Development of multimedia application, for damage detection of a Personal Computer on Hardware Level

Transcript

1 Technological Educational Institute of Piraeus Department of Electronic Computer System Engineering Bachelors Thesis Development of multimedia application, for damage detection of a Personal Computer on Hardware Level Authors: Arapantonis Elpidoforos Farmaki Andromachi Supervisor: Drosinopoulos Panagiotis TEI Piraeus Piraeus, Greece 2007

2 Acknowledgements We would like to thank our parents and our friends for their support. Also we would like to thank our supervisor Panagioti Drosinopoulo for the excellent cooperation during the development of the thesis - 1 -

3 Περιεχόμενα 1 Προβλήματα Η/Υ Μητρική κάρτα Γενικές Πληροφορίες Γενικά Προβλήματα Η μητρική παρουσιάζει προβλήματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με την μνήμη RAM και με το BIOS καθώς και τα δύο είναι αναπόσπαστα κομμάτια της μητρικής και βασικά κομμάτια για την ορθή λειτουργία του Η/Υ Μνήμη RAM Γενικές Πληροφορίες Προβλήματα εκκίνησης Προβλήματα Ασυμβατότητας Γενικά Προβλήματα Γενικά Ερωτήματα Σκληρός Δίσκος Βασική Κατασκευή Σκληρού Δίσκου Προβλήματα Εκκίνησης Μη αναγνώριση του Σκληρού Δίσκου Αιτίες και Στατιστική Τα Ανορθόδοξα μέτρα Γενικά Προβλήματα ΒΙΟS Γενικά περι ΒΙΟS ΑΜΙ ΒΙΟS Award BIOS Phoenix BIOS Τροφοδοτικό Γενικές Πληροφορίες Γενικά Προβλήματα Έλεγχος Τροφοδοτικού Διάγνωση Τροφοδοτικού Κατανάλωση Πληκτρολόγιο / Ποντίκι

4 1.6.1 Γενικά περί Πληκτρολογίου Γενικά περί Ποντικιού Γενικά Προβλήματα Κάρτα Γραφικών Γενικές Πληροφορίες Πρωτόκολλα Επικοινωνίας Γενικά Προβλήματα Chipset Γενικές Πληροφορίες Γενικά Προβλήματα Επεξεργαστής Γενικές Πληροφορίες Γενικά Προβλήματα Προβλήματα Αναγνώρισης CD/DVD ROM/RW Διαδικασία ανάγνωσης των CDs Κουτί Η/Υ Γενικά Προβλήματα Συντήρηση Η/Υ Σκληρός Δίσκος Ανασυγκρότηση Σκληρού Δίσκου Έλεγχος Σκληρού Δίσκου Format Σκληρού Δίσκου Εγκατάσταση Λειτουργικού συστήματος Συστοιχίες Σκληρών Δίσκων Μνήμη RAM Πόση RAM χρειαζόμαστε? Εγκατάσταση References Appendix Κάρτα γραφικών Flow Chart Κάρτα ήχου Flow Chart

5 4.3 CD/ DVD Problem Flow Chart Σκληρός Δίσκος Flow Chart Τροφοδοτικό Flow Chart Στατιστικές Προβλημάτων Σκληρού Δίσκου

6 1 Προβλήματα Η/Υ Σε αυτή την ενότητα θα καταγράψουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται στο Hardware, και θα προτείνουμε πιθανούς τρόπους επίλυσης τους. 1.1 Μητρική κάρτα Γενικές Πληροφορίες Μια μητρική κάρτα, είναι επίσης γνωστή και σαν Μητρική ή κάρτα συστήματος είναι το κεντρικό και βασικό ηλεκτρικό κύκλωμα ενός σημερινού υπολογιστή, όπου πάνω στην οποία βρίσκονται οι υποδοχές για όλα τα επιμέρους εξαρτήματα του Η/Υ. Δηλαδή επάνω στην μητρική κάρτα βρίσκονται οι : 1. Υποδοχή τοποθέτησης του επεξεργαστή. Δίνει τη δυνατότητα αλλαγής του επεξεργαστή με άλλο μεγαλύτερης ταχύτητας (αναβάθμιση επεξεργαστή) 2. Υποδοχή σύνδεσης μνήμης 3. Υποδοχή βύσματος τροφοδοσίας 4. Ελεγκτή με δύο υποδοχές για σύνδεση σκληρών δίσκων και μονάδων CD-ROM τύπου IDE 5. Ελεγκτή με υποδοχή για σύνδεση μονάδων δισκέτας 6. Ελεγκτής με βύσμα (θύρα) για: α. Είσοδο πληκτρολογίου τύπου PS2 β. Είσοδο ποντικιού τύπου PS2 γ. Παράλληλη επικοινωνία (parallel port) δ. Σειριακή επικοινωνία (serial port) ε. Σύνδεση τύπου USB (Universal Serial Bus) στ. Σύνδεση τύπου FireWire (IEEE 1394) 7. Ελεγκτή με υποδοχές για σύνδεση σκληρού δίσκου τύπου S-ATA 8. Υποδοχές επέκτασης τύπου ISA, PCI, AGP, PCI-Express 9. Διάδρομοι επικοινωνίας με ελεγκτές διαδρόμων επικοινωνίας 10. Ολοκληρωμένο ρολόι συστήματος. 11. Ολοκληρωμένο κύκλωμα Βασικού Συστήματος Εισόδου Εξόδου (Basic Input-Output System, BIOS) - 5 -

7 Μητρική πλακέτα για Pentium 4 επεξεργαστή Μητρική πλακέτα για AMD επεξεργαστή Αυτό που κάνει τις μητρικές κάρτες να ξεχωρίζουν η μία από την άλλη είναι τα ειδικά χαρακτηρίστηκα που τις χαρακτηρίζουν όπως είναι το chipset που ενσωματώνουν, το πόσες θύρες USB-FireWire έχουν, πόσες θύρες PCI έχουν κ.λ.π. Υπάρχουν πολλοί κατασκευαστές μητρικών καρτών όπως η ASUS,Gigabyte, Albatron, MSI κ.α. Αυτοί κατασκευάζουν μητρικές για τα 2 αντίπαλα στρατόπεδα της Intel και της AMD που είναι και οι βασικοί κατασκευαστές επεξεργαστών(cpu) Γενικά Προβλήματα Η μητρική παρουσιάζει προβλήματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με την μνήμη RAM και με το BIOS καθώς και τα δύο είναι αναπόσπαστα κομμάτια της μητρικής και βασικά κομμάτια για την ορθή λειτουργία του Η/Υ. Πρόβλημα: Υπάρχει ένα πιθανό σφάλμα στην δευτερεύουσα μνήμη ή το σύστημα καταρρέει μετά από την πρόσθεση μνήμης RAM στο σύστημα. Λύση: Υποπτευόμαστε ότι η δευτερεύουσα μνήμη έχει κάποιο ελάττωμα. Αυτό ίσως να προήρθε έπειτα από την πρόσθεση μνήμης στο σύστημα

8 Σαφής αποτυχία της μνήμης είναι ασυνήθιστο φαινόμενο ειδικά σε ένα υπάρχον σύστημα. Το πιο κοινό πρόβλημα όταν προσθέτουμε μνήμη σε ένα σύστημα είναι η χρήση λάθους τύπου μνήμης ή να την τοποθετήσουμε χωρίς να θέσουμε τα jumpers που χρειάζεται η μητρική κάρτα (σε παλαιοτέρα συστήματα συνήθως). Επίσης μπορεί να κουνήθηκε κάτι άλλο κατά λάθος στο εσωτερικό του Η/Υ. 1. Προσπαθήστε να «αχρηστεύσετε» τη δευτερεύουσα μνήμη από την εγκατάσταση του BIOS. Εάν το πρόβλημα συνεχίσει να υπάρχει, τότε το πρόβλημα βρίσκεται πιθανότατα στη μνήμη RAM ή στη μητρική κάρτα. 2. Σε περίπτωση που προσθέσατε επιπλέον μνήμη σιγουρευτείτε ότι χρησιμοποιήσατε το σωστό τύπο μνήμης για την μητρική σας κάρτα. Όλα τα μοντέλα της μνήμης μπορεί να φαίνονται ιδία αλλά γενικά δεν είναι. 3. Σιγουρευτείτε ότι η μνήμη έχει μπει σωστά στην υποδοχή της και έχει «κλειδώσει» καλά εκεί. 4. Ελέγχατε το εγχειρίδιο της μητρικής για τυχόν Jumpers πρέπει να βάλετε ή να αλλάξετε θέση όταν βάλετε την μνήμη. 5. Ελέγξτε την εκκίνηση του ΒΙΟS για κάποια για κάποια λειτουργία που πρέπει να αλλάξετε(είναι κάπως ασυνήθιστο). 6. Εάν προσθέσατε και άλλη μνήμη ή πρόσφατα «πειράξατε» την κεντρική μονάδα ή κάτι άλλο. Ελέγξτε αν υπάρχει τμήμα του Η/Υ που να δείχνει αιτίες προβλήματος έπειτα από τυχόν εργασίες μερικές,από τις οποίες δεν είχαν σχέση με ότι είχατε κάνει. 7. Εάν το σύστημα είναι «ασταθές» δείτε και αλλά προβλήματα. Μπορεί να μην οφείλεται στην μνήμη το πρόβλημα εάν συνεχίζεται. 8. Εάν Η/Υ είναι ανοιχτός για κάποια λεπτά και αγγίξατε τα chipakia μνήμης. Αν είναι ζεστά τότε αυτό είναι ένδειξη ότι το μοντέλο μνήμης δεν είναι το σωστό για αυτή την μητρική. \ Πρόβλημα: Πρόσθεσα επιπλέον μνήμη στο σύστημα αλλά δεν παρατήρησα καμιά βελτίωση κατά την εκτέλεση προγραμμάτων. Λύση: Σας ενημέρωσαν πως με την πρόσθεση μνήμης στο σύστημα παρατείνεται βελτίωση επιδόσεων αλλά εσείς δεν το διαπιστώσατε στον Η/Υ σας. Δεν παρατηρείται καμιά αλλαγή στο σύστημα σε σχέση με πριν Η αλήθεια είναι πως αν έχετε ήδη 256ΜΒ και προσθέσετε αλλά 256ΜΒ μνήμης δεν θα επηρεάσει την βελτίωση του συστήματος σημαντικά καθώς, η αρχική μνήμη «πιάνει» πάνω από το 90% της χρησιμοποιουμένης μνήμης, οπότε δεν υπάρχει πολύς χώρος για βελτίωση και μια βελτίωση κατά 5% είναι τυπική για ένα χρηστή και αυξάνεται με ταχύτητα λιγότερο από 10%. Είναι δύσκολο να παρατηρήσει κανείς αυτή την βελτίωση. Φυσικά αυτά συμβαίνουν αν η προσθήκη της μνήμης έχει γίνει σωστά. 1. Σιγουρευτείτε ότι η επιπλέον μνήμη αναγνωρίζεται και χρησιμοποιείται. Όταν το σύστημα ξεκινάει προσπαθήστε να δείτε πόση μνήμη αναφέρεται και σιγουρευτείτε ότι αναφέρεται στην σωστή ποσότητα και με την σωστή ταχύτητα λειτουργίας. 2. Ελέγξτε το εγχειρίδιο του συστήματος για να δείτε αν επιπλέον μνήμη απαιτεί αλλαγή σε κάποια jumpers της μητρικής. Μερικές μητρικές κάρτες το απαιτούν αυτό. Ελέγξτε την εκκίνηση του ΒΙΟS αν πρέπει να αλλάξετε κάποια διαδικασία αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο. 3. Τρέξτε κάποια συγκριτικά προγράμματα για να συγκρίνεται τα αποτελέσματα πριν την αναβάθμιση. Μερικές βελτιώσεις αν και ασήμαντες θα υπάρχουν

9 Πρόβλημα: Πρόσθεσα σε ένα Pentium επεξεργαστή με μεγάλη συχνότητα λειτουργίας μια μνήμη αλλά όταν εκκίνησα το σύστημα αχρηστεύθηκε η μνήμη. Λύση: Όταν εκκίνησα τη μητρική κάρτα με ένα Pentium επεξέργαστη μεγάλης ταχύτητας η RAM δεν δούλεψε. Αυτό συνήθως οφείλεται στο ΒΙΟS το οποίο δεν μπορεί να αναγνωρίσει σωστά τον επεξεργαστή μεγάλης ταχύτητας 1. Σιγουρευτείτε ότι η CPU έχει μπει σωστά στην υποδοχή. 2. Συμβουλευτείτε τον κατασκευαστή της μητρικής κάρτας για αναβάθμιση στο ΒΙΟS Πρόβλημα: Θέλετε να καθαρίσετε την μνήμη CMΟS (εξαιτίας μολυσμένου BIOS ή επειδή ξεχάσατε τον κωδικό) αλλά δεν ξέρετε πως να το κάνετε Λύση: Θέλουμε να καθαρίσουμε την μνήμη CMΟS δεν είμαστε σίγουροι για το πως γίνεται. Κάποιες φορές είναι απαραίτητη αυτή η διαδικασία εξαιτίας ξεχασμένου κωδικό, φθοράς μνήμης CMOS επειδή θέσαμε λάθος δεδομένα στο BIOS με το hardware τώρα δεν μπορούμε να εκκινήσουμε τον Η/Υ μας έτσι ώστε να μπούμε στα δεδομένα και να τα αλλάξουμε. Ο πιο ενδεδειγμένος είναι αφού εντοπίσουμε την μπαταρία του BIOS στην μητρική να την αφαιρέσουμε και για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα να βραχυκυκλώσουμε με κάτι μεταλλικό τα 2 ελάσματα που βρίσκονται μέσα στην θέση της μπαταρίας

10 Ο επόμενος τρόπος που μπορούμε να ακολουθήσουμε είναι να εντοπίσουμε επάνω στην μητρική τα pin με τα οποία προκαλούμε clear στο BIOS και να τα βραχυκυκλώσουμε σύμφωνα με τις οδηγίες που θα βρούμε στο manual μητρικής. Βέβαια μπορούμε να κάνουμε και τα δυο μαζί προχωρώντας σε ακόμα μια κίνηση. Για να μην υπάρχει η παραμικρή τροφοδοσία στον Η/Υ ας αφαιρέσουμε και το καλώδιο του τροφοδοτικό μαζί με τα παραπάνω και έτσι θα είμαστε σίγουροι ότι έγινε reset στο BIOS. Πρόβλημα: H μπαταρία του CMΟS τελειώνει. Λύση: Σε ένα παλαιότερο Η/Υ είναι φυσικό κάποια στιγμή η μπαταρία να πέφτει. Συνήθως διαρκούν για αρκετό διάστημα. (παραπάνω από 5 χρόνια). Κανείς όμως δεν γνωρίζει σίγουρα σε ένα καινούργιο μηχάνημα ποσό διαρκεί.(υπάρχουν προγράμματα για τον έλεγχο της έντασης της μπαταρίας). Σε μια καινούργια μητρική αυτά τα μηνύματα δεν είναι απαραίτητα σημάδι ελαττώματος καθώς μπορεί να εμφανιστεί την πρώτη φορά και με μια απλή αλλαγή μπαταρία να λυθεί το πρόβλημα. 1. Εάν η μητρική είναι καινούργια και βγάζει μήνυμα χαμηλής μπαταρίας εκκινήστε ξανά το μηχάνημα και προσέξτε εάν το μήνυμα υπάρχει ακόμα. Εάν ναι τότε ακολουθήστε τα παρακάτω. 2. Μερικές μητρικές έχουν ένα jumper ώστε να επιλέξετε ανάμεσα σε εσωτερική ή εξωτερική μπαταρία. 3. Αντικαταστήστε την μπαταρία αλλά μην ξεχνάτε ότι σε μερικές μητρικές δεν είναι δυνατόν να αντικαταστήσετε την μπαταρία γιατί είναι μέσα στην μητρική ή στο ρολόι. Τα παραπάνω είναι άσχημος σχεδιασμός αλλά δυστυχώς μπορεί και να το συναντήσουμε

11 Πρόβλημα: Η μητρική κάρτα φαίνεται σαν να είναι σπασμένη Λύση: Αυτό δεν είναι ένα καλό νέο. Στην πραγματικότητα αυτό είναι σπάνιο να συμβεί. Το πιθανότερο είναι να συνέβη από κατάχρηση, και από άσκηση έντονης δύναμης καθώς τοποθετούσατε εξαρτήματα ή τοποθετώντας κάρτες επέκτασης σε «φτηνές» μητρικές κάρτες. Στην περίπτωση που η μητρική κάρτα σας είναι καινούργια υπάρχει πιθανότητα να είναι ελαττωματική από τον κατασκευαστή της. Όσον αφορά το σπάσιμο της κάρτας, εάν την δοκιμάσατε και δουλεύει σωστά τότε δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε για το σπάσιμο. Εάν πάλι δεν δουλεύει τότε πρέπει να την αντικαταστήσετε με κάποια άλλη καινούργια. Δεν υπάρχει κάποιος πρακτικός τρόπος να επισκευάσετε αυτό του είδους την ζημιά. 1. Εάν η μητρική κάρτα σας είναι καινούργια και σας παραδόθηκε σπασμένη τότε το σωστό θα ήταν να προχωρήσετε σε αλλαγή μέσα στην εγγύηση. 2. Εξετάστε την μητρική κάρτα για να δείτε ότι έχει τοποθετηθεί σωστά στο κουτί. Προσθέστε επιπλέον υποστήριξη στην κάρτα για να την στηρίξετε καλύτερα στην περίπτωση που κάμπτεται όταν της ασκείτε πίεση. 3. Να είστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί όταν τοποθετείτε κάρτες επέκτασης ή άλλα εξαρτήματα στην μητρική κάρτα σας. 4. Στην περίπτωση που η μητρική σας κάρτα δεν δουλεύει προσπαθήστε να εντοπίσετε και να επιλύσετε την βλάβη, για να αποκλείσετε όλες τις άλλες πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλούν το πρόβλημα. Εάν η μητρική κάρτα συνεχίζει να προκαλεί προβλήματα, καλό θα ήταν να την αντικαταστήσετε με κάποια άλλη που σίγουρα δουλεύει και να δείτε εάν λύθηκε το πρόβλημα. Εάν παρατηρήσετε ότι λύθηκε το πρόβλημα τότε το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να την αντικαταστήσετε. Πρόβλημα: Ένα εξάρτημα πάνω στην μητρική κάρτα είναι σπασμένο ή ένα pin που συνδέει κάποιες βάσεις ή συνδέσεις πάνω στην μητρική είναι σπασμένο. Λύση: Υπάρχει περίπτωση το πρόβλημα να είναι μεγάλο ή μικρό, αυτό εξαρτάται από το ποιο μέρος της μητρικής κάρτας είναι σπασμένο. Οι αιτίες που μπορεί κάτι να είναι σπασμένο πάνω στην μητρική κάρτα είναι λόγω άσκησης μεγάλης δύναμης, λόγω άσχημης κατασκευής της κάρτας ή λόγω βλάβης από ατύχημα. Στην περίπτωση που η κάρτα δουλεύει όπως πρέπει τότε δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι, μόνο να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε κάποια αναβάθμιση του συστήματος ή σε επέκταση της. 1. Εάν η μητρικής κάρτα σας είναι καινούργια και σας παραδόθηκε σπασμένη τότε το σωστό θα ήταν να προχωρήσετε σε αλλαγή μέσω εγγύησης. 2. Εάν η μητρικής κάρτα σας λειτουργεί σωστά και εάν το κατεστραμμένο εξάρτημα ή pin είναι μέρος συστήματος που επί του παρόντος δεν χρησιμοποιείται, για παράδειγμα μια υποδοχή δεύτερου επεξεργαστή, ή μια υποδοχή SIMM δεν χρησιμοποιείται, ή δευτερεύουσα σειριακή πόρτα που δεν χρησιμοποιείται, τότε αγνοείστε την ζημιά. Αλλάξτε την μητρική σας κάρτα με μια καινούργια όταν θελήσετε να αναβαθμίσετε το σύστημα. 3. Σε περίπτωση που η μητρική σας κάρτα δεν δουλεύει προσπαθήστε να εντοπίσετε και να επιλύσετε την βλάβη, για να αποκλείσετε όλες τις άλλες πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλούν το πρόβλημα. Εάν η μητρική κάρτα συνεχίζει να προκαλεί προβλήματα, καλό θα ήταν να την αντικαταστήσετε με κάποια άλλη που σίγουρα δουλεύει και να δείτε εάν λύθηκε το

12 πρόβλημα. Εάν παρατηρήσετε ότι λύθηκε το πρόβλημα τότε το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να την αντικαταστήσετε. 1.2 Μνήμη RAM Γενικές Πληροφορίες Η μνήμη RAM (Random Access Memory), δηλ. τυχαίας προσπέλασης, είναι η πιο γνωστή μορφή (τύπος) μνήμης υπολογιστή. Η μνήμη RAM ότι είναι τυχαίας προσπέλασης (random access) επειδή μπορούμε να έχουμε πρόσβαση απευθείας σ' ένα οποιοδήποτε κύτταρο ή κελί της μνήμης αυτής (memory cell) αν γνωρίζουμε τη γραμμή (row) και τη στήλη (column) όπου βρίσκεται αυτό το κελί (cell). Τα βασικά για τη RAM Όπως και ένας μικροεπεξεργαστής (microprocessor),έτσι και ένα τσιπ μνήμης (memory chip) είναι κι αυτό ένα ολοκληρωμένο κύκλωμα (IC, integrated circuit), που αποτελείται από εκατομμύρια τρανζίστορ (transistors) και πυκνωτές (capacitors). πιο κοινή μορφή της μνήμης του υπολογιστή, που είναι η DRAM (Dynamic Random Access Memory), ένα τρανζίστορ και ένας πυκνωτής υπάρχουν ως ζευγάρι για να μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα κύτταρο μνήμης (memory cell), το οποίο παριστάνει ένα μόνο bit (δυαδικό ψηφίο) δεδομένων. πυκνωτής περιέχει το bit πληροφορίας, δηλ. ένα 0 ή ένα 1, ενώ το τρανζίστορ ενεργεί ως ένας διακόπτης (switch) που επιτρέπει στο κύκλωμα ελέγχου του τσιπ μνήμης να διαβάσει τον πυκνωτή ή να αλλάξει την κατάστασή του., για να μπορέσει να δουλέψει σωστά η δυναμική μνήμη, θα πρέπει είτε η CPU ο ελεγκτής μνήμης (memory controller) να αναλάβει δράση και να ξαναφορτίσει όλους τους πυκνωτές που περιέχουν ένα 1 πριν αυτοί αποφορτιστούν. Για να γίνει αυτό, ο ελεγκτής μνήμης διαβάζει τη μνήμη και μετά την ξαναγράφει αμέσως. Αυτή η διαδικασία της ανανέωσης συμβαίνει αυτόματα χιλιάδες φορές το δευτερόλεπτο. Κοινοί τύποι Μνήμης RAM SRAM (static random access memory): Χρησιμοποιεί πολλαπλά τρανζίστορ, τυπικά 4 έως 6, για κάθε κελί μνήμης αλλά δεν έχει έναν πυκνωτή σε κάθε κελί. Χρησιμοποιείται κυρίως για τη μνήμη cache, που είναι γνωστή και ως λανθάνουσα μνήμη. DRAM (dynamic random access memory): Περιέχει κελιά μνήμης με ζευγάρια από τρανζίστορ και πυκνωτές τα οποία χρειάζονται συνεχείς ανανεώσεις. FPM DRAM (fast page mode dynamic random access memory): Ήταν η αρχική μορφή της DRAM. Περιμένει για ολόκληρη τη διαδικασία εντοπισμό ενός bit με στήλη (column) και σειρά (row) και μετά διαβάζει αυτό το bit πριν πάει στο επόμενο bit. Η μέγιστη ταχύτητα μεταφοράς (transfer rate) στη μνήμη L2 cache είναι περίπου 176 MBps

13 EDO DRAM (extended data-out dynamic random access memory): Δεν περιμένει για ολόκληρη τη διαδικασία επεξεργασίας του πρώτου bit πριν συνεχίσει με το επόμενο. Μόλις εντοπισθεί η διεύθυνση του πρώτου bit, η EDO DRAM αρχίζει να ψάχνει για το επόμενο bit. Είναι περίπου 5% ταχύτερη από την FPM. Η μέγιστη ταχύτητα μεταφοράς (transfer rate) στη μνήμη L2 cache είναι περίπου 264 MBps. SDRAM (synchronous dynamic random access memory): Η SDRAM είναι περίπου 5% ταχύτερη από την EDO RAM είναι η πιο κοινή μορφή μνήμης στους σημερινός desktop υπολογιστές. Η μέγιστη ταχύτητα μεταφοράς (transfer rate) στη μνήμη L2 cache είναι περίπου 528 MBps. DDR SDRAM (double data rate synchronous dynamic RAM): Είναι σαν την SDRAM με τη διαφορά ότι έχει μεγαλύτερο εύρος ζώνης (bandwidth), που σημαίνει μεγαλύτερη ταχύτητα. Η μέγιστη ταχύτητα μεταφοράς (transfer rate) στη μνήμη L2 cache είναι περίπου MBps (για DDR SDRAM στα 133 MHZ). RDRAM (ram bus dynamic random access memory): Αποτελεί ένα παράρτημα της προηγούμενης αρχιτεκτονικής της DRAM. Σχεδιασμένη από τον Rambus, η RDRAM ένα άρθρωμα RIMM (Rambus in-line memory module), το οποίο είναι παρόμοιο σε μέγεθος και διάταξη pin μ' ένα κλασικό DIMM. Αυτό που κάνει την RDRAM ξεχωρίζει είναι ότι χρησιμοποιεί ένα ειδικό κανάλι δεδομένων (data bus) υψηλής ταχύτητας που αποκαλείται το κανάλι (channel) Rambus. Τα τσιπς της μνήμης RDRAM σε παράλληλη διάταξη για να επιτύχουν ρυθμό δεδομένων (data rate) ίσο με 800 MHz ή και MBps. Εφόσον λειτουργούν σε τόσο μεγάλες ταχύτητες, παράγεται πολύ περισσότερη θερμότητα (heat) από άλλα είδη τσιπς. Για να απορροφηθεί αυτή η επιπλέον θερμότητα, τα τσιπς Rambus εξοπλισμένα μ' ένα ειδικό εξάρτημα που μοιάζει με μακρύ, λεπτό δισκάκι. Όπως υπάρχουν μικρότερες παραλλαγές των DIMMs, υπάρχουν επίσης και τα SO-RIMMs, που είναι σχεδιασμένα για φορητός υπολογιστές (notebook computers). CMOS RAM: Είναι ένας όρος για τη μικρή ποσότητα μνήμης που χρησιμοποιείται από τον υπολογιστή μας και από κάποιες άλλες συσκευές για να θυμάται πράγματα όπως είναι οι ρυθμίσεις του σκληρό δίσκου. Αυτή η μνήμη χρησιμοποιεί μια μικρή μπαταρία ώστε να έχει την απαραίτητη ισχύ για να μπορεί να κρατήσει τα περιεχόμενα της μνήμης. VRAM (Video RAM): Είναι γνωστή και ως multiport dynamic random access memory (MPDRAM), ένα τ RAM χρησιμοποιείται ειδικά για video adapters επιταχυντές (accelerators) 3-D. όρος "multiport" προέρχεται από το γεγονός ότι η VRAM έχει 2 ανεξάρτητες θύρες πρόσβασης (access ports) αντί για μια, κάτι που επιτρέπει στην CPU στον επεξεργαστή γραφικών (graphics processor) να έχουν πρόσβαση στην RAM ταυτόχρονα. Η VRAM στην κάρτα γραφικών (graphics card) και έχει πολλά χαρακτηριστικά. Η ποσότητα της VRAM ένας καθοριστικός παράγοντας για την ανάλυση (resolution) και το βάθος χρώματος (color depth) της εμφάνισης. Η VRAM επίσης για να διατηρήσει πληροφορίες σχετικά με τα γραφικά, όπως είναι η γεωμετρία των δεδομένων 3-D και οι χάρτες υφής (texture maps). Επειδή οι αληθινές multiport VRAM ακριβές, σήμερα

14 πολλές κάρτες γραφικών χρησιμοποιούν την SGRAM (synchronous graphics RAM). Ενώ η απόδοση είναι στην ουσία η ίδια, η SGRAM είναι φθηνότερη. SDRAM DDR RAM DDR RAM με σύστημα ψύξης Μνήμη SO-DIMM DDR2 για laptop Προβλήματα εκκίνησης Πρόβλημα: Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να ακούτε συνεχόμενα beep να παρατηρείτε μαύρη οθόνη. Ο υπολογιστής σας αρνείται να μπει σε κατάσταση λειτουργίας. Λύση: Αυτό το ιδιαίτερο σύμπτωμα είναι πιθανό να συμβαίνει όταν απουσιάζουν εξαρτήματα. Χαλασμένος επεξεργαστής ή κάρτα, για παράδειγμα, ίσως εμποδίσουν τον υπολογιστή να εκκινήσει. Συχνά ο αριθμός των beep να σας προϊδεάσει για το πειραγμένο εξάρτημα. Ελέγξτε το σύστημα σας και το βιβλίο της μητρικής σας κάρτας που αναφέρεται σε κώδικες beep. Στην περίπτωση που ο κώδικας beep μιλάει για πρόβλημα μνήμης, βεβαιωθείτε ότι όλες οι μνήμες είναι σωστά τοποθετημένες και ασφαλείς και συμβατές. Εάν πάλι έχετε διαφορετικά μοντέλα μνημών τότε το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να βγάλατε όλες τις μνήμες και να τις

15 τοποθετείτε ανά μια. Όταν ο υπολογιστής σας δεν ξεκινά, τότε η μνήμη που έχετε τοποθετήσει είναι η προβληματική. Επίσης μην ξεχνάτε ότι γρήγορα μοντέλα μνημών στην υποδοχή DIMM0 μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα σε κάποια συστήματα. Πρόβλημα: Όταν ανοίγει ο υπολογιστής μου, εμφανίζεται 1 μήνυμα όπως: «Διακοπή ισοτιμίας μνήμης στο...» Λύση: Τα μηνύματα που σχετίζονται με προβλήματα μνημών και εμφανίζονται όταν ανοίγετε τον υπολογιστή σας, συνήθως σχετίζονται με λανθασμένο μοντέλο μνήμης. Ο υπολογιστής εκτελεί θεμελιώδεις διαδικασίες όταν ανοίγει. Στην περίπτωση που η πληροφορία που γράφεται στην μνήμη δεν είναι η ίδια με αυτή που διαβάζει από την μνήμη, ο υπολογιστής σταματά την διαδικασία εκκίνησης και εμφανίζει μήνυμα λάθους. Τις περισσότερες φορές χρειάζεται να αντικαταστήσετε ένα αταίριαστο μοντέλο μνήμης. Εάν προσφάτως εγκαταστήσατε καινούργια μνήμη, προσπαθήστε να την απομακρύνετε ώστε να δείτε αν θα λυθεί το πρόβλημα. Εάν πάλι έχετε εγκαταστήσει αρκετά μοντέλα μνημών, προσπαθήστε να εκκινήσετε τον υπολογιστή σας διαθέτοντας κάθε φορά ένα μοντέλο. Με αυτό τον τρόπο θα αντιληφθείτε ποιό μοντέλο προκαλεί το πρόβλημα εκκίνησης Προβλήματα Ασυμβατότητας Πρόβλημα: Ο υπολογιστής εμφανίζει λάθη «γενικής προστασίας», σφάλμα σελίδας ή και ασυνήθιστα λάθη. Λύση: Αυτά τα μηνύματα είναι σφάλματα μνήμης, αλλά η πηγή του προβλήματος συνήθως οφείλεται σε προβληματικό λογισμικό. Ένα σφάλμα σελίδας, για παράδειγμα, μπορεί να δημιουργηθεί όταν το λογισμικό προσπαθεί να γράψει δεδομένα σε ένα μέρος μνήμης που προορίζεται για άλλο σκοπό. Όταν ο υπολογιστής διαβάζει πληροφορίες από αυτή την περιοχή, δεν παίρνει τις πληροφορίες που περιμέναμε και προκαλεί μήνυμα σφάλματος. Τις περισσότερες φορές που βλέπετε αυτά τα μηνύματα δεν σημαίνει ότι έχετε σοβαρό πρόβλημα μνήμης. Συχνά είναι αρκετό για να λυθεί το πρόβλημα η επανεκκίνηση του υπολογιστή σας. Σε μερικές περιπτώσεις, συνήθως, είναι λογικό να πιστέψουμε ότι η φυσική μνήμη είναι η αιτία του προβλήματος. Εάν προσφάτως έχετε εγκαταστήσει καινούργια μνήμη ή αυξήσατε την μνήμη του συστήματος σας και δέχεστε συνέχεια μηνύματα σφάλματος, το πρόβλημα μπορεί να είναι το μοντέλο της μνήμης. Απομακρύνετε την καινούργια μνήμη, εγκαταστήστε πάλι το παλιό μοντέλο και δείτε αν το πρόβλημα λύθηκε. Αν συμβαίνει αυτό τότε το καινούργιο μοντέλο μνήμης είναι ασύμβατο με τον υπολογιστή σας ή πρόκειται για άσχημο μοντέλο μνήμης. Πρόβλημα: Όταν κάνετε εκκίνηση στον υπολογιστή, η ποσότητα της μνήμης RAM που ενδείκνυται είναι λιγότερη από αυτή που υπάρχει στην πραγματικότητα. Λύση: Όταν ανοίγετε τον υπολογιστή σας υπάρχουν σε λειτουργία δοκιμασίες για σωστή λειτουργία του hardware υπολογιστή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συχνά να εμφανίζεται μικρότερη ποσότητα μνήμης RAM από ότι είναι πραγματικά. Πατώντας το πλήκτρο ESC βλέπεται τις πληροφορίες κατά την διάρκεια μιας δοκιμασίας (test)

16 Είναι πιθανό να μπορείτε να προσθέσετε και άλλη μνήμη RAM στον υπολογιστή σας από αυτή που φαίνεται να υποστηρίζει. Μία μητρική κάρτα με 3 υποδοχές για DDR SDRAM μπορεί να υποστηρίξει μόνο 1024MB DDR SDRAM. Στην περίπτωση που εγκαταστήσετε 3 μοντέλα 512MB θα έχετε 512MB παραπάνω από αυτά που το σύστημα μπορεί να υποστηρίξει. Σε μερικές περιπτώσεις η ενημέρωση (update) του BIOS (Basic Input/ Output System- Σύστημα Εισαγωγής /Εξαγωγής) μπορεί να βοηθήσει ( συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα του κατασκευαστή σας), όμως τις περισσότερες φορές καλό είναι να ξέρετε τα «όρια» μνημών όταν αποφασίζετε να προσθέσετε μνήμη στον υπολογιστή σας. Μερικές φορές ο υπολογιστή σας μπορεί να μην αναγνωρίζει ένα ή περισσότερα μοντέλα μνημών. Εάν προσφάτως έχετε εγκαταστήσει καινούργια μνήμη, σας συμβουλεύουμε: να ελέγξετε εάν η μνήμη που εγκαταστήσατε είναι σωστά τοποθετημένη στην υποδοχή της (για πληροφορίες πηγαίνετε στην ενότητα συντήρηση Η/Υ) και έπειτα να σιγουρευτείτε εάν το μοντέλο της είναι συμβατό με το σύστημά σας. Εάν το μοντέλο είναι αξιόπιστο και φαίνεται να είναι συμβατό με το σύστημά σας καθαρίστε τα πινάκια και όλες τις υποδοχές με οινόπνευμα και βαμβάκι. Εάν το πρόβλημα συνεχίζεται δοκιμάστε να αλλάξετε τη σειρά τον μοντέλων μνήμης. Οι υποδοχές DIMM προσδιορίζονται με ταμπελάκι (DIMM0, DIMM1, ). Σημαντικό είναι να θυμάστε ότι αρχίζουμε να εγκαθιστούμε μνήμες στην υποδοχή με τον μικρότερο κατά σειρά αριθμό. Στην περίπτωση που έχετε εγκαταστήσει την μεγαλύτερη μνήμη στην DIMM0, είναι πιθανό το σύστημα να μην μπορεί να επικοινωνήσει με τις μικρότερες μνήμες. Εγκαθιστώντας την μικρότερη μνήμη στην DIMM0 ίσως λύσει το πρόβλημα. Εν τούτοις, σε αυτή την περίπτωση τα γρηγορότερα μοντέλα θα έχουν μικρότερη ταχύτητα. Πρόβλημα:O υπολογιστής εμφανίζει πρόβλημα "ταιριάσματος" μνήμης. Λύση: Οι παλιοί υπολογιστές σας ζητούσαν να διευκρινίσετε πόση μνήμη είχατε εγκαταστήσει. Όταν εγκαθιστάτε καινούργια μνήμη RAM, ο υπολογιστής σας είναι πιθανόν να αντιληφτεί περισσότερη μνήμη RAM ότι αναφέρετε, προκαλώντας έτσι πρόβλημα άσχημου ταιριάσματος μνήμης. Αυτό που χρειάζεται να κάνετε είναι να μπείτε στο BIOS ξεκινάει ο υπολογιστής σας, να αναφέρεται την σωστή ποσότητα μνήμης, να αποθηκεύσετε τις αλλαγές που κάνατε στο BIOS και έπειτα να βγείτε από αυτή την διαδικασία. Πρόβλημα: Έχετε κάποιο από τα ακόλουθα λειτουργικά συστήματα εγκατεστημένο : Windows 95/98/ 98SE/Me και τα Windows αναγνωρίζουν καμία εγκατεστημένη μνήμη. Λύση: Μπορείτε να δείτε πόση μνήμη αναγνωρίζει ο υπολογιστής σας κάνοντας δεξί κλικ με το ποντίκι σας στο εικονίδιο ο υπολογιστής μου και επιλέγοντας ιδιότητες. Στην περίπτωση που δεν εμφανίζεται η σωστή ποσότητα μνήμης, θα χρειαστεί να κάνετε κάποιες ρυθμίσεις στα Windows. Από το μενού έναρξη, επιλέξτε την επιλογή εκτέλεση, γράψτε: msconfig. Απενεργοποιήστε το εικονίδιο που αναφέρεται στην μνήμη και εκκινήστε τον υπολογιστή σας. Πρόβλημα: Έχετε υπολογιστή καινούργιας τεχνολογία με μητρική που υποστηρίζει Dual - Channel και παρουσιάζονται προβλήματα σταθερότητας. Λύση: Υπάρχουν μερικές μητρικές κάρτες στο εμπόριο που δεν συνεργάζονται με μερικούς τύπους μνημών όταν αυτές τοποθετηθούν σε διάταξη για Dual

17 Channel μητρική. Εάν παρατηρήσετε προβλήματα κατά την εκκίνηση ( π.χ κολλάει στο Post ΒΙΟS) δοκιμάστε να βγάλετε την μία από τις 2 μνήμες και να επανέκινησεται τον Η/Υ ή και να μην την βγάλετε απλά να μην την δουλέψετε σε διάταξη Dual-Channel και να δείτε αν κάτι άλλαξε. Αν διαπιστώσετε ότι αυτό είναι το πρόβλημα τότε καλό θα ήταν να αλλάζετε τύπο μνήμης. Για παράδειγμα είναι γνωστό ότι οι μητρικές της εταιρίας Gigabyte μερικές φορές πρόβλημα όταν πας να δουλέψεις μνήμες της εταιρίας Buffalo διάταξη Dual-Channel. Για παράδειγμα εφόσον υπάρχει πρόβλημα με τις μνήμες όταν τις βάζουμε στις θέσεις DDRII1 και DDRII3 (όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα) όπου δουλεύουν σε Dual-Chanel δοκιμάζουμε να τις βάλουμε π.χ και στο DDRII1 DDRII2 για να δούμε αν όντως είναι αυτό το πρόβλημα Γενικά Προβλήματα Έλλειψη μνήμης ή ασύμβατη μνήμη μπορούν να περιορίσουν την αποτελεσματικότητα του υπολογιστή. Λανθασμένη μνήμη μπορεί να ρίξει την ταχύτητα του υπολογιστή, να εμφανιστούν μηνύματα λάθους ή και άλλα προβλήματα

18 Πρόβλημα: Όταν έχετε πολλές εφαρμογές ανοιχτές είναι πολύ πιθανό να αντιληφθείτε ότι το σύστημά σας σέρνεται. Λύση: Χρειάζεστε περισσότερη μνήμη. Όταν ένας υπολογιστής χρησιμοποιεί όλο τον διαθέσιμο χώρο στην RAM αργεί να φορτώσει πληροφορίες στην σκληρό δίσκου να δεχτούμε πληροφορίες από τον σκληρό δίσκο είναι πιο αργή διαδικασία από το να δεχτούμε από την μνήμη RAM. Τις περισσότερες φορές το να διπλασιάσουμε την ποσότητα της μνήμης φέρνει αποτελέσματα. Εναλλακτικά δοκιμάστε να τρέξετε ταυτόχρονα λιγότερες εφαρμογές. Πρόβλημα: Ο υπολογιστής σας εμφανίζει συχνά προβλήματα με την Registry και το σύστημα συχνά καταρρέει ή επανεκκινεί σε απροσδιόριστες στιγμές. Λύση: Όπως συμβαίνει με τα κυριότερα προβλήματα μνήμης, αυτά τα προβλήματα μπορεί να οφείλονται όχι αποκλειστικά σε προβληματική μνήμη. Ένα προβληματικό λογισμικό μπορεί να κρύβεται πίσω από όλα αυτά τα προβλήματα. Ωστόσο υπάρχει μια πιθανότητα να ευθύνεται και η μνήμη για όλα τα παραπάνω. Όπως είπαμε και πιο πάνω σιγουρευτείτε ότι η μνήμη είναι συμβατή με τον υπολογιστή σας. Προσπαθήστε να τοποθετήσετε διαφορετικές μνήμες σε διαφορετικές θέσεις. Εάν στον υπολογιστή σας έχετε εγκαταστήσει περισσότερα από 1 μοντέλα, απομονώστε τα υποτιθέμενα προβληματικά μοντέλα, αφήνοντας μόνο την απαραίτητη ποσότητα μνήμης. Δείτε αν το πρόβλημα συνεχίζετε να υπάρχει. Έχει διαπιστωθεί πως όταν εμφανίζονται προβλήματα μνήμης, αυτά οφείλονται κυρίως σε ένα ασύμβατο μοντέλο μνήμης και όχι σε προβληματική μνήμη. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα οφείλονται σε άλλους λόγους ( πρόβλημα λογισμικό ή πρόβλημα άλλου εξαρτήματος). Τις περισσότερες φορές, πρέπει να υποπτευτείτε την μνήμη όταν την έχετε εγκαταστήσει προσφάτως ή όταν έχετε αποκλείσει όλες τις άλλες πιθανότητες. Πρόβλημα: Πως μπορείτε να βρείτε μνήμη συμβατή με τον υπολογιστή σας? Λύση: Πολλοί κατασκευαστές μνημών διαθέτουν 1 βάση δεδομένων στο διαδκτιο, όπου μπορείτε να βρείτε μνήμη συμβατή με το σύστημά σας. H εταιρία Crucial διαθέτει εξαιρετική βάση δεδομένων που μπορεί να σας εξασφαλίσει όλες τις προδιαγραφές που χρειάζεστε για να βρείτε την κατάλληλη μνήμη. Καλείστε να απαντήσετε σε ερωτήσεις όπως: για τον κατασκευαστή του υπολογιστή σας, το μοντέλο κ.λ.π ώστε να καταλήξετε σε 1 λίστα από συμβατά μοντέλα μνημών Crucial. Ωστόσο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις προδιαγραφές που αναγράφονται δίπλα σε κάθε μοντέλο για να εντοπίσετε οπουδήποτε αλλο συμβατά μοντέλα Γενικά Ερωτήματα Ερώτηση : Έχει σημασία σε ποιά θέση θα τοποθετήσω την καινούργια μνήμη που αγόρασα? Απάντηση: Γενικά,θα έχετε την καλύτερη απόδοση αν τοποθετήσετε την μεγαλτερη μνήμη σε χωρητικότητα στην στην θέση που έχει τον μικρότερο αναγραφόμενο αριθμό. Για παράδειγμα,

19 είναι προτιμότερο να τοποθετήσετε το μοντέλο μνήμης 1024MB στην θέση slot 0 το μοντέλο 512MB στην θέση slot 1. Ερώτηση: Μπορούν οι μνήμες DDR and SDRAM να χρησιμοποιηθούν στο ίδιο σύστημα την ίδια στιγμή? Απάντηση : Αν και υπάρχουν συστήματα τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν και τις 2 τεχνολογίες δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε DDR and SDRAM μνήμες στο ίδιο σύστημα την ίδια στιγμή. Είναι αναγκαίο να επιλέξετε τη μια από τις δύο. Συμπερασματικά Εάν υποπτεύεστε ότι έχετε προβληματική μνήμη καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε ένα απο τα ακόλουθα διαγνωστικά προγράμματα για προβλήματα μνημών, τα οποία διατίθεται δωρεάν. Είναι αξιοσημείωτο ότι θα πάρει αρκετό χρόνο να περάσετε τις διάφορες δοκιμασίες που διαθέτουν τα συγκεκριμένα προγράμματα. 1. Microsoft Windows Memory Diagnostic tool - Διαγνωστικό εργαλέιο μνήμης Memtest86 Η τελευταία έκδοση : Benchmark tests: Εάν θέλετε να τρέξετε Benchmark tests στον επεξεργαστή σας, στην μνήμη RAM, στην κάρτα γραφικών και στον σκληρό δίσκο, κατεβάστε το PCMark 04/05/06/ Σκληρός Δίσκος Βασική Κατασκευή Σκληρού Δίσκου Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζονται τα βασικά μέρη μιας μονάδας σκληρού δίσκου. Ένας ή περισσότεροι μεταλλικοί δίσκοι, καλυμμένοι και στις δυο πλευρές με ένα λεπτό στρώμα μαγνητίσιμου υλικού, συγκροτούν έναν άξονα που περιστρέφεται με σταθερή, υψηλή ταχύτητα. Για κάθε επιφάνεια η μονάδα έχει μια κεφαλή ανάγνωσης/ εγγραφής. Οι κεφαλές αυτές είναι προσαρμοσμένες σε ένα σύστημα που τις κινεί προς το κέντρο του άξονα ή προς την περιφέρεια των δίσκων

20 Όταν ο δίσκος δεν περιστρέφεται ελαφρά ελατήρια συγκρατούν κάθε κεφαλή σε επαφή με την επιφάνεια της πλάκας. Όταν ο δίσκος περιστρέφεται, ο αέρας που δημιουργείται από τον περιστρεφόμενο δίσκο κινεί τις πλάκες. Ο αέρας που περνά μέσα από την κεφαλή είναι αρκετά ισχυρός να τη σηκώνει από την επιφάνεια, σε πολύ μικρή ωστόσο απόσταση. Η κεφαλή πρέπει να μην εφάπτεται στην επιφάνεια- έτσι, εμποδίζεται να φθείρει τη μαγνητική επίστρωση λόγω τριβής και, πιο σημαντικό, εμποδίζεται και η επίστρωση να φθείρει την κεφαλή. Όμως, η κεφαλή δεν πρέπει να είναι πολύ μακριά από την επιφάνεια, διαφορετικά δε θα μπορεί να μαγνητίζει αρκετά ισχυρά την επιφάνεια ούτε να διαβάζει τις πληροφορίες που γράφονται εκεί. ΑΥΛΑΚΙΑ ΚΑΙ ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ Καθώς ο δίσκος περιστρέφεται, με το συγκρότημα κεφαλών στη θέση του, κάθε κεφαλή παράγει ένα κυκλικό δακτύλιο στην επιφάνεια της αντίστοιχης πλάκας. Οι δακτύλιοι αυτοί λέγονται αυλάκια. Οι πληροφορίες καταγράφονται σε αυτούς τους δακτύλιους κατά ριπές, που καλούνται τομείς. Τα αυλάκια αυτά δεν είναι συνήθως ορατά, επειδή είναι απλώς περιοχές της επιφάνειας που έχουν μαγνητιστεί με ορισμένο τρόπο. Το κίνητρο είναι το εξάρτημα που κινεί το συγκρότημα των κεφαλών μέσα και έξω. Δυο τύποι κινήτρων συνηθίζονται: το βηματικό κίνητρο που οδηγεί έναν οδοντωτό κανόνα και ένα πινίο και το κίνητρο με πηνίο ήχου. Το πρώτο διαθέτει ένα μηχανισμό επαναφοράς. Το δεύτερο χρησιμοποιεί ένα σερβομηχανισμό ανατροφοδότησης για να εντοπίσει τη σωστή θέση. Το κίνητρο των κεφαλών κινεί τις κεφαλές μέσα και έξω με μικρά βήματα ίσου μεγέθους. Για οποιαδήποτε δεδομένη απόσταση, κάθε κεφαλή παράγει έναν κύκλο στην επιφάνεια της