Η Πληροφορικό ςτην εποχό τησ αβεβαιότητασ

Transcript

1 Η Πληροφορικό ςτην εποχό τησ αβεβαιότητασ Νίκος Καραμολέγκος Agile Solutions Έκδοζη 1.00

2 Σύντομο βιογραφικό Νύκοσ Καραμολϋγκοσ Για πρώτη φορϊ αςχολόθηκα με τη πληροφορικό το Μετϊ από μια ςύντομη ακαδημαώκό καριϋρα πϋραςα, το 1975, ςτο χώρο τησ πληροφορικόσ των τραπεζών, ςαν υπεύθυνοσ πληροφορικόσ τησ υπό ύδρυςη Τρϊπεζασ Εργαςύασ, όπου ςχεδιϊςαμε και αναπτύξαμε το ςύςτημα που τη βοόθηςε να γύνει η πιο κερδοφόρα τρϊπεζα του κόςμου. Το 1986 ανϋλαβα ςαν Διευθύνων Σύμβουλοσ την ErgoData, την εταιρεύα που ϊνοιξε το δρόμο για τον κλϊδο αυτό ςτο Χρηματιςτόριο Αθηνών. Το 1992 επϋςτρεψα ςτο τραπεζικό χώρο, ςαν ςύμβουλοσ διούκηςησ τησ Εθνικόσ Στεγαςτικόσ Τρϊπεζασ, όπου αναπτύξαμε εφαρμογϋσ δανεύων και διαχεύριςησ κινδύνων. Το 1993 ξεκύνηςα την εταιρεύα Financial Technologies, που ανϋπτυξε ϋνα πλόρεσ τραπεζικό ςύςτημα ςε τεχνολογύα Microsoft, το bmaster. Το ςύςτημα αυτό, λόγο τησ ευϋλικτησ αρχιτεκτονικόσ του, προςαρμόςτηκε και εγκαταςτϊθηκε ςε πϋντε χώρεσ ενώ η εγγλϋζικό εταιρεύα αξιολόγηςησ ςυςτημϊτων IBS το κατϋταξε μεταξύ των τριών πιο ευϋλικτων τραπεζικών ςυςτημϊτων. Μετϊ από διαδοχικϋσ ςτρατηγικϋσ ςυμμαχύεσ και ςυμμετοχϋσ από την Intrasoft και τη UniSystems απεχώρηςα. Το 2005 ανϋλαβα ςτην EuroBank, ςαν Project Manager τησ ανϊπτυξησ του Multi-Channel και ςτη ςυνϋχεια, το 2007, ςαν Σύμβουλοσ Διούκηςησ τησ Εθνικόσ Τρϊπεζασ, υπεύθυνοσ για τη δημιουργύα και λειτουργύα του Workflow Competency Center, για την Ελλϊδα και τισ θυγατρικϋσ του εξωτερικού. Και τα δύο ϋργα όταν μεταξύ των μεγαλυτϋρων και κριςιμότερων και ςτισ δύο περιπτώςεισ. Τϋλοσ, θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό γιατύ η πληροφορικό, με τισ ςυνεχεύσ εξελύξεισ τησ, ταιριϊζει ςτο χαρακτόρα μου, που δε θϋλω τη ςταςιμότητα και την επανϊληψη αλλϊ και γιατύ μου ϋδωςε την ευκαιρύα να ςυνεργαςτώ με πολ ύ αξιόλογουσ ανθρώπουσ από τουσ οπούουσ ϋμαθα πολλϊ. Αθόνα, 14 Ιουνύου 2011 Mail: Blog: nkaramolegos.blogspot.com 2

3 Περιεχόμενα Οχληνκν βηνγξαθηθφ... 2 Νξφινγνο... 5 Ε Κέα Νξαγκαηηθφηεηα... 5 Οηφρνο ηνπ βηβιίνπ H επνρή ηεο αβεβαηφηεηαο Πν Γπηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ Μ Πξαπεδηθφο ψξνο Αλαδηάξζξσζε ηνπ θφζηνπο Γπζπγξάκκηζε Απαηηήζεηο ξεζηψλ (Users Requirements) Outsourcing Έιιεηςε Πππνπνίεζεο Ννηφηεηα θαη θφζηνο Γληξνπία Αμηνπνίεζε ηεο εμέιημεο ηεο ηερλνινγίαο Ωθέιεκα θφζηε Ηφζηνο θαη ςπρνινγία Οπκπεξάζκαηα Ε Ναγθνζκηνπνίεζε θαη ε Νιεξνθνξηθή Νιαηθφξκα Γθηέιεζεο ηεο Οηξαηεγηθήο Αξρηηεθηνληθή θαη Γπηρεηξεκαηηθή Οηξαηεγηθή Αξρηηεθηνληθή θαη Γπειημία (agility) Γηαηξηθή θνπιηνχξα Ρπνδνκή ζαλ Θεηηνπξγηθφ Έμνδν IaaS (Infrastructure as a Service) PaaS (Platform as a Service) SaaS (Software as a Service) Cloud

4 6 IT Governance Standards θαη Frameworks COBIT - Control Objectives for Information and related Technology CMMI - Capability Maturity Model Integration PMBOK ή PRINCE2 Project Management TOGAF - The Open Group Architecture Framework ITIL - Information Technology Infrastructure Library Γπέιηθηεο Ιεζνδνινγίεο (Agile Methodologies) Βειηίσζε ηεο Ννηφηεηαο Δηαπηζηψζεηο

5 Πρόλογοσ Η Νϋα Πραγματικότητα Ε Ναγθνζκηνπνίεζε θαη ε επηηαρπλφκελε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο δεκηνπξγνχλ έλα δπλακηθφ ηνπίν κεηαβνιψλ πνπ βηψλνπκε κέζα απφ κεγάιεο θαη κηθξέο αιιαγέο. Οπγθξίλεηε ην ζήκεξα κε ην ηη ππήξρε θαη ίζρπε πξηλ δέθα ρξφληα, ζε φπνην ηνκέα ζέιεηε, θαη κεηξήζηε ηηο αιιαγέο. Γπίζεο ζεκεηψζηε απηέο πνπ πξηλ γίλνπλ είραλ πξνβιεθηεί. Ε ιίζηα ζαο ζα είλαη ζρεδφλ άδεηα. Μη αιιαγέο ζα ζπλερηζηνχλ, κάιηζηα κε ηαρχηεξν ξπζκφ, θαη πάληα απξφβιεπηεο. Ιε βεβαηφηεηα κπνξνχκε λα πνχκε φηη αλαηέιιεη έλαο λένο θφζκνο, φπνπ ε θαζεκεξηλφηεηα ζα είλαη δηαθνξεηηθή απφ φηη έρνπκε ζπλεζίζεη, φπνπ ζα επηθξαηεί ε αβεβαηφηεηα θαη νη αλαηαξάμεηο. Γλψ πάληα ππήξρε αβεβαηφηεηα ζε πνιιά ζέκαηα, ελ ηνχηνηο, θαηά θαλφλα, ην ρηέο έκνηαδε κε ην αχξην. Απηφ πιένλ δελ ζα ηζρχεη. Δνχκε ην ηέινο ηεο βεβαηφηεηαο θαη ηεο πξνβιεςηκφηεηαο θαη κπαίλνπκε ζε απηφ πνπ νλνκάδεηαη New Normal γηα λα ππνγξακκίδεηαη ε θαζηέξσζε λέσλ θαλφλσλ θαη ηάζεσλ. Ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε θαη ε αβεβαηφηεηα δελ είλαη ηίπνηα άιιν απφ έλα ζχκπησκα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηεο επηηαρπλφκελεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο. Αλαθέξσ ηε παγθνζκηνπνίεζε γηαηί είλαη κηα ζεκαληηθή δχλακε αιιαγήο αλ θαη απηή δελ ζα κπνξνχζε λα θηάζεη ζε απηφ ην κέγεζνο αλ δελ είρακε ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο. Οηελ πξαγκαηηθφηεηα ε ηερλνινγία είλαη ε ζεκειηψδεο δχλακε πίζσ απφ ην κεηαζρεκαηηζκφ πνπ ζπληειείηαη. ζν πην πνιχ θαηαλννχκε ην επξχηεξν πιαίζην κέζα ζην νπνίν ζπληεινχληαη νη εμειίμεηο, κεηαμχ απηψλ θαη ε νηθνλνκία, ηφζν επθνιφηεξα ζα βγνχκε απφ απηφ πνπ βηψλνπκε ζαλ θξίζε θαη ζα πξνζαξκνζηνχκε ζηε λέα πξαγκαηηθφηεηα. 5

6 Γζηηάδνληαο κε άγρνο ζηελ νηθνλνκηθή θξίζε κπνξνχκε λα πεηχρνπκε κφλν πξφζθαηξα απνηειέζκαηα. Γθαξκφδνληαο δε απινπζηεπκέλεο θαη εχθνιεο πξαθηηθέο, φπσο νη νξηδφληηεο πεξηθνπέο, ειαρηζηνπνηνχκε ηηο πηζαλφηεηεο έληαμεο καο ζην λέν γίγλεζζαη. Φπζηθά πξνέρεη ε επηβίσζε θάζε Μξγαληζκνχ θαη απηή εμαξηάηαη πξσηίζησο απφ ηελ εμνηθνλφκεζε πφξσλ θαη δηαηήξεζε ηεο ξεπζηφηεηαο. Γίλαη πην ζσζηφ λα επηρεηξνχκε ηνλ εμνξζνινγηζκφ απφ ηε «κείσζε ηνπ θφζηνπο», πνπ ζεκαίλεη φηη ζηνρεχνπκε ζε επηιεγκέλεο πεξηθνπέο πνπ δελ ζα επεξεάζνπλ ηε κειινληηθή πνξεία ηνπ Μξγαληζκνχ. Μ Γμνξζνινγηζκφο κάιηζηα ζα πξέπεη λα ζπλδπάδεηαη κε θηλήζεηο πξνζαξκνγήο ζηελ λέα πξαγκαηηθφηεηα, εθηφο θαη δελ ππάξρεη ε ειάρηζηε αηζηνδνμία φηη ζα μεπεξαζηεί ε θξίζε. Οηφρνο καο λα είλαη ε απαιιαγή απφ πεξηηηά θφζηε πνπ δελ ζπκβάινπλ αλάινγα ζηελ επηβίσζε ηνπ Μξγαληζκνχ θαη κέξνο ηεο εμνηθνλφκεζεο λα ρξεκαηνδνηήζεη ηε πξνζαξκνγή καο ζηελ λέα αγνξά. Μη αλαπηπγκέλεο ρψξεο «γεξλάλε» θαη νη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο, ζην δπηηθφ θφζκν, ζα είλαη ιηγφηεξεο απφ ηηο ρακέλεο. Ε παγθφζκηα παξαγσγηθφηεηα απμάλεη πεξηζζφηεξν απφ ηελ θαηαλάισζε, ε «θνηλή γλψκε» απνθηά θσλή κέζα απφ ηα δηαδηθηπαθέο θνηλφηεηεο θαη καδί πξσηφγλσξε ηζρχ. Ε ηερλνινγία παξάγεη λέεο δπλαηφηεηεο, πνπ ηελ αλαηξνθνδνηνχλ γηα λα παξαρζνχλ θαη άιιεο δπλαηφηεηεο. Απέλαληη απφ ην λφκν ηεο «Φζίλνπζαο απφδνζεο» έρνπκε ηελ εκθάληζε ηνπ λφκνπ ηεο «Αχμνπζαο απφδνζεο 1» ηνπ Ray Kurzweil. Ε λαλνηερλνινγία θη ε βηνγελεηηθή εηνηκάδνπλ βαζηέο θη απίζηεπηεο αιιαγέο ζηα δσληαλά φληα, παξαηείλνληαο ζεκαληηθά ην πξνζδφθηκν, θηάλνληαο αθφκα σο θαη ηελ ηερλεηή κεηάιιαμε καο. Γίλαη ζρεδφλ βέβαην φηη ζα έρνπκε λέα πνιηηηθά ζπζηήκαηα θαη λέεο πνιηηηθφ-θνηλσληθέο ζπκκαρίεο θαη δνκέο. Βέβαηα νη αληζφηεηεο δελ ζα ιείπνπλ αιιά ζα γίλεη αλαθαηαλνκή ηνπ πινχηνπ. Μη αιιαγέο απηέο ζα αληηθαηαζηαζνχλ ζχληνκα απφ άιιεο πην ηζρπξέο εγθαζηζηψληαο κφληκα ηελ αβεβαηφηεηα θαη ειαρηζηνπνηψληαο ηε πξνβιεςηκφηεηα. 1 «The law of accelerating returns, 6

7 Μ θφζκνο καο έρεη κπεη ζε κηα θάζε αιιαγήο, πνπ κνηάδεη κε απηή πνπ πθίζηαηαη ην παγσκέλν λεξφ, πνπ φηαλ κεηαζρεκαηίδεηαη ζε πγξφ, ηα έσο ηφηε ηαθηνπνηεκέλα θαη ζηαζεξά δνκεκέλα κφξηα ηνπ απνδεζκεχνληαη θαη θάλνπλ ειεχζεξνπο θαη απξφβιεπηνπο ζρεκαηηζκνχο. Πν θαηλφκελν απηφ νλνκάδεηαη ζηε θπζηθή Phase Transition θαη ην βιέπνπκε πιένλ ζην παγθφζκην ζχζηεκα καο θαζψο απηφ «ξεπζηνπνηείηαη». Γθεί, πνπ έσο ηψξα, ήμεξεο κε αξθεηή βεβαηφηεηα θάηη πνπ ζα ην βξεηο θαη πσο ζα ζπκπεξηθεξζεί ηψξα κφλν ππνζέζεηο κπνξείο λα θάλεηο. Ιε φξνπο θπζηθήο, ν θφζκνο καο γίλεηαη θβαληηθφο, φπνπ ν επηθξαηέζηεξνο λφκνο είλαη «ε αξρή ηεο αβεβαηφηεηαο» 2. Γίλαη θαθφ απηφ πνπ ζπκβαίλεη; Ε λέα πξαγκαηηθφηεηα ζεκαίλεη θίλδπλν γηα απηνχο πνπ ζα ζπλερίζνπλ λα αληηγξάθνπλ ην παξειζφλ, αιιά θαη επθαηξίεο γηα φζνπο ζα θαηαιάβνπλ έγθαηξα ηε δπλακηθή ηνπ αλαηέιινληνο θφζκνπ. Οηε ζχγρξνλε Μηθνλνκηθή ζεσξία ζα βξνχκε φηη ζε πνιιά ζεκεία έρεη επηρεηξεζεί λα δεκηνπξγεζεί έλα νηθνδφκεκα πνπ ζα αμηνπνηεί ηα καζεκαηηθά φπσο θαη ε θπζηθή. Ιάιηζηα ε απιφηεηα θαη αθξίβεηα ηεο Φπζηθήο ηνπ Κεχησλα ήηαλ ην πξφηππν. Γηα παξάδεηγκα ε «γεληθή ζεσξία ηζνξξνπίαο» 3 ηνπ Leon Warlas έβιεπε φηη λφκνη ηζνξξνπίαο ζηηο αγνξέο πνπ θηάλνπλ θαη ζηελ ηζνξξνπία πξνζθνξάο-δήηεζεο, καο επέηξεπαλ λα θάλνπκε πξνβιέςεηο ζε ελδερφκελεο αιιαγέο, λα θαζνξίδνπκε αληαγσληζηηθέο θαη θεξδνθφξεο ηηκέο θιπ. Ρπήξμε ε αηζηνδνμία θαη θακηά θνξά θαη ε πεπνίζεζε φηη νη νηθνλνκηθέο εμηζψζεηο κπνξνχζαλ λα πξνβιέςνπλ νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα φπσο γηλφηαλ θαη ηηο εθιείςεηο ηεο Οειήλεο θαη ηελ ηξνρηά ηνπ Άξε. Αιιά, θαζψο ν θφζκνο καο γίλεηαη φιν πην πνιχπινθνο θαη δελ κπνξεί πεξηγξάθεηαη πιένλ κε απινχο λφκνπο θαη κνληέια, νη δπλαηφηεηεο ηεο θιαζηθήο 2 3 Heisenberg uncertainty principle. general equilibrium theory 7

8 νηθνλνκηθήο ζεσξίαο ακθηζβεηνχληαη θαη νπζηαζηηθά έρεη αξρίζεη ε ζηαδηαθή απνθαζήισζε ηεο, θαζψο αλαδεηνχληαη πην δπλακηθά θαη απηφ-πξνζαξκνδφκελα κνληέια γηα έλα πνιχπινθν θαη απξφβιεπην θφζκν 4. Γηα ηα λέα νηθνλνκηθά κνληέια ςάρλνπκε πξφηππα ζε γελεηηθνχο αιγνξίζκνπο, ζε γεσκεηξία θιαζκαηηθψλ δηαζηάζεσλ, ζε λεπξσληθά δίθηπα, πνιχπινθα απηφ-πξνζαξκνδφκελα ζπζηήκαηα θαη άιια, πνπ έρνπλ δείμεη λα πξνζεγγίδνπλ θαιχηεξα ηελ λέα πξαγκαηηθφηεηα. Έρνπκε φκσο αθφκα δξφκν έσο φηνπ απηά λα έρνπλ πξαθηηθή αμία ζε πεδία φπσο ε νηθνλνκία θαη ε θνηλσληνινγία. Νίζσ απφ φια ηα παξαπάλσ, ηηο αιιαγέο, ηηο ηάζεηο θαη ηηο αηηίεο, ζα βξείηε α) ηελ Νιεξνθνξηθή λα είλαη ν κνριφο πνπ ηα έθεξε ζηελ επηθάλεηα, πνπ ηα έθαλε εθηθηά θαη ηα σξίκαζε ζε βαζκφ πνπ απφ ηδέεο έγηλαλ ηερλνινγία θαη εξγαιεία ζηα ρέξηα εηδηθψλ θαη β) κηα ζεσξία 150 ρξφλσλ, απηή ηεο Γμέιημεο (evolution) ηνπ Δαξβίλνπ, πνπ βξίζθεη εθαξκνγή πέξα απφ ηε βηνινγία θαη πνπ κεηαμχ ησλ άιισλ θαηαιήγεη φηη «κφλν νη θαηαιιειφηεξνη, γηα ηηο ηξέρνπζεο ζπλζήθεο, επηβηψλνπλ». Ιέζα ζηελ αβεβαηφηεηα, δχν πξνβιέςεηο έρνπλ ηε κεγαιχηεξε βεβαηφηεηα. Α) ζα ππάξμνπλ ζεκαληηθέο αλαηξνπέο ζε φινπο ηνπο ρψξνπο θαη Β) ην ζεκαληηθφηεξν φπιν γηα επηβίσζε θαη επηηπρίεο είλαη ε επειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα. Το ςθμαντικότερο όπλο για τθν επιβίωςθ ςτθ Νζα Πραγματικότθτα είναι θ ευελιξία (Agility). 4. Έλα βηβιίν απφ ηα πνιιά πνπ πεξηγξάθνπλ ηελ πνξεία είλαη ην The Origin of Wealth: Evolution, Complexity and the Radica Remaking of Economics ηνπ Eric D> Beinhocker, Γθδφζεηο Harvard Business Press 8

9 Στόχοσ του βιβλύου Οην βηβιίν απηφ επηρεηξείηαη κηα πξνζέγγηζε ζε κηα ζηξαηεγηθή πνπ λα ζπλδπάδεη δχν ζηφρνπο, ηνλ Γμνξζνινγηζκφ θαη ηνλ Γπαλαπξνζδηνξηζκφ. Γμνξζνινγηζκφ, πνπ δελ κάρεηαη αδηάθξηηα ηα θφζηε αιιά θαη Γπαλαπξνζδηνξηζκφ γηα ηελ έληαμεο ζηε λέα επνρή. Ε θξίζε πνπ πεξλάκε καο ππνρξεψλεη λα θάλνπκε βαζηέο αιιαγέο, φκσο ε επνρή κεηά ηελ θξίζε ζα είλαη δηαθνξεηηθή θαη αλ νη αιιαγέο δελ πεξηέρνπλ θαη αλαπξνζαλαηνιηζκφ ηφηε ην απνηέιεζκα ησλ πξνζπαζεηψλ ζα απνδεηρηεί αλψθειν. Ε πιεξνθνξηθή ππήξμε ε δχλακε πνπ μεθίλεζε ηηο αιπζηδσηέο εμειίμεηο, ηηο νπνίεο βηψλνπκε κε πνιινχο ηξφπνπο, θαη βξίζθεηαη πίζσ απφ θάζε δπλακηθή θαη εμειηζζφκελε θαηάζηαζε. Έρεη πεξάζεη αλεπηζηξεπηί ε επνρή πνπ ε πιεξνθνξηθή ήηαλ ζπλψλπκε κε ηελ απηνκαηνπνίεζε ηεο ινγηζηηθήο θαη επίιπζεο επηζηεκνληθψλ πξνβιεκάησλ. Πψξα είλαη παληνχ. Γίλαη ην κέζν γηα ηηο ζπλαιιαγέο, γηα ηελ έξεπλα, ηε δηεχξπλζε θαη ηθαλνπνίεζε ησλ αγνξψλ, γηα ηε δηαζθέδαζε, γηα ηελ εθηίκεζε ησλ θηλδχλσλ, γηα ηελ αλάιπζε ηνπ DNA, γηα ηελ εμέιημε ηεο ρεηξνπξγηθήο, γηα ηηο αλαδεηήζεηο ζε φιν ην γλσζηφ ζχκπαλ. Γίλαη πιένλ απηή πνπ παξάγεη ζήκεξα ηα πεξηζζφηεξα πξντφληα θαη ππεξεζίεο. Ε πιεξνθνξηθή είλαη ε πιαηθφξκα ηεο λέαο επνρήο, είλαη ην παξαγσγηθφ, ην εθπαηδεπηηθφ, ην εξεπλεηηθφ αιιά θαη ην ζηξαηεγηθφ εξγαιείν πνπ ζπκβάιεη θαζνξηζηηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο αγνξάο θαη ζηε πνξεία θάζε Μξγαληζκνχ. Έηζη παξφιν πνπ νη ζθέςεηο κνπ θαη νη πξνηάζεηο κνπ αθνξνχλ ζηε Νιεξνθνξηθή, νπζηαζηηθά αλαθέξνκαη ζε έλα, πνιχ θξίζηκν, παξάγνληα ησλ αιιαγψλ. Ε θαηαλφεζε θαη αμηνπνίεζε ηεο Νιεξνθνξηθήο, αιιά θαη ε κειέηε ησλ ηάζεσλ ηεο, θαζψο θαη απηή εμειίζζεηαη ηαρχηαηα, ζπκβάιεη θαζνξηζηηθά ζηελ έληαμε καο ζην New Normal. Μ θαζέλαο καο βιέπεη ηνλ θφζκν, ηηο εμειίμεηο ηνπ θαη ηηο δπλαηέο επηινγέο, κέζα απφ έλα πξίζκα, πνπ είλαη ηα πξνζσπηθά ηνπ βηψκαηα. Έρνληαο ζεηεχζεη γηα πεξηζζφηεξν απφ ζαξάληα ηξία ρξφληα ζηε Νιεξνθνξηθή κεγάισλ ζπζηεκάησλ, βιέπσ έλα αξηζκφ απφ επηινγέο πνπ πξνζθέξνληαη ζηνπο Μξγαληζκνχο γηα ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο Νιεξνθνξηθήο, θαη κέζσ 9

10 απηήο ηνπ ίδηνπ ηνπ Μξγαληζκνχ. Ννιιέο απφ απηέο ηηο ζέζεηο, ηδέεο θαη πξνηάζεηο είρα ηελ επθαηξία λα ζπδεηήζσ κε πςειφβαζκα ζηειέρε θαη πνιιέο λα ηηο θάλσ πξάμε. Γιπίδσ λα θαλνχλ ρξήζηκεο θαη ζηνπο αλαγλψζηεο ηνπ βηβιίνπ θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πείξα ηνπο λα πξνθχςνπλ πξνβιεκαηηζκνί θαη ρξήζηκεο πξαθηηθέο ηδέεο. Μη πξνηάζεηο έρνπλ εθαξκνγή ζε φινπο ηνπο επηρεηξεκαηηθνχο ρψξνπο, γηαπηφ άιισζηε αλαθέξνκαη ζε «Μξγαληζκνχο». Ε αλαθνξά ζε έλα κέξνο ηνπ βηβιίνπ ζηηο Πξάπεδεο γίλεηαη γηαηί νη Πξάπεδεο είλαη Μξγαληζκνί πνπ ην κέιινλ ηνπο εμαξηάηαη άκεζα απφ ηνλ ηξφπν πνπ αμηνπνηνχλ ηελ Νιεξνθνξηθή θαη είκαζηε φινη αξθεηά εμνηθεησκέλνη κε ηα ζέκαηα ηνπο. 10

11 1 H εποχό τησ αβεβαιότητασ Το Επιχειρηματικό περιβϊλλον Γίλαη πιένλ θνηλά παξαδεθηφ φηη ε παγθφζκηα θξίζε, πνπ πξσηνεκθαλίζηεθε ζαλ νηθνλνκηθή ην 2008, δελ είλαη κφλν νηθνλνκηθή θαη δελ είλαη παξνδηθή. Ε νηθνλνκηθή θξίζε είλαη έλα ζχκπησκα, ή κηα φςε, κηαο κεγάιεο αιιαγήο, πνπ βξίζθεηαη ζε εμέιημε θαη δεκηνπξγεί κηα λέα θαηάζηαζε. Ιε ηνλ θαηξφ ζα απνκαθξπλφκαζηε, φιν θαη πην πνιχ, απφ απηφ πνπ γλσξίδακε θαη είρακε ζπλεζίζεη. Νξέπεη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε φηη ε κφλε επηινγή καο είλαη λα πξνζαξκνζηνχκε ζηε Κέα Νξαγκαηηθφηεηα, απηφ πνπ νλνκάδεηαη πιένλ ζαλ New Normal. Δελ ππάξρεη άιιε επηινγή απφ ην λα κάζνπκε λα ιεηηνπξγνχκε ζαλ άηνκα, ζαλ θνηλσλίεο θαη νξγαληζκνί ζε απηέο ηηο λέεο ζπλζήθεο. Νξέπεη παξάιιεια κε ηνπο ηαθηηθνχο ρεηξηζκνχο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε φηη έρνπκε πεξάζεη ζε κηα θάζε κεηαζρεκαηηζκνχ ηεο θνηλσλίαο καο, κε αιιαγέο ηεο αγνξάο, ησλ πνιηηηθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ δνκψλ ηεο. Μη αιιαγέο απηέο έρνπλ ππξνδνηεζεί θπξίσο απφ ηελ παγθνζκηνπνίεζε, πνπ θηάλεη ζε επίπεδα ζεκαληηθνχ επεξεαζκνχ ηεο θάζε θνηλσληθήο θαη επηρεηξεκαηηθήο δηάζηαζεο, φπσο ζα δνχκε ζην Ηεθάιαην 3. Ε παγθνζκηνπνίεζε θνξπθψζεθε κε ηελ εμέιημε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Μη νπηηθέο ίλεο θαη ην Internet κίθξπλαλ ηηο απνζηάζεηο θαη ζπληφκεπζαλ ηνπο ρξφλνπο, θάλνληαο ηνλ θφζκν καο κηα γεηηνληά. Ηάζε ζεκαληηθφ γεγνλφο πνπ έρεη επηπηψζεηο ζε κηα γσληά ηεο Γεο επεξεάδεη, κέζα απφ έλα θαληαζηηθφ ληφκηλν, φινπο καο. Μη ηδέεο θαη ε γλψζε δηαδίδνληαη ζε ρξφλν dt ζε δηζεθαηνκκχξηα ζπκκεηέρνληεο ζηηο δηαδηθηπαθέο θνηλφηεηεο απφ πνιίηεο, επηζηήκνλεο, επαγγεικαηίεο, πνιηηηθνχο, θαιιηηέρλεο θαη άιινπο. Γίλνληαη άπεηξεο δηαζηαπξψζεηο ηδεψλ θαη γλψζεσλ παξάγνληαο άιιεο ηδέεο θαη γλψζεηο πνιιαπιαζηάδνληαο ηηο επθαηξίεο γηα αλάδεημε λέσλ ηερλνινγηψλ, πξντφλησλ, δηαδηθαζηψλ, αγνξψλ, δνκψλ, ζπκπεξηθνξψλ θ.α. 11

12 Ε ηερλνινγία, πνπ πξνρσξά πιένλ κε άικαηα θαη φρη βήκαηα, δελ ζα ζηακαηήζεη λα εμειίζζεηαη, κάιηζηα ζα πξνρσξά κε ηαρχηεξνπο ξπζκνχο θαζψο αλαηξνθνδνηείηαη απφ ηα επηηεχγκαηα ηεο. Ηαζψο εκθαλίδνληαη φιν θαη λέεο ηερλνινγίεο θαη νη δπλαηφηεηεο ρξήζεο αιιά θαη ζπλδπαζκψλ απμάλεη εθζεηηθά ν θφζκνο καο ζα γίλεηαη φιν θαη πην πνιχπινθνο θαη αβέβαηνο. Σφμφωνα με το Νομπελίςτα Prigogine, «θ ςυμπεριφορά ενόσ πολφπλοκου (complex) ςυςτιματοσ δεν μπορεί να προβλεφκεί και το μζλλον δεν είναι δεδομζνο» Α Ε επνρή ησλ «αλαηαξάμεσλ», φπσο ραξαθηεξίζηεθε απφ ηνλ Alan Greenspan, απαηηεί ζπλερή επαγξχπλεζε θαη πξνζαξκνγέο. Ηαη απηφ ηζρχεη ηφζν ζε αηνκηθφ, επηρεηξεκαηηθφ αιιά θαη ζε θνηλσληθφ επίπεδν. Μξγαληζκνί πξνζθνιιεκέλνη ζε παιηέο πξαθηηθέο, αθφκα θαη αλ απηέο απέδηδαλ, ζα βηψζνπλ ζνβαξέο πξνθιήζεηο, ελψ άιιεο εηαηξίεο κε θξέζθεο θαη ξηδνζπαζηηθέο ηδέεο ζα έρνπλ επθαηξίεο εμέιημεο θαη θάπνηεο ζα γίλνπλ νη απξηαλνί γίγαληεο. Οαλ έλα παξάδεηγκα αιιαγήο πνπ θέξλεη ην λέν πεξηβάιινλ, λα ζεκεηψζνπκε φηη ζηελ πξφζθαηε αλαηξνπή ηνπ θαζεζηψηνο ηεο Αίγππηνπ 5 πνιχ απιά ζχγρξνλα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ην Facebook θαη ην Tweeter, έπαημαλ θαζνξηζηηθφ ξφιν, δίλνληαο δπλαηφηεηα άκεζεο θαη καδηθήο επαθήο, πνπ ζπζπείξσζε εθαηνκκχξηα Έσο ερηέο κπνξνύζακε λα πξνβιέπνπκε θαη λα θάλνπκε καθξνπξόζεζκα ζρέδηα, θάηη πνπ πξέπεη λα ην μεράζνπκε θαη λα ζηξέςνπκε ηε πξνζνρή καο ζηελ ηθαλόηεηα γξήγνξεο πξνζαξκνγήο ζε απξόβιεπηεο θαηαζηάζεηο, πνπ ζα είλαη ηδηαίηεξα ζπρλέο. πνιηηψλ κεηαηξέπνληαο ηνπο απφ αγαλαθηηζκέλνπο παζεηηθνχο πνιίηεο ζε κηα 5 Φεβξνπάξηνο

13 ζπκπαγή επαλαζηαηηθή νκάδα 6. Αμίδεη λα ππνγξακκηζηεί φηη ε επαλάζηαζε έγηλε ρσξίο ηελ χπαξμε εγέηε, θεληξηθήο εμνπζίαο θαη θεληξηθνχ ζπληνληζκνχ. Πν πιήζνο ελψλεηαη ζε κηα νληφηεηα ρσξίο εγέηε. Ιηα κεγάιε αιιαγή, πνπ ζα έρεη πνιιέο εθαξκνγέο θαη δελ κπνξνχκε λα εθηηκήζνπκε ηελ επηξξνή ηεο ζην κέιινλ καο 7. Έλαο λένο θφζκνο αλαηέιιεη κε δπλαηφηεηεο γηα λέεο κνξθέο θνηλσληθψλ δνκψλ θαη ελδερφκελα πξφηππα νξγάλσζεο. Αχξην θάπνηα άιιε αλαηξνπή, ζε άιιν ρψξν, ζα επλνεζεί απφ ζχγρξνλεο δπλαηφηεηεο, κε απξφβιεπην ηξφπν. ια απηά είλαη ζεκάδηα ησλ θαηξψλ, πνπ καο ιέλε φηη «ην αχξην δελ έρεη θακία ζρέζε κε ην ερηέο». Γρηέο κπνξνχζακε λα πξνβιέςνπκε θαη λα θάλνπκε αθφκα θαη αμηφπηζηα καθξνπξφζεζκα ζρέδηα, θάηη πνπ πξέπεη λα ην μεράζνπκε θαη λα ζηξέςνπκε ηε πξνζνρή καο ζηελ ηθαλφηεηα γξήγνξεο πξνζαξκνγήο ζε θαηαζηάζεηο πνπ δελ κπνξνχκε λα πξνβιέςνπκε. Μη Ε θαηλνηνκία είλαη έλαο κεραληζκφο κεηαθίλεζεο καο κέζα ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ρψξν θαη πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπκε ηε θαηάιιειε θνπιηνχξα γηα λα ηηο επηηχρνπκε 8. πσο ιέεη θαη ν Kevin Kelly, δνχκε πιένλ ζε κηα «θνηλσλία πςειήο ηερλνινγίαο». Ε ηερλνινγία πάληα ζα ελζσκαηψλεη λέεο επηζηεκνληθέο θαη ηερλνινγηθέο αλαθαιχςεηο, ηηο νπνίεο ζα ζπλπθαίλεη κε λέεο ηδέεο γηα λέα πξντφληα θαη ππεξεζίεο, γηα κηα παγθνζκηνπνηεκέλε πιένλ αγνξά, αξρηθά θαη ελδερφκελα γηα λέεο κνξθέο θνηλσλίαο ζην κέιινλ. Πα λέα πξντφληα θαη ππεξεζίεο εκθαλίδνληαη κε επηηαρπλφκελνπο ξπζκνχο, απαμηψλνληαο κειέηεο, νξάκαηα θαη επελδχζεηο, θαζψο πνιιέο θνξέο δελ ζα πξνιαβαίλεηο λα νινθιεξψζεηο ην θχθιν κηαο πξνζπάζεηαο θαη ζα εθηνπίδεηαη απφ θάπνηα άιιε. Ε δηάξθεηα δσήο 6 Ιηα απνξία κνπ πνπ δελ ειπίδσ λα απαληεζεί πνηέ είλαη αλ φια ηα απξφζσπα κελχκαηα πξνέξρνληαλ κφλν απφ αγαλαθηηζκέλνπο πνιίηεο. Αθφκα θαη απηφ λα κελ ηζρχεη, ε λέα ηερλνινγία είλαη έλα λέν φπιν, πνπ ζέιεη, φπσο θάζε φπιν, ηδηαίηεξε πξνζνρή. 7 Νάλησο δελ είλαη πξσηφγλσξν θαηλφκελν. Ηνηλσληθά πξνεγκέλεο θνηλσλίεο φπσο νη κέιηζζεο, νη ηεξκίηεο, ην αλνζνπνηεηηθφ καο ζχζηεκα θαη άιιεο, πνπ ζπλαληάκε ζηε θχζε, επηβηψλνπλ πξνζαξκνδφκελεο ζε λέεο θαηαζηάζεηο ρσξίο θεληξηθή εμνπζία. Γίλαη Self-adaptive systems, φηη θαιχηεξν γηα αβέβαηα πεξηβάιινληα. 8 Βαζίιεο Πξαπεδάλνγινπ, «ΠΓΚΜΘΜΓΖΑ ΗΑΖ ΗΑΖΚΜΠΜΙΖΑ Γμσζηξέθεηα θαη πειαηνθεληξηθφηεηα ζηα επηρεηξεζηαθά κνληέια Μ ξφινο ησλ Περλνινγηψλ Νιεξνθνξηθήο θαη Γπηθνηλσληψλ (ΠΝΓ)» 13

14 ελφο πξντφληνο ή ππεξεζίαο θαη επηρεηξεκαηηθψλ κνληέισλ ζα ζπληνκεχνπλ. ια ζα ζπκβαίλνπλ ζε ζπληνκφηεξνπο ρξφλνπο. Ε παξαγσγηθφηεηα θαη ε πνηθηιία ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ έρεη απμεζεί ζεκαληηθά θαζψο ε απηνκαηνπνίεζε θαη νη ζχγρξνλεο κέζνδνη εμαπιψλνληαη πνιχ γξήγνξα ζε φια ηα κήθε θαη πιάηε. Πα λέα, ε γλψζε θαη ε γξίπε δηαδίδνληαη ζε ειάρηζην ρξφλν, ζην θφζκν-γεηηνληά.. Γπίζεο ην πιήζνο ησλ πξντφλησλ πνπ έρνπλ ςεθηαθή κνξθή, φπσο ν ήρνο, ε εηθφλα, ε δηαζθέδαζε, ηα βηβιία θαη ηφζα άιια κπνξνχλ λα αλαπαξάγνληαη ζε ακειεηέν ρξφλν θαη θφζηνο θαη λα κεηαθέξνληαη ρσξίο πνιχπινθεο, ρξνλνβφξεο θαη θνζηνβφξεο δηαδηθαζίεο απφ ηφπν ζε ηφπν, απφ ηνλ παξαγσγφ ζηνλ θαηαλαισηή. Ννιινί επσθειήζεθαλ απφ απηέο ηηο αιιαγέο, φπσο θαη πνιινί έραζαλ. Ε Sony, βαζίιηζζα ζηελ ειεθηξνληθή δηαζθέδαζε, κε ην Walkman, ηα CD/DVD, έραζε ην 85% ηεο αμίαο ηεο ζε ιίγεο κφλν εκέξεο, θαζψο ε ηερλνινγία πξνζέθεξε νηθνλνκηθφηεξεο θαη επθνιφηεξεο ιχζεηο (βι. MP3, YouTube θιπ). Δελ είρε θαιή δηαρείξηζε θηλδχλσλ ε Sony; Ηάζε άιιν. Πν ίδην έγηλε κε ηε Fujifilm, κε ηελ Polaroid, ηελ Kodak, ηελ Britannica θαη ηφζεο άιιεο θίξκεο πνπ αλαγθάζηεθαλ λα αιιάμνπλ εθ βάζξσλ ηε ζηξαηεγηθή ηνπο, λα επαλαηνπνζεηεζνχλ κε λέεο ζηξαηεγηθέο θαη λέα επηρεηξεκαηηθά κνληέια, γηα λα επηβηψζνπλ. Γπηρεηξεκαηηθά ζρέδηα πνπ ζηεξίδνληαη ζε καθξφρξνλεο πξνβιέςεηο ζα έρνπλ κηθξφηεξε πηζαλφηεηα απφ πξηλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπο. ξεηαδφκαζηε λένπο ηξφπνπο επηρεηξεκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ. Ε κέζε δηάξθεηα δσήο κηα επηρείξεζεο απφ 13 ρξφληα ζα κεηψλεηαη ζηαδηαθά, αλαγθάδνληαο ηηο λα «αλαγελληνχληαη» κε δηαξθή πξνζαξκνγή. Μη εηαηξείεο ζα πξέπεη λα αλαπηχμνπλ κεραληζκνχο γξήγνξεο πξνζαξκνγήο ζε λέεο θαηαζηάζεηο θαη αιιαγήο επηρεηξεκαηηθνχ κνληέινπ. Κα γίλνπλ Agile (επέιηθηεο) 9. 9 Έλα θιαζηθφ παξάδεηγκα πνπ ε επειημία ζε έλα απξφβιεπην θαη ηαρχηαηα κεηαβαιιφκελν ρψξν παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν είλαη νη αεξνκαρίεο κεηαμχ ησλ Ακεξηθαληθψλ F-16 θαη ησλ Ονβηεηηθψλ Ming. Πα Ming, θαηά γεληθή νκνινγία ήηαλ ηερλνινγηθά αλψηεξα απφ ηα F-16, θαη νη Ονβηεηηθνί πηιφηνη ηνπιάρηζηνλ ηζάμηνη κε ηνπο ακεξηθαλνχο. Ναξφια απηά ζηηο πεξηζζφηεξεο αεξνκαρίεο επηθξαηνχζαλ, κε δηαθνξά, ηα F-16. Ιεηά απφ πνιιέο αλαδεηήζεηο θαη έξεπλεο βξέζεθε φηη νη κνρινί ηνπ ρεηξηζηεξίνπ ησλ Ming ήηαλ ζθιεξφηεξνη απφ ηνπ F-16. Μπφηε κεηά απφ θνχξαζε θαη έληαζε ηα F-16 απνθηνχζαλ πιενλέθηεκα επειημίαο (agility). 14

15 Γηα λα δψζνπκε έλα ιίγν θαζεκεξηλφ παξάδεηγκα, λα δνχκε ην θιαζζηθφ κνληέιν ηεο δηάζεζεο βηβιίσλ. Δήζακε πάξα πνιιά ρξφληα κε ην βηβιηνπσιείν, φπνπ κπνξνχζακε λα δηαιέμνπκε, απφ ηνπο αλαγθαζηηθά πεξηνξηζκέλνπο, ηίηινπο πνπ δηαζέηεη, λα μεθπιιίζνπκε θάπνηα βηβιία θαη λα αγνξάζνπκε. Οήκεξα, φια απηά γίλνληαη απφ ην Internet, κέζσ ηνπ Amazon θαη άιισλ δηαδηθηπαθψλ βηβιηνπσιείσλ, θαη κάιηζηα δηαζέηνπλ ζπγθξηηηθά απεξηφξηζην αξηζκφ βηβιίσλ θαη ζχζηεκα αλαδήηεζεο θαη μεθπιιίζκαηνο. Ήδε ηα πεξηζζφηεξα βηβιία πσινχληαη κέζσ ηνπ Internet. Γίλαη δχν δηαθνξεηηθά επηρεηξεκαηηθά κνληέια. Κα ζεκεηψζνπκε φηη ε χπαξμε δχν-ηξηψλ ηέηνησλ δηαδηθηπαθψλ βηβιηνπσιείσλ πεξηνξίδεη ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο άιισλ, ν πξψηνο επηηπρεκέλνο παίξλεη ηε κεξίδα ηνπ ιένληνο 10. Μη επηπηψζεηο ζηελ θνηλσλία απφ ηελ εθαξκνγή ηέηνησλ κνληέισλ είλαη πξνθαλείο αιιά θαη αλαπφθεπθηεο. Πα βηβιηνπσιεία γηα λα επηβηψζνπλ αλαδεηνχλ λέν επηρεηξεκαηηθφ κνληέιν, φπσο θάπνηα πνπ γίλνληαη ζεκεία ζπλάληεζεο θαη πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ γηα λα θξαηήζνπλε ηε ιίγε θαη επίιεθηε πειαηεία ηνπο. Αλαπηχζζνπλ πην πξνζσπηθέο ζρέζεηο, θαιχπηνληαο έλα θελφ πνπ δεκηνπξγεί ην δηαδίθηπν. Ιε ηα ειεθηξνληθά βηβιία, θαη νη εθδφηεο ζα αλαδεηήζνπλ λέν επηρεηξεκαηηθφ κνληέιν. Ήδε νη πσιήζεηο ησλ e-books έρνπλ μεπεξάζεη ηα παξαδνζηαθά. Ναξφκνηεο θαηαζηάζεηο ππάξρνπλ φπνπ θαη λα ζηξαθείηε. πσο ηα έληππα Ιαδηθήο Γλεκέξσζεο, πνπ αληηθαζίζηαληαη απφ ςεθηαθέο εθδφζεηο. Πν πεξηνδηθφ TIME ζηακάηεζε ηελ έληππε έθδνζε ηνπ, θαη ζηελ Γιιάδα ην θαζεκεξηλφ Βήκα είλαη πιένλ κφλν ειεθηξνληθφ. Γκκέζσο, ε βηνκεραλία ηνπ ραξηηνχ, ζηαδηαθά πεξλά θαη απηή ζε άιιεο θαηαζηάζεηο. Πν ληφκηλν έρεη μεθηλήζεη θαη εδψ. Βιέπεηε παληνχ, ηα bits εθηνπίδνπλ ηα άηνκα. Πα πξντφληα απφ-πινπνηνχληαη. Πν δεηνχκελν ζηελ λέα επνρή ζα είλαη ε γξήγνξε πξνζαξκνγή ζε λέεο ζηξαηεγηθέο επηινγέο θαη πξνυπφζεζε ε εχθνιε αιιαγή επηρεηξεκαηηθνχ κνληέινπ. Αθφκα θαη ζε αηνκηθφ επίπεδν δελ ζα θηάλεη λα αιιάδεηο δνπιεηά αιιά ζα απαηηείηαη ε 10 «Μ ληθεηήο ηα παίξλεη φια», πνπ ιέεη θαη ην ηξαγνχδη ησλ Abba. πσο έγηλε κε ηελ Amazon, θαη νδεχεη ζε θξίζε έλαο νιφθιεξνο εκπνξηθφο θιάδνο. 15

16 αιιαγή επαγγέικαηνο. Νξέπεη λα είκαζηε «αλνηρηνί» ζε αιιαγέο. Ηάπνηνη ηζρπξίδνληαη φηη φζνη κπαίλνπλ ηψξα ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζα ρξεηαζηεί λα αιιάμνπλ γχξσ ζηα επηά επαγγέικαηα! Έλα αθξαίν παξάδεηγκα εηαηξείαο κε πνιχ πςειή επειημία, πνπ ηεο επέηξεςε λα αιιάδεη φρη κνληέιν ζηνλ ίδην ρψξν αιιά λα αιιάμεη αθφκα θαη επηρεηξεκαηηθφ ρψξν είλαη ε NOKIA. Αξρηθά ήηαλ κηα κηθξή βηνηερλία πνπ παξήγαγε γαιφηζεο. Οηε ζπλέρεηα κεγαιψλεη παξάγνληαο ειαζηηθά απηνθηλήησλ πξηλ γίλεη ην Κν 1 ζηελ θηλεηή ηειεθσλία. Γίλαη πξνθαλέο φηη νη Δηνηθήζεηο ηεο ήηαλ εμαηξεηηθέο. Άξαγε ζα πξνζαξκνζηεί ζηηο λέεο απαηηήζεηο; Θα έρεη αλάινγε Δηνίθεζε γηα λα θάλεη έγθαηξα ηελ επφκελε αιιαγή; Πν πηζαλφηεξν είλαη φηη απηνί πνπ ζα δείμνπλ αδξάλεηα θαη ζπληεξεηηζκφ ζα είλαη κε ηνπο ρακέλνπο, ελψ νη θεξδηζκέλνη ζα βγνπλ απφ απηνχο πνπ ζα πξνζπαζήζνπλ λα «κεηαιιαρηνχλ» ψζηε λα ηαηξηάμνπλ θαιχηεξα ζην λέν πεξηβάιινλ. Δελ ζεκαίλεη βέβαηα φηη φζνη επηρεηξήζνπλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζα ην πεηχρνπλ θηφιαο. πσο πάληα ηα πξάγκαηα δελ είλαη απιά θαη εχθνια. Απαηηείηαη ηφικε, θαληαζία, ζπλεξγαζία, γλψζε αιιά θαη ηχρε. Ε επνρή πνπ αλνίγεηαη κπξνζηά καο θέξλεη αλαθαηαηάμεηο, απηφ ζεκαίλεη φηη θάπνηνη ζα ράζνπλ θαη θάπνηνη ζα θεξδίζνπλ. Μη λέεο δηνηθήζεηο ζα πξέπεη λα έρνπλ κεγάιε δφζε leadership, πνπ ζα πεξλά ζε φινπο έλα φξακα θαη ζα επηδηψθεη ην innovation. Δελ ζα είλαη δηαρεηξηζηηθέο, πνπ εθηεινχλ δνθηκαζκέλεο πξαθηηθέο. Μ Peter Druker είρε πεη ν manager θάλεη ηα πξάγκαηα ζσζηά, ελψ ν leader θάλεη ηα ζσζηά πξάγκαηα. Αλαδεηήζηε leaders, κε φξακα γηα λα δψζνπλ πλνή ζηε λέα πεξηπέηεηα θαη βάιηε ζηφρν ηελ επηηπρία, ζηεξηδφκελνη ζε κηα επέιηθηε πιαηθφξκα πνπ ζα θηηάμνπλ νη managers. Ννιιά γξάθνληαη ηειεπηαία γηα ην ξφιν ηεο ηχρεο ζηελ εμέιημε ηεο αγνξάο θαη ηεο θνηλσλίαο. «Μ καχξνο θχθλνο», «Πα βήκαηα ηνπ κεζπζκέλνπ», «νξεχνληαο κε ηελ ηχρε» θαη πνιιά άιια βηβιία αζρνινχληαη κε ην ζέκα. Ιέρξη θαη ζρεηηθέο έδξεο ζε παλεπηζηήκηα ζα βξείηε. Θπκάκαη απφ ηα θνηηεηηθά κνπ ρξφληα ζην καζεκαηηθφ, πνπ έλαο θαζεγεηήο καο έιεγε φηη «ηχρε είλαη ην κέηξν ηεο άγλνηαο καο». Ηαζψο ν θφζκνο γίλεηαη πην πνιχπινθνο ην ράζκα ηεο άγλνηαο κε ηε γλψζε ζα 16

17 απμάλεηαη, παξφιν φηη ε γλψζε καο απμάλεηαη θαη απηή. Έηζη δελ κπνξεί λα αγλννχκε ηελ επίδξαζε ηεο ηχρεο, ηνπ κε πξνβιέςηκνπ, ζηηο επηηπρίεο θαη απνηπρίεο καο. Γίλαη έλαο παξάγνληαο ξίζθνπ, πνπ δπζηπρψο δελ κπνξνχκε λα εθηηκήζνπκε κε ηθαλνπνηεηηθή αθξίβεηα. Άιιν έλα ζεκείν πνπ εληζρχεη ηελ αμία θαη αλαγθαηφηεηα ηεο agility. Ε «επηρεηξεκαηηθή κεηάιιαμε» πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ εθηέιεζε έξγσλ (projects), πνπ ην θαζέλα έξρεηαη λα αιιάμεη θάηη ζε έλαλ Μξγαληζκφ. Αλ έλαο Μξγαληζκφο εζηηάδεη κνλνδηάζηαηα ζηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο ρσξίο λα εθηειεί, πξνζεθηηθά επηιεγκέλα θαη πξνεηνηκαζκέλα έξγα, θηλδπλεχεη λα βξεζεί εθηφο ηφπνπ θαη ρξφλνπ φηαλ πεξάζεη ν θίλδπλνο ηεο επηβίσζεο ζηελ νηθνλνκηθήο θξίζε. Αο αθήζνπκε ην φηη ε κνλνδηάζηαηε πνιηηηθή κείσζεο ηνπ θφζηνπο ππνγξακκίδεη ηελ αγσλία επηβίσζεο ζπέξλνληαο ηελ αλαζθάιεηα ρσξίο πξννπηηθέο, ζην πξνζσπηθφ θαη ζηελ αγνξά, ρεηξνηεξεχνληαο ηηο πηζαλφηεηεο επίηεπμεο ηνπ ζηφρνπ. 17

18 Ο Τραπεζικόσ Χώροσ Ε πξψηε χιε ησλ ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ είλαη ην ρξήκα, πνπ ζηαδηαθά ράλεη ηελ πιηθή ηνπ κνξθή θαη ηα άηνκα ησλ ραξηνλνκηζκάησλ, ησλ επηηαγψλ, ησλ θαξηψλ αληηθαζίζηαληαη απφ bits. Ε χιε δίλεη ηε ζέζε ηεο ζηελ Παρόμοιο κακοριςτικό ρόλο παίηει θ πλθροφορικι ςε όλεσ τισ εταιρείεσ παροχισ υπθρεςιϊν, όπωσ Συμβουλευτικζσ, Διαφθμιςτικζσ, Λογιςτικζσ, Ελεγκτικζσ, Νομικζσ, Ταξιδιωτικζσ, Ιατρικζσ κ.ά. Ακόμα και ςε βιομθχανίεσ το «νευρικό ςφςτθμα» που τισ κάνει να κινοφνται είναι θ πλθροφορικι. πιεξνθνξία. Ήδε ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ ρξεκάησλ είλαη ςεθηνπνηεκέλν, «απνζεθεπκέλν» ζε ςεθηαθή κνξθή ζε ινγαξηαζκνχο, ζε θάπνηεο databases θαη κεηαθέξεηαη απφ ινγαξηαζκφ ζε ινγαξηαζκφ, ηαμηδεχνληαο απφ ηε κηα γσληά ηνπ πιαλήηε ζηελ άιιε ζε ρηιηνζηά έσο δέθαηα ηνπ δεπηεξνιέπηνπ. Ιεηαθνξά ρξεκάησλ δελ είλαη ηίπνηα άιιν απφ ηελ αμηφπηζηε θαηαγξαθή κηαο ρξέσζεο θαη κηαο πίζησζεο. Πα βγάδσ απφ απηφλ ην ινγαξηαζκφ θαη ηα βάδσ ζηνλ άιιν ινγαξηαζκφ. Οπλήζσο βέβαηα απηφ επηηπγράλεηαη κε κηα αιπζίδα ηέηνησλ δεπγψλ-κεηαθνξψλ θαζψο νη ινγαξηαζκνί κπνξεί λα ηεξνχληαη ζε δηαθνξεηηθέο Πξάπεδεο, ζε άιιεο ρψξεο θαη ζε άιια λνκίζκαηα. Ηαζεκεξηλά κεηαθέξνληαη, ζαλ bits, ηξηζεθαηνκκχξηα USD, EUR θιπ. Αθάληαζηεο αμίεο αιιάδνπλ ινγαξηαζκνχο-ηδηνθηήηεο. Ιεηαμχ απηψλ πνπ πξνζθέξεη ην Πξαπεδηθφ ζχζηεκα, ίζσο ην ζεκαληηθφηεξν είλαη ε αμηνπηζηία θαη εγθπξφηεηα γηα λα βεβαηψζνπλ ην ηη αλήθεη ζε πνηφλ, ζε θάζε ζηηγκή. Ιε απιά ιφγηα ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα είλαη έλα αμηφπηζην δίθηπν επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ, απνηεινχκελν απφ επηκέξνπο αμηφπηζηα ζπζηήκαηα θαηαγξαθήο νηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ, πνπ ιεηηνπξγεί θάησ απφ έλα πιαίζην θνηλψλ θαη απζηεξψλ θαλφλσλ ινγηζηηθήο, λνκηθήο θαη ηερλνινγηθήο δηαζχλδεζεο θαη αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ. 18

19 Απφ ρξφληα, ε πεπνίζεζε κνπ είλαη φηη νη Πξάπεδεο είλαη νπζηαζηηθά bits processors. Πν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο Μξγαληζκνχο ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ θαη ζηαδηαθφ φιν θαη πεξηζζφηεξσλ Μξγαληζκψλ παξνρήο ππεξεζηψλ. Οηεξίδνπλ ηελ χπαξμε ηνπο, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη απνδνηηθφηεηα ηνπο αιιά θαη ην κέιινλ ηνπο ζηελ αμηνπνίεζε ηεο πιεξνθνξηθήο. Βιέπνληαο απφ απηή ηελ νπηηθή γσλία ζα αληηιεθζνχκε φηη έρνπλ κπξνζηά ηνπο πνιιέο πξνθιήζεηο, θαζψο θάζε «πέηαγκα πεηαινχδαο» ζην ρψξν ηεο πιεξνθνξηθήο δεκηνπξγεί αλαηαξάμεηο ζην ρψξν ησλ Μξγαληζκψλ απηψλ. Θα πξέπεη νη Πξάπεδεο λα είλαη έηνηκεο γηα πνιιέο «κεηαιιάμεηο» πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκνζηνχλ ζε απηφ ηνλ ςεθηαθφ θαη απξφβιεπην θφζκν. «We'd always thought that if you wanted to cripple the U.S. economy, you'd take out the electronic payment systems. Banks would be forced to fall back on inefficient physical transfers of money. Πhe level of economic activity across the country could drop like a rock» Alan Greenspan, The Age of Turbulence Ε πιεξνθνξηθή άξρηζε ηελ θαξηέξα ηεο ζηηο Πξάπεδεο ζαλ ινγηζηηθφ βνήζεκα. Απφ ηα «ππφγεηα» ησλ ηξαπεδψλ, ζαλ έλα «καχξν θνπηί», πνπ πξφζθεξε θαηαρψξεζε, εθηνθηζκνχο θαη ινγηζηηθέο θαηαζηάζεηο. Ήηαλ ζσζηή θίλεζε, κφλν πνπ ε ζέζε απέλαληη ηεο έρεη παξακείλεη, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε ίδηα, ηελ βιέπνπλ ζαλ κηα βνεζεηηθή ππεξεζία θαη ζαλ αλαγθαίν θέληξν θφζηνπο. Οε ιίγεο πεξηπηψζεηο ε πιεξνθνξηθή ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ εξγαιείν εθαξκνγήο ζηξαηεγηθήο θαη φπνπ έγηλε ηα απνηειέζκαηα ππήξμαλ εληππσζηαθά 11. Δπζηπρψο, αθφκα ζηηο πεξηζζφηεξεο Πξάπεδεο ε Νιεξνθνξηθή αληηκεησπίδεηαη ζαλ αλαγθαίν θαθφ, πνπ απνξξνθά ζεκαληηθνχο πφξνπο. Μη Δηνηθήζεηο δελ έρνπλ δεη ην ζηξαηεγηθφ ηεο ραξαθηήξα αιιά θαη ηα ζηειέρε ηεο Νιεξνθνξηθήο δελ έρνπλ πάξεη πξσηνβνπιίεο λα ζπκβάινπλ ζηηο επηρεηξεκαηηθέο αλαδεηήζεηο θαη εμειίμεηο ηεο Πξάπεδαο. 11 Έλα παξάδεηγκα ήηαλ ε Πξάπεδα Γξγαζίαο, πνπ είρα ηελ ηχρε λα ην δήζσ ζαλ Δηεπζπληήο ηεο Νιεξνθνξηθήο ηεο (Ιεραλνγξάθεζεο ηφηε). 19

20 Ε επεμεξγαζία ησλ ηξαπεδηθψλ ζπλαιιαγψλ απαηηεί ζεκαληηθέο επελδχζεηο ζε εμνπιηζκφ, ππνδνκέο, εμεηδηθεπκέλν ζηειερηαθφ δπλακηθφ, ειεγθηηθνχο κεραληζκνχο θαη δηνίθεζε. Πν θφζηνο ηεο Νιεξνθνξηθήο είλαη ζπλάξηεζε πνιιψλ παξαγφλησλ, απφ ηνπο νπνίνπο δχν είλαη κεηαμχ ησλ πιένλ θαζνξηζηηθψλ. Γίλαη ν φγθνο ησλ ζπλαιιαγψλ θαη ε πνηθηιία ησλ ζπλαιιαγψλ. Ιάιηζηα ν δεχηεξνο ζπκβάιεη απνθαζηζηηθά ζηελ πνιππινθφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ θαη ηε δπζθνιία πξνζαξκνγήο ζε λέεο απαηηήζεηο. Αο δνχκε γηα ιίγν ηνλ φγθν ησλ ζπλαιιαγψλ, γηαηί απφ φηη θαίλεηαη ζηνλ νξίδνληα, ζηα πιαίζηα ησλ αιιαγψλ πνπ θέξλεη ε Κέα Γπνρή, ζα αξρίζνπλ ζχληνκα νη αιιαγέο. Ιηα εκπνξηθή ηξάπεδα επεμεξγάδεηαη έλα πνιχ κεγάιν φγθν ζπλαιιαγψλ κε κηθξνπνζά, φπσο πιεξσκέο ινγαξηαζκψλ, αλαιήςεηο απφ ΑΠΙ, κεηαθνξέο απφ ινγαξηαζκφ ζε ινγαξηαζκφ θιπ. Οην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα επεμεξγάδεηαη πνιχ ιηγφηεξεο ζπλαιιαγέο κε ζεκαληηθά κεγάια πνζά. Ηάπνηεο ηξάπεδεο επηιέγνπλ λα δίλνπλ έκθαζε ζην έλα ή ην άιιν άθξν, ελψ άιιεο θαιχπηνπλ φιν ην εχξνο. Οην δηπιαλφ δηάγξακκα ζηνλ θάζεην άμνλα ζεκεηψλνπκε ην χςνο ησλ ζπλαιιαγψλ θαη ζηνλ νξηδφληην ην πιήζνο ησλ ζπλαιιαγψλ. Έλα ζεκείν ζηελ θακπχιε, εθεί πνπ ηειεηψλεη ην γαιάδην, καο ιέεη πφζεο ζπλαιιαγέο έγηλαλ γηα έλα ζπγθεθξηκέλν πνζφ. Ε επηθάλεηα πνπ έρεη ρξψκα γαιάδην είλαη ε ζπλνιηθή αμία απηψλ πνπ δηαρεηξίζηεθε ην Πξαπεδηθφ ζχζηεκα ζε θάπνηα πεξίνδν, αλεμάξηεηα αλ κπήθαλ ή βγήθαλ ηα ρξήκαηα απφ ηελ Πξάπεδα. Ηαη κάιηζηα επεηδή είλαη δηπινγξαθηθφ ην ζχζηεκα, απφ πιεπξάο επεμεξγαζίαο έρνπκε ηνπιάρηζηνλ δηπιάζηεο επεμεξγαζκέλεο θηλήζεηο, απφ απηέο πνπ ηηο πξνθάιεζαλ. Γηα παξάδεηγκα κία κεηαθνξά απφ ινγαξηαζκφ ζε ινγαξηαζκφ, ηεο ίδηαο Πξάπεδαο είλαη δχν επεμεξγαζκέλεο εγγξαθέο ίδηαο αμίαο, εθηφο θαη αλ έρνπκε πξνκήζεηα νπφηε δελ θηάλνπλ νη δχν. 20

21 Ιηα παξφκνηα κεηαθνξά κεηαμχ ινγαξηαζκψλ δηαθνξεηηθψλ λνκηζκάησλ ζπκβάινπλ θαη ζε πεξεηαίξσ επεμεξγαζία. Άξα ην minimum είλαη κηα πειαηεηαθή ζπλαιιαγή λα απαηηεί επεμεξγαζία δχν ζηνηρεησδψλ transactions. Βέβαηα απηφ ην δηάγξακκα δείρλεη κφλν έλα κέξνο ηεο επεμεξγαζίαο πνπ εθηειεί ε Νιεξνθνξηθή. Αλ πξνζζέζεηε ηελ επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ γηα ηελ εθηίκεζε ηεο αμηνπηζηίαο θαη πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο ησλ πειαηψλ, ηε δηαρείξηζε θηλδχλσλ, ηνπο ειέγρνπο πξνζπέιαζεο ζηε ζπγθεθξηκέλε ζπλαιιαγή, ηε ινγηζηηθή απεηθφληζε, ηηο δηνηθεηηθέο αλαθνξέο θαη ηφζα άιια ζα γίλεη θαηαλνεηφ, σο έλα βαζκφ, ην βάζνο θαη ε έθηαζε ηεο επεμεξγαζίαο ησλ πιεξνθνξηψλ ζε θάζε Πξαπεδηθφ Οχζηεκα. Ε επεμεξγαζία φισλ ησλ ζπλαιιαγψλ γίλεηαη κε ηε δένπζα πξνζνρή αζθάιεηαο, αθεξαηφηεηαο, ηαρχηεηαο θιπ, γηαπηφ φιεο έρνπλ έλα ζεκαληηθφ ειάρηζην θφζηνο. Φπζηθά νη κεγάιεο ζπλαιιαγέο εθηεινχληαη ζε έλα πιαίζην κηαο δηαδηθαζίαο, πνπ απαηηεί ηε ζχκπξαμε πνιιψλ ρξεζηψλ θαη πνιιέο θνξέο ηελ επηθνηλσλία κε ηξίηα ζπζηήκαηα. Αλ δνχκε ηελ ππνδνκή κηαο ηξάπεδαο πνπ αζρνιείηαη κε ηελ ιηαληθή ηξαπεδηθή, φπνπ έρνπκε θαηά θαλφλα κηθξφ-ζπλαιιαγέο, ζα δνχκε φηη ε ππνδνκή ηνπο είλαη κεγαιχηεξε απφ κηα ηξάπεδα πνπ αζρνιείηαη κε ιίγεο αιιά κεγάιεο ζπλαιιαγέο. Ηαη ε ππνδνκή δελ αθνξά κφλν ηελ πιεξνθνξηθή αιιά ηα θηήξηα, ην πξνζσπηθφ, ηα θαλάιηα θιπ. Γίλαη πξνθαλέο φηη ν φγθνο επεξεάδεη ζεκαληηθά ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη επεμεξγαζίαο. Πν θνκκάηη πνπ αθνξά ζηελ «καθξηά νπξά - (long tail)», δειαδή ν κεγάινο φγθνο ησλ κηθξφ-ζπλαιιαγψλ έρεη κπεη ζην ζηφραζηξν κε-ηξαπεδψλ. Μη ζπλαιιαγέο κε πηζησηηθέο θάξηεο πνπ εθδίδνληαη απφ Supermarkets θαη αζιεηηθά ζσκαηεία είλαη θάηη θνηλφ απφ πνιχ θαηξφ. Έξρεηαη ηψξα ε θηλεηή ηειεθσλία θαη άιιεο εηαηξείεο πςειήο ηερλνινγίαο, κε ζχγρξνλεο ππνδνκέο, κεραληζκνχο δηαρείξηζεο ζρέζεσλ κε πειάηεο θαη κεγάιε ξεπζηφηεηα, λα δηεθδηθήζνπλ κεξίδην απφ ηελ καθξηά νπξά. Δελ ππάξρεη θακία ακθηβνιία φηη απηφ ην θνκκάηη ηεο αγνξάο 21

22 ζα απνζπαζηεί απφ ηηο ηξάπεδεο ζχληνκα θαη νξηζηηθά. Οην δηπιαλφ δηάγξακκα κε θίηξηλν θαίλεηαη ην κέξνο πνπ είλαη ζην ζηφραζηξν γηα λα πεξάζεη εθηφο ηξαπεδψλ θαη πνπ αληηζηνηρεί, ζαλ αμία, κε ηνλ ζηέι ρψξν ησλ ιίγσλ-κεγάισλ ζπλαιιαγψλ, πνπ καδί κε ηνλ ρψξν ρξψκαηνο γαιάδηνπ παξακέλεη ζηηο Πξάπεδεο. Μ ρψξνο ησλ κεγάισλ ζπλαιιαγψλ, κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, πεξηιακβάλεη ρξεκαηνδφηεζε εκπνξίνπ (trade finance), επηρεηξεκαηηθά δάλεηα, δηαρείξηζε πεξηνπζίαο, ππεξεζίεο treasury, επελδπηηθή ηξαπεδηθή (investment banking) θαη hedge funds. Γίλαη ελδερφκελν, αλ θαη θαλέλαο δελ κπνξεί λα πξνβιέςεη, φηη ίζσο απηφ λα είλαη ε αξρή κφλν γηα πεξηνξηζκφ ησλ ηξαπεδηθψλ ζπλαιιαγψλ. Γηα λα πεξηνξηζηεί ε θπγή ζε απηφ ην ζεκείν, νη ηξάπεδεο ζα πξέπεη λα αλαπηχμνπλ λέεο ζηξαηεγηθέο, φπσο ζπκκαρίεο κε ελ δπλάκεη αληαγσληζηέο, φπνπ θαη νη δχν πιεπξέο ζα ζπκβάινπλ θαη ζα έρνπλ νθέιε. Αλ δερηνχκε ην ζελάξην ηεο απψιεηαο ησλ κηθξφ-ζπλαιιαγψλ απφ ηηο ηξάπεδεο, απηφ ζα ζεκάλεη αλαγθαζηηθέο αιιαγέο ζηε δνκή ηνπο, ζην δίθηπν POS, ATMs θαη θαηαζηεκάησλ αιιά θαη ζηηο ππνδνκέο πιεξνθνξηθήο. Θα «απαιιαγνχλ» απφ έλα κεγάιν φγθν ζπλαιιαγψλ θαη ζπλεπψο απφ έλα κεγάιν θφζηνο θαη έλα κέξνο ηεο πνιππινθφηεηαο ηνπο. Άξα νη Πξάπεδεο κπνξνχλ λα βιέπνπλ ζαλ πνιχ πηζαλφ έλα downsizing θαη κηα επθαηξία γηα εμνξζνινγηζκφ ηεο πιεξνθνξηαθήο ππνδνκήο ηνπο. Αιιαγή ζαλ ηελ παξαπάλσ, ζε ζπλδπαζκφ κε λέεο ηερλνινγίεο, λέεο αγνξέο, λέεο απαηηήζεηο θαη λέεο ζπλέξγηεο ζα ππξνδνηήζνπλ πηέζεηο γηα αλάδεημε λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ ηξαπεδψλ κνληέισλ. Πν παξαδνζηαθφ ηξαπεδηθφ κνληέιν, πνπ έρνπκε έσο ζήκεξα, ζα πξέπεη λα ζεσξνχκε πιένλ πνιχ πηζαλφ φηη ζα εγθαηαιεηθηεί κπαίλνληαο ζε κηα δηαξθή κεηάιιαμε, πνπ ζα νδεγήζεη ζε λέα κνληέια. 22

23 Ιέζα ζε απηφ ην πιαίζην νη Πξάπεδεο έρνπλ δχν πξνθιήζεηο. Κα μεπεξάζνπλ απηφ πνπ ραξαθηεξίδεηαη ζαλ «θξίζε», πνπ βάδεη ζε θίλδπλν ηε βησζηκφηεηα ηνπο, θαη ηαπηφρξνλα λα αξρίζνπλ λα αζρνινχληαη κε ηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζηα λέα δεδνκέλα. Ηαζπζηέξεζε πξνζαξκνγήο ζηε Κέα Νξαγκαηηθφηεηα ίζσο λα ζηελέςεη επηθίλδπλα ηα πεξηζψξηα πξνζαξκνγήο ηνπο ζην κέιινλ θαη λα απνδεηρηεί πην επηθίλδπλε αθφκα θαη απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Ε ζεκεξηλή νηθνλνκηθή θξίζε απαηηεί α) επηιεθηηθή κείσζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ θαη β) πξνεηνηκαζία γηα ηελ επφκελε πεξίνδν, γ) αιιαγή θνπιηνχξαο ζε φιε ηελ ηεξαξρία, δ) λέεο νξγαλσηηθέο δνκέο θαη ε) λέα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, πνπ ζα επηηξέπνπλ ηελ εχθνιε θαη γξήγνξε πινπνίεζε λέσλ ζηξαηεγηθψλ. Ε θάζε Δηνίθεζε έρεη ην δηθφ ηεο ηξφπν λα αληηκεησπίζεη απηά ηα ζέκαηα. Άιισζηε «φζα μέξεη ν λνηθνθχξεο δελ ηα μέξεη ν θφζκνο φινο», φπσο ιέεη θαη κηα παξνηκία καο. Ναξφια απηά ζα επηρεηξήζσ λα πάξσ ζέζε ζε απηά ηα πξνβιήκαηα κε βάζε ηελ πνιχρξνλε πείξα κνπ ζηνλ ηξαπεδηθφ ρψξν, φπνπ είρα ηελ επθαηξία λα ζπκβάισ ζε απνηειεζκαηηθέο ιχζεηο, φηαλ ην πεξηβάιινλ ηηο δεηνχζε θαη ηαπηφρξνλα ηηο επέηξεπε. When we finally enter into the post-crisis period, the business and economic context will not have returned to its pre-crisis state. Executives preparing their organizations to succeed in the new normal must focus on what has changed and what remains basically the same for their customers, companies, and industries. The result will be an environment that, while different from the past, is no less rich in possibilities for those who are prepared. McKinsey: The New Normal, Ian Davis 23

24 2 Αναδιϊρθρωςη του κόςτουσ Ε Νιεξνθνξηθή είλαη ε απαξαίηεηε ππνδνκή, πνπ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ζπκβάιεη θαζνξηζηηθά ζηελ επηρεηξεκαηηθή αλάπηπμε, ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηα αιιά δελ είλαη θαη ζπάληεο νη πεξηπηψζεηο πνπ θξελάξεη ηελ αλάπηπμε ελφο Μξγαληζκνχ. Οε κεξηθνχο Μξγαληζκνχο ε Νιεξνθνξηθή κπνξεί λα είλαη ε αηκνκεραλή πνπ βάδεη ηε δχλακε γηα λα θηλεζεί φιν ην ζχζηεκα θαη ζ άιινπο Μξγαληζκνχο είλαη ε άγθπξα πνπ θξαηά ηνπο θξαηά ζηαηηθνχο, ρσξίο πλνή. Ηαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο φκσο απαηηεί ζεκαληηθέο επελδχζεηο θαη έλα ζεκαληηθφ θφζηνο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο. ηαλ αλαθεξφκαζηε ζε κείσζε ηνπ θφζηνπο πιεξνθνξηθήο πξέπεη πξψηα λα βάδνπκε ζην ζηφραζηξν καο, ην θφζηνο πνπ δελ ζπλεηζθέξεη επηρεηξεκαηηθά νθέιε, δειαδή ζην «αλψθειν θφζηνο». Τα «ανώφελα κόςτθ» είναι παντοφ γφρω μασ, μόνο που ζχουμε επιλζξει να τα κρατάμε μακριά από τθν προςοχι μασ. Πν αλψθειν θφζηνο φρη κφλν απνξξνθά πφξνπο αιιά ζπκβάιεη θαη ζηελ αχμεζε ηεο «αθαηαζηαζίαο» ησλ ζπζηεκάησλ, κε πάξα πνιιέο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο. Πν θπλήγη γηα ην αλψθειν θφζηνο κπνξεί λα γίλεη, πνιχ ζπζηεκαηηθά, κε ηε κεζνδνινγία Lean, γηα ηελ νπνία ππάξρεη πνιχ πιηθφ θαη εμεηδηθεπκέλεο εηαηξείεο ζπκβνχισλ. 24

25 Οηε ζπλέρεηα ζα αλαθεξζψ ζηα θφζηε, πνπ ε κείσζή ηνπο ή ε πεξηθνπή ηνπο ζα έρεη ζεκαληηθά νθέιε γηα ηνλ Μξγαληζκφ θαη κεηά ζε απηά πνπ πξέπεη λα πινπνηεζνχλ, φπνπ δελ ππάξρνπλ ήδε, πξνθεηκέλνπ λα επηηπγράλνληαη νη ζηφρνη ηεο Νιεξνθνξηθήο. Πν κεγαιχηεξν αλψθειν θφζηνο ηεο Νιεξνθνξηθήο πξνέξρεηαη απφ έξγα πνπ έκεηλαλ αηειή, πνπ παξαδφζεθαλ ρσξίο λα ηθαλνπνηνχλ ηηο ιεηηνπξγηθέο θαη ηερληθέο απαηηήζεηο, θαη αθνινπζνχλ απηά πνπ δελ κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζε αλαγθαίεο επεθηάζεηο θαη αιιαγέο, απαηηψληαο ππεξβάζεηο. Ε ζπζζψξεπζε ηέηνησλ πξνβιεκάησλ κεηψλεη εθζεηηθά, δειαδή κε επηηαρπλφκελν ξπζκφ, ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο Νιεξνθνξηθήο, φρη κφλν γηαηί ε επέλδπζε γηα απηά πήγε ρακέλε αιιά γηαηί ράζεθαλ επθαηξίεο λα πινπνηεζνχλ άιια σθέιεκα έξγα, γηαηί ηξαπκαηίδνπλ ηελ εηθφλα ηεο Νιεξνθνξηθήο θαη γηαηί δελ εληζρχνπλ φζν αλακελφηαλ ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ Μξγαληζκνχ. Κα ηνλίζσ φηη ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο νη αηηίεο απνηπρίαο είλαη ζπρλφηεξα δηνηθεηηθέο απφ ηερληθέο. Μη επηινγέο θαη πξνηεξαηφηεηεο ησλ έξγσλ είλαη έλα θαζαξά δηνηθεηηθφ έξγν πνπ έρεη αλαγλσξηζηεί παγθνζκίσο ζαλ έλα αληηθείκελν πνπ ρξεηάδεηαη πην ζπζηεκαηηθή πξνζέγγηζε. Έρεη δεκηνπξγεζεί ηδηαίηεξνo πιαίζην κε κεζφδνπο θαη πξφηππα γηα ηε δηαρείξηζε ηεο Νιεξνθνξηθήο, ην γλσζηφ IT Governance, πνπ δπζηπρψο δελ έρεη πιήξσο ζπλεηδεηνπνηεζεί ν ξφινο ηνπ αθφκα θαη ζε κεγάινπο Μξγαληζκνχο. Ιε απηφ ην αληηθείκελν ζα αζρνιεζνχκε κε απηφ ζην Ηεθάιαην 7. According to COBIT : IT governance is the responsibility of executives and the board of directors, and consists of the leadership, organizational structures and processes that ensure that the enterprise s IT sustains and extends the organization s strategies and objectives. 25

26 Πν πξψην κέηξν πνπ πξέπεη λα ιεθζεί είλαη λα δηαζθαιηζηεί φηη, θάζε έξγν απαηηείηαη λα είλαη ζπλδεδεκέλν κε ζαθείο επηρεηξεκαηηθνχο θαη ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο 12. ηαλ μεθηλάλε ηα έξγα ρσξίο ζαθείο θαη κεηξίζηκνπο ζηφρνπο ηφηε είλαη εχθνιν λα απνηχρνπλ. Απαηηείηαη θαιχηεξε δηαρείξηζε (portfolio & project management), πξνζεθηηθή αμηνιφγεζε θαη πξνηεξαηνπνίεζε ησλ έξγσλ, ζαθήο ζηφρεπζε, ζηειέρσζε, εμαζθάιηζε ππνζηήξημεο, δηαζεζηκφηεηα θαη ζηελή ζπλεξγαζία κε ηνπο ρξήζηεο, δέζκεπζε ηεο δηνίθεζεο θαη ηαθηηθφο έιεγρνο γηα λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη ηνπ.. Ε εκπεηξία κνπ ιέεη φηη ε απνηπρία ησλ έξγσλ νθείιεηαη θαηά 70%-80% ζε φηη πξνεγήζεθε πξηλ απφ ηελ επίζεκε έλαξμε ηνπ έξγνπ, ην kick-off. Θάζνο ζπκβάζεηο, ιάζνο ζηφρνη, ιάζνο πξνκεζεπηέο, ιάζνο εξγαιεία, ιάζνο ρξνλνδηάγξακκα, ιάζνο πξνυπνινγηζκφο θαη ραιαξή δέζκεπζε ηεο δηνίθεζεο είλαη κεξηθνί απφ ηνπο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ κεηψλνπλ θαζνξηζηηθά ηε πηζαλφηεηα επηηπρίαο ηνπ έξγνπ. Έλα έξγν πνπ δελ έρεη πξνεηνηκαζηεί ζσζηά έρεη έλα θαθφ πεπξσκέλν, πνπ δχζθνια αιιάδεη. Οε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, αθφκα θαη ζε ηδαληθέο ζπλζήθεο, ε Νιεξνθνξηθή θαιείηαη λα ιχζεη πνιχπινθα, αιιεινεμαξηψκελα έξγα, γηα ζχλζεηα ζπζηήκαηα. Δελ ππάξρεη θάηη απιφ ζην ρψξν ηεο Νιεξνθνξηθήο θαη ηδηαίηεξα ζηνπο κεγάινπο Μξγαληζκνχο. Αο δνχκε ζηε ζπλέρεηα κεξηθέο πεξηνρέο πνπ έρνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ζην θπλήγη ηνπ αλψθεινπ θφζηνπο. 12 Έλα θαιφ ζρεηηθφ βηβιίν είλαη ην Connecting Dots: Aligning Projects with Objectives in Unpredictable Times, ησλ Cathleen Benko, F. Warren McFarlan ηνπ Harvard Business Press Έλα θαιφ Βνήζεκα είλαη ησλ ζπγγξαθέσλ Cathleen Benko, F. Warren McFarlan (20) Connecting Dots: Aligning Projects with Objectives in Unpredictable Times, Harvard Business Press 26

27 Ευθυγρϊμμιςη Ε κεγαιχηεξε πεγή πξνβιεκάησλ θαη άζθνπσλ αλψθεισλ επελδχζεσλ πξνέξρεηαη απφ ηελ ειιηπή έσο αλχπαξθηε επζπγξάκκηζε (alignment) ηεο Δηνίθεζεο ελφο Μξγαληζκνχ κε ηελ Νιεξνθνξηθή ηνπ. Μ ππέξηαηνο ζθνπφο ηεο Νιεξνθνξηθήο είλαη λα δεκηνπξγεί ηελ ηερληθή πιαηθφξκα γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηξαηεγηθψλ θαη ηαθηηθψλ απνθάζεσλ ηεο Δηνίθεζεο, φπσο απηέο εθθξάδνληαη κέζα απφ ηηο δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο. Ε αδπλακία πινπνίεζεο ηεο ηερληθήο ππνδνκήο γηα ηε ζηήξημε ηεο πινπνίεζεο ησλ απνθάζεσλ, κέζα ζηα απνδεθηά αλαγθαία ρξνληθά, νηθνλνκηθά θαη πνηνηηθά πιαίζηα, απνηειεί ηξνρνπέδε ζηα ζρέδηα ηεο Δηνίθεζεο, ηελ νδεγεί ζε ζπκβηβαζκνχο ή θαη επηινγή «πξνζσξηλψλ» ιχζεσλ θαη κείσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ Μξγαληζκνχ. Ε αδπλακία απηή δελ είλαη κφλν επζχλε ηεο Νιεξνθνξηθήο. Γίλαη θπξίσο επζχλε ηεο Δηνίθεζεο, πνπ δελ έρεη δεκηνπξγήζεη ηνλ κεραληζκφ επζπγξάκκηζεο ησλ απνθάζεσλ ηεο κε ηελ Νιεξνθνξηθή. Οπρλά, ε πξνζπάζεηα επζπγξάκκηζεο εμαληιείηαη ζε θάπνηεο ζπλαληήζεηο θαη ηελ έγθξηζε ελφο πξνυπνινγηζκνχ. Δελ ππάξρεη θνηλφο πξνβιεκαηηζκφο θαη ζπκκεηνρή ηεο Νιεξνθνξηθήο ζηε ράξαμε ηεο ζηξαηεγηθήο. Ννιιέο θνξέο είλαη «ν ηειεπηαίνο πνπ καζαίλεη» κηα απφθαζε ζηελ νπνία θαιείηαη λα έρεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πινπνίεζε ηεο. Νξνθαλψο, νη Δηνηθήζεηο δελ έρνπλ θαηαλνήζεη ην πφζν δχζθνιν είλαη ην έξγν ηεο Νιεξνθνξηθήο. Ε επζπγξάκκηζε θαη ν ζπληνληζκφο ηεο Δηνίθεζεο κε ηελ Νιεξνθνξηθή είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα φιν ηνλ Μξγαληζκφ, θαη γη απηφ πξέπεη λα γίλεηαη κε ηδηαίηεξε ζνβαξφηεηα θαη ζπζηεκαηηθφηεηα. Γπεηδή, ηα πάληα ζήκεξα είλαη πνιχπινθα θαη πνιχπιεπξα, ε επζπγξάκκηζε απαηηεί έλα θαιά νξγαλσκέλν κεραληζκφ. Ιεγάινη Μξγαληζκνί, πνπ έρνπλ θαηαλνήζεη ηελ 27

28 αλάγθε απηή, έρνπλ δεκηνπξγήζεη ην κεραληζκφ γηα απηή ηελ επζπγξάκκηζε, πνπ είλαη κέξνο ηνπ «IT Governance» (ITG). Ε αμία ηνπ ITG ζεσξείηαη πιένλ ηφζν ζεκαληηθή, πνπ ε χπαξμε ηνπ ζε έλα Μξγαληζκφ εθηηκάηαη ηδηαίηεξα απφ ηηο αγνξέο θαη ηνπο επελδπηέο. Ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Νιεξνθνξηθήο πξέπεη λα κεηξηέηαη πάληα κε θξηηήξηα πνπ, απνδεηθλχνπλ ηελ επίηεπμε απηήο ηεο επζπγξάκκηζεο θαη κεηαμχ ησλ άιισλ, πεξηιακβάλνπλ ηελ ηαρχηεηα πινπνίεζεο ζηξαηεγηθψλ θαη ηαθηηθψλ απνθάζεσλ, ηε ζπκβνιή ζηε δηαηήξεζε θαη ηελ επέθηαζε ηεο πειαηεηαθήο βάζεο, ην ρξφλν γηα ηελ ππνζηήξημε ελφο λένπ πξντφληνο θαη θαλαιηνχ θ.ά. Μη δείθηεο απηνί (Key Performance Indicators-KPI) είλαη έλαο απαξαίηεηνο κεραληζκφο ζηα πιαίζηα ηεο επζπγξάκκηζεο, ηνπ ζπληνληζκνχ θαη ζπγρξνληζκνχ ηεο Νιεξνθνξηθήο θαη ηεο Δηνίθεζεο ηνπ Μξγαληζκνχ. Απαιτόςεισ Χρηςτών (Users Requirements) Απφ πνιιά ρξφληα είρε παξαηεξεζεί φηη έλα κεγάιν, αλ φρη ην κεγαιχηεξν κέξνο, ησλ απνηπρηψλ ζηα έξγα πιεξνθνξηθήο, νθείιεηαη ζηηο «απαηηήζεηο ησλ ρξεζηψλ». ζν θαινχο γλψζηεο, κε φξακα θαη κε φηη άιιν θαιφ ραξαθηεξηζηηθφ, ρξήζηεο εκπιέμεηο γηα λα δηαηππψζνπλ ηηο απαηηήζεηο γηα έλα λέν ζχζηεκα ζα απνδεηρηεί ζηελ πξάμε φηη θαηαιήγνπκε ζε πξνβιεκαηηθφ απνηέιεζκα, ζρεδφλ πάληα. Έγηλε πιένλ θαηαλνεηφ φηη δελ έθηαηγαλ νη ρξήζηεο αιιά έλα ζσξφ άιια πνπ θαηαδίθαδαλ ην απνηέιεζκα. Αο δνχκε κεξηθά απφ απηά: 1. Ηάζε ζχζηεκα αλεμάξηεηα αλ απηφ ζρεδηάδεηαη / θαηαζθεπάδεηαη εληφο ηνπ Μξγαληζκνχ ή επηιέγεηαη θάπνην έηνηκν, ζεσξείηαη φηη ζα έρεη κηα δσή γηα αξθεηά ρξφληα, δεδνκέλνπ φηη δελ είλαη εχθνιν λα αληηθαζηζηνχκε θάπνην ζχζηεκα κε θάπνην άιιν. Έηζη επηδηψθεηαη ην ζχζηεκα λα θαιχπηεη θαη ηα άγλσζηα κειινχκελα, γεκίδνληαο ηηο απαηηήζεηο κε πνιιέο άρξεζηεο θαη αλψθειεο δπλαηφηεηεο. Απφ ην θφβν κήπσο δελ ππάξμεη ζην κέιινλ ε επθαηξία λα επεθηείλνπλ ή πξνζαξκφζνπλ ην ζχζηεκα θαηαιήγνπλ ζε έλα κεγάιν αξηζκφ, ηειηθά, άρξεζησλ απαηηήζεσλ. Μη ρξήζηεο, 28

29 ζπλαηζζαλφκελνη ηελ επζχλε, πνπ έρνπλ επσκηζηεί, πξνζπαζνχλ λα θαιχςνπλ φιεο ηηο πεξηπηψζεηο πνπ γλσξίδνπλ, αιιά θαη απηέο πνπ θαληάδνληαη φηη είλαη πηζαλέο 2. Ε αγνξά εμειίζζεηαη κε πνιχ γξήγνξνπο ξπζκνχο. Αλ έλα έξγν πιεξνθνξηθήο απαηηεί π.ρ. έλα ρξφλν γηα πινπνίεζε, ηφηε, αλάινγα κε ηελ αγνξά ζηελ νπνία δξαζηεξηνπνηείηαη ν Μξγαληζκφο, νη απαηηήζεηο ζηηο νπνίεο ζηεξίρηεθε κπνξεί λα έρνπλ μεπεξαζηεί ζε πνζνζηφ πνιχ ζεκαληηθφ. Αθφκα θαη αλ νη απαηηήζεηο ήηαλ ζσζηέο θαη ζπλεηέο, ρσξίο ππεξβνιέο, μεπεξληνχληαη κε απνηέιεζκα ε επέλδπζε λα αζηνρεί, ζε έλα θηλνχκελν ζηφρν. 3. Μη απαηηήζεηο γηα έλα λέν ζχζηεκα δελ ζπγθεληξψλνληαη κε έλα ζπζηεκαηηθφ θαη ηππνπνηεκέλν ηξφπν. Πηο πεξηζζφηεξεο θνξέο αλαηίζεηαη ε δηαηχπσζε ζε κηα νκάδα, επηρεηξεκαηηθψλ θαη ηερληθψλ πνπ δελ έρνπλ εθπαηδεπηεί ζε θάπνηα κέζνδν θαηά ζπλέπεηα ε θαηαγξαθή ησλ απαηηήζεσλ, ε αμηνιφγεζε θαη ε ηεξάξρεζε ηνπο ζηεξίδεηαη ζηηο πξνζσπηθέο ηθαλφηεηεο ησλ κειψλ ηεο νκάδαο θαη ζπρλά ζε ηζνξξνπίεο δχλακεο κεηαμχ ηνπο. Οπάληα δε, εθαξκφδνληαη θάπνηεο ηππνπνηεκέλεο πξαθηηθέο. Άξα, ην απνηέιεζκα ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί ζαλ έλα «θαιιηηερληθφ έξγν», πνπ εθθξάδεη ηελ νπηηθή γσλία, ηα νξάκαηα θαη ηηο ηζνξξνπίεο ηεο νκάδαο. Μη ζπγθέληξσζε ησλ απαηηήζεσλ απαηηεί κέζνδν, ξφινπο θαη κεραληζκνχο ζηνπο νπνίνπο φινη νη ζπκκεηέρνληεο ζα πξέπεη λα έρνπλ εθπαηδεπηεί πξηλ αξρίζεη ην έξγν. 4. Μ ρξφλνο πνπ δηαηίζεηαη γηα ηελ ζπγθέληξσζε, επεμεξγαζία θαη αλάιπζε ησλ απαηηήζεσλ είλαη απζαίξεηνο. Ιεξηθέο ζπλέπεηεο απφ ηα παξαπάλσ είλαη λα επηκεθχλεηαη ν ρξφλνο πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ γηα λα θαιχςεη άζηνρεο απαηηήζεηο, λα γίλεηαη πην ζχλζεην ην έξγν κε δπζθνιφηεξε δηαρείξηζε, λα απμάλεη ην θφζηνο ηνπ δπζαλάινγα κε ηα νθέιε ηνπ (ρακειφ ROI) θαη λα γίλνληαη ε επέθηαζε ηνπ θαη ε πξνζαξκνγή ηνπ ζε λέεο αλάγθεο ηδηαίηεξα δχζθνιεο. 29

30 Απφ κειέηεο πνπ έρνπλ γίλεη, ρξεζηκνπνηνχληαη κφλν ην 20% ησλ απαηηήζεσλ, πνπ πινπνηνχληαη. Απηφ ηζρχεη ηφζν ζε ζπζηήκαηα πνπ αλαπηχζζνληαη εηδηθά γηα ηηο αλάγθεο καο φζν θαη απηά πνπ αγνξάδνπκε «έηνηκα», θαζψο επηθξαηεί ε ηάζε «λα πάξνπκε γηα λα έρνπκε, κε ηχρεη θαη ην ρξεηαζηνχκε» κε απνηέιεζκα ην αλψθειν θφζηνο λα γίλεηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ. Γίλαη πξνθαλή ηα νθέιε πνπ ζα ππάξμνπλ αλ θαηαθέξνπκε λα κεηψζνπκε δξαζηηθά ηηο ππεξβάιινπζεο απαηηήζεηο. Θα κπνξνχζακε λα πεξηνξίζνπκε ην θφζηνο αλάπηπμεο, αγνξάο θαη ζπληήξεζεο ζρεηηθά εχθνια θαη κάιηζηα ζε εληππσζηαθά κηθξφ πνζνζηφ, ζε ζχγθξηζε κε ην ζπλεζηζκέλν. Βιέπνπκε λα μεθηλάλε εθζηξαηείεο γηα λα κεησζεί ην θφζηνο Νιεξνθνξηθήο θαηά 5%-10% θαη εδψ ππάξρεη ηφζν αλψθειν θφζηνο πνπ δελ ζα ελνριήζεη θαλέλα ε πεξηθνπή ηνπ. Γηα λα θαηαπνιεκεζεί απηφ ην πνιχ ζνβαξφ πξφβιεκα έρνπλ αλαδεηρηεί δηάθνξεο ιχζεηο απφ ηηο νπνίεο ε ρξεζηκνπνίεζε ζπλδπαζκνχ Lean & Agile έρεη ηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα, θαηαγξάθνληαο κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ηνπ ρξφλνπ ησλ έξγσλ πιεξνθνξηθήο, απφ 10% έσο θαη 50%, αλάινγα κε ηνλ Μξγαληζκφ θαη ηε θνπιηνχξα ηνπ. Αλαθνξά ζηηο Γπέιηθηεο Ιεζνδνινγίεο (Agile Methodologies) ζα βξείηε ζην Ηεθάιαην 7. Outsourcing Μη πεξηζζφηεξεο ιεηηνπξγίεο ηεο Νιεξνθνξηθήο, θαη φρη κφλν, κπνξνχλ λα αλαηεζνχλ ζε εμσηεξηθνχο ζπλεξγάηεο, πνπ γηα πνιινχο ιφγνπο, κπνξνχλ λα θνζηίδνπλ ιηγφηεξν ή θαη λα εθηεινχληαη θαιχηεξα, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνηεξαηφηεηεο. Μ partner, ή πάξνρνο, ζην outsourcing, ζα πξέπεη λα επηιέγεηαη λα είλαη κηα εηαηξεία κε πςειά standards, 30

31 ζηα ζέκαηα πνπ ελδηαθέξνπλ ηνλ Μξγαληζκφ, φπσο αμηνπηζηία, δηαζεζηκφηεηα, αζθάιεηα, ειαζηηθφηεηα. Ε ζρέζε δηαηππψλεηαη ζε ζρεηηθέο ζπκβάζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ θαη ηα επίπεδα αλαγθψλ θαη εμππεξέηεζεο πνπ δεζκεχνπλ ηα δχν κέξε, ην Service Level Agreement (SLA). Μ partner κπνξεί λα είλαη θαη ζπγαηξηθή ηνπ Μξγαληζκνχ, ηδηαίηεξα αλ είλαη φκηινο, ε νπνία δηαζέηεη ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά, θαη εμππεξεηεί εηαηξείεο ηνπ νκίινπ. Ννιπεζληθέο, φπσο Πειεπηθνηλσληαθνί Μξγαληζκνί, Πξάπεδεο θιπ δεκηνπξγνχλ εμεηδηθεπκέλεο εηαηξείεο, ζηα πιαίζηα ηνπ νκίινπ ηνπο, πνπ αλαιακβάλνπλ λα είλαη πάξνρνη outsourcing ζηηο κεηξηθέο ηνπο αιιά θαη ζε ηξίηεο εηαηξείεο. Μη πάξνρνη εθκεηαιιεχνληαη ηηο νηθνλνκίεο θιίκαθαο αιιά θαη ηερλνινγίεο, φπσο ην virtualization, γηα λα δηαζέηνπλ αληαγσληζηηθέο ηηκέο, φπσο επίζεο κε ηελ εμεηδίθεπζε ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο θηάλνπλ ζε πςειά standards πνηφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο. Φπζηθά, ελψ απηέο είλαη νη αξρέο ηνπ outsourcing θαη απηά πνπ πεξηκέλεη έλαο Μξγαληζκφο απφ ηνπο παξφρνπο, δελ είλαη πάληα ην απνηέιεζκα απηφ πνπ αλακέλεηαη. ξεηάδεηαη πξνζεθηηθή επηινγή, πνιχ θαιή ζχκβαζε θαη ζπλέπεηα θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο. Έλα εκπφδην ζηελ αμηνπνίεζε απηήο ηεο δπλαηφηεηαο ήηαλ ε αζθάιεηα ησλ πιεξνθνξηψλ, φπσο ηα ζηνηρεία ησλ πειαηψλ, ησλ ινγαξηαζκψλ πνπ ε λνκνζεζία απαηηνχζε λα κελ απνκαθξχλνληαη απφ ηνπο ρψξνπο ηνπ Μξγαληζκνχ, φπσο γηλφηαλ κε ηηο Πξάπεδεο. Πψξα θαη νη λνκνζεζίεο έρνπλ πξνζαξκνζηεί θαη δελ ππάξρεη λνκηθφ εκπφδην. Έηζη βιέπνπκε Πξάπεδεο λα δηαζέηνπλ εληαίν Data Center γηα φιεο ηηο Πξάπεδεο ηνπ νκίινπ αιιά θαη λα ρξεζηκνπνηνχλ εμσηεξηθνχο παξφρνπο. 31

32 Πν outsourcing έρεη θαη έλα άιιν θαιφ. Ρπνρξεψλεη ηελ Νιεξνθνξηθή ηνπ Μξγαληζκνχ, λα ηππνπνηήζεη έλα κέξνο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο θαη λα απνθηά κεγαιχηεξε επειημία, κε ηελ έλλνηα φηη ζα κπνξεί λα αληηθαηαζηήζεη ηνλ έλα πάξνρν outsourcing κε άιιν αληαπνθξηλφκελε ζε κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο. Έλλειψη Τυποπούηςησ ηαλ ηα έξγα πιεξνθνξηθήο πινπνηνχληαη ρσξίο δηαδηθαζίεο, κεζφδνπο θαη πξφηππα (standards) είλαη βέβαην φηη κφλν κε εξσηθέο πξάμεηο κπνξνχλ λα πιεζηάζνπλ έλα θαιφ απνηέιεζκα. Αλ ην θάζε έξγν εμαξηάηαη κφλν απφ ηηο ηθαλφηεηεο αηφκσλ ηεο νκάδαο ηνπ, θαη φρη απφ θνηλέο δηαδηθαζίεο, ηφηε ε Νιεξνθνξηθή ζαλ ζχλνιν, κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί ζαλ «ρανηηθή». Οε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο, δελ κπνξεί θαλείο λα πξνδηθάζεη ην απνηέιεζκα ελφο έξγνπ, αιιά κπνξεί κε βεβαηφηεηα λα πεη φηη ην ζχλνιν, πνπ πξνθχπηεη, είλαη ηειείσο απξφβιεπην, ρανηηθφ θαη αθφκα θαη αλ θαίλεηαη λα ηθαλνπνηεί αξρηθά ηνπο ζηφρνπο ηνπ ζχληνκα ζα θαλνχλ ηα πξνβιήκαηα. Έηζη κπνξνχλ λα κείλνπλ ζηε ζθηά γηα θαηξφ, ζεκαληηθά αλψθεια θφζηε. Ε ηππνπνίεζε φηαλ δελ εθαξκφδεηαη ζσζηά, παίξλεη ηε κνξθή γξαθεηνθξαηίαο θαη δεζκεχζεσλ, πνπ πεξηνξίδνπλ ηε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ηελ επειημία. Απηφ δελ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα ηελ απνθχγνπκε αιιά λα ηε δνχκε ζαλ έλα ζνβαξφ έξγν, πνπ ζα δηαζθαιίδεη ηε ζπλχπαξμε ηεο πεηζαξρίαο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο. Ε έιιεηςε ηππνπνίεζεο ηξνθνδνηεί ην αλψθειν θφζηνο θαη θπξίσο απμάλεη ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζα καο θέξνπλ ζε δχζθνιεο θαη ίζσο απξφβιεπηεο θαηαζηάζεηο ζην κέιινλ. Γίλαη ππφζεζε ηεο Δηνίθεζεο λα απαηηήζεη ηελ εθαξκνγή ηππνπνίεζεο αιιά θαη ηνπ δηαξθνχο εθζπγρξνληζκνχ ηεο. Γίλαη κέξνο ηνπ IT Governance. Ιηα Πξάπεδα γηα λα εγθξίλεη έλα δάλεην αθνινπζεί κηα απζηεξά ηππνπνηεκέλε δηαδηθαζία, κε πνιιαπινχο ειέγρνπο θαη risk management. κσο γηα λα μνδέςεη εθαηνκκχξηα ζε έξγα ηεο πιεξνθνξηθήο αθήλεη, πνιχ 32

33 ζπρλά, λα αθνινπζνχληαη θάζε θνξά δηαθνξεηηθέο δηαδηθαζίεο, απφ ηε πξνκήζεηα έσο ηελ αλάπηπμε θαη ηε ιεηηνπξγία, ζπκβάιινληαο ζηε δεκηνπξγία ελφο ρανηηθνχ πεξηβάιινληνο. Οην Ηεθάιαην 7, ππάξρνπλ αλαθνξέο ζε θαζηεξσκέλα πιαίζηα ηππνπνίεζεο γηα φζνπο ζέινπλ λα πάλε έλα βήκα παξαθάησ. Ποιότητα και κόςτοσ Ε Δηνίθεζε θαη νη ρξήζηεο ππνζέηνπλ φηη ε πνηφηεηα ζε έλα λέν ζχζηεκα είλαη αδηαπξαγκάηεπηε θαη ζα είλαη δεδνκέλε. Ε πνηφηεηα ελφο ζχγρξνλνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ηφζν ζχλζεηε, πνπ ζπρλά απνθεχγεηαη αθφκα θαη λα πξνζδηνξηζηεί. Γηα λα επηηεπρζεί ε αλαγθαία πνηφηεηα ζε έλα Enterprise System ην θφζηνο είλαη πνιχ πςειφ θαη ζπρλά γίλνληαη ζησπεινί ζπκβηβαζκνί γηα λα επηηεπρζνχλ νη ρξνληθνί θαη νηθνλνκηθνί ζηφρνη. Πηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, αλ φρη πάληα, νη πνηνηηθνί έιεγρν πεξηνξίδνληαη ζε ιεηηνπξγηθέο δνθηκέο θαη θάπνηα stress tests θαη απηά κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν απφ έξγν ζε έξγν. Νξηλ απφ ρξφληα, φηαλ ηα ζπζηήκαηα ήηαλ κνλνιηζηθά (θαη παιαηνιηζηθά πιένλ), έθηαλαλ νη ιεηηνπξγηθέο δνθηκέο θαη δνθηκέο θφξηνπ. Πψξα ηα ζπζηήκαηα είλαη πνιχ-επίπεδα, ηφζν ζαλ software components φζν θαη ζαλ ηερλνινγηθέο πιαηθφξκεο. Μη δηαζπλδέζεηο ηνπο, πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηελ αξρηηεθηνληθή, αλ θαη απηή είλαη απνηέιεζκα δηαδνρηθψλ επεκβάζεσλ θαη ζπκβηβαζκψλ, επηηξέπνπλ λα απνδηνξγαλψλνληαη θάησ απφ θάπνηεο ζπλζήθεο. Γθεί πνπ δνπιεχνπλ φια θαιά, ηθαλνπνηείηαη θάπνηα ζπλζήθε θαη θάλεη ην ζχζηεκα λα ζπκπεξηθέξεηαη έμσ απφ ηα αλακελφκελα φξηα ηνπ, κε απξφβιεπηα απνηειέζκαηα. Οηε ζχληνκε ηζηνξία ηεο πιεξνθνξηθήο έρνπλ θαηαγξαθεί πάξα πνιιέο ηέηνηεο πεξηπηψζεηο αθφκα θαη ζε πεξηβάιινληα, πνπ δηλφηαλ κεγάιε πξνζνρή ζηελ πνηφηεηα, φπσο ζηε NASA, ζε Πξάπεδεο, ζε ζηξαηησηηθέο εγθαηαζηάζεηο θιπ. 33

34 Ηάπνηε είρα παξαθνινπζήζεη κηα δηάιεμε ελφο εηδηθνχ ζηελ πνηφηεηα ηνπ software, ηελ επνρή πνπ αθφκα ηα ζπζηήκαηα ήηαλ πνιχ απιά. Γξρφκελνο απφ ηελ Ακεξηθή ζηελ Γπξψπε δηάβαζε ζε κηα εθεκεξίδα ηελ αλαθνίλσζε ηεο Boeing φηη ην κνληέιν 757 ζα έρεη 16 ππνινγηζηέο. Ε αληίδξαζε ηνπ ήηαλ «νξθίδνκαη φηη δελ ζα πεηάμσ πνηέ κε απηφ ην αεξνπιάλν, γηαηί δελ κπνξεί λα κελ ππάξρεη θάπνην bug ζην software». Νξηλ πξνρσξήζνπκε λα ζπκθσλήζνπκε όηη «πνηόηεηα ελόο Enterprise System είλαη ε εμαζθάιηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ κέζα ζηα πιαίζηα ησλ ζπκθσλεκέλσλ ηερληθώλ θαη κε πξνδηαγξαθώλ». Ε πνηφηεηα πξέπεη λα νξίδεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηφζν ηηο ιεηηνπξγηθέο φζν θαη ζηηο ηερληθέο. Οε έλα Μξγαληζκφ, πνπ δελ έρεη ηππνπνηεκέλε κέζνδν εχξεζεο θαη δηαηχπσζεο ησλ απαηηήζεσλ θαη ε πνηφηεηα ζα είλαη «θαηά πεξίπησζε» θαη ζπλεπψο ζα εμαξηψληαη απφ ηηο ηθαλφηεηεο θάπνησλ κειψλ ηεο νκάδαο ηνπ έξγνπ. Αλεπαξθήο θαη επηθίλδπλε πξνζέγγηζε. ηαλ ζα αζρνιεζεί ε Γπηζεψξεζε κε ην έξγν, απιά ζα ζπληάμεη κηα αλαθνξά κε δηαπηζηψζεηο θαηφπηλ ενξηήο, ρσξίο θπζηθά λα κπνξεί λα κπεη ζηε ιεπηνκέξεηα θαη ζηνλ δαηδαιψδε θφζκν ησλ ζπζηεκάησλ. Θα είλαη παξαηεξήζεηο «επί ηεο αξρήο». Αληί λα βξίζθνληαη εθ ησλ πζηέξσλ ηα πξνβιήκαηα είλαη πνιχ θαιχηεξα λα ηα πξνιαβαίλνπκε, γη απηφ ζα πξέπεη λα ππάξρεη πνιηηηθή πνηφηεηαο, ε νπνία λα είλαη ην ζαθέο πιαίζην κέζα ζην νπνίν πεξηγξάθνληαη ηφζν νη απαηηήζεηο φζν θαη ην ζχλνιν ησλ δνθηκψλ πηζηνπνίεζεο ηεο πνηφηεηαο. Πν πιαίζην απηφ απαηηεί γεληθή γλψζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ ζην ζχλνιν ηνπο, ηεο επηρεηξεκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο ηνπ νξγαληζκνχ θαη ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, ησλ ηερλνινγηψλ, ησλ κεζφδσλ θαη ησλ εξγαιείσλ πνπ δηεπθνιχλνπλ ζηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο. Δελ είλαη θαζφινπ εχθνιν έξγν αιιά δελ επηηξέπεηαη νξγαληζκνί πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ πιεξνθνξηθή λα ζηξνπζνθακειίδνπλ. Κα ζεκεηψζνπκε φηη ην θφζηνο ηεο πνηφηεηαο απμάλεηαη εθζεηηθά θαζψο πξνρσξάκε απφ ην ρακειφ επίπεδν ηεο έσο ην πςειφηεξν δπλαηφλ. Γλδεηθηηθά λα αλαθέξνπκε φηη ην θφζηνο γηα 100% δνθηκαζκέλν software ζχζηεκα δηθαηνινγείηαη κφλν ζηνπο ππξεληθνχο αληηδξαζηήξεο, αλ θαη είδακε ηε έγηλε ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο φπσο ζηε Fukushima. Γπηρεηξεκαηηθά 34

35 δελ ζπκθέξεη λα ζηνρεχζνπκε ζηελ απφιπηε δηαζθάιηζε πνηφηεηαο. Νξέπεη λα κείλνπκε θάπνπ ελδηάκεζα έρνληαο φκσο απαξαίηεηα επίγλσζε ησλ θηλδχλσλ θαη λα έρνπκε πάξεη ηα κέηξα καο γηα ηελ άκβιπλζε ησλ θηλδχλσλ απηψλ, κε πξνβιεπφκελεο θαη κειεηεκέλεο αληηδξάζεηο. Γηα πνιιά ρξφληα ε Ζαπσληθή βηνκεραλία δηαθξηλφηαλ γηα ηηο δηαδηθαζίεο θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπο γχξσ απφ ηε πνηφηεηα. Μη δπηηθνί πίζηεπαλ φηη είλαη ζέκα ηεο εζληθήο θνπιηνχξαο ησλ Ζαπψλσλ, έσο φηνπ επεθηάζεθαλ νη Ζάπσλεο ζηε Δχζε θαη κε ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ είραλ ηελ ίδηα πνηφηεηα. Πειηθά, ε πνηφηεηα είλαη ζέκα εηαηξηθήο θνπιηνχξαο θαη εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο. Ννπ βξίζθεηαη ην αλψθειν θφζηνο ζην ζέκα ηεο πνηφηεηαο; Νξψηα απφ φια έρεη κηθξή απφδνζε ε ζρεηηθή επέλδπζε (ρακειφ ROI), θαζψο έρνπκε μνδέςεη πεξηζζφηεξα απφ φζα αμίδεη ην απνηέιεζκα. Ίζσο φκσο ην κεγαιχηεξν θφζηνο λα είλαη θξπκκέλν κέζα ζηα ξίζθα, πνπ πνιιέο θνξέο κέλνπλ άγλσζηα, ζε έλα επηθαλεηαθά ηθαλνπνηεηηθφ ζχζηεκα. Οε κειέηε πνπ έγηλε ην 2002, θαη ηα ζπζηήκαηα ήηαλ ιηγφηεξα, κηθξφηεξα θαη απινχζηεξα, ην θφζηνο ηεο έιιεηςεο πνηφηεηαο ζην software, κφλν ζηηο ΕΝΑ, μεπέξλαγε ηα 60 δηο USD! Ιάιηζηα ε ζρεηηθή κειέηε ηνπ NIST (National Institute of Standards and Technology ησλ ΕΝΑ), θαηαιήγεη φηη αλ βειηησζνχλ ζεκαληηθά νη δνθηκέο ειέγρνπ (test) ηφηε ην θφζηνο απηφ ζα πεξηνξηδφηαλ ζηα 22 δηο USD. Οε θακηά πεξίπησζε δελ κπνξεί λα κεδεληζηεί. Ιεηά απφ δέθα ρξφληα, πνπ πιένλ ην software είλαη παληνχ, νη απνζεηηθέο δεκηέο απφ ηε πνηφηεηα ηνπ software ζα είλαη εληππσζηαθή. Ηαζψο δε νη αιιειεμαξηήζεηο κεηαμχ ζπζηεκάησλ απμάλεη εθζεηηθά ηε πνιππινθφηεηα, ε επίηεπμε ηθαλνπνηεηηθήο πνηφηεηαο δπζθνιεχεη πνιχ. Ε ρακειή πνηφηεηα είλαη κηα καχξε ηξχπα, πνπ ηξαβάεη φιν θαη πεξηζζφηεξν αλψθειν θφζηνο. 35

36 Εντροπύα Αλ θαη ε εληξνπία είλαη έλα θπζηθφ κέγεζνο πνπ αθνξά ζηα θιεηζηά ζπζηήκαηα, θάηη πνπ δελ ηαηξηάδεη ζε επηρεηξήζεηο, ε έλλνηα ηεο ηαηξηάδεη πνιχ ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν. Έλαο απινπζηεπκέλνο νξηζκφο ηεο εληξνπίαο είλαη «ην κέηξν ηεο αθαηαζηαζίαο θαη ηεο θζνξάο». Απφ ηελ πιεπξά ηεο πιεξνθνξηθήο είλαη, ζχκθσλα κε ηνλ θαζεγεηή ηνπ MIT Seth Lloyd 13 «ην ζχλνιν ησλ άγλσζησλ θαη απξνζπέιαζησλ πιεξνθνξηψλ». Πν θαθφ κε ηελ εληξνπία είλαη φηη απμάλεη ζπλερψο, πνπ ζεκαίλεη φηη ε Δηνίθεζε παίξλεη απνθάζεηο εθέηνο κε ρακειφηεξε πνηφηεηαο πιεξνθνξίεο απφ πέξπζη θαη ηνπ ρξφλνπ ζα είλαη ρεηξφηεξα, αλ δελ παξζνχλ θάπνηα ηα κέηξα. Γπηπρψο ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ρψξν, πνπ δελ είλαη θιεηζηφ-απνκνλσκέλν ζχζηεκα, ππάξρεη ηξφπνο κείσζεο ηεο εληξνπίαο, αιιά απηφο είλαη επψδπλνο θαη θνζηνβφξνο. Αλ αθήζεη έλαο Μξγαληζκφο ηελ εληξνπία λα απμάλεη ζα θηάζεη ζε θαηάζηαζε κε δηαρεηξίζηκε (unmanageable). Ιε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ ε εληξνπία ζε θάζε Μξγαληζκφ απμάλεη. Θακβάλνληαη απνθάζεηο κε αλεμέιεγθηεο δηαδηθαζίεο, κε ειάρηζηε ή ιαλζαζκέλε πιεξνθφξεζε, εθαξκφδνληαη εγθχθιηνη πνπ αλαηξνχλ πξνεγνχκελεο ή έξρνληαη ζε αληίζεζε κε άιιεο θαη ε εχξεζε ηεο ηζρχνπζαο θαηάζηαζεο είλαη έλα κεγάιν δήηεκα, θαζψο ζπλαξκνδηφηεηεο θαη «ηζνξξνπίεο» θαζπζηεξνχλ θαη ζηξεβιψλνπλ ηηο απνθάζεηο, θαη ηέινο ράλεηαη ρξφλνο ζε κε απνδνηηθέο ιεηηνπξγίεο. ζν πεξλά ν θαηξφο ε εληξνπία απμάλεηαη κεγεζχλνληαο ηα δηνηθεηηθά πξνβιήκαηα, απμάλνληαο ηνπο επηρεηξεκαηηθνχο θηλδχλνπο θαη κεηψλνληαο ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ Μξγαληζκνχ. Κένη νξγαληζκνί εκθαλίδνληαη κε κηθξφηεξε εληξνπία θαη πην επέιηθηνη ζηε ιήςε απνθάζεσλ, κε απνηέιεζκα λα είλαη πην ηαηξηαζηνί ζηηο εθάζηνηε ηξέρνπζεο απαηηήζεηο θαη ηάζεηο ηεο αγνξάο. Γη απην άιισζηε βιέπνπκε εηαηξείεο λέεο λα έρνπλ εληππσζηαθή απφδνζε ζην μεθίλεκα ηνπο. Ιπνξνχκε λα δνχκε ηελ εληξνπία ζαλ ηελ ηξηβή πνπ δπζθνιεχεη ηηο θηλήζεηο ελφο νξγαληζκνχ λα ιεηηνπξγήζεη απνδνηηθά θαη λα πξνζαξκνζηεί ζε ηξέρνπζεο ζηξαηεγηθέο. Ιηα ηξηβή πνπ κε ην ρξφλν απμάλεηαη. 13 Programming the Universe, Seth Lloyd, εθδφζεηο Knopf 36

37 Ε εληξνπία θαηαιήγεη ζε έλα πνιχ ζνβαξφ αλψθειν θφζηνο, πνπ ππνζθάπηεη ηελ απνδνηηθφηεηα θαη αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ. Ε αληηκεηψπηζε ηεο εληξνπίαο επηρεηξήζεθε κε ην Business Process Reengineering (BPR) ζηε δεθαεηία ηνπ Ε πξαθηηθέο ηνπ BPR κεηεμειίρηεθαλ ζηελ επνρή καο ζε έλα ζχλνιν πξαθηηθψλ θαη ηερλνινγηψλ γχξσ απφ ην Business Process Management θαη Lean Methodology κε αμηνπνίεζε ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ θαη αξρηηεθηνληθψλ πιεξνθνξηθψλ ζπζηεκάησλ, πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ ζε επφκελν Ηεθάιαην. Απφ ηελ εληξνπία ππνθέξνπλ θαη ηα Νιεξνθνξηαθά Οπζηήκαηα, ηδηαίηεξα ηα κεγάια, πνπ απνηεινχληαη απφ πνιιά ππνζπζηήκαηα θαη components. Έλα Enterprise System απνηειείηαη απφ ρηιηάδεο components, πνπ αλαπηχρηεθαλ αλεμάξηεηα, κε δηαθνξεηηθέο αξρέο, ηερλνινγίεο, κεζνδνινγίεο, απφ δηαθνξεηηθνχο πξνκεζεπηέο θαη επηπιένλ εθηεινχληαη ζε δηαθνξεηηθέο πιαηθφξκεο. Γλψ μεθίλεζαλ ζαλ θαινδνκεκέλα ζπζηήκαηα θαηαιήγνπλ, κε ηνλ θαηξφ ζε αδφκεηα. Ηαζψο ε κεγαιχηεξε αμία ζε έλα πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα δελ πξνέξρεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλνλ απφ ηα κέξε (components) απφ ηα νπνία ζπλίζηαηαη, αιιά θαη απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπο, πνπ δίλεη ηε ζπλνιηθή ζπκπεξηθνξά θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Μη δηαζπλδέζεηο θαη αιιειεμαξηήζεηο είλαη ππεξβνιηθά πνιπάξηζκεο, θαη είλαη απηέο πνπ δίλνπλ αμία ζην ζχζηεκα αιιά ηαπηφρξνλα απμάλνπλ ηε πνιππινθφηεηα ηνπ. Ε δηαζχλδεζε κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ ππνζπζηεκάησλ απνξξνθά ζεκαληηθφ θφζηνο θαζψο ε θαζεκία απφ απηέο είλαη κηα ηδηαίηεξε πεξίπησζε. Γηα παξάδεηγκα αλ έρνπκε 5 ππνζπζηήκαηα, πνπ ζπλδέεηαη ην θαζέλα κε ηα ππφινηπα, νη δηαζπλδέζεηο είλαη 10, κε 10 ππνζπζηήκαηα είλαη 45 θαη κε 15 θηάλνπλ ηηο 105. Απμάλνληαη αλάινγα εθζεηηθά 14. Οθεθηείηε πφζεο είλαη νη δπλαηέο ζπλδέζεηο ζε έλα Enterprise System κε εθαηνληάδεο ή θαη ρηιηάδεο αιιεινεμαξηψκελα κέξε. Γίλαη έλα αζηξνλνκηθφ λνχκεξν πνπ θάζε θνξά πνπ 14 (n 2 +n)/2 37

38 πξνζζέηνπκε έλα λέν ππνζχζηεκα ην πξφβιεκα γίλεηαη αθφκα πην δχζθνιν. Γπηπρψο, δελ ρξεηάδεηαη λα πινπνηεζνχλ φιεο νη δπλαηέο ζπλδέζεηο, αιιά ην φηη ν αξηζκφο ηνπο απμάλεη κε ην ρξφλν ηφζν πνιχ, δίλεη ην κέηξν ηνπ απμαλφκελνπ ξπζκνχ δπζθνιίαο ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ. ρη κφλν ε πινπνίεζε ησλ δηαζπλδέζεσλ αιιά θπξίσο ε ζπληήξεζε ηνπο, θαζψο θάπνηα απφ ηα ππνζπζηήκαηα αιιάδνπλ, γηα ιεηηνπξγηθνχο ή θαη ηερληθνχο ιφγνπο, απαηηνχλ έλα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Απηέο νη δηαζπλδέζεηο δεκηνπξγνχλ έλα δχζθνια δηαρεηξίζηκν ζχζηεκα, θαηά ζπλέπεηα απνηεινχλ ζηνηρείν πνπ ζπκβάιιεη ζηελ αχμεζε ηεο πνιππινθφηεηαο θαη ηεο εληξνπίαο ηεο Νιεξνθνξηθήο. Μη δηαζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ κεξψλ ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο είλαη αλαγθαίεο, άζρεηα κε ηηο παξαπάλσ επηπηψζεηο. Γπηπρψο κε ηελ θαηάιιειε αξρηηεθηνληθή κπνξεί λα ειεγρζεί θαη κεησζεί ε πνιππινθφηεηα θαη λα απνθχγνπκε ζεκαληηθφ κέξνο ησλ θηλδχλσλ θαη ηνπ θφζηνπο. Αξιοπούηςη τησ εξϋλιξησ τησ τεχνολογύασ Ε ππνδνκή ηεο πιεξνθνξηθήο αθνινπζεί κηα θακπχιε αχμεζεο ηεο ηζρχνο επεμεξγαζίαο ή κείσζεο ηνπ θφζηνπο δεδνκέλεο ηζρχνο, αλάινγε κε απηή ηεο θακπχιεο ηνπ Gordon Moore, πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ αξηζκφ ησλ transistors αλά κνλάδα επηθάλεηαο. Μη Ηεληξηθέο Ινλάδεο Γπεμεξγαζίαο (CPU) δηπιαζηάδνπλ ηελ ηζρχ ηνπο πεξίπνπ θάζε 18 κήλεο ή δηαθνξεηηθά ην θφζηνο ηζρχνο κηαο δεδνκέλεο ππνινγηζηηθήο ηζρχνο ππνδηπιαζηάδεηαη θάζε 18 κήλεο. Αληίζηνηρεο θακπχιεο έρνπκε γηα ηε ρσξεηηθφηεηα ησλ δίζθσλ, ην κέγεζνο ηεο κλήκεο, ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ γξακκψλ θ.ά. 38

39 Γπνκέλσο θάζε λέα εγθαηάζηαζε έρεη έλα νηθνλνκηθφ πξνλφκην έλαληη ησλ παιαηνηέξσλ. Δπζηπρψο δελ κπνξεί απηή ε ηάζε λα αμηνπνηεζεί εχθνια ζαλ κεραληζκφο ζπρλήο κείσζεο θφζηνπο, ηδηαίηεξα αλ έλαο Μξγαληζκφο ζηεξίδεηαη ζε proprietary ζπζηήκαηα. Μη ζεκαληηθέο νηθνλνκίεο, απφ φζα πξνζθέξνπλ νη ηξέρνπζεο ηερλνινγίεο, κπνξεί λα πξνέιζνπλ απφ κηα ζηξαηεγηθή, πνπ επηηξέπεη ηελ απεμάξηεζε απφ ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηερλνινγηθήο πιαηθφξκαο, θαη θπζηθά πεξηνξίδνληαη απφ ηελ αξρηηεθηνληθή ησλ εθαξκνγψλ πνπ έρνπλ πηνζεηεζεί ζηελ πινπνίεζε ηνπ Γηαηξηθνχ Οπζηήκαηνο. Δπζηπρψο, θαη πάιη, δελ είλαη εχθνιν λα αμηνπνηήζνπκε απηή ηελ αικαηψδε εμέιημε, γηαηί πξνυπνζέηεη αιιαγή πιαηθφξκαο, κε ηελ νπνία έρνπλ δεζεί ζηελά νη εθαξκνγέο θάζε Μξγαληζκνχ. Πν θαιχηεξν πνπ κπνξνχκε λα θάλνπκε, γηα λα κελ παγηδεπφκαζηε ζε πιαηθφξκεο πνπ μεπεξληφληαη απφ ηελ ηερλνινγία θαη δελ αμηνπνηνχλ ηηο εμειίμεηο, είλαη λα αθνινπζνχκε πξφηππα (standards). Γηα παξάδεηγκα, απηή ηελ επνρή, ε Java είλαη ε πιένλ δηαδεδνκέλε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ θαη γχξσ απφ απηή έλα νιφθιεξν πεξηβάιινλ. Πν ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη φηη επηηξέπεη, ζρεηηθά εχθνια, λα κεηαθέξνπκε κηα εθαξκνγή γξακκέλε ζε Java απφ κηα πιαηθφξκα ζε άιιε. Αλ εκείο ρξεζηκνπνηνχκε COBOL, Assembly, Pascal, PL/1 θαη άιιεο γιψζζεο πεξαζκέλσλ επνρψλ, ηφηε δελ έρνπκε απηή ηε δπλαηφηεηα. Οε κηα ζηξαηεγηθή, πνπ ζα βιέπεη πξνο ην κέιινλ ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη «λέεο εθαξκνγέο ζα αθνινπζνχλ κηα δεδνκέλε ζηξαηεγηθή ηππνπνίεζεο» θαη λα έρνπκε κηα ηέηνηα «ηερλνινγηθή θαηεχζπλζε». 39

40 Οην βάζνο ηνπ νξίδνληα, ζηε θαηεχζπλζε ηεο απνδέζκεπζε απφ ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίεο θαη πξνκεζεπηέο, είλαη ην Οχλλεθν (Cloud), φπνπ εθηηκάηαη φηη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ Data Center κπνξεί λα θηάζεη θαη λα μεπεξάζεη θαη ην 50% ηνπ ζεκεξηλνχ θφζηνπο, ζε έλα ρξνληθφ νξίδνληα 3-4 ρξφλσλ 15 ( ). Ε αμία ηεο παξαπάλσ πξνζέγγηζεο ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, κε ηελ «δηαθάλεηα» ηνπ ηερλνινγηθνχ πεξηβάιινληνο, είλαη κεγαιχηεξε απφ απηή πνπ ζα δείρλνπλ ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία θαζψο ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ζηε δεκηνπξγία πεξηβάιινληνο πνπ επλνεί ηελ αλάπηπμε κηαο «επέιηθηεο πιαηθφξκαο ιεηηνπξγίαο», φπσο ζα εμεγεζεί ζηε ζπλέρεηα. Ζδηαίηεξα, ζε δπλακηθνχο ρψξνπο, φπνπ νη εμαγνξέο θαη ζπγρσλεχζεηο είλαη ζπρλέο, ε πηνζέηεζε ηέηνησλ αξρψλ δηεπθνιχλεη ηελ γξήγνξε θαη νηθνλνκηθή ζχκπηπμε ησλ ζε λέα ζρήκαηα. Έρνπκε λα θάλνπκε, γηα άιιε κηα θνξά, κε κηα ζηξαηεγηθή, πνπ ζπκβάιεη ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, αιιά θαη κε πςειφηεξεο ζεκαζία απφ ηνλ πεξηνξηζκφ απηφ. Ωφϋλημα κόςτη Ηάπνηα θφζηε πνπ απνδίδνπλ είηε γηαηί έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ εμάιεηςε ησλ αλψθεισλ ή/θαη γηαηί ζπκβάινπλ ζηελ αχμεζε ηεο επειημίαο ηα νλνκάδνπκε «Ωθέιεκα Ηφζηε», θαη ελδεηθηηθά είλαη: A. H Αξρηηεθηνληθή, είλαη έλα ζχλνιν πξνζεθηηθψλ επηινγψλ πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ αλνκνηνγέλεηα, ζε εμήο ηξία επίπεδα: ζην Γπηρεηξεκαηηθφ (Business Architecture), ζην επίπεδν ησλ Γθαξκνγψλ θαη Νιεξνθνξηψλ (Application & Information Architecture) θαη ηέινο ζην επίπεδν ηεο Περληθήο Νιαηθφξκαο (Infrastructure Architecture). 15 Υπάξρνπλ κειέηεο πνπ πξνβιέπνπλ όηη ην θόζηνο ησλ Data Centers ζα κεησζεί ζεκαληηθά θαζώο έσο θαη ην 75% ηεο ππνδνκήο ζα κεηαθεξζεί ζην Cloud, όπνπ ηα πάγηα κεηαηξέπνληαη ζε ιεηηνπξγηθά έμνδα κε ζεκαληηθά νηθνλνκηθά θαη ιεηηνπξγηθά νθέιε. 40

41 B. Τν Εηαηξηθό Σύζηεκα (Enterprise System) απνηειείηαη απφ ρηιηάδεο αιιεινεμαξηψκελα components. Αλ δελ έρνπλ αλαπηπρζεί κε θνηλέο αξρέο ηφηε ε αιιειεμάξηεζε νδεγεί γξήγνξα ζε ρανηηθέο θαηαζηάζεηο. Γηα ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη θηλδχλνπ (risk) πνπ ζπλεπάγεηαη κηα ηέηνηα θαηάζηαζε θαη ηε δηεπθφιπλζε ηεο ζπληήξεζήο ηνπο, κε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη αχμεζε ηεο επειημίαο, πξέπεη θαη ειάρηζηνλ λα εμαζθαιίζνπκε: a. Έλα δπλακηθφ Ιεηξψν (Registry) φισλ ησλ components θαη ησλ αιιειεμαξηήζεσλ. Έηζη φηαλ απαηηείηαη αιιαγή ζε έλα απφ απηά λα κπνξνχκε έγθαηξα λα έρνπκε κηα εηθφλα ηεο επίδξαζεο θαη ησλ ελδερφκελσλ αιιαγψλ ζε άιια components. Ε εθ ησλ πζηέξσλ δηαπίζησζε ησλ επηπηψζεσλ κπνξεί λα έρεη πνιχ ζνβαξέο ζπλέπεηεο. b. Βαζηθέο έλλνηεο φπσο Νειάηεο, Νξντφλ, Οπλαιιαγή θιπ πξέπεη λα είλαη θνηλέο ζε φια ηα ζπζηήκαηα. Δηαθνξεηηθά επηβαξπλφκαζηε κε κεηαζρεκαηηζκνχο θαη ζπκβηβαζκνχο πνπ θνζηίδνπλ θαη δεζκεχνπλ. ξεηαδφκαζηε ηελ πηνζέηεζε θαη ζηαδηαθή ελαξκφληζε κε έλα θνηλφ Data Model, γηα φια ηα components. C. Ε απνθπγή αηειψλ, άζηνρσλ θαη αδηθαηνιφγεηα θνπζθσκέλσλ έξγσλ κε ηαπηφρξνλε αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο απαηηεί πηνζέηεζε λέσλ κεζνδνινγηψλ. Ιηα απνηειεζκαηηθή Lean & Agile κεζνδνινγία είλαη ε SCRUM. Ιε εχθνιν, θαηαλνεηφ θαη αλζξσπνθεληξηθφ ηξφπν κεηψλεη ην θφζηνο θαη απμάλεη ηελ επίηεπμε νπζηαζηηθψλ έξγσλ. Γηα ηελ εηζαγσγή λέσλ κεζφδσλ ζα απαηηεζεί θφζηνο, πνπ κε θαηάιιειε πξνεηνηκαζία ζα απνζβεζηεί ζχληνκα. D. Ε ηερλνινγία θαη νη κεζνδνινγίεο ζπλερψο αιιάδνπλ πξνζθέξνληαο λέεο δπλαηφηεηεο, πνπ εξκελεχνληαη ζε αζθαιέζηεξε ή/θαη θαιχηεξε ιεηηνπξγηθφηεηα θαζψο θαη ζε κείσζε ηνπ θφζηνπο ιεηηνπξγίαο. Ε ζπλερήο ελεκέξσζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο Νιεξνθνξηθήο είλαη πάληα έλα σθέιηκν θφζηνο. Δελ είλαη αλάγθε λα δαπαλψληαη ζεκαληηθά πνζά γηα εθπαηδεχζεηο κφλνλ. Ε ελεκέξσζε ηνπ πξνζσπηθνχ κπνξεί λα γίλεηαη κε ζχγρξνλα κέζα, φπσο κέζα απφ έλα Portal, έλα Knowledge System, Περληθέο θνηλφηεηεο ζην δηαδίθηπν θαη webminars. 41

42 Πα παξαπάλσ απαηηνχλ πφξνπο γηα λα πινπνηεζνχλ αιιά ην θφζηνο απηφ κπνξεί λα εμνηθνλνκεζεί απφ ηελ πεξηθνπή ζε αλψθεια θφζηε. Κόςτοσ και ψυχολογύα Ε κείσζε ηνπ θφζηνπο, κάζα απφ ηελ επζπγξάκκηζε ζηηο ζχγρξνλεο πξαθηηθέο θαη δπλαηφηεηεο, έρεη θαη έλα άιιν ζεκαληηθφ απνηέιεζκα, πνπ είλαη ην ςπρνινγηθφ θιίκα ηεο αλαλέσζεο θαη ηεο αηζηνδνμίαο γηα βειηίσζε, πνπ ζα θάλεη ην πξνζσπηθφ λα αγθαιηάζεη θαη λα ππνζηεξίμεη ηηο αιιαγέο. Ε πξνζαξκνγή ηνπ ζε ζχγρξνλεο πξαθηηθέο θαη πεξηβάιινληα πεξλά ζαλ έλα φξακα πνπ ην θηλεηνπνηεί. Φπζηθά, ζα πεξηιακβάλεη θαη εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ, ε νπνία αλνίγεη λένπο νξίδνληεο θαη δίλεη λέν ελδηαθέξνλ ζην έξγν ηνπ κε ακεζφηεξε ζπκβνιή ζηε δπλακηθή θαη ηηο πξννπηηθέο ηνπ Μξγαληζκνχ. Έλα κίδεξν θαη αλαζθαιέο πεξηβάιινλ έρεη πνιχ ρακειή παξαγσγηθφηεηα θαη πςειφ θφζηνο. Πν φξακα, φηαλ ζπλνδεχεηαη απφ κηα ζηξαηεγηθή, πνπ δελ είλαη αλάγθε λα απμάλεη ηα θφζηε, δίλεη άιιεο πξννπηηθέο ζηνλ Μξγαληζκφ θαη ηα ζηειέρε ηνπ. Συμπερϊςματα Ιηα θαιά κειεηεκέλε ζηξαηεγηθή, ζε φηη αθνξά ζηελ Νιεξνθνξηθή, είλαη λα πεξηθφπηεη φηη πεξηηηφ θαη αλψθειν θφζηνο θαη έλα κέξνο απηψλ πνπ εμνηθνλνκεί, λα ην δηαζέηεη γηα λα ρξεκαηνδνηήζεη ηελ αλαδηάξζξσζε ηεο, έηζη ψζηε λα απμήζεη ζεκαληηθά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο. «Όταν βλζπουμε πωσ ο δρόμοσ που ζχουμε πάρει μασ οδθγεί ςε λάκοσ τόπο, δεν ωφελεί να ςυνεχίςουμε να τον ακολουκοφμε. Πρζπει να επιλζξουμε άλλο δρόμο» Τοφρκικθ παροιμία 42

43 3 Η Παγκοςμιοπούηςη και η Πληροφορικό Ε «παγθνζκηνπνίεζε» είλαη έλαο φξνο πνπ αληηζηνηρεί ζε έλα ζχλνιν δπλαηνηήησλ θαη πεξηνξηζκψλ, πνπ αθνξά φινπο, ζε αηνκηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηθφ, πνιηηηζηηθφ, ηερλνινγηθφ, θπβεξλεηηθφ θαη επηρεηξεκαηηθφ επίπεδν. Νάλσ απφ φια, ε παγθνζκηνπνίεζε είλαη κηα εμειηθηηθή δηαδηθαζία, πνπ αμηνπνηεί ππάξρνπζεο δπλαηφηεηεο θαη ελζσκαηψλεη λέεο, ηφζν ζε θνηλσληθέο φζν θαη επηρεηξεκαηηθέο δξάζεηο, πνπ μεθηλάλε απφ ηνλ κεδεληζκφ ηνπ ρξφλνπ θαη ηεο απφζηαζεο. Ε παγθνζκηνπνίεζε είλαη ε αχμεζε θαη εμάπισζε ηεο αιιειεμάξηεζεο, ηεο άκεζεο δηάδνζεο θαη δηαζπνξάο ηεο πιεξνθνξίαο, ν εθδεκνθξαηηζκφο ηεο γλψζεο, ε επηηάρπλζε εμέιημεο ηεο ηερλνινγίαο, ε ηαρχηαηε δηάδνζε ησλ ηδεψλ, ε δηακφξθσζε ηζρπξψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. Απηά πνπ κπνξνχζαλ λα ηα θάλνπλ ιίγνη ηψξα κπνξνχλ λα ηα θάλνπλ πνιινί. Μη απαηηήζεηο έρνπλ αιιάμεη. Μη ζπκκεηέρνληεο, ζε θάζε δξάζε, έρνπλ απμεζεί θαη κπνξεί λα είλαη απφ νπνηαδήπνηε γσληά ηεο Γεο. Ε ρξνληθέο δψλεο δελ επεξεάδνπλ ηηο δηαδηθαζίεο, ηελ παξαγσγή, ηηο επαθέο, φπσο παξαηήξεζε θαη ν Tomas Friedman, ζην βηβιίν ηνπ «The World is Flat», θάλνληαο ην 247 πνιχ θνηλφ θαη δεδνκέλν ζε πνιιέο δηεξγαζίεο. Η Παγκοςμιοποίθςθ είναι μια εξελικτικι διαδικαςία, που αξιοποιεί τισ εκάςτοτε υπάρχουςεσ δυνατότθτεσ και ενςωματώνει νζεσ, μθδενίηοντασ τισ χώρο-χρονικζσ πλευρζσ των δράςεων μασ ςε όλουσ τουσ τομείσ. Απηά πνπ ζπλέβαιαλ ζηελ παγθνζκηνπνίεζε αζθαιψο είλαη αξθεηά. Έλα φκσο ήηαλ ην θαζνξηζηηθφ, πνπ ρσξίο απηφ δελ ζα γηλφηαλ. Γίλαη ε ηερλνινγία κε πξσηαγσληζηέο ηελ πιεξνθνξηθή θαη ηηο ηειεπηθνηλσλίεο. Απηέο έρνπλ έλα εχξνο δπλαηνηήησλ ηθαλψλ γηα λα ζηεξίμνπλ ηελ παγθνζκηνπνίεζε. ια είλαη πην θνληά θαη πην ζχληνκα. Πν επηρεηξεκαηηθφ θαη θνηλσληθφ ξνιφη θηππά πην γξήγνξα. Ιε απηφ ελλνψ φηη αλ ζε έλα κήλα πξψηα κπνξνχζακε λα θάλνπκε 10 πξάγκαηα, ηδηαίηεξα ζε παγθφζκην επίπεδν, ηψξα κπνξνχκε λα θάλνπκε 100, άξα «ηξέρνπκε» κε 10-πιάζηα ηαρχηεηα, ζε επηρεηξεκαηηθά θαη θνηλσληθά ζέκαηα. 43

44 Οηε δεθαεηία ηνπ 50 βιέπακε ηα «λέα» ζηα επίθαηξα ζην ζηλεκά, κε θαζπζηέξεζε ηνπιάρηζηνλ 1-2 εβδνκάδσλ. Οήκεξα ηα βιέπνπκε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, φπνπ θαη λα ζπκβαίλνπλ, είηε απηά είλαη επίζεκεο ζπλαληήζεηο, θνηλσληθά γεγνλφηα, πνδφζθαηξν θαη πφιεκνη. Οε απηφ ην πεξηβάιινλ νη πειάηεο, θάησ απφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο πνπ ζπλερψο δηεπξχλνληαη θαη πξνζαξκφδνληαη, κπνξεί λα είλαη νπνπδήπνηε. Πα ζηειέρε κηα εηαηξείαο δελ ρξεηάδνληαη δηθά ηνπο γξαθεία γηαηί κπνξεί λα βξίζθνληαη νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε. Μ θφζκνο είλαη πιένλ επίπεδνο θαη ιεηηνπξγεί 247 ρσξίο ρξνληθέο δψλεο φπσο πεξηγξάθεη κε κεγάιε επηηπρία ν Tomas Friedman ζην The World is Flat. «Έλα απφ ηα αληίηηκα πνπ θαινχκαζηε λα πιεξψζνπκε, πνιιά αθφκα ίζσο δελ ηα γλσξίδνπκε, είλαη φηη ν θφζκνο καο έρεη γίλεη ηδηαίηεξα πνιχπινθνο. Πα πάληα είλαη αιιεινεμαξηψκελα, δεκηνπξγψληαο λέεο δπλαηφηεηεο αιιά θαη έλα ελ δπλάκεη ρανηηθφ πεξηβάιινλ. Οε έλα ηέηνην πεξηβάιινλ έλα γεγνλφο, πνπ έσο πξηλ ιίγν θαηξφ είρε κφλν ηνπηθέο επηπηψζεηο, κπνξεί λα αλαζηαηψζεη ηελ παγθφζκηα θνηλφηεηα. Έρνπκε δήζεη ήδε αξθεηέο θαηαζηάζεηο, φπσο ε 11 Οεπηέκβξε 2001, αιιά θαη ην ληφκηλν πνπ μέζπαζε κε ηα subprimes ησλ ΕΝΑ. Ιάιηζηα ζηελ ηειεπηαία πεξίπησζε, έλαο έμππλνο, θαηεξηηζκέλνο λεαξφο, ν Γάιινο Fabrice Tourre, ηεο Goldman Sachs δεκηνχξγεζε ην πξντφλ Abacus κε επηζθαιή ζηεγαζηηθά δάλεηα θαη αμηνπνηψληαο ηε παγθνζκηνπνίεζε γέκηζε ηνλ θφζκν κε ζθνππίδηα θεξδίδνληαο ζεκαληηθά πνζά γηα απηφλ θαη ηελ εηαηξεία ηνπ. Δίπια βιέπεηε απφζπαζκα απφ ηελ αγσγή θαηά ηεο Goldman Sachs ηεο Γπηηξνπήο Ηεθαιαηαγνξάο ησλ ΕΝΑ, πνπ εζηηάδεη ζηνλ Fabrice Tourre. Δειαδή, ζήκεξα θηάλεη έλα άηνκν, 44

45 λα αλαζηαηψζεη ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία, αθφκα θαη αλ απηή δελ ήηαλ ε πξφζεζε ηνπ. Ναξφινπο ηνπ θεληξηθνχο ειέγρνπο, ηα πξνεγκέλα ζπζηήκαηα θαη ηφζα άιια θάπνηνο κπνξεί λα επσθειεζεί θαη θάπνηνη λα θαηαζηξαθνχλ γηαηί ππάξρνπλ λέεο δπλαηφηεηεο πνπ δελ έρνπλ θαλ θσδηθνπνηεζεί. Απηφ ππνγξακκίδεη ηηο δπλαηφηεηεο θαη θηλδχλνπο πνπ ππάξρνπλ ζηε κεηάβαζε καο ζην λέν πεξηβάιινλ, πνπ αλνίγεηαη κπξνζηά καο ζαλ έλαο λένο θφζκνο, έλαο θφζκνο πνπ απηφ πνπ έσο πξηλ απφ 10 ρξφληα ιέγακε ζαλ «Ρςειή Περλνινγία» είλαη θαζεκεξηλφ θαη άκεζα πξνζπειάζηκν πεξηβάιινλ. Νξέπεη λα ιάβνπκε ζνβαξά ππφςε καο φηη ζήκεξα, ππάξρεη ν κεραληζκφο πνπ επηηξέπεη λα αλαηξέπνληαη θαζηεξσκέλεο ηζνξξνπίεο, λα εκθαλίδνληαη λέεο θαηαζηάζεηο θαη φια απηά λα εμειίζζνληαη πνιχ γξήγνξα. Γπνκέλσο δελ πξέπεη λα ζεσξνχληαη δεδνκέλεο νη θαηαζηάζεηο πνπ γλσξίδνπκε. Μη Μξγαληζκνί πνπ κέρξη ζήκεξα είραλ εγεηηθφ ξφιν ζηνλ ηνκέα ηνπο, ζα πξέπεη λα δψζνπλ αγψλα επηβίσζεο θαη πξνζαξκνγήο. Πνλ 18 ν αηψλα ζρεκαηίζηεθαλ ηα θξάηε, κέζα απφ έλα πνιηηηθφ θαη πνιηηηζκηθφ κεηαζρεκαηηζκφ. Ε παγθνζκηνπνίεζε νδεγεί ζηελ δηακφξθσζε κηαο λέαο θαηάζηαζεο, δίλνληαο ηελ επθαηξία γηα θάηη πνηφ παγθφζκην. Κα επρεζνχκε λα σθειήζεη φιε ηελ αλζξσπφηεηα. Βέβαηα ν λφκνο ηνπ Pareto πνπ ιέεη φηη ην 20% ησλ πνιηηψλ ζα θαηέρεη ην 80% ηνπ πινχηνπ, κάιινλ ζα ηζρχεη, θαη δελ ζα πξέπεη λα πεξηκέλνπκε λα δνχκε παξαδείζνπο. Θα είλαη κηα άιιε κνξθή θνηλσληθήο, πνιηηηθήο, πνιηηηζηηθήο θαη νηθνλνκηθήο θνπιηνχξαο. Θα πξέπεη λα παιέςνπκε κέζα ζηα πιαίζηα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, λα ηελ θαηαιάβνπκε θαη λα επηβηψζνπκε θαη εμειηρηνχκε κε ηνπο θαλφλεο ηεο. Κα ζπλεζίζνπκε ζηελ ηαρχηεηα θαη ηελ κε πξνβιεπηηθφηεηα ηεο.. ινη είκαζηε ζε απηφ ην ρψξν, αθφκα θαη απηνί πνπ αληηηίζεληαη ζηελ παγθνζκηνπνίεζε ρξεζηκνπνηνχλ ηα κέζα ηεο γηα λα πεξάζνπλ ην κήλπκα ηνπο. πσο αλέθεξα θαη παξαπάλσ, ην βαζηθφ κέζν πνπ καο έθεξε εδψ είλαη ην ITC (Information Technology and Communications). Γηα λα επηβηψζνπκε θαη λα πεηχρνπκε, ηνπο φπνηνπο ζηφρνπο καο, πξέπεη λα ην θαηαλνήζνπκε, λα ην ςάμνπκε λα πεηξακαηηζηνχκε θαη θπξίσο λα απνθνιιεζνχκε απφ ηα έσο ηψξα γλσζηά. 45

46 Γδψ κνπ έξρεηαη κηα θξάζε ηνπ Pascal «Δελ κπνξείο λα αλαθαιχςεηο λέα γε αλ δελ απνκαθξπλζείο απφ ηελ αθηή». Ηαη εδψ πηζηεχσ φηη ζχληνκα ζα θαλεί φηη ην λα κείλνπκε ζηελ εξεκία θαη αζθάιεηα ηεο αθηήο δελ είλαη επηινγή, θαζψο απηά πνπ πξφζθεξε ε αθηή παχνπλ λα ππάξρνπλ. Κα κάζνπκε λα ζρεδηάδνπκε ηνπο Μξγαληζκνχο κε ηε γιψζζα ηεο Ναγθνζκηνπνίεζεο θαη ηνπ ITC. Μξγαληζκνί ζην cloud, πξνψζεζε κέζα απφ θνηλσληθά δίθηπα, telecommuting, collaboration, mobility, απηφ-πξνζαξκνδφκελα ζπζηήκαηα, process automation, SOA, Web 2.0, Web Services, Enterprise Architecture, Open Source, Agility θαη ηφζα άιια ζπλζέηνπλ έλα λέν ιεμηιφγην απαξαίηεηα γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ λέσλ Μξγαληζκψλ. Πν δηαβαηήξην γηα ηνπο Μξγαληζκνχο ζηνλ παγθνζκηνπνηνχκελν θφζκν καο είλαη ε πιεξνθνξηθή. 46

47 4 Πλατφόρμα Εκτϋλεςησ τησ Στρατηγικόσ Ε δνκή θάζε Μξγαληζκνχ, δηακνξθψλεηαη έηζη ψζηε λα κπνξεί λα πινπνηεί ηηο ζηξαηεγηθέο ηνπ επηινγέο. Ε «Νιαηθφξκα Γθηέιεζεο ηεο Οηξαηεγηθήο (ΝΓΟ)» ηνπ Μξγαληζκνχ είλαη εθεί πνπ ε Οηξαηεγηθή ηνπ κεηαζρεκαηίδεηαη ζε πξντφληα, θαλάιηα πξνψζεζεο θαη εμππεξέηεζεο, δηαδηθαζίεο θαη ηειηθά ζε απνηειέζκαηα. Οηαδηαθά ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα ηεο Νιαηθφξκαο απηήο εμαξηάηαη, φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ Νιεξνθνξηθή. Ε επειημία ηεο ΝΓΟ, ζα εμαξηάηαη πάληα απφ ηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα θαη ηελ εηαηξηθή θνπιηνχξα, αιιά ε Νιεξνθνξηθή ζα είλαη ηα αηζζεηήξηα φξγαλα, ε κλήκε, νη απηνκαηηζκνί θαη ην λεπξηθφ ζχζηεκα. Ε ΝΓΟ ζα θαηαγξάθεη θάζε γεγνλφο θαη ζπλαιιαγή, θάζε επαθή, θάζε ζρεηηθή πιεξνθνξία, ζα ηηο επεμεξγάδεηαη, ζα ηηο ζπζρεηίδεη θαη ηξνθνδνηεί ηα ζηειέρε ηεο εηαηξείαο ζπλερψο κε ηηο θαηάιιειεο πιεξνθνξίεο γηα λα παίξλνληαη θαζεκεξηλέο απνθάζεηο, πέξα απφ ηηο ηππνπνηεκέλεο πνπ ζα ηηο παίξλεη απηή, ηηο νπνίεο ζα ειέγρεη αλ είλαη ζε πξνθαζνξηζκέλα φξηα θαη ζα εθαξκφδεη θαλφλεο, πεξηνξηζκνχο θαη δηθαηψκαηα πνπ νξίδεη ε Δηνίθεζε, ζα εθηηκάεη ηα ξίζθα κε εμεηδηθεπκέλνπο αιγφξηζκνπο θιπ. Μ φγθνο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ απαηηνχλ επεμεξγαζία ζπλερψο απμάλεη, κάιηζηα κε εθζεηηθνχο ξπζκνχο. Ε Δηνίθεζε ρξεηάδεηαη απαξαίηεηα έλα κεραληζκφ επεμεξγαζίαο ηνπ φγθνπ απηνχ, ψζηε λα έρεη κηα ζπλνιηθή θαη αθξηβή εηθφλα γηα λα κπνξεί λα απνθαζίδεη ζε ειάρηζην ρξφλν, κε κεησκέλν ξίζθν. Οηελ επνρή καο νη ζηξαηεγηθέο ζα αιιάδνπλ θαη δελ ζα αθνξνχλ κφλν ζε λέα πξντφληα ή θαη θαλάιηα. Θα αθνξνχλ ζε λέα Γπηρεηξεκαηηθά κνληέια, ζπκκαρίεο θαη ζρήκαηα, πνπ ιίγν κπνξνχκε λα πξνβιέςνπκε. Γηα λα κπνξνχλ νη Μξγαληζκνί λα πξνζαξκφδνπλ ηελ Μξγαλσηηθή ηνπο δνκή, θαη φιεο ηηο ππεξεζίεο ηνπο ζε λέεο ζηξαηεγηθέο απαηηείηαη λα ζηεξίδνληαη, κεηαμχ πνιιψλ άιισλ, ζε κηα Νιεξνθνξηθή πνπ εχθνια θαη νηθνλνκηθά λα κπνξεί ζε ειάρηζην ρξφλν λα ζηεξίδεη ηηο λέεο ζηξαηεγηθέο. Πν «δελ γίλεηαη» δελ επηηξέπεηαη. 47

48 Ε Νιεξνθνξηθή ησλ Μξγαληζκψλ, πνπ ιεηηνπξγνχλ πεξηζζφηεξν απφ 5-10 ρξφλσλ, έρεη απμεκέλε δπζθακςία. Ε εληξνπία ηεο έρεη απμεζεί ζε ηέηνην βαζκφ, πνπ πνιιέο θνξέο, νη αλαγθαίεο αιιαγέο δελ κπνξνχλ λα γίλνπλ φζν ζχληνκα απαηηείηαη θαη ρσξίο ζπκβηβαζκνχο. Ε ζπζζψξεπζε πνιιψλ ζπκβηβαζκψλ, πνηνηηθψλ αδπλακηψλ, πξνζαξκνζηηθφηεηαο, επεθηαζηκφηεηαο, έιιεηςε ελεκεξσκέλεο ηεθκεξίσζεο θαη πξνζσπνπαγψλ ιχζεσλ έρνπλ θάλεη ηα ζπζηήκαηα «άθακπηα». Πα πξνβιήκαηα απηά είλαη γλσζηά θαη θαηαγεγξακκέλα ζε φια ηα «παιαηά» θαη κεγάια Νιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα. Απηφ έρεη απαζρνιήζεη θαη απαζρνιεί φιεο ηνπο κεγάινπο Μξγαληζκνχο, θαη ηδηαίηεξα απηνχο, πνπ ε πξψηε ηνπο χιε είλαη ε πιεξνθνξία. Πν θαιφ είλαη φηη έρνπλ δνζεί, ηνπιάρηζηνλ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, πνιχ απνηειεζκαηηθέο ιχζεηο. Πν θαθφ είλαη φηη ε αδξάλεηα θαη ε εληξνπία ησλ κεγάισλ Μξγαληζκψλ δελ ηνπο έρεη επηηξέςεη λα αμηνπνηήζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο απηέο. Ε θαζεκεξηλή πίεζε, ηα ζπζζσξεπκέλα πξνβιήκαηα, ην πεξηνξηζκέλν δπλακηθφ αιιά ζπρλά θαη ε ηεξή πξνζήισζε ζε παξσρεκέλεο κεζνδνινγίεο απνκαθξχλεηαη ζπλερψο ηε Νιεξνθνξηθή απφ απηφ πνπ ζα έπξεπε λα είλαη ε θαξδηά ηεο Νιαηθφξκαο Γθηέιεζεο Οηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ. Οε απιά νηθνλνκηθά, ην ROI ηεο Νιεξνθνξηθήο, ζηνπο «ηζηνξηθνχο» Μξγαληζκνχο ρακειψλεη ζπλερψο, ζπκπαξαζχξνληαο θαη απηφ ησλ Μξγαληζκψλ ηνπο. Ιαδί θζίλεη θαη ε επειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα ηεο Νιεξνθνξηθήο θαη νιφθιεξνπ ηνπ Μξγαληζκνχ. 48

49 Αρχιτεκτονικό και Επιχειρηματικό Στρατηγικό Αθξνγσληαίνο ιίζνο κηαο πξνζέγγηζεο πνπ νδεγεί ζηε δεκηνπξγία επέιηθηεο Νιαηθφξκαο Γθηέιεζεο Οηξαηεγηθψλ είλαη ν ζρεδηαζκφο Γπηρεηξεκαηηθήο Αξρηηεθηνληθήο (Enterprise Architecture) θαη ζηε ζπλέρεηα ε πηνζέηεζε εηαηξηθήο Αξρηηεθηνληθήο Νιεξνθνξηαθψλ Οπζηεκάησλ. Έρσ δηαπηζηψζεη φηη κεξηθέο θνξέο φηαλ αλαθέξεηαη θάπνηνο ζε ζέκαηα Αξρηηεθηνληθήο, αληηκεησπίδεηαη ζαλ έλαο ζεσξεηηθφο πνπ δελ εζηηάδεη ζε πξαθηηθά ζέκαηα. Δελ έρεη γίλεη φζν πξέπεη αληηιεπηφ φηη Γηαηξηθή Αξρηηεθηνληθή είλαη κέξνο ηεο πινπνίεζεο ηεο Οηξαηεγηθήο. Αλ δελ κπνξείο λα νξακαηηζηείο θαη λα ζρεδηάζεηο θάηη δελ κπνξείο θαη λα ην θάλεηο. Ε Αξρηηεθηνληθή, ηφζν ζην επίπεδν ηνπ Μξγαληζκνχ φζν θαη ζηελ Νιεξνθνξηθή, αζρνιείηαη κε ηα νπζηψδε ραξαθηεξηζηηθά, ηνπο πεξηνξηζκνχο θαη δπλαηφηεηεο, πνπ απνηεινχλ βαζηθέο αξρέο γηα ηελ αλάπηπμε θαη πνπ δελ αιιάδνπλ θαζεκεξηλά. Γίλαη έλα πιαίζην αξρψλ, πνπ αλάινγα κε ην αληηθείκελν ρξεζηκνπνηεί ηελ θαηάιιειε θάζε θνξά νξνινγία. Ε Αξρηηεθηνληθή νξίδεη θαη δηαζθαιίδεη ηα νπζηψδε ελψ επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη θαηλνηνκίαο, αιιά πάληα ζηα πιαίζηα ηεο, ηα νπνία ζα πξέπεη λα επηθαηξνπνηνχληαη φηαλ αιιάδνπλ νη ππνζέζεηο ζηηο νπνίεο ζηεξίρηεθε. Η Αρχιτεκτονικι είναι το μζςο επικοινωνίασ και ςυγχρονιςμοφ μεταξφ όλων των ενδιαφερομζνων. Δπζηπρψο, φηαλ γίλεηαη αλαθνξά ζε Αξρηηεθηνληθή Νιεξνθνξηαθψλ Οπζηεκάησλ, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο δηαπηζηψλεηαη κηα απξφβιεπηε ζχγρπζε. Οην site ηνπ Carnegie Mellon University, πνπ αζρνιείηαη ζπζηεκαηηθά κε ην ζέκα απηφ, έρνπλ θαηαγξαθεί πεξηζζφηεξνη απφ 150 νξηζκνί, δείρλνληαο φηη δελ είλαη εχθνιν κε έλα νξηζκφ λα θαιχςεηο έλα ηφζν ζχλζεην 49

50 ζέκα! Δελ ππάξρεη έλαο νξηζκφο πνπ λα ηαηξηάδεη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ζέιεη κηα βαζχηεξε θαηαλφεζε θαη κειέηε ζην ζέκα πξνθεηκέλνπ λα επηιεγεί ην ζσζηφ πιαίζην πνπ ζα πηνζεηεζεί. Γπηπρψο ππάξρνπλ πξφηππα θαη ηζηνξία, ηφζν ζηηο ΕΝΑ φζν θαη ζηελ Γπξψπε. Απφ ην DoD (Ρπνπξγείν Γζληθήο Άκπλαο ησλ ΕΝΑ), ηελ Ηπβέξλεζε ησλ ΕΝΑ, ην TOGAF θαη άιινπο νξγαληζκνχο κπνξνχκε λα αληιήζνπκε ηδέεο πνπ ζα καο βνεζήζνπλ λα δηακνξθψζνπκε έλα πην ζαθέο αιιά νπζηαζηηθφ πιαίζην Αξρηηεθηνληθήο. Ιηα πνιχ αμηφινγε πξνζπάζεηα ζηελ Γπξψπε έρεη δεκηνπξγήζεη ην ArchiMate πνπ θεξδίδεη ζπλερψο έδαθνο 16. ινη φκσο νη νξηζκνί θαη Αξρηηέθηνλεο, ζπκθσλνχλ φηη Αξρηηεθηνληθή Οπζηεκάησλ είλαη έλα ζχλνιν πεξηνξηζκψλ, πνπ θαζνξίδεη κηα «ρσξνηαμία» θαη ηε δηαζχλδεζε ησλ δηαθφξσλ κεξψλ ελφο Οπζηήκαηνο ψζηε λα επηηπγράλεηαη ν ζπλνιηθφο ζθνπφο. Μη πεξηνξηζκνί ειαρηζηνπνηνχλ ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο, ηελ απζαηξεζία θαη ηνλ ξπζκφ αχμεζεο ηεο εληξνπίαο. Γηα ηελ Νιεξνθνξηθή, ε Αξρηηεθηνληθή αληηζηνηρεί κε ην Business Plan ηνπ Μξγαληζκνχ. Ιαο δίλεη κηα θαηεχζπλζε πνπ έρεη κειεηεζεί θαη ζπκθσλεζεί θαη καο δεζκεχεη ψζηε λα κελ ππάξρνπλ απζαηξεζίεο θαη δπζάξεζηεο εθπιήμεηο. Ε Αξρηηεθηνληθή δελ είλαη ζηαηηθή, φπσο θαη ην Business Plan, πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη θαζψο αιιάδνπλ νη απαηηήζεηο θαη ε ηερλνινγία, αιιά πάληα κε ηελ πξνζνρή θαη απζηεξφηεηα πνπ αιιάδακε θαη ην Business Plan ηνπ Μξγαληζκνχ. Οε έλα πνιπεζληθφ Μξγαληζκφ κηα θνηλή Αξρηηεθηνληθή (reference Architecture) δηεπθνιχλεη ζηε ιεηηνπξγηθή ζχγθιηζε, κε ηαπηφρξνλε ηνπηθή πξνζαξκνγή, θαη ζηε δεκηνπξγία νηθνλνκίαο θιίκαθαο ζηελ πινπνίεζε ησλ Νιεξνθνξηαθψλ Οπζηεκάησλ. Ιε δεδνκέλν φηη ηα ζχγρξνλα Νιεξνθνξηαθά Οπζηήκαηα είλαη ηδηαίηεξα πνιχπινθα, ε νξηνζέηεζε ηνπο, κέζσ ηεο Αξρηηεθηνληθήο δελ κπνξεί λα είλαη απιή ππφζεζε. Απηφ φκσο δελ δηθαηνινγεί ηνλ ζηξνπζνθακειηζκφ καο ζην ζέκα απηφ. ζν ην αγλννχκε ή ην απνθεχγνπκε ηφζν απνκαθξπλφκαζηε απφ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Νιεξνθνξηθήο θαη ησλ πξνζδνθηψλ απφ απηή. 16 Βηβιίν «Enterprise Architecture at Work, MarcLankhorst et al, εθδφζεηο Springer 50

51 Ε Αξρηηεθηνληθή, ζηελ νπνία αλαθέξνκαη, ζα πξέπεη, πάλσ απφ φια, λα έρεη επηρεηξεκαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Κα απαληά ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζε επηρεηξεκαηηθνχο ζηφρνπο θαη δπλαηφηεηα αιιαγήο επηρεηξεκαηηθψλ επηινγψλ θαη λέσλ κνληέισλ. Ε Αξρηηεθηνληθή είλαη o θνηλφο ηφπνο Γπηρεηξεκαηηθήο ζηξαηεγηθήο θαη Νιεξνθνξηθήο ζηξαηεγηθήο. Ε Αξρηηεθηνληθή είλαη πνιχ-επίπεδε, φπσο θαίλεηαη πνιχ μεθάζαξα ζην δηπιαλφ ζρέδην, ηεο IDS Scheer (Software AG πιένλ). Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηνλ Πξαπεδηθφ ρψξν. Αξρίδνπκε, απφ αξηζηεξά ζην δηάγξακκα, κε ηε Δηνίθεζε πνπ δηαηππψλεη ηνπο ζηφρνπο ηεο. Γηα παξάδεηγκα δειψλεη φηη ν ρψξνο είλαη ε Θηαληθή Πξαπεδηθή, θαη Ιηθξφ-κεζαίεο επηρεηξήζεηο. Πν πξψην επίπεδν ηεο Αξρηηεθηνληθήο, είλαη ε Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή (Business Architecture), πνπ πξέπεη λα είλαη θαηαλνεηή, ζε βαζκφ πνπ δεζκεχεη φιεο ηηο πιεπξέο ζηηο νπνίεο αθνξά, είλαη πνιχ θνληά ζηε ζηξαηεγηθή ηεο Πξάπεδαο θαη επνκέλσο κπνξεί λα αθνξά θαη ηνλ φκηιν Πξαπεδψλ ζε κηα πνιπεζληθή Πξάπεδα. Γδψ εμεηδηθεχεηαη ε ζηξαηεγηθή ζε κέζα, φπσο δηαδηθαζίεο, ζπλαιιαγέο, θαλάιηα, ζπλεξγαζίεο θ.α. Δελ νλνκάδεη ηερληθέο ιχζεηο, είλαη επίηεδεο αθεξεκέλε (abstract) ε Αξρηηεθηνληθή. Νεξηγξάθεη ιεηηνπξγηθέο θαη κε ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο θαη πεξηνξηζκνχο. Μη επηρεηξεκαηηθέο επηινγέο έξρνληαη λα πξνζδηνξίζνπλ ηηο ηερληθέο θαηεπζχλζεηο θαη λα ζθηαγξαθήζνπλ έηζη ψζηε λα κπνξεί λα γίλεη ε θαηάιιειε επηινγή ή αλάπηπμε, ηα αλαγθαία ππνζπζηήκαηα, φπσο δηαρείξηζε πειαηψλ, ζπλεξγαηψλ, 51

52 πξντφλησλ, θαλαιηψλ, δηαρείξηζε ξίζθνπ, δηνηθεηηθήο πιεξνθφξεζεο, ινγηζηηθήο απεηθφληζεο θιπ. Γπίζεο ηε δεκηνπξγία θνηλψλ πιεξνθνξηαθψλ δνκψλ (data models), φπσο πνηεο είλαη νη πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηαδφκαζηε γηα έλα ηδηψηε πειάηε θαη πνηεο γηα έλα λνκηθφ πξφζσπν. Γπίζεο καο απαζρνινχλ νη κεραληζκνί θνηλήο αζθάιεηαο θαη πξνζπέιαζεο θ.ά. Απηφ ην επίπεδν ηεο Αξρηηεθηνληθήο είλαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ, θαζψο απνηειεί ην ζρέδην (blue print) αλάπηπμεο ηεο Νιαηθφξκαο εθηέιεζεο ηεο ζηξαηεγηθήο, θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επειημία ηεο πιαηθφξκαο, ηε πξνζαξκνζηηθφηεηα ηεο θαη ην κέιινλ ηεο, αιιά θπξίσο ηνλ ηξφπν πνπ δηαζθαιίδεη ηελ πινπνίεζε ηεο ζηξαηεγηθήο. Ε απνπζία απηνχ ηνπ ζρεδηαζκνχ ηζνδπλακεί κε ηελ απνπζία αξρηηεθηνληθνχ ζρεδηαζκνχ ζε κηα ππφ θαηαζθεπή βηνκεραληθή κνλάδα. ρη κφλν πξέπεη λα ππάξρεη απηφ ην επίπεδν ηεο Αξρηηεθηνληθήο αιιά ζα πξέπεη λα ειέγρεηαη θαη κε πνιχ κεγάιε πξνζνρή. Ε αλππαξμία ηνπ αθήλεη αλνηρηά φια ηα ελδερφκελα γηα κηα ρανηηθή εμέιημε. Οε πεξίπησζε πνιπεζληθήο Πξάπεδαο, ε Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή κπνξεί λα είλαη θνηλή αλάκεζα ζε δχν ή πεξηζζφηεξεο ρψξεο, αιιά ε Αξρηηεθηνληθή Θχζεσλ κπνξεί λα πινπνηείηαη κε δηαθνξεηηθέο εθαξκνγέο, θαηαιιειφηεξεο γηα ηα δεδνκέλα ηεο θάζε ρψξαο, αλ θαη ζα πξέπεη λα εμαληινχληαη ηα πεξηζψξηα θνηλψλ ιχζεσλ. Πέινο έρνπκε ηελ Αξρηηεθηνληθή Ρπνδνκήο (Infrastructure Architecture), πνπ πιένλ είλαη θαζαξά ηερληθή ππφζεζε θαη αθνξά ζηνλ εμνπιηζκφ, ζηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα, ηνπο ηξφπνπο δηαζχλδεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο. Νξνβιέπεηαη ε ηθαλνπνίεζε θαη κε ιεηηνπξγηθψλ απαηηήζεσλ, φπσο ε ιεηηνπξγία 24/7, ε αθεξαηφηεηα ησλ πιεξνθνξηψλ, ε γξήγνξε επεμεξγαζία θαη αληαπφθξηζε, ε αδηάιεηπηε ιεηηνπξγία ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο θαη άιια. Ηάζε επίπεδν έρεη ηνπο δηθνχο ηνπ ζηφρνπο, ηα δηθά ηνπ πξνβιήκαηα θαη απαηηεί ηδηαίηεξεο εκπεηξίεο, κεζνδνινγίεο, εξγαιεία θαη αξρηηεθηνληθή πξνζέγγηζε. Ηαη θπζηθά απαηηείηαη ζπλνρή θαη ησλ ηξηψλ επηπέδσλ, δηαξθήο ζπληνληζκφο, ζπγρξνληζκφο θαη έιεγρνο. 52

53 Αλ πξνζπαζνχζακε λα αληηζηνηρίζνπκε απηά ηα επίπεδα κε θάηη πην νηθείν ζα ιέγακε φηη ε Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή είλαη νη αλάγθεο θαη ζθνπνί πνπ δίλνπκε ζε έλα Αξρηηεθηνληθφ Γξαθείν. Πν δεχηεξν επίπεδν, Application & Information Architecture είλαη απηφ πνπ καο δίλεη ην Αξρηηεθηνληθφ γξαθείν θαη ην ηξίην επίπεδν ηεο Infrastructure Architecture είλαη ν θάθεινο θαηαζθεπήο πνπ ζπληάζζεη ν θαηαζθεπαζηήο, κε ηηο ιεπηνκέξεηεο γηα ηα ζηαηηθά, ηα ειεθηξνινγηθά, πδξαπιηθά, θιηκαηηζηηθά, αζθάιεηαο, θαη άιια ζπζηήκαηα. Θα πξνρσξνχζε πνηέ κηα θαηαζθεπή κεξηθψλ εθαηνκκπξίσλ ρσξίο αξρηηεθηνληθά ζρέδηα; Ιάιηζηα πξηλ πξνρσξήζνπκε κπνξεί λα θάλνπκε θαη δηαγσληζκφ αξρηηεθηνληθψλ πξνηάζεσλ. Νσο γίλεηαη φκσο θαη ζε κεγάια έξγα πιεξνθνξηθήο ην πξψην θαη ην δεχηεξν επίπεδν ηεο αξρηηεθηνληθήο λα ηα παξαθάκπηνπκε ή λα ηα θξχβνπκε «θάησ απφ ην ραιί»; Γίλαη γηαηί ζεσξνχληαη ρσξίο αμία; Δελ λνκίδσ. Ε έιιεηςε Αξρηηεθηνληθήο απμάλεη ηα ξίζθα θαη ηα θφζηε πάξα πνιχ, κάιηζηα φηαλ δελ ππάξρεη θαλ ζαλ πξνβιεκαηηζκφο επηηξέπεη λα ππάξρεη ε ςεπδαίζζεζε φηη ειέγρνπκε επαξθψο ηελ Νιεξνθνξηθή αθήλνληαο ηελ πφξηα αλνηρηή ζε ρανηηθέο θαηαζηάζεηο. Τα Σφγχρονα Επιχειρθματικά Πλθροφοριακά Συςτιματα είναι ιδιαίτερα πολφπλοκα αλλά και κρίςιμα, και πρζπει να αντιμετωπίηονται ανάλογα. Τυχών απλουςτεφςεισ μετακζτουν τα προβλιματα για αργότερα, που ίςωσ να μθν υπάρχουν περικώρια επίλυςθσ τουσ. ζν απαξαίηεηε είλαη ε Αξρηηεθηνληθή Νιεξνθνξηαθψλ Οπζηεκάησλ άιιν ηφζν δχζθνιε είλαη θαζψο απαηηεί λα βιέπεηο ζπλνιηθά έλα πνιχπινθν ρψξν απφ πνιιέο πιεπξέο πνπ αιιεινεπεξεάδνληαη θαη απηφ απαηηεί γλψζε θαη ηνπ ρψξνπ, ηεο πιεξνθνξηθήο θαη εκπεηξία. Δχζθνινη ζπλδπαζκνί. 53

54 Αρχιτεκτονικό και Ευελιξύα (agility) Ε αλαγθαία επηρεηξεκαηηθή επειημία, γηα ηελ επνρή καο, δελ κπνξεί λα είλαη επίθηεηε, θαη δελ κπνξεί λα πξνθχςεη, ζε έλα ψξηκν Μξγαληζκφ κε ηζηνξία, απφ κεηάιιαμε ηεο ππάξρνπζαο αξρηηεθηνληθήο. Απαηηείηαη έλαο γελλαίνο θαη θαιά ζρεδηαζκέλνο κεηαζρεκαηηζκφο. Ε επειημία είλαη ζεκειηψδεο ζπζηαηηθφ, πνπ πξέπεη λα είλαη ελζσκαησκέλν ζε θάζε ιεηηνπξγία ελφο νξγαληζκνχ. Δελ κπνξεί λα ππάξμεη επέιηθηνο Μξγαληζκφο ρσξίο επέιηθηε Νιεξνθνξηθή, ε νπνία είλαη αλαγθαία αιιά φρη θαη ηθαλή απφ κφλε ηεο λα θάλεη έλα Μξγαληζκφ επέιηθην. Αλ ε Νιεξνθνξηθή δελ είλαη αξθεηά επέιηθηε θαη εππξνζάξκνζηε ν Μξγαληζκφο ζα είλαη δχζθακπηνο, αληηπαξαγσγηθφο θαη δχζθνια ζα επηβηψζεη ζην επκεηάβιεην θαη έληνλα αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ. Η ευελιξία είναι κεμελιϊδεσ ςυςτατικό, που πρζπει να είναι ενςωματωμζνο ςε κάκε λειτουργία ενόσ Οργανιςμοφ. Δεν μπορεί να υπάρξει ευζλικτοσ Οργανιςμόσ χωρίσ ευζλικτθ Πλθροφορικι Πλατφόρμα, θ οποία είναι αναγκαία αλλά όχι και ικανι από μόνθ τθσ να κάνει ζνα Οργανιςμό ευζλικτο. Νξνθεηκέλνπ λα πξνζδψζνπκε επειημία ζηελ πιεξνθνξηθή Νιαηθφξκα κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ κεξηθέο θνηλέο αξρέο ζηελ Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή θαη ζηελ Νιεξνθνξηθή Αξρηηεθηνληθή, νη νπνίεο θπζηθά πινπνηνχληαη κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζε θάζε κία. πσο γηα παξάδεηγκα: 1. Αποζύνδεζη (Decoupling). Έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πνιππινθφηεηαο (complexity) ελφο ζπζηήκαηνο, πιεξνθνξηθνχ ε κε, είλαη ν αξηζκφο ησλ εμαξηήζεσλ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ κεξψλ ηνπ. Ιηα αιιαγή ζε έλα κέξνο επεξεάδεη πνιιά άιια θαη επνκέλσο ζα 54

55 πξέπεη λα θαηαλαισζεί πνιχ πξνζπάζεηα γηα απνθαηάζηαζε, επαλαζχλδεζε, δνθηκή θιπ απαηηψληαο δπζαλάινγε πξνζπάζεηα. Βάδνληαο ζα ζηφρν ηε κείσζε ησλ εμαξηήζεσλ θηάλνπκε ζηελ πηνζέηεζε κηαο αξρήο πνπ πεξηνξίδεη ηηο επηινγέο πινπνίεζεο (κεηψλεη ηελ ειεπζεξία ή αιιά θαη ηελ αλεμέιεγθηε αζπδνζία. a. Οηελ πιεξνθνξηθή πξέπεη λα θαηαθέξνπκε θάζε ζχζηεκα λα κπνξεί λα ζπλεξγαζηεί κε άιια ζε κηα βάζε πνπ λα κελ επεξεάδεηαη ε δηθή ηνπ ιεηηνπξγία απφ εζσηεξηθέο αιιαγέο πνπ γίλνληαη ζηα άιια. Γπηθνηλσλνχλ θαη ζπλεξγάδνληαη ζηε βάζε ελφο πξσηνθφιινπ θαη φρη ηεο γλψζεο ηεο εζσηεξηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ ζπλεξγαδφκελσλ κεξψλ. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα κπνξεί ην θάζε κέξνο (component) ελφο θαινζρεδηαζκέλνπ ζπζηήκαηνο, λα πξνζαξκφδεηαη θαη λα εμειίζζεηαη ρσξίο λα δηαηαξάζζεηαη ην ζχζηεκα ζαλ ζχλνιν, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη νη νπνηεζδήπνηε αιιαγέο δελ επεξεάδνπλ ην πξσηφθνιιν επηθνηλσλίαο (δελ θάλνπκε Break Compatibility ). b. Οηελ Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή απηή ε αξρή ππνδεηθλχεη λα θξαηάκε ηηο δηάθνξεο Δηεπζχλζεηο, Πνκείο, κνλάδεο θιπ αλεμάξηεηεο απφ ηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ησλ άιισλ. Ε ζπλεξγαζία γίλεηαη κε SLAs θαη ζαλ λα πξφθεηηαη γηα κνλάδεο πνπ αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθέο επηρεηξήζεηο. Ηάζε εμέιημε θαη κεηαβνιή ζε κηα απφ απηέο δελ ζα επεξεάδεη ηηο άιιεο, αξθεί θπζηθά λα κελ αιιάδεη ην SLA. Ηαη αλ πξέπεη λα γίλεη κηα αιιαγή πνπ επεξεάδεη ην SLA ηφηε ζα ρξεηαζηεί ζπληνληζκφο ψζηε λα κε δηαηαξαρηεί ε ιεηηνπξγία ηνπ Μξγαληζκνχ, ζαλ ζχλνιν. Ε σθέιεηα κηαο ηέηνηαο επειημίαο ζα θαλεί ηδηαίηεξα φηαλ ν Μξγαληζκφο ζειήζεη λα αλαζέζεη ζε θάπνηνλ ηξίην (outsourcing) κηα ιεηηνπξγία. Αλ ην SLA κείλεη αλέπαθν δελ ζα ππάξμεη θακία επίπησζε ζηε ιεηηνπξγία ησλ άιισλ κνλάδσλ. Ηαη θαιφ είλαη φηαλ ζρεδηάδνπκε ηνλ Μξγαληζκφ λα πξνθαινχκε ην απνηέιεζκα κε ηέηνηα ζελάξηα. 55

56 2. Abstraction & Layering a. Πν ηειηθφ απνηέιεζκα ζε θάζε αίηεκα καο απφ έλα ζχγρξνλν πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα δελ είλαη πξντφλ κηαο απιήο επεμεξγαζίαο αιιά κηα ζπληνληζκέλεο αιπζίδαο δηαδνρηθψλ, παξάιιεισλ θαη ζχγρξνλσλ ή αζχγρξνλσλ κεηαμχ ηνπο, επηκέξνπο επεμεξγαζηψλ. Γηα παξάδεηγκα, δεηάκε απφ ην ζχζηεκα λα καο εκθαλίζεη ηηο εθθξεκείο παξαγγειίεο ή ηα ππφινηπα απφ ηνπο ινγαξηαζκνχο καο. Γκείο θάλνπκε ην αίηεκα απφ κηα νζφλε, φπνπ έλα πξφγξακκα αλαπηπγκέλν κε εηδηθφ ηξφπν θαη κε εηδηθά πξνγξακκαηηζηηθά εξγαιεία ψζηε λα είλαη θηιηθή θαη παξαγσγηθή ε επηθνηλσλία κε ην ρξήζηε, αλαιακβάλεη λα θάλεη ηε ζσζηή ζχληαμε ηνπ αηηήκαηνο. Πν αίηεκα ππνβάιιεηαη ζε κηα εδηθή εθαξκνγή ππνδνρήο φισλ ησλ αηηεκάησλ, ην ειέγρεη θαζψο θαη ην δηθαίσκα ηνπ ρξήζηε λα ππνβάιεη ηέηνην αίηεκα θαη αλ γίλεη απνδεθηφ ην ππνβάιεη ζην αξκφδην ζχζηεκα δηαθνξεηηθά ελεκεξψλεη ην ρξήζηε. Απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ κπνξεί λα ππνβάιιεη έλα ή πεξηζζφηεξα ιεπηνκεξέζηεξα αηηήκαηα ζε έλα ή πεξηζζφηεξα ππνζπζηήκαηα θαη πεξηκέλεη ηηο απαληήζεηο ψζηε λα ζπλζέζεη ηε ηειηθή απάληεζε. Ε πιένλ ελδεδεηγκέλε δηάηαμε, δειαδή αξρηηεθηνληθή, ηνπ ζπζηήκαηνο γηα λα παξακείλεη επέιηθην είλαη λα νξγαλψζνπκε ην ζχζηεκα, ζε ζηξψκαηα (layers ή tiers), πνπ ην θαζέλα λα θξχβεη ηελ χπαξμε ησλ θαησηέξσλ ηνπ ή δηαθνξεηηθά πεξηνξίδεη ηηο εμαξηήζεηο ζε «γεηηνληθά» ππνζπζηήκαηα, φπσο ζην δηπιαλφ ζρήκα. Γηα παξάδεηγκα ηα πξνγξάκκαηα πνπ δηαρεηξίδνληαη ηελ επηθνηλσλία κε ηνπο ρξήζηεο (Users Interface - UI) λα επηθνηλσλνχλ κφλν κε πξνγξάκκαηα ελφο κφλν ζηξψκαηνο, ηα νπνίν αλαιακβάλνπλ 56

57 λα εμππεξεηήζεη θάζε ηνπο αίηεκα. Πν ηειεπηαίν γλσξίδεη κε πνην ππνζχζηεκα ζα πξέπεη λα επηθνηλσλήζεη, θάηη πξέπεη λα αγλνεί ην UI. Απηή ε γλψζε θξαηηέηαη ζε απηφ ην επίπεδν. Αλ αιιάμνπκε θάηη παξαθάησ ην αλψηεξν επίπεδν, θαλνληθά, δελ πξέπεη λα «αλεζπρήζεη». Γηα ηα πξνγξάκκαηα UI ην Οχζηεκα φιν δελ είλαη παξά απηφ ην layer πνπ ην εμππεξεηεί. Έηζη κε θαηάιιειεο δηαζηξσκαηψζεηο ειαρηζηνπνηνχκε ηηο εμαξηήζεηο κεηαμχ ησλ ρηιηάδσλ κεξψλ ελφο Οπζηήκαηνο, ηα νπνία ηνπνζεηνχληαη έμππλα ζε ιίγα, ηα νπνία έρνπλ νκνηφκνξθνπο ξφινπο θαη επζχλεο. Ηαη ζηε δηαζηξσκάησζε ην πξσηφθνιιν ή ηα πξσηφθνιια επηθνηλσλίαο πνπ ππνζηεξίδεη ην θάζε ζηξψκα είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο. Ιάιηζηα ηα πξσηφθνιια απηά, ζε έλα ζχγρξνλν επέιηθην ζχζηεκα, ζα πξέπεη λα είλαη αλεμάξηεηα απφ ηε ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηνχκε, φπσο ηα Web Services (SOAP & WSDL ή RESTful XML/JSON). Ιε ηελ αξρηηεθηνληθή απηή ειαρηζηνπνηνχκε ηηο εμαξηήζεηο θαη θξαηάκε ηελ εληξνπία ηνπ ζπζηήκαηνο ζε ειεγρφκελα επίπεδα, θπζηθά ράλνπκε ηελ θαθψο ελλννχκελε «επειημία» λα ζπλδένπκε νηηδήπνηε κε νηηδήπνηε κε αληίηηκν ην ράνο. b. Οηελ Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή ε δηαζηξσκάησζε ππάξρεη απφ θαηξφ. ηαλ ιέκε φηη κηα βηνκεραληθή κνλάδα είλαη θάζεηε ελλννχκε φηη δηαζέηεη ζρεδφλ φια ηα ζηξψκαηα απφ ηηο πξψηεο χιεο, ηελ παξαγσγή θαη ηηο πσιήζεηο. Ε «γξακκή παξαγσγήο» εκπεξηέρεη κηα δηαζηξσκάησζε, θάπνηα κνλάδα, εζσηεξηθή ή εμσηεξηθή, αζρνιείηαη κε ηηο ιεπηνκέξεηεο θαη ηελ πξνεηνηκαζία θάπνησλ κεξψλ, πνπ ε επφκελε ηα παίξλεη ζαλ δεδνκέλα. Ε ξνή ζηεξίδεηαη ζηελ ηήξεζε απζηεξψλ ζπκθσληψλ, ηερληθψλ, νηθνλνκηθψλ, ρξνληθψλ θ.α. δειαδή θάπνησλ SLAs. 57

58 Εταιρικό κουλτούρα πσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, ε επέιηθηε Νιεξνθνξηθή Νιαηθφξκα δελ θηάλεη απφ κφλε ηεο λα θάλεη έλα Μξγαληζκφ επέιηθην. Νξέπεη λα κειεηεζεί θαη πινπνηεζεί κηα θαηάιιειε νξγάλσζε θαη εηαηξηθή θνπιηνχξα. Ε εηαηξηθή θνπιηνχξα αλαγλσξίδεηαη απφ φινπο ζαλ έλα ζεκαληηθφ εκπφδην ζηελ κεηεμέιημε ελφο Μξγαληζκνχ. Ννιιέο θνξέο ε πξνεγνχκελε επηηπρεκέλε πνξεία ελφο Μξγαληζκνχ παγηψλεη κηα θνπιηνχξα πάλσ ζηηο δάθλεο ηνπ θαη ηελ έπαξζε θάλνληαο αθφκα πην δχζθνιν ηελ αιιαγή ηεο θνπιηνχξαο. Ε αιιαγή πξέπεη λα αξρίδεη απφ ηελ αβεβαηφηεηα, ηελ αγσλία, ηελ ακθηζβήηεζε ηεο εηνηκφηεηαο γηα λα αληηκεησπηζηνχλ νη λέεο απαηηήζεηο αιιά θαη ηελ ηελ εγεζία θαη ηα κέζα γηα λα γίλνπλ νη θαηάιιειεο αιιαγέο, πνπ ζα σθειήζνπλ φινπο. Δχν παξαδείγκαηα, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα αλαθεξζνχλ ζηα πιαίζηα ηεο εηαηξηθήο θνπιηνχξαο, πνπ ζπκβάινπλ ζηελ επειημία ηνπ Μξγαληζκνχ, είλαη: a) Ε πξνζαξκνγή καο ζε λέα δεδνκέλα γίλεηαη κε έξγα (projects), πνπ πξέπεη λα επηιέγνπκε κε γλψκνλα ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπο αμία, φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί. Ιεηά απφ ηελ νινθιήξσζε θάζε έξγνπ ε ζέζε ηνπ Μξγαληζκνχ ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ρψξν έρεη δηαθνξνπνηεζεί. Μ Μξγαληζκφο έθαλε κηα πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ηεο ζέζεηο ηνπ ζε θάπνηνπο ηνκείο. Ιηα ζεκαληηθή θαη θαζνξηζηηθή παξάκεηξνο ησλ έξγσλ, είλαη ν βαζκφο ηεο θαηλνηνκίαο πνπ θέξλνπλ, κηαο θαηλνηνκία ζηα πιαίζηα ηνπ Μξγαληζκνχ ή θαη ζηα πιαίζηα ηεο αγνξάο. Γλψ ε επηινγή ησλ έξγσλ είλαη απφθαζε ηεο Δηνίθεζεο ε θαηλνηνκία πξέπεη λα γίλεη επζχλε φισλ. Γίλαη κηα αιιαγή ζηελ επηρεηξεκαηηθή θνπιηνχξα, πνπ φκσο γηα λα επηηεπρζεί απαηηεί θαιχηεξε θαη αλνηρηή επηθνηλσλία, πνπ δελ πλίγεηαη ζε κηα απζηεξή θαη απηαξρηθή ηεξαξρηθή δνκή. Ε απηαξρηθή ηεξαξρία απνηειεί κεγάιε ηξνρνπέδε ζηε λέα επνρή, απαηηνχληαη λέα 58

59 δηνηθεηηθά ζρήκαηα θαη αλνηρηά κπαιά. Γδψ είλαη πνπ ην leadership ζπκβάιεη ζηε δεκηνπξγία απηνχ ηνπ πεξηβάιινληνο 17. b) O ηξφπνο πνπ ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο. Ηάζε θνξά πνπ απνθαζίδνπκε θάηη δηαγξάθνπκε θάπνηεο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο, πνπ θάπνηεο απφ απηέο κπνξεί λα απνδεηρηνχλ αξγφηεξα θαιχηεξεο απφ ηελ απφθαζε πνπ πήξακε. ζν πεξλά ν θαηξφο θαη ηα πξάγκαηα αιιάδνπλ ε αμία θάζε ελ δπλάκεη επηινγήο αιιάδεη. Αλ έπξεπε λα πάξνπκε ερηέο κηα απφθαζε, ζήκεξα κπνξεί λα κε παίξλακε ηελ ίδηα, θαζψο κπνξεί λα έρνπλ πξνθχςεη λέα δεδνκέλα. Ηαζπζηεξψληαο, έσο εθεί πνπ δελ έρνπκε επηπηψζεηο, λα πάξνπκε κηα απφθαζε, έρνπκε θαιχηεξεο πηζαλφηεηεο λα πάξνπκε ζσζηφηεξε απφθαζε. Ε αλαβιεηηθφηεηα, έσο εθεί πνπ δελ έρνπκε επηπηψζεηο, θαηά θαλφλα ζα καο σθειήζεη. Ηαη δελ αλαθέξνκαη ζηελ αλαβιεηηθφηεηα πνπ δίλεη ζηνπο αληαγσληζηέο ηελ επθαηξία λα καο βγνπλ κπξνζηά, γηαηί ηφηε ζα έπξεπε λα ππνινγίδνπκε ζηελφηεξα ηα ρξνληθά πεξηζψξηα. 17 Gary Hamel, The Future of Management Harvard Business School Publishing ( 59

60 5 Υποδομό ςαν Λειτουργικό Έξοδο Ε ππνδνκή Νιεξνθνξηθήο, ζε ρψξνπο, air conditioning, ειεθηξηθή ελέξγεηα, αζθάιεηα, hardware θαη software ζπζηεκάησλ αληηπξνζσπεχεη κηα ζεκαληηθή επέλδπζε. Ιηα θεθαιαηαθή επέλδπζε (CAPEX). Κα ζεκεηψζνπκε φηη ρξεηαδφκαζηε κηα πνιιαπιάζηα επέλδπζε απφ φηη ρξεηαδφκαζηε γηα ηηο ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο. Μη κε ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο είλαη 3-5 θνξέο κεγαιχηεξε απφ ηηο ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο. Νέξα απφ ηελ ππνδνκή θάιπςεο ησλ ιεηηνπξγηθψλ αλαγθψλ ζέλα Data Center ρξεηάδεηαη έλα πεξηβάιινλ γηα αλάπηπμε εθαξκνγψλ θαη δνθηκψλ ηνπο, έλα πεξηβάιινλ κε ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά απηνχ πνπ ζηεξίδεη ηε ιεηηνπξγία γηα λα δνθηκάδνληαη ζε ηειηθφ ζηάδην νη λέεο εθαξκνγέο θαη αιιαγέο, έλα πεξηβάιινλ γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο θαη ηέινο έλα πεξηβάιινλ, ζε άιιν ρψξν κε έλα ζχζηεκα ηθαλφ λα ζηεξίμεη ηνλ Μξγαληζκφ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο ηνπ Ηέληξνπ Θεηηνπξγίαο, ην Disaster Center. Ιάιηζηα ζην Data Center πνπ θαιχπηεη άκεζα ηηο ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο, γηα λα θαιχςνπκε, κε ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο, φπσο ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο έθηαθηνπ θφξηνπ θαη πςειή αμηνπηζηία, επελδχνπκε ζε δηπιά θαη κεγαιχηεξα ζπζηήκαηα. Αλ δε ν Μξγαληζκφο είλαη θαη πνιπεζληθφο, ηφηε ηα πξάγκαηα είλαη αθφκα πην ζχλζεηα θαη νη επελδχζεηο ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο. Δελ είλαη θαζφινπ εχθνιν λα δηακνξθσζεί κηα ηζνξξνπεκέλε ππνδνκή, πνπ ν βαζκφο αμηνπνίεζεο ηνπο είλαη πςειφο (99,999% δηαζεζηκφηεηα). Έλα κεγάιν κέξνο ηεο ππνδνκήο, αξρίδνληαο απφ ην Disaster Center, δελ αμηνπνηείηαη 247, αιιά φηαλ ππάξρεη αλάγθε, απηφ πνπ ιέκε «on demand». Γηα λα αληηκεησπηζηεί απηφ ην πξφβιεκα, δέζκεπζεο θεθαιαίσλ, ηνπιάρηζηνλ γηα ηηο ππνδνκέο ρακειήο ρξήζεο, αξρίδνπλ λα επηθξαηνχλ λέεο ιχζεηο. Ήδε έρνπκε αλαθεξζεί ζην Outsourcing φπνπ νη πάξνρνη κπνξνχλ λα αλαιάβνπλ νινθιεξσκέλεο επζχλεο γηα έλα κηθξφ ή κεγάιν κέξνο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο Νιεξνθνξηθήο. Αθφκα θαη ηελ αλάπηπμε θαη ζπληήξεζε ησλ εθαξκνγψλ. Ε ηερλνινγία ηνπ Virtualization, επηηξέπεη ηελ αμηνπνίεζε ησλ servers ελφο Data Center κε έλα θαιχηεξν θαη απνηειεζκαηηθφηεξν ηξφπν. Δελ αθήλεη servers λα θάζνληαη αδξαλείο αιιά ηνπο αμηνπνηεί φπνπ ππάξρεη αλάγθε, κε κηα ζπλερψο πξνζαξκνδφκελε ζηηο 60

61 αλάγθεο αλαδηαλνκή ηεο ηζρχνο. Αλ θαη είλαη κηα ζεκαληηθή βειηίσζε δελ απαιιάζζεη ην Data Center απφ επελδχζεηο θαη ιεηηνπξγηθέο έλλνηεο. Ναξάιιεια κε ηελ σξίκαλζε ηνπ Virtualization πξνηάζεθαλ ηξφπνη κείσζεο ησλ επελδχζεσλ ζε ππνδνκή θαη δέζκεπζεο θεθαιαίσλ γηα ηελ Νιεξνθνξηθή. Ιηα δεζκίδα ελαιιαθηηθψλ ππνδνκψλ ζηνρεχνπλ ζην λα αληηθαηαζηήζνπλ ηηο επελδχζεηο κε ιεηηνπξγηθά έμνδα (CAPEX ζε OPEX) θαζψο ν Μξγαληζκφο ρξεψλεηαη αλάινγα κε ηε ρξήζε. Πν κνληέιν ρξέσζεο ηεο επεμεξγαζηηθήο ηζρχνο, απνζεθεπηηθήο ρσξεηηθφηεηαο πιεξνθνξηψλ θαη κεηάδνζεο ηνπο κέζσ ηαρχηαησλ γξακκψλ κνηάδεη κε ηε ρξέσζε πιένλ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηε ρξήζε ηνπ ηειεθψλνπ. Έλα πάγην θαη θιηκαθσηή ρξέσζε αλάινγα κε ηε ρξήζε. Ε δεζκίδα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνληέισλ πνπ πιεξψλεηο αλάινγα κε ηε ρξήζε θαη φρη δεζκεχνληαο θεθάιαηα, πνιιά απφ ηα νπνία ήηαλ γηα ππνδνκή πνπ ρξεζηκνπνηείην ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο, φπσο ην ηέινο πεξηφδσλ, ή γηα λα ηξέμνπλ θάπνηα εκπνξηθή θακπάληα ή ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο θιπ. Ε δεζκίδα απηψλ ησλ κνληέισλ ππνθαηάζηαζεο ηνπ Data Center είλαη γλσζηή ζαλ Cloud, θαζψο δελ έρεη ζεκαζία ε θπζηθή ηεο ζέζε θαη πξνζπειαχλεηαη κέζσ ηνπ Internet. Μη παξαιιαγέο κε ηηο νπνίεο πξνζθέξεηαη ην Cloud πεξηιακβάλεη: IaaS (Infrastructure as a Service) Μ πάξνρνο πξνζθέξεη ηελ βαζηθή ππνδνκή ελφο Data Center, φπσο ρψξνπο, αζθάιεηα, air conditioning, αδηάιεηπηε παξνρή ξεχκαηνο, ηειεπηθνηλσληαθή ππνδνκή θαη virtualized servers. Μ πειάηεο έρεη ηελ ειεπζεξία θαη επζχλε λα εγθαηαζηήζεη φιν ην software, πνπ πεξηιακβάλεη ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, database management systems, εθαξκνγέο θιπ. Έλα παξάδεηγκα IaaS είλαη ην Amazon Web Services κε έλα κεγάιν αξηζκφ πξνηάζεσλ, πνπ πεξηιακβάλνπλ απφ ρξήζε Data Storage έσο θηινμελία νιφθιεξσλ Sites. 61

62 PaaS (Platform as a Service) Ο Πάποσορ πποζθέπει μια πιο ολοκληπωμένη ςποδομή με hardware και εναλλακηικά δημοθιλή πακέηα (stacks), πος πεπιλαμβάνοςν ζςνδςαζμούρ από Λειηοςπγικά Σςζηήμαηα, databases, Internet Servers, Version Control, Issue Tracking, scripting γλώζζερ, και άλλα. Αν και ηα πιο δημοθιλή πακέηα πεπιλαμβάνοςν Open Source 18, οπόηε δεν ςπάπσει σπέωζη για δικαιώμαηα σπήζηρ (licenses) ςπάπσοςν πακέηα με πποϊόνηα Microsoft, Oracle, IBM και άλλα. Πέπα από ηα έηοιμα πακέηα (stacks) μποπεί ο πελάηηρ να δημιοςπγήζει δικά ηος ανάλογα με ηιρ ανάγκερ ηος. Πολλά από ηα έηοιμα πακέηα είναι πποζαπμοζμένα ζηιρ ανάγκερ ζσεδιαζμού, ανάπηςξηρ και δοκιμήρ ζςζηημάηων, εγκαηάζηαζηρ και ηελικά παπαγωγήρ, πος αν ηοποθεηηθούν ζηο Cloud, ζαν PaaS, πποζθέποςν ηο πλεονέκηημα ηηρ σπήζηρ ηοςρ, πάνηα ελεγσόμενα, οποιαδήποηε ώπα, από οποιοδήποηε ηόπο, ανοίγονηαρ νέοςρ δπόμοςρ για collaborative development, με οικονομικό ηπόπο. Ένα παπάδειγμα PaaS είναι ηο Windows Azure ηεο Microsoft, φπνπ ν πειάηεο ζα βξεη πνηθηιία έηνηκσλ ππνδνκψλ γηα λα αλαπηχμεη ή/θαη εγθαηαζηήζεη ηα ζπζηήκαηα ηνπ. SaaS (Software as a Service) Ιηα άιιε κνξθή είλαη λα παίξλνπκε νινθιεξσκέλεο ππεξεζίεο απφ ην Cloud. ιε ε ππνδνκή, πεξηιακβαλφκελεο θαη ηεο εθαξκνγήο (application software) λα βξίζθεηαη θάπνπ ζην Cloud. Έλα πνιχ δεκνθηιέο παξάδεηγκα, πνπ ζπλέβαιιε ζηελ θαζηέξσζε ηνπ κνληέινπ απηνχ είλαη θαη ην Salesforce, πνπ επηηξέπεη ζε κηα επηρείξεζε λα ιεηηνπξγήζεη ηηο πσιήζεηο ηεο, κε πνιινχο ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο, κέζα ζε ιίγεο ψξεο έσο ιίγεο εκέξεο, δίλνληαο ειεγρφκελε πξφζβαζε απφ νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε θαη ηέινο λα ρξεψλεηαη αλάινγα κε ηε ρξήζε, π.ρ αξηζκφ πειαηψλ, ρξεζηψλ θιπ. 18 Έλα γλσζηφ site κε έηνηκα παθέηα (stacks) πνπ εγθαζίζηαληαη ζε ιίγα ιεπηά είηε ζε δηθφ ζαο ππνινγηζηή ή ζην Cloud είλαη ην 62

63 Μ θαηάινγνο ησλ ιχζεσλ απηψλ κεγαιψλεη ζπλερψο θαζψο ζρεδφλ φιεο νη κεγάιεο εηαηξείεο πξνζθέξνπλ ηηο ιχζεηο ηνπο ζαλ SaaS, φπσο ε SalesForce, ε Microsoft ην Office θαη ην ERP ηεο θαη ε Oracle ην ERP ηεο θαη ην OpenOffice θαη πνιιέο άιιεο ιχζεηο. Cloud ια ηα παξαπάλσ κνληέια, είλαη παξαιιαγέο ηνπ κνληέινπ ηνπ Cloud. Οε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο «πιεξψλεηο αλάινγα κε ηε ρξήζε». Γηα λα ππνγξακκηζηεί ε πξνζέγγηζε πνπ πξνηείλεηαη ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ην παξάδεηγκα ησλ ειεθηξνγελλεηξηψλ πνπ ήηαλ εγθαηεζηεκέλεο ζε θάζε βηνκεραληθή θαη βηνηερληθή κνλάδα ζηελ αξρή ηνπ 20 νπ αηψλα. Πφηε ήξζε ην ειεθηξηθφ δίθηπν θαη εμάπισζε ηε ρξήζε ηνπ ειεθηξηζκνχ κέρξη θαη ζηα ζπίηηα, θάλνληαο ηε ειεθηξηθή ηζρχ εκπφξεπκα (commodity) θαη δεκφζηα ππεξεζία (utility). Φπζηθά θάπνηεο βηνκεραληθέο κνλάδεο εμαθνινπζνχλ λα δηαζέηνπλ θαη δηθέο ηνπο γελλήηξηεο, γηα εηδηθνχο ιφγνπο. Ε νηθνλνκία θιίκαθαο έθαλε δπλαηφ λα κεησζεί ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο, δηαλνκήο θαη ρξήζεο ελψ απάιιαμε ηνπο θαηαλαισηέο, φισλ ησλ βαζκίδσλ, απφ εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο. Γπξίδεηο έλα δηαθφπηε θαη απηφ είλαη φιν. Πν Cloud είλαη γηα ηελ πιεξνθνξηθή, πνπ είλαη ε ζχγρξνλε θηλεηήξηα δχλακε, φηη είλαη ηα εξγνζηάζηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ην δίθηπν δηαλνκήο. Πν δίθηπν δηαλνκήο, γηα ηελ πιεξνθνξηθή, είλαη ήδε ζηξσκέλν, δνθηκαζκέλν, νηθνλνκηθφ θαη φινη είκαζηε εμνηθεησκέλνη κε απηφ. Γίλαη ην Internet. Πν Cloud πινπνηείηαη απφ εηαηξείεο πνπ έρνπλ ηα θεθάιαηα, ηελ ηερλνγλσζία θαη ηελ αμηνπηζηία γηα λα κπνξνχλ νη πειάηεο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο. 63

64 Έλα άιιν αμηφινγν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ Cloud είλαη ε ειαζηηθφηεηα ηνπ (elasticity) πνπ εμαζθαιίδεη ηελ απμνκείσζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο ππνδνκήο, πνπ ρξεζηκνπνηνχκε, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο. Γηα παξάδεηγκα έλαο Μξγαληζκφο έρεη, καδί κε ηελ θαζεκεξηλή επεμεξγαζία, λα ηθαλνπνηήζεη θάπνηα έθηαθηε αλάγθε, φπσο κηα εκπνξηθή θακπάληα, εγγξαθή ζε έλα νκνινγηαθφ δάλεην, εγγξαθή ζε αχμεζε κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ θιπ, δελ ρξεηάδεηαη λα πξνκεζεπηεί θαη εγθαηαζηήζεη λέα ππνδνκή ή λα «θαληβαιίζεη» πξνζσξηλά ηελ ιεηηνπξγηθή ηνπ ππνδνκή, Πψξα κε απινχο ρεηξηζκνχο «δεζκεχεη» λέν εμνπιηζκφ, γηα ην ρξφλν πνπ ζέιεη θαη αλάινγα κε ηε ρξήζε ηνπ ζα ρξεσζεί θαη ζην ηέινο ηνλ «απνδεζκεχεη» γηα λα μαλαγπξίζεη ζηελ πξνεγνχκελε ρξέσζε. Δελ ππάξρεη αθφκα πνιχ εκπεηξία ζηελ αμηνπνίεζε ηνπ Cloud αιιά θαζψο φινη έρνπλ πεηζηεί πσο απηφ ζα είλαη ε θχξηα πιαηθφξκα ηνπ 21 νπ αηψλα ζα πξέπεη λα αξρίδεη ε εμνηθείσζε θαη ζηαδηαθή ρξήζε ηνπ. Άιισζηε φηαλ ην ρξεζηκνπνηνχλ νη αληαγσληζηέο ζαο θαη κεηψλνπλ ηα έμνδα ηνπο ελψ απμάλνπλ ηαπηφρξνλα ηηο δπλαηφηεηεο ηνπο δελ ζα ππάξρνπλ πνιιέο επηινγέο. Ρπάξρνπλ ήδε πνιιέο κειέηεο, απφ κεγάιεο ζπκβνπιεπηηθέο εηαηξείεο, πνπ πξνβιέπνπλ φηη κε ηε ρξήζε ηνπ Cloud, κεγάια Data Centers ζα έρνπλ πεξηνξίζεη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο ηνπο ζην 25% ηνπ αληίζηνηρνπ ηνπ Αθφκα θαη αλ ην 25% είλαη αηζηφδνμν, ε κείσζε ζα είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή. 64

65 Αλαθεξφκαζηε ζπρλά θαη ζην In House Cloud, πνπ είλαη νμχκσξν θαζψο ην Cloud είλαη ηαπηηζκέλν κε ην Internet θαη ηελ αδηαθνξία καο γηα ηε γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε, ελψ εδψ ην πεξηνξίδνπκε ζην δηθφ καο ρψξν θαη θαηά ζπλέπεηα ζα πξέπεη λα θξνληίδνπκε γηα έλα κεγάιν αξηζκφ ζεκάησλ κε ην θαηάιιειν πξνζσπηθφ, ράλνληαο έλα κεγάιν πιενλέθηεκα ηνπ κνληέινπ. Ναξφια απηά ην έρνπκε δερηεί ζαλ κηα εηζαγσγηθή παξαιιαγή ηνπ Cloud. Πειεπηαίν άθεζα ην ζέκα ηεο αζθάιεηαο, θαζψο πνιιέο θνξέο αλαθέξεηαη γηα λα πλίμεη θάζε πξνζπάζεηα δηεξεχλεζεο ηεο ιχζεο ηνπ Cloud. Γίλαη έλα πνιχπινθν θαη λέν ζχζηεκα θαη ζαλ ηέηνην ζέιεη λα είκαζηε ηδηαίηεξα πξνζεθηηθνί ζε απηφ ην ζέκα. Δελ είλαη πεξηζζφηεξν επάισην απφ άιια επίζεο πνιχπινθα ζπζηήκαηα. Ε αζθάιεηα ησλ ζπζηεκάησλ είλαη παληνχ θαη πάληα έλα ζέκα κε πςειέο απαηηήζεηο. Νάλησο νη γλσζηνί πάξνρνη, φπσο Amazon, Google, Yahoo, SalesForce, IBM, Microsoft, Oracle θαη άιινη πξνζθέξνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο κε πνιχ πινχζηα SLA, ζηα νπνία πεξηιακβάλεηαη θαη ε αζθάιεηα ζε κε πνιχ πςειά standards. Γηα φιεο ηηο ππεξεζίεο έρνπλ φια ηα πηζηνπνηεηηθά, πνιιά απφ ηα νπνία δελ ηα έρνπλ θαη ηα θαιχηεξα ηδησηηθά Data Centers. Δελ είλαη ηπραίν φηη ηνπο εκπηζηεχνληαη ήδε κεγάινη Μξγαληζκνί ηδησηηθνί θαη ηνπ δεκνζίνπ, ζε φιν ηνλ θφζκν. Γπίζεο ε αμηνπηζηία ηνπ Cloud, έρεη ζρεδηαζηεί λα είλαη πνιχ πςειή. Γηα παξάδεηγκα αλ ρξεζηκνπνηήζεηε ηελ ππεξεζία Amazon S3 γηα απνζήθεπζε πιεξνθνξηψλ θάζε θνξά πνπ «γξάθεηε» θάηη ζηα αξρεία ζαο απηφ θπιάζζεηαη ηαπηφρξνλα ζε ηξία Data Centers, ζε ηξεηο δηαθνξεηηθέο επείξνπο. Ηαη ζε φηη αθνξά ζην θφζηνο, είλαη αξθεηά ειθπζηηθφ. Αλ ν Μξγαληζκφο έρεη πηνζεηήζεη θαη κηα ζηξνθή πξνο ην SOA (Service Oriented Architecture) ηφηε ζα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί δηάθνξνπο πξνκεζεπηέο/παξφρνπο ππνδνκψλ Cloud ειαρηζηνπνηψληαο ηηο εμαξηήζεηο απφ ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά. 65

66 Ναξ φια απηά ζα ρξεηαζηεί λα πεξάζεη θάπνηνο ρξφλνο φζπνπ λα δηαπηζησζνχλ ζηελ πξάμε ηα φξηα ησλ δπλαηνηήησλ θαη αδπλακηψλ ηνπο λα κάζνπκε λα δνπιεχνπκε ζε απηφ ην πεξηβάιινλ θαη λα κεηαθέξνπκε κεγάιν αξηζκφ ιεηηνπξγηψλ ζε απηφ. Απηφ πνπ ζπληζηάηαη είλαη λα αξρίζνπκε κε έλα Ρβξηδηθφ Οχλεθν (Hybrid Coud), λα αξρίζνπκε λα ρξεζηκνπνηνχκε In-House Cloud θαη ζηαδηαθά λα επεθηεηλφκαζηε ζε Cloud θαη κάιηζηα ίζσο ζε πεξηζζφηεξνπο απφ έλα, αλάινγα κε ην κέγεζνο ησλ αλαγθψλ καο. Ρπνινγίδεηαη φηη γχξσ ζην 2020 ην Cloud ζα είλαη ε ηερλνινγηθή πιαηθφξκα κε πάξα πνιιέο έηνηκεο ιχζεηο πνπ ζα ειαρηζηνπνηεί ηηο εγθαηαζηάζεηο εμνπιηζκνχ ζηνπο Μξγαληζκνχο, ζηα λνζνθνκεία, ζηα ζρνιεία αθφκα θαη ζηα ζπίηηα. Αθφκα θαη ε δηπιαλή εηθφλα ζα είλαη αλαρξνληζηηθή θαζψο νη ζπλδέζεηο ζα είλαη αζχξκαηεο. Αμίδεη λα ζεκεηψζνπκε ηε ζεκαζία πνπ δίλνπλ νη εηαηξείεο πιεξνθνξηθήο γηα ην Cloud θαη ηηο επελδχζεηο ζε απηφ. Γίλαη ραξαθηεξηζηηθή ε δήισζε ηνπ Microsoft CEO Steve Ballmer, φηη ε εηαηξεία ηνπ είλαη all in («ηα ξέζηα καο») ζε φηη αθνξά ην Cloud. Ιε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, φζν απνκαθξπλφκαζηε απφ ηελ Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή θαη θηάλνπκε ζε ηερληθά ζέκαηα δηαπηζηψλνπκε φηη νη επηινγέο κεηψλνληαη. Έρνπκε θχγεη νξηζηηθά απφ ηελ επνρή πνπ ν θάζε πξνκεζεπηήο είρε ηελ δηθή ηνπ Proprietary πιαηθφξκα. Οήκεξα κπνξεί λα αλακηγλχνπκε ζπζηήκαηα απφ δηάθνξνπο πξνκεζεπηέο ζε κηα πιαηθφξκα γηαηί ππάξρεη portability ηνπ Platform Software ζε δηαθνξεηηθά Hardware. Γηα παξάδεηγκα κπνξείηε λα εγθαηαζηήζεηε ORACLE database ζε UNIX, Mainframe, Linux, Windows θιπ άζρεηα κε ην πνηνο ζαο πξνκεζεχεη ην Hardware. Απηφ πνπ δίλεη ηνλ πινχην ησλ ιχζεσλ, θαη 66

67 κπνξεί λα δψζεη αθφκα θαη επηρεηξεκαηηθφ πιενλέθηεκα, είλαη ε Αξρηηεθηνληθή πνπ επηηξέπεη άπεηξνπο ζπλδπαζκνχο. Πν 2003 ν Nicholas Carr δεκνζίεπζε ζην Harvard Business Review 19 ην άξζξν Does IT matter? ηζρπξηδφκελνο φηη ηψξα πνπ ε «πξψηε χιε» ησλ Νιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, ην Hardware θαη System Software, είλαη πεξηνξηζκέλν ζε κεξηθνχο κφλν ηχπνπο, θαη φρη φπσο παιηά πνπ ε θάζε εηαηξεία είρε ηα δηθά ηεο, ε Νιεξνθνξηθή πιένλ δελ πξνζθέξεη επηρεηξεκαηηθά πιενλεθηήκαηα. Ε θξηηηθή πνπ μεζεθψζεθε ηνλ έθαλε δηάζεκν (ίζσο απηφο ήηαλ θαη ν ζθνπφο ηνπ). Πα «εμαξηήκαηα» κε ηα νπνία θηίδεηαη κηα θαηάιιειε πιαηθφξκα γηα έλα Μξγαληζκφ δελ είλαη ιηγφηεξα απφ ηνλ αξηζκφ ησλ γξακκάησλ ζε κηα γιψζζα ή ηηο κνπζηθέο λφηεο. Μ γξαπηφο καο ιφγνο ρξεζηκνπνηεί 24 γξάκκαηα, νη κνπζηθέο λφηεο είλαη επηά θαη φκσο θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο έρνπκε απεξηφξηζηα έξγα. Μ Carr έρεη δίθην ζε φηη αθνξά ην Hardware θαη ην System Software αιιά ζηελ Νιεξνθνξηθή κε κηα ζρεηηθά κηθξή πνηθηιία ζην ηερληθφ επίπεδν, ην ππφβαζξν ησλ Οπζηεκάησλ, κπνξνχκε λα ζπλζέηνπκε απεξηφξηζην αξηζκφ ιχζεσλ. Ε δηαθνξνπνίεζε επηηπγράλεηαη ζηα πςειφηεξα επίπεδα θαη θπξίσο ζηελ Αξρηηεθηνληθή θαη εθεί κπνξεί λα πινπνηήζεη έλαο Μξγαληζκφο επηρεηξεκαηηθά πιενλεθηήκαηα, πνπ θάλνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ λα ππεξέρεη έλαληη ησλ αληαγσληζηψλ. Ήδε έρνπκε πεξάζεη ζε κηα επνρή πνπ νπδεηεξνπνηείηαη ην ηερληθφ επίπεδν. Ιε ην Cloud, γίλεηαη ε ηερλνινγηθή πιαηθφξκα θάηη θνηλφ φπσο ε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Δελ δηαθνξνπνηνχληαη νη Μξγαληζκνί εμαηηίαο ηνπ Περληθνχ Ρπφβαζξνπ. Οε απηφ ην επίπεδν ζπκθσλψ κε ηνλ Nicholas Carr. Αιιά Οχγρξνλα Νιεξνθνξηθά Οπζηήκαηα έρνπλ άπεηξεο Αξρηηεθηνληθέο ιχζεηο, αθφκα θαη φηαλ αθνινπζνχλ ηα ίδηα αξρηηεθηνληθφ ζηπι

68 6 IT Governance Ε ζέζε φηη ε Νιεξνθνξηθή κπνξεί λα ζπλερίζεη λα είλαη terra incognita, έλα «καχξν θνπηί» ή έλαο ζθνηεηλφο θφζκνο, γηα ηε Δηνίθεζε ελφο Μξγαληζκνχ, ελψ εμαξηάηαη πιένλ θαζνξηζηηθά απφ απηή, είλαη κηα πνιχ επηθίλδπλε ζέζε. Ε επνρή πνπ ηα πξάγκαηα ήηαλ ηφζν απιά έρεη πεξάζεη αλεπηζηξεπηί. Πφηε νη απαηηήζεηο, νη δπλαηφηεηεο ηεο πιεξνθνξηθήο, ηα ζπζηήκαηα θαη ε δηνίθεζε ηεο Νιεξνθνξηθήο ήηαλ απιά. Μη εληππσζηαθέο δπλαηφηεηεο, πνπ ζπλερψο γίλνληαη φιν θαη πην εληππσζηαθέο, ζπλνδεχνληαη απφ κηα αληίζηνηρε πνιππινθφηεηα. Ε πνιππινθφηεηα ελφο Νιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο είλαη αζχιιεπηε. Έρνπκε ζπλεζίζεη λα βιέπνπκε ηελ επηθάλεηα ησλ ζπζηεκάησλ, πηζηεχνληαο φηη ηα ππφινηπα έρνπλ φια γίλεη ζσζηά θαη κπνξνχκε λα ζηεξηδφκαζηε ζε απηά. Οαλ έλα παξάδεηγκα, φιεο νη ππνινγηζηηθέο κνλάδεο, απφ ην θηλεηφ έσο νη supercomputers έρνπλ απφ κία έσο ρηιηάδεο Ηεληξηθέο Ινλάδεο Γπεμεξγαζίαο (CPU). Μ ζρεδηαζκφο κηαο CPU ζε έλα chip, κε εθαηνκκχξηα transistors, είλαη πην δχζθνιν πξφβιεκα απφ ην λα ιπζεί ην θπθινθνξηαθφ ηεο Κέαο Ρφξθεο. Οπλήζσο ζεσξείηε ζαλ δεδνκέλν ε αμηνπηζηία ησλ εθαξκνγψλ. Πν ίδην γίλεηαη κε ηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα (Operating Systems), φπσο ηα Windows, Linux, φπσο θάλνπκε θαη κε ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο δεδνκέλσλ (database) θαη κε έλα αξηζκφ απφ «επίπεδα» πάλσ ζηα νπνία εξρφκαζηε λα εδξάζνπκε ηα ζπζηήκαηα ελφο Μξγαληζκνχ. Πειηθά έρνπκε ηφζα επίπεδα θαη ηφζα αιιεινεμαξηψκελα components πνπ ζρεκαηίδεηαη έλα πνιχπινθν πεξηβάιινλ, πνπ φκσο δελ αληηκεησπίδεηαη κε ηε δένπζα πξνζνρή θαη ζεβαζκφ. Ε Δηνίθεζε πνπ παίξλεη ηφζα κέηξα γηα έλα κεγάιν αξηζκφ απφ ξίζθα εθθξάδεη έκπξαθηα ηελ άπνςε ηνπ «καχξνπ θνπηηνχ» κε ην λα ζεσξεί φηη ηα ζέκαηα ηεο Νιεξνθνξηθήο είλαη απιά θαη λα πεξηκέλεη απφ απηή ζαχκαηα. Οπάληα ζα ζπλαληήζεηε Δηνίθεζε πνπ λα κε ζεσξεί πξνβιεκαηηθή ηε Νιεξνθνξηθή ηνπ Μξγαληζκνχ ηεο, αγλνψληαο ηελ πξαγκαηηθφηεηα γηα ηελ νπνία ζα έπξεπε λα πάξεη θαηάιιεια κέηξα. 68

69 πσο αλέθεξα απηή ε απφζηαζε νθείιεηαη θπξίσο ζην φηη θηάζακε ζε έλα ηδηαίηεξα πνιχπινθν πεξηβάιινλ έρνληαο δηνηθεηηθέο πξαθηηθέο απφ ην παξειζφλ. Μη ζχγρξνλεο Δηνηθήζεηο έρνπλ πιένλ έλα ηξφπν λα πεξηβάιινπλ ην καχξν θνπηί ηεο Νιεξνθνξηθήο κε έλα δηαθαλέο θνπηί ην νπνίν απνηειεί εξγαιείν γηα ηελ επζπγξάκκηζε ηεο Δηνίθεζεο κε ηε Νιεξνθνξηθή, ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο, ηεο απνδνηηθφηεηαο ηεο θαη ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ θηλδχλσλ. Απηφ είλαη ην IT Governance (ITG). To ITG δελ πινπνηείηαη απφ ηε κηα κέξα ζηελ άιιε, φπσο φιεο νη αιιαγέο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ θαη κε βαζηά ξηδνκέλεο θαηαζηάζεηο, εηαηξηθή θνπιηνχξα, ηζνξξνπίεο θαη λννηξνπίεο. ξεηάδεηαη απνθαζηζηηθή ππνζηήξημε απφ ηε Δηνίθεζε, ε νπνία άιισζηε ζηαδηαθά αλαγθάδεηαη λα ζηεξίδεη ηε δεκηνπξγία απηνχ ηνπ «πεξηβιήκαηνο» απφ θαλνληζηηθέο δηαηάμεηο ησλ επνηεπνπζψλ αξρψλ, φπσο ε SOX. Πν ITG δηαρσξίδεη ηηο επζχλεο ηνπ απφ ηε Δηνίθεζε εο Νιεξνθνξηθήο, πνπ έρεη ηελ απνθιεηζηηθή επζχλε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο. Πν ITG, πνπ είλαη πνιχ θνληά ζηε θνξπθή ηεο Δηνίθεζεο, θαζνξίδεη κε ζαθήλεηα πνηνο παίξλεη ηηο ζεκαληηθέο απνθάζεηο θαη πνηφο ζα έρεη ηελ επζχλε πινπνίεζεο. Πν ITG ελεξγνπνηεί ηα κέζα, κεηαθξάδεη ηηο ζηξαηεγηθέο θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ Μξγαληζκνχ ζε ζπληνληζκέλα έξγα, ελψ πεξηνξίδεη ηα ξίζθα, ηε γξαθεηνθξαηία θαη ηηο δπζιεηηνπξγηθέο πνιηηηθέο πξνθεηκέλνπ λα θάλεη ην έξγν ηεο ε Νιεξνθνξηθή απξφζθνπηα, παξαγσγηθά θαη κέζα ζηνπο ζηφρνπο ηεο Δηνίθεζεο.. Πν IT Governance είλαη επζχλε ηεο Δηνίθεζεο θαη εληάζεηαη ζην Corporate Governance. Οην επφκελν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζε έλα αξηζκφ απφ πιαίζηα (frameworks) πνπ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ έλα πνιχ κεγάιν κέξνο ηεο Δηνίθεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο Νιεξνθνξηθήο. Πν πξψην απφ απηφ, ην COBIT, αθνξά άκεζα ζην IT Governance ελψ ηα άιια ηα ππνδεηθλχεη ή θαη ηα επηβάιιεη ην IT Governance αιιά ηελ επζχλε ηνπο ηελ έρεη ε Νιεξνθνξηθή. Πν IT Governance ζα πξέπεη λα ειέγρεη ηελ ζσζηή εθαξκνγή ηνπο θαη απηφ λα γίλεηαη κε πηζηνπνίεζε απφ ηξίηνπο. 69

70 Πν IT Governance είλαη θαη απηφ έλα πιαίζην θαλφλσλ, θαηεπζχλζεσλ θαη πεξηνξηζκψλ, φπσο ζα δνχκε θαη ζηε ζπλέρεηα. Ε θάζε Δηνίθεζε κπνξεί λα ην πξνζαξκφζεη ζηνπο ζηφρνπο ηεο θαη ηηο αλάγθεο ηεο, θάλνληαο ην πην ραιαξφ ή απζηεξφ αιιά θαη επεθηείλνληαο. Ιηα πξνζζήθε, ζην ITG, πνπ είλαη αξθεηά δεκνθηιήο, κεηαμχ απηψλ πνπ έρνπλ δηαγξάςεη κηα πνξεία ζην ζέκα απηφ είλαη ε ρξήζε κηα ηξνπνπνηεκέλεο, θαη πξνζαξκνζκέλεο ζηε πεξίπησζε Balanced Scorecard. Γθεί πνπ αμηνινγνχκε ηε ζρέζε καο κε ηνπο Νειάηεο, ζηελ θιαζζηθή ηνπ έθδνζε, έρνπκε ηε Δηνίθεζε, ηνπο άκεζα ελδηαθεξφκελνπο γηα ηελ επηρεηξεκαηηθή θαη ιεηηνπξγηθή ζηήξημε, ηνπο ρξήζηεο θαη θπζηθά θάζε κνξθή πειάηε πνπ εμππεηξεηείηαη άκεζα ή έκκεζα απφ ηελ Νιεξνθνξηθή. Ε Balanced Scorecard θαηαθέξλεη λα θέξεη ζε έλα επίπεδν ηέζζεξεηο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο, πνπ πξαγκαηηθά έρνπλ ηδηαίηεξε αμία θαη πξνηξέπεη λα θχγνπκε απφ ηηο κνλνδηάζηαηεο νηθνλνκηθέο κεηξήζεηο. Πα ζηειέρε θαη ε ζπλερείο εμέιημε ηνπο, ε εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο θαη ε άπνςε ησλ «πειαηψλ» είλαη πνιχ ζεκαληηθνί παξάγνληεο. Γίλαη κηα απεηθφληζε πνιιψλ KPIs (Key Performance Idicators) ζε κηα εηθφλα, πνπ εκθαλίδεη ηελ θαηάζηαζε αξθεηά αλάγιπθα. Πα KPIs ζα πξέπεη λα καο δίλνπλ ζαθή εηθφλα ηεο αζθάιεηαο, ηεο ηαρχηεηαο κε ηελ νπνία αλαπηχζζνπκε ή πξνζαξκφδνκαζηε ζε λέεο απαηηήζεηο, ε ηήξηζε ησλ δηαδηθαζηψλ θ.α. MIT CISR research has found that firms with effective IT governance have 20% higher profits than their competitors. Γίλαη πξνθαλή ηα νθέιε απφ ηελ επζπγξάκκηζε ηεο Δηνίθεζεο κε ηε Νιεξνθνξηθή, ηελ έγθπξε θαη έγθαηξε παξαθνινχζεζε ηνπ έξγνπ ηεο κε αληηθεηκεληθά θαη ζπκθσλεκέλα θξηηήξηα θαη ηνλ πεξηνξηζκφ θαη έιεγρν ησλ θηλδχλσλ. Ιέζα απφ ην ITG ε Δηνίθεζε παίξλεη ππεχζπλε ζέζε ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Νιεξνθνξηθήο. Φπζηθά ην IT Governance έρεη έλα θφζηνο, πνπ φκσο φπσο 70

71 έρνπλ δείμεη νη κειέηεο είλαη έλα «νθέιεκν» θφζηνο, θαζψο ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ηνπ Μξγαληζκνχ. Πν Center for Information Systems Research ηνπ MIT ζε έξεπλα πνπ δηεμήγαγε βξήθε φηη Γηαηξείεο κε απνηειεζκαηηθφ IT Governance έρνπλ 20% πεξηζζφηεξα θέξδε απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηνπο. 71

72 7 Standards και Frameworks Ε αλάπηπμε software έρεη ηελ ηδηνκνξθία φηη «δχν έξγα δελ είλαη πνηέ ίδηα». Οε έλα Μξγαληζκφ πνπ αλαπηχζζεη κφλνο ηνπ ηα ζπζηήκαηα ηνπ, αθφκα θαη κε εμσηεξηθέο ζπλεξγαζίεο, είλαη πξνθαλέο φηη δελ έρεη δχν έξγα ίδηα. Αιιά θαη ζε εηαηξείεο Νιεξνθνξηθήο, πνπ κπνξεί λα εμεηδηθεχνληαη ζε θάπνηνπο ηνκείο, φζν πεξηνξηζκέλνη θαη αλ είλαη, δχν έξγα δελ είλαη ίδηα. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί νη ζπληειεζηέο πνπ θαζνξίδνπλ ηε ιεηηνπξγηθφηεηα, ην εχξνο θαη ην απνηέιεζκα ηνπ έξγνπ, είλαη πάληα δηαθνξεηηθνί. Ηαηά ζπλέπεηα, νη πξνεγνχκελεο επηηπρίεο, αθφκα ζε παξφκνηα έξγα, δελ εμαζθαιίδνπλ ηελ επηηπρία ελφο έξγνπ. Φπζηθά νη εκπεηξία απφ επηηπρεκέλεο, αθφκα θαη απνηπρεκέλεο πξνζπάζεηεο, απμάλνπλ ηε πηζαλφηεηα επηηπρίαο. Ηαζψο ηα έξγα ηεο Νιεξνθνξηθήο γίλνληαη φιν θαη πην ζχλζεηα ν ζρεδηαζκφο θαη ε δηαρείξηζε ηνπο δπζθνιεχνπλ απμάλνληαο ηνλ θίλδπλν απνηπρίαο. Απηή ε θαηάζηαζε έξρεηαη λα ππνγξακκίζεη ηελ αλάγθε δηακφξθσζεο ελφο ζηαζεξνχ πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν λα εθηεινχληαη δηαθνξεηηθά έξγα. Έηζη μαλαθηάλνπκε ζην IT Governance θαη ζηα standards. Ηάζε έξγν Νιεξνθνξηθήο, αθφκα θαη αλ είλαη εξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα, δελ αλαθαιχπηεη ηνλ ηξνρφ. Ρπάξρεη κηα ζπιινγηθή εκπεηξία πνπ έρεη βγάιεη ην απφζηαγκα ηεο ζε κηα ζεηξά απφ patterns θαη anti-patterns. Πα patterns ζνπ ιέλε «ηη πέηπρε» ζην παξειζφλ θαη αλ ζνπ ηαηξηάδνπλ ε ρξήζε ηνπο ζα απμήζεη ηηο πηζαλφηεηεο επηηπρίαο, ελψ ηα anti-patterns «ηη απέηπρε» ζην παξειζφλ θαη θαιφ είλαη λα απνθχγεηο ηέηνηεο ιχζεηο. Γπξχηεξα απφ ηα patterns θαη anti-patterns είλαη ηα πιαίζηα (frameworks). Απηά είλαη νινθιεξσκέλεο πξνηάζεηο κε κεζνδνινγίεο, καζήκαηα, κεηξήζεηο, πηζηνπνηήζεηο θιπ. Έρνπλ δε ην ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ φηη επηηξέπνπλ ηε πξνζαξκνγή ζε θάζε πεξηβάιινλ, πξάγκα θπζηθά πνπ απαηηεί ζρεηηθή πείξα, δηαθνξεηηθά κπνξεί λα πηνζεηεζνχλ θαη επίθαζε, κε αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Γηα λα είκαζηε βέβαηνη φηη ηα πινπνηνχκε ζσζηά ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχκε εηδηθνχο θνξείο πνπ κπνξνχλ ηα ην πηζηνπνηήζνπλ. Πα πιαίζηα παίξλνπλ δηάθνξεο κνξθέο αλάινγα κε ην αληηθείκελν. Αλ αθνξνχλ ζε 72

73 Δηαρείξηζε Έξγσλ έρνπκε θάπνηα θαζηεξσκέλα πιαίζηα (frameworks) φπσο ην PMI θαη ην PRICE2, πνπ ε ζσζηή ηνπο ρξήζε απμάλεη ζεκαληηθά ηηο πηζαλφηεηεο επηηπρίαο ηνπ έξγνπ. πσο έρνπκε θαη γηα ην IT Governance ην COBIT. Πν ίδην ζπκβαίλεη ζε φια ηα επίπεδα ελφο Νιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο γηα κεγάινπο Μξγαληζκνχο. Πα πιαίζηα απηά δίλνπλ γεληθέο θαηεπζχλζεηο, αλαθεθαιαηψλνληαο ηε κέρξη θάπνηα ζηηγκή ηελ παγθφζκηα εκπεηξία, απηψλ πνπ αζρνινχληαη κε θάπνην απφ απηά ηα ζέκαηα. Γηα ηα πιένλ δηαδεδνκέλα πιαίζηα ππάξρνπλ κε θεξδνζθνπηθνί νξγαληζκνί, πνπ θξνληίδνπλ ηε δηάδνζε ηνπο, ηνλ δηαξθή εθζπγρξνληζκφ ηνπο θαη ηελ ζσζηή εθαξκνγή ηνπο. Πα πιαίζηα δελ είλαη λφκνη, είλαη ζπζηάζεηο, πνπ πξέπεη θαλείο λα ηηο αμηνπνηήζεη ή θαη λα ηηο πξνζαξκφζεη ζηα δεδνκέλα θάζε νξγαληζκνχ ή θαη κεκνλσκέλνπ έξγνπ. Νην πεξηνξηζηηθά απφ ηα πιαίζηα είλαη ηα standards. Γηα παξάδεηγκα ν ηξφπνο πνπ ζπλδέεηαη έλαο εθηππσηήο ζε έλα computer, ν ηξφπνο πνπ ην computer ζπλδέεηαη ζην δίθηπν, ε ζεηξά ησλ πιήθηξσλ ζηα πιεθηξνιφγηα (QWERTY), ε θσδηθνπνίεζε ησλ γξακκάησλ, φπσο νη ASCII θψδηθεο, θαη πάξα πνιιά άιια, είλαη standards απαξαβίαζηα. Ιπνξεί θάζε έλα απφ απηά λα έρεη δηαθνξεηηθέο εθδφζεηο αιιά φια καδί είλαη Standards. ια ηα PCs έρνπλ USB ζχξεο. Πν USB είλαη έλαο ηππνπνηεκέλνο ηξφπνο επηθνηλσλίαο κε ηα πεξηθεξεηαθά. Ρπάξρνπλ USB 2.0 θαη USB 3.0, φπσο θαη παιαηφηεξεο εθδφζεηο. Ηαη απηά εμειίζζνληαη. Πφζν ηα patterns, ηα πιαίζηα (frameworks) φζν θαη ηα πξφηππα (standards) ελζσκαηψλνπλ εκπεηξία θαη ηαπηφρξνλα πεξηνξίδνπλ ηηο επηινγέο θάλνληαο ηα πξάγκαηα πην εχθνια. Νφηε ζπαδνθεθαιηάδνπκε; ηαλ έρνπκε γηα θάζε δηαδηθαζία ή θνκκάηη ελφο ζπζηήκαηνο πνιιέο επηινγέο. Ηάζε θνξά πνπ επηιέγνπκε θάηη, πξέπεη λα απνδεηρηεί φηη είλαη ζπκβαηφ κε φηη άιιν έρεη ήδε επηιεγεί. Ρηνζεηψληαο δνθηκαζκέλα πιαίζηα θαη πξφηππα κεηψλνληαη νη επηινγέο, έρνπκε ζεκαληηθή βηβιηνγξαθία θαη εμσηεξηθή βνήζεηα, αλ ρξεηαζηνχκε, κε απνηέιεζκα λα επηηαρχλεηαη ε πινπνίεζε θαη λα κεηψλεηαη ην ξίζθν. Παπηφρξνλα απμάλεηαη ε επειημία ηνπ ζπζηήκαηνο θαζψο θάζε κέξνο ηνπ, πνπ αθνινπζεί θάπνηα πξφηππα κπνξεί, ζρεηηθά, εχθνια λα αληηθαηαζηαζεί κε άιιν πνπ αθνινπζεί ηα ίδηα πξφηππα, φπσο ζπκβαίλεη κε ηελ αληηθαηάζηαζε εθηππσηή, νζφλεο, πιεθηξνιφγηνπ, mouse θιπ. 73

74 Γλψ ηα πξφηππα έρνπλ θαζηεξσζεί θαη απνδίδνπλ πνιχ θαιά ζην ρψξν ηνπ hardware θαη ησλ δηθηχσλ δελ ζπκβαίλεη ην ίδην θαη ζην ρψξν ηνπ software. Πν πνιχ-πνιχ λα έρνπκε de facto standards. Δειαδή θάπνηεο επηινγέο πνπ επέβαιε θάπνηα εηαηξεία κε ηνλ θαηξφ ή ην κέγεζνο ηεο. Γηα παξάδεηγκα Microsoft DOC θαη ην PDF format, φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπιάρηζηνλ ην 50% ησλ ρξεζηψλ είλαη de facto standard. Ρπάξρνπλ πνιιά πξνγξάκκαηα πνπ δηαβάδνπλ ή παξάγνπλ θείκελα ζε απηφ ην format, παξέρνληαο ζπκβαηφηεηα κε ην DOC θαη PDF. Οηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ε ζπκβαηφηεηα κε θάπνην πξφγξακκα πεξηνξίδεηαη ζηνλ ηξφπν πνπ απνζεθεχνληαη ηα δεδνκέλα, θαη φρη ζηνλ ηξφπν πνπ ιεηηνπξγεί εζσηεξηθά έλα ζχζηεκα, ζην επίπεδν ηεο πνηφηεηαο ηνπ, ηεο αζθάιεηαο, ηεο απνδνηηθφηεηαο θιπ. Πν ίδην ζπκβαίλεη κε πνιιά άιια φπσο ην MP3 γηα ηε κνπζηθή, πνπ έρεη θαζηεξσζεί ζηελ πξάμε θαη φρη απφ θάπνην νξγαληζκφ. Ναξφια απηά θαη απηφο ν ηξφπνο ηππνπνίεζεο είλαη θαινδερνχκελνο θαη αμίδεη λα ηνλ αμηνπνηνχκε. Έλα ηέηνην παξάδεηγκα είλαη ζην ρψξν ηεο Απηνκαηνπνίεζεο ησλ Δηαδηθαζηψλ (Workflow). Μ ζρεδηαζκφο κηαο δηαδηθαζίαο κπνξεί λα γίλεη κε πνιιά θαη δηαθνξεηηθά πξνγξάκκαηα, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην απεηθνληζηηθφ πξφηππν BPMN (ζχλνιν εηθνληθψλ ζπκβφισλ γηα ηηο δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο κηαο δηαδηθαζίαο). Γηα λα κπνξεί λα ζηαιεί ν ζρεδηαζκφο γηα παξαπέξα επεμεξγαζία ζε θάπνην άιιν πξφγξακκα απνζεθεχεηαη ε ζρεδηαζκέλε δηαδηθαζία ζε αξρείν αθινπζψληαο έλα άιιν πξφηππν, ην XPDL. Απηφ καο δίλεη κηα ζεκαληηθή επειημίαο ζηηο επηινγέο καο, θαζψο κε ηα standards εμαζθαιίδνπκε λα κε «θιεηδσλφκαζηε» ζε έλα πξφγξακκα θαη ελδερφκελα έλα πξνκεζεπηή. Μη δπλαηφηεηεο ελφο ζχγρξνλνπ Νιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο εμαξηψληαη ειάρηζηα απφ ηελ πιαηθφξκα ηνπ Hardware, θαη αθφκα ιηγφηεξν απφ ην System & Infrastructure Software, φπσο Database management system, Content Management, Process Engine. Μ ρψξνο απηψλ έρεη ηππνπνηεζεί αξθεηά ψζηε ζπάληα κηα επηινγή εδψ λα ζπκβάιεη ζηε δηακφξθσζε ελφο αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο (competitive advantage). Απηφ πνπ θάλεη ηε δηαθνξά είλαη ην Software ησλ εθαξκνγψλ θαη ν ηξφπνο αμηνπνίεζεο ηνπο. Αθφκα θαη αλ δχν Μξγαληζκνί έρνπλ ην ίδην Software εθαξκνγψλ, ε ρξήζε ηνπ, ε ρξεζηκφηεηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ 74

75 ζα δηαθέξεη απφ Μξγαληζκφ ζε Μξγαληζκφ. Έλα Νιεξνθνξηαθφ Οχζηεκα είλαη ζαλ έλα θνκκάηη ελφο πάδι πνπ πξέπεη λα δηακνξθψλεηαη έηζη ψζηε λα ηαηξηάδεη ζηε δνκή θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ Μξγαληζκνχ. Ηαζψο ν θάζε Μξγαληζκφο έρεη ηε «πξνζσπηθφηεηα» ηνπ ην πξνζαξκνζκέλν ζχζηεκα δηαθέξεη απφ νπνηαδήπνηε άιιε εγθαηάζηαζε ηνπ ζε άιιν Μξγαληζκφ 20. Οαλ ζπκπέξαζκα ζα κπνξνχζα λα θαηαιήμσ, φηη ηα πιαίζηα θαη ηα πξφηππα είλαη κηα πεξηνπζία ηεο θνηλφηεηαο θαη ε ρξήζε ηνπο ζπκβάιεη ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο αλάπηπμεο θαη ζπληήξεζεο. Παπηφρξνλα βξίζθεηο πιήζνο πιεξνθνξηψλ γηα ηε ρξήζε ηνπο θαη ζηειέρε απφ ηελ αγνξά, κε έκκεζν απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε απφ πξφζσπα, πνπ ηαπηίδνληαη κε θάπνην κέξνο ηνπ ζπζηήκαηνο. Οηε ζπλέρεηα ζα αλαθεξζψ ζε κεξηθά κφλν απφ ηα πιαίζηα (frameworks) γχξσ απφ ηε δηαρείξηζε ηεο Νιεξνθνξηθήο, πνπ κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζεηηθά ζε κεγάινπο Μξγαληζκνχο, αιιά θαη γηα ηνπο κηθξφηεξνπο απνηεινχλ κηα πνιχ θαιή επηινγή. Ηάπνηα απφ απηά ηα πιαίζηα πινπνηνχληαη κέζα ζην ρψξν ηεο Νιεξνθνξηθήο, αιιά ε επηινγή ηνπο, ε εηζαγσγή ηνπο θαη ε πηζηνπνίεζε ηεο εθαξκνγήο ηνπο γίλεηαη ζηα πιαίζηα ηνπ IT Governance. COBIT - Control Objectives for Information and related Technology 21 Ε Νιεξνθνξηθή είλαη έλαο πνιχ ζεκαληηθφο θαη θξίζηκνο ηνκέαο ησλ ζχγρξνλσλ Μξγαληζκψλ. Γθεί φπνπ ε πιεξνθνξία θαη ε επεμεξγαζία ηεο έρεη ηδηαίηεξε αμία θαη νη φγθνη είλαη κεγάινη, φπσο ζε Πξάπεδεο, ζην TAXIS θαη αιινχ, ε ζπλνιηθή δηαρείξηζε ηεο Νιεξνθνξηθήο γηα λα ππάξρνπλ ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, είλαη πνιχ, κα πνιχ, δχζθνιε. Γίλαη ίζσο πην εχθνιν λα ιχζεηο ην θπθινθνξηαθφ ηεο Αζήλαο παξά λα πεηχρεηο ην απνηέιεζκα πνπ 20 Οπρλά παξαηεξείηαη Μξγαληζκνί λα επηιέγνπλ Software κε ηε πξφζεζε λα πξνζαξκνζηνχλ ζε απηφ γηα λα πεηχρνπλ αληίζηνηρα απνηειέζκαηα κε θάπνην άιιν Μξγαληζκφ πνπ ην έρεη εγθαηαζηήζεηο. Γίλαη ζαλ λα ηζρπξίδεηαη θάπνηα φηη αλ θνξέζεη ηα ίδηα ξνχρα κε ηε Merlyn Monroe ζα γίλεη ζαλ απηή! Μ ιαφο καο ιέεη «ην ξάζν δελ θάλεη ηνλ παπά» θαη έρεη απφιπηα δίθην. Έηζη θαη ην Οχζηεκα δελ νξγαλψλεη, πξνζαξκφδεηαη ζηελ νξγάλσζε ηνπ Μξγαληζκνχ

76 πεξηκέλεηο απφ ηελ Νιεξνθνξηθή. Δελ είλαη γηαηί ιείπεη ν εμνπιηζκφο, νη επελδχζεηο ή ηα ζηειέρε. Γίλαη γηαηί βιέπνπκε ηελ Νιεξνθνξηθή ζαλ θάηη πνιχ απιφ, φπσο ήηαλ πξηλ απφ ιίγα ρξφληα. Μη δπλαηφηεηεο ηεο έρνπλ απμεζεί πάξα πνιχ, νη απαηηήζεηο έρνπλ απμεζεί επίζεο, αιιά θαη νη δπζθνιίεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ έρνπλ απμεζεί αθφκα πεξηζζφηεξν. Ιεξηθέο θνξέο ζπληεξείηαη ε εηθφλα ηεο επθνιίαο κε ην λα παξνπζηάδνληαη γξήγνξεο ιχζεηο. Κα μέξεηαη φηη ππάξρεη έλα ηξηθ. Πν 20/80. Ιε ην 20% ηεο πξνζπάζεηαο κπνξείο λα θηηάμεηο ην 80% ηεο ιχζεο. Ιφλν πνπ ην ππφινηπν 20% πεξηιακβάλεη πνιχ θξίζηκα ζέκαηα φπσο ε αζθάιεηα, ε επεθηαζηκφηεηα, ε πξνζαξκνζηηθφηεηα, ε απνδνηηθφηεηα θ.α. ηα νπνία απαηηνχλ ην 80% ηεο πξνζπάζεηαο πνπ έκεηλε απέμσ. Ε Γπηρεηξεκαηηθέο ιχζεηο πνπ δελ έρνπλ απηά, ηνπ 20%, είλαη επηθίλδπλεο. Ηαη ηνλ θίλδπλν απηφ ζα πξέπεη ε Δηνίθεζε λα ηνλ γλσξίδεη. Έηζη έθηαζε ζηνπο κεγάινπο Μξγαληζκνχο, θαη ηδηαίηεξα ζε απηνχο πνπ εμαξηψληαη απφ ηε πιεξνθνξηθή λα ππάξρεη αλάγθε ελφο δηνηθεηηθνχ επίπεδνπ αλάκεζα ζηε Γεληθή Δηεχζπλζε θαη ηελ Νιεξνθνξηθή, πνπ κε βαζεηά γλψζε ηνπ αληηθεηκέλνπ, εθπξνζσπεί ηε Δηνίθεζε ζηα ζέκαηα ηεο Νιεξνθνξηθήο, είλαη ην IT Governance, ζην νπνίν έρνπκε ήδε αλαθεξζεί Πν COBIT 22 είλαη έλα θνηλά απνδεθηφ θαη ηθαλνπνηεηηθφ πιαίζην απφ ην νπνίν κπνξεί λα μεθηλήζεη ην IT Governance θαη λα δηακνξθψζεη έλαο Μξγαληζκφο ην δηθφ ηνπ κεραληζκφ δηαρείξηζεο ηεο Νιεξνθνξηθήο. Ε επζπγξάκκηζε ηεο Νιεξνθνξηθήο κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Δηνίθεζε, είλαη ε θνξπθαία θαη πην θξίζηκε θξνληίδα. Οε έλα ρψξν, φπσο ε πιεξνθνξηθή, πνπ ηα αηηήκαηα θαη πηέζεηο γηα αιιαγέο θαη λέεο ππεξεζίεο είλαη ζπλερή, ρξεηάδεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή θαη πνιιέο θνξέο θαη αξθεηέο κάρεο γηα λα πξνεγεζνχλ απηά πνπ έρνπλ ηε

77 κεγαιχηεξε αμία γηα ηε Δηνίθεζε. Απαηηεί ζπζηεκαηηθή δηαρείξηζε θαη δηαξθή θξνληίδα ψζηε λα δηαηεξείηαη ε επζπγξάκκηζε κε ηνπο ζηφρνπο, πνπ έρνπλ ζεκαληηθή επηρεηξεκαηηθή αμία. Ιηα αξρή, πνπ πξέπεη λα πξπηαλεχεη ζην έξγν απηφ είλαη λα ζπλδέεηαη θάζε έξγν Νιεξνθνξηθήο κε ζηφρνπο πνπ έρνπλ απνδεδεηγκέλα επηρεηξεκαηηθή αμία 23. Ε πιεξέζηεξε εηθφλα πνπ κπνξεί λα απνηππψλεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο πιεξνθνξηαθέο αλάγθεο ηνπ Μξγαληζκνχ είλαη ε Γπηρεηξεκαηηθή Αξρηηεθηνληθή (Enterprise Architecture), ηε ζεκαζία ηεο νπνίαο έρσ ππνγξακκίζεη ήδε αξθεηέο θνξέο θαη είλαη έλα απφ ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δεκηνπξγία θνηλήο αληίιεςεο. Το COBIT κεωρείται απαραίτθτο για Οργανιςμοφσ που πρζπει να ςυμμορφώνονται ςτο κανονιςτικό πλαίςιο SOX. Ηάζε θνξά πνπ θάλνπκε κηα επηινγή απνθαζίδνπκε λα πξαγκαηνπνηήζνπκε θάηη κε έλα απφ ελδερφκελα πνιινχο ηξφπνπο θαη αθήλνληαο θάηη εθηφο. Πφζν ε επηινγή ηνπ ηξφπνπ, φζν θαη απηά πνπ αθήλνπκε εθηφο ζπλδένληαη κε θάπνηα ξίζθα, είηε ιεηηνπξγηθά, ή εκπνξηθά, ηερλνινγηθά, ζπκκφξθσζεο θαη άιια. Πν ξίζθν είλαη αλαπφθεπθην ζε θάζε καο πξάμε. κσο πξέπεη λα ηα δηαρεηξηδφκαζηε κε πνιχ πξνζνρή γηαηί ζε πνιχπινθα ζπζηήκαηα, φπσο είλαη νη ζεκεξηλνί Μξγαληζκνί θαη ε Νιεξνθνξηθή ηνπο, νη επηπηψζεηο κπνξεί λα είλαη πνιχ ζνβαξέο θαη λα αλαηξέςνπλ ηηο θαηαζηάζεηο πνπ πξνζπαζνχκε λα δηακνξθψζνπκε. 23 Connecting the Dots: Aligning Projects with Objectives in Unpredictable Times», Harvard Business Books 77

78 Γηα λα έρνπκε θαιχηεξε εηθφλα ηνπ ξίζθνπ θαη λα ην δηαρεηξηδφκαζηε απνηειεζκαηηθά πξέπεη νη θξίζηκεο επηινγέο θαη ε δηαρείξηζε ηνπ ξίζθνπ θαη ησλ επηπηψζεσλ ησλ επηινγψλ λα γίλεηαη ζην επίπεδν ηνπ IT Governance. Ε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ πνπ ζπκβάινπλ ζηελ πινπνίεζε πνιιψλ παξάιιεισλ θαη αιιεινεμαξηψκελσλ έξγσλ έρεη ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο απφ εκπεηξίεο, κεζφδνπο θαη απνθάζεηο. Αθελφο νη αλζξψπηλνη, νηθνλνκηθνί θαη άιινη πφξνη είλαη έλα ζεκαληηθφ κέξνο απηψλ πνπ δηαζέηεη θάζε Μξγαληζκφο, θαη αθεηέξνπ δελ ειέγρνληαη φινη νη αλαγθαίνη πφξνη απφ ηελ Νιεξνθνξηθή. Μη ρξήζηεο, ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο θ.α. ρξεηάδεηαη λα ζπκβάινπλ θαη λα ζπληνληζηνχλ γηα λα πεηχρεη θάζε έξγν. Πν COBIT ζπλζέηεη φιεο ηηο δξάζεηο ηνπ αθνινπζψληαο πξφηππν ηεο δηαδηθαζίαο ησλ ηεζζάξσλ Plan-Do-Check-Act (PDCA), ηνπ παηέξα ηνπ Ννηνηηθνχ Γιέγρνπ, Dr. W. Edwards Deming. Οην COBIT, ηα ηέζζεξα βήκαηα παίξλνπλ ηε κνξθή Plan & Organize, Acquire & Implement, Deliver & Support θαη Monitor & Evaluate πνπ ζπλερψο αλαθπθιψλνληαη ηξνθνδνηνχκελα απφ ζηφρνπο, εθηειέζεηο θαη ζπλερείο αμηνινγήζεηο. Οην «Check», πνπ πεξηιακβάλνληαη θαη νη κεηξήζεηο θαη αμηνινγήζεηο, έλα εξγαιείν πνπ μερσξίδεη είλαη ε Balanced Scored Card πξνζαξκνζκέλε ζηηο αλάγθεο ηνπ IT Governance. 78

79 Πν COBIT πεξηιακβάλεη θαη δχν αθφκα πιαίζηα πνπ είλαη ην Val IT θαη Risk IT, πνπ πξνρσξάλε ζε βάζνο ζηα ζέκαηα κέηξεζεο θαη αχμεζεο ηεο αμίαο ηεο Νιεξνθνξηθήο θαη ηεο δηαρείξηζεο θηλδχλσλ, αληίζηνηρα. Πν IT Governance, αθνινπζψληαο αξρέο πνπ έρνπλ πξνθχςεη απφ ζπζζσξεπκέλε γλψζε, είλαη έλα πιαίζην κέζα ζην νπνίν ζα ιεηηνπξγήζεη ε Νιεξνθνξηθή επζπγξακκηζκέλε κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Δηνίθεζεο. Ε Νιεξνθνξηθή, πνπ πξέπεη λα αλαπηχμεη, ιεηηνπξγήζεη θαη ζπληεξήζεη πνιχπινθα ζπζηήκαηα δελ κπνξεί παξά λα είλαη κηα επίζεο πνιχπινθε θαη δχζθνιε ππφζεζε. Ε ζέζε, πνπ ζέιεη ηε Δηνίθεζε λα απνζηαζηνπνηείηαη απφ ηα πξνβιήκαηα ηεο Νιεξνθνξηθήο, πηνζεηψληαο ηελ άπνςε φηη «ε Νιεξνθνξηθή είλαη έλα καχξν θνπηί» θξχβεη κηα ηεξάζηηα αδπλακία ηεο. σξίο λα πάκε ζε βάζνο, ζα πξνρσξήζνπκε ζε πέληε αθφκα πιαίζηα πνπ ζα πξέπεη λα πινπνηεζνχλ θαη θπξίσο λα ζπγρξνληζηνχλ κεηαμχ ηνπο γηα λα πνχκε φηη έρνπκε βάιεη θαιέο βάζεηο γηα κηα ζχγρξνλε θαη απνηειεζκαηηθή Νιεξνθνξηθή. Πα πέληε απηά πιαίζηα θαιχπηνπλ αληίζηνηρεο πεξηνρέο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο Νιεξνθνξηθήο, θαη ζε κεξηθά ζεκεία επηθαιχπηνληαη έηζη ψζηε λα κπνξεί θάπνηνο Μξγαληζκφο λα μεθηλήζεη κε θάπνην πιαίζην ρσξίο λα είλαη ππνρξεσκέλνο λα ηα πινπνηήζεη φια ηαπηφρξνλα. 79

80 Θα πξέπεη λα ππνγξακκίζνπκε φηη ην δχζθνιν εδψ δελ είλαη ηφζν ε εθαξκνγή θαζελφο απφ ηα πιαίζηα αιιά ην λα δεκηνπξγεζνχλ εθείλεο νη δηαδηθαζίεο πνπ ηα αμηνπνηνχλ ζαλ ζχλνιν. Πε δηαδηθαζία απηή ζπλεζίδσ λα ηε ιέσ ην «metaprocess» ηεο πιεξνθνξηθήο. Γίλαη ην ζχλνιν ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ COBIT πεξηγξάθνπλ ιεηηνπξγίεο πάλσ θαη πέξα απφ ηα φξηα θάζε πιαηζίνπ. Γηα παξάδεηγκα έλα έξγν έρεη Project Management (PMI/PINCE2), δηαρεηξίδεηαη ηελ αλάπηπμε ή αγνξά ζε έλα εληαίν πιαίζην (CMMI), αθνινπζεί ή εθαξκφδεη θάπνηα θνηλή αξρηηεθηνληθή (TOGAF/SOA-BPM), πινπνηείηαη κε επέιηθηεο αξρέο (SCRUM) θαη κπαίλεη ζε παξαγσγηθή ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε (ITIL). Γηα θάζε κηα απφ ηηο πέληε πεξηνρέο, θάησ απφ ηελ νκπξέια ηνπ IT Governance, CMMI TOGAF, SOA-BPM ITIL PMI or PRINCE2 SCUM ππάξρνπλ ελαιιαθηηθά πιαίζηα. Γπέιεμα απηά πνπ είλαη πην δηαδεδνκέλα ρσξίο λα ππνλνψ φηη πζηεξνχλ ηα ππφινηπα. Άιισζηε φηαλ έλαο Μξγαληζκφο ζα θηλεζεί γηα ηελ πινπνίεζε ηνπο αζθαιψο θαη ζα πξέπεη λα ςάμεη ηη ππάξρεη θαη ηη ηαηξηάδεη ζηηο αλάγθεο ηνπ θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ. Θα κπνξνχζακε άλεηα λα πεξηιάβνπκε θαη ην ISO πνπ αθνξά ζην πνιχ ζνβαξφ ζέκα ηεο αζθάιεηαο θαη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο είλαη κέξνο ηνπ IT Governance. CMMI - Capability Maturity Model Integration 24 Νξηλ θηάζνπκε ζηε ιεηηνπξγία θαη ηελ ππνζηήξημε, ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο, πξέπεη είηε λα αλαπηχμνπκε ή λα πξνκεζεπηνχκε θάπνην ζχζηεκα ή component. Γδψ είλαη πνπ έξρεηαη ην πιαίζην ηνπ CMMI

81 ζνη αλαπηχζζνπλ software, εηαηξείεο ή ε Νιεξνθνξηθή Μξγαληζκψλ, δελ έρνπλ ηελ ίδηα σξηκφηεηα, ζαλ νξγαληζκνί. Δελ έρνπλ ην ίδην απνηειεζκαηηθή νξγάλσζε, δηαρείξηζε ησλ έξγσλ, απνηχπσζε θαη αμηνιφγεζε ησλ απαηηήζεσλ, πνηνηηθνχο ειέγρνπο, ζρεδηαζκνχ θαη πινπνίεζεο ησλ ζπζηεκάησλ. Οχκθσλα κε ην Software Engineering Institute, ηνπ Ναλεπηζηεκίνπ Carnegie Mellon, ην CMMI, πνπ αλέπηπμε, θαηαηάζζεη φζνπο αλαπηχζζνπλ software ζε πέληε επίπεδα σξηκφηεηαο, σο εμήο: Επίπεδο 1: ξεζηκνπνηνχλ απξνζδηφξηζηεο δηαδηθαζίεο θαη νη έιεγρνη είλαη πνιχ θησρνί. Νεξηιακβάλεη ηνπο παξαγσγνχο software πνπ ζηεξίδνληαη ζε ήξσεο θαη εξσηθέο πξάμεηο. Μη ήξσεο ζπρλά είλαη θάπνηνη ρξήζηεο θαη πξνγξακκαηηζηέο κε ηδηαίηεξεο δεμηφηεηεο. Ηάζε ιίγν θαη ιηγάθη φηαλ θηάλεη ην έξγν ζε αδηέμνδα ηα πξνβιήκαηα κεηαθέξνληαη ζηνπο αλσηέξνπο, πνπ παίξλνπλ ζπρλά απνζπαζκαηηθέο απνθάζεηο. Πν απνηέιεζκα είλαη αβέβαην, φπσο θαη ε ζπλάθεηα ηνπ απνηειέζκαηνο κε άιια ππνζπζηήκαηα. Δελ είλαη θαηάζηαζε γηα λα ππεξεθαλεχεηαη θάπνηνο. Επίπεδο 2: Πν θάζε έξγν είλαη έλα πξνζδηνξηζκέλν project κε ζηφρνπο, ππεχζπλν, πξνυπνινγηζκφ, ζηειέρσζε θιπ. Ιφλν πνπ εθαξκφδεη δηθέο ηνπ πξαθηηθέο θαη κεζφδνπο ηεο επηινγήο ηνπ ζε φηη αθνξά ζηελ αλάιπζε απαηηήζεσλ, 81

82 δηαρείξηζε ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ software, ηε δηαρείξηζε ησλ πξνβιεκάησλ (issue tracking), ηελ δηαρείξηζε ηεο πνηφηεηαο θιπ. Γδψ έρνπκε κηα κνξθή «εξσηζκνχ» ζε επίπεδν project. Ηαη εδψ ε θιηκάθσζε ησλ πξνβιεκάησλ είλαη αλαπφζπαζην ζηνηρείν. Αλάινγα κε ηελ εκπεηξία, ηελ δηνηθεηηθή ηθαλφηεηα, ηε γλψζε ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηνπο επηθεθαιήο ηνπ έξγνπ, έρνπκε θαη ηα απνηειέζκαηα. Καη ζηηο δύν παξαπάλσ πεξηπηώζεηο δελ ππάξρεη Εηαηξηθή Αξρηηεθηνληθή, Εηαηξηθή Κνπιηνύξα θαη Εηαηξηθά απνδεθηά Best Practices. Δελ ππάξρεη ηαθηηθόο ζηξαηόο αιιά θιεθηνπόιεκνο. Τα έξγα πξνγξακκαηίδνληαη αλάινγα κε ηε δηαζεζηκόηεηα ησλ «εξώσλ». Πνιιή πξνζπάζεηα ζα πάεη ζε «απόβιεηα», δειαδή ζε άρξεζηα πξάγκαηα, πνπ επηπιένλ ζα δπζθνιεύνπλ ηελ εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο. Οη θίλδπλνη, ην ρακειό ROI, ην πςειό θόζηνο είλαη πξνθαλή. Δπζηπρώο απηά ηα επίπεδα είλαη απηά πνπ ζπλαληώληαη ζπρλόηεξα! Επίπεδο 3: Γδψ ν Μξγαληζκφο έρεη απνθηήζεη ηθαλή σξηκφηεηα ψζηε λα δηακνξθψζεη εζσηεξηθά πξφηππα, ηξφπν ειέγρνπ, κεραληζκνχο κέηξεζεο φπσο πξνφδνπ θαη πνηφηεηαο. Ηάζε έξγν μεθηλά κε δεδνκέλν ην πιαίζην θαη πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζε απηά. ια ηα έξγα αθνινπζνχλ ηηο ίδηεο αξρέο θαη εθαξκφδνπλ ηηο ίδηεο κεζφδνπο. Πα απνηειέζκαηα, ιεηηνπξγηθά θαη πνηνηηθά, είλαη κέζα ζε αλακελφκελα επίπεδα. Πα έξγα δελ εμαξηψληαη απφ εξσηζκνχο. Ππρφλ αδπλακίεο δηνξζψλνληαη θαη φια ηα έξγα ζα σθειεζνχλ απφ ηε θνηλή εθαξκνγή ησλ βειηηψζεσλ. Ε εκπεηξία ησλ ζηειερψλ είλαη ρξήζηκε γηα λα πινπνηεζεί ην έξγν κέζα ζηα πξνζδηνξηζκέλα πιαίζηα αιιά θαη γηα λα ζπκβάιινπλ ζηελ παξαπέξα εμέιημε ησλ πξνηχπσλ. Πα ξίζθα είλαη πνιχ ιηγφηεξα θαη ηα «απφβιεηα» (waste) επίζεο. Ιε ηνλ ρξφλν ν ηξφπνο αλάπηπμεο software γίλεηαη ξνπηίλα, επηηξέπνληαο λα εζηηάδεη ε πξνζπάζεηα ζηελ πινπνίεζε ηνπ έξγνπ θαη φρη ζηε δηαρείξηζε ηνπ. 82

83 Πν επίπεδν σξηκφηεηαο 3 είλαη ην ειάρηζην πνπ πξέπεη λα ππάξρεη ζε Μξγαληζκνχο, φπνπ ε Νιεξνθνξηθή παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Επίπεδο 4: Γδψ ν Μξγαληζκφο φρη κφλν αλαπηχζζεη software κέζα ζηα θνηλά πιαίζηα πνπ έρεη νξίζεη, αιιά θξαηά ζπζηεκαηηθά πνιιέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ εμέιημε φισλ ησλ παξακέηξσλ ελφο έξγνπ. Μ ιφγνο πνπ κεηξάλε θαη θαηαγξάθνπλ φια απηά ηα ζηνηρεία είλαη γηα λα κπνξνχλ λα εθηηκήζνπλ κε κεγαιχηεξε αθξίβεηα ην ρξφλν θαη ηελ πξνζπάζεηα πνπ απαηηεί θάζε έξγν. Οε Μξγαληζκνχο, πνπ δελ είλαη ην αληηθείκελν ηνπο ε αλάπηπμε software ε βάζε απηψλ ησλ δεδνκέλσλ δελ κπνξεί λα είλαη αξθεηά κεγάιε κε ζπγθξηλφκελα ζηνηρεία, θαζψο δελ ππάξρνπλ πνιιά έξγα απφ θάζε θαηεγνξία. Γηα ην ιφγν απηφ νη Μξγαληζκνί απηνί ζηακαηάλε ζην επίπεδν 3. Επίπεδο 5: Γδψ ν Μξγαληζκφο, πνπ φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, ζα είλαη ινγηθά εηαηξεία Νιεξνθνξηθήο, ρξεζηκνπνηεί ηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέρηεθαλ ζην επίπεδν 4 θαη βειηηψλεη ηηο δηαδηθαζίεο ηνπ ζε ηέηνην ζεκείν πνπ ζπαλίδνπλ πιένλ νη πεξηπηψζεηο απφθιηζεο απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ έξγνπ. Θα δείηε κεγάιεο Ζλδηθέο εηαηξείεο θαη άιιεο λα πξνβάινπλ ζηηο ηζηνζειίδεο ηνπο φηη είλαη πηζηνπνηεκέλεο ζην CMMI 5. Τα καλφτερα ςτελζχθ και θ καλφτερθ τεχνολογία δεν εγγυϊνται ανάλογα αποτελζςματα αν δεν ακολουκοφνται ανάλογεσ και κοινζσ διαδικαςίεσ 83

84 Ρπάξρνπλ επεθηάζεηο θαη παξαιιαγέο ηνπ CMMI πνπ θαιχπηνπλ ηηο δηαδηθαζίεο πξνκήζεηαο software, ηε ζπλεξγαζία κε εμσηεξηθνχο ζπλεξγάηεο θ.α. Πφζν ην CMMI, πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ κεγάιν αξηζκφ εηαηξεηψλ, φζν θαη ην SEI ηνπ Carnegie Mellon είλαη κηα πεγή ρξήζηκεο εκπεηξίαο θαη θαηεπζχλζεσλ. ηαλ έλαο Μξγαληζκφο απνθαζίζεη λα πηζηνπνηεζεί ζε θάπνην επίπεδν CMMI, πξνθαλψο θαη ειάρηζηνλ ζην 3 ν, ην θάλεη είηε γηαηί ζέιεη λα δείμεη ζηνπο κεηφρνπο, ζηελ αγνξά θαη ηνπο πειάηεο ηελ σξηκφηεηα ηνπ ζε απηφ ην δσηηθφ ηνκέα, ή αθφκα θαη γηα εζσηεξηθνχο ιφγνπο, γηα λα κεηψζεη ηα ξίζθα ηνπ θαη λα αλεβάζεη ηελ πνηφηεηα ησλ εθαξκνγψλ πνπ αλαπηχζζεη. Ηαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο ν πιένλ ελδεδεηγκέλνο ηξφπνο είλαη λα πξνζιάβεη έλα ζχκβνπιν-κέληνξα λα βάινπλ καδί ηα πξάγκαηα ζε ηάμε θαη λα μεπεξάζνπλ ηηο αληηζηάζεηο ηεο ζπληήξεζεο. Πν CMMI δελ επηβάιεη ηνλ ηξφπν πνπ ζα δηαρεηξίδεηαη ν Μξγαληζκφο ηα έξγα, νχηε πσο ζα ηξέρεη ηνλ Ηχθιν Δσήο ελφο ζπζηήκαηνο, απφ ηηο απαηηήζεηο σο ηελ εγθαηάζηαζε θαη ζπληήξεζε. Μ θάζε Μξγαληζκφο κπνξεί λα επηιέμεη απηά πνπ ηνλ εμππεξεηνχλ, αξθεί λα ππάξρνπλ θαη λα έρνπλ ζπλνρή. Οπζηήλεηαη, αλ δελ ππάξρεη ήδε, κηα λέα κνλάδα κέζα ζηελ Νιεξνθνξηθή, θάηη ζαλ «αλεμάξηεηε αξρή», ην SEPG (Software Engineering Process Group), πνπ έρεη ηελ επζχλε ηεο ζχληαμεο ησλ Γζσηεξηθψλ Ηαλνληζκψλ, πνπ ζα αθνξνχλ ζηε δηαρείξηζε ησλ έξγσλ θαη φιεο ηηο θάζεηο αλάπηπμεο θαη ζπληήξεζεο ησλ εθαξκνγψλ. Πν SEPG είλαη ν εθπαηδεπηήο, ν επαγγειηζηήο, ν ειεγθηήο αιιά θαη ν ζεκαηνθχιαθαο ηεο εθαξκνγήο ησλ θαλνληζκψλ. Οε πνιπεζληθνχο Μξγαληζκνχο, δεκηνπξγείηαη έλα θεληξηθφ SEPG γηα φιν ηνλ φκηιν. Πν CMMI έρεη θξηηηθαξηζηεί ζαλ απζηεξφ θαη γξαθεηνθξαηηθφ πιαίζην. Απφ ηελ άιιε δέρνληαη φηη είλαη απνηειεζκαηηθφ. Πν θαιφ είλαη φηη ην CMMI είλαη πιαίζην (framework), δελ ζνπ επηβάιιεη, ζνπ δίλεη αξρέο θαη 84

85 θαηεπζχλζεηο. Βέβαηα πξέπεη λα κέλεηο πάληα κέζα ζην πιαίζην θαη απηφ πηζηνπνηείηαη, ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, απφ νξγαληζκνχο πνπ έρνπλ εκπεηξία αιιά θαη ηέηνην δηθαίσκα, φπσο είλαη νη κεγάιεο εηαηξείεο ζπκβνχισλ θαη πνιιέο άιιεο κηθξφηεξεο πνπ εμεηδηθεχνληαη ζην ζέκα απηφ. Ε καθξνζθνπηθή εηθφλα είλαη φηη ην CMMI είλαη πξάγκαηη πνιχ απζηεξφ ελψ αληίζεηα νη Γπέιηθηεο Ιεζνδνινγίεο, πνπ ζα δνχκε ζηε ζπλέρεηα, είλαη πνιχ ραιαξέο, θαη επνκέλσο θαίλεηαη ζαλ λα πξέπεη λα δηαιέμνπκε κηα απφ ηηο δχν. Δελ είλαη φκσο αιήζεηα θαη κπνξνχκε λα βξνχκε κεγάινπο νξγαληζκνχο, φπσο ε Siemens θαη άιινη, λα εθαξκφδνπλ ην CMMI ζε ζπλδπαζκφ κε Γπέιηθηε Ιεζνδνινγία. Ηαηαθέξλνπλ λα ζπλδπάζνπλ ηηο αξεηέο απφ δχν θαηλνκεληθά δηαθνξεηηθά πιαίζηα κε εμαηξεηηθά απνηειέζκαηα. 85

86 PMBOK 25 ή PRINCE2 26 Project Management Ε Δηαρείξηζε ησλ Έξγσλ είλαη έλα ζέκα πνιπζπδεηεκέλν. Ρπάξρεη πινχζηα εκπεηξία θαη βηβιηνγξαθία θαη δελ ζα αθηεξψζσ ηδηαίηεξν ρψξν γηα απηφ. Γίλαη ην ειάρηζην πνπ πξέπεη λα γίλεηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν πξνθεηκέλνπ λα ππάξρνπλ απνηειέζκαηα θνληά ζε απηά πνπ επηδηψθνληαη. Πα επηθξαηέζηεξα πιαίζηα είλαη ην PMΒΜΗ (ηνπ Project Management Institute) θαη ην PRINCE2 (PRojects IN Controlled Environments). Πν PMI έρεη θαηαμησζεί ζε φισλ ησλ εηδψλ ηα έξγα, ελψ ην PRINCE2 (δηπιαλό ζρήκα), έρεη πνιχ θαιά απνηειέζκαηα ζηα έξγα πιεξνθνξηθήο. Οε πεξηβάιινληα πνπ δελ ππάξρεη σξηκφηεηα (CMMI 1 ή 2) αλαηίζεηαη ζπλήζσο έλα έξγν ζε θάπνηνλ πνπ γλσξίδεη θαιά ην επηρεηξεκαηηθφ αληηθείκελν ή ηελ πιεξνθνξηθή, ζαλ λα είλαη ην Project Management θάηη πνπ απφ έλζηηθην ην θαηέρνπκε φινη. Απφ ην ζεκείν απηφ ην έξγν έρεη απμεκέλα ξίζθα. «Project Manager» δελ είλαη ηίηινο πνπ ηνλ δίλνπκε ζε θάπνηνλ επεηδή γλσξίδεη ην αληηθείκελν ηνπ ζπζηήκαηνο. Γίλαη εηδηθφηεηα πνπ ηελ απνθηάο κε θαηάιιειε εθπαίδεπζε, πνπ πξέπεη ζπλερψο λα αλαλεψλεηαη, θαη κε πνιπεηή εκπεηξία. Ιάιηζηα ν Project Manager ζα πξέπεη λα

87 είλαη α) πηζηνπνηεκέλνο β) αθνζησκέλνο ζην έξγν κε πιήξε απαζρφιεζε γ) θαηάιιεια εμνπζηνδνηεκέλνο θαη λα ζηεξίδεηαη, φηαλ ρξεηάδεηαη, απφ ηελ Δηνίθεζε. Γπίζεο Project Manager είλαη ν ππεχζπλνο γηα ην ζπγθεθξηκέλν έξγν γηα λα θξνληίζεη λα νινθιεξσζεί κέζα ζηα πιαίζηα πνπ έρνπλ νξηζηεί. Γίλαη ν «θαπεηάληνο ηνπ πινίνπ», πνπ αθφκα θαη φηαλ ζην πινίν ηαμηδεχεη ν πινηνθηήηεο, απηφο κφλν έρεη ηελ επζχλε θαη είλαη ν κφλνο πνπ παίξλεη ηηο απνθάζεηο. Γηα ηηο απαηηήζεηο είλαη ππεχζπλνη θαη «άξρνληεο» νη ρξήζηεο-πειάηεο θαη γηα ηελ πινπνίεζε νη ηερληθνί. Μ θαζέλαο ζηηο επζχλεο ηνπ, απηφ πνπ πεξηγξάθεηαη ζαλ δηαρσξηζκφο ησλ επζπλψλ (separation of concerns). Μ Project Manager κεηαμχ ησλ άιισλ είλαη θαη ν ηζνξξνπηζηήο κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ. TOGAF - The Open Group Architecture Framework 27 Αξρίδεη λα γίλεηαη επξχηεξα θαηαλνεηή ε ζεκαζία ηεο Αξρηηεθηνληθήο, ηφζν ζε επίπεδν Μξγαληζκνχ (enterprise) φζν θαη ζηα δηάθνξα επίπεδα ηεο Νιεξνθνξηθήο. Πν TOGAF είλαη έλα πιαίζην, πνπ δνπιεχεηαη απφ ην 1995 θαη εμειίζζεηαη κε ηε ζπλεξγαζία πνιιψλ Μξγαληζκψλ. Δίλεη θαηεπζχλζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ φισλ ησλ ζρεηηθψλ Αξρηηεθηνληθψλ, απφ ηελ Γπηρεηξεκαηηθή έσο θαη ηελ Περληθή. Μη πξνηάζεηο ηνπ είλαη αξθεηά γεληθέο ψζηε λα αθνξνχλ θαη εθαξκφδνληαη ζε φια ηα κεγέζε θαη είδε ησλ Μξγαληζκψλ, απφ θπβεξλεηηθνχο, θεξδνζθνπηθνχο θαη φρη, απφ κηθξέο κνλάδεο έσο θαη πνιπεζληθνχο κεγάινπο Μξγαληζκνχο

88 Το TOGAF ορίηει τθν "enterprise" ςαν οποιοδιποτε ςφνολο Οργανιςμϊν που ζχουν κοινοφσ ςκοποφσ. Για παράδειγμα, enterprise μπορεί να είναι ζνασ κυβερνθτικόσ Οργανιςμόσ,μια εταιρία, ζνασ τομζασ μιασ εταιρίασ, ζνα τμιμα μιασ εταιρίασ, μια αλυςίδα γεωγραφικά διάςπαρτων Οργανιςμϊν που ςε όλεσ τισ περιπτϊςεισ υπάρχει ζνασ κοινόσ ςκοπόσ. Μια πιο ςφγχρονθ προςζγγιςθ περιλαμβάνει ςτθν ζννοια enterprise και τισ ςυνεργαηόμενεσ εταιρείεσ (partners), προμθκευτζσ, πελάτεσ και εποπτικζσ αρχζσ, οδθγϊντασ ςε μια πιο ολοκλθρωμζνθ προςζγγιςθ ςε όλα τα προβλιματα Ρπάξρνπλ αξθεηέο παξαιιαγέο θαη επεθηάζεηο ηνπ TOGAF θαη ν θάζε Μξγαληζκφο κπνξεί λα βξεη έλα πιαίζην πνπ ηαηξηάδεη θαιχηεξα ζηηο αλάγθεο ηνπ. Οε θάζε πεξίπησζε θαιφ είλαη λα αξρίδεη απφ ην TOGAF πνπ είλαη θαη ν θνξκφο φισλ ησλ παξαιιαγψλ. Θα άμηδε λα αλαθεξζνχκε ζην αξρηηεθηνληθνχ κνληέινπ SOA (Service Oriented Architecture) θαη ηνπ ξφινπ πνπ κπνξεί λα παίμεη κέζα ζε έλα Μξγαληζκφ αιιά ζα μεθεχγακε απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ βηβιίνπ απηνχ. Γίλαη έλα ζέκα πνπ αμίδεη λα αζρνιεζνχκε ζην κέιινλ κφλν ζε απηφ θαζψο έρεη ηφζν ζηξαηεγηθέο φζν θαη ηερληθέο πιεπξέο πνπ κπνξνχλ λα θαζνξίζνπλ ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο ζχγρξνλνπ νξγαληζκνχ. ITIL - Information Technology Infrastructure Library Πν 1980, νη Βξεηαληθέο Αξρέο βιέπνληαο ηελ απμαλφκελε εμάξηεζε ηφζν ησλ θξαηηθψλ ππεξεζηψλ φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα απφ ηελ πιεξνθνξηθή, απνθάζηζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα «βηβιηνζήθε» κε νδεγίεο θαη ζπζηάζεηο γηα ηε ζσζηή δηαρείξηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ζε θάζε κνξθήο Μξγαληζκφ. Ιε απηφ ηνλ ηξφπν θαηάθεξαλ λα πξνιάβνπλ θαη λα απνηξέςνπλ κηα επηθίλδπλε ρανηηθή εμέιημε. 88

89 Απηή ε «βηβιηνζήθε» εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξφ, νξγαλψζεθε ζε ελφηεηεο, δεκηνπξγήζεθαλ καζήκαηα γχξσ απφ απηή θαη πηζηνπνηήζεηο επαξθνχο γλψζεο ηεο. Γηα κηθξέο εγθαηαζηάζεηο αλαπηχρζεθε ην ITIL Lite. Πν αληηθείκελν ηνπ πιαηζίνπ ITIL είλαη ε δηαρείξηζε ηεο Θεηηνπξγίαο θαη ηεο παξνρήο Ρπεξεζηψλ ηεο Νιεξνθνξηθήο ζε έλα νπνηνδήπνηε Μξγαληζκφ. Μη νδεγίεο θαιχπηνπλ φιν ην Operations θαη ην κεραληζκφ Ρπνζηήξημεο ηεο Νιεξνθνξηθήο. Αλακθηζβήηεηα ην ITIL είλαη κηα πνιχ θαιή πεγή νδεγηψλ θαη πξαθηηθψλ πνπ κπνξεί λα σθειήζεη θάζε Νιεξνθνξηθή. Ε πηζηνπνίεζε ελφο Μξγαληζκνχ φηη ιεηηνπξγεί ζην πιαίζην, πνπ πεξηγξάθεη ην ITIL, θαζεζπράδεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ φρη κφλν ηε Δηνίθεζε θαη ηνπο κεηφρνπο αιιά θαη ηηο επνπηηθέο αξρέο. Ηαζψο δελ θαιχπηεη φιν ην θάζκα ιεηηνπξγηψλ ηεο Νιεξνθνξηθήο, ζηελ Αγγιία, ην ζπλδπάδνπλ ζπρλά κε ην PRINCE2 γηα Project & Program Management θαη κε ην Structured Systems Analysis and Design Method (SSADM). Ιηα επέθηαζε ηνπ ITIL είλαη ην ITSM (IT Service Management), πνπ δίλεη πεξηζζφηεξν έκθαζε ζηελ πξνζηηζέκελε αμία ηεο Νιεξνθνξηθήο, κέζσ εμειηγκέλσλ δηαδηθαζηψλ θαη ηελ ηθαλνπνίεζε επηρεηξεκαηηθψλ ζηφρσλ, κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ αιιά θαη ησλ πειαηψλ. Γζηηάδεη πεξηζζφηεξν ζηηο δηαδηθαζίεο παξά ζηηο ηερλνινγίεο, ζηελ πξφιεςε παξά ζηελ «ππξφζβεζε», ζηνπο πειάηεο, παξά ζηνπο ρξήζηεο, ζε νινθιεξσκέλεο ιχζεηο αληί ηα ζηιφ θιπ. Τι είναι χειρότερο από το να μθν εφαρμόηεισ ζνα πλαίςιο, ςαν το ITIL; Είναι να το εφαρμόηεισ ελλιπϊσ ι λάκοσ. Γι αυτό θ πιςτοποίθςθ και ο τακτικόσ ζλεγχοσ ζχει ιδιαίτερθ αξία. 89

90 Ευέλικτες Μεθοδολογίες (Agile Methodologies) Ννιιά απφ ηα πξνβιήκαηα ηεο αλάπηπμεο εθαξκνγψλ ιχλνληαη κε ηελ πηνζέηεζε κεζνδσλ, πνπ εμαζθαιίδνπλ πςειφηεξε πνηφηεηα θαη απφδνζε, ζπγθεθξηκέλα κηα Agile Methodology, ζαλ ην SCRUM. Ε κεζνδνινγίεο Waterfall, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη αθφκα, είλαη αθαηάιιειεο γηα ηελ επνρή καο, φπνπ νη απαηηήζεηο αιιάδνπλ ζπλερψο. Γίλαη θαηάιιειεο κφλν γηα αγνξά έηνηκσλ ιχζεσλ. Πα έξγα πξέπεη λα «ζπάλε» ζε πνιιά κηθξφηεξα ππφ-έξγα, πνπ ην θαζέλα ζα έρεη ζπγθεθξηκέλα κεηξίζηκα θαη νξαηά απνηειέζκαηα θαη ζα πξνζζέηεη αμία ζε απηά πνπ έρνπλ πξνεγεζεί. Ιηα θαζνξηζηηθή θαη πνιχ ζεκαληηθή πιεπξά ηεο επηηπρίαο ελφο έξγνπ, είλαη ν βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ησλ ζηφρσλ θαη ησλ πξαγκαηηθψλ αλαγθψλ ησλ ρξεζηψλ ελφο ζπζηήκαηνο. Μ βαζκφο ηεο αζηνρίαο ζε απηφ ην ζέκα ππνβαζκίδεη ηελ αμία ηνπ ζπζηήκαηνο, ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο επέλδπζεο θαη δεκηνπξγεί επηρεηξεκαηηθά θαη ηερλνινγηθά εκπφδηα γηα ην κέιινλ. Ννιχ ζπρλά «ε ξίδα ηνπ θαθνχ» ζηηο απνηπρίεο απηέο είλαη ε κεζνδνινγία αλάπηπμεο ελφο ζπζηήκαηνο, αλ θαη δελ είλαη ε κφλε αηηία, θαζψο ππάξρνπλ πνιινί ιφγνη απνηπρίαο ελφο έξγνπ. Ε κεζνδνινγία, πνπ παξά ηηο αλαξίζκεηεο απνηπρίεο ηεο, ρξεζηκνπνηείηαη αθφκα ππεξβνιηθά ζπρλά, είλαη απηή ηνπ Waterfall, απηή πνπ πξσηνεκθαλίζηεθε ζηε δεθαεηία ηνπ 1960, φηαλ ηα κεγάια ζπζηήκαηα ήηαλ παηρληδάθη κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα θαη θπξίσο αθνξνχζαλ ζε πνιχ απιέο θαη ζηαζεξέο απαηηήζεηο. Ιάιηζηα ε πξφηαζε γηα ηε ρξήζε απηνχ ηνπ κνληέινπ, ην 1970 απφ ηνλ Winston W. Royce, πξσηνπαξνπζηάζηεθε ζαλ κηα πξνβιεκαηηθή θαη κε απνηειεζκαηηθή πξνζέγγηζε! Ναξφια απηά πηνζεηήζεθε θαη επηθξαηεί έσο ζήκεξα παξά 90