Αφιερώνουµε αυτή την εργασία στις οικογένειές µας που µας στήριξαν και ήταν πάντα στο πλάι µας κατά τη διάρκεια των σπουδών µας.

Transcript

1

2

3 Αφιερώνουµε αυτή την εργασία στις οικογένειές µας που µας στήριξαν και ήταν πάντα στο πλάι µας κατά τη διάρκεια των σπουδών µας.

4 Ευχαριστίες Ευχαριστούµε θερµά όλους όσους συντέλεσαν στην ολοκλήρωση της πτυχιακής µας εργασίας. Τον επιβλέπων καθηγητή µας κ. Βαλσαµίδη Σταύρο για την καθοδήγησή του στη σχεδίαση και υλοποίηση της εργασίας µας. Από το τµήµα Πληροφορικής του Γενικού Νοσοκοµείου Καβάλας ευχαριστούµε ιδιαίτερα τους κ. Αγγελίδη Βασίλη, κ. Λασκαρίδη Γιώργο για το υλικό, τις χρήσιµες συµβουλές και τις πολύτιµες σηµειώσεις που µας προσέφεραν. Τέλος ευχαριστούµε θερµά τους φίλους µας, Παπαδηµητρίου Θανάση, Παπαδοπούλου Βαρβάρα, Παπαγγελίδη Μαρία για την καλλιτεχνική επιµέλεια της εργασίας και την αµέριστη συµπαράσταση και ψυχολογική στήριξη που µας προσέφεραν. Κωνσταντίνα, Μαρία

5 Κεφάλαιο 1: Τεχνολογία της πληροφορικής 1.1. Πληροφορία Η Έννοια του Συστήµατος Χαρακτηριστικά Συστηµάτων Υποσυστήµατα Είδη Συστηµάτων Κατηγορίες Συστηµάτων Υποσυστήµατα ενός Οργανισµού Πληροφοριακό Σύστηµα Κατηγορίες Πληροφοριακών Συστηµάτων 8 Κεφάλαιο 2: Πληροφοριακά Συστήµατα Υγείας 2.1. Συστήµατα Υγείας Η Υποδοµή Πληροφοριακών Συστηµάτων Υγείας (HCIS) ενός συστήµατος οργανωµένης παροχής υπηρεσιών 2.3. Τάσεις στα Συστήµατα Οργανωµένης Παροχής Υπηρεσιών Υγείας 19 Κεφάλαιο 3: Πληροφοριακά Συστήµατα Νοσοκοµείου 3.1. Εισαγωγή Βασικοί Στόχοι του Πληροφοριακού Συστήµατος Νοσοκοµείου Πλεονεκτήµατα και Οφέλη Πληροφοριακού Συστήµατος Νοσοκοµείου Προϋποθέσεις και Απαιτήσεις ενός Ολοκληρωµένου Πληροφοριακού Συστήµατος Ασφάλεια ιαλειτουργικότητα Εφαρµογών και Συστηµάτων Φιλικότητα Γραφικού Περιβάλλοντος Επεκτασιµότητα Συστήµατος Τυποποίηση και Χρήση Προτύπων Υποσυστήµατα Πληροφοριακών συστηµάτων Νοσοκοµείων ιοικητικό-οικονοµικό Υποσύστηµα Υποσύστηµα ιαχείρισης Ασθενών Ιατρικό Υποσύστηµα Υποσύστηµα Νοσηλευτικής Υπηρεσίας Υποσύστηµα Επιχειρηµατικής Ευφυίας (Business Intelligence BI) Υποσύστηµα ιαχείρισης Βιοϊατρικής Τεχνολογίας (ΒΙΤ) I

6 Πληροφοριακό Σύστηµα Μηχανογράφησης Εργαστηρίων (LIS) Σηµερινή Κατάσταση Μελλοντική Εξέλιξη 95 Κεφάλαιο 4: οµή Ολοκληρωµένων Πληροφοριακών Συστηµάτων 4.1. Αρχιτεκτονικές Ολοκληρωµένων Πληροφοριακών Συστηµάτων ίκτυο Συµβόλαιο Εξασφάλισης Επιπέδου Παρερχοµένων Υπηρεσιών (Service Level Agreement - SLA) Κεφάλαιο 5: Ηλεκτρονικός Φάκελος - Κάρτες Υγείας - Τηλεϊατρική 5.1. Ηλεκτρονικός Φάκελος ασθενούς (Electronic Medical Record) Κάρτες Υγείας Έξυπνη Κάρτα Υγείας Τηλεϊατρική Ορισµοί της τηλεϊατρικής Προέλευση της τηλεϊατρικής Χρήση των τηλεϊατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών τηλεϋγείας Τηλεπικοινωνιακές Τεχνολογίες Ευρωπαϊκή Ένωση Η Τηλεϊατρική στην Ελλάδα Σύνταξη καθολικού σχεδίου εφαρµογής της τηλεϊατρικής στο Νοµό Καβάλας Κεφάλαιο 6: Ανάλυση Υφιστάµενης Κατάστασής του Π.Σ.Ν Καβάλας 6.1. Εισαγωγή ίκτυο Γενικού Νοσοκοµείου Καβάλας Εφαρµογή 176 Κεφάλαιο 7: Συµπεράσµατα 182 Βιβλιογραφία II

7 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Α/Α ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΕΛΙ Α 1 ΕΙΚΟΝΑ 1- Γραφική αναπαράσταση της λειτουργίας των 3 Συστηµάτων 2 ΕΙΚΟΝΑ 2- Η ροή της πληροφορίας 5 3 ΕΙΚΟΝΑ 3- ιαγραµµατική Παρουσίαση Του Πληροφοριακού 5 Συστήµατος 4 ΕΙΚΟΝΑ 4- ιάγραµµα Πληροφοριακού Συστήµατος Υγείας 7 (ΠΣΥ) 5 ΕΙΚΟΝΑ 5- οµή DSS 11 6 ΕΙΚΟΝΑ 6- Ανάπτυξη Ολοκληρωµένου Πληροφοριακού 13 Συστήµατος Νοσοκοµείου 7 ΕΙΚΟΝΑ 7- Προγραµµατισµός, Οργάνωση και Έλεγχος 29 Παροχής Υπηρεσιών 8 ΕΙΚΟΝΑ 8- ιάγραµµα Παρακολούθησης Προµηθευτών και 33 Ασθενών 9 ΕΙΚΟΝΑ 9- ιαδικασία λήψης αποφάσεων ΕΙΚΟΝΑ 10- Σύστηµα Εσωτερικής Επικοινωνίας ΕΙΚΟΝΑ 11- Απεικόνιση λειτουργίας HL ΕΙΚΟΝΑ 12- Τυπικό Σύστηµα Νοσοκοµείου ΕΙΚΟΝΑ 13- Υποσύστηµα διασύνδεσης µέσω HL ΕΙΚΟΝΑ 14 -Απευθείας διασύνδεση µε µια βάση δεδοµένων 48 µέσω middleware 15 ΕΙΚΟΝΑ 15- ιάγραµµα επιβάρυνσης συστήµατος ΕΙΚΟΝΑ 16- Προδιαγραφές Λογισµικού Υποσυστηµάτων 59 Πληροφοριακού Συστήµατος Νοσοκοµείου 17 ΕΙΚΟΝΑ 17- Υποσύστηµα BI ΕΙΚΟΝΑ 18- ιαγραµµατική Αναπαράσταση TBIT ΕΙΚΟΝΑ 19- Κύκλωµα Εργαστηρίου (Γενικές διαδικασίες) ΕΙΚΟΝΑ 20- Αρχιτεκτονική Πληροφοριακού Συστήµατος 82 Εργαστηρίων 21 ΕΙΚΟΝΑ 21- Κεντρικοποιηµένο ΠΣΝ ΕΙΚΟΝΑ 22- Η Κατανεµηµένη Προσέγγιση Π.Σ.Ν ΕΙΚΟΝΑ 23- Σύστηµα οµηµένης Καλωδίωσης (Α) ΕΙΚΟΝΑ 24- Σύστηµα οµηµένης Καλωδίωσης (Β) ΕΙΚΟΝΑ 25- ιακτιριακή Αρχιτεκτονική Κτιρίου ΕΙΚΟΝΑ 26- Κτιριακή Αρχιτεκτονική ικτύου ΕΙΚΟΝΑ 27- Πολύτροπες (ΜΜ) και Μονότροπες (SM) 119 Οπτικές Ίνες 28 ΕΙΚΟΝΑ 28- Συνδεσµολογία HUB-Patch Panel, Patch Panel- 120 PC 29 ΕΙΚΟΝΑ 29- Συστήµατα τηλεϊατρικής στα Π.ε.Σ.Υ.Π ΕΙΚΟΝΑ 30- ιαγραµµατική απεικόνιση δικτύου Γ.Ν. Καβάλας ΕΙΚΟΝΑ 31- Συγκεντρωτική Κατάσταση Φαρµάκων ΕΙΚΟΝΑ 32- Πρόγραµµα rantevouz_euro ΕΙΚΟΝΑ 33- Πρόγραµµα Εφηµεριών ΕΙΚΟΝΑ 34- Πρόγραµµα Νοσηλειών 175 III

8 35 ΕΙΚΟΝΑ 35- Πρόγραµµα ιαιτολογίου ΕΙΚΟΝΑ 36- Οι πίνακες της εφαρµογής ΕΙΚΟΝΑ 37- Οι σχέσεις µεταξύ των πινάκων ΕΙΚΟΝΑ 38- Οι φόρµες της εφαρµογής ΕΙΚΟΝΑ 39- Η κύρια φόρµα της εφαρµογής. 181 IV

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Α/Α ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΕΛΙ Α 1 ΠΙΝΑΚΑΣ 1- ιαφορές µεταξύ DSS και MIS 10 2 ΠΙΝΑΚΑΣ 2- Κατηγορίες και Πρότυπα Κωδικοποίησης 53 Ιατρικών εδοµένων 3 ΠΙΝΑΚΑΣ 3- Αναλυτικός Πίνακας Προτύπων 58 4 ΠΙΝΑΚΑΣ 4- Εφαρµογές πληροφοριακών συστηµάτων στα 93 ελληνικά νοσοκοµεία 5 ΠΙΝΑΚΑΣ 5- ράσεις του Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας στον τοµέα της Υγείας και Πρόνοιας 97 V

10 ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ B.I. Business Intelligence C.C.I. Common Communication Infrastructure C.P.U. Central Processing Unit D.R.P. Disaster Recovery Plan D.S.S. Decision Support Systems E.I.A Electronic Industry Association E.M.R. Electronic Medical Record E.R.P. Enterprise Resource Planning F.T.P. Foiled Twisted Pair H.C.I.S. Health Care Information Systems H.I.S. Health Information Systems H.L.7. Health Level 7 I.C. Intermediate Cross-Connect I.C.D. International Classification of Diseases I.S.D.N. Intergrated Services Digital Network L.I.S. Lab Information Systems M.I.S. Management Information Systems N.O.C. Network Operation Center P.O.T.S. Plain Old Telephone System S.L.A. Service Level Agreement T.I.A. Telecommunication Industry Association U.P.S. Unlimited Power Supply U.T.P. Unshielded Twisted Pair W.H.O. World Health Organization Ε.Σ.Υ. Εθνικό Σύστηµα Υγείασ Κ.Ε.Κ. Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης Κ.Π.Σ. Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης Κ.τ.Π Κοινωνία της Πληροφορίας Μ.Ε.Θ. Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Μ.Υ. Μονάδες Υγείας Ο.Π.Σ. Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα Ο.Π.Σ.Ν. Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα Νοσοκοµείων Π.Σ. Πληροφοριακό Σύστηµα Π.Σ.Υ. Πληροφοριακό Σύστηµα Υγείας Τ.Π.Ε. Τεχνολογικός Επικοινωνιακός Εξοπλισµός Υπ.Υ.Π. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας VI

11 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εισβολή των νέων τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών στην καθηµερινή µας ζωή, έχει επιδράσει θετικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πολίτη, σε πολλούς τοµείς. Η υγεία είναι ένας από τους σηµαντικότερους, γιατί ο χώρος αυτός θεωρείται κρίσιµος από κάθε άποψη τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσµιο επίπεδο και τα οφέλη αφορούν όλους τους εµπλεκόµενους. Το Internet και η Πληροφορική γενικότερα παίζουν ολοένα και µεγαλύτερο ρόλο στην Υγεία, τόσο στο επίπεδο του ιδιωτικού, όσο πολύ περισσότερο του δηµόσιου τοµέα. Η σύγχρονη τεχνολογία αναδεικνύεται σε πολύτιµο σύµµαχο και στα θέµατα Υγείας, καθώς µπορεί να προσφέρει πληροφόρηση και υποστήριξη σε διοικητικό και οικονοµικό επίπεδο αλλά κυρίως στην καλύτερη οργάνωση των ιατρικών υπηρεσιών. Απώτερος σκοπός των Πληροφοριακών Συστηµάτων είναι η αύξηση ποιότητας παρεχόµενων υπηρεσιών υγείας, µείωση λειτουργικού κόστους, καθώς επίσης και ταξινοµηµένες πληροφορίες που µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε έρευνες αλλά και σε πολλούς άλλους τοµείς. Ο όρος "Ιατρική Πληροφορική" ("Informatique Medicale") δηµιουργήθηκε στη Γαλλία και ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 ιδρύθηκαν πανεπιστηµιακά τµήµατα µε αυτό τον τίτλο στην Γαλλία, Βέλγιο και Ολλανδία. Στην δεκαετία του 1970 αντίστοιχες ερευνητικές µονάδες και ο όρος "Ιατρική Πληροφορική" έκαναν την εµφάνισή τους στην Γερµανία, Πολωνία, και ΗΠΑ (ως "Medizinische Informatik", "Informatiyki Medycnej" και "Medical Informatics" αντίστοιχα). Σήµερα η ιεθνής Ένωση Ιατρικής Πληροφορικής αριθµεί 39 εθνικές ενώσεις που καλύπτουν όλο το φάσµα της οικονοµικής ανάπτυξης (από αναπτυσσόµενες χώρες: π.χ. Βοσνία, Κούβα, Νιγηρία, έως τις πλέον ανεπτυγµένες: π.χ., Ελβετία, ΗΠΑ, Καναδάς, Γαλλία, Γερµανία, Ιαπωνία). Στα χρόνια που µεσολάβησαν µεταξύ της µοντέρνας υπολογιστικής τεχνολογίας και θεωρίας, η Ιατρική Πληροφορική απέκτησε ένα σύνθετο περιεχόµενο. Μπορούµε να πούµε ότι Ιατρική Πληροφορική είναι η δοµηµένη αποθήκευση πληροφοριών ιατρικού ενδιαφέροντος που σχετίζονται µε ιατρικό ιστορικό κάποιου ασθενούς. Τα δεδοµένα αυτά είναι αποθηκευµένα σε ηλεκτρονική µορφή και είναι προσβάσιµα, σύµφωνα µε τους κανόνες περί ιατρικού απορρήτου, από εξειδικευµένο προσωπικό, είτε ανακαλώντας τα, από κάποια µεγαλύτερη βάση δεδοµένων (ενδονοσοκοµειακά) ή από µια ηλεκτρονική κάρτα την οποία κατέχει ο ασθενής και µπορεί να ανανεώνεται διαρκώς. ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ VII

12 Η Ιατρική Πληροφορική χρησιµοποιεί µεθόδους από πολλές επιστήµες όπως η Επιστήµη Πληροφοριών, η Επιστήµη Υπολογιστών, η Βιοϊατρική Τεχνολογία, η Επιστήµη Γνωστικών Λειτουργιών, η Οργάνωση και ιοίκηση Επιχειρήσεων, η Στατιστική, τα Μαθηµατικά, η Τεχνητή Νοηµοσύνη, η Επιχειρησιακή Έρευνα, τα Οικονοµικά. Η Ιατρική Πληροφορική έχει κατά συνέπεια περιεχόµενο βασικής έρευνας, κλινικής ιατρικής, και οργάνωσης υπηρεσιών υγείας. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεφύγει από τα στενά πλαίσια του σχεδιασµού και εφαρµογής πληροφοριακών συστηµάτων και αποτελεί µια ολοκληρωµένη, αναλυτική, και ορθολογιστική µέθοδο προσέγγισης της ιατρικής έρευνας και πράξης. ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ VIII

13 Σκοπός Πτυχιακής Εργασίας Η Πληροφορική, µε την βοήθεια των υπολογιστικών συστηµάτων που µας προσφέρει, ασχολείται µε την τυποποίηση, την καταχώρηση, την οργάνωση και την αποθήκευση διαφόρων δεδοµένων, µε στόχο στην συνέχεια να µας προβάλει κάποια αποτελέσµατα, που εξάγονται από αυτά τα συγκεκριµένα δεδοµένα και τα οποία αποτελούν σηµαντική πηγή πληροφοριών και γνώσεων για τους χρήστες της. Τα αποτελέσµατα αυτά συνήθως προκύπτουν µετά από κάποιου είδους επεξεργασία των αποθηκευµένων δεδοµένων, κάνοντας χρήση συγκεκριµένων τεχνικών και µεθόδων. Στην Ιατρική όταν αυτά τα δεδοµένα αφορούν ιστορικά στοιχεία, κλινικά ευρήµατα ή αποτελέσµατα εργαστηριακών εξετάσεων ασθενών, η επεξεργασία τους και η παρουσίαση των πληροφοριών που απορρέουν από αυτά, είναι δυνατόν να συµβάλουν σηµαντικά στην εύρυθµη λειτουργία νοσοκοµείων, ιατρικών κέντρων, κλινικών, εργαστηρίων ή και προσωπικών ιατρείων. Ο όρος «Ιατρική Πληροφορική» προέρχεται ουσιαστικά από την σύζευξη των δύο τοµέων της Ιατρικής και της Πληροφορικής και υποδηλώνει µία νέα επιστηµονική γνωστική περιοχή, η οποία έχει άµεση σχέση µε τον τρόπο άσκησης του ιατρικού λειτουργήµατος και έχει σοβαρή συνεισφορά στην αναβάθµιση της ιατρικής περίθαλψης και γενικότερα στην βελτίωση της υγείας της ανθρώπινης κοινωνίας. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εφαρµογές της Πληροφορικής στα νοσοκοµεία και στα περιφερειακά µε αυτά κέντρα και ιδρύµατα περίθαλψης. Σχεδόν σε όλα τα νοσοκοµεία της χώρας µας, αλλά και σε ιδιωτικές κλινικές και κέντρα υγείας έχουν γίνει προσπάθειες ανάπτυξης πληροφοριακών συστηµάτων. Τα υφιστάµενα πληροφοριακά συστήµατα συνήθως είναι απαρχαιωµένα, µη παραγωγικά είτε ακατάλληλα, λειτουργούν µερικώς και διακρίνονται από την δυσκολία ανταλλαγής δεδοµένων µεταξύ των υποσυστηµάτων τους. Ένα Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα Νοσοκοµείου (Hospital Information System) αποτελείται από τις εξής βασικές ενότητες: ιοικητικο-οικονοµικές εφαρµογές (E.R.P. Enterprise Resource Planning), τα εργαστηριακά συστήµατα (L.I.S Lab Information Systems) και τα ιατρονοσηλευτικά συστήµατα (φάκελος ασθενούς - patient/medical record). Οι διοικητικο-οικονοµικές εφαρµογές που υπάρχουν, δεν καλύπτουν τις υψηλές προδιαγραφές χρηστικότητας, επικοινωνίας και συνδεσιµότητας µε τις υπόλοιπες εφαρµογές του Νοσοκοµείου, το οποίο είναι απαραίτητο σ ένα πληροφοριακό σύστηµα υγείας. Τα L.I.S. συστήµατα, που επίσης είναι εγκατεστηµένα σχεδόν σε όλα τα νοσοκοµεία, λειτουργούν ικανοποιητικά, χωρίς όµως να υπάρχει προς το παρόν ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ IX

14 συνδεσιµότητα µε άλλες εφαρµογές δια µέσου διεθνών πρωτοκόλλων. Τα ιατρονοσηλευτικά συστήµατα είναι ελάχιστα και δεν λειτουργούν ικανοποιητικά. Μέχρι και σήµερα παρατηρείται χειρόγραφο σύστηµα τήρησης ιατρικού φακέλου το οποίο παρεµποδίζει τη αποτελεσµατική φροντίδα του ατόµου, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολη η εφαρµογή ενός ενιαίου φακέλου υγείας. Η προτεινόµενη πτυχιακή εργασία πραγµατεύεται το συγκεκριµένο θέµα των εφαρµογών της πληροφορικής στα νοσοκοµεία, αναλύοντας τις λειτουργίες και προδιαγράφοντας τα χαρακτηριστικά ενός Ολοκληρωµένου Πληροφοριακού Συστήµατος Νοσοκοµείου, το οποίο θα πρέπει να παρέχει υπηρεσίες υγείας υψηλού επιπέδου. Για την ολοκλήρωση της πτυχιακής εργασίας θα συνταχθούν κατάλληλα ερωτηµατολόγια και θα ακολουθήσει ανάλυση των ερωτηµατολογίων και παρουσίαση των αποτελεσµάτων. ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ X

15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι αλλαγές στον τρόπο διοίκησης των µονάδων υγείας κατέστησαν την µηχανογράφηση πρώτη προτεραιότητα. Το πλήθος των ιατρικών πληροφοριών που διακινούνται καθηµερινά είναι υπέρογκο και ο µόνος τρόπος για να οργανωθούν αυτές οι πληροφορίες είναι µέσω των πληροφοριακών συστηµάτων. Τα πρώτα πληροφοριακά συστήµατα υγείας στόχευαν κυρίως στην αυτοµατοποίηση των διαχειριστικών και οικονοµικών ενεργειών ενώ η διαχείριση των ιατρικών δεδοµένων δεν είχε αξιοποιηθεί ακόµα. Η νέα γενιά των πληροφοριακών συστηµάτων υγείας στοχεύει στην καλύτερη παρακολούθηση τόσο των ιατρικών όσο και των διοικητικοοικονοµικών πληροφοριών. Η υψηλή ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών υγείας προς τους Πολίτες είναι το κυρίαρχο στοιχείο της λειτουργίας του Εθνικού Συστήµατος Υγείας. Η διασφάλιση της υψηλής ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών έχει ως εκ τούτου εξαιρετική σηµασία. Για να λειτουργήσει ένα σύστηµα ποιοτικού ελέγχου πρέπει να τεθούν οι τεχνικές προδιαγραφές των υπηρεσιών οι οποίες θα λειτουργήσουν ως πρότυπα εφαρµογής, ως βάσεις σύγκρισης και προσδιορισµού των αποκλίσεων. Οι ποιοτικές απαιτήσεις και οι ακριβείς προδιαγραφές τους πρέπει να γίνουν γνωστές και να διδαχθούν στα στελέχη του Νοσοκοµείου τα οποία καλούνται να τις εφαρµόσουν. Οι ποιοτικές προδιαγραφές να ενταχθούν στο σύστηµα ελέγχου των εσωτερικών διαδικασιών προκειµένου ο ελεγκτής των διαδικασιών να προγραµµατίσει τη διενέργεια συστηµατικών ελέγχων. Η διασφάλιση της ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών είναι σαφές πως δεν θα προκύψει ούτε από τις τεχνικές προδιαγραφές αλλά και σε καµία περίπτωση από τους ελέγχους που πρέπει να πραγµατοποιούνται. Μέχρι εδώ κινούµεθα στα τεχνοκρατικά και οργανωτικά όρια. Η παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλής ποιότητας εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τη συνεχή, προγραµµατισµένη και συνειδητοποιηµένη προσπάθεια των στελεχών του νοσοκοµείου. Για να εξασφαλισθεί η συµµετοχή των εργαζοµένων στην προσπάθεια ποιοτικής αναβάθµισης των υπηρεσιών υγείας του Νοσοκοµείου πρέπει προηγούµενα οι εργαζόµενοι να λαµβάνουν µέρος στην Επιτροπή Καθορισµού των Ποιοτικών Προτύπων για να αισθάνονται κοινωνοί και συµµέτοχοι. Η επιβολή εκ των άνωθεν προτύπων και µοντέλων εµπεριέχει στη συνείδηση των εργαζοµένων κάποια στοιχεία καταναγκασµού και δηµιουργεί ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ XI

16 αρνητικές αντιδράσεις. Στην περίπτωση αυτή θα έχοµε το µίνιµουµ αποτέλεσµα. Ενδεχοµένως ο καθορισµός των ποιοτικών προτύπων να είναι µια υπόθεση εξαιρετικά δύσκολη, να απαιτεί επιστηµονική και τεχνολογική γνώση και εµπειρία αλλά και ενδεχοµένως τα πρότυπα να επιβάλλονται από την Πολιτεία ή από οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το γεγονός αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη συµµετοχής των εργαζοµένων στα σχεδιαζόµενα και στις αποφάσεις διότι οι εργαζόµενοι θα κληθούν να ξεπεράσουν τις όποιες δυσκολίες θα προκύψουν κατά την υλοποίηση. Τα Νοσοκοµεία και οι άλλες µονάδες υγείας µε την βοήθεια και συµπαράσταση του Πε.Σ.Υ.Π. πρέπει να εξασφαλίσουν τις τεχνικές προδιαγραφές της Πολιτείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι κανόνες του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας. Με βάση τα στοιχεία αυτά πρέπει να προχωρήσει στην κωδικοποίηση των προδιαγραφών και στην ένταξη τους στο σύστηµα ελέγχου ποιότητας. Επίσης πρέπει να συγκροτήσει Επιτροπή Ποιοτικού Ελέγχου Υπηρεσιών Υγείας για τις Ιατρικές Υπηρεσίες ( Εξωτερικά Ιατρεία, Τ.Ε.Π., Μ.Ε.Θ., Κλινικές, Εργαστήρια, Ψυχολογική Υποστήριξη) και για τις ιοικητικές Υπηρεσίες (Γραµµατεία, Γραφείο Κίνησης και Νοσήλια). Στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας γίνεται µια εισαγωγή που αφορά την τεχνολογία της πληροφορικής. Σε συνδυασµό µε την εξέλιξη των Πληροφοριακών Συστηµάτων γίνεται µια αναφορά στον χώρο της υγείας και κατά πόσο συνδέονται αυτά µεταξύ τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα Πληροφοριακά Συστήµατα Υγείας, η υποδοµή και οι τάσεις που υπάρχουν στο συγκεκριµένο χώρο. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα Πληροφοριακά Συστήµατα Νοσοκοµείων. Αναλύονται οι βασικοί στόχοι, τα πλεονεκτήµατα των Ολοκληρωµένων Πληροφοριακών Συστηµάτων, καθώς και οι προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν για την ύπαρξη αυτών. Επίσης αναλύονται τα Πληροφοριακά Συστήµατα και γίνεται µια αναφορά για την σηµερινή κατάσταση των Ο.Π.Σ.Ν καθώς και οι µελλοντικές εξελίξεις. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται και αναλύονται οι αρχιτεκτονικές που ακολουθούν το Ο.Π.Σ.Ν. Παρατείθεται µια ανάλυση που αναφέρεται στο δίκτυο δοµηµένης καλωδίωσης και το Συµβόλαιο Εξασφάλισης των παρεχόµενων υπηρεσιών. Στο πέµπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς ο οποίος είναι απόλυτα συνδεδεµένος µε τα νέα Π.Σ.Υ, οι έξυπνες κάρτες και η τηλεϊατρική. ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ XII

17 Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται µια αναφορά της υφιστάµενης κατάστασης των Π.Σ.Ν Καβάλας. Ακολουθεί η ιστορική διαδροµή από το 1992 έως και σήµερα και αναλύεται το δίκτυο του Γ.Ν. Καβάλας. Παρουσιάζονται τα λειτουργικά συστήµατα και οι βάσεις δεδοµένων µε τις εφαρµογές που χρησιµοποιεί το νοσοκοµείο. Τέλος παρουσιάζεται µια νέα εφαρµογή που χρησιµοποιεί το Τµήµα Μαιευτικής (Aithousa_Thilasmou) Τα συµπεράσµατα που προκύπτουν από την εργασία αναφέρονται στο έβδοµο και τελευταίο κεφάλαιο. Η εργασία αυτή έχει σαν στόχο να κάνει µια πρώτη προσέγγιση στα πληροφοριακά συστήµατα υγείας παρουσιάζοντας και παράλληλα άλλες εφαρµογές της ιατρικής πληροφορικής που έχουν σχέση µε την υγεία. Επικεντρώνεται κυρίως στην περίπτωση της χώρας µας µε κάποιες αναφορές στο Γενικό Νοσοκοµείο Καβάλας και στην Ευρώπη. ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ XIII

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 1.1. Πληροφορία Πληροφορία 1 είναι το αποτέλεσµα της κατανόησης, αξιολόγησης και συσχετισµού των διαφόρων δεδοµένων µέσω της οποίας δίνεται η δυνατότητα να παρθούν αποφάσεις. Η αξία της πληροφορίας αυτής για την λήψη αποφάσεων είναι χρήσιµη εφόσον : A. είναι πρόσφατη, B. κοστίζει λιγότερο από το όφελος που θα παραχθεί από τη χρήση της. Συγκεκριµένα οι λειτουργίες µετασχηµατισµού (functions) των εισροών του συστήµατος του νοσοκοµείου σε υπηρεσίες υγείας, απαιτούν παρακολούθηση των πληροφοριακών ιχνών τα οποία δηµιουργούνται κατά τη διαδικασία µετασχηµατισµού. Για παράδειγµα το εξιτήριο που χορηγείται σε ασθενή που εξέρχεται του νοσοκοµείου, παράγει πληροφοριακά ίχνη όπως είναι το τιµολόγιο χρέωσης στο ασφαλιστικό ταµείο, ο ιατρικός φάκελος µε τις πληροφορίες για την εξέλιξη της υγείας του ασθενή, κλπ. Κατά συνέπεια η πληροφορία αποτελεί µέσο καταγραφής και εποµένως και µέσο µελέτης της λειτουργίας της επιχείρησης. Καθίσταται δε φανερό ότι η πορεία της εξέλιξης ενός συστήµατος όπως το νοσοκοµείο (µε την έννοια της ανθρώπινης οργάνωσης- organization - όπως την προσδιορίσαµε στην τελευταία παράγραφο της προηγούµενης ενότητας) εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την ποιότητα και ποσότητα των διατιθέµενων πληροφοριών. Ευθέως ανάλογη και εξίσου σηµαντική είναι και η ποιότητα και ποσότητα των επεξεργασιών στις οποίες υπόκεινται οι πληροφορίες, ώστε να παραχθεί η απαιτούµενη τελική πληροφόρηση. Η πληροφόρηση λοιπόν βασίζεται στις πληροφορίες και οι πληροφορίες στα δεδοµένα. Τα δεδοµένα (data) δεν είναι τίποτε άλλο από µη επεξεργασµένες πληροφορίες. Η πληροφορία (information) είναι το αποτέλεσµα της επεξεργασίας των δεδοµένων. Η διοίκηση λοιπόν ενός Οργανισµού εν γένει και ειδικά ενός Νοσηλευτικού Ιδρύµατος, χρειάζεται αξιόπιστες πληροφορίες κατάλληλα επεξεργασµένες σε τρόπο ώστε να µπορεί να βασισθεί για την ανάληψη δράσεων, κατάρτιση επιχειρησιακών σχεδίων, προγραµµατισµού και εν γένει για την λήψη µέτρων και αποφάσεων που θα 1 Α. ηµητριάδης, ιοίκηση ιαχείριση Πληροφοριακών Συστηµάτων, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών (Αθήνα) 1998 ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 1

19 κατατείνουν στο ζητούµενο, δηλαδή στην αύξηση της αποτελεσµατικότητας και αποδοτικότητας Η Έννοια Του Συστήµατος Υπάρχουν πολλοί ορισµοί που έχουν κατά καιρούς προταθεί για την έννοια «σύστηµα» 2. Το σίγουρο είναι ότι σε κάθε σύστηµα έχουµε δύο βασικά χαρακτηριστικά: Τα µέρη που αποτελείται είναι «διασυνδεδεµένα» µεταξύ τους υπό κάποια έννοια µε αποτέλεσµα να εξαρτάται το ένα από το άλλο. Είναι σαφώς καθορισµένα όρια σε σχέση µε το «περιβάλλον» του. Ορισµοί που έχουν δοθεί για την έννοια του συστήµατος είναι ενδεικτικά παρακάτω: A. Σύστηµα είναι ένα συνοθήλευµα στοιχείων. Τα στοιχεία αυτά µπορεί να είναι άνθρωποι, υλικά, πληροφορίες, όντα, ιδέες, αξίες κλπ. Τα στοιχεία αυτά είναι οργανωµένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να πετύχουν ένα συγκεκριµένο στόχο. ηλαδή να κάνουν συγκεκριµένη δουλειά. B. Σύστηµα ονοµάζεται ένα οργανωµένο και ολοκληρωµένο σύνολο από αλληλεξαρτώµενα και αλληλεπιδρώντα συστατικά στοιχεία. C. Σύστηµα είναι ένα σύστηµα στοιχείων, µε κάποια συγκεκριµένη οργανωτική δοµή το οποίο επιτελεί ή αναπτύσσει µια σειρά από δραστηριότητες και επιδιώκει την επίτευξη ενός προκαθορισµένου στόχου. Η συνλειτουργία, αλληλεξάρτηση, αλληλεπίδραση και συνοχή των στοιχείων του συστήµατος είναι προκαθορισµένη από ένα πλαίσιο εσωτερικής οργάνωσης και δοµής, µε τον τελικό σκοπό να επιτυγχάνεται σε επίπεδο συνόλου. Τέτοια παραδείγµατα συστηµάτων είναι: i. Ένας Οργανισµός Παροχής Υπηρεσιών (Νοσοκοµείο, Κέντρο Υγείας) ο οποίος λειτουργεί µε στοιχεία ανθρώπους και υλικά µέσα. Ένα τέτοιο σύστηµα ονοµάζεται µεικτό σύστηµα. ii. Ένας ζων Οργανισµός (άνθρωπος) αποτελεί ένα φυσικό σύστηµα iii. Μια Ηλεκτρονική Συσκευή ( Ηλεκτρονικός Υπολογιστής ) αποτελεί ένα τεχνικό σύστηµα. 2 Κ. Τερζίδης Κ. Τζωρτζάκης. ιοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, Εκδόσεις Rosili 2005 ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 2

20 Εικόνα 1-Γραφική αναπαράσταση της λειτουργίας των Συστηµάτων(Πηγή: Χαρακτηριστικά Συστηµάτων Τα συστήµατα έχουν ή αναζητούν αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους που µερικές φορές είναι δύσκολο να παρατηρηθούν. Στην ορολογία των συστηµάτων οι στόχοι αυτοί αποτελούν την έξοδο (output) του συστήµατος. Το σύστηµα αποτελείται από πέντε βασικά στοιχεία. Όταν «κοιτάξουµε» το σύστηµα µε γνώµονα τα πέντε αυτά στοιχεία, αυτή η λειτουργία ονοµάζεται συστηµατική προσέγγιση ( Systems Approach). Τα στοιχεία αυτά είναι: 1. Είσοδος ( input) : µε τι ή πάνω σε τι το σύστηµα λειτουργεί. 2. Έξοδος (output) : τι παράγει το σύστηµα. 3. Επεξεργασία/ ιεργασία (process) : τι κάνει το σύστηµα στην είσοδο για να παραχθεί η έξοδος. 4. Έλεγχος (control) : οι κανόνες µε τους οποίους γίνεται η επεξεργασία. 5. Ανακύκλωση (feedback) : πληροφόρηση σχετική µε την έξοδο έρχεται πάλι στην είσοδο για να προσαρµοστεί η επεξεργασία ούτως ώστε να επιτευχθεί η επιθυµητή έξοδος. Το περιβάλλον ενός συστήµατος περιλαµβάνει οτιδήποτε υπάρχει έξω από τον έλεγχο του. Πόροι είναι όλα τα µέσα ( άνθρωποι και υλικά) που διαθέτει το σύστηµα για την επίτευξη των στόχων του Υποσυστήµατα Κάθε σύστηµα αποτελείται από επιµέρους τµήµατα τα οποία : ιατηρούν την αυτοτέλεια τους. Έχουν τα χαρακτηριστικά συστήµατος. Εξυπηρετούν τους στόχους του «συνολικού» συστήµατος. Τα τµήµατα αυτά λέγονται Υποσυστήµατα. Π.χ. ο Σκληρός ίσκος ενός Η/Υ, το Φαρµακείο ενός Νοσοκοµείου κλπ. ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 3

21 Είδη Συστηµάτων Οι συνήθεις κατηγοριοποιήσεις που δίνονται βιβλιογραφικά είναι οι παρακάτω : 1. Αιτιοκρατικό Σύστηµα (Deterministic). 2. Στοχαστικό Σύστηµα (Stochastic) ή πιθανοσύστηµα. 3. Ανοιχτό/Κλειστό Σύστηµα. 4. Φυσικά και Τεχνητά Συστήµατα Κατηγορίες Συστηµάτων Τα συστήµατα διαιρούνται σε κατηγορίες ανάλογα µε το κριτήριο κατηγοριοποίησής τους. Συγκεκριµένα: a) Ανάλογα µε τον τρόπο δηµιουργίας τους: Σε φυσικά και τεχνητά. b) Ανάλογα µε το βαθµό αλληλεπίδρασης µε το περιβάλλον τους: Σε ανοικτά και κλειστά. c) Ανάλογα µε το βαθµό εξέλιξής τους στο χρόνο: Σε δυναµικά µε ανθρώπινο έλεγχο, δυναµικά χωρίς ανθρώπινο έλεγχο (π.χ. τα καιρικά φαινόµενα) και σε στατικά (µε πολύ αργή εξέλιξη για την ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου) Υποσυστήµατα Ενός Οργανισµού Κάθε Οργανισµός/ Επιχείρηση είναι ένα σύστηµα µε εισερχόµενα και εξερχόµενα στοιχεία µε πόρους ( εξοπλισµό και ανθρώπους ), µε µηχανισµούς ελέγχου και υποσυστήµατα. Κάθε οργανισµός πρέπει να προσαρµόζει τις Υπηρεσίες ή/ και τα προϊόντα που δίνει στο περιβάλλον. Σηµαντικό για την προσαρµογή αυτή είναι η ανακύκλωση της πληροφορίας που λαµβάνει για τα προϊόντα ή/ και τις υπηρεσίες που παρέχει. Σε έναν τυπικό οργανισµό/ επιχείρηση (σύστηµα) µπορούµε να διακρίνουµε τα παρακάτω κύρια Υποσυστήµατα : Υποσύστηµα Παρακολούθησης και Ελέγχου. Υποσύστηµα Προγραµµατισµού. Υποσύστηµα Αξιολόγησης και Αµοιβών. Πληροφοριακό Υποσύστηµα. 3 Ι. Αποστολάκης. Πληροφοριακά Συστήµατα Υγείας, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2002 ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 4

22 Εικόνα 2-Η ροή της πληροφορίας(πηγή : Πληροφοριακό Σύστηµα Κάθε επιχείρηση/ οργανισµός έχει ένα υποσύστηµα που δεν είναι απόλυτα συγκεκριµένο/ χειροπιαστό και το οποίο ονοµάζεται Πληροφοριακό Σύστηµα. Πληροφοριακό Σύστηµα είναι ένα σύνολο από αλληλεπιδρούσες συνιστώσες που δουλεύουν µαζί για τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διανοµή της πληροφορίας µε τελικό στόχο την δηµιουργία πληροφοριών που είναι αναγκαίες ή/ και χρήσιµες στον οργανισµό/ επιχείρηση για να επιτελέσει τον σκοπό του/ της. Απλουστεύοντας θα µπορούσαµε να πούµε ότι Πληροφοριακό Σύστηµα είναι το σύστηµα εκείνο που παίρνει σαν είσοδο (input) δεδοµένα (data) τα οποία επεξεργάζεται (µετασχηµατίζει) (processing) και τα αποδίδει στην έξοδο (output) ως πληροφορίες (information). ιαγραµµατικά τα παραπάνω µπορούµε να τα αποδώσουµε µε το παρακάτω σχήµα. Εικόνα 3- ιαγραµµατική Παρουσίαση Του Πληροφοριακού Συστήµατος ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 5

23 Σκοπός του Πληροφοριακού Συστήµατος Υγείας Η ανάπτυξη και υποστήριξη λειτουργίας του ΠΣΥ θεωρείται πολύ σηµαντική και µπορεί να επιτευχθεί µε την ενσωµάτωση και ολοκλήρωση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στους µηχανισµούς διοίκησης και στις µονάδες υγείας. Το ΠΣΥ θα συµβάλλει: άµεσα: στην υποστήριξη των θεσµικών και οργανωτικών παρεµβάσεων και µεταρρυθµίσεων έµµεσα: στην αναβάθµιση της ποιότητας των υπηρεσιών στην αναδιοργάνωση των εσωτερικών διεργασιών και στην εξυπηρέτηση του πολίτη. Η ενδυνάµωση των θεσµικών και οργανωτικών µεταρρυθµίσεων επιτυγχάνεται µε: Τη µηχανογραφική υποστήριξη των συγκεκριµένων διαδικασιών που αφορούν τις προµήθειες υλικών. Τη βέλτιστη διαχείριση του ανθρώπινου δυναµικού. Τη δυνατότητα διαµόρφωσης συστήµατος συνολικής παρακολούθησης απόδοσης του οργανισµού (Performance Management) Την ορθολογική διαχείριση των υλικών πόρων και του συνολικού κόστους. Τη συνεχή ποιοτική αναβάθµιση των παρεχοµένων υγειονοµικών υπηρεσιών µε ταυτόχρονη µείωση του κόστους αυτών Την αναβάθµιση της ποιότητας των υπηρεσιών ως προς την αναδιοργάνωση των εσωτερικών διεργασιών και την εξυπηρέτηση του πολίτη. Ο στόχος αυτός αναµένεται να επιτευχθεί µε: Τη συστηµατική παρακολούθηση, διαχείριση και έλεγχο των δεδοµένων (οικονοµικά δεδοµένα, επιχειρησιακά, οργανωτικά δεδοµένα όπως προκαθορισµένα ραντεβού εξετάσεων, καθώς και ιατρικά δεδοµένα) που σχετίζονται µε τη λειτουργικότητα και τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών στον Πολίτη. Την ενδυνάµωση της υποδοµής Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) µε στόχο την παροχή πληρέστερων υπηρεσιών στον Πολίτη, και τη διαχείριση δεδοµένων µε τη χρήση τεχνολογιών επιχειρηµατικής ευφυΐας (Business Intelligence) µε σκοπό την υποστήριξη αποφάσεων (Decision Support) σε οικονοµικά και διαχειριστικά αλλά και επιστηµονικά θέµατα. Τη µείωση της γραφειοκρατίας και αύξηση της ταχύτητας εξυπηρέτησης των εξεταζόµενων και νοσηλευόµενων µε συνέπεια τη βελτίωση της ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 6

24 πληροφόρησης των συναλλασσόµενων και της ταχύτητας εξυπηρέτησής τους, και την ελαχιστοποίηση των λαθών. Την απρόσκοπτη λειτουργία του ΠΣΥ του Πε.Σ.Υ.Π 4. µε τη συνεχή ύπαρξη προσωπικού υποστήριξης της λειτουργίας του συστήµατος πληροφορικής. Εκτός από τους προαναφερθέντες σκοπούς και στόχους του ΠΣΥ σχετικά µε την εξυπηρέτηση του πολίτη, αποσκοπεί επίσης και στην ενδυνάµωση του επαγγέλµατος του ιατρού και του νοσηλευτή παρέχοντας νέα εργαλεία τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών για τη διαχείριση τόσο της καθηµερινής τους εργασίας όσο και των ερευνητικών δραστηριοτήτων που απορρέουν από αυτήν. Πιο συγκεκριµένα το ΠΣΥ στοχεύει στη διάχυση και αξιοποίηση της ιατρικής πληροφορίας για ερευνητικούς και στατιστικούς σκοπούς µέσω της αποτύπωσης των ιατρικών δεδοµένων και της παραγωγής επεξεργασµένης πληροφορίας µέσω του υποσυστήµατος επιχειρηµατικής ευφυΐας. Λειτουργικές ανάγκες Πληροφοριακού Συστήµατος Εικόνα 4- ιάγραµµα Πληροφοριακού Συστήµατος Υγείας (ΠΣΥ) (Πηγή: Στο παραπάνω διάγραµµα παρουσιάζονται όλες οι οντότητες καθώς και οι αναγκαίες εφαρµογές προκειµένου ένα Νοσοκοµείο να είναι σε θέση να παρέχει ένα πλήρες σύστηµα υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας προς τον πολίτη. Με αυτές τις οντότητες αλληλεπιδρούν και ανταλλάσσουν πληροφορίες οι ασφαλιστικοί φορείς, το 4 ΗΝΩΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ 7