτων έρευνας και καινοτομίας υλοποίησης προγραμμάτων κατάρτισης σε στοχευμένους αναπτυξιακούς τομείς ενίσχυσης της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ κλάδων και χωρικά με κατάλληλα προγράμματα κατάρτισης και υποστηρικτικές υπηρεσίες. προώθησης των δράσεων Δια βίου μάθησης. Επίσης στο πλαίσιο της Περιφερειακής Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης», θα επιδιωχθεί η συνέργεια μεταξύ περιφερειακών προγραμμάτων, Ορίζοντα 2020 και προγραμμάτων εδαφικής συνεργασίας. Κατά κύριο λόγο η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στους στρατηγικούς τομείς προτεραιότητας στη βάση των αρχών της έξυπνης εξειδίκευσης (κυρίως μέσω των θεματικών στόχων 1,2,3) θα υποστηριχθεί από τους πόρους του ΕΠΑνΕΚ, με στόχο την ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αντιμετώπιση των σημαντικών αναπτυξιακών αναγκών και όπου απαιτείται λόγω της ειδικής φύσης ή της κλίμακας των αναγκών και επιδιωκόμενων αλλαγών θα χρησιμοποιηθούν πόροι των ΠΕΠ. Στις βασικές κατηγορίες δράσεων που εξυπηρετούν τους παραπάνω στόχους περιλαμβάνονται δράσεις άμεσης ενίσχυσης των επιχειρήσεων μέσω επιχορηγήσεων ή έμμεσων χρηματοδοτήσεων μέσω επιστρεπτέων χρηματοοικονομικών εργαλείων ή /και 94

96 συνδυασμού αυτών καθώς και δράσεις διασύνδεσης των επιχειρήσεων με φορείς που διεξάγουν έρευνα. Δράσεις προώθησης της έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής για την έξυπνη εξειδίκευση που συνδέονται με την εξυπηρέτηση στόχων και προτεραιοτήτων εθνικής κλίμακας καθώς και των προτεραιοτήτων σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο (excellence), δράσεις υψηλού σχετικά προϋπολογισμού οι οποίες, εάν και περιφερειακής εμβέλειας, δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν από τους περιορισμένους πόρους των ΠΕΠ ή/και δράσεις στις οποίες συμμετέχουν φορείς από διάφορες περιφέρειες, θα χρηματοδοτηθούν από το ΕΠΑνΕΚ. Επίσης, περιλαμβάνονται δράσεις εθνικής εμβέλειας που αφορούν στην ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, της αριστείας, της εξωστρέφειας (και μέσω διακρατικών συνεργασιών) των υποδομών έρευνας (στο πλαίσιο του Εθνικού Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών) καθώς και υποδομών καινοτομίας, ως δομές βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος όπως π.χ. υποδομές για την εγκατάσταση και τη λειτουργία σύγχρονων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ανάπτυξη εργαστηριακών υποδομών προτυποποίησης και πιστοποίησης προϊόντων και υπηρεσιών, πραγματοποίηση συνδυαστικών δράσεων προβολής διαφορετικών κλάδων/προϊόντων στο εξωτερικό κλπ. Μέσω του ΕΠΑνΕΚ θα υλοποιηθούν δράσεις εθνικής ή εστιασμένης περιφερειακής εμβέλειας με στόχο την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας στους στρατηγικούς τομείς προτεραιότητας της RIS3 στοχεύοντας: στην ενίσχυση της ενδογενούς έρευνας και ανάπτυξης στις επιχειρήσεις στην ανάπτυξη συνεργασιών των επιχειρήσεων με τους ερευνητικούς φορείς στην ανάπτυξη και αξιοποίηση της καινοτομίας, τεχνολογικής και μη τεχνολογικής στην ενίσχυση της αριστείας στους τομείς προτεραιότητας στην ενίσχυση της σύγκλισης των στόχων της Ένωσης Καινοτομίας με το Ψηφιακό Θεματολόγιο στην ενίσχυση της εξωστρέφειας και της σύνδεσης με τις αντίστοιχες πολιτικές της Ε.Ε., άλλες πολιτικές του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και Διεθνείς Οργανισμούς στην ενίσχυση του ανθρωπινού ερευνητικού δυναμικού στους τομείς προτεραιότητας στην αντιμετώπιση παρόμοιων αναγκών που αναδεικνύονται από τις περιφερειακές RIS3 σε περισσότερες από μία περιφέρειες, για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας. Το ΕΠΑνΕΚ κατά τον σχεδιασμό του έχει λάβει σοβαρά τις περιφερειακές προτεραιότητας όπως αναδείχθηκαν από τις περιφερειακές στρατηγικές για την έξυπνη εξειδίκευση. Οι στρατηγικές αυτές επηρέασαν σημαντικά τις προτεραιότητες της αντίστοιχης εθνικής RIS3. Μέσα από την μεθοδολογική ανάλυση αποδεικνύεται ότι οι στρατηγικές αυτές συγκλίνουν θεματικά με σχεδόν απόλυτο τρόπο. Η συστηματική διαβούλευση μέσα από τις σχετικές πλατφόρμες καινοτομίας που αναπτύχθηκαν οδήγησε σε συγκεκριμένες προτεραιότητες, οι οποίες υποστηρίζουν σε εθνικό επίπεδο τόσο τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας όσο και τους νέους δυναμικούς 95

97 χώρους ανάπτυξης μέσα από την διαδικασία της επιχειρηματικής ανακάλυψης. Ταυτόχρονα, προέκυψαν συγκεκριμένες διαφοροποιήσεις σε επίπεδο στρατηγικής παρέμβασης ανάμεσα στις εθνικές στρατηγικές επεμβάσεις και αυτές σε περιφερειακό επίπεδο. Μέσω των ΠΕΠ θα υλοποιηθούν δράσεις που στοχεύουν στο παραγωγικό δυναμικό των περιφερειών και την ενίσχυση των ικανοτήτων τους μέσω της έρευνας και καινοτομίας σε σχέση και με την ανάδειξη ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων τους. Από τα ΠΕΠ προβλέπεται η χρηματοδότηση δράσεων χαμηλού σχετικά προϋπολογισμού με τοπική στόχευση, αξιοποίηση και ανάδειξη περιφερειακών συγκριτικών πλεονεκτημάτων με στόχο την ενίσχυση των ικανοτήτων των Περιφερειών (stairway to excellence, με κύρια συμμετοχή των φορέων της Περιφέρειας. Σε περιφερειακό επίπεδο μέσω της ΕΠ 1.β, προτείνεται να χρηματοδοτηθούν δράσεις προώθησης της επιχειρηματικότητας βασισμένης στην καινοτομία, δράσεις εφαρμοσμένης έρευνας στις επιχειρήσεις στους τομείς προτεραιότητας των Περιφερειακών RIS3, αξιοποίηση πατεντών, δράσεις technology audits, RDI coaching/innovation management training, δημιουργίας κουλτούρας καινοτομίας, proactive brokers, matchmakers, δράσεις ενίσχυσης της απασχόλησης φοιτητών-επιστημόνων-ερευνητών σε επιχειρήσεις στους τομείς προτεραιότητας RIS3 των Περιφερειών, δράσεις επίδειξης για τη διάχυση και αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων ΑΕΙ-ΕΚ, ERA Chairs, δράσεις επιβράβευσης επιχειρήσεων που καινοτομούν, δράσεις συνεργασιών έρευνας-τεχνολογίας και καινοτομίας ανάμεσα στις επιχειρήσεις και επιστημονικούς οργανισμούς εκτός περιφέρειας. Σε περιφερειακό επίπεδο, μέσω της ΕΠ 1.α προτείνεται να χρηματοδοτηθούν κυρίως δράσεις για τη δημιουργία και ενίσχυση υποδομών καινοτομίας στους τομείς προτεραιότητας των Περιφερειακών RIS3 (competence centers, incubators, μονάδες αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων τοπικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικών κέντρων κ.α) ή/και σε συνέργεια με τους περιφερειακούς κόμβους των υποδομών του Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών. Επίσης, μέσω της ΕΠ 1.α προτείνεται να χρηματοδοτηθούν δράσεις προώθησης και δημοσιότητας για τη διεύρυνση των κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων των υποδομών έρευνας και καινοτομίας, δράσεις ενίσχυσης της συμμετοχής του επιχειρηματικού ιστού της περιφέρειας στις υποδομές, δράσεις εκπαίδευσης των χρηστών κτλ. Μέσω της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων εθνικών και περιφερειακών αρχών φορέων θα εξειδικευθούν περαιτέρω οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από τα υπόλοιπα ΕΠ. Ειδικότερα ο συντονισμός για την ευθυγράμμιση των δράσεων με τις στρατηγικές (αιρεσιμότητες) και την αποφυγή επικαλύψεων και εσωτερικών ανταγωνιστικών δράσεων συνεχίζεται να γίνεται μέσα από κατάλληλες δομές που περιγράφονται σε συναφείς νομοθετικές πρωτοβουλίες μεταξύ α) εθνικών και περιφερειακών στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης και β) της στρατηγικής για την ψηφιακή ανάπτυξη καθώς και επιμέρους τομεακές στρατηγικές όπως αυτής της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Στο πλαίσιο της ΕΠ 4, οι δράσεις ενίσχυσης της ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών θα χρηματοδοτηθούν κυρίως από το ΕΠΑνΕΚ και περιορισμένα από τα ΠΕΠ. Αντίστοιχα, οι δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτιρίων θα υποστηριχθούν από το 96

98 ΕΠΑνΕΚ κυρίως σε ότι αφορά στα κτίρια της κεντρικής κυβέρνησης ενώ από τα ΠΕΠ θα υποστηριχθούν παρεμβάσεις σε κτίρια περιφερειακού και τοπικού χαρακτήρα. Οι δράσεις ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης των επιχειρήσεων θα χρηματοδοτηθούν κατά βάση από το ΕΠΑνΕΚ όπως και οι δράσεις που αφορούν στα έξυπνα δίκτυα. Στο πλαίσιο του ΘΣ8 το ΕΠΑΝΕΚ θα συμβάλλει στην ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας μέσω μεταπτυχιακών σπουδών και ανάπτυξης επιχειρηματικών δεξιοτήτων, κατάρτισης των ερευνητών καθώς και απασχόλησης ερευνητών σε επιχειρήσεις σύμφωνα με τις προτεραιότητες της έξυπνης εξειδίκευσης. Η υλοποίηση των δράσεων του ΑΠ1 προϋποθέτει ότι δεν θα προκηρυχθούν δράσεις που αφορούν στον ΘΣ1 και δράσεις που αφορούν στο ΘΣ3 και σχετίζονται με καινοτομία, μέχρι να ολοκληρωθεί (α) η συσχέτιση της εθνικής RIS3 με τις περιφερειακές και τα αντίστοιχα ΠΕΠ και (β) ο Οδικός Χάρτης ερευνητικών υποδομών. Αυτό δεν αφορά: Εμπροσθοβαρή έργα που θα προ-συμφωνηθούν με την Ε.Ε. Έργα καινοτομίας με πιλοτικό χαρακτήρα Προδημοσίευση δράσεων 97

99 Επενδυτική προτεραιότητα Πίνακας 13.1: Δράσεις ΕΠΑΝΕΚ και ΠΕΠ Κρήτης Δράσεις σε Εθνικό Επίπεδο Δράσεις ΠΕΠ ΚΡΗΤΗΣ Ενίσχυση δημιουργίας συνεργατικών σχηματισμών (clusters) εθνικής εμβέλειας 1β) προαγωγή επιχειρηματικών επενδύσεων στην Ε&Κ, ανάπτυξης δεσμών και συνεργειών μεταξύ επιχειρήσεων, κέντρων έρευνας και ανάπτυξης και του τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, κλπ. Δράσεις ενθάρρυνσης της ζήτησης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών μέσω προανταγωνιστικών προμηθειών (PCP) και μέσω συμπράξεων δημόσιου & ιδιωτικού τομέα (PPP) Δράσεις ανάπτυξης τεχνοβλαστών (spin-off) Δράσεις ανάπτυξης της ενδογενούς έρευνας στις επιχειρήσεις εθνικής η δια-περιφερειακής εμβέλειας Δράσεις συνεργασιών εργαστηρίων δημοσίων ερευνητικών φορέων για παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών Ε&Τ προς τρίτους. Δράσεις ενίσχυσης του ανθρωπινού ερευνητικού δυναμικού στους τομείς προτεραιότητας της εθνικής RIS3 (PhD, post-docs) Δράσεις επίδειξης για τη διάχυση και αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων ΑΕΙ-ΕΚ Δράσεις τύπου proof of concept για την εμπορική αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων Δράσεις ενίσχυσης συνεργασιών των επιχειρήσεων με τους ερευνητικούς φορείς στην έρευνα και καινοτομία στους τομείς προτεραιότητας της εθνικής RIS3 Σύνδεση με τις αντίστοιχες πολιτικές της Ε.Ε όπως Horizon 2020 (συμπεριλ/νων, ERAnets, JTIs) COSME. Προγράμματα εφαρμοσμένης έρευνας που προωθούν την καινοτομία στις επιχειρήσεις, στους τομείς προτεραιότητας της RIS Crete. Εξοπλισμοί - υποδομές που υποστηρίζουν την παροχή καινοτόμων υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, στους τομείς προτεραιότητας της RISCrete. Ενίσχυση επιχειρήσεων για την ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων ή/και πρακτικών και με τη χρήση vouchers. Επιβράβευση ερευνητών και σπουδαστών που συμβάλλουν στην προώθηση δράσεων καινοτομίας Επιβράβευση επιχειρήσεων που καινοτομούν Ενίσχυση πρώτης παραγωγής - πιλοτικές εφαρμογές. Υποστήριξη clusters, δικτύων και άλλων συνεργατικών σχημάτων επιχειρήσεων, φορέων τεχνολογίας και γνώσης στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης». 1α α) Ενίσχυση των υποδομών έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ) και των ικανοτήτων ανάπτυξης της αριστείας στον τομέα της Έ & Κ και της προαγωγής των κέντρων ικανότητας, ιδίως των κέντρων Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Ενίσχυση Ερευνητικών Υποδομών σύμφωνα με τον Εθνικό Οδικό Χάρτη Ε.Υ Άνοιγμα της χρήσης των ερευνητικών υποδομών και αξιοποίησή τους τόσο από το ερευνητικόακαδημαϊκό οικοσύστημα και τον ιδιωτικό τομέα. Δράσεις ενίσχυσης της αριστείας στους τομείς προτεραιότητας της εθνικής RIS3. 98

100 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΚΡΟΩΝ 1β) προαγωγή επιχειρηματικών επενδύσεων στην Ε&Κ, ανάπτυξης δεσμών και συνεργειών μεταξύ επιχειρήσεων, κέντρων έρευνας και ανάπτυξης και του τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, ιδίως μέσω της προαγωγής επενδύσεων για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών, στη μεταφορά τεχνολογίας, στην κοινωνική καινοτομία, στην οικολογική καινοτομία, στις εφαρμογές παροχής δημόσιων υπηρεσιών, στην ενθάρρυνση της ζήτησης, στη δικτύωση, στα συμπλέγματα φορέων και στην ανοιχτή καινοτομία μέσω ευφυούς εξειδίκευσης, καθώς και στήριξης της τεχνολογικής και εφαρμοσμένης έρευνας, πιλοτικών γραμμών, ενεργειών έγκαιρης επικύρωσης προϊόντων, προηγμένων ικανοτήτων παραγωγής και πρώτης παραγωγής ,75 ΕΥΡΩ Προγράμματα εφαρμοσμένης έρευνας που προωθούν την καινοτομία στις επιχειρήσεις, στους τομείς προτεραιότητας της RIS Crete. Εξοπλισμοί - υποδομές που υποστηρίζουν την παροχή καινοτόμων υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, στους τομείς προτεραιότητας της RISCrete. Ενίσχυση επιχειρήσεων για την ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων ή/και πρακτικών και με τη χρήση vouchers. Επιβράβευση ερευνητών και σπουδαστών που συμβάλλουν στην προώθηση δράσεων καινοτομίας Επιβράβευση επιχειρήσεων που καινοτομούν Ενίσχυση πρώτης παραγωγής - πιλοτικές εφαρμογές. Υποστήριξη clusters, δικτύων και άλλων συνεργατικών σχημάτων επιχειρήσεων, φορέων τεχνολογίας και γνώσης στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης» 1- Αύξηση της συμμετοχής των ιδιωτικών επιχειρήσεων σε δραστηριότητες ΕΤΑΚ στους τομείς προτεραιότητας της στρατηγικής "Έξυπνης Εξειδίκευσης" 058 : , : , : ,00 063: ,00 ΝΕΟΣ (Τ3101) Ιδιωτική δαπάνη των επιχειρήσεων σε ΕΤΑΚ σε σχέση με το περιφερειακό ΑΕΠ (%) CO24 Αριθμός νέων ερευνητών σε οντότητες που ενισχύονται (ισοδύναμα πλήρους χρόνου) CO25 Αριθμός ερευνητών που εργάζονται σε βελτιωμένες εγκαταστάσεις ερευνητικών υποδομών (ισοδύναμα πλήρους χρόνου) CO26 Αριθμός επιχειρήσεων που συνεργάζονται με ερευνητικά ινστιτούτα (επιχειρήσεις) 2 β) ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού εμπορίου και της ενίσχυσης της ζήτησης για ΤΠΕ ,00 ΕΥΡΩ Ενίσχυση των επιχειρήσεων για την εισαγωγή ψηφιακών εφαρμογών και την εν γένει αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και με τη χρήση vouchers. Ανάπτυξη ολοκληρωμένων ψηφιακών εφαρμογών για επιχειρήσεις στους τομείς προτεραιότητας της RIS Crete 2 - Αύξηση εφαρμογών ΤΠΕ από τις επιχειρήσεις, στην οργάνωση, παραγωγή και διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών στους τομείς προτεραιότητας της στρατηγικής "Έξυπνης Εξειδίκευσης" 082 : ,00 ΝΕΟΣ (Τ3102) - Ακαθάριστη Προστιθέμενη αξία ΤΠΕ (%) CO01 Αριθμός επιχειρήσεων που ενισχύονται (επιχειρήσεις) CO02 Αριθμός Επιχειρήσεων που λαμβάνουν επιχορηγήσεις 99

101 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΚΡΟΩΝ 2 γ) ενίσχυση των εφαρμογών ΤΠΕ για ηλεκτρονική κυβέρνηση, ηλεκτρονική μάθηση, ηλεκτρονική ένταξη, ηλεκτρονικό πολιτισμό και ηλεκτρονική υγεία ,75 ΕΥΡΩ Ενίσχυση φορέων και οργανισμών για την αξιοποίηση των ψηφιακών υπηρεσιών στην εξυπηρέτηση του πολίτη. Ενίσχυση φορέων και οργανισμών για την εφαρμογή ψηφιακών υπηρεσιών/προιόντων που υποστηρίζουν τους τομείς προτεραιότητας της RIS Crete όπως ο πολιτισμόςτουρισμός. Ανάπτυξη ολοκληρωμένων ψηφιακών υπηρεσιών/προιόντων για τους τομείς της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, του πολιτισμού και του τουρισμού 3 - Διεύρυνση της παροχής ηλεκτρονικών υπηρεσιών από το Δημόσιο, προς τους πολίτες078 : ,75079 : ,00 ΝΕΟΣ (Τ3103) - Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, επί του συνολικού πληθυσμού ηλικίας ετών ΝΕΟΣ (Τ3001) Αριθμός φορέων και οργανισμών του Δημοσίου και ευρύτερου Δημοσίου τομέα που ενισχύονται 3 α) προαγωγή της επιχειρηματικότητας, ιδίως με τη διευκόλυνση της οικονομικής αξιοποίησης νέων ιδεών και ενίσχυσης της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων και μέσω θερμοκοιτίδων επιχειρήσεων ,00 ΕΥΡΩ Ενίσχυση νέων επιχειρήσεων για την υλοποίηση καινοτόμων επενδύσεων στους τομείς προτεραιότητας της Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης Ολοκληρωμένη υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων σε όλη την αλυσίδα καινοτομίας, όπως: - Παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών - Παροχή χώρου πρώτης εγκατάστασης και λειτουργίας (incubator) Δημιουργία Περιφερειακού Seed Capital 4 - Η αύξηση νεοφυών επιχειρήσεων στους τομείς προτεραιότητας της στρατηγικής "Έξυπνης Εξειδίκευσης" 067 : ,00 ΝΕΟΣ (Τ3104) - Επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων (ποσοστό νέων επιχειρηματιών στο σύνολο του πληθυσμού της Περιφέρειας) (%) CO01 Αριθμός επιχειρήσεων που ενισχύονται (επιχειρήσεις) CO02 Αριθμός Επιχειρήσεων που λαμβάνουν επιχορηγήσεις CO03 Αριθμός Επιχειρήσεων που λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση πλην των επιχορηγήσεων CO05 Αριθμός νέων επιχειρήσεων που ενισχύονται (επιχειρήσεις) 100

102 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΚΡΟΩΝ 3 γ) στήριξη της δημιουργίας και επέκταση προηγμένων ικανοτήτων για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών ΕΥΡΩ Δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων για επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας στους τομείς προτεραιότητας της RISCrete Δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων για πιστοποίηση, τυποποίηση των προϊόντων και εν γένει των διαδικασιών παραγωγής και διακίνησης αυτών. Δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων για τη διερεύνηση - μελέτη νέων στοχευμένων αγορών, καθώς και την προβολήπροώθηση των προϊόντων τους σε αυτές 5 - Η αύξηση των επενδύσεων σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας 066 : ,75 ΝΕΟΣ (Τ3105) - Ποσοστό του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στους τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας στο σύνολο του ΑΕΠ της Περιφέρειας (% ΑΕΠ Περιφέρειας) CO01 Αριθμός επιχειρήσεων που ενισχύονται CO02 Αριθμός Επιχειρήσεων που λαμβάνουν επιχορηγήσεις CO03 Αριθμός Επιχειρήσεων που λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση πλην των επιχορηγήσεων 4 στ) προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας στις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και της υιοθέτησης αυτών ,00 ΕΥΡΩ Προώθηση Εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ όπως:- Ερευνητικά προγράμματα ανάπτυξης νέων υλικών, τεχνολογιών και συστημάτων που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση.- Εφαρμογή καινοτόμων λύσεων και τεχνολογιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης συστημάτων υψηλής ενεργειακής κατανάλωσης.- Εφαρμογή καινοτόμων λύσεων και τεχνολογιών στις ΑΠΕ- Πιλοτικές εφαρμογές- Υποστήριξη της δικτύωσης (clustering) φορέων της γνώσης και επιχειρήσεων 7 - Καινοτόμες εφαρμογές για την μείωση της καταναλούμενης ενέργειας και των εκπομπών CO2065: ,00 ΝΕΟΣ (Τ3107) - Αριθμός των Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας - Πατέντες (patents) ΝΕΟΣ (T3002) Αριθμός συνεργασιών φορέων επιχειρήσεων ερευνητικών ιδρυμάτων (αριθμός) 101

103 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΚΡΟΩΝ 8 iii) αυτοαπασχόληση, επιχειρηματικότητα και δημιουργία επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων καινοτόμων, πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ,00 ΕΥΡΩ Δράσεις συμβουλευτικής, καθοδήγησης και επιδότησης για την δημιουργία νέων επιχειρήσεων στους τομείς της RISCrete 20 - Η Βελτίωση της απασχόλησης στους τομείς της Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης 104 : ΝΕΟΣ (Τ3120) Αριθμός μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που η λειτουργία τους συνεχίζεται ένα χρόνο μετά τη λήξη της παρέμβασης ΝΕΟΣ (Τ3005) Αριθμός επιχειρησιακών σχεδίων που χρηματοδοτούνται 8 v) προσαρμογή των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών στις αλλαγές ,00 ΕΥΡΩ Δράσεις κατάρτισης, συμβουλευτικής, καθοδήγησης για την αναβάθμιση του εργατικού δυναμικού και των επιχειρηματιών με την προσαρμογή τους στις ανάγκες που προκύπτουν από την εφαρμογή των δράσεων του Άξονα Η βελτίωση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού για την στήριξη των προτεραιοτήτων της Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης 106 : ,00 ΝΕΟΣ (Τ3121) Επιχειρήσεις που βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα τους CO23 Αριθμός υποστηριζόμενων πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένων συνεταιριστικών επιχειρήσεων και επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας) 102

104 14. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Αρχές διακυβέρνησης της RIS3 Η δομή της διακυβέρνησης του προγράμματος έξυπνης εξειδίκευσης στηρίζεται σε ορισμένους παραμέτρους που συνδέονται με το εύρος της συμμετοχής διαφορετικών κατηγοριών εταίρων, τη διαδικασία διαμόρφωσης του προγράμματος και τις ιδιαιτερότητες της περιφερειακής οικονομικής και κοινωνικής διάρθρωσης. Η έξυπνη εξειδίκευση στοχεύει να συνενώσει και να κινητοποιήσει δυνάμεις, να ενθαρρύνει οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες στη βάση ενός κοινού αναπτυξιακού οράματος αποδεκτού από όλους τους εταίρους. Αυτό απαιτεί μια εξελιγμένη μορφή συντονισμένης διαχείρισης μεταξύ των εταίρων. Και προς αυτή την κατεύθυνση είναι κρίσιμο να αποσαφηνιστεί ο ρόλος του κάθε εταίρου και η θέση του στην δομή διακυβέρνησης με βασικό κριτήριο τη δυνατότητα και τον τρόπο συνεισφοράς του στο πρόγραμμα. Η διαδικασία διαμόρφωσης της στρατηγικής, καθορισμού των προτεραιοτήτων και των εργαλείων πολιτικής καθορίζει την ποιότητα της διακυβέρνησης καθώς ενσωματώνει τις εμπειρίες των βασικών εταίρων και σταδιακά τους προσανατολίζει σε κοινές δράσεις και πλατφόρμες συνεργασίας προλειαίνοντας το έδαφος για σταθερότερες δομές διακυβέρνησης. Ενώ είναι βασική προϋπόθεση επιτυχίας η ύπαρξη ενός οδικού χάρτη σχεδιασμού και υλοποίησης του προγράμματος είναι σκόπιμο να διατηρηθεί μια σημαντική ευελιξία έτσι ώστε το πρόγραμμα να είναι ανοικτό σε προσαρμογές ανάλογα με τις εξελίξεις στο ανταγωνιστικό περιβάλλον, την επιβεβαίωση ή διάψευση των προσδοκιών συγκρότησης συνεργατικών σχημάτων και της συμμετοχής στο πρόγραμμα. Η ευελιξία αυτή θα πρέπει να αποτυπώνεται και στη διακυβέρνηση καθώς είναι ενδεχόμενο να διαφοροποιηθεί ο προσανατολισμός του προγράμματος καθώς και οι εταίροι. Διάγραμμα Σύστημα διακυβέρνησης RIS3 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ CLUSTERS ΦΟΡΕΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΕΣ ΤΟΜΕΑΚΑ ΣΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΙΔΙΩΤΕΣ 103

105 Οι περιφερειακές δομές στην Ελλάδα έχουν πλέον εξελιχθεί σε αντιπροσωπευτικές εκλεγμένες αυτοδιοικήσεις με αποτέλεσμα να εκπροσωπούνται οι βασικοί εταίροι σε ανώτατο περιφερειακό επίπεδο. Παράλληλα, βελτιώθηκαν οι υπηρεσίες σχεδιασμού και υλοποίησης αναπτυξιακών προγραμμάτων ενώ οι διαδικασίες διαβούλευσης απέκτησαν πιο ουσιαστικό και θεσμικά κατοχυρωμένο χαρακτήρα. Από αυτή την άποψη οι περιφερειακές αρχές είναι πιο προετοιμασμένες σε αυτή τη συγκυρία να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις προετοιμασίας της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης. Σε αυτό το πλαίσιο μια συνεργατική αποτελεσματική και χωρίς αποκλεισμούς διακυβέρνηση προκύπτει ως αποτέλεσμα της συμμετοχής των εταίρων σε όλα τα στάδια διαμόρφωσης και υλοποίησης της RIS Σύστημα διαχείρισης RIS3 Κρήτης Στην Περιφέρεια Κρήτης έχει θεσμοθετηθεί και λειτουργεί το Περιφερειακό Συμβούλιο Καινοτομίας από το Με δεδομένο ότι υπήρχε ένα θεσμικό αντιπροσωπευτικό όργανο διαβούλευσης σημαντικοί φορείς της περιφερειακής οικονομίας είχαν προσανατολιστεί έγκαιρα προς την αναγκαιότητα σχεδιασμού και προώθησης μιας αναπτυξιακής στρατηγικής στηριγμένης στην καινοτομία. Επίσης η Περιφέρεια έχει συστήσει ειδική Ομάδα Εργασίας με τη συμμετοχή εκπροσώπων των παραγωγικών φορέων και των ερευνητικών κέντρων η οποία επεξεργάστηκε και διαμόρφωσε το πλαίσιο στρατηγικής για την έξυπνη εξειδίκευση. Οργανώθηκαν δύο ανοικτές ημερίδες με τη συμμετοχή επιχειρηματικών και ερευνητικών φορέων. Η διαδικασία προετοιμασίας καθώς και το σύνολο των πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί παρουσιάστηκαν στην ειδική ημερίδα που οργανώθηκε στο πλαίσιο του Αναπτυξιακού Συνεδρίου Κρήτης. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δημόσιας παρουσίασης διατυπώθηκαν προτάσεις από εκπροσώπους φορέων οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στο σχεδιασμό ενώ καινοτόμες επιχειρήσεις ανέπτυξαν τις δικές τους απόψεις βασισμένες στις επιχειρηματικές εμπειρίες τους. Σε συνεργασία με την S3 Smart Specialisation Platform οργανώθηκε εργαστήριο Peer Review στο οποίο παρουσιάστηκε η στρατηγική της έξυπνης εξειδίκευσης και αναλύθηκαν κομβικά ερωτήματα σχεδιασμού και εφαρμογής. Από την κινητοποίηση των φορέων στο πλαίσιο της διαβούλευσης έχουν προκύψει συγκεκριμένες προτάσεις που αξιοποιήθηκαν στη φάση διαμόρφωσης του προγράμματος και ενσωματώνονται ως δράσεις για υλοποίηση. Από το ΣΕΣ προβλέπεται η συγκρότηση ενός εθνικού συστήματος συντονισμού καθώς και μια νέα περιφερειακή συμβουλευτική δομή: το Περιφερειακό Επιστημονικό Συμβούλιο (ΠΕΣ). Το επταμελές ΠΕΣ ενώ μπορεί να είναι επαρκές για περιφέρειες με περιορισμένο αριθμό ερευνητικών και επιχειρηματικών φορέων, θα λειτουργήσει εξαιρετικά περιοριστικά για τις 3 περιφέρειες που διαθέτουν ισχυρούς ερευνητικούς κόμβους και σχετικά διευρυμένη επιχειρηματική επιφάνεια. Η διαμόρφωση κοινής στρατηγικής μεταξύ διαφορετικών φορέων και η σύνθεση απαιτεί διευρυμένες δομές συμμετοχής. 104

106 Ως εκ τούτου προτείνεται η νέα αρχιτεκτονική της διακυβέρνησης της RIS3 να συνδυάζει τις υφιστάμενες περιφερειακές δομές με τις νέες με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής των βασικών εταίρων με αποφυγή παράλληλα της πολυπλοκότητας και της γραφειοκρατίας. Στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής το Περιφερειακό Συμβούλιο διαμορφώνει και συντονίζει την εφαρμογή της περιφερειακής RIS3. Το Περιφερειακό Επιστημονικό Συμβούλιο στηρίζει την Περιφέρεια στη διαμόρφωση της στρατηγικής ενώ το Περιφερειακό Συμβούλιο Καινοτομίας θα διευκολύνει τις κοινές προσεγγίσεις και συνθέσεις. Στο ΠΕΣ προτείνεται να συμμετέχουν δύο εκπρόσωποι από τα επιμελητήρια Ηρακλείου και Χανίων, ένας εκπρόσωπος από την Ένωση Ξενοδόχων Ηρακλείου και ένας εκπρόσωπος υφιστάμενου αγροτικού δικτύου (ελαιολάδου ή οίνου ή από την Κρητική Διατροφή) ή από άλλο αναπτυξιακό φορέα της Κρήτης. Οι εκπρόσωποι των ερευνητών προτείνεται να είναι από το ΙΤΕ, το Πολυτεχνείο Κρήτης και το ΕΛΚΕΘΕ. Διάγραμμα Δομή διακυβέρνησης RIS3 Κρήτης Η Εκτελεστική Επιτροπή για την RIS3 (ΕΕ-RIS3) αποτελεί μετεξέλιξη της Ομάδας Εργασίας και παρέχει στήριξη τόσο στο ΠΕΣ όσο και στην ΕΔΑ με κατάλληλες επεξεργασίες και προσαρμογές σε όλη τη διάρκεια εφαρμογής της στρατηγικής. Η ΕΕ-RIS3: Είναι υπεύθυνη για την τεκμηρίωση των επιλογών και την εξειδίκευση των δράσεων, το σχεδιασμό για την υλοποίηση καθώς και για την εκπόνηση ενός οδικού χάρτη εφαρμογής. 105

107 Συνεργάζεται με τις Γενικές Διευθύνσεις Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Ανάπτυξης και Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας και γενικότερα συντονίζει και κινητοποιεί τους εμπλεκόμενους φορείς σχεδιασμού. Παρακολουθεί συντονίζει και υποστηρίζει τις δραστηριότητες των φορέων υλοποίησης της RIS3. Αναπτύσσει συνεργασία με άλλες περιφέρειες και δομές καινοτόμων προγραμμάτων. υλοποίησης Κινητοποιεί πρόσθετους πόρους από άλλες πηγές. Διατηρεί βάση δεδομένων υλοποίησης των δράσεων. Αναλαμβάνει τη διάχυση των αποτελεσμάτων και την ενημέρωση των πολιτών με ημερίδες, ειδική ιστοσελίδα καθώς και με την αξιοποίηση των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης. ΕΕ-RIS3 δύναται να συστήνει ομάδες εργασίας για οριζόντια θέματα ή ανά σύμπλεγμα εξειδίκευσης με σκοπό την αναμόρφωση ή εξειδίκευση δράσεων και την επεξεργασία νέων θεμάτων. Η ΕΔΑ είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση του προγράμματος σύμφωνα με τους στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο υλοποίησης του ΠΕΠ. 106

108 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ 107

109 ΜΕΛΕΤΗ McKINSEY: 4 ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ 108

110 ΑΛΥΣΙΔΑ ΑΞΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ POLYPHENOLS ΕΣΤΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΞΥΠΝΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ, ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ, BRANDING, ΠΡΟΩΘΗΣΗ, ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΛΙΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ (FOODSERVICE) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 109

111 ΤΕΛΙΚΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΖΩΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΧΟΝΔΡΕΜΠΟΡΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ BRAND ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙ ΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΟΠΑΔΙΟΥ ΓΗ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΛΥΣΙΔΑ ΑΞΙΩΝ ΣΤΟ ΤΥΡΙ ΡΟΗ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ ΡΟΗ ΑΞΙΩΝ ΕΣΤΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ, ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΕ ΧΑΜΗΛΑ ΛΙΠΑΡΑ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ, ΕΞΥΠΝΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ, BRANDING 110

112 ΕΥΦΥΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ ΧΡΗΣΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ROUTER ΔΙΚΤΥΑΚΗ ΚΑΜΕΡΑ ΠΡΟΣΟΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΕΔΑΦΟΥΣ, ΨΕΚΑΣΤΗΡΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΞΥΠΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ CO2 ΑΝΤΛΙΕΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΕΣΤΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΥΛΙΚΑ, ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ, ΕΜΠΕΙΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ, WEB BASED SYSTEMS 111

113 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 112

114 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΑΥΛΑ ΠΟΣΟ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΙ ΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΤΙ ΔΙΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΌ ΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ: ΠΟΣΟ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΙ ΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΤΙ ΔΙΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΌ ΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ: Πηγή: European Commission (2013) Investing in Intangibles: Economic Assets and Innovation Drivers for Growth, EUROBAROMETER, Number 369, February

115 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΜΕΣΗ ΑΠΗΧΗΣΗ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ Πηγή: Σαχίνη Ε., Μάλλιου Ν., Χούσος Ν., Καραϊσκος Δ. (2013) Ελληνικές Επιστημονικές Δημοσιεύσεις : Βιβλιομετρική Ανάλυση Ελληνικών Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά Scopus, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. 114

116 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΕΔΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Πηγή: Ανάλυση δεδομένων από τη βάση Scopus

117 ΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 2012 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ 5ΕΤΙΑΣ ΚΛΑΔΟΣ ΜΕΚΑΤΡΟΝ Α.Β.Ε.Ε ,80% Βιομηχανία ΒΟΡΕΑΣ Α.Τ.Ε ,90% Κατασκευές ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΑΣΤΕΡΙ Α.Ε ,80% Τουρισμός ΡΕΘΥΜΝΟ Α.Ε ,90% Τουρισμός ΜΕΣ. ΚΕΝΤΡΟ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ Α.Ε ,70% Υπηρεσίες ΤΣΟΝΤΟΣ, ΜΙΧΑΗΛ Μ., Α.Ε ,10% Κατασκευές KRIVEK ΚΡΕΑΤΟΣ Α.Ε ,20% Εμπόριο SP CRETAN PACKAGING HELLASΑ.Ε ,30% Βιομηχανία ΣΟΥΡΑΝΑΚΗΣ, Θ., ,50% Τουρισμός Α.Ξ.Τ.&Ε.Ε. VERSUS GROUP Α.Ε ,60% Τουρισμός ΣΗΦΑΚΗΣ, ΑΝΤ., Α.Τ.Ε.Ξ.Ε ,30% Τουρισμός ΣΤΕΛΛΑ ΜΠΗΤΣ Α.Ε ,70% Τουρισμός ΖΗΔΙΑΝΑΚΗΣ "ΦΗΜΗ" Α.Ε ,70% Βιομηχανία ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΣ Α.Β.&Ε.Ε ,30% Βιομηχανία ΠΛΥΝΤΗΡΙΑ "ΙΝΤΕΑΛ" Α.Ε ,20% Υπηρεσίες ΕΤ.ΑΝ.ΑΠ. Α.Ε ,20% Βιομηχανία ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε ,30% Τουρισμός ΜΙΧΑΚΟΣ, ΧΡ., Α.Ε ,20% Μεταφορές ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ ΚΡΗΤΗΣ ,40% Βιομηχανία Α.Β.Ε.Ε. ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: GLOBALTRUST (2013) Χρηματοοικονομική Μελέτη των ΑΕ με έδρα την Κρήτη, Οκτώβριος ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΕ Πηγή: GLOBAL TRUST (2013) Χρηματοοικονομική Μελέτη των ΑΕ με έδρα την Κρήτη, Οκτώβριος

118 ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πηγή: GLOBAL TRUST (2013) Χρηματοοικονομική Μελέτη των ΑΕ με έδρα την Κρήτη, Οκτώβριος

119 ΠΑΤΕΝΤΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΑΤΕΝΤΕΣ CRETAFARMΣΥΝΟΛΟ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΡΕΑΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΑΡΙΘΜΟ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΕΛΑΙΟ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΡΕΑΣ, ΜΕ ΑΜΕΣΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΤΥΡΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΦΕΤΑΣ ΠΡΟΪΟΝ ΤΥΡΙΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΡΕΑΤΟΣ ΩΡΙΜΑΝΣΗΣ, ΞΗΡΩΝ Ή ΗΜΙΞΗΡΩΝ, ΜΕ ΜΕΡΙΚΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΖΩΙΚΟΥ ΛΙΠΟΥΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΖΥΜΗΣ ΤΥΠΟΥ ΚΡΟΥΑΣΑΝ ΜΕ ΓΕΜΙΣΗ ΑΛΛΑΝΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΥΡΟΚΡΕΜΑΣ, ΚΑΙ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΗ ΖΥΜΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΡΕΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΚΙΜΑ, ΜΕ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΤΥΡΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΦΕΤΑ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΡΕΑΤΟΣ ΑΠΟ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΜΥΙΚΟ ΙΣΤΟ, ΜΕ ΑΜΕΣΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ. ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΚΡΕΑΤΟΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ. ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΡΕΑΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΕΛΑΙΟ, Η ΟΠΟΙΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΥ ΧΡΗΣΗ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΕΛΑΙΟ A23L 1/314 A23L 1/31 A23L 1/314 A23C 19/068 A23L 1/314 A21D 13/00 A23L 1/317 A23L 1/314 A23L 1/314 A23L 1/314 A23L 1/ CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIAL trading as CRETA FARM S.A. Creta Farm Societe Anonyme Industrial And Commercial CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIAL trading as CRETA FARM S.A. Creta Farm Societe Anonyme Industrial and Commercial trading as Creta Farm S.A. CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIAL trading as CRETA FARM S.A. CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIAL trading as CRETA FARM S.A. CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIAL TRADING AS CRETA FARM S.A. "CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIAL" trading as "CRETA FARM S.A." "CRETA FARM SOCIETE ANONYME INDUSTRIAL AND COMMERCIA" trading as "CRETA FARM S.A." ΔΟΜΑΖΑΚΗΣ ΔΟΜΑΖΑΚΗΣ 118

120 ΠΑΤΕΝΤΕΣ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΦΥΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΣΤΡΩΣΕΩΝ ΠΟΛΥΣΤΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΥΛΛΩΝ ΣΩΛΗΝΑΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΕΣ ΒΑΝΕΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΑ Η ΑΠΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΡΟΠΟ. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΩΛΗΝΑ ΣΤΑΓΔΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ ΣΥΝΕΧΗ ΑΓΩΓΟ ΜΕΙΩΣΗΣ ΠΙΕΣΗΣ. ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΣΤΡΩΣΕΩΝ (CO-EXTRUSION) ΑΝΑ ΣΤΡΩΜΑ. ΣΩΛΗΝΑΣ ΣΤΑΓΔΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ ΣΥΝΕΧΗ ΑΓΩΓΟ ΜΕΙΩΣΗΣ ΠΙΕΣΗΣ & ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΦΥΛΛΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΤΡΙΩΝ ΣΤΡΩΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΟΝ ΔΙΑΤΡΗΤΟΝ ΦΥΛΛΟΝ ΕΚ ΠΟΛΥΑΙΘΥΛΕΝΙΟΥ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΙΝ ΤΩΝ ΣΤΑΦΥΛΩΝ. ΦΥΛΛΟ ΕΔΑΦΟΚΑΛΥΨΗΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΟ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ ΑΣΗΜΙ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ ΓΙΑ ΤΕΥΞΗ "ΔΡΟΣΙΣΜΟΥ" ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΥΠΟ ΚΑΛΥΨΗ B29D 7/01 A01G 25/02 A01G 25/02 B32B 27/18 A01G 25/02 E04D 5/00 B29D 7/00 A01G 13/02 ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΑΒΕΕ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Β.Ε.Ε ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Β.Ε.Ε. ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΑΒΕΕ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΑΒΕΕ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΑΒΕΕ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Ε.Π.Ε ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΑΒΕΕ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Β.Ε.Ε. ΠΑΤΕΝΤΕΣ MEGA PLAST ΣΥΝΟΛΟ ΔΙΧΤΥ ΑΠΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΥΛΗ ΑΠΟ ΕΝΤΕΤΑΜΕΝΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΑΠΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΥΛΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΙΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΥΤΟΥ. ΔΙΑΤΡΗΤΟΣ ΠΡΟ-ΕΝΤΕΤΑΜΕΝΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΕΝΤΑΣΕΩΣ ΔΙΑ ΠΕΡΙΤΥΛΙΞΗ ΠΑΛΕΤΑΣ B29D 28/00 B29D 7/01 Mega Plast S.A MEGA PLAST ΠΑΤΕΝΤΕΣ MECHATRON ΣΥΝΟΛΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ F24J 2/54 MECHATRON ΑΒΕΕ Πηγή: Ανάλυση βάσης δεδομένων ΟΒΙ. 119

121 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΡΗΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Ε 1 1 Ανέγερση κτηρίου που θα στεγάσει τα ερευνητικά εργαστήρια Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στo Ηράκλειο Κρήτης Ε 1 1 Βελτίωση της εργαστηριακής υποδομής του εργαστηρίου Tεχνολογίας Tροφίμων του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) για την διαπίστευση δοκιμών σε ελαιόλαδο Ε 1 1 ENISA - Επιχορήγηση Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΤΕ) για την ανέγερση κτιρίου στο Ηράκλειο Κρήτης προς στέγαση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την ασφάλεια δικτύων και πληροφοριών Ε 1 1 Προμήθεια και εγκατάσταση εξοπλισμού στα νέα κτήρια των Τμημάτων Επιστήμης Υπολογιστών και Μαθηματικών και στο κτήριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου Ε 1 1 Κέντρο Ερευνών και Μελετών (ΚΕΜΕ)- Κατασκευή κτιρίων Δ και Ε συγκροτήματος Εκπαιδευτικών Εργαστηρίων Πανεπιστημιούπολης Ρεθύμνου Ε 1 1 Προμήθεια και εγκατάσταση εδράνων γραφής και καθισμάτων για τα αμφιθέατρα και τις αίθουσες διδασκαλίας στα νέα κτήρια των Τμημάτων Επιστήμης Υπολογιστών και Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Κρήτης Ε 1 1 Ολοκλήρωση των Κτιριακών Εγκαταστάσεων του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης Ε 1 1 Κατασκευή νέου κτιρίου της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας του Τ.Ε.Ι. Κρήτης Ε 1 1 ΕΘΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΓΙΑ ΤΟ HiPER Ε 1 2 Εθνικό Δίκτυο Ερευνών Βιοποικιλότητας Ε 1 2 Οργάνωση, ανάδειξη και προβολή του ακαδημαικού περιεχομένου του ΤΕΙ Κρήτης ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.) - ΥΠ. ΑΓΡΟΤ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ 746,25 662,34 476,11 ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΙΤΕ) ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΚΘΕ) ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ,00 0, ,88 0, ,00 0,00 550,00 0,00 0, , ,00 0,00 125,00 125,00 75,00 524,25 207,50 15,00 120

122 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Ε 1 2 Ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών του ΤΕΙ Κρήτης Ε 1 2 Οργάνωση, ανάδειξη και προβολή του ακαδημαϊκού περιεχομένου του ΤΕΙ Κρήτης Ε 1 2 Δίκτυο για την βελτιστοποίηση της αξιοποίησης του Ευρωπαϊκού δικτύου "Ακτίνων Χ λέιζερ ελεύθερων ηλεκτρονίων" από την Ελληνική Επιστημονική Κοινότητα Ε 1 2 Δίκτυο της Ελληνικής συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή για την έρευνα και εφαρμογές της διάδρασης της ύλης laser σε υψηλά επίπεδα έντασης Ε 1 2 Ερευνητική Υποδομή Extreme Light Infrastructure ELI Ε 1 2 Ελληνικό δίκτυο για την Ευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή Υψηλής Έντασης Agile RF Transceivers and Front- Ends for Future Smart Multi- Standard Communications Applications, 3η ENIAC, ΙΤΕ Large Area silicon carbide Substrates and heteroepitaxial GaN for POWER de-vice applications (LAST POWER), 2η ENIAC, ΙΤΕ MICRO & NANO TECHNOLOGIES BASED ON WIDE BAND GAP MATERI-ALS FOR FUTURE TRANSMITTING RECEIVING AND SENSING SYSTEMS (MERCURE), 2η ENIAC, ITE Millimetre-wave and Radiofrequency integration In Nanoelectronics for Modern Wireless 5 A Communications (MIRANDELA), 2η ENIAC, ΙΤΕ MoDisSENSE: ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΑΕ (FORTHNET), Συνεργασία Πράξη Ι Robust & Safe Mobile Cooperative Autonomous Systems, 2η ARTEMIS, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ SunLaser: On line Βελτιστοποίηση Παραγωγικής Διαδικασίας Θερμικών Συστημάτων, Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής & Λέιζερ- Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας, Συνεργασία Πράξη Ι ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΙΤΕ) ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΙΤΕ) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ ΚΑΙ ΛΕΪΖΕΡ (του ΙΤΕ) Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 305,24 62,60 1,91 302,30 94,35 0,00 125,00 125,00 75,00 125,00 125,00 75, ,00 0,00 125,00 125,00 75,00 150,00 150,00 45,00 ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 128,12 128,12 38,44 ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 350,00 350,00 105,00 ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 280,00 280,00 84,00 ΦΟΡΘΝΕΤ ΑΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 56,00 56,00 0,00 92,00 92,00 27,60 102,00 102,00 35,70 121

123 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Αλληλεπιδράσεις ενδοκυτταρικών βακτηρίων με το κύτταρα ξενιστή, 11CZ_38_ΕΤ29, Τομέας Βιοχημείας, Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναδιαρθρώσιμα Μικροσυστήματα Βασισμένα σε Υλικά Ευρείας Ζώνης Χάσματος, Μικρογραφημένα και Νανοδημένα RF-MEMS, 3η ENIAC, ΙΤΕ Ανάλυση οργανικών καταλοίπων σε αρχαιολογικά αντικείμενα, με νέες φασματοσκοπικές τεχνικές Ανάπτυξη Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Έρευνας: Μεθοδολογική προσέγγιση στη Βιολογία Συστημάτων - ΕΔΓΕ, Synaptic ΕΠΕ, Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Έρευνας: Μεθοδολογική προσέγγιση στη Βιολογία Συστημάτων - ΕΔΓΕ, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Έρευνας: Μεθοδολογική προσέγγιση στη Βιολογία Συστημάτων - ΕΔΓΕ, Ινστιτούτο Θαλάσσιων Ερευνών/ ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε, Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη εμφυτεύσιμων βιοαισθητήρων για την παρακολούθηση νευροδιαβιβαστών, με σύνθετα ηλεκροχημικά παραγόμενα πολυμερή υμένια συζευγμένα με νανοδομές πορώδους άνθρακα / CarPolSense Ανάπτυξη και χαρακτηρισμός υλικών που βασίζονται σε νανοσωλήνες άνθρακα, με εφαρμογή στην απομάκρυνση ρύπων από νερό, HUN94, ΙΤΕ- ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΗΜΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΥΨΗΛΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ (ΕΙΧΗΜΥΘ) Ανάπτυξη Καινοτόμων Διαγνωστικών και Θεραπειών για Μυοκαρδιοπάθειες και Καρδιακή Ανεπάρκεια, ΣΥΝΑΠΤΙΚ Ε.Π.Ε., Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων και μοριακών εργαλείων για τον έλεγχο και τη βελτίωση της ποιότητας των εκτρεφόμενων πληθυσμών τσιπούρας και λαβρακιού, Πανεπιστήμιο Πατρών, Τομέας Βιολογίας Ζώων, Τμήμα Βιολογίας, Συνεργασία Πράξη Ι ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΝΑΠΤΙΚ ΕΠΕ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΝΑΠΤΙΚ ΕΠΕ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 15,00 15,00 0,00 400,00 400,00 120,00 15,00 15,00 12,00 49,50 49,50 17,33 249,00 249,00 87,15 160,50 160,50 56,18 15,00 15,00 12,00 15,00 15,00 0,00 28,00 28,00 0,00 260,00 260,00 91,00 122

124 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Ανάπτυξη μεθόδων αναπαραγωγής και εκτροφής του κρανιού (Argyrosomus regius) σαν μέτρο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ιχθυοκαλλιέργειας με την εισαγωγή νέων ειδών - ΚΡΑΝΙΟΣ, Ινστιτούτο Υδατοκαλλιεργειών, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη μεθόδων αναπαραγωγής και εκτροφής του κρανιού (Argyrosomus regius) σαν μέτρο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ιχθυοκαλλιέργειας με την εισαγωγή νέων ειδών - ΚΡΑΝΙΟΣ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας (ΠΚ), Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη νέων μεθόδων για την ποσοτικοποίηση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στις ανατολικές Ακτές της Νήσου Κρήτης, Εργαστήριο Παράκτιας Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εφαρμογών του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, Συνεργασία Πράξη Ι ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ & ΑΝΤΙΓΡΑΦΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑΚΑ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜHΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚHΣΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη νέων τρανζίστορ και αντιστροφέα ισχύος φωτοβολταϊκών συστημάτων με χρήση καρβιδίου του πυριτίου, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων/Πολυτεχνείο Κρήτης, Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη νέων τρανζίστορ και αντιστροφέα ισχύος φωτοβολταϊκών συστημάτων με χρήση καρβιδίου του πυριτίου, Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής & Λέιζερ/ΙΤΕ, Συνεργασία Πράξη Ι Ανάπτυξη Φιλικών προς το Περιβάλλον Νανο-διασπορών Πυρήνα-Κελύφους - core-shell, Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Laser/ Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας,, Συνεργασία Πράξη Ι ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 286,20 286,20 100,17 57,60 57,60 20,16 126,00 126,00 44,10 182,00 182,00 63,70 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 80,00 80,00 28,00 ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 230,00 230,00 80,50 153,34 153,34 53,67 123

125 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Ανίχνευση τρωτοτήτων και ενίσχυση της ασφάλειας εφαρμογών και συστημάτων παλαιών γενεών (legacy systems) στο Διαδίκτυο, Ίδρυμα Πληροφορικής/ΙΤΕ, Συνεργασία Πράξη Ι Αξιοποίηση της Παρατήρησης της Γης για τον βιώσιμο πολεοδομικό σχεδιασμό και διαχείριση - Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας/ Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών - Ευρωπαϊκή Ε&Τ Συνεργασία - ERA-NET - 1η Προκήρυξη Απομάκρυνση Ενδοκρινικών Διαταρακτών από το Νερό με Συστήματα Διαχωρισμού Μεμβρανών Βακτηριακά συστήματα έκκρισης Τύπου ΙΙΙ: Μελέτη υπερμοριακών δομών, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία 2009 Βαρόμετρο Απόντων. Ανίχνευση, κατηγοριοποίηση και εμπειρική θεμελίωση προτά-σεων πολιτικής για την καταπολέμηση μιας νέας μορφής κοινωνικής ευπάθειας: οι Neets ( Young People Not in Education, Employment or Training) - ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ ΑΠΟΝΤΩΝ, Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, ΙΤΕ, Συνεργασία Πράξη Ι Βαρόμετρο Απόντων. Ανίχνευση, κατηγοριοποίηση και εμπειρική θεμελίωση προτά-σεων πολιτικής για την καταπολέμηση μιας νέας μορφής κοινωνικής ευπάθειας: οι Neets ( Young People Not in Education, Employment or Training) - ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ ΑΠΟΝΤΩΝ, Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΚΕ.Α.ΔΙΚ.)/ Πανεπιστήμιο Κρήτης, Συνεργασία Πράξη Ι" ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΥΠΟ ΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΛΑΤΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΟΜΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ, Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, Συνεργασία Πράξη Ι Βελτιστοποίηση της παραγωγής υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού οπωροφόρων δένδρων με σύγχρονες βιολογικές και βιοτεχνολογικές μεθόδους, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ/ΙΔΡΥΜΑ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΝΙΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 84,00 84,00 29,40 100,00 100,00 0,00 15,00 15,00 9,00 20,00 20,00 16,00 34,10 34,10 11,94 218,73 218,73 76,56 192,91 192,91 0,00 130,00 130,00 0,00 124

126 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Βιολογία των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων. Μετάσταση και ανάπτυξη μεθόδων υγρής βιοψίας [OncoSeed], Ι.Τ.Ε. Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Συνεργασία Πράξη Ι Βιολογία των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων. Μετάσταση και ανάπτυξη μεθόδων υγρής βιοψίας [OncoSeed], ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε., Συνεργασία Πράξη Ι Βιολογία των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων. Μετάσταση και ανάπτυξη μεθόδων υγρής βιοψίας [OncoSeed], Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ιατρικής, Συνεργασία Πράξη Ι Βιολογία των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων. Μετάσταση και ανάπτυξη μεθόδων υγρής βιοψίας [OncoSeed], Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχ. & Μηχανικών Υπολογιστών, Συνεργασία Πράξη Ι ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ - [BIOEXPLORE]», ΕΛΚΕΘΕ, Συνεργασία Πράξη ΙI ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ - [BIOEXPLORE]», ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, Συνεργασία Πράξη ΙI Γεωφυσικής φύσεως υδρογεωλογική μοντελοποίηση για την πρόληψη της ρύπανσης από τη θαλάσσια διείσδυσης στις παράκτειες περιοχές - Πολυτεχνείο Κρήτης - Ευρωπαϊκή Ε&Τ Συνεργασία - ERA-NET - 1η Προκήρυξη Διερεύνηση νέων φλεγμονωδών μηχανισμών σε χρόνια αυτοφλεγμονώδη και αυτοάνοσα νοσήματα, Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας- Ινστιτούτο Μοριακής βιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Συνεργασία Πράξη Ι ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΠΟΛΥΙΑΤΡΕΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΡΗΤΗΣ 924,00 924,00 323,40 90,00 90,00 31,50 ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 500,00 500,00 175,00 ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 230,00 230,00 80,50 288,00 288,00 100,80 246,00 246,00 86,10 180,00 180,00 0,00 150,00 150,00 52,50 125

127 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Διερεύνηση νέων φλεγμονωδών μηχανισμών σε χρόνια αυτοφλεγμονώδη και αυτοάνοσα νοσήματα, Τμήμα Ιατρικής-Εργαστήριο Ρευματολογίας, αυτοανοσίας και φλεγμωνής, Συνεργασία Πράξη Ι Διερεύνηση των μηχανισμών ανοσολογικής καταστολής στα αυτοάνοσα νοσήματα με στόχο την εξειδικευμένη θεραπεία - Καταστολή αυτοανοσίας, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ/Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Συνεργασία Πράξη Ι Εξέλιξη και προσαρμογή θαλάσσιων οργανισμών σε χωρικά και χρονικά μεταβλητά περιβάλλοντα, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών - Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Γενετικής, Θαλασσόκοσμος, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία 2009 Εξερευνώντας τον ρόλο των μικρών RNA στις ασθένειες: μια υπολογιστική πειραματική προσέγγιση - ΜΙΚΡΟΡΝΑ, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Έξυπνα & Οικονομικά Θερμοχρωμικά Παράθυρα για Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια, Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών, ΤΕΙ Κρήτης, Συνεργασία Πράξη Ι Έξυπνα και Οικονομικά Θερμοχρωμικά Παράθυρα για Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας - Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, Συνεργασία Πράξη Ι ΈΞυπνο σύστημα Επικοινωνίας οχημάτων για βελτιωμένη ασφάλεια και αποδοτικότητα σε αστικά δίκτυα και αυτοκινητοδρόμους, Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων/ Πολυτεχνείο Κρήτης, Συνεργασία Πράξη Ι Επεξεργασία Όξινης Απορροής Μεταλλείων με χρήση Διαπερατών Ενεργών Φραγμάτων (επί τόπου επεξεργασία) και Αναερόβιων Διαφραγματικών Αντιδραστήρων (επεξεργασία σε άλλη περιοχή) ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 200,00 200,00 70,00 300,00 300,00 105,00 20,00 20,00 16,00 69,39 69,39 24,29 100,00 100,00 35,00 150,00 150,00 52,50 57,70 57,70 20,19 15,00 15,00 9,00 126

128 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Επίδραση Ακόρεστων Αλογονούχων Υδρογονανθράκων και Οξυγονούχων Οργανικών Ενώσεων στην Κλιματική Αλλαγή Κινητική και Φωτοχημεία Αντιδράσεων, HUN56, Πανεπιστήμιο Κρήτης Εργαλεία ανάπτυξης, σχεδιασμού, εγκατάστασης και συντήρησης Ασύρματων Δικτύων Αισθητήρων, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΣ, 3η ARTEMIS Έρευνα και Ανάπτυξη Πρότυπου Ολοκληρωμένου Ηλεκτρονικού Συστήματος Ασφάλειας των Θαλάσσιων Mεταφορών με Καινοτόμα Χρήση RFID Tec, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Ευρείας κλίμακας πλατφόρμα παροχής διαδραστικών υπηρεσιών ηλεκτρονικής προώθησης προϊόντων και ηλεκτρονικής καμπάνιας με δυνατότητα υποστήριξης μεγάλης ποικιλομορφίας εφαρμογών και υψηλή προσωποποίηση (personalization) του περιεχομένου, ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Ευρωπαϊκή Ε&Τ Συνεργασία - ARTEMIS (Advanced Research and Technology for Embedded Intelligence and Systems), Secure, Mobile Visual Sensor Networks Architecture - SMART, Πολυτεχνείο Κρήτης/Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων Ευρωπαϊκή Ε&Τ Συνεργασία - ENIAC (European Nanoelectronics Initiative Advisory Council), Νανοηλεκτρονική για ασφάλειες, χαμηλής κατανάλωσης καυσίμου και φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις στην αυτοκινητοβιομηχανία -SE2A, ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ/ΙΤΕ Ευρωπαϊκή Ε&Τ Συνεργασία - MarinERA, Ελληνικό Κέντρο Θαλλάσινων Ερευνών - ReDEco Εφαρμογή καινοτόμων ανόργανων νανοδομών για την ανάπτυξη νανοσύνθετων υλικών πολυμερικής μήτρας με βελτιωμένες ιδιότητες, ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Β.Ε.Ε., Συνεργασία Πράξη Ι ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 15,00 15,00 0,00 241,76 241,76 0,00 ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 66,90 66,90 23,42 ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΣΜΟΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 150,00 150,00 52,50 212,50 212,50 53,10 347,44 347,44 104,23 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ 378,86 378,86 227,31 ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ 104,56 104,56 36,60 127

129 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Εφαρμογή καινοτόμων ανόργανων νανοδομών για την ανάπτυξη νανοσύνθετων υλικών πολυμερικής μήτρας με βελτιωμένες ιδιότητες, ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ/ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Κατανόηση Των Διαδικασιών Πρόσληψης Χρησιμοποιώντας τον συνδυασμό βιοφυσικών μοντέλων του πελαγικού Οικοσυστήματος - REPROdUCE - ΕΛΚΕΘΕ ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΗΧΟΣ-ΡΟΜΠΟΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΧΩΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ" (ΙΤΕ) ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Next Step Ανάπτυξη και Οργάνωση Επιχειρήσεων Ε.Π.Ε., ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Α.ΒΑΡΛΑΜΟΣ-Γ.ΣΕΙΡΑΓΑΚΗΣ ΟΕ, ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΑΦΟΙ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΟΕ, ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΣΤΗΜΩΝ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Ι. ΑΣΠΙΡΤΑΚΗΣ - Κ. ΒΡΟΝΤΑΚΗΣ ΟΕ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΠΕΔΙΑΔΙΤΗΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ, ΠΑΝΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΚΟΥΠΟΝΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Φραγκοπούλου Κυριακή, ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Λειτουργική ανάλυση του ενζύμου ERL1 των φυτών στο μεταβολισμό του RNA, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία 2009 Μακροπρόθεσμη Διαφύλαξη Περιεχομένου Χρηστών - Βιώματα Πολιτισμού, Πολυτεχνείο Κρήτης Εργαστήριο Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων, Συνεργασία Πράξη Ι" Μελέτη ακραίων καιρικών φαινομένων σε τοπική κλίμακα και πρόβλεψη της επίδρασής τους σε τομείς της πολιτικής προστασίας και της οικονομίας, Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών,/ΙΤΕ, Συνεργασία Πράξη Ι ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 171,00 171,00 59,85 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ NEXT STEP ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Α ΒΑΡΛΑΜΟΣ ΚΑΙ Γ ΣΕΙΡΑΓΑΚΗΣ ΑΦΟΙ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΟΕ 290,00 290,00 174,00 49,88 49,88 199,64 7,00 7,00 0,00 7,00 7,00 7,00 7,00 7,00 7,00 ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ πατρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 7,00 7,00 0,00 Ι ΑΣΠΙΡΤΑΚΗΣ Κ ΒΡΟΝΤΑΚΗΣ ΟΕ 7,00 7,00 7,00 ΠΕΔΙΑΔΙΤΗΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ πατρ.γεωργιοσ ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ πατρ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 7,00 7,00 7,00 7,00 7,00 0,00 20,00 20,00 16,00 93,00 93,00 32,55 252,00 252,00 88,20 128

130 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Μεταλλοπρωτεΐνωμα: Ταυτοποίηση, Μελέτη Δομής και Αλληλεπιδράσε-ων Μέσω Ανάπτυξης Νέων Τεχνικών Φασματομετρίας Μάζας - ΣΥΜΠΑ, Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας - Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΑΞΗ Ι Μεταλλοπρωτεΐνωμα: Ταυτοποίηση, Μελέτη Δομής και Αλληλεπιδράσε-ων Μέσω Ανάπτυξης Νέων Τεχνικών Φασματομετρίας Μάζας - ΣΥΜΠΑ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Χημείας, ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΑΞΗ Ι Μοριακή ανάλυση πληθυσμιακής δομής και ανθεκτικότητας στα εντομοκτόνα, κουνουπιών του είδους Aedes (όπως το «Κουνούπι Τίγρης») από την Ελλάδα και τη Γαλλία, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία 2009 Μοριακός χαρακτηρισμός ανθεκτικότητας του σημαντικού εχθρού καλλιεργειών Helicoverpa armigera στα πυρεθρινοειδή εντομοκτόνα ΝΑΝΟΣΥΝΘΕΤΑ ΒΙΟ- ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΣΤΕΡΕΩΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ - ΝΑΝΟΒΙΟΔΟΜΥΛ, Εργαστήριο Αναλυτικής και Περιβαλλοντικής Χημείας /ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Νανο-τρανζίστορ MOSFET πολλαπλών πυλών: Συμπαγή μοντέλα ρεύματος και θορύβου-ανάπτυξη εργαλείων αυτοματοποιημένου σχεδιασμού νανοηλεκτρονικών - ΝΑΝΟ- ΣΥΜΠΡΑΞΗ, Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων, Πολυτεχνείο Κρήτης, Συνεργασία Πράξη Ι Νέα Αρχιτεκτονική Ενσωματωμένων Συστημάτων για πολύ επίπεδες Αξιόπιστες Λύσεις, Πολυτεχνείου Κρήτης (ΠΚ-ΕΜΥ), 3η ARTEMIS Νευρωνικοί μηχανισμοί που διέπουν την οπτική προσοχή: νευρωνικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ εγκεφαλικών περιοχών στην προσοχή με ιδιαίτερη έμφαση στο βρεγματομετωπιαίο δίκτυο, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 126,00 126,00 0,00 221,00 221,00 0,00 20,00 20,00 16,00 15,00 15,00 9,00 117,72 117,72 41,20 98,00 98,00 34,30 453,60 453,60 0,00 20,00 20,00 16,00 129

131 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών 2009 Ο νευροπαθητικός πόνος και η αντιµετώπισή του: µοντέλα και επιγενετικοί µηχανισµοί, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία 2009 Ο ρόλος των μικρών GTPασών στο φυσιολογικό και παθολογικό φλοιό των εγκεφαλικών ημισφαιρίων ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ & ΒΕΛΤΙΣΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΠΛΟΙΩΝ, ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ/Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών/ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι Οστεοαρθρίτιδα: ολοκληρωμένη Συστηματική ανάλυση για στοχευμένη βιολογική θεραπεία - ΟΑΣΥΣ, Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας/Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Συνεργασία Πράξη Ι Οστεοαρθρίτιδα: ολοκληρωμένη Συστηματική ανάλυση για στοχευμένη βιολογική θεραπεία - ΟΑΣΥΣ, Πολυτεχνείο Κρήτης, ΠΚ- ΕΙΚΟΝΑ, Συνεργασία Πράξη Ι Παραγωγή υπαίθριων και υπό κάλυψη λαχανικών με μειωμένες εισροές φυτοπροστατευτικών χημικών: χρήση βιοτεχνολογίας για ολοκληρωμένη μελέτη της ανθεκτικότητας φυτών σε αλευρωδομεταδιδόμενους ιούς του γένους Crinivirus, της ανάπτυξης ανθεκτικότητας αλευρωδών σε χημικά σκευάσματα και της αλληλεπίδρασης φορέα-ιού, ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ, Συνεργασία Πράξη Ι ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 17,00 17,00 13,60 15,00 15,00 12,00 74,74 74,74 26,16 256,00 256,00 89,60 96,00 96,00 33,60 240,00 240,00 84,00 130

132 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Παραγωγή υπαίθριων και υπό κάλυψη λαχανικών με μειωμένες εισροές φυτοπροστατευτικών χημικών: χρήση βιοτεχνολογίας για ολοκληρωμένη μελέτη της ανθεκτικότητας φυτών σε αλευρωδομεταδιδόμενους ιούς του γένους Crinivirus, της ανάπτυξης ανθεκτικότητας αλευρωδών σε χημικά σκευάσματα και της αλληλεπίδρασης φορέα-ιού, ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΝΙΩΝ, Συνεργασία Πράξη Ι ΠΡΟΟΠTΙΚΕΣ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΓΡΑΦΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΑΠΟΕ Προσομοίωση της γένεσης, της διάδοσης και των επιπτώσεων στην ξηρά παλιρροιακών κυμάτων τσουνάμι στο Αιγαίο Στοχευμένες στρατηγικές για νέες θεραπείες καρδιαγγειακών και φλεγμονωδών νοσημάτων που θα βασίζονται στις προστατευτικές δράσεις της λιποπρωτεϊνης υψηλής πυκνότητας (HDL), Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Κρήτης, Συνεργασία Πράξη Ι Στοχευμένες στρατηγικές για νέες θεραπείες καρδιαγγειακών και φλεγμονωδών νοσημάτων που θα βασίζονται στις προστατευτικές δράσεις της λιποπρωτεϊνης υψηλής πυκνότητας (HDL), Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας- Ινστιτούτο Μοριακής βιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Συνεργασία Πράξη Ι Σύστημα Τεκμηρίωσης - Ανάδειξης - Αξιοποίησης Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς μέσω ολοκληρωμένης Τρισδιάστατης Αποτύπωσης, Μοντελοποίησης και Καταγραφής Μεταδεδομένων, Ινστιτούτο Πληροφορικής - Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων/Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Συνεργασία Πράξη Ι ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΝΙΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 120,00 120,00 0,00 15,00 15,00 12,00 15,00 15,00 9,00 110,00 110,00 38,50 175,00 175,00 61,25 151,01 151,01 52,85 131

133 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Σύστημα Τεκμηρίωσης - Ανάδειξης - Αξιοποίησης Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς μέσω ολοκληρωμένης Τρισδιάστατης Αποτύπωσης, Μοντελοποίησης και Καταγραφής Μεταδεδομένων, ΤΕΙ Κρήτης Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, Συνεργασία Πράξη Ι Συστημική προσέγγιση στην παραγωγή φυτικών διτερπενίων με ιδιαίτερη εμπορική και φαρμακευτική αξία [SysTerp], Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) - Ινστιτ. Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Συνεργασία Πράξη Ι Συστημική προσέγγιση στην παραγωγή φυτικών διτερπενίων με ιδιαίτερη εμπορική και φαρμακευτική αξία [SysTerp], Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτ. Χανίων, Εργαστήριο Χημείας φυσικών προϊόντων, Συνεργασία Πράξη Ι Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Πρωτότυπου Συστήματος Τηλεδιοίκησης Πλοίων με Διαδικτυακή Αμφίδρομη Επικοινωνία Υψηλών Ταχυτήτων (VPN ), ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε., Συνεργασία Πράξη Ι Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Πρωτότυπου Συστήματος Τηλεδιοίκησης Πλοίων με Διαδικτυακή Αμφίδρομη Επικοινωνία Υψηλών Ταχυτήτων (VPN ), ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ/ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, Συνεργασία Πράξη Ι ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ/ ΦΑΣΗ-2 ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ / MIKΡO2-39 Υποβοηθούμενων Λέϊζερ γενιά των ενεργοποιημένων μεταλλικών νανοσωματιδίων. - Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας/ Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ - Ευρωπαϊκή Ε&Τ Συνεργασία - ERA-NET - 1η Προκήρυξη ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΣΜΟΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΝΙΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΑΕ 141,50 141,50 49,53 161,00 161,00 56,35 294,00 294,00 0,00 35,64 35,64 0,00 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΛΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 66,38 66,38 23,23 ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΣΜΟΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 277,20 277,20 166,32 120,00 120,00 0,00 132

134 Τίτλος Φορέας Προϋπολογισμός Ύψος Συμβάσεων Ύψος Πληρωμών Υπολογιστικά μοντέλα βασισμένα σε ιατρικές εικόνες για την εξατομικευμένη εκτίμηση του κινδύνου ρήξης της αθηρωματικής πλάκας της καρωτίδας αρτηρίας, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Διμερή Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδα - Γαλλία 2009 Χρήση πράσινης τεχνολογίας για την παρακολούθηση και βιοαποκατάσταση περιοχών με υψηλό κίνδυνο μόλυνσης Χρήση φυσικών εκχυλισμάτων στον έλεγχο τοξικότητας των μυκοτοξινών, φυσικών επιμολυντών στην τροφική αλυσίδα ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 20,00 20,00 16,00 ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΠΑΝΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 15,00 15,00 12,00 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΝΙΩΝ 15,00 15,00 0,00 ΣΥΝΟΛΟ 13863, , ,16 133

135 Οδικός Χάρτης Ερευνητικών Υποδομών Περιφερειακή Διάσταση 134

136 135

137 136

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. Το πλαίσιο σχεδιασμού της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης 4 Α.1. Το πλαίσιο Πολιτικής 4 A.2. Το περιεχόμενο 6 B. Ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. Το πλαίσιο σχεδιασμού της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης 4 Α.1. Το πλαίσιο Πολιτικής 4 A.2. Το περιεχόμενο 6 B. Ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2014-2020

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2014-2020 1 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 2014-2020 Μαρία Κασωτάκη Προϊσταμένη ΕΔΑ Περιφέρειας Κρήτης ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ, ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ενίσχυση της βιομηχανίας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής βιομηχανικής στρατηγικής ως προτεραιότητα για την ανάκαμψη της οικονομίας

Η ενίσχυση της βιομηχανίας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής βιομηχανικής στρατηγικής ως προτεραιότητα για την ανάκαμψη της οικονομίας Κοινή παρέμβαση ΣΕΒ - Ελληνικής Παραγωγής - Περιφερειακών Βιομηχανικών Συνδέσμων και Συνδέσμου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, για την θέσπιση εθνικού στόχου για τη μεταποίηση και την εναρμόνιση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (SMART SPECIALIZATION)

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (SMART SPECIALIZATION) ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (SMART SPECIALIZATION) Κοκκινοπλίτης Κωνσταντίνος Kokkinoplitis Konstantinos is Expert to DG Regio, European Commission in Innovation

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας,

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, Παρέμβαση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου της Τράπεζας Πειραιώς κ. Χριστόδουλου Αντωνιάδη, στο συνέδριο «Αριστοτέλης» της ΕΕΔΕ, στις 28 Νοεμβρίου 2014, στη Θεσσαλονίκη Χρηματοδοτικά Νέα Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Εθνική Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Ολιστική Προσέγγιση Ανάπτυξης του κλάδου

Εθνική Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Ολιστική Προσέγγιση Ανάπτυξης του κλάδου Επιχειρηματική Ανακάλυψη στη Δυτ. Μακεδονία: Στρατηγική έξυπνης Εξειδίκευσης Θεματική Ημερίδα του Κλάδου της Γούνας Δράσεις Έξυπνης Επιχειρηματικότητας Ο ρόλος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs

Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs «Στρατηγικές Ανάπτυξης Συνεργατικών Σχηματισμών στις Ελληνικές Περιφέρειες» Κωνσταντίνος Μπουρλετίδης Οικονομολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Ιούλιο

Διαβάστε περισσότερα

«Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Ι.Ν. 2014-2020»

«Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Ι.Ν. 2014-2020» «Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Ι.Ν. 2014-2020» -ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014- Η Περιφερειακή & οι συναφείς Στρατηγικές για την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ σημαίνει : «Έξυπνη Εξειδίκευση» (R.I.S.) -την αξιοποίηση των

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Μελέτης των αναπτυξιακών προοπτικών της Εγχώριας Φαρμακοβιομηχανίας

Παρουσίαση Μελέτης των αναπτυξιακών προοπτικών της Εγχώριας Φαρμακοβιομηχανίας Παρουσίαση Μελέτης των αναπτυξιακών προοπτικών της Εγχώριας Φαρμακοβιομηχανίας 15 Σεπτεμβρίου 2016 Ανάλυση SWOT Εγχώριας Φαρμακοβιομηχανίας (1/2) Βασικές Διαπιστώσεις Δυνατά Σημεία Επενδυτική δυναμική,

Διαβάστε περισσότερα

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και

Διαβάστε περισσότερα

«Επιχειρηματικότητα και περιφερειακή ανάπτυξη μέσω έργων»

«Επιχειρηματικότητα και περιφερειακή ανάπτυξη μέσω έργων» ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Επιχειρηματικότητα και περιφερειακή ανάπτυξη μέσω έργων» Χρήστος Γιακουβής Αντιπρόεδρος ΣΘΕΒ ΛΑΡΙΣΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΕΠΙ ΧΕΙΡ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΜΑΤΙ ΚΟ ΤΗ ΤΑ Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. «Η Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα 2012-13: Ενδείξεις ανάκαμψης της μικρής επιχειρηματικότητας;»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. «Η Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα 2012-13: Ενδείξεις ανάκαμψης της μικρής επιχειρηματικότητας;» ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 218 Χορηγός: 8 Νοεμβρίου 218 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Συμβολή στην οικονομία, εξελίξεις και προκλήσεις

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Συμβολή στην οικονομία, εξελίξεις και προκλήσεις Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα Συμβολή στην οικονομία, εξελίξεις και προκλήσεις Στόχος της έρευνας Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα (βάσει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΛΕΝΗ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ. 5o ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΛΑΜΙΑ 24 ΜΑΪΟΥ 2018 Αξιότιμοι συμμετέχοντες, Ως Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020.

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Γεώργιος Γιαννούσης Γ.Γ. Δημοσίων Επενδύσεων - ΕΣΠΑ Κατευθύνσεις Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής Αναπτυξιακό όραμα: «Η συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας στον αγροδιατροφικό τομέα. Συνέργειες του ΕΠ ΚΡΗΤΗ με το ΠΑΑ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας στον αγροδιατροφικό τομέα. Συνέργειες του ΕΠ ΚΡΗΤΗ με το ΠΑΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας στον αγροδιατροφικό τομέα. Συνέργειες του ΕΠ ΚΡΗΤΗ 2014-2020 με το ΠΑΑ 2014-2020 Μαρία Κασωτάκη Προϊστάμενη ΕΥΔ ΕΠ Περιφέρειας Κρήτης ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019 Χορηγός: 16 Μαΐου 2019 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της. Σύστασης για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της. Σύστασης για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.3.2015 COM(2015) 99 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της Σύστασης για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Jägerstr. 54-55, D-10117 Berlin Tel. 030-20626 333, Fax 030-2360 99 20 E-mail: ecocom-berlin@mfa.gr, wirtschaft@griechische-botschaft.de

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας. Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας. Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Ταυτότητα της μελέτης Στοιχεία της μελέτης Γραφείο της McKinsey

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Κοκκινοπλίτης

Κωνσταντίνος Κοκκινοπλίτης Περιφέρεια Ηπείρου Κωνσταντίνος Κοκκινοπλίτης Η Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης ως βασική προτεραιότητα της νέας προγραμματικής περιόδου 2014 2020. Ιωάννινα 25 Απριλίου 2013 Σχέδιο > Στρατηγική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ Γενικό κείμενο Στρατηγικής

ΕΠΑνΕΚ Γενικό κείμενο Στρατηγικής ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 Γενικό κείμενο Στρατηγικής Αθήνα, 03.04.2014 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους και Εμπειρογνώμονες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» Το βασικό συμπέρασμα: Η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μετά την ανακήρυξη του δημοψηφίσματος στο τέλος του Ιουνίου διέκοψε την ασθενική

Διαβάστε περισσότερα

«Στρατηγική Ανάπτυξης Δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού των Επιχειρήσεων» Χρήστος Α. Ιωάννου, Διευθυντής Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ

«Στρατηγική Ανάπτυξης Δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού των Επιχειρήσεων» Χρήστος Α. Ιωάννου, Διευθυντής Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ «Στρατηγική Ανάπτυξης Δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού των Επιχειρήσεων» Χρήστος Α. Ιωάννου, Διευθυντής Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ Γιατί χρειαζόμαστε μία στρατηγική ανάπτυξης δεξιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH

ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του κ. Ευθύμιου Ο. Βιδάλη Αντιπρόεδρο Δ.Σ. ΣΕΒ Πρόεδρο Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

Παρουσίαση του κ. Ευθύμιου Ο. Βιδάλη Αντιπρόεδρο Δ.Σ. ΣΕΒ Πρόεδρο Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παρουσίαση του κ. Ευθύμιου Ο. Βιδάλη Αντιπρόεδρο Δ.Σ. ΣΕΒ Πρόεδρο Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη «Μεταρρυθμίσεις και Οικονομική Ανάπτυξη» 20 Μαρτίου 2014 Ευθύμιος Ο. Βιδάλης Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΣΕΒ

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Επιχειρηματικότητα: Πραγματικότητα & Προοπτικές

Ελληνική Επιχειρηματικότητα: Πραγματικότητα & Προοπτικές Ελληνική Επιχειρηματικότητα: Πραγματικότητα & Προοπτικές Νικόλαος Μυλωνίδης Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Ιούνιος 2012 1 Επιχειρηματικό κλίμα στην Ελλάδα και στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ 2014-2020. ΤΟΣ Υγεία. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, 03.04.2014

ΕΠΑνΕΚ 2014-2020. ΤΟΣ Υγεία. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, 03.04.2014 ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Υγεία Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 03.04.2014 1 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους και Εμπειρογνώμονες

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι, Σήµερα η ανταγωνιστικότητα δεν είναι πλέον θέµα κόστους, αλλά θέµα ποιότητας και υψηλής προστιθέµενης αξίας.

Κυρίες και Κύριοι, Σήµερα η ανταγωνιστικότητα δεν είναι πλέον θέµα κόστους, αλλά θέµα ποιότητας και υψηλής προστιθέµενης αξίας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Κυρίες και Κύριοι, Με ιδιαίτερη χαρά απευθύνοµαι σε ένα τόσο εκλεκτό ακροατήριο και θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους. Είναι πράγµατι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΩΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, ΝΗΣΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ (Υ.ΘΥ.Ν.ΑΛ) ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ) Η 5 η έκθεση για την οικονομική,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΜΑΙΟΣ 2018 Χορηγός: 13 Ιουνίου 2018 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Regional Operational Programme of Western Macedonia

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Regional Operational Programme of Western Macedonia Regional 2014-2020 Επιχειρηματική Ανακάλυψη στην Δυτική Μακεδονία Ο κλάδος της Γουνοποιίας Η Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS 3 ) στην Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Χαράλαμπος Κιουρτσίδης Προϊστάμενος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ / ICT

ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ / ICT ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ / ICT Η στροφή προς τις υψηλές τεχνολογίες, κυρίως στο πλαίσιο της Ψηφιακής Στρατηγικής (2006-2013) έχει οδηγήσει στην βελτίωση των περισσότερων δεικτών Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά. Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά. Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Ταυτότητα της μελέτης Στοιχεία τηςμελέτης Γραφείο της McKinsey

Διαβάστε περισσότερα

Clusters και Οικοσυστήματα Καινοτομίας ως Καθολικό Μοντέλο των Στρατηγικών RIS3 στην Ελλάδα

Clusters και Οικοσυστήματα Καινοτομίας ως Καθολικό Μοντέλο των Στρατηγικών RIS3 στην Ελλάδα Clusters και Οικοσυστήματα Καινοτομίας ως Καθολικό Μοντέλο των Στρατηγικών RIS3 στην Ελλάδα Νίκος Κομνηνός Ερευνητική Μονάδα URENIO, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη Ημερίδα «Ο Ρόλος των Συνεργατικών

Διαβάστε περισσότερα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Βασικές διαπιστώσεις Μέρος Πρώτο Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε ασθενής και επιβραδύνθηκε περαιτέρω το 2013 (2,9% από 3,2% το

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποιώντας τη δυναμική του ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα

Αξιοποιώντας τη δυναμική του ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα Αξιοποιώντας τη δυναμική του ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα Οκτώβριος 2018 Τζέση Βουμβάκη Deputy Chief Economist Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης Αγρο-διατροφικός τομέας: Ανθεκτικός και σημαντικός για

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH. Δελτίο Τύπου

ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH. Δελτίο Τύπου ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) Περιφέρειας Πελοποννήσου. ΠΕΠ Πελοποννήσου Τρίπολη,

Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) Περιφέρειας Πελοποννήσου. ΠΕΠ Πελοποννήσου Τρίπολη, Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) Περιφέρειας Πελοποννήσου ΠΕΠ Πελοποννήσου 2014-2020 Τρίπολη, 19-7-2018 Πορεία της RIS3 στo ΠΕΠ Πελοποννήσου 2014-2020 Θεματικές Ημερίδες Επιχειρηματικής Ανακάλυψης

Διαβάστε περισσότερα

Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ κίνηση

Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ κίνηση Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ κίνηση Προτάσεις για τον Τομέα Δημιουργικών Βιομηχανιών Πρόγραμμα ΜΕDNETA 1 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινές προβλέψεις : από την ύφεση προς τη βραδεία ανάκαμψη

Εαρινές προβλέψεις : από την ύφεση προς τη βραδεία ανάκαμψη ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ - ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Εαρινές προβλέψεις 2012-13: από την ύφεση προς τη βραδεία ανάκαμψη Bρυξέλλες, 11 Μαΐου 2012 Ως επακόλουθο της συρρίκνωσης της παραγωγής τους τελευταίους μήνες του 2011,

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολόγηση ως συνιστώσα του Στρατηγικού Σχεδιασμού υπό το πρίσμα της 'Αθηνάς'

Η Αξιολόγηση ως συνιστώσα του Στρατηγικού Σχεδιασμού υπό το πρίσμα της 'Αθηνάς' Συνέδριο ΜΟΔΙΠ ΑΤΕΙ-Θ *-* Νοεμβρίου 2012 Grand Hotel Θεσσαλονίκη Η Αξιολόγηση ως συνιστώσα του Στρατηγικού Σχεδιασμού υπό το πρίσμα της 'Αθηνάς' Παναγιώτης Τζιώνας Αντιπρόεδρος ΑΤΕΙ-Θ Συμπεράσματα Τα Νέα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2010-2011 Η «μικρή» επιχειρηματικότητα σε περίοδο κρίσης

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2010-2011 Η «μικρή» επιχειρηματικότητα σε περίοδο κρίσης Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2010-2011 Η «μικρή» επιχειρηματικότητα σε περίοδο κρίσης Σταύρος Ιωαννίδης Στελίνα Χατζηχρήστου 26 Ιανουαρίου 2012 Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας GEM Παρατηρητήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 10: «Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης»

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 10: «Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 10: «Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» Στρατηγική Η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω α) της προώθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 218 Χορηγός: 18 Ιανουαρίου 219 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη Αθήνα Απρίλιος 2008 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Στις επόμενες σελίδες γίνεται μια πρώτη προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

Βιοµηχανική ιδιοκτησία & παραγωγή καινοτοµίας Ο ρόλος του µηχανικού

Βιοµηχανική ιδιοκτησία & παραγωγή καινοτοµίας Ο ρόλος του µηχανικού Βιοµηχανική ιδιοκτησία & παραγωγή καινοτοµίας Ο ρόλος του µηχανικού ρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιµης Επιτροπής Βιοµηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ Καινοτοµία & Κοινωνία της Γνώσης Το τρίπτυχο καινοτοµία,

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας

Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας Περιεχόμενα 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ 3. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ (ΕΠΑνΕΚ)» ΤΟΥ ΕΣΠΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ (ΕΠΑνΕΚ)» ΤΟΥ ΕΣΠΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ (ΕΠΑνΕΚ)» ΤΟΥ ΕΣΠΑ 2014-2020 ΕΝΙΑΙΑ ΔΡΑΣΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτοβουλία για την Καινοτομία

Πρωτοβουλία για την Καινοτομία Πρωτοβουλία για την Καινοτομία Ολοκληρωµένα Προγράµµατα, Πρωτοβουλίες και Δικτυώσεις για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων Καινοτομίας Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Η εθνική στρατηγική και δράσεις Έρευνας και Καινοτομίας στον αγροδιατροφικό κλάδο

Η εθνική στρατηγική και δράσεις Έρευνας και Καινοτομίας στον αγροδιατροφικό κλάδο Η εθνική στρατηγική και δράσεις Έρευνας και Καινοτομίας στον αγροδιατροφικό κλάδο Βασίλης Γογγολίδης Δ/νση Σχεδιασμού & Προγραμματισμού Πολιτικών & Δράσεων Έρευνας & Καινοτομίας Απολογιστικά στοιχεία ΕΣΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 218 Χορηγός: 1 Ιουλίου 218 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδόσιος Παλάσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαρία Τσάμπρα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας Χρυσόστομος Στοφόρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Θεοδόσιος Παλάσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαρία Τσάμπρα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας Χρυσόστομος Στοφόρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο Θεοδόσιος Παλάσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαρία Τσάμπρα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας Χρυσόστομος Στοφόρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο Οικονομική κρίση και πολιτικές ανάπτυξης και συνοχής ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 2014-15 Η Δυναμική του Επιχειρηματικού Συστήματος στην Ελλάδα της Κρίσης Τα ευρήματα για την Γυναικεία και Νεανική Επιχειρηματικότητα και η τάση τους τα τελευταία χρόνια: Νίκος Βέττας

Διαβάστε περισσότερα

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Regional 2014-2020 1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS 3 ) Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Χαράλαμπος Κιουρτσίδης Προϊστάμενος ΕΥΔ ΕΠ/ΠΔΜ Τρίτη, 23 Ιουνίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

JMCE GOV / Newsletter

JMCE GOV / Newsletter JEAN MONNET CENTRE OF EXCELLENCE GOVERNANCE JMCE GOV ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ JEAN MONNET ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Συντονιστική Επιτροπή Π. Λιαργκόβας, Α. Χουλιάρας, Μ. Παπάζογλου https://jmcegovernance.wordpress.com

Διαβάστε περισσότερα

2ο ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (PROJECT DEVELOPMENT LAB) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ

2ο ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (PROJECT DEVELOPMENT LAB) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠ ΠΑΜΘ 2ο ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (PROJECT DEVELOPMENT LAB) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ Στρατηγική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

«Οικονομία Γυναικεία επιχειρηματικότητα και Αγορά Εργασίας στη Μεσσηνία. Υφιστάμενη κατάσταση-προβλήματα και προοπτικές»

«Οικονομία Γυναικεία επιχειρηματικότητα και Αγορά Εργασίας στη Μεσσηνία. Υφιστάμενη κατάσταση-προβλήματα και προοπτικές» Εισαγωγή: Το κείμενο που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει τμήμα από τα βασικά συμπεράσματα της ετήσιας έκθεσης της DATARC για την οικονομία και την αγορά εργασίας των νομών της περιφέρειας Πελοποννήσου.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1 1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΕ ΕΣΠΑ Κατάρτιση ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 / Οργανωτική δομή ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Κοινωνικοί Εταίροι Εμπειρογνώμονες 2 Υφιστάμενη κατάσταση τομέα Αποτελεί τον μεγαλύτερο μεταποιητικό κλάδο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ 2014-2020. Στρατηγικός Στόχος του ΕΠΑνΕΚ:

ΕΠΑνΕΚ 2014-2020. Στρατηγικός Στόχος του ΕΠΑνΕΚ: ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 Στρατηγικός Στόχος του ΕΠΑνΕΚ: «η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, της μετάβασης στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ O ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ 12,2 ΔΙΣ ΕΤΗΣΙΩΣ ΑΝ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΤΟ BRANDING ΚΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστημιακή - Επιχειρηματική Συνεργασία

Πανεπιστημιακή - Επιχειρηματική Συνεργασία Πανεπιστημιακή - Επιχειρηματική Συνεργασία Π Ε Σ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Συνδιοργάνωση Ημερίδας Φοιτητές «σαΐνια» παράγουν καινοτομία διαγωνισμός καινοτομίας Μαρινόπουλου Πανόραμα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Συνάντηση Ολομέλειας Πλατφόρμα «Περιβάλλον και Βιώσιμη Ανάπτυξη» στο πλαίσιο της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση της προγραμματικής

Διαβάστε περισσότερα

Οι ΜμΕ στην Ελλάδα και ο διεθνής ανταγωνισμός

Οι ΜμΕ στην Ελλάδα και ο διεθνής ανταγωνισμός Οι ΜμΕ στην Ελλάδα και ο διεθνής ανταγωνισμός Εισαγωγή στην έρευνα της ΕΥ Ελλάδος και του ΣΕΒ: «Οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα Μέρος Β: Διαδρομές επιχειρηματικής μεγέθυνσης - Διεθνής εμπειρία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Ι. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ; Η πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί για την πραγματοποίηση των αντικειμενικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΡΡΙΚΝΟΥΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΑΑΑ_ΕΠ005)

ΣΥΡΡΙΚΝΟΥΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΑΑΑ_ΕΠ005) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης ΣΥΡΡΙΚΝΟΥΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΑΑΑ_ΕΠ005) Διάλεξη 11: Πηγές χρηματοδότησης ΜΜΕ: Δημόσιοι πόροι 10/05/2017

Διαβάστε περισσότερα

Επενδύσεις σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ): Ανάλυση στοιχειών 10 σημαντικών κλάδων και

Επενδύσεις σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ): Ανάλυση στοιχειών 10 σημαντικών κλάδων και Επενδύσεις σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ): Ανάλυση στοιχειών 10 σημαντικών κλάδων και του κλάδου ΤΠΕ Μάιος 2013 ΚτΠ Α.Ε. - Παρατηρητήριο για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση Επενδύσεις σε

Διαβάστε περισσότερα

Η Βιομηχανία Ψηφιακής Τεχνολογίας στην Ελλάδα

Η Βιομηχανία Ψηφιακής Τεχνολογίας στην Ελλάδα Η Βιομηχανία Ψηφιακής Τεχνολογίας στην Ελλάδα Τάσος Τζήκας Πρόεδρος ΔΣ 23 Απριλίου 2013 Ποιος είναι ο ΣΕΠΕ F E D E R A T I O N O F H E L L E N I C I C T E N T E R P R I S E S D I G I T A L E U R O P E,

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Αξίες και προκλήσεις στον τομέα της αιγο-προβατοτροφίας. Ποιες είναι οι προοπτικές για την ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας;

Διαβάστε περισσότερα

1. ΔΡΑΣΗ: «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΛΥΣΙΔΩΝ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Περιγραφή της Δράσης - Σύνδεση με τους στόχους και τις προτεραιότητες του ΕΠΑΝΕΚ

1. ΔΡΑΣΗ: «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΛΥΣΙΔΩΝ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Περιγραφή της Δράσης - Σύνδεση με τους στόχους και τις προτεραιότητες του ΕΠΑΝΕΚ 1. ΔΡΑΣΗ: «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΛΥΣΙΔΩΝ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Περιγραφή της Δράσης - Σύνδεση με τους στόχους και τις προτεραιότητες του ΕΠΑΝΕΚ2014-20 Η Δράση απευθύνεται σε υφιστάμενες μικρομεσαίες κυρίως επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΡΕΥΝΩ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ»

«ΕΡΕΥΝΩ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» «ΕΡΕΥΝΩ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» 26/09/2016 Προδημοσίευση Ενιαίας Δράσης Κρατικών Ενισχύσεων «ΕΡΕΥΝΩ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» http://www.eyde-etak.gr/central.aspx?sid=119i499i1288i646i491458&jscript=1 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΡΕΥΝΩ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ»

«ΕΡΕΥΝΩ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΕΣΠΑ 2014-2020 «ΕΡΕΥΝΩ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ 2 Σελ. ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Φθινοπωρινές Οικονομικές Προβλέψεις 2014: Αργή ανάκαμψη με πολύ χαμηλό πληθωρισμό

Φθινοπωρινές Οικονομικές Προβλέψεις 2014: Αργή ανάκαμψη με πολύ χαμηλό πληθωρισμό Φθινοπωρινές Οικονομικές Προβλέψεις 2014: Αργή ανάκαμψη με πολύ χαμηλό πληθωρισμό Οι φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ισχνή οικονομική ανάπτυξη για το υπόλοιπο του

Διαβάστε περισσότερα

Κεντρική Μακεδονία 15 Χρόνια σε τροχιά απόκλισης

Κεντρική Μακεδονία 15 Χρόνια σε τροχιά απόκλισης Αναπτυξιακό Συνέδριο ΤΕΕ/ΤΚΜ «ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Άμεσες Ενέργειες και Στρατηγικός Σχεδιασμός» 15 Χρόνια σε τροχιά απόκλισης Γιώργος Χατζόπουλος Ομάδα Εργασίας ΤΕΕ/ΤΚΜ Θεσσαλονίκη,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΣ 2015-2020

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΣ 2015-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΣ 2015-2020 Εισαγωγή Η παρούσα παρουσίαση της στρατηγικής για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και την υποστήριξη της τοπικής οικονομίας του Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

Τζέση Βουμβάκη Αν. Διευθύντρια, Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης, Εθνική Τράπεζα

Τζέση Βουμβάκη Αν. Διευθύντρια, Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης, Εθνική Τράπεζα Τζέση Βουμβάκη Αν. Διευθύντρια, Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης, Εθνική Τράπεζα Jessie Voumvaki Deputy Director, Economic Analysis Department, National Bank of Greece ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Προπαρασκευαστική δράση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Προπαρασκευαστική δράση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Προπαρασκευαστική δράση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Υφιστάμενη και επιθυμητή κατάσταση του οικονομικού δυναμικού σε περιοχές εκτός της περιοχής της ελληνικής πρωτεύουσας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτή η προπαρασκευαστική

Διαβάστε περισσότερα

Προδηµοσίευση ενιαίας δράσης ενισχύσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτοµίας «Ερευνώ Δηµιουργώ Καινοτοµώ»

Προδηµοσίευση ενιαίας δράσης ενισχύσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτοµίας «Ερευνώ Δηµιουργώ Καινοτοµώ» 1 Προδηµοσίευση ενιαίας δράσης ενισχύσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτοµίας «Ερευνώ Δηµιουργώ Καινοτοµώ» Βασικός στόχος της ενιαίας δράσης «Ερευνώ Δηµιουργώ Καινοτοµώ» είναι η σύνδεση της

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Προγράμματα Υποστήριξης της Καινοτομίας: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΔΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (Innovation Clusters)

Προγράμματα Υποστήριξης της Καινοτομίας: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΔΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (Innovation Clusters) Προγράμματα Υποστήριξης της Καινοτομίας: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΔΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (Innovation Clusters) Δρ Αγνή ΣΠΗΛΙΩΤΗ Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Υποστήριξης Ερευνητικών Προγραμμάτων ΓΓΕΤ Υπουργείο Παιδείας,

Διαβάστε περισσότερα

Επενδυτικές ευκαιρίες

Επενδυτικές ευκαιρίες Επενδυτικές ευκαιρίες Αναπτυξιακός Νόμος 3908/2011 1 Περιεχόμενα 1. Επενδυτικές Δραστηριότητες & Κίνητρα 2. Ποσοστά & Ζώνες ενίσχυσης 3. Βασικοί όροι και προϋποθέσεις 4. Κριτήρια Αξιολόγησης Σημείωση:

Διαβάστε περισσότερα

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 2 3 Παγκόσμιο Τουριστικό Περιβάλλον, 2018 ΑΜΕΡΙΚΗ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018 Χορηγός: 8 Φεβρουαρίου 2018 1 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Γκλαβέρη Αναστασία Μάιος 2006 Σκοπός n Σκοπός μας στην παρούσα διπλωματική εργασία είναι να διερευνήσουμε θέματα που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα στην Ελλάδα. n

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ 1 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΠ ΔΕΠΙΝ 2007-2013 ΚΕΡΚΥΡΑ 6 3-2008 1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ: ΝΕΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ: ΝΕΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Παρέµβαση σε Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης µε θέµα: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ: ΝΕΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κώστας Τσεκούρας, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Πατρών, Πρόεδρος Επιστηµονικού

Διαβάστε περισσότερα

με θέμα: Οικονομική κρίση και κρίση απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών

με θέμα: Οικονομική κρίση και κρίση απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών Ιπ/βπ/140410 ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΓΕΕ ΣΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΟΤ ΣΕΕ με θέμα: Οικονομική κρίση και κρίση απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών Αθήνα, 16 ΑΠΡΙΛΙΟΤ 2010 2 Κυρίες και Κύριοι, Υίλες και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1 1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΕ ΕΣΠΑ Κατάρτιση ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 / Οργανωτική δομή ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Κοινωνικοί Εταίροι Εμπειρογνώμονες 2 Δημιουργικές Βιομηχανίες Κλωστοϋφαντουργία - έτοιμο ένδυμα Υποδήματα-

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) Η μελέτη έχει ως στόχο να εκτιμήσει το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2019 Χορηγός: 26 Φεβρουαρίου 2019 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Regional 2014-2020 1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 Χαράλαμπος Κιουρτσίδης Προϊστάμενος ΕΥΔ ΕΠ/ΠΔΜ Τρίτη, 23 Ιουνίου 2015 Regional

Διαβάστε περισσότερα

Στο 3,7% η ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας το Στα ίδια περίπου επίπεδα η προβλεπόµενη άνοδος το 2006

Στο 3,7% η ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας το Στα ίδια περίπου επίπεδα η προβλεπόµενη άνοδος το 2006 Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών Η Ελληνική Οικονοµία 3/05 Τριιµηνιιαίία Έκθεση Αρ.. Τεύχους 44,, Φεβρουάριος 2006 ΕΠΙΙΣΚΟΠΗΣΗ Στο 3,7% η ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας το 2005 Σύµφωνα µε τα

Διαβάστε περισσότερα

Δεκέμβριος ο Ενημερωτικό Σημείωμα

Δεκέμβριος ο Ενημερωτικό Σημείωμα ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Δεκέμβριος 2017 13 ο Ενημερωτικό Σημείωμα Το 13 ο Ενημερωτικό Σημείωμα για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα του Παρατηρητηρίου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (ΕΣΠΑ )

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (ΕΣΠΑ ) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (ΕΣΠΑ 2014-2020) Συνοπτική Παρουσίαση: Επιχειρησιακού Προγράμματος Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα και Καινοτομία & Βασικού Θεσμικού Πλαισίου

Διαβάστε περισσότερα