Ύδρας 10, 4 ος όροφος Καβάλα Τηλ Fax e- mail : anka@kav.forthnet.gr

Transcript

1 Ύδρας 10, 4 ος όροφος Καβάλα Τηλ Fax e- mail : anka@kav.forthnet.gr ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ LEADER Σχέδιο δράσης για την προβολή προώθηση των περοχών παρέµβασης του τοπικού προγράµµατος LEADER+ Μέτρο 1.3 :Υποστηρικτικές ενέργειες Κατηγορία πράξης 1.3.3:Ενέργειες προώθησης προβολής (εκτός γεωργικού τοµέα) ράση : Ενέργειες προώθησης - προβολής (εκτός γεωργικού τοµέα) 1 Το έργο συγχρηµατοδοτείται κατά 75% από την Ε.Ε ΕΓΤΠ-Ε και κατά 25% από Εθνικούς Πόρους Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ... 3 Η ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ... 3 Γενικά... 3 ηµογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά Οικονοµικές δραστηριότητες Φυσικό περιβάλλον Πολιτιστικό περιβάλλον 18 Ανάπτυξη Τουριστικού τοµέα Ενέργειες Προβολής Προώθησης ΣΤΟΧΟΙ ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΧΟΙ ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 43 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΜΑ ΩΝ ΚΟΙΝΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΧΕ ΙΟΥ ΡΑΣΗΣ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΑ ΡΑΣΗ 1 : «ΕΝΙΑΙΑ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΒΟΛΗ - ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ» ιαθεµατικό υλικό Θεµατικό υλικό ΠΡΟΒΟΛΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΑΙ ΤΟΜΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το έργο συγχρηµατοδοτείται κατά 75% από την Ε.Ε ΕΓΤΠ-Ε και κατά 25% από Εθνικούς Πόρους Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων

3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Η φυσιογνωµία της περιοχής παρέµβασης Η περιοχή εφαρµογής του τοπικού προγράµµατος µε τίτλο «εσµοί Πολιτισµού, Φύσης και τοπικών προϊόντων, Παγγαίου - Λεκάνης- Θάσου»., στο πλαίσιο του του Ε.Π. της Κ.Π. LEADER+ Ν. Καβάλας απαρτίζεται από τρεις υπο-περιοχές του Ν. Καβάλας (Παγγαίου-Ορεινού όγκου Λεκάνης- και Νήσου Θάσου), καταλαµβάνει έκταση 1.382,50 km2 και αριθµεί σε κατοίκους. Το 84% των.. είναι χαρακτηρισµένα ορεινά µε βάση την οδηγία 75/268/ΕΟΚ και το 16% µειονεκτικά ενώ η απασχόληση στον πρωτογενή τοµέα ανέρχεται στο 63,7% της συνολικής απασχόλησης. Οι ήµοι και τα δηµοτικά διαµερίσµατα που περιλαµβάνονται στην περιοχή αναλύονται στο παρακάτω πίνκακα : Πίνακας 1 Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται οι ήµοι και τα ηµοτικά ιαµερίσµατα της περιοχής παρέµβασης, η έκταση, ο πληθυσµός τους (στοιχεία 2001), καθώς και ο χαρακτηρισµός τους, σύµφωνα µε τα κριτήρια της Οδηγίας 75/268/ΕΟΚ. ήµοι- ηµοτικά ΕΚΤΑΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ιαµερίσµατα (km2) (2001) ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (κατοικ./τ.χλµ.) ΗΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ 38, ,59 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΣΜΟΣ ΟΟΣΑ (Οδηγ.75/268) ΧΑΛΚΕΡΟ 29, ,5 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ Ν. ΚΑΡΒΑΛΗ (ΛΕΥΚΗ) 9,4 57 6,1 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΗΜΟΣ ΘΑΣΟΥ 380, ,2 ΘΑΣΟΣ 22, ,7 ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΟΣ 114, ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΡΑΧΗ 23, ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 3 / 59

4 ΛΙΜΕΝΑΡΙΑ 56, ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΜΑΡΙΕΣ 42, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΠΑΝΑΓΙΑ 20, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΠΟΤΑΜΙΑ 23, ,6 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΠΡΙΝΟΣ 37, ,9 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΡΑΧΩΝΙ 29, ,5 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΣΩΤΗΡΑΣ 10, ,7 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ / ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΗΜΟΣ 52, ,2 ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ ΞΕΡΙΑΣ 22, ,4 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ ,0 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΑΒΡΑΜΗΛΙΑ 8,5 48 5,6 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΙΑΛΕΚΤΟ 10, ,6 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΗΜΟΣ ΟΡΕΙΝΟΥ 318, ,6 ΛΕΚΑΝΗ 68, ,9 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΚΕΧΡΟΚΑΜΠΟΣ 65, ,0 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΥΣΒΑΤΟ ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΕΛΑΦΟΧΩΡΙ ,9 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΜΑΚΡΥΧΩΡΙ 31, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΠΛΑΤΑΜΩΝΑΣ 46, ,4 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΙΠΟΤΑΜΟΣ 25, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΑΓ. ΚΟΣΜΑΣ 42,8 60 1,4 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΗΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΩΝ ,6 ΖΥΓΟΣ 21, ,9 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΚΡΥΟΝΕΡΙ 12, ,7 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΒΑΛΑ ,7 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΚΟΡΥΦΕΣ 15,9 76 4,8 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΛΙΜΝΙΑ 42, ,7 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 4 / 59

5 ΠΟΛΥΝΕΡΟ 19,9 43 2,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΗΜΟΣ ΠΙΕΡΕΩΝ 99, ,6 ΑΥΛΗ 9, ,1 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΣΙ ΗΡΟΧΩΡΙ 13, ,6 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΩΜΑΤΙΑ 10, ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΕΙΟ 6, ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΜΟΥΣΘΕΝΗ 31, ,7 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΜΕΣΟΡΟΠΗ 27, ,1 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΗΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ 73, ,0 ΜΥΡΤΟΦΥΤΟ 30, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΦΩΛΙΑ 42, ,0 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΗΜΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥ 58, ,6 ΑΚΡΟΠΟΤΑΜΟΣ 58, ,0 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΣΥΝΟΛΟ ΟΡΕΙΝΩΝ 1.162, ,00 22,4 ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΑ ΗΜΟΤΙΚΑ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ήµοι- ηµοτικά ΕΚΤΑΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ιαµερίσµατα (km2) (2001) ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΜΟΣ ΟΟΣΑ (Οδηγ.75/268) (κατοικ./τ.χλµ.) ΗΜΟΣ 96, ,1 ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ ΖΑΡΚΑ ΙΑ ,0 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΠΕΡΝΗ 26, ,9 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΠΕΤΡΟΠΗΓΗ 19, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΠΟΝΤΟΛΙΒΑ Ο 26, ,8 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΓΕΡΟΝΤΑΣ 14, ,4 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΗΜΟΣ 5, ,4 ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗΣ ΧΡΥΣΟΚΑΣΤΡΟ 5, ,4 ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΗΜΟΣ ΠΙΕΡΕΩΝ 45, ,07 ΜΕΣΣΙΑ 9, ,3 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 5 / 59

6 ΠΛΑΤΑΝΟΤΟΠΟΣ 35, ,6 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΗΜΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥ 72, ,98 ΓΑΛΗΨΟΣ 23, ,4 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΠΟ ΟΧΩΡΙ 49, ,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ 220, ,00 27,7 Σύνολο Περιοχών ορεινών 1.162, ,4 ΚΥΡΙΩΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ.. 39 Σύνολο µειονεκτικών 220, ,7 ΚΥΡΙΩΣ Περιοχών ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ.. 10 Σύνολο Παρέµβασης περιοχής 1.382, ,10 ΚΥΡΙΩΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ. 49 ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΠΑΑΧ ΠΕΠ 172, ,2. 8 ΑΜΘ ΠΑΓΓΑΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΠΑΑΧ ΠΕΠ 318, ,6. 8 ΑΜΘ ΟΡΕΙΝΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΟΧΩΝ 491, ,9. 16 ΟΠΠΑΧ Ποσοστό (%) 35,56 21,22 ΕΠΙΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ LEADER+ ΚΑΙ ΟΠΑΑΧ ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 6 / 59

7 ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 7 / 59

8 Η περιοχή παρέµβασης όπως φαίνεται και στον χάρτη και στον ανωτέρω πίνακα1 αποτελείται από τα Ορεινά και εφαπτόµενα µειονεκτικά ηµοτικά διαµερίσµατα που οµογενοποιούνται σε τρεις διαφορετικές Γεωγραφικές οντότητες τις οποίες αναπτύσσεται ο αγροτικός χώρος του Νοµού Καβάλας. Την υπο περιοχή, που καλύπτουν τα Όρη της Λεκάνης (βόρεια και βορειοανατολικά του νοµού Καβάλας), µε όλους τους Ορεινούς οικισµούς των δήµων Ορεινού, Φιλίππων και Καβάλας, να αποτελούν τον βασικό πυρήνα της υπό - περιοχής και τους ορεινούς και µειονεκτικούς οικισµούς του ήµου Χρυσούπολης να αναπτύσσονται στο νοτιοανατολικό άκρο της υπο περιοχής. Ολόκληρη την υπό περιοχή της νήσου Θάσου (νότια του νοµού Καβάλας). Την υπο περιοχή του συµπλέγµατος του νοτιοδυτικού Παγγαίου και της βόρειας πλευράς του Συµβόλου Όρους στο νοτιοδυτικό τµήµα του νοµού Καβάλας, µε τους Ορεινούς οικισµούς των ήµων Πιερέων, Ορφανού και Ελευθερών καθώς και την µεταξύ τους περιοχή της Πιερίας κοιλάδας, που αποτελούν τον πυρήνα της υπό περιοχής. Οι µειονεκτικοί οικισµοί του ήµου Ορφανού αναπτύσσονται στο δυτικό τµήµα της υπό περιοχής. Το ανατολικό δε τµήµα της υπο- περιοχής αυτής ταυτίζεται µε τους µειονεκτικούς οικισµούς ΜΕΣΣΙΑ και Χρυσόκαστρο των ήµων Πιερέων και Ελευθερούπολης αντίστοιχα. Το σύνολο της αναφερόµενης περιοχής αποτελεί το 65,47% της συνολικής έκτασης του Νοµού Καβάλας καθώς και το 9,76% της συνολικής έκτασης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Τέλος ο πληθυσµός στην Περιοχή παρέµβασης ανέρχεται σε κατοίκους (πληθυσµός των Ορεινών και Μειονεκτικών διαµερισµάτων) που αποτελεί το 22,16% του Συνολικού Πληθυσµού του Νοµού Καβάλας και το 5,6% του Πληθυσµού της Περιφέρειας. Οι υπό περιοχές παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα που έχουν να κάνουν: Με την κοινωνική (πληθυσµιακή και γεωγραφική αποµόνωση) και οικονοµική (κτηνοτροφική και γεωργική παραγωγή, ορυκτοί πόροι) κατάσταση των υπό περιοχών. Το ανάγλυφο του εδάφους καθώς και το φυσικό και δοµηµένο περιβάλλον. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 8 / 59

9 Παρά τα κοινά στοιχεία (πολιτισµικά, παραγωγικά και κοινωνικοοικονοµικά) η κάθε περιοχή διαφοροποιείται από την ένταση των δραστηριοτήτων ανάλογα µε τους πόρους που µπορεί να αναπτύξει. Η υπο-περιοχή του Παγγαίου εκτός από φυσικό και περιβαλλοντικό έχει ένα τεράστιο πολιτιστικό πλούτο που αποτελεί το δυνατό σηµείο της υπο-περιοχής. Η υπο-περιοχή της Ορεινής Λεκάνης εφαπτόµενη µε τον Ποταµό Νέστο και ζωσµένη από καταπληκτικά δάση οξιάς και καστανιάς διαθέτει ένα τεράστιο περιβαλλοντικό πλούτο. Η υπο-περιοχή της Νήσου Θάσου εκτός από έντονα πολιτιστικά στοιχεία και καταπληκτικό περιβάλλον απορροφά το µεγαλύτερο µέρος του τουρισµού που µπορεί να διαφοροποιηθεί σε τοπικό επίπεδο ως προς τον χαρακτήρα και την διάρκεια (διαφοροποίηση χαρακτήρα παραθαλάσσιου µαζικού τουρισµού και ανάπτυξη εναλλακτικών µορφών µε επιµήκυνση της τουριστικής περιόδου) και να συνδεθεί και να επαναδιοχετευθεί στις υπόλοιπες περιοχές στην κατεύθυνση του αγροτικού τουρισµού. Και οι τρεις τέλος περιοχές διαθέτουν εξαιρετικά τοπικά προϊόντα που µπορούν να αποτελέσουν ένα συνολικό δίκτυο προσδιοριστικό της ταυτότητας της περιοχής. Αυτοί οι δεσµοί δηµιουργούν την ενοποίηση του Αγροτικού Χώρου που αποτελεί την περιοχή παρέµβασης του προγράµµατος µας. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 9 / 59

10 τα τελευταία 40 χρόνια η πληθυσµιακή εξέλιξη της περιοχής LEADER+ παρουσίασε πτώση της τάξης του 28,5%. Γενικότερα ακολούθησε την ίδια πορεία µε το σύνολο σχεδόν των νοµών της χώρας. Η µέγιστη τιµή που έχει πάρει αυτά τα χρόνια είναι το 2001 ενώ η ελάχιστη το Η µεγαλύτερη πληθυσµιακή µείωση που παρατηρήθηκε τη δεκαετία οφείλεται στο µεταναστευτικό ρεύµα τόσο προς τα µεγάλα αστικά κέντρα όσο και προς τις χώρες της υτικής Ευρώπης. Έτσι ο πληθυσµός της περιοχής ανέρχεται στους κατοίκους στην περιοχή LEADER και σε στο σύνολο του Νοµού Καβάλας το 1961, για να ελαττωθεί στη «δεκαετία της µετανάστευσης», , στους και κατοίκους αντίστοιχα. Όπως προκύπτει ο συνολικός πληθυσµός του Νοµού Καβάλας παρουσιάζει στην αναφερόµενη δεκαετία µία συνολική µείωση της τάξης του 13,6 % ενώ η αντίστοιχη µείωση στην περιοχή LEADER ανέρχεται σε 25,88%. Ο συνολικός πληθυσµός που µετανάστευσε αυτή την περίοδο έφτασε σε κατοίκους µε µέσο ετήσιο αριθµό µεταβολής -1,5%. Ιδιαίτερα αυτή η πληθυσµιακή συρρίκνωση για την περιοχή LEADER, αν σ αυτήν προσθέσουµε και την εσωτερική µετανάστευση ξεπερνά για την περίοδο το 30%, και ιδιαίτερα στα ηµοτικά ιαµερίσµατα της Λεκάνης που αντίστοιχα ξεπερνά το 40% µε την µεγαλύτερη µείωση πληθυσµού χωροταξικά. Στη συνέχεια για τη δεκαετία του 80 ο πληθυσµός (για το σύνολο της περιοχής) ακολούθησε µία πτώση (4,90%) ενώ κατά την απογραφή του 1991 µία επιπλέον µείωση της τάξης (1,53%). Τέλος µε την τελευταία απογραφή παρουσιάζεται µια αύξηση στην περιοχή LEADER σε ποσοστό 4,85%. Συνολικά για τις τελευταίες δεκαετίες αρχής γενοµένης από το 1961 θα µπορούσαµε να πούµε ότι ο πληθυσµός µειώνεται κατά 8 % ενώ από το 1971 ο µέσος ρυθµός µείωσης είναι 2,5% για τις δεκαετίες ενώ παρατηρείται µια αύξηση κατά την τελευταία απογραφή της τάξης του 5%. Η πυκνότητα του πληθυσµού είναι 23 άτοµα ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο, πολύ µικρότερη από αυτή του Νοµού Καβάλας η οποία είναι 69 άτοµα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η πυκνότητα πληθυσµού της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης συµπεριλαµβανοµένων και του πληθυσµού των πόλεων ανέρχεται σε 43 άτοµα ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο, ενώ της χώρας σε 78 άτοµα ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 10 / 59

11 Όσον αφορά στον δείκτη γήρανσης η περιοχή διαφοροποιείται σηµαντικά από το σύνολο του νοµού (74%) και από το σύνολο της Ελλάδας (77%). Εµφανίζει ιδιαίτερα µεγάλο δείκτη 123%, γεγονός που οφείλεται στην µικρή αναλογία του παιδικού πληθυσµού. Από την άλλη πλευρά συγκρινόµενος µε το σύνολο του Νοµού Καβάλας που ανέρχεται σε 74 % οδηγούµεθα στο συµπέρασµα ότι η περιοχή LEADER+ είναι ιδιαίτερα φθίνουσα πληθυσµιακά, σε σχέση µε το σύνολο του Νοµού που παρουσιάζει ιδιαίτερα αυξητική τάση µε κύρια παράµετρο διαφοροποίησης την αύξηση του πληθυσµού κατά κατοίκους την δεκαετία ιδιαίτερα από την εγκατάσταση παλιννοστούντων και οικονοµικών µεταναστών στις αστικές περιοχές.. Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι χαµηλό συγκρινόµενο µε αντίστοιχα µεγέθη της ευρύτερης περιοχής του Νοµού Καβάλας. Οι απόφοιτοι της µέσης εκπαίδευσης ανέρχονται στο 19,6% του πληθυσµού (άνω των 12 ετών) ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο του Νοµού είναι 47,18%. Οι αγράµµατοι είναι το 12,16% του πληθυσµού. Το σύνολο των απασχολουµένων στην περιοχή εφαρµογής είναι άτοµα σε σύνολο οικονοµικά ενεργών ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΗΜΟ ΠΕΡΙΟΧΗΣ LEADER+ ΟΜΑ ΕΣ ΚΛΑ ΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΗΜΟΙ Πρωτογεν ευτερογ Τριτογενής Σύνολο ΝΕΟΙ εν ΠΕΡΙΟΧΗΣ ής ενής ήλωσ αν. ΚΑΒΑΛΑΣ ΘΑΣΟΥ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗ Σ ΟΡΕΙΝΟΥ ΦΙΛΙΠΠΩΝ ΟΡΦΑΝΟΥ ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 11 / 59

12 ΠΙΕΡΕΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡ / ΛΗΣ Σύνολο Περιοχής LEADER Σύνολο Νοµού Καβάλας Στον πρωτογενή τοµέα απασχολείται το 46,5% αυτών που δήλωσαν επάγγελµα, στον ευτερογενή το 12,6%, στον τριτογενή το 40,2% ενώ αυτοί που δεν δήλωσαν και οι νέοι τo 1,9% (νέοι θεωρούνται αυτοί που µπαίνουν για πρώτη φορά στην παραγωγική διαδικασία και άρα δεν µπορούν να καταταχθούν σε κάποιο κλάδο) Οι γενικοί δείκτες αξιολόγησης των οικονοµικών δεδοµένων του πληθυσµού της περιοχής χαρακτηρίζονται από τα ακόλουθα γεγονότα: 1. Ο οικονοµικά µη ενεργός πληθυσµός της περιοχής αποτελεί το 115% του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού. 2. Από τον οικονοµικά ενεργό πληθυσµό απασχολείται το 90% αυτού και από αυτόν το 35% πολυαπασχολείται εφόσον η κύρια δραστηριότητα δεν προσφέρει ικανοποιητικά εισοδήµατα ενώ αντίστοιχα το 15% αυτού υποαπασχολείται χωρίς διέξοδο εξεύρεσης συµπληρωµατικής απασχόλησης. 3. Τα ανωτέρω χαρακτηριστικά συσχετίζονται άµεσα από την ιδιαίτερα υψηλό δείκτη γήρανσης στην περιοχή (118%) και τον σχετικά υψηλό δείκτη εξάρτησης (53%). 4. Υπάρχει διαφοροποίηση σε κάθε υπο-περιοχή που συνθέτει τον χώρο εφαρµογής του προγράµµατος ανάλογα µε την διακύµανση των τοµέων παραγωγής στην σύνθεση της απασχόλησης και της ανεργίας. κατά υποπεριοχή. Κατ αυτόν τον τρόπο οι υπο-περιοχές του Ορεινού όγκου της Λεκάνης και του Παγγαίου εξαρτώνται περισσότερο από την Γεωργία, άρα υφίστανται τις διαρθρωτικές αδυναµίες και τις επιπτώσεις τους απ ότι η περιοχή της Θάσου όπου το επίπεδο πολυαπασχόλησης είναι ιδιαίτερα µεγαλύτερο λόγω της εποχιακής διακύµανσης του τουρισµού οικογενειακής κυρίως µορφής. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 12 / 59

13 Συµπερασµατικά η περιοχή αποτυπώνει στο σύνολο της την προβληµατική οικονοµική και κοινωνική διάρθρωση που αντιµετωπίζουν οι ορεινές και µειονεκτικές περιοχές της χώρας. Και οι τρεις υπο-περιοχές που συνθέτουν την επιλεγµένη περιοχή LEADER+ αντιµετωπίζουν διαρθρωτικές αδυναµίες εφόσον δεν υπήρξε σε τοπικό επίπεδο καµία αναδιάρθρωση των κλάδων της παραγωγής µε άµεσο επακόλουθο µεγάλο µέρος του παραγωγικού δυναµικού της να µετακινείται προς άλλες περιοχές αποδυναµώνοντας δραµατικά τον οικονοµικό και κοινωνικό ιστό της περιοχής. Ακόµη και στην αύξηση του πληθυσµού που παρατηρείται κατά την τελευταία απογραφή κατά 5% το µεγαλύτερο µέρος αυτής προέρχεται από παλινοστούντες και οικονοµικούς µετανάστες και πολύ µικρότερο ποσοστό αφορά την φυσική αύξηση του πληθυσµού (γενήσεις-θάνατοι) αλλά κυρίως την επανεγκατάσταση µεταναστών.. Σε αυτό το περιβάλλον εκτός του πρωτογενούς τοµέα δεν µπορούσαν να επιβιώσουν δυναµικά -ιδιαίτερα πριν την δεκαετία του µονάδες µεταποίησης και εµπορίας µικρής κλίµακας, που θα µπορούσαν να αναδείξουν τοπικά προϊόντα και υπηρεσίες σε µία συνολική στρατηγική ανάδειξης και προώθησης τέτοιων προϊόντων που ενσωµατώνουν και την τοπική ταυτότητα αλλά ανταποκρίνονται πλήρως και στις σύγχρονες καταναλωτικές απαιτήσεις και ανάγκες. Ειδικότερα στον Τουρισµό που αποτελούσε παραδοσιακά έναν από τους ποιο ισχυρούς τοµείς ανάπτυξης της Περιοχής και ιδιαίτερα της Θάσου η σηµερινή εικόνα παρουσιάζει µείωση του αριθµού των επισκεπτών. Θεωρείται ότι οι κυριότερες αιτίες αυτής της µείωσης του τουριστικού ρεύµατος είναι οι αλλεπάλληλες πυρκαγιές που έχουν υποβαθµίσει το περιβάλλον, η έλλειψη εκσυγχρονισµού των παρεχόµενων υπηρεσιών, η παντελής έλλειψη αξιοποίησης εναλλακτικών µορφών τουρισµού και Αγροτουρισµού (σπηλαιολογικός, µοναστικός, αρχαιολογικός, ιαµατικός, φυσιολατρικές διαδροµές και διαδροµές αναψυχής κ.λ.π.) και τέλος η έλλειψη οργάνωσης και προβολής των εναλλακτικών τοπικών Αγροτουριστικών προϊόντων. Με αυτά τα δεδοµένα η συνολική ανάπτυξη της περιοχής αναφοράς αποτυπώνεται σε µία συνολική αναπτυξιακή στρατηγική που µπορεί να ενσωµατώνει και να αξιοποιεί όλους τους πόρους της σε µια µορφή αξιολόγησης προτεραιοτήτων και σύνθεσης της τοπικής ταυτότητας. Η σχέση σύνθεσης και αξιοποίησης των πόρων µπορεί να επαναπροσδιορίσει το ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής σε µια συνολική οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη του. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 13 / 59

14 Η χωρική προσέγγιση και ο πολυτοµεακός χαρακτήρας αυτής της στρατηγικής µπορεί να διαµορφώσει συνθήκες υπέρβασης των οικονοµικών και κοινωνικών αδιεξόδων της περιοχής αναφοράς. Η έννοια της χωρικής προσέγγισης συνθέτει την αναπτυξιακή στρατηγική στην αγροτική περιοχή στην κατεύθυνση της συνολικής ανταγωνιστικότητας της και όχι µόνο σε µονοτοµεακές αναπτυξιακές πολιτικές ( γεωργία, τουρισµός κ.λ.π.) σε ένα µοντέλο κεντρικού σχεδιασµού. Ο πολυτοµεακός χαρακτήρας του προγράµµατος LEADER+ ευνοεί τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων της περιοχής. Η περιοχή πρέπει να εξειδικευθεί σε δραστηριότητες που συνιστούν ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα που στην ουσία αξιοποιούν τους πλέον ανταγωνιστικούς πόρους. Οι πλούσιοι αγροτουριστικοί πόροι Ιστορικού, Μοναστικού, Θρησκευτικού, Αρχαιολογικού, περιπατητικού τουρισµού καθώς και τα σπάνια οικοσυστήµατα του Νέστου που εντάσσονται στην περιοχή και τα εξαιρετικά όρη Παγγαίου Υψαρίου Θάσου και Ορεινού όγκου της Λεκάνης συνθέτουν ένα ανεξάντλητο πλούτο πόρων που µπορεί να ενταχθεί σε µια συνολική τοπική στρατηγική αξιοποίησης του ενώ αποτελεί σπάνιο ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για την περιοχή. Η φαινόµενη διαφοροποίηση πολλών αγροτικών και άλλων προϊόντων που χαρακτηρίζουν την αγροτική περιοχή µπορούν να αποτελέσουν την έναρξη µιας διαδικασίας πολλαπλασιαστικών αποτελεσµάτων σε όλη των γραµµή παραγωγής και διάθεσης αυτών των προϊόντων. Τοπικά προϊόντα όπως το κρασί, ο σχιστόλιθος, η ελιά Θρούµπα Θάσου, το λάδι αποτελούν πολιτισµικό δρώµενο εφόσον επί αιώνες ασχολούνται οι άνθρωποι µ αυτά και ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, που πρέπει να ενταχθούν σε συνολικές πολιτικές αξιοποίησης τους. Σε αυτόν τον σχεδιασµό η απασχόληση και οι οικονοµικοί δείκτες της περιοχής µπορούν να διαφοροποιηθούν σηµαντικά και να διαµορφωθούν κοινωνικοοικονοµικά δεδοµένα που ενισχύουν τους δείκτες ανάπτυξης και της συνολικής ανταγωνιστικότητας της περιοχής. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 14 / 59

15 Tα Όρη της Λεκάνης καθώς και το Παγγαίο και το Σύµβολο Όρος σε συνδυασµό µε τα βουνά της νήσου Θάσου δίνουν τον ορεινό χαρακτήρα στη περιοχή παρέµβασης. H Πιερία κοιλάδα ανάµεσα στο Παγγαίο και το Σύµβολο Όρος, το Οροπέδιο της Λεκάνης στην περιοχή των Ορέων της Λεκάνης καθώς και το παραθαλάσσιο τµήµα της νήσου Θάσου καθορίζουν τα πεδινά τµήµατα της περιοχής. Οι ψηλότερες βουνοκορφές όσον αφορά τα Όρη της Λεκάνης είναι το Χιονοβούνι µε υψόµετρο 1260 µέτρα, το Τσακάλι µε υψόµετρο 1202 µέτρα καθώς και ο Χριστός και η Μάνδρα µε αντίστοιχα υψόµετρα 1189 και 1156 µέτρα. Τα υψηλότερα υψόµετρα εντοπίζονται στο Παγγαίο Όρος όπου η βουνοκορφή Μάτι παρουσιάζει υψόµετρο 1956 µέτρα, ενώ το Τρίκορφο 1940 µέτρα. Στη νήσο Θάσο τα υψόµετρα είναι αντίστοιχα µε εκείνα των ορέων της Λεκάνης µε υψηλότερες βουνοκορφές το Υψάριο και τον Προφήτη Ηλία µε αντίστοιχα υψόµετρα τα 1200 και 1115 µέτρα αντίστοιχα. Το ανάγλυφο της περιοχής παρέµβασης, σε συνδυασµό µε τη φυσική βλάστηση και την πανίδα αλλά και τους ελαιώνες και τη θάλασσα συνθέτει ένα ενδιαφέρον τοπίο µεγάλης αισθητικής αξίας το οποίο όµως αλλοιώθηκε βίαια ιδιαίτερα σε περιοχές, όπως η Νότια Θάσος (από τα Λιµενάρια έως την Αλυκή), στις οποίες η δυναµική του οικοσυστήµατος για την αποκατάστασή του ενεργούσε αργά και αδύναµα. Πολλά ευαίσθητα φυτικά είδη αλλά και είδη της πανίδας εξαφανίστηκαν ενώ η πεύκη ως δάσος εγκαταστάθηκε σε πολύ µεγάλο µέρος της επιφάνειας του νησιού, γεγονός που θεωρείται από ειδικούς ως δείκτης υποβάθµισης του κλιµατικού περιβάλλοντος. Ανάλογη υποβάθµιση υπήρξε και κατά µήκος του ποταµού Νέστου οπου το µεγαλύτερο παραποτάµιο άσος της Ευρώπης που αναφέρεται στην βιβλιογραφία του 1956 µε στρέµµατα και δένδρα που ξεπερνούσαν τα 40 µέτρα σήµερα τα στρέµµατα έχουν γίνει γεωργική γη που υπάγεται στο καθεστώς απαγορεύσεων χρήσης της Συνθήκης Ramsar. Η ορεινότητα των περιοχών που συνιστούν και την περιοχή LEADER+ σε συνδυασµό µε τους πλούσιους υδάτινους πόρους της, καθορίζει το τοπίο και το φυσικό περιβάλλον της υπόψη περιοχής. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 15 / 59

16 Η ιστορία και ο πολιτισµός των περιοχών αυτών, σε συνάρτηση µε τις ασχολίες των κατοίκων των οικισµών τους, καθορίζουν και το δοµηµένο περιβάλλον τόσο των οικισµών όσο και της ευρύτερης περιοχής τους. Τα βασικά στοιχεία που καθορίζουν το φυσικό περιβάλλον και το τοπίο στην περιοχή παρέµβασης είναι κυρίαρχα: Ο ποταµός Νέστος µε ισχυρό στοιχείο ταυτότητας και µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα τους πλούσιους υδάτινους πόρους, την έντονη χλωρίδα και σπάνια πανίδα, καθώς και τους φυσικούς σχηµατισµούς του (Τέµπη ποταµού, µαίανδροι, σπήλαια κλπ). Το δάσος της οξιάς στη Λεκάνη καθώς και αυτό στα όρη της Λιµνιάς, µε τα πλούσια οικοσυστήµατα. Τα δάση της νήσου Θάσου και ειδικά αυτά της περιοχής των οικισµών Παναγίας, Ποταµιάς και Θεολόγου. Εδώ επισηµαίνεται και η ύπαρξη του Υψαρίου όρους, µε το µεγάλο υψόµετρο και τις θέσεις θέας. Αξιοσηµείωτα είναι και το πλήθος των µονοπατιών που έχουν διανοιχτεί στα δάση της Θάσου, µε το συνολικό τους µήκος να προσεγγίζει τα 80 χιλιόµετρα. Το Παγγαίο Όρος λόγω της έντονης επιβλητικότητας και φυσικής οµορφιάς, αλλά και τις θέσεις. Αξιοσηµείωτοι είναι οι φυσικοί σχηµατισµοί που εκδηλώνονται σε αυτό (σπήλαια, χαράδρες, καταρράκτες κλπ). Τα βασικά υλικά που καθορίζουν το δοµηµένο περιβάλλον της περιοχής παρέµβασης είναι κυρίαρχα η πέτρα και ο σχιστόλιθος, αλλά και σε µικρότερο βαθµό το ξύλο. Αξιοσηµείωτα στοιχεία αυτού του περιβάλλοντος είναι: Παραδοσιακά πέτρινα και ξύλινα σπίτια σε πολλούς οικισµούς των ήµων της περιοχής παρέµβασης. Στους οικισµούς του δήµου Πιερέων (Αυλή, Μουσθένη, Μεσορόπη) στις πρόποδες του Παγγαίου Όρους, καθώς και σε αυτούς της ορεινής Θάσου (Παναγία, Ποταµιά, Θεολόγος), γίνεται αισθητή η παρουσία του σχιστόλιθου σαν υλικό κατασκευής στης στέγης των κτιρίων. Παραδοσιακά πέτρινα ρέµατα και γεφύρια σε πολλούς οικισµούς των δήµων στην περιοχή παρέµβασης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο από αρχιτεκτονική, όσο και από ιστορική πλευρά αποτελούν τα Ηπειρώτικα γεφύρια που συναντάµε στα όρη της Λεκάνης (Λεύκη, ύσβατο, ιπόταµο), αλλά και στα χωριά του Παγγαίου Όρους στη περιοχή παρέµβασης (Μουσθένη, Μεσσορόπη, Αυλή). Ιστορικά δηµιουργήθηκαν από Ηπειρώτες µαστόρους που µετακινούσαν τα κοπάδια τους στην περιοχή για βοσκή. Παραδοσιακοί νερόµυλοι, πέτρινα µονοπάτια και πηγάδια. Ιδιαίτερη µνεία αξίζει να γίνει στους οκτώ Τούρκικους νερόµυλους του οικισµού ιποτάµου, του δήµου ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 16 / 59

17 Ορεινού που κάποτε αποτελούσε οικονοµικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, καθώς και τους δώδεκα νερόµυλους των οικισµών Μουσθένης και Μεσσορόπης του ήµου Πιερέων, στο Παγγαίο Όρος. Παραδοσιακά πέτρινα ελαιοτριβεία (λιοτριβεία), τσιπουράδικα και πατητήρια κύρια στη νήσο Θάσο. Στοιχεία της καθηµερινής ζωής των κατοίκων των οικισµών, αλλά και της Αγροτικής Πολιτιστικής κληρονοµιάς. Τα πέτρινα παραδοσιακά τοιχία από ξερολιθιά, για την προστασία των οικισµών από τις καιρικές συνθήκες και οι αναβαθµίδες από ξερολιθιά στις γεωργικές εκτάσεις για την προστασία των εδαφών από την διάβρωση, αποτελούν χαρακτηριστικά δείγµατα των ορεινών οικισµών της περιοχής παρέµβασης. Α. ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΑΣΟΣ ΝΕΣΤΟΥ Η περιοχή αποτελείται κυρίως από µεταµορφωσιγενή πετρώµατα και µάρµαρα, και η κοίτη του ποταµού από ιζηµατογενή πετρώµατα και αλλουβιακές αποθέσεις (πρόσφατες ποτάµιες αποθέσεις ). Στην περιοχή βρίσκεται το µεγάλο φαράγγι του ποταµού Νέστου µε απότοµες βραχώδεις πλαγιές και επίσης καλά ανεπτυγµένες συστάδες παραποτάµιου άσους. Από Γεωλογική άποψη η περιοχή ανήκει στη µάζα της Ροδόπης. Το κλίµα αποτελεί ενδιάµεσο κλιµατικό τύπο µεταξύ του Μεσογειακού και του Ηπειρωτικού. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πολύ πλούσια βλάστηση. Αποτελεί καταφύγιο για σπάνια πτηνά και θηλαστικά όπως η Βίδρα. Είναι η µοναδική περιοχή της ενδοχώρας όπου φωλιάζει η Καστανόχηνα. Το Αισθητικό άσος Νέστου προστατεύεται ως Αισθητικό άσος από τις 11 / 7 / 1977, και η σηµερινή του έκταση είναι 4500 στρ. Η περιοχή του έλτα του Νέστου λόγο της µεγάλης οικολογικής της σπουδαιότητας, αποτελεί «Υγρότοπο ιεθνούς Σηµασίας» ( Σύµφωνα µε την Συνθήκη RAMSAR ) καθώς επίσης και µέρος του Εθνικού πάρκου όπως χαρακτηρίστηκε τον Σεπτέµβριο του 1996, το οποίο περιλαµβάνει τη Λίµνη Βιστωνίδα, την Λίµνη Ισµαρίδα και την ευρύτερη περιοχή τους. ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 17 / 59

18 Πολιτιστικό περιβάλλον. Ιστορικά στοιχεία. Συνοπτικά και ξεχωριστά για την κάθε µια από τις γεωγραφικές ενότητες που συνιστούν την εξεταζόµενη περιοχή παρέµβασης, αναφέρουµε βασικά ιστορικά στοιχεία: Περιοχή Παγγαίου Όρους. Το όρος Παγγαίο ιστορικά συνδέεται µε τους θρύλους και τις λατρείες του Ορφέα και του ιονύσου, αλλά και τα Χρυσά και αργυρά µεταλλεία της περιοχής του. Έτσι φυσικό ήταν να γοητεύσει τους ντόπιους και να προσελκύσει τους υπόλοιπους Έλληνες από την αρχαιότητα. Η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή έχει εντοπίσει ζωή στις πρόποδες του Παγγαίου από την περίοδο των νεολιθικών χρόνων, όπου η βασικότερη ασχολία τους ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στις υψηλότερες ζώνες του ορεινού όγκου του Παγγαίου, εµφανίζεται από τις πρώιµες φάσεις της εποχής του χαλκού ( π.χ)., όχι µόνο σε σπήλαια αλλά και σε ανοικτούς οικισµούς. Ωστόσο η κύρια ζώνη κατοίκησης παρέµεινε στους πρόποδες του Παγγαίου, από την πρώιµη εποχή του χαλκού, µέχρι την πρώιµη εποχή του σιδήρου. Οι πρώτες επαφές των κατοίκων του Παγγαίου µε τον νοτιοελλαδικό χώρο χρονολογούνται κατά τα τέλη της Ύστερης εποχής του χαλκού ( πχ) Τα µυκηναϊκά αγγεία του 13 ου και 12 ου π.χ αιώνα που ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Παγγαίου υποδηλώνουν τις συναλλαγές που είχαν τα µυκηναϊκά καράβια µε τους κατοίκους του Παγγαίου Όρους και πιθανολογούνται συναλλαγές των πραµατειών τους µε το χρυσάφι του Παγγαίου. Κατά τον 7 ον αιώνα π.χ, πιθανολογείται η συµµετοχή των Πάριων σε µάχες για την Ερατή Ηιόνα. Η εξαγωγική µεταλλουργία στα τέλη του 6 ου π.χ αιώνα καθιστά το Παγγαίο τόπο εύκολου πλουτισµού. Εκεί ο Πεισίστρατος συγκεντρώνει πλούτο που θα του επιτρέψει την θριαµβευτική επιστροφή του στη Αθήνα το 546 π.χ. Με το τέλος των Μηδικών πολέµων η περιοχή του Παγγαίου αποτελεί ζωτικό χώρο επέκτασης της Αθηναϊκής ηγεµονίας. Τα µεταλλεία κατά τον Στράβωνα τα ανακάλυψε πρώτος ο Κάδµος. Η εκµετάλλευσή τους άρχισε τον 6 ον π.χ αιώνα, από τους Θάσιους, ενώ γρήγορα κατέφθασαν οι ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 18 / 59

19 Αθηναίοι. Το 359 π.χ περιήλθαν στο Φίλιππο των Β βασιλιά της Μακεδονίας που έκοψε µε το χρυσό τους το περίφηµο Φιλίππειον. Στη συνέχεια και µε την επέκταση των Μακεδόνων και την ίδρυση το 356 π.χ της πόλης των Φιλίππων, από τον Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο τον Β οι νοτιοανατολικές υπώρειες του Παγγαίου εντάχθηκαν στη χώρα των Φιλίππων. Η ύπαρξη οροθετικής επιγραφής κατά τον 2 ο π.χ αιώνα βεβαιώνει την ύπαρξη οργανωµένου οδικού δικτύου µεταξύ των Φιλίππων και της Αµφίπολης στις Βόρειες πλευρές του Παγγαίου το οποίο ακολούθησε και η µεγάλη Ρωµαϊκή οδός, η Εγνατία οδός. Ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιµοποίησε εκτός από το χρυσό και τις βέργες της κρανιάς για βέλη στις εκστρατείες του. Η περιοχή του Παγγαίου συνδέθηκε πολύ νωρίς µε τη λατρεία του ιονύσου, από τους Θάσιους. Πάνω σε αυτό σκότωσαν τον βασιλιά Λυκούργο που καταδίωκε τον θεό. Εκεί επίσης υπήρχε και το µαντείο του θεού εγκατεστηµένο µέσα σε µια σπηλιά. Η περιοχή του Παγγαίου µε την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωµαίους το 168 π.χ, παραµένει µοιρασµένη ανάµεσα στην Αµφίπολη και τους Φιλίππους. Οι Φίλιπποι που αποτελούσαν ρωµαϊκή αποικία επεκτείνονται και περιλαµβάνουν στη χώρα τους εκτός από τους νοτιοανατολικούς και τους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Παγγαίου. Γεγονός είναι ότι επειδή στους ύστερους Ρωµαϊκούς χρόνους η απώλεια του ιονυσιακού και Ορφικού χαρακτήρα εξαιτίας της επικράτησης του Χριστιανισµού και η πιθανή εξάντληση των µεταλλευτικών αποθεµάτων σε χρυσό και ασήµι, το Παγγαίο δεν έχει την ακτινοβολία του παρελθόντος. Η αρχική άλλωστε ονοµασία του καταργήθηκε και το Παγγαίο µετονοµάστηκε σε Μακέτιον, κατά τον 5 ον µ.χ αιώνα. Από την εποχή αυτή και µετά το Παγγαίο πήρε διάφορες ονοµασίες όπως Ματικία, Σελµάτιον και Πρινάρι, ενώ κατά τους Βυζαντινούς χρόνους το Παγγαίο µνηµονεύεται ως Κεστενέ νταγ και Μπουνάρ Νταγ. Η ζωή στη περιοχή κατά την Παλαιοχριστιανική περίοδο, θεωρείται σκοτεινή, αφού εκτός από δυο παλαιοχριστινιακές Βασιλικές (5 ο 6 ο µ.χ) καθώς και µερικά ευρήµατα σε τάφους που χρονολογούνται στον 4 ον 10ον µ.χ αιώνα, δεν υπάρχουν σηµαντικά ευρήµατα που να µας δίνουν ιδιαίτερα στοιχεία της εποχής. Στη νεώτερη Ελληνική ιστορία το Παγγαίο κατακτήθηκε από τους Τούρκους και από τους Βούλγαρους. Μετά την µάχη όµως στις Νιγρίτες οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να εκκενώσουν το Παγγαίο. Ολόκληρο το Παγγαίο Όρος έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος και ιστορικός τρόπος ( ΦΕΚ 367/τεύχος Β Υ.Α Α1/Φ18/31358/1074/ ) ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 19 / 59

20 Περιοχή Ορέων Λεκάνης. Η ιστορία των ορεινών οικισµών της περιοχής ταυτίζεται µε την νεώτερη Ελληνική ιστορία της Ελλάδος. Οι οικισµοί στην ορεινή περιοχή αρχίζουν να οργανώνονται µετά το 1920 και οι πρώτοι Έλληνες κάτοικοι στην ορεινή και αποµακρυσµένη περιοχή εγκαθίστανται µετά την µικρασιάτικη καταστροφή, κατά την ανταλλαγή των πληθυσµών. Μέχρι τότε στην περιοχή κατοικούσαν διασκορπισµένα Τούρκοι, χωρίς όµως να έχουν συστήσει οργανωµένους και αξιόλογους οικισµούς. Στην ουσία οι οικισµοί αυτοί αποτελούσαν τα αρχηγεία που χρησιµοποιούσαν οι Τούρκοι για την οργάνωσή τους, αλλά και για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής. Πολλοί όµως από αυτούς έµειναν και µετά την ανταλλαγή των πληθυσµών στη περιοχή Πόντιοι και Έλληνες Μικρασιάτες βρίσκουν καταφύγιο στη περιοχή και µαζί µε µικρές οµάδες Σαρακατσάνων που µετακινούν τα κοπάδια τους στη κτηνοτροφική περιοχή, συνιστούν το κύριο όγκο των πρώτων οργανωµένων οικισµών της περιοχής. Εδώ θα πρέπει να επισηµάνουµε ότι λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η περιοχή χρησιµοποιήθηκε και από τον Φίλιππο τον Β για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής του ποταµού Νέστου. Στο δίκτυο αυτό εντάσσονται και τα φρούρια παρατηρητήρια στις κορυφές βουνοκορφών σε όλους τους οικισµούς και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται στο ποταµό Νέστο. Τα περισσότερα από αυτά τα φρούρια κατασκευάστηκαν για τους ίδιους λόγους από πολεµικά Θρακικά φύλλα, τον 8 ον π.χ αιώνα. Αργότερα ο Φίλιππος ο Β τα ανακατασκεύασε, προκειµένου να εκπληρώσει τους στόχους του. Επιπλέον στην περιοχή έχουν εντοπιστεί σηµαντικά συγκροτήµατα αρχαίων µεταλλευτικών στοών οι οποίες χρονολογούνται στην εποχή των Θασιακών αποικιών έως τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου (6 ος 4 ος π.χ αιώνας.) Περιοχή νήσου Θάσου. Με βεβαιωµένη την ανθρώπινη παρουσία από την εποχή του λίθου το νησί εµφανίζεται στο προσκήνιο της ιστορίας στις αρχές του 7 ου π.χ αιώνα όταν άποικοι από την Πάρο κατέλαβαν το βόρειο τµήµα της Αερίας όπως ονοµαζόταν από ορισµένους η Θάσος. Ωστόσο τα χρυσοφόρα κοιτάσµατα του νησιού που στα κλασσικά χρόνια στάθηκαν αστείρευτη πηγή πλουτισµού για τους Θάσιους, µαζί µε το εξαίρετο κρασί, δεν άφησαν ασυγκίνητους τους Φοίνικες. Ο Ηρόδοτος πληροφορεί ότι πολύ πριν εγκατασταθούν οι Πάριοι οι Φοίνικες ανακάλυψαν και εκµεταλλεύτηκαν ράση Σχέδιο Προβολής Προώθησης ΑΝ.ΚΑ.Α.Ε. Σελ. 20 / 59