«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

Transcript

1 «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» Ο Αθλητισμός μέσα στο χρόνο Ερευνητική Εργασία Β Τάξης 1 ου Γενικού Λυκείου Πάτρας Ομάδα Α Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαριάννα Δημητροπούλου ΠΕ

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή 4 Κεφάλαιο Από την Αρχαία εποχή μέχρι σήμερα Αρχαία Ελλάδα Αθλητισμός και Πόλις Αθήνα Σπάρτη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Η άθληση στο Βυζάντιο Μεσαίωνας Η περίοδος της Φεουδαρχίας Βιομηχανική Επανάσταση Η άθληση στη Τουρκοκρατία. 7 Κεφάλαιο Πότε γίνονταν οι αγώνες Κεφάλαιο Κεφάλαιο 4 Ολυμπιακοί Αγώνες Διαφορές μεταξύ αρχαίων και σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων...11 Κεφάλαιο Καλλιπάτειρα..12 Κεφάλαιο 6 Η άσκηση στους άλλους λαούς Σουμέριοι.12 2

3 6.2 Αιγύπτιοι Κινέζοι Ινδοί Φοίνικες Εβραίοι Ιάπωνες Πέρσες...13 Βιβλιογραφία

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Δεν υπάρχει σχολική έκθεση με θέμα τον αθλητισμό, που να μην περιέχει την γνωστή σε όλους μας φράση «νους υγιής εν σώματι υγιή». Συνήθως, πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με την εκγύμναση του σώματος χρησιμοποιούν ένα χωρίο, το οποίο όπως ισχυρίζονται, είναι απόφθεγμα των αρχαίων Ελλήνων, είναι «νους υγιής εν σώματι υγιή». Όμως η αλήθεια είναι ότι το απόφθεγμα αυτό δεν προέρχεται από κάποιον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο, αλλά ελέχθη από τον Λατίνο σάτυρο ποιητή Ιουβενάλιο και μάλιστα ελέχθη όχι σε αυτήν την απολυτή βάση και το γενικό αξίωμα, αλλά σαν μια ιδανική κατάσταση. Το πλήρες χωρίο έχει ως εξής orandum est ut sit meus sana in corpore sano, που σημαίνει εύκταιον να υπάρχει υγιής νους εις υγιές σώμα.επομένως το χωρίο παρουσιάζεται σήμερα αποκομμένο, ώσαν να θέλει να πει ότι ο υγιής νους βρίσκεται σε υγιές σώμα έχει υγιή νου, πράγμα που αποκλείει το να βρίσκεται υγιής νους σε μη υγιές σώμα. Έτσι το χωρίο αυτό αποκομμένο από το νόημα του οδηγεί τη σκέψη μας σε μια σωματολατρεία. Όμως όπως είδαμε, το νόημα είναι του χωρίου μακάρι να υπάρχει υγιής νους σε υγιές σώμα χωρίς να αποκλείει την δυνατότητα να υπάρχει υγιής νους σε ασθενές σώμα και ακόμη να υπάρχει ασθενής νους σε υγιές σώμα. Επομένως, είναι καλό να συνδέεται η υγιής ψυχή με το υγιές σώμα αλλά αυτό δεν είναι απολυτό, αφού υπάρχει το ενδεχόμενο η υγιής ψυχή να βρίσκεται σε ασθενές σώμα όπως αποδεικνύουν και οι παραολυμπιακοί αγώνες, καθώς επίσης είναι δυνατόν ασθενής ψυχή να βρίσκεται σε υγιές σώμα, όπως αποδεικνύουν πολλά παραδείγματα από τους Ολυμπιακούς αγώνες. Σήμερα δεν υπάρχει, η παραμικρή αμφιβολία ότι η άθληση μόνο ενεργητικά αποτελέσματα μπορεί να έχει τόσο για το σώμα μας, όσο και για το πνεύμα μας! Η ανάγκη να στραφούμε στην γυμναστική και τον αθλητισμό προβάλει πιο αναγκαία και πιο επιτακτική από ποτέ κι αυτό γιατί αποτελεί βασικό όπλο για την αντιμετώπιση ή πρόληψη σοβαρών νόσων, όπως είναι η παχυσαρκία. Ο αθλητισμός μπορεί να λειτουργήσει ως αντιμετώπιση ψυχικών προβλημάτων. KΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι η πάλη, η αρματοδρομία, το κυνήγι, η τοξοβολία, η κολύμβηση, και το τρέξιμο ήταν προσφιλές δραστηριότητες πολλών αρχαίων πολιτισμών, όπως των Σουμερίων, των Βαβυλωνίων, των Ασσυρίων, των Χετταίων και των Φοινίκων. Άλλοι πολιτισμοί, όπως των Αιγυπτίων, των Κινέζων και των Ινδών ασχολήθηκαν με δραστηριότητες, όπως παιχνίδια την μπάλα, σωματικές ασκήσεις και ρίψη αντικειμένων. 4 Αιγυπτιακή τοιχογραφία με σκηνές Πάλης π.χ.

5 1.1 Αρχαία Ελλάδα: Ο αθλητικός ανταγωνισμός και η σωματική δραστηριότητα ήταν τρόπος ζωής για τους αρχαίους Έλληνες από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους.o ιδανικός πολίτης ήταν γυμνασμένος στο σώμα και ολοκληρωμένος στο νου και την ψυχή. Οι πρώτοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν κατ αυτόν τον τρόπο την άσκηση και όχι σαν μέσο στρατιωτικής προετοιμασίας. Επίσης χρησιμοποιούν την άσκηση στην ιατρική για θεραπευτικούς σκοπούς. Τις πρώτες αθλητικές εκδηλώσεις στη Μινωική Κρήτη τις βρίσκουμε συνδεδεμένες με θρησκευτικές τελετές. Στη Μυκηναϊκή Ελλάδα οι αθλητικοί αγώνες αποτελούσαν αναπόσπαστο στοιχείο των επικήδειων τελετών προς τιμή των επιφανών νεκρών. Στα ομηρικά έπη υπάρχουν επίσης αναφορές σε αγωνίστηκες δραστηριότητες που αποτελούσαν μέρος της καθημερινής ζωής και στρατιωτικής προετοιμασίας. 1.2 Αθλητισμός και Πόλις: Από τον 8 ο αιώνα π. Χ.,η εμφάνιση των πρώτων πόλεων-κρατών επηρέασε και την εξέλιξη στον αθλητισμό. Διάφορα συστήματα εκπαίδευσης αναπτύχθηκαν σε κάθε πόλη-κράτος που περιελάμβαναν γυμναστική, μουσική γραφή και ανάγνωση. Η εκπαίδευση των νέων είχε σκοπό να τους βοηθήσει να αναπτύξουν τόσο το σώμα όσο και το νου τους και να αποκτήσουν την αρμονία. Η σωματική άσκηση συνοδευόταν από μουσική. Από τον 6 ο αιώνα π.χ. ιδρύθηκαν τα πρώτα γυμνάσια και καθιερώθηκε η σωματική άσκηση ως μέσο αγωγής. Δεν υπήρχε πόλη στην αρχαία Ελλάδα χωρίς γυμνάσιο, χώρο δηλαδή αποκλειστικά αφιερωμένο στη σωματική άσκηση των πολιτών και οικισμός χωρίς παλαίστρα. 1.3 Αθήνα-Σπάρτη: Η σωματική άσκηση ήταν το σπουδαιότερο στοιχείο στην εκπαίδευση των νέων της Σπάρτης. Το σπαρτιατικό σύστημα έδινε περισσότερη έμφαση στην ισχυροποίηση του σώματος και λιγότερη στην καλλιέργεια του πνεύματος. Οι Σπαρτιάτες και των δυο φύλων γυμνάζονταν καθημερινά για να διατηρούν το σώμα τους δυνατό. Το εκπαιδευτικό σύστημα των νέων της Σπάρτης δέχτηκε επικρίσεις από μεγάλους φιλοσόφους της αρχαιότητας όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, εξαιτίας της μονομέρειας που το χαρακτήριζε, με τον αποκλειστικό του προσανατολισμό στη σωματική εκγύμναση και την πολεμική προετοιμασία. Παρόλα τα μειονεκτήματα όμως του συστήματος αγωγής,οι ίδιοι φιλόσοφοι παραδέχονταν τη σπουδαιότητα αυτού του συστήματος φυσικής αγωγής, καθώς είχε καταφέρει να εμφυσήσει στους νέους σπουδαίες αρετές, όπως η πειθαρχεία και η ανδρεία. Σε αντίθεση με τη Σπάρτη,στην Αθήνα η αγωγή σήμαινε την αρμονική ανάπτυξη σώματος και πνεύματος. Γράμματα, μουσική και γυμναστική ήταν τα πλέον απαραίτητα στοιχεία της αγωγής των νέων της Αθήνας. Η εκπαίδευση δεν ήταν υποχρεωτική ούτε δημόσια. Η αγωγή απευθυνόταν σε όλα τα αγόρια των Αθηναίων πολιτών αλλά όχι στα κορίτσια και στους δούλους. 5

6 Οι γονείς επεδίωκαν την αρμονική ανάπτυξη των παιδιών τους, δίνοντας βαρύτητα στη μουσική και τη γυμναστική. Με τα γράμματα, τη μουσική και τη γυμναστική οι Αθηναίοι επεδίωκαν την καλλιέργεια του πνεύματος και του σώματος, αποβλέποντας σε ένα αρμονικό σύνολο, όπου συνυπήρχαν ένα δυνατό μυαλό μέσα σε ένα δυνατό σώμα. 1.4 Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν την άθληση ως μέσο αγωγής και παιδείας.αντίθετα οι Ρωμαίοι στάθηκαν διστακτικοί, είδαν με δυσπιστία την αντίληψη αυτή και χρησιμοποίησαν τη σωματική άσκηση κυρίως για τη στρατιωτική τους προετοιμασία. Επιπλέον για τους Ρωμαίους, οτιδήποτε ήταν αθλητικό και ελκυστικό, γινόταν θέαμα. 1.5 Η άθληση στο Βυζάντιο: Πριν από κάποιες δεκαετίες υπήρχε η άποψη ότι στο βυζάντιο δεν ασχολούνταν με τον αθλητισμό αλλά μόνο με τις αρματοδρομίες και κάποια περίεργα παιχνίδια.έρευνες που έγιναν απέδειξαν ότι η άθληση σαν στοιχείο της αρχαίας Ελληνικής κουλτούρας, δεν έπαψε να υπάρχει σαν γνώρισμα στον Ελληνικό, τουλάχιστον, βυζαντινό πληθυσμό. Την εποχή του Βυζαντίου όλοι οι θρησκευτικοί αθλητικοί αγώνες είχαν καταργηθεί διότι θεωρούνταν ειδωλολατρικοί, και δεν επιτρέπονταν μέσα στη Χριστιανική κοινωνία. Παρ' όλα αυτά, όχι για θρησκευτικούς σκοπούς, αλλά από συνήθεια και για λόγους ψυχαγωγικούς και παραδοσιακούς, οι Βυζαντινοί συνέχιζαν να γυμνάζονται. Πηγές αναφέρουν ότι ο Ι. Τσιμισκής φημίζονταν σαν αθλητής με επιδόσεις στο τζυκάνιο, στο δρόμο, και στο πήδημα. Επίσης ο αυτοκράτορας Αλέξανδρος πέθανε ύστερα από τραυματισμό του σε ένα παιχνίδι που έμοιαζε με το σημερινό τένις δημοτικά ακριτικά μας τραγούδια αναφέρουν ότι οι ακρίτες σαν εύθετη ασχολία είχαν το δρόμο, το πάλεμα, το πήδημα και το λιθάρι. Μελέτες αποδεικνύουν ότι την περίοδο αυτή τα αθλήματα τα χρησιμοποιούσαν για σκοπούς ψυχαγωγικούς, παιδαγωγικούς, θεραπευτικούς και στρατιωτικούς. (Το τζυκάνιο ήταν αγώνισμα ομαδικό που παίζονταν από κυρίως νέους αριστοκράτες. Παίζονταν από δυο ομάδες, σε στάδιο με εστίες παρόμοιες με του σημερινού ποδοσφαίρου. Ήταν ένα παιχνίδι παρόμοιο με το σημερινό πόλο. Οι παίκτες ήταν πάνω σε άλογα, κρατούσαν μακριές ξύλινες βέργες σαν μπαστούνια, και χτυπούσαν μια δερμάτινη μπάλα, σε μέγεθος μήλου, προσπαθώντας να πετύχουν τέρμα στην αντίπαλη ομάδα.) 1.6 Μεσαίωνας: Η σημαντικότερη ίσως τάση στην Ευρώπη αυτά τα χρόνια ήταν η αγάπη για τη γνώση και την πνευματική καλλιέργεια. Αντίθετα με τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι υιοθέτησαν την αρχή ότι ένας ισχυρός νους και ένα ισχυρό σώμα είναι αξεχώριστα, οι διανοούμενοι της περιόδου αυτής τα έδειχναν να υποτιμούν τη φυσική ανάπτυξη, πιστεύοντας ότι ο χρόνος που διατίθεται σε φυσική δραστηριότητα θα 6

7 μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πνευματικές αναζητήσεις και τη θρησκευτική τους εκπαίδευση. 1.7 Η περίοδος της Φεουδαρχίας: Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, μόνο τα αγόρια είχαν το δικαίωμα στη φυσική άσκηση και αγωγή, η οποία απέβλεπε στην πολεμική τους ετοιμότητα. Ασκούνταν από την παιδική ηλικία τελειοποιώντας τις δεξιότητες τους στο κυνήγι, στην αναρρίχηση, στην ξιφομαχία και στην ιππασία με σκοπό να αποκτήσουν τον τίτλο του ιππότη. Καθώς οι περισσότεροι ασχολούνταν με τη γη, ο ελεύθερος χρόνος ήταν περιορισμένος και τα αθλήματα σχετίζονται στενά με τις θρησκευτικές τους γιορτές και τελετές. Τα αθλήματα της περιόδου αυτής σε αντίθεση με τα σημερινά είχαν πολύ λίγους, αν όχι καθόλου, κανονισμούς και μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων για όλους. 1.8 Βιομηχανική επανάσταση: Η βιομηχανική επανάσταση επίσης έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του σύγχρονου αθλητισμού. Στην αρχή του 19 ου αιώνα, ένας αριθμός δημόσιων σχολείων της Αγγλίας άρχισε να αναπτύσσει τον αθλητισμό σε ένα μέσο αγωγής ευγενών νέων. Τα δημόσια ιδρύματα πήραν τα λαϊκά παιχνίδια και τα οργάνωσαν περισσότερο. Έτσι ξεκίνησε η διαδικασία που τελικά απέδωσε το πλήθος των αθλητών που γνωρίζουμε σήμερα. Τέτοια παραδείγματα είναι το ράγκμπι και το ποδόσφαιρο. Από μία σειρά παιχνιδιών αυτής της εποχής προέκυψαν άλλες δραστηριότητες οποίες αποτέλεσαν τους προγόνους των σημερινών ατομικών και ομαδικών αθλημάτων. 1.9 Η άθληση στη Τουρκοκρατία: Μετά την πτώση του Βυζαντίου στους Τούρκους ξεκινάει μια νέα ιστορική περίοδος για τους Έλληνες. Τέσσερις αιώνες σκλαβιάς στους Τούρκους, τέσσερις τραγικοί για την Ελλάδα αιώνες. Την εποχή αυτή και η άθληση έπαιξε το ρόλο της Πηγές μας είναι κυρίως τα δημοτικά τραγούδια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι Τούρκοι αγαπούσαν την άσκηση και αγωνίζονταν συχνά με τους Έλληνες. Η άθληση της εποχής είχε ρίζες της στους Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, αθλητής της εποχής του τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου. Χωρίζεται σε δυο είδη τη<< λεβέντικη>> και τη <<λαϊκή>>. Η λεβέντικη, είναι αυτή που κάνουν οι κλέφτες, οι οποίοι την χρησιμοποιούσαν κυρίως για στρατιωτικούς λόγους. Στην λαϊκή έχουμε διάφορα παιχνίδια και αγωνίσματα, που τα χρησιμοποιούσε ο λαός για κοινωνικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς. Στους κλέφτες και στους αρματολούς η άσκηση ήταν στην κορυφή της πυραμίδας. Ήταν και οι δύο σώματα στρατιωτικά και γι' αυτό το σκοπό χρησιμοποιούσαν την άσκηση. Για τους κλέφτες η σωματική δύναμη, η αντοχή, η ταχύτητα ήταν χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχουν για να επιζήσουν. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Πότε γίνονταν οι αγώνες Ταφικοί-Επιτάφιοι: Για να τιμήσουν έναν επιφανή νεκρό. Θρησκευτικοί λόγοι: Για να ικανοποιήσουν και να επηρεάσουν τις διαθέσεις κάποιου θεού. Για την αρχή : Μεταξύ ομοίων που είχαν τα αυτά δικαιώματα και υποχρεώσεις, για να φανεί ποιος είναι ικανότερος και αξιότερος να ηγηθεί. Για την προίκα: Όταν οι γονείς ήθελαν να απαλλαχθούν της προίκας. Για συναισθηματικούς λόγους: Μεταξύ των νέων με έπαθλο την καρδιά της νέας. Για αγροτικούς λόγους Για να βγει η χώρα από τι μίασμα Για τον Ξένιον Δία: Προς τιμή επίσημων ξένων διοργανώνονταν αγώνες με ιερή και κοινωνική σκοπιμότητα Για ψυχαγωγικούς και υγιεινούς λόγους Για πολικούς λόγους 2.2 Η γυμναστική περιγράφει τα γυμναστικά <<δρώμενα>> των λαών ως και τις επιδράσεις αυτών πάνω στην παιδευτική διαμόρφωση των πολιτών έτσι ακριβώς όπως τους ήθελε κάθε πολιτεία. Η αγωγή που προσφέρεται από τον ειδικό επιστήμονα, τον γυμναστή, με την βοήθεια των γυμναστικών μορφωτικών αγαθών ( άσκηση, παιχνίδι, χοροί, αγώνες) στους ασκούμενους με σκοπό την <<ισόρροπων>> ανάπτυξη του σώματος και της ψυχής. Ο αθλητισμός αγκαλιάζει όλες τις πτυχές της ζωής του αρχαίου Έλληνα. 2.3 Οι ρίζες-θεμέλιο του αθλητισμού όμως πρέπει να αναζητηθούν στην αρχαία Ελλάδα.Οι αρχαίοι Έλληνες είναι οι πρώτοι που ανύψωσαν τις <<παιδιές>> σε αθλήματα αθλητισμός κατείχε εξέχουσα θέση στη ζωή τους. 8

9 Κεφάλαιο Ο αθλητισμός σήμερα παρουσιάζει το εξής παράδοξο. Δεν πρόκειται πια για μια σωματική προσπάθεια την οποία καταβάλλουμε επειδή αρέσει σε εμάς, αλλά επειδή στους άλλους που τη βλέπουν. Το να δώσουμε απλά έναν ορισμό του αθλητισμού όπως καταγράφεται σε χιλιάδες λεξικά θα ήταν κάτι το παρωχημένο τετριμμένο. Όταν λέμε την λέξη αθλητισμός ο νους μας ταξιδεύει και συνδυάζει πολλά πράγματα μαζί. Ο αθλητισμός στις μέρες μας δεν είναι κάτι απλό όπως συνέβαινε στα αρχαία χρόνια, αντίθετα αποτελεί μια από τις πιο σύνθετες καταστάσεις. Η φράση του Πιερ Ντε Κουμπερτέν ότι αξία έχει συμμετοχή και όχι νίκη ακούγεται μάλλον σαν ανέκδοτο σήμερα. Όσο όμως και αν έχει διαστρεβλωθεί, ο σκοπός του αθλητισμού είναι άλλος και σχετίζεται με τα υψηλά ιδανικά του ανθρώπου. Ξεφεύγει από τα στενά όρια της ανάπτυξης των σωματικών δεξιοτήτων και αποβλέπει σε κάτι πιο ευρύ που είναι η πνευματική καλλιέργεια. Πρεσβεύει μια παγκόσμια κοινωνία χωρίς διακρίσεις, αναπτύσσει το αίσθημα της συνεργασίας, αντιτίθεται στο άδικο και αναγνωρίζει το δίκαιο και το τίμιο και το κυριότερο απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους κάθε κοινωνικής τάξης, φυλής, χρώματος, θρησκεύματος και πατρίδας. Αποτελεί μέσο διαπαιδαγώγησης και διαμόρφωσης χαρακτήρα για τους νέους. Ο αθλητισμός και το παιχνίδι δεν είναι για τα παιδιά μόνο ένας τρόπος εξάσκησης και ανάπτυξης των σωματικών τους ικανοτήτων αλλά και μια ευκαιρία για να δημιουργήσουν καινούργιους φίλους, να κοινωνικοποιηθούν. Οι συνήθειες που θα αποκτήσουν τα παιδιά δια μέσου της άθλησης, θα τα συνοδεύσουν σε όλη τους τη ζωή. Επιπρόσθετα η σωματική άσκηση των παιδιών, θα έχει πολύ ευεργετικά αποτελέσματα για την σωματική τους υγεία, να ψυχαγωγηθούν και να βελτιώσουν την αυτοπεποίθηση τους. Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος του χρόνου των παιδιών, περνά και ίσως να χάνετε, μπροστά στην τηλεόραση, στα παιχνίδια βίντεο και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. 3.2 Ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός για αυτό είναι συνδεδεμένος με τον πολιτισμό, τις πολιτιστικές αξίες και συνθήκες της κοινωνίας. Η οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή σαν αθλητική. Θεωρούμε πως οι αθλητικές σωματικές κινήσεις γίνονται στα πλαίσια σημαντικών συστημάτων ώστε μπορούμε να πούμε ότι ο αθλητισμός έχει δική του ιεροτελεστία. Ένα τέτοιο σύστημα ονομάζεται θεσμός. Ο αθλητισμός σαν θεσμός ρυθμίζει όχι μόνο την συμπεριφορά των ασχολουμένων αλλά καθορίζει τις δραστηριότητες σε γενικά κοινωνικά πλαίσια ο θεσμός του αθλητισμού εμφανίζεται στην πράξη τόσο σαν άτυπος με χαλαρά πλαίσια, όσο και σαν τυπικός με αυστηρούς θεσμοθετημένους κανόνες. Άτυπος αθλητισμός είναι ο αθλητισμός του ελεύθερου χρόνου που γίνετε για καθαρά ψυχαγωγικούς λόγους και δεν είναι δεμένος με συγκεκριμένους κανονισμούς. Τυπικός αθλητισμός είναι ο οργανωμένος αθλητισμός όπου οι σωματικές δραστηριότητες εκτελούνται βάση θεσμοθετημένων κανονισμών. 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 4.1 Ο αθλητισμός χωρίς αμφιβολία ήταν το σπουδαιότερο σύμβολο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και ένα από τα πιο ζωντανά κληροδοτήματα του αρχαίου κόσμου προς το σύγχρονο. Το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός της ελληνικής αρχαιότητας, ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες (Ολύμπια), οι οποίοι τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια στον ιερό ναό της Ολυμπίας, προς τιμή του πατέρα των θεών Δία. Η αρχή των αγώνων της Ολυμπίας χάνεται στο βάθος της προϊστορίας και συνδέεται με αγώνες θεών και ηρώων. Η θεϊκή καταγωγή που προσέδωσαν οι Έλληνες στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά και το γεγονός ότι οι αγώνες αποτελούσαν μέρος των θρησκευτικών τελετών πιστοποιούν ότι ο θρησκευτικός χαρακτήρας ήταν το κυριότερο στοιχείο των αγώνων. Ως αφετηρία των Ολυμπιακών Αγώνων θεωρείται το 776 π. Χ. αφού από τότε υπάρχουν τα πρώτα γραπτά στοιχεία. Από το776 π. Χ. οι αγώνες τελούνταν ανελλιπώς μέχρι το 393 μ.χ. οπότε και καταργήθηκαν από το Θεοδόσιο Α. Συνολικά τελέστηκαν 293 Ολυμπιακοί Αγώνες. 4.2 Η συμμετοχή των αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν ήταν ελεύθερη για όλους. Στους αγώνες αυτούς κατή την αρχαϊκή και κλασική, μόνο Έλληνες μπορούσαν να λάβουν μέρος, διεκδικώντας ένα στεφάνι ελιάς. Μη Έλληνες,γυναίκες και δούλοι καθώς και ιερόσυλοι ή εγκληματίες αποκλείονταν από τους αγώνες.βέβαια στον ίδιο χώρο, αυτόν της Ολυμπίας, κάθε τέσσερα χρόνια αλλά σε διαφορετική εποχή τελούνταν γυναικείοι αγώνες,τα Ηραία. Ο ηττημένος αθλητής ανακήρυσσε νικητή τον αντίπαλο του. Η ανακήρυξη ήταν οριστική και η ένταση μπορούσε να επιφέρει τιμωρία αλλά όχι αφαίρεση της νίκης. 10

11 4.3 Διαφορές μεταξύ αρχαίων και σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων: Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ. Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν παγκόσμια διάσταση σε αντίθεση με τον ελληνικό χαρακτήρα των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΤΕΛΕΣΗ. Οι αγώνες τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια σε έναν διαφορετικό τόπο τέλεσης. Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ. Στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες έπαψε να υφίσταται ο θρησκευτικός χαρακτήρας των αρχαίων αγώνων. Η ΣΥΜΕΤΟΧΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΟ ΠΛΟΥΣΙΟ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, με ομαδικά, ατομικά αλλά και αγωνίσματα που κρίνονται με βάση την αισθητική. Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΚΕΧΕΙΡIΑΣ. Η ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΕΝΤΟΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΝΟΥΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Με τον όρο άσκηση γενικά νοούνταν και η ενασχόληση με ένα επάγγελμα. Με τη μετάβαση στον χριστιανισμό ο όρος πήρε άλλη σημασία, η οποία αφορούσε όσους γυμνάζονταν το σώμα, όχι για να το κάνουν πιο δυνατό, αλλά για να το υποτάξουν στην αρετή του πνεύματος. Η άθληση του γυναικείου σώματος βρισκόταν έξω από τις αξίες της ζωής των αρχαίων κοινωνιών και αφορούσε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως της Αρτέμιδος, θέας του κυνηγιού, και των Αμαζόνων. Οι ικανότητες και οι αρετές, όπως η άσκηση στον πόλεμο και η ανδρεία, γινόταν κτήμα των Αμαζόνων με την πολεμική εκγύμναση του σώματος με: σκληρή εξάσκηση στην ιππασία, το διπλό πελέκι, την τοξοβολία και αργότερα την ξιφομαχία και την κονταρομαχία. Οι γυναίκες αυτές, κατά την παροδική απουσία ή ακόμη την ενδεχόμενη μη επιστροφή των ανδρών από τις επιδρομές, εξαναγκάζονταν να παίξουν το ρόλο του αντίθετου φύλου. Με ανδρική αμφίεση και τον εξοπλισμό των πολεμιστών που δεν επέστρεφαν, κατόρθωναν να αντεπεξέλθουν στις καθημερινές ανάγκες, αλλά και στον πόλεμο. Σύμφωνα με το πνεύμα της Χριστιανικής διδασκαλίας, οι θεωρίες του σώματος της φυλακής της ψυχής, αλλά και της διαβολικής σωματικότητας των Μανιχέων ήταν απορριπτέες, επειδή το σώμα ήταν δημιούργημα του Θεού και προσδοκούσε την Ανάσταση. 11

12 5.2 ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν επέτρεπαν στις γυναίκες να συμμετέχουν. Δεν μπορούσαν ούτε καν να εισέλθουν στους χώρους τέλεσης των αγώνων ή το στάδιο, ως απλοί θεατές. Η Καλλιπάτειρα, κόρη του Ολυμπιονίκη Διαγόρα το Ρόδιου, ήταν η πρώτη γυναίκα της αρχαιότητας που μπήκε μέσα σε αθλητικό χώρο και παρακολούθησε τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες για να θαυμάσει το γιο της που αγωνιζόταν στην πάλη. Περιφρονώντας τη σχετική απαγόρευση και επαπειλούμενη ποινή μεταμφιέστηκε σε γυμναστή και εισήλθε στο στάδιο για να παρακολουθήσει τον αγώνα. Όταν ο γιος της τελικά κατάφερε να νικήσει, η μητέρα του συγκινήθηκε τόσο πολύ που έτρεξε να τον αγκαλιάσει με λατρεία. Για κακή της τύχη, ο μανδύας της έπεσε και αποκαλύφθηκε η γυναίκεια φύση της. Ωστόσο, της επιβλήθηκε η θανατική ποινή, καθώς την οικογένεια της αποτελούσαν Ολυμπιονίκες ( πατέρας, σύζυγος, αδέλφια, γιος και ανιψιός). ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΛΑΟΥΣ Κολύμπι από Αιγυπτιακά σύμβολα (3 η π.χ χιλιετία) Η άσκηση ξεκίνησε από πολύ νωρίς σε όλο τον κόσμο. Οι προϊστορικοί λαοί όπως οι Μάγια, οι Ίνκας και οι Ατζέκοι ασχολούνταν με κάποιες ασκήσεις, όπως το κυνήγι. Οι πληροφορίες όμως που έχουμε για τους λαούς αυτούς δεν είναι αρκετές, ώστε να γνωρίζουνε περισσότερα στοιχεία. Αντίθετα για κάποιους λαούς όπως οι Σουμέριοι, οι Φοίνικες, οι Κινέζοι, οι Ινδοί, οι Ιάπωνες, οι Εβραίοι,οι Πέρσες, οι Έλληνες, οι πληροφορίες μας είναι πολλές. Συνοπτικά αναφέρουμε πληροφορίες για τους λαούς αυτούς. 6.1 Σουμέριοι Ειρηνικός λαός,που έζησε από το π. Χ. μέχρι το π. Χ. ανάμεσα από δύο 12

13 ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη. Ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό και σπουδαία κίνηση στις σωματικές ασκήσεις, οι οποίες είχαν όλες ειρηνικό χρώμα. Εξημέρωσαν το άλογο, εφεύραν το τροχό και συνδύασαν τα δύο σε άρμα. Κατακτήθηκαν από τους Βαβυλώνιους και τους Ασσύριους, οι οποίοι σαν πολεμικοί λαοί, είχαν πολεμικές ασκήσεις. 6.2 Αιγύπτιοι Λαούς που δημιούργησε πολύ σπουδαίο πολιτισμό. Άρχισε να ασχολείται με τις σωματικές ασκήσεις το π. Χ. φτάνοντας μετά από την 4 η χιλιετία σε μια αξιόλογη πρακτική της άσκησης. Σε πολλές ιεροκρατικές παραστάσεις που διασώθηκαν βλέπουμε τον υψηλό βαθμό τεχνικής και αισθητικής των ασκήσεων. 6.3 Κινέζοι Οι Κινέζοι δημιούργησαν από τη 4 η χιλιετία και μετά ένα σπουδαίο για την ανθρωπότητα πολιτισμό που τον χαρακτήριζε η απομόνωση από τον έξω κόσμο. Η γύμναση στη Κίνα εμφανίζεται το π. Χ. σαν μια θρησκευτική τελετουργία, γνώστη σαν Κογκ-Φου. Οι Κινέζοι οργάνωναν αγώνες, όπου το έπαθλο ήταν ένα κύπελλο κρασί το οποίο πρόσφεραν στο ηττημένο, αφού αυτός βρίσκονταν σε δύσκολη θέση. 6.4 Ινδοί Η ιστορία των Ινδιών παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρων όσο αναφορά τον πολιτισμό και τον αθλητισμό τους, κυρίως από το π. Χ., ως και τον εποχή του Βούδα ( π. Χ.). Η άσκηση από νωρίς, είχε άμεση σχέση με τη θρησκεία σαν ιατρικό και ψυχαγωγικό μέσο. Από το π. Χ. εμφανίζεται η γιόγκα σε πολλές μορφές, όπως η χάτα και ράτζια γιόγκα. 6.5 Φοίνικες Από πληροφορίες γνωρίζουμε ότι ασχολούνταν από το π. Χ. με τη σωματική άσκηση και κύρια με την αρματοδρομία. 6.6 Εβραίοι Ασχολήθηκαν με τους δρόμους, τη πάλη, το κολύμπι, το χορό. Θεωρούσαν δε σημαντικό το ρόλο της σωματικής άσκησης και των αγώνων για τη δημιουργία ενός ισχυρού έθνους. Είναι επίσης από τους πρώτους λαούς που έκαναν αθλητικό σύλλογο. 6.7 Ιάπωνες Η ιστορία του λαού αυτού αρχίζει τον 6 ο π. Χ. αιώνα και επηρεάζεται από τους Κινέζους. Δημιούργησαν πολλά στρατιωτικά αθλήματα, λόγο της εκπαίδευσης τους που ήταν κυρίως στρατιωτική. Επίσης είναι αυτοί που εφευρίσκουν το Ζίου -Ζίτσου. Χαρακτηριστικό τους είναι η μεγάλη πειθαρχεία. 6.8 Πέρσες Λαός στρατιωτικός έδωσαν και στις αθλητικές ασκήσεις χαρακτήρα στρατιωτικό. Ανέπτυξαν πολύ τα ιππικά αγωνίσματα και περίπου τον 8 ο αιώνα έπαιξαν πόλο πάνω σε άλογα. 13

14 14

15 Ευχαριστούμε ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ΔΡ. ΘΩΜΑΣ ΒΑΣ. ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, «Ιστορία Φυσικής Αγωγής (Από τους πρωτόγονους λαούς μέχρι σήμερα) %CF%89%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B9%CF%82- %CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82- %CE%AD%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CF%82- %CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B8%CE%BB/ 4. %CE%B1%CE%B8%CE%BB%CE%B7%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%8 2-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD- %CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1- %CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B C108/378/2517,9725/unit=483 15