Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά Νευροβιολογία της λήψης τροφής Διδάσκοντες: Καθ. Α. Ψαρροπούλου, Λεκ. Χ. Λαμπρακάκης

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Νευροβιολογία της λήψης τροφής Ν&Σ Χ. Λαμπρακάκης

4 ομοιόσταση της ενεργιακής κατάστασης του σώματος ενεργειακές ανάγκες ρύθμιση λήψης της τροφής ρύθμιση μεταβολισμού επιβίωση

5 Όραση Όσφρηση διαχωρισμός βρώσιμου απο το τοξικό συνείδηση κορεσμός ΰ διαχείριση κατανάλωσης

6 Μη συνειδητή πληροφορία στο κεντρικό νευρικό σύστημα για την ενεργειακή κατάσταση του σώματος και τα ενεργειακά αποθέματα

7 Αισθητήρια σήματα ενεργειακής κατάστασης γλυκόζη του αίματος ινσουλίνη αρνητικό σήμα για τη λείψη της τροφής παίζει κύριο ρόλο στη ρύθμιση τροφής σε C. elegans, Drosophila όχι τόσο στα θηλαστικά περιεκτικότητα λίπους στο σώμα Τροφή στο στομάχι και έντερο λεπτίνη πιο πρόσφατα εξελιγμένο σύστημα απαντάται στα θηλαστικά Pep γρελίνη e YY3 36 εκκρίνεται απο το έντερο με την ύπαρξη τροφής. στην περιφέρεια προκαλεί κορεσμό αλλά στον εγκέφαλο είναι ορεξιγόνο νευροπεπτίδιο και ορμόνη πείνας. Εκκρίνεται απο το στομάχι όταν αυτό είναι άδειο - +

8 Υποδοχέας Ινσουλίνης Υποδοχέας Λεπτίνης οικόγένεια υποδοχέων κινασών τυροσίνης οικόγένεια υποδοχέων κυτοκίνων συνδέονται με κινάσες της τυροσίνης (JAK)

9 περιεκτικότητα λίπους στο σώμα μέσω της λεπτίνης μειώνει την ανταμοιβή απο τροφή αυξάνει τον κορεσμό κατά την δίαιτα μείωση βάρους μείωση λεπτίνης μέιωση κορεσμού αύξηση ανταμοιβής τροφής

10 Ο τοξοειδής πυρήνας (arcuate nucleus) στη βάση του υποθαλάμου και η ενεργειακή ομοιόσταση

11 Ο τοξοειδής πυρήνας (arcuate nucleus) στη βάση του υποθαλάμου και η ενεργειακή ομοιόσταση Ομάδες κυττάρων: Νευρώνες NPY/AgRP περιέχουν τα νευροπεπτίδιο Υ (NPY) και Agou -related peptde( AgRP) περιέχουν και εκλύουν GABA έχουν υποδοχείς για την ινσουλίνη και τη λεπτίνη. Η λεπτίνη και η ινσουλίνη δρουν ανασταλτικά Το pep de YY3 36 και η γρελίνη δρούν διεγερτικά (έχουν υποδοχείς και για αυτά τα πεπτίδια) Προβάλλουν σε άλλες περιοχές του υποθαλάμου Ενεργοποίηση τους προκαλεί λήψη τροφής.

12 Ο τοξοειδής πυρήνας (arcuate nucleus) στη βάση του υποθαλάμου και η ενεργειακή ομοιόσταση Ομάδες κυττάρων: Νευρώνες POMC περιέχουν το προπεπτίδιο POMC έχουν υποδοχείς γιά την ινσουλίνη και τη λεπτίνη Διεγείρονται απο ινσουλίνη/λεπτίνη δέχονται συνάψεις απο τους NPY/AgRP οι άξονες τους προβάλλουν σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου και σε όλους τους πυρήνες του υποθαλάμου Ενεργοποίηση τους προκαλεί αναστολή λήψης τροφής.

13 Η α-msh (melanocyte s ulaa nhormone) μέσω των υποδοχέων της (melanocortn receptors) προκαλεί μείωση της λήψης της τροφής

14

15 Άλλα κέντρα του εγκεφάλου που έχουν σχέση με τη λήψη της τροφής Παραβραχιόνιος πυρήνας (Parabrachial) στο δικτυωτό σχηματισμό δέχεται πληροφορίες γεύσης VTA (ventral tegmental area, κοιλιακό καλυπτρικό πεδίο) που εκλύει ντοπαμίνη δέχεται άξονες απο τον παραβραχιόνιο πυρήνα προβάλει στον επικλινή πυρήνα (nucleus accumbens) και άλλες περιοχές του ΚΝΣ παίζει ρόλο στη κινητοποίηση Κέντρα στον φλοιό που συνδυάζουν οπτικές, οσφρητικές, γευστικές και συνειδησιακές πληροφορίες.

16 Ο ρόλος του πειβραχιόνιου πυρήνα

17 Ο ρόλος του πειβραχιόνιου πυρήνα Τοξικές για τον οργανισμό ουσίες συνήθως έχουν αντιορεξική δράση Πείραμα: δώθηκαν ουσίες γνωστές για την αντιορεξική δράση τους. ερεύνησαν την έκφραση της πρωτείνης cfos (η οποία ενεργοποιείτε μεά απο εκτεταμένη νευρική δραστηριότητα). ανίχνευσαν τη cfos στον περιβραχιόνιο πυρήνα (PB) σε ομάδα κυττάρων που περιέχουν το πεπτίδιο CGRP. με χρήση οπτογενετικής (ChR2) έδειξαν ότι διέγερση των CGRP/PB νευρώνων προκάλεσε μείωση της λήψης τροφής.

18 Ο ρόλος του πειβραχιόνιου πυρήνα περιβραχιόνιος Αμυγδαλή Χρήση τεχνικών νευρωνικής ιχνηλασίας βρέθηκε οτι τα κύτταρα CGRP του πυρήνα PB προβάλλουν απευθείας στην αμυγδαλή.

19 Ο ρόλος του προμετωπιαίου φλοιού

20 Ο ρόλος του προμετωπιαίου φλοιού Παρόμοια πειραματική διαδικασία: cfos οπτογεννετική Πυραμιδικοί νευρώνες που έχουν υποδοχείς ντοπαμίνης D1 Διέγερση τους προκαλεί αύξηση λήψης της τροφής Οι νευρώνες D1 του πρεμετωπιαίου προβάλλουν στην αμυγδαλή.

21

22

23

24 Τέλος Ενότητας

25 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

26 Σημειώματα

27 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

28 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Καθηγήτρια Α. Ψαρροπούλου, Λέκτορας Χ. Λαμπρακάκης. «Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά. Νευροβιολογία της λήψης τροφής». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

29 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.