ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Εισαγωγή... 2 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 4

Transcript

1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή... 2 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ Γενικά Στοιχεία Δραστηριότητας Κλάδου στο Νομό Σερρών Γενικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Αναπτυξιακές δυνατότητες - Προβλήματα Αναπτυξιακά Προβλήματα Δυνατότητες ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Έρευνας Απασχόληση Επενδύσεις ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΞΥΛΟΥ - ΕΠΙΠΛΩΝ Προμηθευτές Πωλήσεις ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ευκαιρίες Κίνδυνοι Συνθήκες ανταγωνισμού Ανάλυση Πλεονεκτημάτων Μειονεκτημάτων Σχετικών με το Περιβάλλον του Ν. Σερρών ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

2 Εισαγωγή Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης εντάσσεται στη δεύτερη φάση του έργου το οποίο ανατέθηκε από το Επιμελητήριο Σερρών στην ICAP AE, και έχει ως στόχο: Α)την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στο Νομό Σερρών Β )την καταγραφή και ανάλυση των δυνατοτήτων ανάπτυξης, των προβλημάτων αλλά και προοπτικών συγκεκριμένων κλάδων του Νομού Σερρών. Ειδικότερα, στην παρούσα μελέτη περιλαμβάνεται η καταγραφή και αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων και συνθηκών λειτουργίας των επιχειρήσεων του κλάδου επίπλων - ξύλου, την ανάλυση των πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων, ευκαιριών και κινδύνων των επιχειρήσεων και την εξέταση των ωφελειών και μειονεκτημάτων που προέρχονται από τη λειτουργία των επιχειρήσεων στα όρια του Νομού Σερρών. Η μεθοδολογία εκπόνησης βασίζεται τόσο στην ανάλυση χρονολογικών σειρών δευτερογενών στοιχείων της οικονομικής δραστηριότητας και της λειτουργίας των επιχειρήσεων, όσο και στην διεξαγωγή δειγματοληπτικής πρωτογενούς έρευνας μεταξύ των επιχειρήσεων μελών, στόχος της οποίας ήταν η διερεύνηση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς και των προοπτικών που διαγράφονται για τις επιχειρήσεις του Νομού. Στο πρώτο μέρος της μελέτης παρουσιάζονται τα γενικά στατιστικά στοιχεία για την δραστηριότητα του ευρύτερου κλάδου ξυλείας - επίπλου στο Νομό Σερρών. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται τα κυριότερα δευτερογενή στοιχεία σχετικά με την πρωτογενή παραγωγή ξυλείας στο Νομό, στοιχεία σχετικά με την οικοδομική δραστηριότητα που συμβάλλει σημαντικά στη ζήτηση επίπλων και προϊόντων ξυλείας, γενικά στοιχεία των επιχειρήσεων του Νομού (πλήθος επιχειρήσεων, νομική μορφή, ετήσιος κύκλος εργασιών) και τέλος διερευνώνται οι χρηματοδοτικές δυνατότητες από τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και οι αναπτυξιακές δυνατότητες και προβλήματα των επιχειρήσεων του κλάδου. 2

3 Στο δεύτερο μέρος αναλύονται τα πορίσματα της πρωτογενούς έρευνας που διεξήχθη μεταξύ των επιχειρήσεων μελών του Επιμελητηρίου Σερρών. Συγκεκριμένα εξετάζονται οικονομικά στοιχεία, η εξέλιξη της απασχόλησης, η πραγματοποίηση επενδύσεων και το ύψος των κεφαλαίων που δαπανήθηκαν για επενδύσεις. Επίσης, παρουσιάζονται ποιοτικά κριτήρια πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων, ευκαιριών και κινδύνων όπως αξιολογούνται και κατατάσσονται κατά σειρά σπουδαιότητας από τις επιχειρήσεις, γεωγραφικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και τέλος, παρατίθενται οι απόψεις για τις μελλοντικές προοπτικές. Στο τέλος της μελέτης παρατίθενται τα συμπεράσματα από τη συνθετική ανάλυση των στοιχείων της πρωτογενούς και δευτερογενούς έρευνας. 3

4 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4

5 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ 1.1. Γενικά Στοιχεία Δραστηριότητας Κλάδου στο Νομό Σερρών Ο Νομός Σερρών έχει ανεπτυγμένο πρωτογενή τομέα και σημαντική υλοτομική δραστηριότητα. Ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό της επιφάνειας του Νομού είναι καλυμμένο με δασικές εκτάσεις. Πίνακας Κατανομή Εκτάσεων του Νομού Σερρών Έκταση σε στρέμματα Ποσοστό (%) Δάση Δασικές εκτάσεις ,33 Βοσκότοποι ,58 Λοιπές άγονες εκτάσεις ,25 Λίμνες και λοιπές εκτάσεις ,24 Αγροί ,57 Οικισμοί ,58 Σύνολο ,00 Πηγή: Νομαρχία Σερρών Όπως προκύπτει από τον πίνακα 1.1.1, ο Νομός Σερρών έχει σημαντικές δασικές εκτάσεις αφού 37% περίπου της συνολικής της έκτασης καλύπτεται από δάση. Τα δημόσια δάση αποτελούν το 93,4% της συνολικής έκτασης και τα μη δημόσια το 6,6%. Το συνολικό ξυλώδες απόθεμα ανέρχεται σε m 3, το δε δυνατό επιτρεπόμενο να παράγεται σε ετήσια βάση λήμμα ανέρχεται σε m 3 ξυλώδους μάζας. Η πραγματική όμως παραγωγή, σε ετήσια βάση και κάτω από τις ισχύουσες προϋποθέσεις, ανέρχεται περίπου στις m 3, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. 5

6 Πίνακας Παραγωγή δασικών προϊόντων (σε m 3 ) Δημόσια Δάση Μη Δημόσια Δάση Σύνολο Τεχνητή Ξυλεία Καύσιμη και Βιομηχανική Ξυλεία Σύνολο Ξυλείας Πηγή: Νομαρχία Σερρών Επίσης, ιδιαίτερη σημασία για τη ζήτηση επίπλων έχει η οικοδομική δραστηριότητα τόσο αναφορικά με τις νέες οικοδομές όσο και με την προσθήκη νέων. Στον πίνακα αποτυπώνεται η εξέλιξη του αριθμού των νέων οικοδομών για το Νομό Σερρών και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πίνακας Πλήθος Νέων Οικοδομών Περιοχές Νομός Σερρών Κεντρική Μακεδονία % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 9,2% 9,2% 7,8% 8,3% 8,6% Πηγή: ΕΣΥΕ Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η οικοδομική δραστηριότητα παρουσίασε ικανοποιητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης κατά τη διάρκεια της περιόδου Συγκεκριμένα, το 2004 ο αριθμός των αδειών για νέες οικοδομές ανήλθε σε 638 παρουσιάζοντας αύξηση 7,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο αριθμός των νέων οικοδομών, παρουσίαση μείωση την περίοδο 2002, ωστόσο τα δύο επόμενα έτη σημειώθηκε ανάκαμψη. Συγκριτικά με τα δεδομένα της περιφέρειας, ο Νομός Σερρών παρουσιάζει μεγαλύτερη αύξηση, με εξαίρεση το Αντίθετα, η εξέλιξη του όγκου των νέων οικοδομών παρουσίασε έντονες τάσεις μείωσης την περίοδο , ενώ το 2004 σημειώνεται σημαντική ανάκαμψη. Την ίδια περίοδο ο όγκος των νέων οικοδομών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρουσίασε συνεχή ανοδική 6

7 πορεία, με αποτέλεσμα να περιορισθεί το ποσοστό συμμετοχής του Νομού στην Περιφέρεια σε 5,8% το 2003, ενώ το 2004 αυξήθηκε σε 6,4% (πίνακας 1.1.4). Πίνακας Όγκος Νέων Κατοικιών (σε m 3 ) Περιοχές Νομός Σερρών Κεντρική Μακεδονία % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 8,9% 7,4% 6,4% 5,8% 6,4% Πηγή: ΕΣΥΕ Από την πλευρά της αξίας των νέων οικοδομών (σύμφωνα με τα στοιχεία των αδειών), σημειώθηκαν σημαντικού εύρους διακυμάνσεις με σημαντική αύξηση τη διετία (και ιδίως το 2002 στην οποία καταγράφηκε αύξηση 55,2%), και επαναφορά στα επίπεδα των προηγούμενων ετών το 2003 και Οι διακυμάνσεις αυτές πιθανά οφείλονται σε μεμονωμένες περιπτώσεις νέων οικοδομών υψηλής αξίας, και δεν επηρεάζουν σημαντικά την μακροχρόνια ανοδική τάση της οικοδομικής δραστηριότητας. Σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, ο εξεταζόμενος Νομός απορρόφησε ποσοστό 6-7% τη διετία , ενώ αντίθετα τα προηγούμενα έτη σημειώθηκαν σημαντικές διακυμάνσεις. Πίνακας Αξία Νέων Οικοδομών (σε χιλ. ) Περιοχές Νομός Σερρών Κεντρική Μακεδονία % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 3,9% 7,4% 12,2% 6,1% 6,0% Πηγή: ΕΣΥΕ 7

8 Διάγραμμα Εξέλιξη συμμετοχής νέων οικοδομών Ν. Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Αριθμός Οικοδομών Όγκος Οικοδομών Αξία Οικοδομών Πέραν της ανέγερσης νέων οικοδομών, στη συνολική οικοδομική δραστηριότητα συμβάλλουν και οι προσθήκες στις υφιστάμενες οικοδομές. Στον πίνακα εμφανίζονται στοιχεία σχετικά με τις προσθήκες οικοδομών (σε αριθμό και όγκο) για την περίοδο , στο Νομό Σερρών και στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το μέγεθος των προσθηκών στο Νομό Σερρών παρέμεινε στα ίδια σχεδόν επίπεδα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου Συγκριτικά με τα στοιχεία της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, το ποσοστό του Νομού παρουσίασε μείωση με αποτέλεσμα το 2004 οι προσθήκες οικοδομών στον Νομό Σερρών να αποτελούν το 13,6% του συνολικού μεγέθους της περιφέρειας. Ωστόσο είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των νέων οικοδομών. Αντίστοιχα, ο όγκος των προσθηκών σε οικοδομές του Νομού παρουσίασε σημαντική αύξηση το 2003 ενώ το 2004 σημειώθηκε μικρή υποχώρηση. Η αύξηση σε απόλυτα μεγέθη το 2003 είχε ως αποτέλεσμα και την αντίστοιχη σημαντική αύξηση στο ποσοστό 8

9 του Νομού ενώ και το επόμενο έτος (2004) το ποσοστό του Νομού διατηρήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα. Πίνακας Προσθήκες Οικοδομών Ετος Αριθμός Όγκος Ν. Σερρών Κεντρική Μακεδονία % Νομού Στην Περιφ. Ν. Σερρών Κεντρική Μακεδονία % Νομού Στην Περιφ ,4% ,8% ,1% ,7% ,6% ,3% Πηγή: ΕΣΥΕ 1.2. Γενικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την διάρθρωση των επιχειρηματικών μονάδων του εξεταζόμενου κλάδου ξύλου - επίπλου στο Νομό Σερρών. Στον πίνακα παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του συνολικού πλήθους των επιχειρήσεων σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε., για τη χρονική περίοδο Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το συνολικό πλήθος των επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται στον ευρύτερο κλάδο του ξύλου επίπλων παρουσίασε σημαντική μεγέθυνση κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Συγκεκριμένα, το 2002 ο συνολικός αριθμός των επιχειρήσεων του ευρύτερου κλάδου ανήλθε σε 573 μονάδες, καταγράφοντας αύξηση 12,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ και το 2001 σημειώθηκε λιγότερο έντονη αύξηση. Ο ρυθμός αύξησης των εμπορικών επιχειρήσεων είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των παραγωγικών και στα δύο έτη, με αποτέλεσμα να σημειώνεται αύξηση του μεριδίου που κατέχουν στο σύνολο του κλάδου. Από την άλλη πλευρά βέβαια οι παραγωγικές επιχειρήσεις υπερτερούν με μικρή διαφορά από τις αντίστοιχες εμπορικές, σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, το μερίδιο τους όμως ακολουθεί φθίνουσα πορεία όπως φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα. 9

10 Πίνακας Εξέλιξη Πλήθους Επιχειρήσεων Κλάδου Ξύλου/Επίπλου Έτος Αριθμός Επίχειρ. % μεταβολής Αριθμός Επίχειρ. % μεταβολής Αριθμός Επίχειρ. % μεταβολής Παραγωγικές ,2% ,0% Εμπορικές ,6% ,5% Σύνολο ,2% ,6% Πηγή: ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων Διάγραμμα Κατανομή Πλήθους Επιχειρήσεων Κλάδου Ξύλου/Επίπλου 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 45,5% 47,0% 48,2% 54,5% 53,0% 51,8% Παραγωγικές Εμπορικές Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η κατανομή των επιχειρήσεων στους επιμέρους υποκλάδους και η διαχρονική εξέλιξη της για το χρονικό διάστημα , όπως παρουσιάζεται στον πίνακα Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι, στις εμπορικές επιχειρήσεις η κατηγορία επιχειρήσεων χονδρικού εμπορίου ξυλείας οικοδομικών υλικών κλπ., κατέχει ποσοστό που κυμάνθηκε μεταξύ 24,4%-27,1% (στο σύνολο του κλάδου), κατά τη διάρκεια της περιόδου , υπερτερώντας των λοιπών εμπορικών επιχειρήσεων. Επισημαίνεται δε η σημαντική αύξηση στα απόλυτα μεγέθη του πλήθους των επιχειρήσεων της συγκεκριμένης 10

11 κατηγορίας με αποτέλεσμα και τη διαχρονική μεγέθυνση του μεριδίου της. Η άλλη κατηγορία επιχειρήσεων στον εμπορικό τομέα (λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών κλπ) κατέχει μερίδιο 21,1% το 2002, το οποίο παραμένει σχετικά σταθερό σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου 1. Πίνακας Κλαδική κατανομή Επιχειρήσεων Ξύλου/Επίπλου Κλάδοι Πριόνισμα, πλάνισμα και εμποτισμός του ξύλου Κατασκευή φύλλων καπλαμά και τεχνητής ξυλείας Κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδομική Κατασκευή κάθε είδους ξύλινων δοχείων και κιβωτίων Κατασκευή άλλων προϊόντων από ξύλο Κατασκευή ειδών από φελλό και ειδών καλαθοποιίας και σπαρτοπλεκτικής Κατασκευή καρεκλών και καθισμάτων Κατασκευή άλλων επίπλων για γραφεία και καταστήματα Κατασκευή άλλων επίπλων κουζίνας Κατασκευή άλλων επίπλων Κατασκευή στρωμάτων Σύνολο Παραγωγικών Χονδρικό εμπόριο ξυλείας, οικοδομικών υλικών και ειδών υγιεινής Λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών και ειδών νοικοκυριού μ.α.κ Σύνολο Εμπορικών ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων Από την ευρύτερη κατηγορία των παραγωγικών επιχειρήσεων, ξεχωρίζουν οι κλάδοι της «κατασκευής άλλων επίπλων» με ποσοστό 21-23% ακολουθώντας ωστόσο φθίνουσα πορεία κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, ως ποσοστό στο σύνολο των επιχειρήσεων. Τέλος, υψηλό ποσοστό κατέχει και ο κλάδος της 1 Σύμφωνα με την ταξινόμηση δραστηριοτήτων κατά ΣΤΑΚΟΔ, προκύπτει αδυναμία πλήρους απεικόνισης του χονδρικού εμπορίου επίπλων, δεδομένου ότι αυτά συμπεριλαμβάνονται σε μία ευρεία κατηγορία υπό τον τίτλο «χονδρικό εμπόριο άλλων ειδών οικιακής χρήσης» η οποία φυσικά αναφέρεται και σε πληθώρα άλλων ειδών 11

12 «κατασκευής ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδομή», το μερίδιο του οποίου ωστόσο μειώνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια της περιόδου και διαμορφώθηκε σε 14,7% του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου, το Επίσης ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση της νομικής μορφής των επιχειρήσεων για τον κλάδο ξύλου - επίπλου. Στον πίνακα παρουσιάζεται η κατανομή των επιχειρήσεων για τον εξεταζόμενο κλάδο ανάλογα με τη νομική τους μορφή, σύμφωνα με τα στοιχεία του μητρώου επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ. Από την εξέταση του πίνακα συμπεραίνεται ότι οι ατομικές επιχειρήσεις αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων σε όλο το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα (80% περίπου), καταγράφοντας αξιοσημείωτη σταθερότητα. Σημαντικό ποσοστό κατέχουν επίσης και οι ομόρρυθμες εταιρίες με ποσοστό 15-17% κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να επισημανθεί το ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό των κεφαλαιουχικών επιχειρήσεων (ΑΕ και ΕΠΕ) γεγονός που δείχνει το χαμηλό μέσο μέγεθος των επιχειρηματικών μονάδων στον εξεταζόμενο κλάδο του ξύλου και επίπλων, στην περιοχή μελέτης. Πίνακας Κατανομή Επιχειρήσεων Κλάδου Ξύλου/Επίπλου Κατά Νομική Μορφή Νομική Μορφή ΑΕ ΕΠΕ ΕΕ ΟΕ Κοινοπραξίες Προσωπικές Λοιπές Σύνολο Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε. Μητρώο Επιχειρήσεων 12

13 Διάγραμμα Νομική Μορφή Επιχειρήσεων ΑΕ - ΕΠΕ ΕΕ - ΟΕ Προσωπικές Λοιπές Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης και η χωροταξική κατανομή των επιχειρήσεων, όπως αυτή προκύπτει από τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Σερρών. Στον πίνακα παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την κατανομή των επιχειρήσεων του κλάδου, μεταξύ πόλης των Σερρών και του υπόλοιπου Νομού. Όπως προκύπτει, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων έχει έδρα περιοχές στο υπόλοιπο του Νομού. Η υπεροχή των επιχειρήσεων εκτός πρωτεύουσας είναι περισσότερο έντονη στον παραγωγικό τομέα του ευρύτερου κλάδου, γεγονός φυσικό αφού τόσο οι επιχειρήσεις επεξεργασίας ξύλου όσο και αρκετές μονάδες παραγωγής επίπλων χωροθετούνται σε περιοχές κοντινές προς τις πρώτες ύλες. Αντίστοιχα οι επιχειρήσεις του εμπορικού τομέα παρουσιάζουν περισσότερο ισορροπημένη κατανομή, αν και η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι εγκατεστημένη στο υπόλοιπο του Νομού. 13

14 Πίνακας Γεωγραφική Κατανομή Επιχειρήσεων Κλάδου Ξύλου/Επίπλου Ατομικές Επιχειρήσεις Ομόρρυθμες Εταιρίες Ετερρόρυθμες Εταιρίες ΕΠΕ ΑΕ ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Επιμελητήριο Σερρών Παραγωγικές Σέρρες Υπόλοιπο Νομού Εμπορικές Σέρρες Υπόλοιπο Νομού Σύνολο Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Στον πίνακα παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με τα ετήσια έσοδα των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο ξύλου επίπλων, σύμφωνα με τα στοιχεία του σχετικού μητρώου επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ, για την περίοδο (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία). Πίνακας Εξέλιξη Πωλήσεων Επιχειρήσεων Ξύλου/Επίπλου (σε χιλ. ) Κλάδος Μεταποιητικές 9.699, , ,6 Εμπορικές , , ,8 Σύνολο , , ,4 Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε. Μητρώο Επιχειρήσεων Το 2002 το συνολικό ύψος πωλήσεων των επιχειρήσεων ξύλου-επίπλων του Νομού Σερρών ανήλθε σε 67,4 εκ., σημειώνοντας σημαντική μείωση (20,1%) συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, ενώ το 2001 είχε καταγραφεί σημαντική αύξηση (46,7%). Συνολικά πάντως στην διάρκεια της περιόδου σημειώθηκε αύξηση 17,3% στο σύνολο των εσόδων των επιχειρήσεων. 14

15 Το μερίδιο των εμπορικών επιχειρήσεων αποτελεί την πλειοψηφία σε όλη τη διάρκεια της περιόδου , παρουσιάζοντας ωστόσο σημαντική κάμψη το 2002 (29,4%). Αντίστοιχα οι παραγωγικές επιχειρήσεις εμφάνισαν ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό αύξηση το 2001 (σχεδόν τριπλασιάσθηκαν τα έσοδα τους), ενώ το 2002 τα έσοδα τους περιορίσθηκαν. Το μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 117,7 χιλ. για το σημειώνοντας μείωση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο μέσος όρος εσόδων των επιχειρήσεων το 2002 είναι μικρότερος και από τον αντίστοιχο του Τόσο στον εμπορικό όσο και στον παραγωγικό τομέα, οι μέσες πωλήσεις παρουσίασαν διακυμάνσεις (αύξηση το 2001 και μείωση το 2002), με περισσότερο έντονο ρυθμό στις εμπορικές. Το τελευταίο έτος (2002) για μεν τις μεταποιητικές επιχειρήσεις ξύλου-επίπλων οι μέσες πωλήσεις ανήλθαν σε 137,7 χιλ. ενώ για τις εμπορικές σε 155,4 χιλ. Διάγραμμα Μέσο Μέγεθος Επιχειρήσεων Κλάδου Ξύλου - Επίπλων 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0, Παραγωγικές Εμπ ορικές Σύνολο Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει και η κλαδική κατανομή των ετήσιων εσόδων των επιχειρήσεων όπως αποτυπώνεται στον πίνακα

16 Πίνακας Κλαδική Κατανομή Πωλήσεων Κλάδου Ξύλου / Επίπλου (σε χιλ. ) Κλάδοι Πριόνισμα, πλάνισμα και εμποτισμός του ξύλου 2.385, , ,2 Κατασκευή φύλλων καπλαμά και τεχνητής ξυλείας 0,0 933,5 0,0 Κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδομική 1.424, , ,9 Κατασκευή κάθε είδους ξύλινων δοχείων και κιβωτίων 370,3 297, ,0 Κατασκευή άλλων προϊόντων από ξύλο 530,9 591,1 616,0 Κατασκευή ειδών από φελλό και ειδών καλαθοποιίας και σπαρτοπλεκτικής 0,0 0,0 172,1 Κατασκευή καρεκλών και καθισμάτων 169,8 147,9 320,8 Κατασκευή άλλων επίπλων για γραφεία και καταστήματα 222, , ,4 Κατασκευή άλλων επίπλων κουζίνας 142,6 748,7 666,3 Κατασκευή άλλων επίπλων 4.453, , ,8 Κατασκευή στρωμάτων 0,0 0,0 0,0 Σύνολο Μεταποιητικών Μονάδων 9.699, , ,6 Χονδρικό εμπόριο ξυλείας, οικοδομικών υλικών και ειδών υγιεινής , , ,4 Λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών και ειδών νοικοκυριού μ.α.κ , , ,4 Σύνολο Εμπορικών Μονάδων , , ,8 ΣΥΝΟΛΟ , , ,4 Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. Μητρώο Επιχειρήσεων Από την εξέταση του πίνακα, ξεχωρίζει στον εμπορικό τομέα ο κλάδος του χονδρικού εμπορίου ξυλείας, οικοδομικών υλικών κλπ., με μερίδιο (46,7% για το 2002) καταγράφοντας ωστόσο σημαντική υποχώρηση κατά τη διάρκεια της τριετίας , αφού το 2000 είχε καταλάβει ποσοστό 75,1%. Αντίστοιχα, ο κλάδος του λιανικού εμπορίου επίπλων, φωτιστικών κλπ., κατέλαβε ποσοστό 11,1% το 2002 σημειώνοντας σημαντική αύξηση μεριδίου συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Από τις μεταποιητικές επιχειρήσεις υψηλά ποσοστά απορροφά ο κλάδος της κατασκευής επίπλων για γραφεία (ποσοστό 16,5% το 2002) ενισχυμένος σημαντικά σε σχέση με το Η ιδιαίτερα υψηλή αύξηση των εσόδων που σημειώνεται στον συγκεκριμένο κλάδο οφείλεται πιθανά στην προσθήκη επιχείρησης μεγάλου μεγέθους πωλήσεων, η οποία λειτουργούσε και τα προηγούμενα έτη στην περιοχή του Νομού Σερρών, ωστόσο είχε καταταγεί σε άλλο υποκλάδο. 16

17 Σημαντικά μερίδια κατέχουν επίσης οι κατηγορίες επιχειρήσεων πριονίσματος, πλανίσματος και εμποτισμού του ξύλου (9,1% το 2002), κατασκευής άλλων επίπλων (6,7% το 2002 και σχετική σταθερότητα την εξεταζόμενη περίοδο) και κατασκευής ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδομή (4,5% το 2002) 1.4. Αναπτυξιακές Δυνατότητες Στην ενότητα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι αναπτυξιακές δυνατότητες για τις επιχειρήσεις του εξεταζόμενου κλάδου, όπως προκύπτουν από τα τομεακά προγράμματα του Γ ΚΠΣ και τον νέο αναπτυξιακό νόμο 3229/ Αναπτυξιακός νόμος Ο αναπτυξιακός νόμος παρέχει σημαντικές ενισχύσεις σε μεταποιητικές επιχειρήσεις ξύλου και επίπλων Το είδος της ενίσχυσης, το ποσοστό και οι λοιποί όροι καθορίζονται από την γεωγραφική περιοχή στην οποία πραγματοποιείται η επένδυση. Ο Νομός Σερρών ανήκει στην Γ ζώνη κινήτρων, ενώ η παραμεθόρια ζώνη σε απόσταση 20 χλμ. από τα σύνορα ανήκει στη Δ ζώνη κινήτρων. Επιπλέον, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπως αυτές καθορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αυξάνεται το ποσοστό ενίσχυσης κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες χωρίς ωστόσο να υπερβαίνει το 55%. Στον εξεταζόμενο κλάδο όλες οι μεταποιητικές επιχειρήσεις μπορούν να ενισχυθούν στα πλαίσια του αναπτυξιακού νόμου με τις εξής παρεχόμενες ενισχύσεις: ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΕΣ 35% 35% ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΝΟΜΟΥ ,1 17

18 Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, στη συγκεκριμένη περίπτωση του κλάδου των μεταποιητικών επιχειρήσεων ξύλου - επίπλου, το ανώτερο ποσοστό ενίσχυσης ανέρχεται σε 50% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στις παραμεθόριες περιοχές και σε 45% για τις επιχειρήσεις στο υπόλοιπο του Νομού Σερρών. Επίσης στα πλαίσια του τομεακού προγράμματος «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ» δίνονται ενισχύσεις για τη Δημιουργία και Εκσυγχρονισμό Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (δημιουργία νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων πρωτογενούς επεξεργασίας του ξύλου, εκσυγχρονισμός σε εξοπλισμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων πρωτογενούς επεξεργασίας του ξύλου), ενώ το ύψος της επιδότησης ανέρχεται σε 55%. Εμπορικές επιχειρήσεις Πρόσφατα, δόθηκε η δυνατότητα στις εμπορικές επιχειρήσεις να ενταχθούν στο Γ ΚΠΣ στα πλαίσια του τομεακού προγράμματος ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ. Η ενίσχυση τους περιλαμβάνει την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων με στόχο την αναβάθμιση / ανακαίνιση του χώρου που ασκείται η εμπορική δραστηριότητα ή/και τον τεχνολογικό, οργανωτικό κλπ. εκσυγχρονισμό των εμπορικών επιχειρήσεων, στον οποίο είναι δυνατόν να περιλαμβάνεται και η ένταξη μίας μεμονωμένης εμπορικής επιχείρησης σε δίκτυα συνεργαζομένων επιχειρήσεων με τη μορφή της δικαιόχρησης (franchising). Επίσης παρέχεται ενίσχυση για την προώθηση των συνεργασιών των επιχειρήσεων σε κλαδικό επίπεδο, που μπορούν να στοχεύουν είτε στην από κοινού πραγματοποίηση των αγορών από τους προμηθευτές (centrales d achat), είτε στην από κοινού εκμετάλλευση αποθηκευτικών χώρων, ή/και κοινού χώρου εκθέσεων-πωλήσεων, ή /και δημιουργία κοινών δικτύων διανομής, κλπ. Το ανώτατο όριο των επενδυτικών σχεδίων ανέρχεται σε για τις μεμονωμένες επιχειρήσεις και σε για τις συνεργαζόμενες ενώ το χρηματοδοτικό σχήμα έχει ως εξής: 18

19 Ίδια συμμετοχή τουλάχιστον 25% Τραπεζική συμμετοχή το πολύ 35% Δημόσια Χρηματοδότηση 40% Στα πλαίσια του εξεταζόμενου κλάδου ενισχύονται οι εξής δραστηριότητες: ΣΤΑΚΟΔ Περιγραφή δραστηριότητας Xονδρικό εμπόριο ξυλείας, οικοδομικών υλικών και ειδών υγιεινής Περιλαμβάνονται: - χονδρικό εμπόριο ακατέργαστης ξυλείας, - χονδρικό εμπόριο προϊόντων της πρωτογενούς κατεργασίας ξυλείας, Λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών και ειδών νοικοκυριού μ.α.κ. Περιλαμβάνονται: - λιανικό εμπόριο επίπλων, - λιανικό εμπόριο φωτιστικών ειδών, - λιανικό εμπόριο διαφόρων οικιακών σκευών (κατσαρόλες, τηγάνια κλπ.) και μαχαιροπήρουνων, πήλινων ειδών, γυάλινων ειδών, ειδών πορσελάνης και αγγειοπλαστικής, - λιανικό εμπόριο κουρτινών, δικτυωτών κουρτινών και διαφόρων άλλων οικιακών ειδών από υφαντουργικά υλικά, - λιανικό εμπόριο ξύλινων ειδών, ειδών από φελλό και ειδών καλαθοπλεκτικής, 1.5 Αναπτυξιακά Προβλήματα Δυνατότητες Ο ευρύτερος κλάδος επεξεργασίας ξύλου περιλαμβάνει σημαντικές διακριτές κατηγορίες, οι οποίες παρουσιάζουν αξιόλογες διαφοροποιήσεις. Στην εγχώρια παραγωγή προϊόντων τεχνητής ξυλείας δραστηριοποιείται μικρός αριθμός μονάδων, πολλές από τις οποίες είναι καθετοποιημένες. Το σημαντικό μέγεθος της πλειοψηφίας των συγκεκριμένων μεταποιητικών μονάδων συνδυάζεται με τον σύγχρονο εξοπλισμό, το εκτεταμένο δίκτυο διανομής, την υψηλή παραγωγική δυναμικότητα. Ιδιαίτερα το τελευταίο χαρακτηριστικό είναι πιθανό να οδηγήσει σε «υπερπαραγωγή» και να έχει συνέπειες τόσο στη λειτουργία της αγοράς (πίεση τιμών κλπ), όσο και στη βιωσιμότητα των μονάδων. 19

20 Από την άλλη πλευρά, στον κλάδο των επίπλων οικιακής χρήσης ο αριθμός των επιχειρήσεων είναι μεγάλος και αποτελείται από μικρές μονάδες, οι οποίες στην πλειοψηφία τους είναι βιοτεχνικού χαρακτήρα και στηρίζονται σε παραδοσιακές τεχνικές και μεθόδους παραγωγής. Παρόλα αυτά η εγχώρια παραγωγή θεωρείται «υψηλής» ποιότητας, χωρίς όμως να έχει επιτύχει ικανοποιητικές εξαγωγικές επιδόσεις. Στον κλάδο των επίπλων κουζίνας ο αριθμός των εγχώριων παραγωγών είναι μεγάλος και αποτελείται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα η εγχώρια αγορά τροφοδοτείται και από εισαγωγή επίπλων (Ιταλία) μεγάλο μέρος των οποίων περιλαμβάνει προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές. Αντίστοιχα, στον τομέα των επίπλων γραφείων και καταστημάτων, ο αριθμός των μονάδων είναι σαφώς μικρότερος και χαρακτηρίζεται από υψηλό τεχνολογικό επίπεδο, εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων οργάνωσης και παραγωγής και ικανοποιητικό δίκτυο διανομής. Ορισμένες επιχειρήσεις επαγγελματικού επίπλου έχουν διεισδύσει και στο έπιπλο οικιακής χρήσης, αν και η σημαντικότερη μάζα προέρχεται από τις μικρότερες επιχειρήσεις. Στον εμπορικό τομέα των επίπλων, συνυπάρχουν τόσο μικρές μονάδες τοπικής εμβέλειας, όσο και μεγαλύτερες μονάδες που χρησιμοποιούν σύγχρονες μεθόδους επέκτασης του δικτύου (franchising), τόσο στα μεγάλα αστικά κέντρα όσο και στις μικρότερες επαρχιακές πόλεις. Επιπλέον, σημειώνεται επέκταση της εμπορίας και διανομής επίπλων (κυρίως οικιακής χρήσης) από πολυκαταστήματα, γεγονός που σε συνδυασμό και με τη διείσδυση αλλοδαπών αλυσίδων λιανικού εμπορίου με έπιπλα χαμηλής τιμής (π.χ. ΙΚΕΑ), ενισχύει περισσότερο τον ανταγωνισμό πιέζοντας την εγχώρια παραγωγή. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί η αύξηση των εισαγωγών επίπλων συνήθως χαμηλότερης ποιότητας και τιμής συγκριτικά με μέρος της εγχώριας παραγωγής που προέρχεται από διάφορες ανατολικές χώρες. Η εγχώρια ζήτηση σε έπιπλα διαμορφώνεται αφενός από την εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας και κυρίως την κατασκευή νέων κατοικιών και αφετέρου από την 20

21 ευρύτερη οικονομική συγκυρία. Ιδιαίτερα η διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην εγχώρια παραγωγή επίπλων η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή ποιότητα με υψηλότερες τιμές σε σχέση με τις εισαγωγές από ορισμένες τρίτες χώρες (ανατολική Ευρώπη κλπ.). Από την πλευρά της προσφοράς ιδιαίτερη αξία έχει η εφαρμογή προγραμμάτων εκσυγχρονισμού τόσο στον παραγωγικό εξοπλισμό όσο και στις μεθόδους οργάνωσης και διοίκησης για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής. 21

22 ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ 22

23 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στα πλαίσια του ευρύτερου έργου διεξήχθη πρωτογενής έρευνα μεταξύ των επιχειρήσεων μελών, στόχος της οποίας ήταν η διερεύνηση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς και των προοπτικών που διαγράφονται για τις επιχειρήσεις του Νομού. Η έρευνα ήταν δειγματοληπτική και πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων, η υλοποίηση των οποίων έγινε με τον υπεύθυνο κάθε επιχείρησης. Το δείγμα της έρευνας αποτελείτο από 250 επιχειρήσεις συνολικά, εδρεύουσες στο Νομό Σερρών. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των επιχειρήσεων ήταν το γεγονός ότι όλες ήταν μέλη του Επιμελητηρίου Σερρών, η δε επιλογή του δείγματος έγινε κατά τέτοιο τρόπο ώστε αυτό να είναι αντιπροσωπευτικό. Ειδικότερα, το συνολικό δείγμα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν αντιπροσωπευτικό ως προς τη συμμετοχή των επιλεγμένων κλάδων στο μητρώο επιχειρήσεων του Επιμελητηρίου, τη γεωγραφική τους διασπορά στο Νομό Σερρών, τη νομική τους μορφή και το είδος δραστηριότητας (παραγωγική εμπορική). Η μέθοδος δειγματοληψίας που ακολουθήθηκε ήταν στρωματοποιημένη δειγματοληψία ανά κατηγορία δραστηριότητας (είδη διατροφής, ξύλο/έπιπλα, κατασκευές, δομικά υλικά). Ειδικά για τον Κλάδο Ξύλου - Επίπλου, το δείγμα περιελάμβανε 51 επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 22% αφορούσε εταιρίες νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ, ενώ το 78% τις λοιπές νομικές μορφές (ΟΕ, ΕΕ, Ατομικές). Από τις επιχειρήσεις αυτές το 84% ήταν παραγωγικές και το υπόλοιπο εμπορικές. Τα ευρήματα της έρευνας για το συγκεκριμένο κλάδο παρατίθενται στη συνέχεια. 23

24 2. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2.1. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Έρευνας Στον πίνακα παρουσιάζεται η κατανομή των πωλήσεων για την χρονική περίοδο , για τις επιχειρήσεις του κλάδου ξύλου επίπλων. Από τα στοιχεία του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η απόλυτη πλειοψηφία των εξεταζόμενων επιχειρήσεων ανήκει στην κατηγορία των πολύ μικρών επιχειρήσεων με έσοδα Ειδικότερα, στη συγκεκριμένη κατηγορία εντάσσεται το 53% των επιχειρήσεων ξύλου - επίπλου το 2004, ενώ τα προηγούμενα έτη το ποσοστό αυτής της κατηγορίας ήταν ακόμα μεγαλύτερο, διατηρώντας την πρώτη θέση σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Στη δεύτερη θέση, με ποσοστό 17,6% για το 2004, ακολουθεί η επόμενη κατηγορία επιχειρήσεων με έσοδα Περαιτέρω αξιόλογο ποσοστό επιχειρήσεων εντάσσεται στην κατηγορία εσόδων και στην ανώτερη κατηγορία εσόδων (μεγαλύτερα από ), γεγονός που προσδίδει κάποια ιδιαιτερότητα στον εν λόγω κλάδο, αφού προσελκύει και επιχειρήσεις «μεγάλου βεληνεκούς» για τα δεδομένα του Νομού Σερρών. Αναφορικά με τις επιμέρους κατηγορίες επιχειρήσεων, σημειώνεται ότι οι παραγωγικές επιχειρήσεις παρουσιάζουν μεγαλύτερη συγκέντρωση ποσοστό στην μικρότερη κατηγορία εσόδων, συγκριτικά με τις εμπορικές. Η διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων δείχνει σχετική αύξηση του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων, κατά την περίοδο Ειδικότερα, το 2003 σημειώνεται μείωση του μεριδίου της μικρότερης κατηγορίας και αύξηση του μεριδίου της κατηγορίας εσόδων μεταξύ γεγονός που υποδηλώνει αύξηση του μέσου μεγέθους των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Στις μεγαλύτερες κατηγορίες σημειώνεται απουσία στην κλίμακα , με το αντίστοιχο ποσοστό να απορροφάται από τις άλλες κατηγορίες εσόδων. Αντίστοιχα, το 2004 συνεχίζεται η αύξηση στην κατηγορία εσόδων μεταξύ και η μείωση στη 24