Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 27 mei uur

Transcript

1 Grieks Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak Donderdag mei uur Tekstboekje 0000 Begin

2 Tekst Odysseus bevindt zich in de tent van Achilles om hem over te halen weer aan de strijd deel te nemen Τ ν δ παµειβ µενος προσέφη π δας κ ς Αχιλλε ς διογεν ς Λαερτιάδη, πολυµήχαν Οδυσσε, χρ µ ν δ τ ν µ θον πηλεγέως ποειπε ν, περ δ φρονέω τε κα ς τετελεσµένον σται, ς µή µοι τρ ζητε παρήµενοι λλοθεν λλος. χθρ ς γάρ µοι κε νος µ ς Α δαο π λ ησιν ς χ τερον µ ν κε θ η ν φρεσίν, λλο δ ε π η. α τ ρ γ ν ρέω ς µοι δοκε ε ναι ριστα ο τ µεγ Ατρε δην Αγαµέµνονα πεισέµεν ο ω ο τ λλους αναο ς, πε ο κ ρα τις χάρις εν µάρνασθαι δη οισιν π νδράσι νωλεµ ς α εί. ση µο ρα µένοντι, κα ε µάλα τις πολεµίζοι ν δ τιµ µ ν κακ ς δ κα σθλ ς κάτθαν µ ς τ εργ ς ν ρ τε πολλ οργώς. ο δέ τί µοι περίκειται, πε πάθον λγεα θυµ, α ε µ ν ψυχ ν παραβαλλ µενος πολεµίζειν. ς δ ρνις πτ σι νεοσσο σι προφέρ ησι µάστακ, πεί κε λάβ ησι, κακ ς δ ρα ο πέλει α τ, ς κα γ πολλ ς µ ν πνους ν κτας αυον, µατα δ α µατ εντα διέπρησσον πολεµίζων, νδράσι µαρνάµενος άρων νεκα σφετεράων. δώδεκα δ σ ν νηυσ π λεις λάπαξ νθρώπων, πεζ ς δ νδεκά φηµι κατ Τροίην ρίβωλον τάων κ πασέων κειµήλια πολλ κα σθλ ξελ µην, κα πάντα φέρων Αγαµέµνονι δ σκον Ατρε δ η δ πισθε µένων παρ νηυσ θο σι δεξάµενος δι πα ρα δασάσκετο, πολλ δ χεσκεν. λλα δ ριστήεσσι δίδου γέρα κα βασιλε σι το σι µ ν µπεδα κε ται, µε δ π µο νου Αχαι ν ε λετ, χει δ λοχον θυµαρέα τ παρια ων τερπέσθω. τί δ δε πολεµιζέµεναι Τρώεσσιν Αργείους; τί δ λα ν νήγαγεν νθάδ γείρας Ατρε δης; ο χ Ελένης νεκ ϋκ µοιο; µο νοι φιλέουσ λ χους µερ πων νθρώπων Ατρε δαι; πε ς τις ν ρ γαθ ς κα χέφρων τ ν α το φιλέει κα κήδεται, ς κα γ τ ν κ θυµο φίλεον, δουρικτητήν περ ο σαν. ν ν δ πε κ χειρ ν γέρας ε λετο κα µ πάτησε, µή µευ πειράτω ε ε δ τος ο δέ µε πείσει Lees verder

3 λλ, Οδυσε, σ ν σοί τε κα λλοισιν βασιλε σι φραζέσθω νήεσσιν λεξέµεναι δήϊον π ρ. Homeros, Illias, 0- Tekst De Grieken zijn door de Trojanen teruggedrongen tot in het scheepskamp. Patroklos, door Achilles er op uitgestuurd om te zien hoe de strijd verloopt, keert terug Ως ο µ ν περ νη ς ϋσσέλµοιο µάχοντο Πάτροκλος δ Αχιλ ϊ παρίστατο, ποιµένι λα ν, δάκρυα θερµ χέων ς τε κρήνη µελάνυδρος, τε κατ α γίλιπος πέτρης δνοφερ ν χέει δωρ. τ ν δ δ ν κτιρε ποδάρκης δ ος Αχιλλε ς, καί µιν φωνήσας πεα πτερ εντα προση δα τίπτε δεδάκρυσαι, Πατρ κλεες, τε κο ρη νηπίη, θ µα µητρ θέουσ νελέσθαι νώγει, ε ανο πτοµένη, καί τ σσυµένην κατερ κει, δακρυ εσσα δέ µιν ποτιδέρκεται, φρ νέληται τ κελος, Πάτροκλε, τέρεν κατ δάκρυον ε βεις. έ τι Μυρµιδ νεσσι πιφα σκεαι, µο α τ, έ τιν γγελίην Φθίης ξ κλυες ο ος; ζώειν µ ν τι φασ Μενοίτιον, Ακτορος υ ν, ζώει δ Α ακίδης Πηλε ς µετ Μυρµιδ νεσσι, τ ν κε µάλ µφοτέρων καχοίµεθα τεθνηώτων. ε σ γ Αργείων λοφ ρεαι, ς λέκονται νηυσ ν πι γλαφυρ σιν περβασίης νεκα σφ ς; ξα δα, µ κε θε ν ω, να ε δοµεν µφω. Τ ν δ βαρ στενάχων προσέφης, Πατρ κλεες ππε Αχιλε, Πηλ ος υ, µέγα φέρτατ Αχαι ν, µ νεµέσα το ον γ ρ χος βεβίηκεν Αχαιο ς. ο µ ν γ ρ δ πάντες, σοι πάρος σαν ριστοι, ν νηυσ ν κέαται βεβληµένοι ο τάµενοί τε. βέβληται µ ν Τυδε δης κρατερ ς ιοµήδης, ο τασται δ Οδυσε ς δουρικλυτ ς δ Αγαµέµνων, βέβληται δ κα Ε ρ πυλος κατ µηρ ν ϊστ. το ς µέν τ ητρο πολυφάρµακοι µφιπένονται, λκε κει µενοι σ δ µήχανος πλευ, Αχιλλε. µ µέ γ ο ν ο τ ς γε λάβοι χ λος, ν σ φυλάσσεις, α ναρέτη τί σευ λλος νήσεται ψίγον ς περ, α κε µ Αργείοισιν εικέα λοιγ ν µ ν ης; 0000 Lees verder

4 0 νηλεές, ο κ ρα σοί γε πατ ρ ν ππ τα Πηλε ς, ο δ Θέτις µήτηρ γλαυκ δέ σε τίκτε θάλασσα πέτραι τ λίβατοι, τι τοι ν ος στ ν πηνής. ε δέ τινα φρεσ σ σι θεοπροπίην λεείνεις καί τινά τοι π ρ Ζην ς πέφραδε π τνια µήτηρ, λλ µέ περ πρ ες χ, µα δ λλον λα ν πασσον Μυρµιδ νων, ν πο τι φ ως αναο σι γένωµαι. δ ς δέ µοι µοιιν τ σ τε χεα θωρηχθ ναι, α κ µ σο σκοντες π σχωνται πολέµοιο Τρ ες, ναπνε σωσι δ ρήϊοι υ ες Αχαι ν τειρ µενοι λίγη δέ τ νάπνευσις πολέµοιο. ε α δέ κ κµ τες κεκµη τας νδρας ϋτ σαιµεν προτ στυ νε ν πο κα κλισιάων. Ως φάτο λισσ µενος µέγα νήπιος γ ρ µελλεν ο α τ θάνατ ν τε κακ ν κα κ ρα λιτέσθαι. Homeros, Ilias, - Tekst 0 Het literaire citaat is is zo oud als de dichtkunst zelf. Bis repetita placent ) : de oudste westerse epen, de Ilias en de Odyssee, bestaan voor de helft uit letterlijke herhalingen van woordgroepen, zinsneden, zinnen. Zijn dit zelfcitaten? Milman Parry heeft aangetoond dat één dichter onmogelijk zo n groot aantal formules heeft kunnen uitvinden. Indien Homerus ooit bestaan heeft, moet hij hebben voortgebouwd op een traditie van rapsoden (letterlijk: samenrijgers van zangen), die hun verhalen min of meer improviserend ten gehore brachten en daarbij een beroep konden doen op min of meer vaste versformules. Die formules bestonden uit verbindingen van woorden die metrisch pasten in de hexameter. Het epos werd zo opgebouwd uit geprefabriceerde stukken. ( ) Pas onder Pisistratus in de e eeuw v.c. werd een eeuwenoude orale traditie op schrift vastgelegd. Paul Claes, Echo s Echo s. noot herhaalde herhaling valt in de smaak 0000 Lees verder

5 Tekst In een tragedie van Euripides komt de volgende uitspraak voor: Ik kan niet geloven dat de goden verboden liefdesrelaties onderhouden; ik heb nooit voor waar gehouden en ik zal nooit geloven dat godenarmen geketend worden of dat de ene god de meester is van de andere. Werkelijke goddelijkheid kent geen enkele behoefte. Dat zijn treurige verhalen van zangers. Euripides, Herakles - Tekst De onderstaande tekst is geïnspireerd op het eerste boek van de Ilias en behandelt de afloop van de ruzie tussen Achilles en Agamemnon. 0 Nee, zoon van Peleus, reageerde Agamemnon geërgerd, denk maar niet dat je mij met vage beloften kunt overreden. Als je echt wil dat ik de mooie Chryseïs aan haar vader afsta, weet dan dat ik mezelf schadeloos zal stellen en in jouw tent zal komen om Briseïs met de mooie wangen weg te halen. Wat Achilles antwoordde laat zich makkelijk raden. Als ik het hier niet opschrijf is dat uitsluitend om het episch peil van het verhaal niet al te zeer te verlagen. Laat ik volstaan met te zeggen dat de vriendelijkste benamingen waren: zak stront, hoerenzoon en hondekop. De held trok zich verontwaardigd terug in zijn kwartieren en weigerde nog langer aan de strijd deel te nemen. Tevergeefs daalde Athena van de Olympos af om hem te bewegen op zijn besluit terug te komen. Luciano de Crescenzo: Helena, Helena, mijn liefste. Nederlandse vertaling H. Damsma en C. Mooy. Afbeelding 0000 Lees verder

6 Tekst Achilles is bedroefd om de dood van Patroklos, maar wacht met wraakacties totdat zijn moeder Thetis hem bij het aanbreken van de dageraad een nieuwe wapenuitrusting zal komen brengen, die door Hephaistos gesmeed is. 0 Η ς µ ν κροκ πεπλος π Ωκεανο ο οάων ρνυθ, ν θανάτοισι φ ως φέροι δ βροτο σιν δ ς ν ας κανε, θεο πάρα δ ρα φέρουσα. ε ρε δ Πατρ κλ ω περικείµενον ν φίλον υ ν, κλαίοντα λιγέως πολέες δ µφ α τ ν τα ροι µ ρονθ. δ ν το σι παρίστατο, δ α θεάων, ν τ ρα ο φ χειρ πος τ φατ κ τ ν µαζε Τέκνον µ ν, το τον µ ν άσοµεν, χν µενοί περ, κε σθαι, πε δ πρ τα θε ν τητι δαµάσθη τ νη δ Ηφαίστοιο πάρα κλυτ τε χεα δέξο, καλ µάλ, ο ο πώ τις ν ρ µοισι φ ρησεν. Ως ρα φωνήσασα θε κατ τε χε θηκε πρ σθεν Αχιλλ ος τ δ νέβραχε δαίδαλα πάντα. Μυρµιδ νας δ ρα πάντας λε τρ µος, ο δέ τις τλη ντην ε σιδέειν, λλ τρεσαν. α τ ρ Αχιλλε ς ς ε δ, ς µιν µ λλον δυ χ λος, ν δέ ο σσε δειν ν π βλεφάρων, σε σέλας, ξεφάανθεν τέρπετο δ ν χείρεσσιν χων θεο γλα δ ρα. Homerus, Ilias, - regel regel regel regel regel regel regel regel 0 regel regel regel regel regel Ηώς de Dageraad Bedoeld wordt Thetis. θεο πάρα = παρ θεο περίκειµαι + dativus omarmen πολέες = πολλοί ν τ ρα ο φ χειρί ze drukte hem de hand άσοµεν = άσωµεν πρ τα nu eenmaal δάµνηµι doden τ νη = σ δέξο Imperativus aoristus van δέχοµαι. ο ος zoals τ δ νέβραχε δαίδαλα πάντα en luid kletterde al het kunstige smeedwerk ντην vrijuit ς (met accent) Onvertaald laten. χ λος strijdlust ν δέ ο σσε ξεφάανθεν en zijn ogen begonnen te stralen Einde 000