Κεφάλαιο 6. Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κεφάλαιο 6. Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης"

Transcript

1 Κεφάλαιο 6 Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης

2 6. Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων Σύνοψη Η 4 η εργαστηριακή άσκηση περιλαμβάνει την παρατήρηση στο οπτικό μικροσκόπιο μόνιμων ιστολογικών παρασκευασμάτων του εξωτερικού περιβλήματος ζωικών οργανισμών. Παρουσιάζεται ενδεικτικά η μικροσκοπική δομή του εξωτερικού περιβλήματος δύο ομάδων ασπόνδυλων (Νηματώδεις και Δακτυλιοσκώληκες) και η ιστολογική δομή του δέρματος των Αμφιβίων. Επιπρόσθετα δίνεται η δυνατότητα για σύγκριση της ιστολογικής δομής του δέρματος των Ιχθύων και των Θηλαστικών. Η άσκηση είναι ατομική και πραγματοποιείται στην Αίθουσα Οπτικής Μικροσκοπίας (Εργαστήριο Ζωολογίας). Η διάρκεια είναι δύο διδακτικές ώρες. Προαπαιτούμενη γνώση Γενική ζωολογία, Ιστολογία (επιθηλιακός ιστός, σύστημα εξωτερικών περιβλημάτων), τα προηγούμενα κεφάλαια του βιβλίου. 6.1 Θεωρητικό μέρος Τα σωματικά περιβλήματα καλύπτουν όλες τις προς τα έξω εκτεθειμένες επιφάνειες του σώματος των ζώων και αποτελούν συνέχεια των επιστρωμάτων όλων των διόδων που οδηγούν στην επιφάνεια. Το σύστημα των σωματικών περιβλημάτων εξελικτικά δεν εμφανίζει μεγάλη ποικιλομορφία παρά την καταπληκτική ποικιλία των περιβαλλοντικών δυνάμεων που δρουν στα διάφορα ζώα. Οι λειτουργίες που επιτελεί το σύστημα σωματικών περιβλημάτων είναι: 1. προστασία από επιβλαβείς εξωτερικές επιδράσεις, 2. αισθήσεις (αποδοχή ερεθισμάτων από το εξωτερικό περιβάλλον), 3. απέκκριση και ρύθμιση του ποσοστού των αλάτων των σωματικών υγρών, 4. αναπνοή (σε ορισμένες ομάδες ασπόνδυλων και στα αμφίβια), 5. μετακίνηση (δερμικά πτερύγια, ουρά), 6. θερμορύθμιση στα ενδόθερμα ζώα (αγγειοσυστολή, αγγειοδιαστολή), 7. αποθήκευση ενέργειας και θερμομόνωση στα ενδόθερμα ζώα (λίπος), 8. θρέψη των νεογέννητων θηλαστικών (μαστικοί αδένες). Το περίβλημα του σώματος στα περισσότερα ασπόνδυλα είναι μια μονόστιβη επιδερμίδα (επιθήλιο). Για μεγαλύτερη προστασία πάνω από την επιδερμίδα σε πολλούς οργανισμούς έχει προστεθεί ένα εκκρινόμενο ακυτταρικό επιδερμίδιο (δερμίδιο) που μπορεί να εμπλουτίζεται και με ανόργανα συστατικά (όπως ο εξωσκελετός των Αρθροπόδων). Το σύστημα εξωτερικών περιβλημάτων στα Σπονδυλόζωα αποτελείται από το δέρμα και από τα παράγωγα του δέρματος (αδένες, λέπια, τρίχες κ.ά.). Ιστολογικά το δέρμα αποτελείται από δύο στιβάδες. Εξωτερικά αποτελείται από την επιδερμίδα, που είναι πολύστιβο επιθήλιο και έχει εξωδερμική προέλευση. Εσωτερικά αποτελείται από την δερμίδα, που είναι παχύτερη από την επιδερμίδα, περιέχει κύτταρα συνδετικού ιστού (ινοβλάστες), ίνες κολλαγόνου, χρωματοφόρα κύτταρα, αιμοφόρα αγγεία, νεύρα, και έχει μεσοδερμική προέλευση. Στους Χονδριχθύες όλο το σώμα είναι καλυμμένο από τα πλακοειδή λέπια, τα οποία έχουν δερμοεπιδερμική προέλευση, δηλαδή προέλευση όμοια με τα δόντια των υπολοίπων Σπονδυλωτών. Οι Οστεϊχθύες εξωτερικά καλύπτονται από αληθή λέπια με δερμική προέλευση. Ο αριθμός τους είναι 54

3 σταθερός και η αύξησή τους είναι ασυνεχής. Έτσι στην επιφάνειά τους δημιουργούνται συγκεντρικοί δακτύλιοι που επιτρέπουν τον προσδιορισμό της ηλικίας. Διακρίνονται τρία είδη λεπιών: τα κοσμοειδή, τα γανοειδή και τα ελασμοειδή, τα οποία με τη σειρά τους διακρίνονται σε δύο είδη, τα κυκλοειδή και τα κτενοειδή. Το δέρμα των αμφιβίων είναι λεπτό, μαλακό και υγρό. Το δέρμα στα Άνουρα Αμφίβια συνδέεται πολύ χαλαρά με το σώμα κατά μήκος μόνο ορισμένων γραμμών, σχηματίζοντας μια σειρά από λεμφικούς σάκους. 6.2 Πειραματικό μέρος Για τη μελέτη της δομής του εξωτερικού περιβλήματος θα χρησιμοποιηθούν μονιμοποιημένα μικροσκοπικά παρασκευάσματα τα οποία θα αποτελέσουν αντικείμενο παρατήρησης στο οπτικό μικροσκόπιο. Από τα ασπόνδυλα θα μελετηθεί το σωματικό περίβλημα του παρασίτου του είδους Ascaris lumbricoides (Νηματώδεις) και του κοινού γεωσκώληκα (άγνωστο είδος, Ολιγόχαιτοι, Δακτυλιοσκώληκες), ενώ από τα Σπονδυλόζωα θα χρησιμοποιηθούν τα παρασκευάσματα του δέρματος βατράχου (άγνωστο είδος, Άνουρα Αμφίβια). Νηματώδεις Οι Νηματώδεις ζουν στη θάλασσα, στα γλυκά νερά και στο έδαφος, ενώ παρασιτούν σε κάθε είδος ζώου και σε πολλά είδη φυτών αποκτώντας και εφαρμοσμένο ενδιαφέρον (οικονομική τους σημασία). Το εξωτερικό κάλυμμα του σώματος στους Νηματώδεις είναι ένα παχύ ακυτταρικό επιδερμίδιο που εκκρίνεται από την υποκείμενη επιδερμίδα (υποδερμίδα), το οποίο απορρίπτεται κατά τη διάρκεια της αύξησης του οργανισμού (Έκδυση). Τα στρώματα του επιδερμιδίου, που είναι αρκετά, αποτελούνται από κολλαγόνο, οι ίνες του οποίου διασταυρώνονται παρέχοντας στον νηματώδη σκώληκα κάποια ελαστικότητα κατά τον επιμήκη άξονα, αλλά περιορίζουν την ικανότητά του να εκταθεί πλευρικά. Το επιδερμίδιο εξυπηρετεί τη συγκράτηση της υψηλής υδροστατικής πίεσης που ασκείται από το υγρό του ψευδόκοιλου και την προστασία του ζώου από εχθρικά περιβάλλοντα (π.χ. το πεπτικό σύστημα ενός ξενιστή) Η υποδερμίδα είναι ένα συγκύτιο. Οι πυρήνες των κυττάρων που αποτελούν την υποδερμίδα είναι συγκεντρωμένοι σε τέσσερεις υποδερμικές χορδές (που προεκτείνονται προς το ψευδόκοιλο). Η ραχιαία και η κοιλιακή χορδή φέρουν επιμήκη νεύρα ενώ οι δύο πλάγιες χορδές φέρουν τους απεκκριτικούς αγωγούς (Εικόνα 6.1 & 6.2). Δακτυλιοσκώληκες Το σώμα των Δακτυλιοσκώληκων φέρει μια εξωτερική στιβάδα, ένα μη χιτινώδες επιδερμίδιο που περιβάλλει την επιδερμίδα (Εικόνα 6.2). Οι Δακτυλιοσκώληκες των κλάσεων Πολύχαιτοι (θαλάσσιοι) και Ολιγόχαιτοι (χερσαίοι και των γλυκών νερών) φέρουν επίσης επιδερμικές σμήριγγες, δηλαδή μικροσκοπικές «τρίχες» που αποτελούνται από χιτίνη. Μακριές σμήριγγες σαν τρίχες βοηθούν τις υδρόβιες μορφές στην κολύμβηση, ενώ κοντές βελονοειδείς σμήρριγγες βοηθούν να αγκιστρώνονται τα μεταμερή κατά την κίνηση. Οι σμήριγγες συνδέονται με ειδικούς μύς, ενώ όσες φθείρονται αντικαθίστανται από νέες, που παράγονται από ειδικά κύτταρα. Στην επιδερμίδα υπάρχουν εκτός από τα επιθηλιακά κύτταρα και αισθητικά (κύτταρα φωτοϋποδοχείς) και αδενικά κύτταρα (Εικόνα 6.3). Το υγρό δέρμα στους γεωσκώληκες είναι επίσης υπεύθυνο για την ανταλλαγή αερίων με το περιβάλλον, καθώς στερείται ειδικών αναπνευστικών οργάνων, ενώ συμβάλλει παράλληλα και στην ωσμωρύθμιση. 55

4 Εργαστηριακές Ασκήσεις Ιστολογίας Κεφάλαιο 6 Εικόνα 6.1 Εγκάρσια τομή σε άτομο του Νηματώδους Ascaris lumbricoides στο επίπεδο του οισοφάγου. Φωτομικρογραφία από εμπορικό μονιμοποιημένο παρασκεύασμα της συλλογής του εργαστηρίου Ζωολογίας. Η μεγέθυνση σημειώνεται. Ενδείξεις: 1: υποδερμική χορδή και νευρικό σχοινίο, 2: ψευδόκοιλο, 3: οισοφάγος.. Εικόνα 6.2 Λεπτομέρεια από την εγκάρσια τομή σε άτομο του Νηματώδους Ascaris lumbricoides στο επίπεδο του οισοφάγου. Η μεγέθυνση σημειώνεται. Ενδείξεις: 1: επιδερμίδιο, 2: υποδερμίδα, 3: μυς, 4: ψευδόκοιλο. 56

5 Αμφίβια Ιστολογικά το δέρμα τού βατράχου αποτελείται από δύο στρώματα, ένα εξωτερικό από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο, την επιδερμίδα, και ένα εσωτερικό σπογγώδες, τη δερμίδα (Εικόνα 6.3). Στην εξωτερική επιφάνεια της επιδερμίδας υπάρχει κερατίνη, μια ανθεκτική ινώδης πρωτεΐνη η οποία παρέχει προστασία από εκδορές και απώλεια νερού (Εικόνα 6.3). Η κεράτινη στιβάδα των αμφιβίων είναι μαλακή σε αντίθεση με τη σκληρή κερατίνη των Θηλαστικών. Το εσωτερικό στρώμα της επιδερμίδας παράγει δυο τύπους από εξωκρινείς δερμικούς αδένες, οι οποίοι αναπτύσσονται στον χαλαρό συνδετικό ιστό της δερμίδας. Η δερμίδα, που είναι παχύτερη από την επιδερμίδα, περιέχει κύτταρα συνδετικού ιστού (τους ινοβλάστες), ίνες κολλαγόνου, χρωματοφόρα κύτταρα, αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και τους αδένες τού δέρματος (οι πόροι των αδένων διατρέχουν την επιδερμίδα). Η δερμίδα έχει μεσοδερμική προέλευση και χωρίζεται σε δύο στιβάδες, τη σπογγώδη από χαλαρό συνδετικό ιστό και τη συμπαγή από πυκνό συνδετικό ιστό. Οι βλεννογόνοι αδένες είναι μικροί και παράγουν βλέννα που δημιουργεί ένα προστατευτικό αδιάβροχο στρώμα στην επιφάνεια του δέρματος. Οι ορρογόνοι αδένες είναι μεγαλύτεροι και παράγουν ένα υδαρές δηλητήριο που διαφέρει σε τοξικότητα ανάλογα με το είδος του αμφιβίου. Τα χρωματοφόρα είναι αστεροειδή κύτταρα (Εικόνα 6.3) που βρίσκονται στο πάνω μέρος της δερμίδας και είναι υπεύθυνα, όπως και σε άλλα Σπονδυλόζωα, για το χρώμα του δέρματος των βατράχων. Εικόνα 6.3 Εγκάρσια τομή σε άτομο Γεωσκώληκα (άγνωστο είδος, Ολιγόχαιτοι, Δακτυλιωσκώληκες). Τμήμα της επιδερμίδας όπου φαίνονται αισθητικά, αδενικά και επιθηλιακά κύτταρα. Φωτομικρογραφία από εμπορικό μονιμοποιημένο παρασκεύασμα της συλλογής του εργαστηρίου Ζωολογίας. Η μεγέθυνση σημειώνεται. Ενδείξεις 1: επιδερμίδιο, 2: επιθηλιακά κύτταρα 3: βλεννώδες αδενικό κύτταρο, 4: επιμήκης μυς, 5: κυκλικός μυς. 57

6 Εικόνα 6.4 Εγκάρσια τομή δέρματος βατράχου (άγνωστο είδος, άνουρα Αμφίβια). Φωτομικρογραφία από εμπορικό μονιμοποιημένο παρασκεύασμα της συλλογής του εργαστηρίου Ζωολογίας. Η μεγέθυνση σημειώνεται. Ενδείξεις: 1: επιδερμίδα, 2: δερμίδα, 3: κεράτινη στιβάδα, 4: χρωματοδόρα κύτταρα, 5: βλεννογόνοι αδένες. 6.3 Πρόταση για σύγκριση Μπορείτε να παρατηρήσετε και τα μονιμοποιημένα παρασκευάσματα με το δέρμα άλλων Σπονδυλωτών όπως Ιχθύων, Αμφιβίων (σαλαμάνδρα με δηλητηριώδεις αδένες), Ερπετών και Θηλαστικών (ποντικού). 6.4 Κριτήριο αξιολόγησης Να ζωγραφίσετε τα παρασκευάσματα που παρατηρήσατε στο οπτικό μικροσκόπιο σημειώνοντας τον οργανισμό, το είδος της τομής και τη μεγέθυνση που χρησιμοποιήσατε. Να σημειώσετε με βελάκια δίπλα σε κάθε σχηματική απεικόνιση την ένδειξη με το όνομα του αντίστοιχου ιστού ή οργάνου. Να παραδώσετε έναν πίνακα - κατάλογο αναφέροντας ποιους ιστούς διακρίνατε στα ιστολογικά παρασκευάσματα που εξετάσατε (Πίνακας 6.1). Να γράψετε τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ ενός Αμφιβίου (βάτραχος) και ενός Θηλαστικού (ποντικός) ως προς τη δομή τού δέρματος. Τι γνωρίζετε για το φαινόμενο της έκδυσης; Σε ποιους οργανισμούς εμφανίζεται; α/α Κωδικός και στοιχεία παρασκευάσματος Όργανα Ιστοί 1 1abc234 Καρδιά, πνεύμονας Μυικός 2 3xyz768 Έντερο Οστίτης Πίνακας 6.1 Ενδεικτικός πίνακας για συμπλήρωση και επισύναψη στην τελική αναφορά της Εργαστηριακής άσκησης 6. 58

7 Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Hickman C.P., Roberts, L.S., Keen S. I., Larson A., Anson H., Eisenhour D. J Ζωολογία Ολοκληρωμένες Αρχές, 2 τόμοι, Επιμέλεια Αποστολοπούλου Μ., Βεϊνή Χαρίτου Μ., Θεσσαλού - Λεγάκη Μ., Λεγάκις Α., Μεγαλοφώνου Π., Νικολαΐδου Α., Πολυμένη Ρ.Μ. Utopia, 765 σελ., ISBN Εργαστηριακές ασκήσεις Ζωολογίας II Σπονδυλωτά. Ομάδα Συγγραφέων, Τομέας ζωολογίας Τμήμα Βιολογίας Α.Π.Θ. Πανεπιστημιακό τυπογραφείο Θεσσαλονίκη. Κουσουλάκος Σ Εισαγωγή στην αναπτυξιακή βιολογία και ιστολογία. Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε., 482 σελ., ISBN Κυριακοπούλου Σκλαβούνου Π Μορφολογία και συστηματική Χορδωτών μέρος Δεύτερο Αμφίβια και Ερπετά Τομέας ζωολογίας Α.Π.Θ. Έκδοση: Υπηρεσία Δημοσιευμάτων, 148 σελ. Ηλεκτρονικές πηγές Morin A., The BIODIDAC Project University of Ottawa, διαθέσιμο στο ca (πρόσβαση 15 Μαΐου 2015). 59

Κεφάλαιο 7. Iστολογική μελέτη του πεπτικού συστήματος του βατράχου. Μαριάνθη Χατζηιωάννου

Κεφάλαιο 7. Iστολογική μελέτη του πεπτικού συστήματος του βατράχου. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Κεφάλαιο 7 Iστολογική μελέτη του πεπτικού συστήματος του βατράχου Μαριάνθη Χατζηιωάννου 7. Iστολογική μελέτη του πεπτικού συστήματος του βατράχου Σύνοψη Η 5 η εργαστηριακή άσκηση περιλαμβάνει την ιστολογική

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 9. Ιστολογική μελέτη της προνύμφης αμμοκοίτη (Άγναθα - Κυκλόστομοι) Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης

Κεφάλαιο 9. Ιστολογική μελέτη της προνύμφης αμμοκοίτη (Άγναθα - Κυκλόστομοι) Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης Κεφάλαιο 9 Ιστολογική μελέτη της προνύμφης αμμοκοίτη (Άγναθα - Κυκλόστομοι) Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης Εργαστηριακές Ασκήσεις Ιστολογίας Κεφάλαιο 9 9. Ιστολογική μελέτη της προνύμφης αμμοκοίτη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ Ο ανθρώπινος οργανισμός συνίσταται α- πό τρισεκατομμύρια κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά εμφανίζουν σημαντική ποικιλομορφία, που αφορά το μέγεθος,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΖΩΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων Κύτταρα και ιστοί: Πλήθος κυττάρων ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Ζώων Ι. ίνος Γκιώκας. Πανεπιστήμιο Πατρών Σμήμα Βιολογίας. Πάτρα 2015

Βιολογία Ζώων Ι. ίνος Γκιώκας. Πανεπιστήμιο Πατρών Σμήμα Βιολογίας. Πάτρα 2015 Βιολογία Ζώων Ι ίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πατρών Σμήμα Βιολογίας Πάτρα 2015 Πατρών 2015 1 Αρχιτεκτονικό Πρότυπο των Ζώων Πατρών 2015 2 Ιεραρχική Οργάνωση της Πολυπλοκότητας των Ζώων Από απλούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Τα Αρθρόποδα αποτελούν τους πολυπληθέστερους οργανισμούς πάνω στη Γη (περίπου το 55-60% όλων των ειδών φυτών και ζώων) Είναι γνωστά περίπου 1.000.000 είδη Το σώμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 4 η. Οι ζωικοί ιστοί. Α. Θεωρητικό µέρος. Β. Πρακτικό µέρος. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑΣ. Κ. Φασσέας. Ονοµατεπώνυµο...ΑΜ...

ΑΣΚΗΣΗ 4 η. Οι ζωικοί ιστοί. Α. Θεωρητικό µέρος. Β. Πρακτικό µέρος. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑΣ. Κ. Φασσέας. Ονοµατεπώνυµο...ΑΜ... 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ «ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΑΣΚΗΣΗ 4 η Οι ζωικοί ιστοί. Κ. Φασσέας. Ονοµατεπώνυµο...ΑΜ... Σκοπός της άσκησης είναι: να δούµε τα διάφορα συστατικά του

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά

Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Είναι σπονδυλωτά που φέρουν σωματικά εξαρτήματα χειριδία (και όχι πτερύγια, όπως τα ψάρια) Μερικά έχουν χάσει ένα ή δυο ζεύγη εξαρτημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Από το κύτταρο στον οργανισμό ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1

ΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1 ΚΥΤΤΑΡΑ ΖΥΓΩΤΟ: Το πρώτο κύτταρο του οργανισμού από το οποίο με συνεχείς κυτταρικές διαιρέσεις προκύπτουν όλα. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ: Διαδικασία με την οποία τα κύτταρα αποκτούν διαφορετικά μορφολογικά και λειτουργικά

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Μικροσκοπική μελέτη σκελετικών στοιχείων Σπόγγων και Κνιδόζωων. Δημήτρης Βαφείδης

Κεφάλαιο 5. Μικροσκοπική μελέτη σκελετικών στοιχείων Σπόγγων και Κνιδόζωων. Δημήτρης Βαφείδης Κεφάλαιο 5 Μικροσκοπική μελέτη σκελετικών στοιχείων Σπόγγων και Κνιδόζωων Δημήτρης Βαφείδης 5. Μικροσκοπική μελέτη σκελετικών στοιχείων Σπόγγων και Κνιδόζωων Σύνοψη Η 3 η εργαστηριακή άσκηση περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 8 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΤΩΝ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 8 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΤΩΝ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 75 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 8 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΤΩΝ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 76 ΟΙ ΙΣΤΟΙ Όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα εμφανίζουν την ίδια βασική αρχιτεκτονική: εξωτερικά βρίσκεται η πλασματική μεμβράνη, η οποία περιβάλλει το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ζωολογία Αμφίβια Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Λεονάρδος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΞΕΛΙΞΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ 128

Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΞΕΛΙΞΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ 128 Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΖΩΟΛΟΓΙΑ: Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 25 Περίγραμμα του Κεφαλαίου 25 Ζωολογία: Η Εξελικτική Προσέγγιση 26 Ζωολογία: Η Οικολογική Προσέγγιση 30 Προειδοποίηση για την Άγρια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας...

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... Κύτταρο Η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Πρώτος ο Βρετανός Robert Hooke το 1665 παρατηρώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α Γενικής Παιδείας, Β Επιλογής)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α Γενικής Παιδείας, Β Επιλογής) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α Γενικής Παιδείας, Β Επιλογής) Εργαστηριακή άσκηση: «Μικροσκοπική παρατήρηση µόνιµων παρασκευασµάτων: Κύτταρα αίµατος, Σπερµατοζωάρια, Τοµή ανθρώπινου εγκεφαλικού φλοιού, Τοµή σκελετικού

Διαβάστε περισσότερα

5.3 Ηστήριξηκαιηκίνηση στους ζωικούς οργανισµούς

5.3 Ηστήριξηκαιηκίνηση στους ζωικούς οργανισµούς 5.3 Ηστήριξηκαιηκίνηση στους ζωικούς οργανισµούς Ποια όργανα µας βοηθούν στην κίνηση; Θα µπορούσαµε να κινηθούµε αν δεν είχαµε µυς και οστά; Για την πραγµατοποίηση των κινήσεων ο άνθρωπος, όπως και άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Σκελετικό σύστημα. Λειτουργίες: 1. Στηρικτικό πλαίσιο του σώματος των ζώων 2. Κινητική ποικιλομορφία. 2. Σκληροί σκελετοί

Σκελετικό σύστημα. Λειτουργίες: 1. Στηρικτικό πλαίσιο του σώματος των ζώων 2. Κινητική ποικιλομορφία. 2. Σκληροί σκελετοί Σκελετικό σύστημα Λειτουργίες: 1. Στηρικτικό πλαίσιο του σώματος των ζώων 2. Κινητική ποικιλομορφία Τύποι: 1. Υδροστατικοί σκελετοί 2. Σκληροί σκελετοί Ενδοσκελετός Εξωσκελετός Σκελετικό σύστημα υδροστατικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Από το κύτταρο στον οργανισμό

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Από το κύτταρο στον οργανισμό 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Από το κύτταρο στον οργανισμό ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ Τα κύτταρα του ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ είναι μερικά τρισεκατομμύρια (περίπου 10 13 ) ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ Τα κύτταρα του ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ είναι

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Ιστολογική μελέτη περιφερικού αίματος υδρόβιων σπονδυλόζωων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Ελένη Γκολομάζου

Κεφάλαιο 4. Ιστολογική μελέτη περιφερικού αίματος υδρόβιων σπονδυλόζωων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Ελένη Γκολομάζου Κεφάλαιο 4 Ιστολογική μελέτη περιφερικού αίματος υδρόβιων σπονδυλόζωων Μαριάνθη Χατζηιωάννου Ελένη Γκολομάζου 4. Ιστολογική μελέτη περιφερικού αίματος υδρόβιων σπονδυλόζωων Σύνοψη Η 2 η εργαστηριακή άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες*

ΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες* ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ ΚΛΑΣΗ Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Άγναθα Γναθόστομα Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες* Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Σώμα νηματοειδούς μορφής, καλύπτεται εξωτερικά από παχύ, υαλώδες και ελαστικό στρώμα (εφυμενίδα): είναι διαπερατή στο νερό αλλά αδιαπέραστη σε πολλές ουσίες προστατεύει

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Αισθητήρια Όργανα

Ειδικά Αισθητήρια Όργανα Ειδικά Αισθητήρια Όργανα Οφθαλμός Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας ΟΦΘΑΛΜΟΣ ΧΙΤΩΝΕΣ ΟΦΘΑΛΜΙΚΟΥ ΒΟΛΒΟΥ 1. Σκληρός: εξωτερικός ινοκολλαγονώδης χιτώνας 2. Ραγοειδήςήμέσοςήαγγειώδης:

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ. Ενότητα 6η: Αρχιτεκτονικό πρότυπο ζώου. Συγγραφείς: Μ. Θεσσαλού - Λεγάκη, Μ.

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ. Ενότητα 6η: Αρχιτεκτονικό πρότυπο ζώου. Συγγραφείς: Μ. Θεσσαλού - Λεγάκη, Μ. Ζωολογία Ι Εργαστηριακή Άσκηση : ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Ενότητα 6η: Αρχιτεκτονικό πρότυπο ζώου Συγγραφείς: Μ. Θεσσαλού - Λεγάκη, Μ.Βεϊνή - Χαρίτου Διδάσκων: Σκ. Ντέντος Τμήμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ...

ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ... ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ... ...ΑΠΟΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΙΣΤΟΥΣ ΟΜΑΔΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ιστοί όργανα συστήματα οργάνων αδένας Νευρικός Επιθηλιακός επιδερμίδα ΙΣΤΟΙ καρδιά αίμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 11. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΙΧΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ

ENOTHTA 11. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΙΧΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ENOTHTA 11. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΙΧΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ 11.1 Δομή του δέρματος της κεφαλής Διδακτικοί Στόχοι: Να μπορείτε (α) να αναφέρετε τι είναι το δέρμα (β) να αναφέρετε τις στιβάδες

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Εργαστηριακή Άσκηση Σκώληκες

Ζωολογία Ι. Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Εργαστηριακή Άσκηση Σκώληκες Ζωολογία Ι Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Εργαστηριακή Άσκηση Σκώληκες Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Περιεχόμενο εργαστηρίου 1. Εισαγωγή-Παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό 1o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11207, 2o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11208 ΘΕΜΑ Δ Το ανθρώπινο σώμα, όπως και το σώμα κάθε πολυκύτταρου οργανισμού αποτελείται από πολλά

Διαβάστε περισσότερα

Από το κύτταρο στον οργανισμό. Κεφάλαιο 1ο

Από το κύτταρο στον οργανισμό. Κεφάλαιο 1ο Από το κύτταρο στον οργανισμό Κεφάλαιο 1ο Ι. Ανάμεσα στους μεικτούς αδένες του ανθρώπινου οργανισμού περιλαμβάνεται και το πάγκρεας. α) Ποια είναι τα προϊόντα που παράγει το πάγκρεας (παγκρεατικό υγρό,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Το πρώτο σύστημα κατάταξης των ζώων κατά τον Αριστοτέλη

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Το πρώτο σύστημα κατάταξης των ζώων κατά τον Αριστοτέλη ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Το πρώτο σύστημα κατάταξης των ζώων κατά τον Αριστοτέλη Επόμενα συστήματα κατάταξης John Ray (1627-1705): Νέο σύστημα κατάταξης και εισαγωγή έννοιας του είδους Charles Linnaeus

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου Διαγωνισμός στη Βιολογία.

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου Διαγωνισμός στη Βιολογία. 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2017 Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016 Διαγωνισμός στη Βιολογία (Διάρκεια 1 ώρα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ 1)... 2)...

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση.

ΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση. ΙΣΤΟΙ 1. Τα κύτταρα που αποτελούν τον οργανισµό µας, διακρίνονται σε διάφορους τύπους, παρά το γεγονός ότι όλα, τελικώς, προέρχονται από το ζυγωτό, δηλαδή το πρώτο κύτταρο µε το οποίο ξεκίνησε η ζωή µας.

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία και μορφολογία πτηνού

Ανατομία και μορφολογία πτηνού Ανατομία και μορφολογία πτηνού Τα πτηνά είναι ομοιόθερμα σπονδυλωτά που φυλογενετικά σχετίζονται με τους Δεινοσαύρους Τα αρτίγονα πουλιά (Νεόρνιθες) διαιρούνται σε δύο ομάδες: (1) Παλαιόγναθα (κίβι, έμου,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΗΚΑΙ ΚΑΙΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Κ.Ε. Κεραµάρης ρ. Βιολόγος

ΟΜΗΚΑΙ ΚΑΙΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Κ.Ε. Κεραµάρης ρ. Βιολόγος ΟΜΗΚΑΙ ΚΑΙΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Κ.Ε. Κεραµάρης ρ. Βιολόγος πλακώδες κυλινδρικό Μονόστιβο κυβοειδές επιθήλιο. (Α) Σχηµατική παράσταση (Β) Αθροιστικό σωληνάριο νεφρού (Χρώση Azan X 400). Μονόστιβο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Στόχοι - Να αναγνωρίζετε τα όργανα µε τα οποία τα φυτά µεταφέρουν το νερό από τις ρίζες στα υπόλοιπα µέρη του φυτού.. - Να διαπιστώσετε την άνοδο του νερού και των διαλυµένων ουσιών

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητα 3 Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και μελέτη ώσμωσης

Δραστηριότητα 3 Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και μελέτη ώσμωσης Δραστηριότητα 3 Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και μελέτη ώσμωσης Διδακτικοί στόχοι: A. Μελέτη της ώσμωσης σε κύτταρα κρεμμυδιού Β. Παρασκευή και παρατήρηση νωπού φυτικού και ζωϊκού παρασκευάσματος Η

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ = 34 ΦΥΛΑ

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ = 34 ΦΥΛΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ = 34 ΦΥΛΑ Πολυκύτταροι, ευκαρυωτικοί οργανισμοί, με υψηλό βαθμό κυτταρικής εξειδίκευσης. Τα κύτταρα οργανώνονται σε ιστούς και στη συνέχεια σε όργανα. Είναι ετερότροφοι οργανισμοί.

Διαβάστε περισσότερα

Ωσµωρύθµιση απέκκριση Ι

Ωσµωρύθµιση απέκκριση Ι ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Διαλέξεις: 15 η -16η/23/3/2015 Ε. Δ. Βαλάκος Ωσµωρύθµιση απέκκριση Ι Το πρόβληµα Ορισµοί Στρατηγικές Αποβολή προϊόντων του αζώτου Υδρόβια ασπόνδυλα Διαφορετική σύνθεση μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Το παρακάτω παράδειγμα είναι ένα παράδειγμα κυτταρικής διαφοροποίησης που αφορά στην παραγωγή των ερυθροκυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Πεπτικό Σύστημα Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Το γαστρεντερικό σύστημα (ΓΕΣ) αποτελείται από τα κοίλα όργανα που εκτείνονται από το στόμα έως τον πρωκτό και τους επικουρικούς αδένες που ευθύνονται για την

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Iάσμη Στάθη Δέσποινα Δοκιανάκη Ηράκλειο, Σπονδυλωτά Ασπόνδυλα Καρκινοειδή ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Χαρακτηριστικά Μεταμέρεια

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Από τι αποτελείται ο ανθρώπινος οργανισμός; Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από περίπου 10 τρισεκατομμύρια κύτταρα, που οργανώνονται σε ιστούς, οι ιστοί σε όργανα και τα όργανα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΙ. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια. Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ

ΙΣΤΟΙ. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια. Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ ΙΣΤΟΙ Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Ιστοί Οι ιστοί είναι σύνολο κυττάρων με την ίδια κατασκευή, μορφολογία και λειτουργία. Κάθε ιστός

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις για το σπίτι και για σένα! 0.5 5. μελετούμε τους ζωντανούς οργανισμούς; Τρόποι μελέτης των ζωντανών οργανισμών Επιστημονική μέθοδος

Ασκήσεις για το σπίτι και για σένα! 0.5 5. μελετούμε τους ζωντανούς οργανισμούς; Τρόποι μελέτης των ζωντανών οργανισμών Επιστημονική μέθοδος Προγραμματισμός Διδακτέας Ύλης Βιολογίας Α Γυμνασίου 2012-2013 Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Ενότητα Δραστηριότητες Βασικές Έννοιες Δ/κές Π/δοι Γνωριμία Εισαγωγικές σελίδες Γνωριμία με το βιβλίο μου 1 1 Ενότητα 1: Η Βιολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. Γενικά χαρακτηριστικά - Παρουσία μεταμέρειας* (γραμμικές επαναλαμβανόμενες μονάδες με αυτοτέλεια). - Είναι όλα κοιλωματικά Πρωτοστόμια. - Ανήκουν στην υποομάδα των Λοφοτροχόζωων. - Κοινή προγονική τροχοφόρο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2011-2012 ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1:30 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:...

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ (Από το βιβλίο της Α Γυμνασίου) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ Στήριξη και κίνηση 5.1 Η στήριξη και

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία του Ανθρώπου PHA108

Ανατομία του Ανθρώπου PHA108 Τίτλος: Κωδικός Μαθήματος: Τύπος μαθήματος: Επίπεδο: Έτος σπουδών: Αριθμός ECTS credits: Στόχος μαθήματος: Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Ανατομία του Ανθρώπου PHA108 Υποχρεωτικό Προπτυχιακό (1ος

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE»

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» Αθήνα, email: panekfe@yahoo.gr www.ekfe.gr Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την επιλογή ομάδων μαθητών που θα συμμετάσχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. Βιολογία Δ. ΜΑΤΘΟΠΟΥΛΟΣ 1

ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. Βιολογία Δ. ΜΑΤΘΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΖΩΑ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Βιολογία Δ. ΜΑΤΘΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΖΩΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 1.000.000 ΕΙΔΗ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΑ ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ 40.000 1.000.000 800.000 ΕΝΤΟΜΑ 92.000 ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ 135.000 ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ Βιολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΤΑΥΡΟΥ. ΓΡΑΠΤΕΣ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ (Δειγματικό εξεταστικό δοκίμιο) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ : ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ :

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΤΑΥΡΟΥ. ΓΡΑΠΤΕΣ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ (Δειγματικό εξεταστικό δοκίμιο) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ : ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ : ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΡΑΠΤΕΣ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ (Δειγματικό εξεταστικό δοκίμιο) ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ) ΤΑΞΗ : Α ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 1.30 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΒΑΘΜΟΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΣ :... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ :... ΥΠ.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ Δρ. ΚΑΣΤΟΡΙΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, Βιολόγος, Εκπαιδευτικός Δ/θμιας Εκπαίδευσης. ΚΩΣΤΑΚΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ, Βιολόγος, MSc Ωκεανογραφίας, Αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας Κυκλοφορικό Σύστηµα Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Κυκλοφορικό Σύστηµα Αιµοφόροκυκλοφορικό σύστηµα Λεµφoφόροκυκλοφορικό σύστηµα Αιµοφόρο Κυκλοφορικό Σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Η ανατομία του ανθρώπου περιγράφει την κατασκευή του ανθρωπίνου σώματος και των διαφόρων μερών του και είναι κλάδος της επιστήμης της Ανατομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 08 Δεκεμβρίου 2012 (Διάρκεια εξέτασης

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς

Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Δρ Iάσμη Στάθη (Ε.ΔΙ.Π.) Σχολή Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Πρόταση για την ενσωμάτωση ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. στη διδασκαλία διαφορετικών ενοτήτων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Πρόταση για την ενσωμάτωση ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. στη διδασκαλία διαφορετικών ενοτήτων ΒΙΟΛΟΓΙΑ A ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Πρόταση για την ενσωμάτωση ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ στη διδασκαλία διαφορετικών ενοτήτων 1. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Όλοι οι οργανισμοί: Τρέφονται Αναπνέουν Απεκκρίνουν Αναπαράγονται Αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

Ευστάθιος Ράλλης. Επίκ. Καθηγητής Δερματολογίας Αφροδ/γίας

Ευστάθιος Ράλλης. Επίκ. Καθηγητής Δερματολογίας Αφροδ/γίας Ευστάθιος Ράλλης Επίκ. Καθηγητής Δερματολογίας Αφροδ/γίας Το δέρμα ενός ανθρώπου: Έκταση: 2 τετραγωνικών μέτρων Βάρος: Ζυγίζει: 4 κιλά Αιμοφόρα αγγεία: Το συνολικό μήκος ξεπερνάει τα 17 χιλιόμετρα Σε κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 2ο ΖΩΟΛΟΓΙΑ Δ. ΜΑΤΘΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ Εργαστήρια Από έδρας Δ. Ματθόπουλος Γ. Κεχαγιάς

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Ενότητα 4η: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Ενότητα 4η: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Ζωολογία Ι Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Ενότητα 4η: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Συγγραφείς: Α. Νικολαίδου, Μ. Βεινή Χαρίτου Διδάσκων: Σκ. Ντέντος Τμήμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΙΑΛΕΞΗ 5. ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Ι ΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Ηράκλειο, Νοέμβριος 2012 1 ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Ισοζύγιο νερού και ωσμωρύθμιση Ρύθμιση των εξωκυττάριων υγρών

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία. Ορισμένα οργανωτικά θέματα

Ζωολογία. Ορισμένα οργανωτικά θέματα Ζωολογία Ορισμένα οργανωτικά θέματα Ζωολογία Θεωρητικό μέρος (3 ώρες) Εργαστηριακό μέρος (3 ώρες) Διδακτική ομάδα: Ιωάννης Λεονάρδος (Καθηγητής) ileonard@uoi.gr 26510 07313 26510 07357-8 Ρωμάν Λιάσκο ΕΤΕΠ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών... 3,4 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

Τα ψάρια.. > είδη επιστημονικά ονόματα 200 νέα είδη κάθε χρόνο

Τα ψάρια.. > είδη επιστημονικά ονόματα 200 νέα είδη κάθε χρόνο Τα ψάρια.. >25.000 είδη 53.000 επιστημονικά ονόματα 200 νέα είδη κάθε χρόνο Η ταξινόμηση των ψαριών Φύλο: Χορδωτά (Chordata) Υπόφυλο: Σπονδυλωτά (Vertebrata) Κλάση: Άγναθα (Agnatha) Κλάση: Χονδριχθύες

Διαβάστε περισσότερα

ρ Έλενα Κουλλαπή 2014

ρ Έλενα Κουλλαπή 2014 ρ Έλενα Κουλλαπή 2014 Το µεγαλύτερο όργανο του σώµατο Μέση επιφάνεια περίπου 2 m2 Το βάρο του δέρµατο (χωρί το υποδόριο λίπο ) είναι κατά µέσο όρο 4,85 Kgr στον ενήλικο άνδρα και 3,18 Kgr στην ενήλικη

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Ενότητα 2: Η οργάνωση της ζωής Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Κεφάλαιο 3: Η οργάνωση των οργανισμών Γενικοί Στόχοι: Φύλλα Εργασίας 3α Ανθρώπινος οργανισμός οργανικά συστήματα όργανα Α.1.18. Να διακρίνουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΣΗΦΑΚΗ

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΣΗΦΑΚΗ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. 1 ΚΥΤΤΑΡΟ Τα μικροσκοπικά στοιχεία (οικοδομικοί λίθοι) από τα οποία αποτελούνται όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος:

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολογία A λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: 2013-2014 Ένα αισθητικό σύστημα στα σπονδυλωτά αποτελείται από τρία βασικά μέρη: 1. Τους αισθητικούς υποδοχείς,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 6 -Δεκεμβρίου - 2014 Ζοάνος Ανδρέας Βιολόγος 1 Θέμα Α. «Στόματα στην επιδερμίδα των φύλλων φυτώνκαταφρακτικά κύτταρα»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. 25 Ιανουαρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 2... 3... ΜΟΝΑΔΕΣ:

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. 25 Ιανουαρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 2... 3... ΜΟΝΑΔΕΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ 25 Ιανουαρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:..... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2..... 3..... ΜΟΝΑΔΕΣ: ΜΕΡΟΣ Α Κυτταρική ανάπτυξη και διάχυση ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ Διάχυση: Με τον όρο διάχυση, γενικά, χαρακτηρίζουμε την τάση

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά.

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Στον πεπτικό σωλήνα πραγματοποιείται ο τεμαχισμός της τροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ARTHROPODA. Δύο στα τρία γνωστά είδη ζώων είναι αρθρόποδα. Είδη του φύλου Arthropoda απαντώνται σε όλα σχεδόν τα ενδιαιτήματα της βιόσφαιρας

ΦΥΛΟ ARTHROPODA. Δύο στα τρία γνωστά είδη ζώων είναι αρθρόποδα. Είδη του φύλου Arthropoda απαντώνται σε όλα σχεδόν τα ενδιαιτήματα της βιόσφαιρας ΦΥΛΟ ARTHROPODA ΦΥΛΟ ARTHROPODA Δύο στα τρία γνωστά είδη ζώων είναι αρθρόποδα Είδη του φύλου Arthropoda απαντώνται σε όλα σχεδόν τα ενδιαιτήματα της βιόσφαιρας Προέλευση 1. Δακτυλιοσκώληκας χωρίς πόδια,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΕΜΒΥΟΛΟΓΙΑΣ. Παύλος Μακρίδης, επίκουρος καθηγητής

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΕΜΒΥΟΛΟΓΙΑΣ. Παύλος Μακρίδης, επίκουρος καθηγητής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΕΜΒΥΟΛΟΓΙΑΣ Παύλος Μακρίδης, επίκουρος καθηγητής Ιστός : ομάδα παρόμοιων κυττάρων που μαζί με την εξωκυτταρική μήτρα εκτελούν μια συγκεκριμένη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΤΑΞΗ Τ... ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΟΓΑΜΜΑ ΠΟΥΔΝ ΚΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΥΤΤΑΟ ΚΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΥΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΥΚΛΟΦΟΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΙΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΠΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις θεωρίας. 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό

Ερωτήσεις θεωρίας. 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό Ερωτήσεις θεωρίας 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό 1. Ποια είναι τα βασικά είδη ιστών του ανθρώπινου οργανισμού; Τα βασικά είδη ιστών του ανθρώπινου οργανισμού είναι ο επιθηλιακός, ο μυικός, ο

Διαβάστε περισσότερα

πρωτοστόμια δευτεροστόμια Δακτυλιοσκώληκες Μαλάκια Αρθρόποδα Ονυχοφόρα Χαιτόγναθα Εχινόδερμα Ημιχορδωτά Χορδωτά Αμπουλακράρια

πρωτοστόμια δευτεροστόμια Δακτυλιοσκώληκες Μαλάκια Αρθρόποδα Ονυχοφόρα Χαιτόγναθα Εχινόδερμα Ημιχορδωτά Χορδωτά Αμπουλακράρια πρωτοστόμια Δακτυλιοσκώληκες Μαλάκια Αρθρόποδα Ονυχοφόρα δευτεροστόμια Χαιτόγναθα Εχινόδερμα Ημιχορδωτά Χορδωτά Αμπουλακράρια Τα περισσότερα πλαγκτονικοί θαλάσσιοι θηρευτές Πολύ παλιοί οργανισμοί (τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΑΣ:.. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η Οι ιστοί των οργάνων του πεπτικού συστήματος Α) Ένα σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας

ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Αγίων Αναργύρων Υπεύθυνος: Ευάγγελος Κουντούρης, Φυσικός Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Α Γυµνασίου: Η µεταφορά ουσιών στα φυτά Επιµέλεια-Παρουσίαση: Λαµπρινή Σιαφάκα

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονικό πρότυπο ενός Ζώου. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης

Αρχιτεκτονικό πρότυπο ενός Ζώου. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Αρχιτεκτονικό πρότυπο ενός Ζώου Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Η βασική ομοιομορφία της βιολογικής οργάνωσης προέρχεται από την κοινή καταγωγή των οργανισμών Κάθε οργανισμός έχει κληρονομήσει ένα σχέδιο σώματος

Διαβάστε περισσότερα

Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία. Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ

Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία. Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ Συνδετικός Ιστός - Ορισμός Παρέχει το: Υποστηρικτικό και Συνδετικό πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ. Αμφίπλευρα συμμετρικά ζώα με ακτινωτή συμμετρία!!! Δευτεροστόμια. Γ. Κουμουνδούρος ΒΙΟΛ-263 Βιοποικιλότητα - Ζώα

ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ. Αμφίπλευρα συμμετρικά ζώα με ακτινωτή συμμετρία!!! Δευτεροστόμια. Γ. Κουμουνδούρος ΒΙΟΛ-263 Βιοποικιλότητα - Ζώα ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ Αμφίπλευρα συμμετρικά ζώα με ακτινωτή συμμετρία!!! Δευτεροστόμια Εικόνες: από Ολοκληρωμένες Αρχές Ζωολογίας, Hickman et al. 2002 (εκτός και αν δίνεται άλλη πηγή) Γ. Κουμουνδούρος ΒΙΟΛ-263 Βιοποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος:

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο μαθητών /μαθητριών

Ονοματεπώνυμο μαθητών /μαθητριών ΕΚΦΕ: ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΟΜΟΝΟΙΑΣ - ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Α ΦΑΣΗ (ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2014. ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016

ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016 ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016 ΒΑΘ.:... / 40 ΟΛΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: dd/mm/yyyy ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ) ΧΡΟΝΟΣ: 1 h 30 min

Διαβάστε περισσότερα

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΥΡΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2015 (Διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Πειραµατική Εργοφυσιολογία

Πειραµατική Εργοφυσιολογία Πειραµατική Εργοφυσιολογία Θερμορύθμιση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Θερμική ισορροπία Δυναμική ισορροπία μεταξύ παραγόντων που προσδίδουν και αφαιρούν θερμότητα: Βασικός μεταβολισμός,

Διαβάστε περισσότερα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες O εγκέφαλος Ο εγκέφαλος είναι το κέντρο ελέγχου του σώματος μας και ελέγχει όλες τις ακούσιες και εκούσιες δραστηριότητες που γίνονται μέσα σε αυτό. Αποτελεί το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ 66 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ 67 Η Ρίζα Αν και είναι συνηθισμένο να αναφερόμαστε στη ρίζα ενός φυτού, η έκφραση «ριζικό σύστημα» αποδίδει καλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία. Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ

Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία. Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ Συνδετικός Ιστός - Ορισμός Παρέχει το: Υποστηρικτικό και Συνδετικό πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση»

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κίνηση και μετακίνηση; Μετακινούνται όλοι οι οργανισμοί; Άσκηση σελ. 98 ΣΒ Α. Η Κίνηση στους μονοκύτταρους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα