ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ. Δελτίο Οικονομικών και Εμπορικών Πληροφοριών Mάιος 2012

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Δελτίο Οικονομικών και Εμπορικών Πληροφοριών Mάιος 2012 Η τ/ οικονομία εξακολουθεί να σημειώνει θετικά πρόσημα, αν και απομακρύνεται από τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της προηγούμενης διετίας. Απομακρύνεται όμως και από τον κίνδυνο μιας «απότομης προσγείωσης» λόγω της κατάστασης στην Ευρώπη, η οποία αποτελεί τον κυριότερο εταίρο της Τουρκίας ως προς της εξαγωγές της. Κύριο πρόβλημα της τ/ οικονομίας παραμένει το ιδιαίτερα διευρυμένο εμπορικό έλλειμμα, το οποίο πάντως από τον Οκτώβριο του 2011 παρουσιάζει τάσεις συρρίκνωσης. Επίσης, ανησυχητική είναι η αύξηση του πληθωρισμού, για τον οποίο η τ/ Κεντρική Τράπεζα θεωρεί ότι θα αρχίσει να μειώνεται κατά τους προσεχείς μήνες. ΑΕΠ Μεταβολή ΑΕΠ ανά τρίμηνο % 10% 5% 7.0% 2.6% 12.6% 10.4% 5.9% 5.3% 11.9% 9.1% 9.3% 8.4% 5.2% 0.9% 0% -5% 2008Q1 2008Q2 2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3-2.8% 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4-10% -7.0% -7.8% -15% -14.7% 1

2 Κατά το δ τρίμηνο 2011, το τ/ ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,2% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2010 και κατά 0,6% σε σχέση με το γ τρίμηνο του Έτσι, η αύξηση του ΑΕΠ για το σύνολο του 2011 διαμορφώνεται σε 8,5%, αναδεικνύοντας την Τουρκία ως τη δεύτερη ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο μετά την Κίνα τo Το τ/ ΑΕΠ υπολογίζεται σε 1,3 τρισ. τ.λ., καθιστώντας την Τουρκία την 16 η οικονομία παγκοσμίως, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε σε δολ. Παράλληλα, αναθεωρήθηκαν τα στοιχεία για την ανάπτυξη που αφορούν τα προηγούμενα τρίμηνα του 2011 (σε 11,9%, 9,1%, 8,4% ανά τρίμηνο) καθώς και για το σύνολο του 2010, σε 9,2%. (Πηγή: ΤurkStat). Σύμφωνα με εκτιμήσεις της τ/ κυβέρνησης, ο ρυθμός ανάπτυξης της τ/ οικονομίας για το 2012 θα κυμανθεί γύρω στο 4%. Οι αντίστοιχες προβλέψεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας ανέρχονται αντιστοίχως σε 2,3% και 2,9%. Αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας Τουρκίας Η Standard and Poors (S&P) υποβάθμισε στις αρχές Μαΐου την προοπτική της οικονομίας της Τουρκίας από «θετική» σε «σταθερή», διατηρώντας αμετάβλητη την αξιολόγηση BB για την πιστοληπτική ικανότητα της. Αυτό σημαίνει πως κατά το επόμενο 12_μηνο δεν αναμένεται να υπάρξει αναβάθμιση της αξιολόγησης ΒΒ. Για την υποβάθμιση αυτή, η S&P επικαλέστηκε την εξασθένιση της εξωτερικής ζήτησης και την επιδείνωση των όρων των εμπορικών συναλλαγών, ενώ επεσήμανε τον κίνδυνο απότομης πτώσης της εγχώριας ζήτησης, καθώς και την υπερβολική πιστωτική επέκταση της διετίας , η οποία στηρίχθηκε κυρίως στο βραχυχρόνιο εξωτερικό δανεισμό. Η απόφαση της S&P προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της τ/κυβέρνησης, ενώ ο τ/ Πρωθυπουργός ανέφερε πως έγινε για ιδεολογικούς-πολιτικούς λόγους και πως η Τουρκία θα διακόψει μονομερώς τη συμφωνία που έχει με την S&P και θα προχωρήσει στη δημιουργία δικής της υπηρεσίας αξιολόγησης. Σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας είχε προχωρήσει και η Fitch τον Νοέμβριο του Πληθωρισμός Ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε τον Απρίλιο σε 11,14% σε σχέση με τον Απρίλιο του 2011 παρουσιάζοντας κλιμάκωση και υπερβαίνοντας τις προσδοκίες της αγοράς. Οι μεγαλύτερες μηνιαίες αυξήσεις τιμών παρατηρήθηκαν στην κατηγορία ένδυσης-υπόδησης (13,2%), στέγασης- ύδρευσηςπαροχής ηλ. ρεύματος και φυσ.αερίου, και ξενοδοχείων-εστίασης. Στην τελευταία της ανακοίνωση, η τ/ Κεντρική Τράπεζα αναγνωρίζει ότι ο πληθωρισμός μπορεί να ξεπεράσει βραχυπρόθεσμα τα προβλεπόμενα ευκόλως διαχειρίσιμα επίπεδα, εξέλιξη που αποδίδει κυρίως στις αυξήσεις των τιμών στην ενέργεια. Σημειώνεται ότι ο ετήσιος στόχος της κυβέρνησης για τον πληθωρισμό είναι 5%. Επιβαρυνικές ως προς την πορεία του πληθωρισμού ήταν και οι αυξήσεις υπηρεσιών παροχής φυσικού αερίου (+18,72%) και ηλεκτρισμού (9,26%) στις αρχές Απριλίου. (Πηγή: ΤurkStat, τ/κεντρική Τράπεζα). 2

3 Απασχόληση-Ανεργία Τον Ιανουάριο το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 10,2%, παρουσιάζοντας μείωση σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2011 (11,9%). Η ανεργία των νέων ήταν 18,4% (22% τον Ιανουάριο του 2011). Το ποσοστό απασχόλησης ανήλθε σε 48,2% (69,7% για τους άνδρες, 27,2% για τις γυναίκες). (Πηγή: ΤurkStat). Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή τον Φεβρουάριο αυξήθηκε κατά 12,1% και τον Μάρτιο κατά 4,4% σε ετήσια βάση. Ο δείκτης παραγωγικής δυναμικότητας (capacity utilization) στη βιομηχανία μειώθηκε ελαφρά από 74,9% τον Απρίλιο του 2011 σε 74,7% τον Απρίλιο του Ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία παρουσιάζει αυξητική τάση (+13,6% σε ετ.βάση το Μάρτιο), με τις μεγαλύτερες αυξήσεις στους τομείς παραγωγής ενδιάμεσων αγαθών (+26,6%) και διαρκών καταναλωτικών αγαθών (19,8%). Παρόμοια τάση εμφανίζει και ο δείκτης νέων βιομηχανικών παραγγελιών (+16% τον Μάρτιο σε ετ.βάση), με τις μεγαλύτερες αυξήσεις επίσης στους τομείς παραγωγής ενδιάμεσων αγαθών (+28,7%) και διαρκών καταναλωτικών αγαθών (20,5%). (Πηγή: ΤurkStat) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Συνεχίζοντας την πτωτική του τάση και ακολουθώντας την πτωτική τάση του εμπορικού ισοζυγίου, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε τον Μάρτιο σε 6,1 δισ.δολ. (9,6 δισ.δολ. τον Μάρτιο 2011). (Πηγή: ΤurkStat) Εξωτερικό εμπόριο Αν και το εμπορικό έλλειμμα της Τουρκίας παραμένει ιδιαίτερα διευρυμένο, εντούτοις, η τάση συρρίκνωσής του, η οποία απεικονίζεται και στα αποτελέσμα του δ τριμήνου 2011, βλέπουμε να ενισχύεται κατά το πρώτο τρίμηνο του Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε 7,3 δισ. δολ. (εξαγωγές: 13,3 δισ. δολ.- εισαγωγές: 20,6 δισ.δολ.), παρουσίαζοντας μείωση κατά 25,3% σε ετήσια βάση, ενώ ο λόγος εξαγωγών/εισαγωγών ανήλθε σε 64,3%, έναντι ποσοστού 54,6% τον Μάρτιο του Έτσι, ενώ το εμπορικό ισοζύγιο 12_μήνου τον Οκτώβριο 2011 ήταν 106,7 δισ. δολ., έκτοτε μειώνεται σταδιακά: τον Φεβρουάριο 2012 μειώθηκε σε 104 δισ. δολ. και τον Μάρτιο 2012 σε 101,5 δισ. δολ. Η συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος οφείλεται στην αύξηση των εξαγωγών (τον Φεβρουάριο +17,1% και τον Μάρτιο +12,2% σε ετήσια βάση), το ίδιο διάστημα που οι εισαγωγές παρουσιάζουν τάσεις συρρίκνωσης (τον Φεβρυάριο οριακή αύξηση +1,1%, τον Μάρτιο μείωση -4,8%). Tον Μάρτιο 2012, οι κυριότεροι εξαγωγικοί εταίροι της Τουρκίας ήταν οι: Γερμανία (1,3 δισ.δολ., αύξηση +3,4%), Ιράκ, Ιράν, Ην.Βασίλειο και Ιταλία. Οι κυριότεροι εισαγωγικοί εταίροι ήταν οι: Ρωσία (2 δισ.δολ.), Γερμανία (2 δισ.δολ. ρεκόρ εισαγωγών) και Κίνα. Για το α τρίμηνο 2012 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011 και τα προηγούμενα έτη, παρατίθεται ο παρακάτω πίνακας: 3

4 2010 (δισ.$) 2011 (δισ.$) Α τριμ.2011 (δισ.$) Α τριμ.2012 (δισ.$) Μεταβολή α τριμ Εξαγωγές 113,9 135,0 31,4 35,4 + 12,6% Εξ. ενέργειας 4,5 6,5 1,4 2,0 + 42,9% Εξ. χρυσού 2,1 1,5 0,3 1,3 +333,3% Εισαγωγές 185,5 240,8 56,1 55,7-0,7% Εισ.ενέργειας 38,5 54,1 11,7 14,6 + 24,8% Εισ. χρυσού 2,5 6,2 1,1 0,7-36,4% Όγκος εξωτ. εμπορίου 299,4 375,8 87,5 91,1 + 4,1% Εμπορικό ισοζύγιο -71,7-105,9-24,6-20,3-17,5% Εμπορ. Ισοζ. εκτός ενέργειας -37,6-58,3-14,4-7,7-46,5% Λόγος εξαγωγών/εισαγωγών 61,38 56, (Πηγή: ΤurkStat) Το εξωτερικό εμπόριο της Τουρκίας, εκτός του ότι εμφανίζει τάση ενίσχυσης των εξαγωγών και περιορισμού των εισαγωγών, διαφοροποιείται και ως προς τον προσανατολισμό του, με κύριο χαρακτηριστικό την απομάκρυνση από την αγορά της ΕΕ (η οποία αποτελεί τον κυριότερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας), προς όφελος αγορών τρίτων χωρών. Συγκεκριμένα, το μερίδιο των τ/εξαγωγών που κατευθύνθηκαν προς την ΕΕ μειώθηκε από 48,3% επί του συνόλου των εξαγωγών το Μάρτιο του 2011, σε 41,6% το Μάρτιο του 2012, ενώ το μερίδιο των εισαγωγών από τις χώρες της ΕΕ σε σχέση με τις συνολικές τ/ εισαγωγές, μειώθηκε από 39,5% το Μάρτιο 2011 σε 37,8% το Μάρτιο του Αντιστρόφως, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Τούρκων Εξαγωγέων, τον Μάρτιο του 2012 οι εξαγωγές προς τις χώρες της Αφρικής αυξήθηκαν σε ετήσια βάση κατά 59%, προς τις χώρες ΚΑΚ κατά 22% και προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής κατά 16%. (Ενδεικτικά: Λιβύη +658%, Υεμένη +480%, Αιθιοπία +424%, Μπαχρέιν +193%, Νιγηρία +155%, Αίγυπτος +102%, Μαρόκο +31%, Ιράκ +44%). Επίσης, σημαντική είναι η ενίσχυση των τ/ εξαγωγών προς τις χώρες BRIC (Κίνα +18%, Ρωσία +19%, Βραζιλία +14%, Ινδία +43%). Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι για κάποιες από αυτές τις χώρες η αύξηση έχει συγκυριακό χαρακτήρα (π.χ. αλλαγή της κατάστασης στη Λιβύη) εντούτοις, η γενική εικόνα δεν αλλάζει. Διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδος Τουρκίας Το διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου 2012 οι τ/εισαγωγές από την Ελλάδα ανήλθαν σε 675 εκατ.δολ., σημειώνοντας αύξηση κατά 66% σε σχέση με αντίστοιχο διάστημα 2011, οπότε είχαν ανέλθει σε 406 εκατ. δολ. Το ποσοστό συμμετοχής της χώρας μας στο σύνολο των τουρκικών εισαγωγών για το διάστημα αυτό ήταν 1,21%, Αντιστρόφως, μείωση κατά 20% παρουσίασαν οι τ/εξαγωγές προς την Ελλάδα, οι οποίες ανήλθαν σε 314 εκατ.δολ. έναντι 395 εκατ. δολ. το πρώτο τρίμηνο του Έτσι, σημαντική βελτίωση παρουσίασε το εμπορικό μας ισοζυγίο έναντι της Τουρκίας, αφού το πλεόνασμα των 11 εκατ. δολ. το α τρίμηνο 2011 αυξήθηκε σε 361 εκατ. το α τρίμηνο Τα πετρελαιοειδή (HS 27), τα οποία αποτελούν κατά κανόνα το μεγαλύτερο μέρος των τ/ εισαγωγών από την Ελλάδα, το α τρίμηνο 2012 αντιπροσώπευαν το 61% των εισαγωγών αυτών. Εκτός πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές από Ελλάδα το α τρίμηνο αυξήθηκαν κατά 13%. (Πηγή:TurkStat) 4

5 Εκτέλεση προϋπολογισμού Κατά το α τρίμηνο 2012 το πρωτογενές πλεόνασμα ανήλθε σε 10,9 δισ.τ.λίρες παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11% σε σχέση με αυτό του α τριμήνου 2011, παράλληλα όμως (λόγω της κατά 24% αύξησης των δαπανών για πληρωμές τόκων) το έλλειμμα του προϋπολογισμού διαμορφώθηκε σε -6,4 δισ.τ.λίρες σημειώνοντας αύξηση κατά 56% σε σχέση με το α τριμ Το κυλιόμενο 12_μηνο έλλειμμα διαμορφώθηκε σε 19,7 δισ.τ.λίρες. Το 2011 το έλλειμμα προϋπολογισμού ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν 2,6% και το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ 39,4%, βρίσκονται δηλαδή χαμηλότερα από τα όρια των κριτηρίων του Μάαστριχτ (3% και 60% αντιστοίχως) (Πηγή: τ/ Υπουργείο Οικονομικών) Επενδύσεις αποκρατικοποιήσεις - χρηματοδοτήσεις Οι καθαρές εισροές ΞΑΕ τον Φεβρουάριο 2012 κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα (0,6 δισ. δολ.) παρουσιάζοντας μείωση κατά 20% σε ε.β. Τον Μάρτιο οι ΞΑΕ μειώθηκαν από 2,7 δισ. δολ. σε 823 εκατ. δολ. Οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου μειώθηκαν από 4,8 δισ. δολ. σε 3 δισ. δολ. Ο Τ/ Πρωθυπουργός με τον Υπουργό Οικονομίας, κ. Caglayan εξήγγειλαν Νέα Δέσμη Επενδυτικών Κινήτρων. Αν και τα εξαγγελθέντα μέτρα δεν έχουν λάβει προς το παρόν συγκεκριμένη νομοθετική μορφή, εντούτοις έχουν δοθεί οι γενικές κατευθύνσεις που προβλέπονται. Εκτός από τα αντίστοιχα κίνητρα που είχαν ισχύσει και στο παρελθόν, εισάγονται οι παρακάτω δύο καινοτομίες οι οποίες ως στόχο έχουν, αμφότερες, την υποκατάσταση των εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή, ώστε να μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα της χώρας: - πρώτον, δίνονται κίνητρα για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής ενδιάμεσων και τελικών αγαθών σε τομείς όπου υπάρχει υψηλή εξάρτηση από τις εισαγωγές, - δεύτερον, δίνονται κίνητρα για την ενίσχυση επενδύσεων για την παραγωγής υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Σύμφωνα, με το νέο πλαίσιο επενδυτικών κινήτρων που θα ισχύσει, εισάγεται οι έννοια των «στρατηγικών» επενδύσεων, όπου ως τέτοιες ορίζονται οι επενδύσεις που μειώνουν την εξάρτηση από τις εισαγωγές, ενισχύοντας την παραγωγή αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας και υψηλής τεχνολογίας. Τα κίνητρα που δίνονται, αναλόγως του είδους, του ύψους, του τομέα και της περιοχής επένδυσης, περιλαμβάνουν: μείωση συντελεστών εταιρικής φορολόγησης και φορολόγησης εισοδήματος, μείωση εργοδοτικών εισφορών για την κοινωνική ασφάλιση, παραχωρήσεις γης, εξαίρεση καταβολής ΦΠΑ, εξαίρεση τελωνειακών επιβαρύνσεων, επιστροφή ΦΠΑ. Ακυρώθηκε για δεύτερη φορά ο διαγωνισμός για την πώληση του 80% της κρατικής Baskent Dogalgaz, της εταιρείας φυσικού αερίου της Άγκυρας, εξαιτίας του ότι καμία από τις τέσσερις υποβληθείσες προσφορές δεν έφθασε το όριο των 626 εκατ. δολ. που είχε ορισθεί ως ελάχιστη τιμή. Τα συνολικά έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις αναμένεται να φθάσουν τα 4,3 δισ.δολ. το Επίσης, έχουν ακυρωθεί προσφάτως διαγωνισμοί για κρατικές εταιρείες διανομής ηλεκτρισμού. Η Παγκόσμια Τράπεζα θα παράσχει χρηματοδότηση ύψους 6,5 δισ. δολ. στην Τουρκία τα επόμενα 4 χρόνια, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Εταιρικής Στρατηγικής με την Τουρκία. Οι βασικοί πυλώνες χρηματοδότησης περιλαμβάνουν: α)ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης, κυρίως των νέων και των γυναικών, του εργασιακού περιβάλλοντος και των ΜΜΕπιχειρήσεων, β)βελτίωση των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών κυρίως στους τομείς εκπαίδευσης, υγείας, ισότητας των φύλων, γ) εμβάθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης με την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και χρηματοδότησης προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις 5

6 στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, της διαχείρισης υδάτων και αστικής ανάπτυξης. Η Παγκόσμια Τράπεζα μέσω του Third Programmatic Environmental Sustainability and Energy Sector Development Policy Loan ESES DPL III θα υποστηρίξει μεταρρυθμίσεις στους τομείς ενέργειας, βιώσιμης περιβαλλοντικής διαχείρισης, κλιματικής αλλαγής μέ χρηματοδότηση ύψους 455,4. Η Τράπεζα Ισλαμικής Ανάπτυξης (IDΒ) θα παράσχει δάνειο ύψους 110 εκατ.δολ. για την κατασκευή 13 νέων σχολείων στην Κων/πολη, στο πλαίσιο του προγράμματος αντισεισμικής προστασίας του Δήμου της Πόλης. Η ίδια τράπεζα θα χορηγήσει δάνειο ύψους 158,9 εκατ. για την ανακατασκευή νοσοκομείου, επίσης στην Κων/πολη. Επιπλέον, θα χρηματοδοτήσει με δάνειο 174,4 εκατ. την αγορά 6 συρμών για τη σιδηροδρομική γραμμή Άγκυρας-Ικονίου. Aγορά ακινήτων Σύμφωνα με αναθεώρηση του Νόμου που αφορά την απόκτηση ακινήτων η οποία εγκρίθηκε από το τ/ Κοινοβούλιο, εγκαταλείπεται η αρχή της αμοιβαιότητας για τα αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα, καθώς το Υπουργικό Συμβούλιο είναι αυτό που θα αποφασίζει πλέον για τις χώρες των οποίων οι πολίτες μπορούν να αγοράσουν ακίνητα στην Τουρκία. Το όριο της συνολικής έκτασης που μπορεί να αποκτηθεί από φυσικό πρόσωπο αυξάνεται από 25 σε 300 στρέμματα, με δυνατότητα διπλασιασμού της έκτασης αυτής από το Υπουργικό Συμβούλιο. Η απόκτηση ακινήτων από αλλοδαπά νομικά πρόσωπα εξακολουθεί να υπόκειται σε ειδικούς νόμους (όπως αυτών για τον τουρισμό, τις βιομηχανικές ζώνες...). Σε περιπτώσεις που θεωρείται ότι θίγεται το «εθνικό συμφέρον», μπορεί να αποφασιστεί ο περιορισμός ή η απαγόρευση της δυνατότητας απόκτησης ακινήτων από αλλοδαπά φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Για τουρκικά νομικά πρόσωπα τα οποία έχουν συσταθεί με συμμετοχή αλλοδαπών κεφαλαίων, ο Νόμος θέτει περιορισμούς σε περιπτώσεις που αλλοδαποί ελέγχουν τουλάχιστον το 50% της εταιρείας (όριο το οποίο προηγουμένως ήταν 10%). Σύμφωνα με εκπροσώπους εταιρειών real estate, με το νέο Νόμο οι πωλήσεις ακινήτων σε αλλοδαπούς θα φθάσουν έως και τα 20 δισ. δολ. έως το 2016, κυρίως από χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, τα ΗΑΕ, το Κουβέιτ, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία. Οι ξένες επενδύσεις για αγορά ακινήτων το 2011 ανήλθαν τα 2 δισ. δολ. Τουρισμός Τα έσοδα από τον τουρισμό μειώθηκαν κατά 9,7% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2012 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011, ενώ οι αφίξεις μειώθηκαν κατά 4,1% σε 4,219 εκατ. Η μείωση αυτή υποδεικνύει ότι η μεγάλη αύξηση του 2011 οφείλεται εν μέρει και στην πολιτική αναταραχή που επικρατούσε σε διάφορες ανταγωνιστικές χώρες το προηγούμενο έτος. Το 2011 ο αριθμός αφίξεων αλλοδαπών τουριστών έφθασε τα 31,456 εκατ. παρουσιάζονταις αύξηση κατά 9,8% σε σχέση με το 2010, ενώ τα έσοδα από τον τουρισμό αυξήθηκαν κατά 10,6% φθάνοντας τα 23 δισ.δολ. (Πηγή: ΤurkStat) Κατανάλωση Διείσδυση τεχνολογικών προϊόντων - Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης ο οποίος ήταν 93,9 (κλίμακα 0-200) τον Μάρτιο 2012, μειώθηκε κατά 2,9% σε 91,1 τον Απρίλιο Μείωση προσδοκιών των καταναλωτών καταγράφηκε κυρίως όσον αφορά τη γενική οικονομική κατάσταση και την αγοραστική δύναμη (Πηγή: TurkStat). 6

7 - Διείσδυση βασικών τεχνολογικών προϊόντων: Διείσδυση κινητής τηλεφωνίας στα νοικοκυριά: 91,9% Πρόσβαση internet στα νοικοκυριά: 42,9% Πρόσβαση internet στις επιχειρήσεις: 90,9% Διείσδυση Η/Υ στα νοικοκυριά: 34,3% Διείσδυση laptop στα νοικοκυριά: 22,6% Διείσδυση ψηφιακών καμερών στα νοικοκυριά: 27,8% Πληροφορίες Οικονομικές- Κλαδικές-Επιχειρηματικές Τρόφιμα-Αγροτικά προϊόντα-ιχθυοκαλλιέργειες Έντονες ήταν οι αντιδράσεις από τ/ πλευράς σε έκθεση της Greenpeace σχετικά με τη χρήση επιβλαβών για την υγεία φυτοφαρμάκων σε λαχανικά και φρούτα τ/ προέλευσης, κυρίως πιπεριές, αχλάδια, σταφύλια. Ο αρμόδιος για θέματα τροφίμων και γεωργίας Υπουργός, κ. Εker, δήλωσε ότι η Τουρκία ακολουθεί τις προδιαγραφές της ΕΕ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και έχει μειώσει σημαντικά τη χρήση φυτοφαρμάκων την τελευταία δεκαετία, έχει απαγορεύσει τη χρήση 75 φυτοφαρμάκων, ενώ για την αγορά τους απαιτείται συνταγογράφηση. Σύμφωνα με τον κ. Εker, η Τουρκία δεν προτίθεται να επιτρέψει την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών. Επιτρέπεται μόνο η εισαγωγή ΓΤ ποικιλιών σόγιας και καλαμποκιού για ζωοτροφές. Στην αρμόδια Επιτροπή για τη Βιοασφάλεια έχουν υποβληθεί 29 αιτήσεις για την έγκριση χρήσης ΓΤ προϊόντων. Ο κυριότερος τουρκικός ελαιοπαραγωγικός συνεταιρισμός, Marmarabirlik, ξεκίνησε την εξαγωγή ελιών στην Κίνα. Ο Πρόεδρος του συνεταιρισμού Η. Asa, αν και αναγνώρισε ότι οι ποσότητες που μπορούν να εξαχθούν προς το παρόν στην εν λόγω αγορά είναι μικρές, θεωρεί ότι έχει γίνει ένα πρώτο βήμα, ενώ θα διερευνηθεί και η δυνατότητα εξαγωγής ελαιολάδου. Όπως είπε: «Ίσως δεν μπορούμε να δώσουμε μία ελιά σε κάθε Κινέζο, αλλά τουλάχιστον ανοίξαμε την πόρτα» Σύμφωνα με στοιχεία της αρμόδιας επιτροπής του Υπουργείου Τελωνείων και Εμπορίου, καταγράφηκαν περιπτώσεις παραπλανητικής σήμανσης μελιού και επιβλήθηκαν πρόστιμα. Παραπλανητική σήμανση εντοπίζεται και σε συσκευασίες ελαιολάδου. Οι εξαγωγές προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας στην ΕΕ αντιπροσωπεύουν το 80% των συνολικών εξαγωγών της Τουρκίας και αυξήθηκαν κατά 264% τα τελευταία 10 χρόνια, ενώ η παραγωγή τριπλασιάστηκε φθάνοντας τα τόνους το Η τ/εξαγωγές καλύπτουν το 25% της κατανάλωσης τσιπούρας και λαυρακιού στην Ευρώπη. Το 2011 ο τομέας ιχθυοκαλλιέργειας στηρίχθηκε από αρμόδιο τ/υπουργείο με 181 εκατ. τ.λ. Επίσης, ανοδικά κινείται και η παραγωγή πέστροφας. Συμφωνία Τουρκίας Ν.Κορέας H Τουρκία και η Ν.Κορέα υπέγραψαν Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου, η οποία αναμένεται να επικυρωθεί εντός του έτους και αφορά αγαθά και προϊόντα, για τα οποία προβλέπεται άρση των δασμολογικών επιβαρύνσεων εντός επταετίας. Θα επακολουθήσουν συμφωνίες που θα αφορούν τις υπηρεσίες και τις επενδύσεις. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου Τουρκίας-Κορέας το 2011 έφθασε τα 6,8 δισ.δολ. εκ των οποίων μόνο το 8% αντιπροσωπεύει τ/ εξαγωγές. 7

8 Τραπεζικός τομέας Η Eurobank EFG, κατέληξε σε συμφωνία για την πώληση του 70% της θυγατρικής της στην Τουρκία, Eurobank Tekfen, στην Burgan Bank από το Κουβέιτ, έναντι μετρητών ύψους 641 εκατ. τ.λ. Η υλοποίηση της συμφωνίας αναμένεται να ολοκληρωθεί κατά το γ τρίμηνο του 2012, αφού προηγουμένως εγκριθεί και από την αρμόδια τ/ Ρυθμιστική και Εποπτική Αρχή των Τραπεζών. Η Burgan Bank ιδρύθηκε το 1977, διαθέτει 145 υποκαταστήματα σε 5 χώρες και έχει θυγατρικές στην Αλγερία, στο Ιράκ, στην Ιορδανία και στην Τυνησία. Ανήκει στον όμιλο Kuwait Investment Projects Company (KIPCO), ο οποίος έχει έντονη παρουσία στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική κυρίως στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στα Μ.Μ.Ε., αλλά και στην αγορά ακινήτων, στη βιομηχανία, στην εκπαίδευση και σε συμβουλευτικές υπηρεσίες. Εκτός από την Burgan Bank, στον όμιλο ανήκουν και οι τράπεζες: United Gulf Βank και Golf Insurance Company. Ποσοστό 44,63% του ομίλου KIPCO ανήκει στον εμίρη του Κουβέιτ και στην οικογένειά του. Πρόταση εξαγοράς της τουρκικής ασφαλιστικής εταιρείας Finans Emeklilik, θυγατρικής της Finansbank του ομίλου της Εθνικής Τράπεζας, κατέθεσε η AXA Holding. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, για την Finans Emeklilik έχουν επιδείξει ενδιαφέρον η γαλλική AXA, η ιαπωνική Sompo Japan Insurance και η ολλανδική Aegon. Η λιβανέζικη Bank Audi ίδρυσε τράπεζα με την επωνυμία Odea Bank και αρχικό κεφάλαιο 534 εκατ. τ.λ. H Οdea Bank σχεδιάζει να ανοίξει 60 υποκαταστήματα στην Τουρκία τα προσεχή χρόνια. Η Citigroup ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να περιορίσει κατά το ήμισυ το μερίδιό της στην τ/akbank. Η Dexia δεν προχώρησε τελικά σε συμφωνία με την Εθνική Τράπεζα του Κατάρ για την εξαγορά της τ/ θυγατρικής της Denizbank. Ενδιαφέρον για την εξαγορά της Denizbank έχει επιδείξει και η ιταλική UniCredit. Εν τω μεταξύ, η τ/ Ρυθμιστική και Εποπτική Αρχή των Τραπεζών έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της σχετικά με το γεγονός των ατέρμονων συζητήσεων για την πώληση της εν λόγω τράπεζας. Η ιταλική Banca Intesa κατέθεσε αίτηση στην τ/ Ρυθμιστική και Εποπτική Αρχή των Τραπεζών προκειμένου να ξεκινήσει δραστηριότητες στην Τουρκία. Κατασκευαστικά έργα Τελικά από τις τέσσερις κοινοπραξίες που είχαν απομείνει στη διεκδίκηση του έργου κατασκευής της τρίτης γέφυρας του Βοσπόρου στην Κων/πολη, επικράτησε η κοινοπραξία της ιταλικής Astaldi με την τ/ İçtaş İnşaat Sanayi Ticaret. Η İçtaş δραστηριοποιείται στην κατασκευή κτιριακών εγκαταστάσεων (κατοικίες, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, νοσοκομείων κ.ά.), στην κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, αεροδρομίων (Μπακού-Αζερμπαϊτζάν, Αγ. Πετρούπολη-Ρωσία), λιμένων, σιδηροδρομικών γραμμών (ταχεία Κων/πολης-Άγκυρας), γεφυρών (Προβλεπόμενο κόστος: 4,5 δισ. τ.λίρες, μήκος 1,3 χλμ., 4 λωρίδες ανά κατεύθυνση, σιδηροδρομική γραμμή) Ύστερα από προσφυγή περιβαλλοντικών φορέων, σταματάνε οι εργασίες κατασκευής του αυτοκινητόδρομου Κων/πολη-Σμύρνη σύμφωνα με απόφαση του τ/ ΣτΕ, η οποία αναιρεί υπουργική απόφαση που εξαιρούσε το έργο από την υποχρέωση υποβολής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο ΒΟΤ (build-operate-transfer) που έχει προγραμματιστεί στην Τουρκία, το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2010 και είχε προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί εντός πενταετίας με προϋπολογισμό 6,5 δισ.δολ. 8

9 Ενέργεια Σύμφωνα με οδηγία του Τ/ Πρωθυπουργού, κ. Εrdogan, θα πρέπει οι προπαρασκευαστικές διαδικασίες για την κατασκευή (σε συνεργασία με τη Ρωσία) του πυρηνικού εργοστασίου στο Akkuyu να επιταχυνθούν και να ολοκληρωθούν το συντομότερο δυνατόν. Παράλληλα, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ), ο Tούρκος Dr. Fatih Birol, προέτρεψε την Τουρκία να κατασκευάσει όσο το δυνατόν περισσότερα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας προκειμένου μειώνοντας τη μεγάλη εξάρτησή της από τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, να βελτιώσει το εμπορικό της ισοζύγιο και να αυξήσει την ενεργειακή της ασφάλεια. Σύμφωνα με τον Τ/ Υπουργό Ενέργειας, Τ.Υildiz, θα ξεκινήσουν διερευνητικές συνομιλίες με την Κίνα για την κατασκευή του δεύτερου πυρηνικού εργοστασία στη Σαμψούντα της Μαύρης Θάλασσας. Για την κατασκευή του εργοστασίου διενεργούνται επίσης συζητήσεις με την Ιαπωνία τη Ν. Κορέα και τον Καναδά. Πρόσφατα υπεγράφησαν συμφωνίες με την Κίνα για κατασκευή μονάδας ηλεκτροπαραγωγής με χρήση άνθρακα στην Τουρκία (συμφωνία τ/ Hattat Holding με κινεζική Avic), κατασκευή αιολικών μονάδων στην Τουρκία (δύο συμφωνίες τ/ Agaoglu και Lid Enerji με κινεζική Sinovel Wind), κατασκευή ηλιακών συλλεκτών στην Τουρκία (τ/ Akfel με κινεζική Sun Energy). Θαλάσσιες μεταφορές-ναυτιλία Στο πλαίσια προηγούμενης σχετικής συμφωνίας, ξεκίνησε η σύνδεση με πλοία Ro/Ro μεταξύ του τ/λιμένος της Μερσίνης με την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτο. Μέσω της σύδεσης αυτής διευκολύνεται η πρόσβαση τ/ προϊόντων όχι μόνο στην Αίγυτπο, αλλά και στις χώρες του Κόλπου, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή της Β.Αφρικής, ενώ παράλληλα αποφεύγεται η διέλευση από τη Συρία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, επειδή το κόστος μεταφοράς θα είναι αρκετά υψηλό, η τ/ κυβέρνηση θα χρηματοδοτεί κάθε Τ/εξαγωγέα με δολ. ανά φορτηγό. Επιπλέον, στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδιασμού, θα δημιουργηθεί καταρχάς κέντρο logistics στην Αλεξάνδρεια και στη συνέχεια κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη. Επίσης, θα δημιουργηθούν μονάδες παραγωγής στην Αίγυπτο όπου θα παράγονται προϊόντα εντάσεως εργασίας, ενώ θα εισάγεται τεχνολογία από την Τουρκία. Το 85% των πλοίων που στέλνονται στον Aliağa (περιφέρεια Σμύρνης) για ανακύκλωση προέρχονται από την Ελλάδα, σύμφωνα με τον Adem Şimşek της Ship Recyclers Association. Το 2011 έφθασαν 341 πλοία στον ανωτέρω λιμένα από την Ελλάδα προς διάλυση, ενώ το α τρίμηνο 2012 έφθασαν 67. Επιχειρηματικά νέα Η εταιρεία βιοτεχνολογίας ΑMGEN με έδρα στις ΗΠΑ, συμφώνησε στην αγορά του 95,6% της Mustafa Nevzat, μίας από τις μεγαλύτερες τ/ φαρμακευτικές, έναντι 700 εκατ. δολ. Σημειώνεται ότι η κατά κεφαλήν δαπάνη στην Τουρκία είναι σχετικά χαμηλή (121$ το 2010), αναμένεται όμως να αυξηθεί. Το 78% των φαρμάκων που καταναλώνονται είναι εγχώριας προέλευσης, ένω οι φαρμακευτικές αλλοδαπών συμφερόντων καλύπτουν το 80% της συνολικής παραγωγής. Σύμφωνα με τον Τ/ Υπουργό Οικονομίας, κ. Z. Caglayan, η Hyundai προτίθεται να ιδρύσει εργοστάσιο κατασκευής κινητήρων στην Τουρκία. Παράλληλα, η Huyndai-Assan ανακοίνωσε την παραγωγής αυτοκινήτου με τ/ επωνυμία, εάν τα επενδυτικά κίνητρα που θα αποφασίσει η 9

10 κυβέρνηση κριθούν συμφέροντα για την παραγωγή του. Επίσης, η Ν.Κορεατική Dongae συμφώνησε στην κατασκευή εργαστασίου παραγωγής εξαρτημάτων που χρησιμιποιούντια από τις Hyundai και Kia. Η τ/ κρατική εταιρεία κατασκευής μηχανών τρένων Tülomsaş συμφώνησε με την Hyundai Rotem να κατασκευάσει 72 ηλεκτρικές μηχανές τρένων για τους τ/ σιδηροδρόμους. Η αζερική Socar απέκτησε επιπλέον 10,3% της τ/ εταιρείας πετροχημικών Petkim έναντι 168,5 εκατ. δολ., αυξάνοντας έτσι το μερίδιό της σε αυτήν σε 61,3%. Η τ/ Limak συμφώνησε έναντι ποσού το οποίο δεν έχει ανακοινωθεί στην πώληση του 20% του λιμένος της Αλεξανδρέττας (Iskenderum) στην InfraMed (επενδυτικό σχήμα με έδρα το Λουξεμβούργο που περιλαμβάνει τις: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την ιταλική Cassa Depositi και τη γαλλική Caisse des Deposits). Ο τ/ όμιλος ΑKFEN συμφώνησε στην πώληση μεριδίου 38% των αεροδρομίων TAV στην γαλλική ΑDP-Airoports de Paris έναντι 874 εκατ.δολ. Η ΤAV και οι θυγατρικές της διαχειρίζονται μεταξύ άλλων και τα αεροδρόμια Άγκυρας και Κων/πολης, καλύπτει το 50% περίπου της εγχώριας αγοράς, ενώ δραστηριοποιούνται και στη Γεωργία, Τυνησία και πγδμ. Ο τ/ όμιλος ΑKFEN συμφώνησε την πώληση θυγατρικής της στον τομέα υδροηλεκτρικής ενέργειας στη γερμανική Aquila Hydropower έναντι 354 εκατ. δολ. H ΑrcelorMittal, η μεγαλύτερη βιομηχανία χάλυβα παγκοσμίως, μείωσε το μερίδιό της στην τ/ Erdemir από 25% σε 18,5%, εξασφαλίζοντας 200 εκατ. δολ. Η τ/ ζυθοποιία Anadolu Efes, η οποία είναι αντιμέτωπη με μείωση των εσόδων της στην Τουρκία, ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επεκταθεί περαιτέρω στο εξωτερικό (Μέση Ανατολή, Ανατολική Ευρώπη) μέσω εξαγορών. Η Efes βρίσκεται σε στρατηγική συνεργασία με την δεύτερη παγκοσμίως ζυθοποιία, την SABMiller με έδρα το Η.Β., μέσω της οποίας δραστηριοποιείται στη Ρωσία και στην Ανατολική Ευρώπη. Η SABMiller εξαγόρασε το 24% της Efes, ενώ θα μεταβιβάσει στην τελευταία της επιχειρήσεις της στη Ρωσία και την Ουκρανία. Η τ/ Yildiz Holding (Ulker-μία από τις κορυφαίες τ/εταιρείες σοκολάτας, ζαχαρωδών), η οποία το 2007 εξαγόρασε την βελγική Godiva (850 εκατ.δολ.), προτίθενται να επεκταθεί περαιτέρω στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, Αφρικής, Ανατολικής Ευρώπης μέσω εξαγορών. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην εξαγορά εταιρειών με ετήσιο κύκλο εργασιών εκατ.δολ. Η τ/ Ζiylan η οποία δραστηριοποιείται στην κατασκευή υποδημάτων εξαγόρασε την ιταλική Lumberiack, ενώ προγραμματίζει και την περαιτέρω επέκτασή της. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες ο επόμενος στόχος της είναι η επίσης ιταλική Κappa. Η τ/ Μedicana έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει στη δημιουργία νέων νοσοκομείων στο Βουκουρέστι και στο Β. Ιράκ, ενώ εξετάζει την επέκτασή της και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων και της Κεντρικης Ασίας. Η Advanced Petrochemical Company από τη Σ.Αραβία και η τ/ Bayegan συμφώνησαν στην κατασκευή εργοστασίου παραγωγής πολυπροπυλενίου στην περιοχή Αδάνων-Αλεξανδρέττας. Το έργο το οποίο υπολογίζεται σε 1 δισ.δολ. θα παράγει ετησίως τόνους και θα απασχολεί 500 εργαζόμενους. Η πολυεθνική φαρμακευτική Novartis, πρόκειται να κατασκευάσει μονάδα παραγωγής στην Τουρκία, η οποία θα αποτελέσει βάση για τις δραστηριότητες της εταιρείας στην Κεντρική Ασία, Μέση Ανατολή και Αφρική. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Novartis, η Tουρκία στο μέλλον πρόκειται να αποτελέσει το κέντρο των υπηρεσιών υγείας της περιοχής. Επιπλέον, η Novartis αναμένεται ότι θα εποφεληθεί και από τα επενδυτικά κίνητρα που έχουν εξαγγελθεί. 10

11 Η Ολλανδική εταιρεία τεχνικών υπηρεσιών Imtech NV επέκτησε το 80% της τ/ AE Arma- Elektropanc Elektromekanik (1.200 εργαζόμενοι, ετήσιος κύκλος εργασιών 90 εκατ. ), η οποία επίσης δραστηριοποιείται στους τομείς ICT, μηχανολογικού και ηλεκτρολογικού σχεδιασμού και εγαταστάσεων. Η ΑΕ Arma-Elektropanc έχει συνεργαστεί ήδη με την κοινοπραξία της ιταλικής Astaldi με την τ/ İçtaş İnşaat Sanayi Ticaret (η οποία ανέλαβε προσφάτως την κατασκευή της 3 ης γέφυρας του Βοσπόρου) στην κατασκευή του αεροδρομίου της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία. Το νέο επίσημο σύμβολο για την τ/ λίρα μοιάζει με άγκυρα και συμβολίζει την «αξιοπιστία». Η κατεύθυνση προς τα πάνω των δύο παράλληλων γραμμών υποδεικνύει «την ανερχόμενη αξία στην σταθερότητα» Εάν υπολογιστούν οι λόγοι κάποιων συγκεκριμένων τμημάτων μας δίνουν τη χρυσή τομή. Τέλος Απριλίου τ.λ / Ευρώ 2,3132 2,3028 τ.λ / Δολάριο 1,7489 1,8319 Δείκτης Χρηματιστηρίου Αξιών Κων/πολης ISE Βασικό επιτόκιο Κεντρικής Τράπεζας 5,75% 5,75% Επιτόκια κρατικών ομολόγων ,82% 7,77% 9,36% 9,51% 11