Η οικουµενικότητα των βιωµάτων απώλειας στη ζωή µας και η διαχείρησή τους: το φυσιολογικό-παθολογικό πένθος.(7/3/2010)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η οικουµενικότητα των βιωµάτων απώλειας στη ζωή µας και η διαχείρησή τους: το φυσιολογικό-παθολογικό πένθος.(7/3/2010)"

Transcript

1 Η οικουµενικότητα των βιωµάτων απώλειας στη ζωή µας και η διαχείρησή τους: το φυσιολογικό-παθολογικό πένθος.(7/3/2010) Σάββας Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής Το βίωµα της απώλειας είναι ευρύτατο και οικουµενικό στο µέτρο κατά το οποίο είναι σύµφυτο µε την αρχή της πραγµατικότητας. Ο καθένας µας θα είχε να απαριθµήσει πληθώρα οδυνηρών εµπειριών όπου έχασε κάτι σηµαντικό, κάτι στο οποίο είχε επενδύσει συναισθηµατικά (λιβιδινικά). Μπορεί να πρόκειται για απώλειες προσώπων, απώλεια υγείας ή σωµατικής ακεραιότητας. Επίσης απώλεια µαταίωσηενός σχεδίου ζωής, απώλεια µιας ιδέας, απώλεια µιας πατρίδας, µιας αυταπάτης κ.λπ. Επί παραδείγµατι µια γυναίκα πιστεύει (αυταπατήθηκε) ότι ο άνδρας που τόσο ερωτεύτηκε θα σταµατήσει να χαρτοπαίζει ή να πίνει κ.λπ. χάρη στη δική της παντοδύναµη αγάπη. Όταν κάποτε καταλάβει ότι ο άνδρας που αγάπησε εξακολουθεί να παραµένει σταθερά ο ίδιος θα απογοητευτεί βαθειά και η «κατάρρευση» της θα έχει να κάνει µε την απώλεια της προηγούµενης δικής της αυταπάτης - της πλάνης της- ότι εκείνος θα γινόταν καλά χάρη στη δική της µητρική και θεράπουσα αγκαλιά η οποία-στη φαντασία της-«και νεκρούς ανασταίνει». Η γυναίκα του παραδείγµατος, υποφέρει γιατί χάνει ένα µύθο. Πρόκειται την απώλεια αυτού το οποίο µάταια πίστεψε ως εφικτό και είναι ο χαµός του συγκεκριµένου µύθου της ή οποία την καταρρακώνει. Η πραγµατικότητα αυτή - το γεγονός ότι τίποτα δεν αλλάζει στη ζωή του άντρα της της κλέβει τον µύθο, είναι µια αποµυθοποιούσα πραγµατικότητα η οποία της υπεξαιρεί το όνειρο. Συχνά λοιπόν η πραγµατικότητα είναι µαταιωτική στη ζωή µας, οδηγεί δηλαδή σε απώλειες : Έχουµε εδώ τον οικουµενικά στερητικό χαρακτήρα των εµπειριών απώλειας. Ονοµάζουµε ευνουχισµό την οποιαδήποτε µαταίωση, τον οποιοδήποτε αποχωρισµό, ότι χάνουµε ή ότι δε µπορούµε να έχουµε : ευνουχισµό δηλαδή ονοµάζουµε την κάθε απώλεια αλλά και την κάθε µαταίωση της επιθυµίας µας. Υφιστάµεθα ευνουχισµούς από τη στιγµή της γέννησης µας. O Otto Rank - ένας από τους εγγύτερους συνεργάτες του Freud πέθανε το οµιλεί για τον ψυχοτραυµατισµό της γέννησης, το πρώτο βίωµα ευνουχισµού στη ζωή µας, το οποίο έχει να κάνει µε τον αποχωρισµό του νεογνού από το σώµα της µητέρας. Ένας άλλος από τους πρώτους ευνουχισµούς είναι ο απογαλακτισµός δηλαδή το εναγώνιο βίωµα του βρέφους όταν θέλει τον µαστό (= το γάλα του) και δεν τον έχει : το βρέφος θέλει κάτι και δεν το έχει. Νιώθει τότε ότι χάνει τη µαµά του. Αφού δεν τον έχει πάντα όταν τον θέλει αυτό σηµαίνει ότι ο µαστός η µαµά που του στερεί το γάλα είναι κάτι πέρα και έξω απ αυτό το ίδιο,κάτι διαφορετικό απ αυτό το ίδιο: η µαµά του συγκροτεί µια ετερότητα ένα µη Εγώ. Πρόκειται εδώ για την αναγνώριση, τη νοηµατοδότηση της ύπαρξης του άλλου( το αντί-κείµενο) και αυτή η αναγνώριση της ετερότητας είναι ένας ευνουχισµός µια απώλεια δηλαδή της ψευδαίσθησης παντοδυναµίας η οποία καθιστούσε το βρέφος φαντασιακά το επίκεντρο µιας σχέσης µε τη µητέρα του κολλώδους, σύµµεικτης, συγχωνευτικής και ανοριακής. 1

2 Ευνουχισµός επίσης, είναι η απώλεια µιας ερωτογενούς ζώνης, µε άλλα λόγια το πέρασµα του παιδιού από το ένα στάδιο της ψυχοσεξουαλικής εξέλιξης στο άλλο. Βλέπουµε δηλαδή σε ποιο βαθµό το βρέφος κατά τις πρώτες εβδοµάδες της ζωής του είναι απόλυτα εξαρτηµένο από τη µαµά του επειδή υπαρξιακά η επιβίωση του εξαρτάται απόλυτα από τις φροντίδες της : Βρισκόµαστε εδώ στο στοµατικό κατά τον S.Freud. Εξελικτικά µιλώντας το να περάσει το βρέφος στο επόµενο στάδιο δεν είναι κάτι απλό στο µέτρο κατά το οποίο θα χρειαστεί να χάσει, ν αφήσει πίσω το «βόλεµα» του στο προηγούµενο στάδιο και να προχωρήσει προς την απαρχή µιας πιο αυτόνοµης ζωής π.χ. στην εκµάθηση του ελέγχου των σφιγκτήρων του (λειτουργίες ελέγχου της ούρησης και της αφόδευσης). Έτσι η εξέλιξη είναι απώλεια(ευνουχισµός) στο µέτρο κατά το οποίο για να προχωρήσουµε µπροστά χρειάζεται πάντα κάτι ν αφήσουµε πίσω. Γενικά η ενηλικίωση συνίσταται στην απώλεια των παιδικών θέσεων και των παιδικών αντικειµένων αγάπης πρωτίστως των γονιών µας. Επίσης η δηµιουργία είναι απώλεια: µε άλλα λόγια οι δραστηριότητες, τα πρόσωπα, πράγµατα, συνήθειες κ.λπ. τα οποία χρειάζεται ν αφήσουµε για να δηµιουργήσουµε. Κάθε φορά που χάνουµε κάτι υποφέρουµε, πονάµε και αυτό γιατί το Εγώ µας πλήττεται, υφίσταται ένα πλήγµα που ονοµάζουµε Ναρκισσιστικό πλήγµα. Αυτό που χάνουµε έκανε µια κάποια «δουλειά» στο Εγώ µας (στο Ναρκισσισµό µας), το «γέµιζε» και τώρα που δεν το έχουµε πια εκπίπτει και η ιδεώδης εικόνα ενός ακέραιου εαυτού, ενός Εγώ υπερπληρωµένου, απόλυτα ικανοποιηµένου( ναρκισσιστική πληρότης). Το ναρκισσιστικό πλήγµα που είναι συνυφασµένο µε την απώλεια είναι τόσο πιο «αιµορραγικό» όσο πιο εκσεσηµασµένος είναι ο ναρκισσισµός του υποκειµένου: οι απώλειες είναι δύσκολα αποδεκτές στις ναρκισσιστικές οργανώσεις (διαταραχές) προσωπικότητας. Το Εγώ µας κάτω από τις συνθήκες του ναρκισσιστικού πλήγµατος µιας σοβαρής απώλειας θα βάλει µπροστά-καλώς εχόντων των πραγµάτων- µια διαδικασία αντιµετώπισης του πλήγµατος η οποία ονοµάζεται πένθος. Πρόκειται για την εργασία του πένθους δηλαδή µια µορφή δραστηριότητας του ψυχικού µας οργάνου προορισµένη να διεργάζεται, να «αλέθει» τη διέγερση(ένταση), που συνεπάγεται το βίωµα της απώλειας. Η εργασία του πένθους ως έκφραση εισήχθη το 1915 από τον Freud στο άρθρο του «πένθος και µελαγχολία». Εκεί το πένθος περιγράφεται ως η φυσική αρρώστια που διασχίζει τον πενθούντα, ως η αντίδρασή µας στην απώλεια ενός αντικειµένου µε το οποίο διατηρούµε ένα συναισθηµατικό δεσµό (λιβιδινικό αντικείµενο). Κύριο χαρακτηριστικό της εργασίας του πένθους είναι ο ακραίος πόνος. Απαιτείται δε χρόνος και ενέργεια. Κατά την διάρκεια της εργασίας του πένθους η ψυχική ενέργεια (λιβιδώs) µετατρέπεται προσωρινά και από αντικειµενοτρόπος γίνεται ναρκισσιστική : αυτό σηµαίνει ότι για κάποιο χρονικό διάστηµα παρατηρείται στον πενθούντα µια ναρκισσιστική αναδίπλωση δηλαδή µια εκσεσηµασµένη συγκέντρωση της ψυχικής ενέργειας επί εαυτού. Πράγµατι, αυτός που πενθεί προσωρινά παραιτείται από τα ενδιαφέροντα του εξωτερικού κόσµου, χάνει για λίγο την ικανότητα του ν αγαπά και επενδύει πρωτίστως στον εσωτερικό του κόσµο κλείνεται όπως λέµε στον εαυτό του. Βλέπουµε ότι σ ένα µεγάλο βαθµό, κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ενέργεια του υποκειµένου µονοπωλείται από τις αναµνήσεις του χαµένου αντικειµένου : γίνεται επίκληση των αναµνήσεων, ανάκληση εικόνων και λέξεων οι οποίες 2

3 θυµίζουν τον εκλιπόντα, ενδεχοµένως και παραγωγή ονείρων που τον αναπαριστούν. Το υποκείµενο απορροφάται στις αναµνήσεις οργανώνοντας έτσι µια εσωτερική (ψυχική) σχέση, µια νοσταλγική σχέση µε το χαµένο αντικείµενο. Με άλλα λόγια η πραγµατική- εξωτερική απώλεια του αντικειµένου αντικαθίσταται από µια υπερβολική παρουσία του χαµένου µέσα στον πενθούντα µέσα στην ψυχική δραστηριότητα του πενθούντος(ενδοψυχικά). Καθώς η ψυχική συγκινησιακή ζωή του πενθούντος (η σκέψη του τελικά) µονοπωλείται από την ενασχόληση µε αυτό που έχασε, το υποκείµενο κατασκευάζει (χτίζει) ένα ψευδαισθητικό- ψυχικό υποκατάστατο αντικειµένου, ένα ψυχικό µόρφωµα (αναπαράσταση) στη θέση του πραγµατικού µε σάρκα και οστά αντικειµένου το οποίο δεν έχει πια. Εποµένως βλέπουµε ότι αυτή η αναδίπλωση του πενθούντος η (ναρκισσιστική) στροφή του επί εαυτό, είναι λειτουργική έτσι ώστε µέσα του να βρει και να κατασκευάσει(να υποκαταστήσει) µε τα υλικά της ψυχής του αυτό που έχασε έξω του. Θα µπορούσαµε τώρα να ορίσουµε το πένθος ως τη ψυχική διαδικασία µέσω της οποίας υποκαθιστούµε δηλαδή αναπαριστούµε εσωτερικά, (φτιάχνουµε ψευδαισθητικά) αυτό το οποίο ποτέ πια δεν θα ξανά παρουσιαστεί στην πραγµατικότητα. «Πρωτεργάτριες» σ αυτήν την διεργασία αναπαράστασης του χαµένου αντικειµένου είναι οι λέξεις η δυνατότητα δηλαδή να «µιλήσω το πένθος µου» να γεµίσω το στόµα µου µε λέξεις ώστε να ξαναχτίσω τη σχέση µου µε το χαµένο αντικείµενο µέσω λεκτικών συµβόλων. Πρόκειται εδώ για ένα λεκτικό, ένα µεταφορικό γεφύρωµα της απώλειας καθώς από το πράγµα (αυτό που έχασα επί του πραγµατικού ) περνάω στη γλώσσα, δηλαδή σε λέξεις µε σηµασία και νοήµατα οι οποίες απευθύνονται και αφορούν στο αντικείµενο που έχασα. Γίνεται έτσι ένα γλωσσικό συµβολικό «γέµισµα» στη θέση του κενού, στο κενό της ναρκισσιστικής «τρύπας» την οποία δηµιουργεί η απώλεια. εν έχω τον εκλιπόντα µε σάρκα και οστά αλλά µπορώ να τον έχω συµβολικά(ψευδαισθητικά) καθώς µπορώ να µιλάω γι αυτόν («ο λόγος σου µε χόρτασε και το φαί σου φάτο»). Όσο περισσότερο καθώς περνάει ο καιρός ο πενθών ξαναβρίσκει µέσα του το χαµένο αντικείµενο, όσο περισσότερο το κατασκευάζει ενδοψυχικά τόσο περισσότερο, προοδευτικά, το Εγώ του αρχίζει να παραιτείται από τη συνεχή ψυχική δραστηριότητα η οποία σχετίζεται µε τον εκλιπόντα : αυτή η θλιβερή σχέση του υποκειµένου µε τον εκλιπόντα (αναδίπλωση) δεν του χρειάζεται πια αφού έφτιαξε µέσα του το χαµένο αντικείµενο και τη σχέση του µαζί του : πρόκειται για τη διαδικασία εσωτερικεύσεως µέσω της οποίας βάζω µέσα µου αυτό που χάνω απ έξω έτσι ώστε η απώλεια έξω να γίνει (µεταφορικά) παρουσία µέσα µου. Αναφερόµαστε εδώ σ ένα προοδευτικό αποχωρισµό του Εγώ του πενθούντος από το χαµένο αντικείµενο και εποµένως ένα είδος ολοκλήρωσης του πένθους. Η διαδικασία ολοκλήρωσης του πένθους κινητοποιείται και από τις µέλλουσες ναρκισσιστικές ικανοποιήσεις, δηλαδή τις «χαρές» που ανοίγονται µπροστά, σ αυτές που πρόκειται να έρθουν στην υπόλοιπη ζωή του υποκειµένου. Η υπερβολική ενασχόληση µε το απολεσθέν αντικείµενο θα παραχωρήσει σιγά-σιγά τη θέση της στην επιθυµία του υποκειµένου για άλλα καινούρια αντικείµενα, για καινούριες επενδύσεις για νέες αντικειµενοτρόπες σχέσεις(σχέσεις µε τον εξωτερικό κόσµο, µε τους άλλους). Η εργασία του πένθους ως διεργασία είναι λειτουργική αν τελικά ο πενθών φτάνει να περιφρουρεί τόσο την αγάπη για το αντικείµενο που χάθηκε 3

4 όσο και την αγάπη για τη ζωή, δηλαδή τη συνέχεια της. Μιλάµε τότε για φυσιολογική έκβαση του πένθους. Κατά την Βρετανή ψυχαναλύτρια M.Klein (πέθανε το 1960) η ικανότητα µας να ξεπερνάµε τις απώλειες στη ζωή µας, µε άλλα λόγια η δυνατότητα µας να πενθούµε εξαρτάται από τον τρόπο τον λιγότερο ή περισσότερο επιτυχή µε τον οποίο επεξεργαστήκαµε τους πρώτους ευνουχισµούς, τους πρώτους αποχωρισµούς, τις πρώτες απώλειες της παιδικής µας ηλικίας. Έτσι θα λέγαµε ότι υπάρχει µια διαβάθµιση στη δυνατότητα µας να πενθούµε επιτυχώς κυµαινόµαστε δηλαδή µέσα σ ένα continuum ανάµεσα στο φυσιολογικό και το παθολογικό πένθος. Όταν «χωλαίνει» η ροή της εργασίας του πένθους «βραχυκυκλώνει» θα λέγαµε όλη η φυσιολογική αµυντική λειτουργία του Εγώ µας απέναντι στο shock, απέναντι στο (ναρκισσιστικό) πλήγµα της απώλειας. Πρόκειται εδώ για την αδυναµία του Εγώ του υποκειµένου ν αποχωριστεί το χαµένο αντικείµενο έτσι ώστε ν απελευθερωθεί ψυχική ενέργεια (λιβιδώς) η οποία θα επανεπενδύσει σε καινούρια αντικείµενα. Εδώ, στο παθολογικό πένθος, το υποκείµενο δε δέχεται την απώλεια, µε άλλα λόγια παρακάµπτει (αψηφά) την πραγµατικότητα, εκείνη η οποία έχει να κάνει µ αυτό που χάθηκε. Ο Freud µας λέει ότι σε αυτή την περίπτωση ο ψυχισµός του υποκειµένου, το Εγώ του, καταφεύγει σ ένα «τρικ» σ ένα κόλπο θα µπορούσαµε να πούµε : Στη θέση της πραγµατικότητας την οποία όπως είπαµε δε δέχεται, βάζει µια (ασυνείδητη) φαντασίωση µέσω της οποίας «παίρνει µέσα του», συγκρατεί το αντικείµενο. Πρόκειται για τη φαντασίωση ενσωµάτωσης του αντικειµένου που χάθηκε µέσω της οποίας (φαντασιακά) συγκρατώ το αντικείµενο και µάλιστα στοµατικά, µε το στόµα µου δηλαδή, (µε κάποιο τρόπο το τρώω) και αυτό παραπέµπει σ ένα πάντα φαντασιακό- κατάλοιπο, σ ένα σύµβολο ενός µανιακού αρχαϊκού κανιβαλικού οργίου ( τότε που οι άνθρωποι ήταν κανίβαλοι). Μέσω της (ασυνείδητης) φαντασίωσης ενσωµάτωσης του χαµένου «γλιτώνω» την απώλεια δηλαδή αποφεύγω το βάρος της µαταιωτικής πραγµατικότητας, (την διαψεύδω) και εξυπηρετώ την αρχή της ευχαρίστησης : «δεν έχασα τίποτα». Είναι σα να λέω : «αφού έφυγες εσύ, εγώ µε το ζόρι θα σε αποκαταστήσω ξανά στο ρόλο σου». Με άλλα λόγια οικειοποιούµαι το αντικείµενο ας πούµε «βαµπιρικά» το τρέφω για να το κρατήσω ζωντανό. ε δέχοµαι την ελευθερία του άλλου να πεθάνει, να φύγει κ.λπ. Ιδού εδώ η ασέβεια προς το χαµένο αντικείµενο : η ενσωµάτωσή του εκ µέρους µου είναι µια πράξη παράνοµη. Ας δούµε, ακόµα και στις µέρες µας, την αξία των τελετουργικών του πένθους όπως τα νεκρικά γεύµατα, τα νεκρόδειπνα : κάθοµαι να φάω µε τον άλλον προς τιµήν και µνήµη του πεθαµένου, µιλάω γι αυτόν, «µιλάω την απώλεια» ο χαµός του άλλου γίνεται λέξη δηλαδή µεταφορά: βάζω φαγητό στο στοµάχι µου, αντί για το νεκρό, το νεκρό τον αφήνω να φύγει(στη στάχτη του ) Και ποιος είναι αυτός πρωτίστως τον οποίο δεν θα αφήσω να φύγει; Ποιόν πρωτίστως θα ενσωµατώσω ; Θα συγκρατήσω αυτόν µε τον οποίο είχα «ανοιχτούς λογαριασµούς» αυτόν δηλαδή µε τον οποίο είχα µια ταραγµένη, τρικυµιώδη (αµφιθυµική) σχέση έναν δεσµό αγάπης και µίσους: ενσωµατώνω το αντικείµενο επειδή η ταραχώδης σχέση µαζί του, τα προηγούµενα που έχω µαζί του και η συνεπαγόµενη εχθρότητά µου εναντίον του δε µ αφήνουν να το εγκαταλείψω. Είναι σα να του λέω : «δε θα πάς πουθενά κάτσε εδώ να κλείσουµε τους λογαριασµούς µας». 4

5 Σ αυτήν την περίπτωση το Εγώ του υποκειµένου ταυτίζεται µε το αντικείµενο που συγκρατεί γίνεται δηλαδή ένα µαζί του, συγχωνεύεται, κολλάει µε αυτόν στον οποίο δεν επιτρέπει να φύγει οπότε το βάρος του αντικειµένου, η σκιά του αντικειµένου πέφτει πάνω στο Εγώ του υποκειµένου : Το Εγώ αιχµαλωτίζει το αντικείµενο αλλά την ίδια στιγµή είναι και αιχµάλωτο του αντικειµένου, το υποκείµενο αιχµαλωτίζεται από το αντικείµενο : Πρόκειται για την µελαγχολία και τον µελαγχολικό. Ο µελαγχολικός δυσκολεύεται να πενθεί, δεν επιτρέπει στο χαµένο αντικείµενο ν αποχωρήσει και το Εγώ του αµύνεται στην πραγµατικότητα της απώλειας του αντικειµένου µέσω µιας (φαντασίας) καννιβαλιστικής ενσωµάτωσης του εκλιπόντος. Μπορούµε τώρα να κατανοήσουµε καλύτερα την ανορεξία, την άρνηση λήψης τροφής του µελαγχολικού : δε τρώει επειδή η βρώση θα τον προσέγγιζε ψυχολογικά- σε µια επί του πραγµατικού κατάποση του χαµένου αντικειµένου. Στο µέτρο κατά το οποίο, όπως προαναφέρθηκε το Εγώ του µελαγχολικού γίνεται ένα µε το χαµένο αντικείµενο τότε το µίσος προς το εκλιπόν αντικείµενο γίνεται µίσος εναντίον αυτού του ιδίου του Εγώ. Έχουµε εδώ το προεξάρχον σύµπτωµα στη µελαγχολία που είναι η αυτοµοµφή: κατηγορίες δηλαδή και ύβρεις τις οποίες ο µελαγχολικός απευθύνει στον εαυτό του. Ξέρουµε όλοι πόσο ο µελαγχολικός υποφέρει από τύψεις (= ηθικός πόνος) και η αυτοκατηγορία µπορεί να πάρει τη µορφή παραληρήµατος (συµπαντικά και οικουµενικά φταίει για όλα). Βλέπουµε λοιπόν στην αυτοµοµφή τις ύβρεις, οι οποίες στην πραγµατικότητα απευθύνονται στο χαµένο αντικείµενο, να επιστρέφουν σα boomerang στο Εγώ του µελαγχολικού αφού Εγώ αντικείµενο γίνονται ένα και δεν ξεχωρίζουν : Στη µελαγχολία ότι παθαίνει το αντικείµενο ότι προξενώ στο αντικείµενο, το παθαίνει και το υποκείµενο. Χτυπώντας το αντικείµενο χτυπώ και τον εαυτό µου. Έτσι στον µελαγχολικό κυριαρχεί η σαδιστική ενόρµηση (επίθεση κατά του περιβάλλοντος) η οποία ενεργεί κυρίως µε τη µορφή µαζοχισµού (ο µελαγχολικός υποφέρει). Άλλωστε η αυτοκτονική (αυτοκαταστροφική) επιθυµία του µελαγχολικού συνιστά την επιστροφή εναντίον εαυτού µιας φονικής, ετεροκαταστροφικής διάθεσης : οι διαθέσεις µίσους προς το αντικείµενο επιστρέφουν στο υποκείµενο. Με άλλα λόγια το πέρασµα του µελαγχολικού στην αυτοκτονία αφορά στην τελευταία απόπειρα του υποκειµένου να ξεφορτωθεί το αντικείµενο, να το πεθάνει: Σκοτώνοντας τον εαυτό µου, σκοτώνω το (µισητό) αντικείµενο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στη δυναµική του µελαγχολικού είναι ότι εύκολα εξιδανικεύει τους άλλους. Προβάλλει δηλαδή στους άλλους την εξιδανικευµένη αίσθηση που έχει για τον ίδιο του τον εαυτό, την εξιδανικευµένη εικόνα του εαυτού του (ναρκισσιστική διάσταση). Γνωρίζουµε άλλωστε πόσο εύκολα απογοητεύεται µέχρι καταρρεύσεως κάθε φορά που ζει τους άλλους να µην ανταποκρίνονται στην ιδανική εικόνα την οποία αυθαίρετα και ερήµην τους έχει κατασκευάσει γι αυτούς. Ο µελαγχολικός δεν θ αφήσει εύκολα να χαθεί το εξιδανικευµένο αντικείµενο. Μέσω της φαντασίωσης ενσωµάτωσης οικειοποιείται το εξιδανικευµένο αντικείµενο, το ξανακάνει δικό του αλλά τώρα µε σκοπό όχι να του επιτεθεί( αφού είναι «ιδεώδες») αλλά να το ξαναφέρει στη ζωή. Πρόκειται για ένα αντικείµενο, το οποίο έχει «ιδανικοποιηθεί» από το υποκείµενο, ένα αντικείµενο µε το οποίο το υποκείµενο είχε προνοµιακή σχέση η οποία δεν έχει 5

6 οµολογηθεί : Κάνω µια κρύπτη και το βάζω µέσα. Αυτό που κρύβεται µέσα στην κρύπτη είναι πολύτιµο και το ονοµάζουµε κρυπτικό αντικείµενο. Η κρύπτη φτιάχνεται στην φαντασία του µελαγχολικού για να χωρέσουν πράγµατα τα οποία το αντικείµενο άφησε φεύγοντας και τα οποία είναι κρυφά, δε µπορούν να οµολογηθούν επειδή έχουν µέσα κάτι ηδονικό. Ιδου ένα κλινικό παράδειγµα το οποίο παρουσίασε η Maria Torok γαλλίδα ψυχαναλύτρια ουγγρικής καταγωγής (πέθανε το 1998). Πρόκειται για ένα παιδί 12 ετών το οποίο παραδοµένο καθώς ήταν σε µια κλεπτοµανία έκλεβε γυναικεία εσώρουχα. Οι γονείς του το έστειλαν για ψυχοθεραπεία. Μέσα από το κλινικό υλικό προέκυψε ότι το αγόρι είχε µια µεγαλύτερη αδερφή η οποία πέθανε ξαφνικά. Η αδερφή του το αποπλανούσε σεξουαλικά µε θωπείες κ.λπ. Κάποτε το αγόρι είπε στην ψυχοθεραπεύτρια του «Τώρα, αν ζούσε, θα ήταν 14 ετών και θα χρειαζόταν στηθόδεσµο». Τι είχε συµβεί ; Η αδερφή του ήταν ένα σεξουαλικοποιηµένο ( λιβιδινικό) αντικείµενο έτσι ώστε το αγόρι να µη µπορεί να διεργασθεί την παραµικρή του απώλεια. Την «κατάπιε» λοιπόν µέσω µιας φαντασίας ενσωµατώσεως και έφτιαξε µια κρύπτη, διεργάστηκε δηλαδή έναν κρυπτικό εγκλωβισµό της αδερφής του έτσι ώστε να µη µπορεί να λάβει χώρα η εργασία του πένθους. Εν τω µεταξύ το «φάντασµα» της αδερφής του ζούσε και αυτή µεγάλωνε µέσα στην κρύπτη οπότε χωρίς το ίδιο να γνωρίζει γιατί το έκανε- έκλεβε εσώρουχα για την εφηβεία της. Ότι βάζω µέσα στην κρύπτη δε µπορεί να πενθηθεί (µε δάκρυα, λέξεις κ.λπ.) στο µέτρο κατά το οποίο το υποκείµενο περιµένει την ανάσταση του.. Η αγάπη του αγοριού για την αδερφή του και η µεγάλη ευχαρίστηση που βίωνε µαζί της δε µπορούσε να οµολογηθεί καθώς ήταν ηδονική. Μέσα στην κρύπτη εγκύστωνε, έκρυβε και κρατούσε ζωντανά όχι µόνο το φάντασµα της αδερφής του αλλά και τα συναισθήµατα που συνόδευαν αυτήν την σχέση. Υπήρχε εδώ ένα εξιδανικευµένο ειδύλλιο, µια ερωτοτροπία µε το αντικείµενο ή µια σκηνή που κατέστη ένα ιδεώδες «υψηλής λιβιδινικής αξίας» το οποίο δε µπορούσε να κοινοποιηθεί ούτε να καταγγελθεί λόγω της παράνοµης υφής του «δεν θα το καταγγείλω ποτέ, γιατί, αν το καταγγείλω, θα καταρρεύσω και εγώ». Όσο γυρίζουµε πίσω στο χρόνο- αλλά και σήµερα ακόµα στις πρωτόγονες ορδές ανθρώπων- η κοινωνική οµάδα είχε την πρωτοκαθεδρία στη διαχείριση, και την έκβαση της εργασίας του πένθους. Στην περίπτωση αυτήν υπήρχε συµβολισµός : ο θάνατος συµβολιζόταν από την κοινωνική οµάδα. Πρόκειται για οµαδικά τελετουργικά πένθους δηλαδή συλλογικές πένθιµες τελετές µυήσεως στο πένθος µέσω των οποίων γίνεται είσοδος στο πένθος και τελικά έξοδος απ αυτό. Φαίνεται ότι τα συµβολικά τελετουργικά επιτρέπουν στον εκλιπόντα να φύγει µε την έννοια ότι εντατικοποιούν τη διαδικασία της θλίψης και την ολοκληρώνουν. Στα ποιητικά έργα του Οµήρου την Οδύσσεια και την Ιλιάδα βρίσκουµε θρήνους για τους νεκρούς δηλαδή θρηνητικά τραγούδια τα οποία αποτελούν απαραίτητο συστατικό στοιχείο των τελετουργικών του θανάτου και του πένθους. Οι θρήνοι αυτοί ονοµάζονταν «γόος», «κοµµός», «εγκώµιο», «επιτάφιος». Έχουµε έτσι τις οµηρικές σκηνές θλίψης όπου ο πόνος µπορούσε να έχει ελεύθερη ροή µέσα από τους ήχους των φωνών και τις εκφραστικές χειρονοµίες γυναικών που ονοµάζονταν θρηνούσες ή «ολοφυρόµεναι». Σε απεικονίσεις ανασκαφικών ευρηµάτων του 12 π.χ. αιώνα µια οµάδα γυναικών που θρηνούν είναι σα να χορεύουν. Εδώ παρουσιάζονται ισότιµα τα θλιβοτράγουδα και ο χορός ως πένθιµα 6

7 τελετουργικά. Βρίσκουµε και στην αρχαιότητα το φαινόµενο της άρνησης της τροφής για πολλές ηµέρες φαινόµενο για το οποίο προηγουµένως προτείναµε µια ερµηνεία µιλώντας για τη µελαγχολία και το µελαγχολικό. Στην Ιλιάδα έχουµε θρηνητικά άσµατα για τρεις σηµαντικούς ήρωες : τον Έκτορα, τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο. Πένθιµους θρήνους βρίσκουµε επίσης στα γραπτά του Θουκυδίδη για τον Πελοποννησιακό πόλεµο αλλά και τους ποιητές Σοφοκλή και Ευριπίδη και στο εθνικό έπος του αρχαίου Ρωµαϊκού κράτους την «Αινειάδα» του Βιργιλίου, έργο γραµµένο µε ποιητικό οίστρο. Γενικότερα κατά την αντίληψη των Ελλήνων η παρουσία της Μοίρας του Θανάτου (θεά του πεπρωµένου) έκανε ώστε να µην υπάρχει καµιά διαπραγµάτευση επί του θέµατος οπότε το µόνο που µπορούσαν να κάνουν ήταν να «διατρέξουν» ο µεν νεκρός το βασίλειο του Άδη ο δε ζωντανός το θρήνο του. Αργότερα, στο χριστιανικό κόσµο τον Εσταυρωµένο έκλαψαν και θρήνησαν η µητέρα του Μαρία, η Μάρθα, η Μαρία η Μαγδαληνή, η µητέρα του Λάζαρου και άλλες γυναίκες. Το πιο σύντοµο πένθος είχαν οι Σπαρτιάτες λόγω της στρατιωτικής τους οργάνωσης: οι Αθηναίοι τους χαρακτήριζαν γι αυτό «βαρβάρους». Επειδή οι αντιδράσεις στη θλίψη ήταν συχνά υπερβολικές (γυναίκες που γύµνωναν τους µαστούς τους, έπεφταν καταγής, πασπαλίζονταν µε σκόνη κ.λπ.) σπουδαίοι νοµοθέτες εξέδωσαν νόµους για την παύση τέτοιων εθίµων. Πρωτίστως ο Σόλων, ο Λυκούργος, ο Πλάτων. Αργότερα και ο Ιωάννης ο Χρυσόστοµος, ο Βασίλειος ο Μέγας αλλά και ο Λουκιανός ( εποχή των Αντωνίνων γύρω στο 150 µ Χ.) Σε περιοχές της Ελλάδας όπως στα νησιά και στη Μάνη ακούµε τα µυρολόγια ως µέρος της πένθιµης τελετουργίας. Πρόκειται για επιτάφιους ύµνους. Στη Μέσα Μάνη γίνονται µνηµόσυνα (Reqwiem) την τρίτη, ένατη και τεσσαρακοστή µέρα µετά το θάνατο και γύρω στον έκτο µήνα, τον πρώτο, δεύτερο και τρίτο χρόνο. Η λέξη µυρολόϊ µπορεί να προέρχεται από το ουσιαστικό µοίρα(=πεπρωµένο), ίσως όµως και από το ρήµα µύροµαι (= κλαίω, θρηνώ, διαµαρτύροµαι). Αυτή η δεύτερη εκδοχή είναι µάλλον η επικρατέστερη. Τα µυρολόγια είναι ποιήµατα µε σταθερό στιχουργικό µέτρο. Είναι αυτοσχέδια πένθιµα ποιήµατα χωρίς προπαρασκευή όπου το µόνο το οποίο µένει ακλόνητο είναι η οκτασύλλαβη δοµή του στίχου που τα κάνει να ηχούν αυστηρότερα και ηρωικότερα µε περιεχόµενο ταυτόχρονα δραµατικό επικό και λυρικό. Στα νησιά της Ελλάδας τα µυρολόγια είναι σε δεκαπεντασύλλαβο και ακούγονται µαλακότερα και τρυφερότερα. Αυτά τα θλιβοτράγουδα έχουν µια παράδοση χιλιάδων ετών, διατηρούν δηλαδή στοιχεία από τα τελετουργικά πένθους που ανέπτυξαν οι πρόγονοι µας σε περιόδους κρίσης. Η µορφή τους περιλαµβάνει τρία µέρη : πρώτα ένα πρόλογο, µετά το µεσαίο µέρος, δηλαδή την ανάπτυξη της επίκαιρης περίπτωσης (συνθήκες θανάτου, λύση διαφορών µε τον εκλιπόντα κ.λπ.) και τέλος τον επίλογο (ο νεκρός εγκωµιάζεται, επαινείται αλλά και επικρίνεται). Η θρηνητική ποίηση, τα θρηνητικά τραγούδια κάποτε κυριαρχούσαν στο σύνολο της λαϊκής δηµοτικής ποίησης. Ειδικά στη Μάνη (στην οροσειρά του Ταϋγέτου, νότια της Σπάρτης) δεν βρίσκουµε στο παρελθόν πληροφορίες για την ενασχόληση των κατοίκων µε τη µουσική ή τη ζωγραφική, το θέατρο ή την ποίηση (οι Αθηναίοι τους χαρακτήριζαν και γι αυτό «βαρβάρους»). Υπήρχαν µόνο τα θλιβοτράγουδα είδος τέχνης υπό εξαφάνιση σήµερα. Τα µυρολόγια στη Μάνη τραγουδούσαν (ακόµα και σήµερα όπου διασώζονται) οι «µυρολογίστρες» ας πούµε οι «ερωµένες του πένθους» οι οποίες κατείχαν την τέχνη του 7

8 µυρολογιού δηµιουργώντας οι ίδιες κάθε φορά νέα αυτοσχέδια τραγούδια. Ο ρυθµός και η µελωδία τους συνοδεύεται από κινήσεις των χεριών και όλα δίνουν την εντύπωση µιας ατµόσφαιρας που θυµίζει υπνωτική καταληψία (trance) και έκσταση. Ο δόκτωρ Γιώργος Κανακάκης ψυχολόγος καθηγητής στο Πανεπιστήµιο του Essen (. Γερµανία) ασχολήθηκε στη διδακτορική του διατριβή µε το θέµα της «επεξεργασίας του πένθους µε πένθιµα τελετουργικά». Στη διατριβή του αυτή βοήθησε και το υπόβαθρο της µουσικής του παιδείας καθώς είναι απόφοιτος, µεταξύ άλλων, της Ανωτάτης Μουσικής Σχολής του Μονάχου. Βρήκε µελετώντας τα µυρολόγια στη Μάνη (είναι άλλωστε η καταγωγή του από εκεί) ότι αυτή η συλλογική επεξεργασία της θλίψης προξενεί βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες θετικές µεταβολές τόσο της σωµατικής όσο και της ψυχικής κατάστασης αυτών οι οποίοι λαµβάνουν µέρος στο τελετουργικό. Ο ερευνητής αναρωτήθηκε αν θα υπήρχαν ίσως κάποια στοιχεία αυτών των πένθιµων εκφραστικών διαδικασιών τα οποία θα µπορούσε κάπως να εντάξει και ο σύγχρονος άνθρωπος της πόλης ώστε το ΕΓΩ του να διευκολυνθεί στην εργασία του πένθους. Μπορούµε να καταλαβαίνουµε το ερώτηµά του στο µέτρο κατά το οποίο τα κάποια πένθιµα τελετουργικά µπορούν να έχουν ένα αποφορτιστικό των συγκινήσεων χαρακτήρα και δίνουν εκφραστικές ποιητικές δυνατότητες (π.χ. συλλογικό τραγούδι) ώστε το Εγώ να µην καθηλωθεί, στο γεγονός της απώλειας οπότε αυτή καταστεί τραυµατική. Γνωρίζουµε άλλωστε σε ποιο βαθµό η τέχνη, η κάθε µορφή τέχνης επενεργεί επουλωτικά, φθείροντας το ναρκισσιστικό πλήγµα( το τραύµα της απώλειας). Σήµερα όπου η εξωτερική πραγµατικότητα επιβάλει υψηλές ταχύτητες, άµεση απόδοση, κυνήγι κατάκτησης στόχων, γρήγορο και εύκολο κέρδος, ατσαλάκωτη εικόνα εαυτού κ.λπ. τα τελετουργικά του πένθους και γενικότερατα τελετουργικά µε συµβολική αξία έχουν περιοριστεί : ο θάνατος αποδοκιµάζεται, το πένθος ως διαδικασία καθίσταται αντικείµενο άρνησης και υπεξαιρείται. Ολοένα συχνότερα απαντάται µια σχετικά σύγχρονη δοµή ανθρώπου : Είναι ο πολύ «ψύχραιµος» άνθρωπος ο οποίος πνίγει «καταγγέλλει» τις συγκινήσεις του, φοβάται να αισθάνεται και να εκφράζεται. Το Εγώ του εύκολα κατακλύζεται, και τελικά τραυµατίζεται (τιτρώσκεται), κάµπτεται κάθε φορά που συγκινείται οπότε µια αµυντική λύση του Εγώ του για να τα βγάλει πέρα είναι να καταστέλλει, (σβήνει) ότι άπτεται της σφαίρας του θυµικού. Πρόκειται για τον χρηστικό άνθρωπο (ή αλεξιθυµικό) τον οποίο ονοµάζουµε έτσι επειδή η σκέψη του αλλά και η ζωή και η συµπεριφορά του είναι «ροµποτικές» : «λειτουργεί» στη δουλειά του και «συνυπάρχει» µε τους άλλους χωρίς να επενδύει, χωρίς να δένεται συναισθηµατικά, δεν συγκροτεί αντικείµενα «πάθους», δεν ερωτικοποιεί. Η σκέψη και η ζωή του είναι ρηχές, φτωχές από φαντασία και περιεχόµενο(«πάγωµα») αφού δεν τροφοδοτούνται λιβιδινικά: σαν τον «αγρό» που δεν αρδεύεται. Ο χρηστικός άνθρωπος είναι το κατ εξοχήν παράδειγµα του σύγχρονου νηπενθούς ανθρώπου, του ανθρώπου δηλαδή που αρνείται να πενθεί, που δε δύναται να διεργάζεται απώλειες. O Freud ορίζει την έννοια του πόνου ως την αντίδραση του Εγώ στην απώλεια του αντικειµένου. Της απώλειας του αντικειµένου προηγείται η ύπαρξή του : πρώτα έχει υπάρξει το(ψυχικό) αντικείµενο- µε την έννοια της λιβιδινικής επένδυσης του Εγώ σ αυτό και µετά πονώ, όταν το χάσω. Ο χρηστικός άνθρωπος δεν πενθεί στο µέτρο κατά το οποίο δεν συγκροτεί λιβιδινικά αντικείµενα. Όπως 8

9 προαναφέρθηκε δε δένεται συναισθηµατικά µε πρόσωπα και πράγµατα, δεν έχει εσωτερικευµένα αντικείµενα εποµένως δε δύναται να πενθεί (τι να χάσει απ αυτά που δεν έχει;) αδυνατεί να µπει σ ένα βίωµα οδύνης ώστε να µπορεί να διεργασθεί µια απώλεια. Ας σηµειωθεί ότι βρισκόµαστε εδώ στο αποκορύφωµα του «παθολογικού» πένθους. Από κλινικής πλευράς ο χρηστικός ασθενής εκπίπτει (παλινδροµεί ) περισσότερο από τον µελαγχολικό ο οποίος συγκριτικά είναι πιο εξελιγµένος αφού ο µελαγχολικός αρχικά χάνει το αντικείµενο και στη συνέχεια διαψεύδει την απώλεια του αντικειµένου µε µια φαντασία «κατάποσης» του. Ο µελαγχολικός λοιπόν έχει, και όταν χάνει αυτό που έχει «το παλεύει» όπως µπορεί έστω µε φαντασία ενσωµάτωσής του (κατάποση) : η µελαγχολία είναι µια µορφή «ψυχικοποίησης» (ψυχική εργασία) της απώλειας. Ο χρηστικός αντίθετα δεν έχει να παλέψει καµιά απώλεια γιατί δε χάνει. ε χάνει γιατί δεν έχει και η φτώχεια του είναι το δράµα του. 9

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

«Bλέπω τα δάκρυά σου»

«Bλέπω τα δάκρυά σου» «Bλέπω τα δάκρυά σου» θλίβομαι, μπορώ να ζήσω Παρασκευή 17 έως Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2014 Τριήμερο Βιωματικό Εκπαιδευτικό Σεμινάριο επί του πένθους Έναστρη Νύχτα, του Vincent Van Gogh Σάββας Μπακιρτζόγλου

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Μητρικός Θηλασμός μετά το Πρώτο Έτος.

Μητρικός Θηλασμός μετά το Πρώτο Έτος. Μητρικός Θηλασμός μετά το Πρώτο Έτος. Αντιγόνη Συμεωνίδου Ψυχολόγος MA, PgD Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια. Προγεννητική Ψυχολόγος, υπό Πιστοποίηση ΕΚΠΑ Ψυχικές κ συναισθηματικές ανάγκες Επαφή Σύνδεση Αίσθηση

Διαβάστε περισσότερα

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα σαν κι αυτή μια νύχτα σαν κι αυτή θέλω να σου πω πόσο σ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑ:Γ1 ΣΧΟΛΟΚΟ ΕΤΟΣ: 2007-2008 ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ (Στίχοι που δείχνουν τα όνειρα και τον πόνο των ερωτευμένων) Όλοι οι

Διαβάστε περισσότερα

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 Χριστίνα Μιχαλοπούλου Σχολιασµός του κειµένου του Φώτη Μπόµπου "Διασικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική διεργασία" Όταν πρωτοάκουσα την

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ»

Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ» ΤΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΕΙ? ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ!! Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ» Αυτοεκτίμηση είναι η θετική εικόνα που

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Κωνσταντίνος Ασημακόπουλος Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Ορισμός: Είναι λειτουργίες του εγώ που έχουν σκοπό να απαλλάξουν το άτομο από το άγχος ή άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Συμπτώματα συνεξάρτησης

Συμπτώματα συνεξάρτησης Συμπτώματα συνεξάρτησης Οι συνεξαρτητικές συμπεριφορές είναι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Το συνεξαρτητικό άτομο προσπαθεί να βοηθήσει τους άλλους καταστρέφοντας τον εαυτό του. Τέτοιου είδους συμπεριφορές

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές Ενότητα 1 Σελίδα 1 Διάλογος 1: Αρχική επικοινωνία με την οικογένεια για πρόσληψη Διάλογος 2: Προετοιμασία υποδοχής ασθενούς Διάλογος 3: Η επικοινωνία με τον ασθενή Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254)

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. Τι εκφράζει

Διαβάστε περισσότερα

ÈÅÌÁÔÁ 2007 ÏÅÖÅ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 2007

ÈÅÌÁÔÁ 2007 ÏÅÖÅ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 2007 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» 3 3 4 σαν πέτρες µε βυθίζουν! 4 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Θέµατα της Επτανησιακής Σχολής που απαντούν στα δοθέντα αποσπάσµατα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

«Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών

«Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών + «Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών + Απώλεια ονομάζουμε κάθε στέρηση, κάθε αποχωρισμό από

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Υπάρχει µεγάλη ποικιλία θεµάτων που θα µπορούσαν να δοθούν ως συνθετικές δηµιουργικές εργασίες. Όποιο θέµα όµως και να δοθεί, θα ήταν καλό να έχει ως στόχο τη στροφή του

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα 21/04/2015 Το φως της λάμπας πάνω στο τραπέζι αχνοφέγγει για να βρίσκουν οι λέξεις πιο εύκολα το δρόμο τους μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση

Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Εργασία στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εισαγωγική Εκπαίδευση στην Ψυχαναλυτική Πράξη» ΕΠΕΚΕΙΝΑ Επιμέλεια: Αφροδίτη Στυλιαρά ψυχολόγος - Αγγελική Καραγιάννη ψυχολόγος. Εποπτεία:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Επιμέλεια: Βασιλική Σωτηριάδη Θεού πλάσμα είναι η γυναίκα. Με την αποστροφή σου δεν προσβάλλεις εκείνην, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Πέντε συνοπτικές πραγματείες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης της τροφής. 1. Ανορεξία: η αποστροφή του κοριτσιού για την σεξουαλικότητα.

Πέντε συνοπτικές πραγματείες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης της τροφής. 1. Ανορεξία: η αποστροφή του κοριτσιού για την σεξουαλικότητα. Πέντε συνοπτικές πραγματείες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης της τροφής. Σάββας Μπακιρτζόγλου ψυχολόγος ψυχαναλυτής 1. Ανορεξία: η αποστροφή του κοριτσιού για την σεξουαλικότητα. Ο Freud (1917) υπογραμμίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη).

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). 1. Σ ένα πολιτισμό όπου επικρατεί το εμπορικό πνεύμα και η

Διαβάστε περισσότερα

«Πούλα τα όσο θες... πούλα ας πούµε το καλάµι από 200 ευρώ, 100. Κατάλαβες;»

«Πούλα τα όσο θες... πούλα ας πούµε το καλάµι από 200 ευρώ, 100. Κατάλαβες;» «Πούλα τα όσο θες... πούλα ας πούµε το καλάµι από 200 ευρώ, 100. Κατάλαβες;» Οπου (Α) ο καλούµενος - χρήστης της υπ' αριθ. 698... (µέλος της Χ.Α.) Οπου (Β) ο καλών Ηµεροµηνία: 20/09/2013 Εναρξη: 22:12':00''

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Αγαπητοί γονείς, Καθώς το νηπιαγωγείο μας έχει ήδη ανοίξει τις πόρτες του στα μικρά μας παιδάκια αλλά και σε εσάς, βρισκόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

«Xρηστική Σκέψη και Σωματοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής

«Xρηστική Σκέψη και Σωματοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής Σειρά Βιωματικών Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων «ΕΠΕΚΕΙΝΑ». Απόσπασμα από τις σημειώσεις του βιωματικού σεμιναρίου με θέμα «Σωματοποίηση-Ψυχοσωματικές Νόσοι» «Xρηστική Σκέψη και Σωματοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις κλινικές καταβολές της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις;

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις; Πρόλογος Όταν ήμουν μικρός, ούτε που γνώριζα πως ήμουν παιδί με ειδικές ανάγκες. Πώς το ανακάλυψα; Από τους άλλους ανθρώπους που μου έλεγαν ότι ήμουν διαφορετικός, και ότι αυτό ήταν πρόβλημα. Δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια φυσιολογική αναπτυξιακή κρίση που περιλαμβάνει σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές και επηρεάζει όλες τις εγκύους ανεξάρτητα από την ψυχολογική τους υγεία. Όπως κάθε

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ 1 ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Βασίλης Δηµόπουλος 4ο Συµπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωµατικής Εταιρείας Ο πόνος, συνιστώντας ένα δυσάρεστο υποκειµενικό βίωµα, είναι αδιάψευστος µάρτυρας

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικοί Στόχοι. Να διαµορφώσουµε µια πρώτη εικόνα για τον Μενέλαο, τον άλλο βασικό ήρωα του δράµατος.

Διδακτικοί Στόχοι. Να διαµορφώσουµε µια πρώτη εικόνα για τον Μενέλαο, τον άλλο βασικό ήρωα του δράµατος. Eυριπίδη «Ελένη» Α επεισόδιο Α σκηνή στιχ.437-494494 καθηγήτρια:τσούτσα Σταυρούλα Διδακτικοί Στόχοι Να διαµορφώσουµε µια πρώτη εικόνα για τον Μενέλαο, τον άλλο βασικό ήρωα του δράµατος. Να εµβαθύνουµε

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά»

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» Αναστασία Μπούτρου Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» α) Αν κάποιος έχει φαντασία, μπορεί και φαντάζεται έναν καλύτερο κόσμο. Κλείνει τα μάτια του και βλέπει αυτό που ποθεί. Αυτό το απόσπασμα εννοεί

Διαβάστε περισσότερα

Νιώθω Θυμωμένος. Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων

Νιώθω Θυμωμένος. Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων Νιώθω Θυμωμένος Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων Ορισμός Συναισθηματική κατάσταση που ποικίλλει σε ένταση από τον ήπιο εκνευρισμό ως την έντονη οργή και μανία. Όπως και άλλα συναισθήματα, συνοδεύεται από φυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Οι προσωπικοί στόχοι καθενός μπορούν κατά καιρούς να αποτελούν και να καθορίζουν το success story της ζωής του για μια μικρή ή μεγάλη περίοδο.

Οι προσωπικοί στόχοι καθενός μπορούν κατά καιρούς να αποτελούν και να καθορίζουν το success story της ζωής του για μια μικρή ή μεγάλη περίοδο. 1 3 1 Οι προσωπικοί στόχοι καθενός μπορούν κατά καιρούς να αποτελούν και να καθορίζουν το success story της ζωής του για μια μικρή ή μεγάλη περίοδο. Η επίτευξη του εκάστοτε στόχου είναι η αυταπόδεικτη

Διαβάστε περισσότερα

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Ενότητα 7: Αντιδραστική Κατάθλιψη, Πένθος, Λοχειακή Κατάθλιψη, Σωματική Νόσος, Τρίτη Ηλικία Μαίρη Γκούβα 1 Ανοιχτά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου Μανόλης Αναγνωστάκης «Στον Νίκο Ε 1949» Ερωτήσεις Φίλοι Που φεύγουν Που χάνονται μια μέρα Φωνές Τη νύχτα Μακρινές φωνές Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους

Διαβάστε περισσότερα

9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας 1 9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας ΤΑ ΠΕΠΡΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΥ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΩΘΗΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΔΙΑΨΕΥΣΗ Βασίλης Δηµόπουλος Στην ψυχανάλυση η έννοια του ευνουχισµού αναφέρεται σε µία πολυσύνθετη

Διαβάστε περισσότερα

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου.

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α 26-497 Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου The best of A2 A3 A4 2015-2016 Σοφία Χαντζή Τι εγωιστές που είναι αυτοί οι άνθρωποι! Φορτώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες;

Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες; Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες; Δρ. Ευγενία Σουμάκη Παιδοψυχίατρος - Ψυχαναλύτρια Γρ. Ελληνικής Εταιρίας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Μέλος Δ.Σ.

Διαβάστε περισσότερα

«Βλέπω τα δάκρυά σου». Περί της εργασίας του πένθους. Σάββας Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής

«Βλέπω τα δάκρυά σου». Περί της εργασίας του πένθους. Σάββας Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής «Βλέπω τα δάκρυά σου». Περί της εργασίας του πένθους. Σάββας Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής Ο Freud (στους Abraham Ν.-Torok Μ.1996), αναρωτιόταν για ποιόν λόγο η εργασία του πένθους είναι μια διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΧΩ ΜΙΑ ΙΔΕΑ Προσπαθώντας να βρω θέμα για την εργασία σχετικά με την Δημοκρατία, έπεσα σε τοίχο. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα, τις σημειώσεις μου και δεν

ΕΧΩ ΜΙΑ ΙΔΕΑ Προσπαθώντας να βρω θέμα για την εργασία σχετικά με την Δημοκρατία, έπεσα σε τοίχο. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα, τις σημειώσεις μου και δεν ΕΧΩ ΜΙΑ ΙΔΕΑ Προσπαθώντας να βρω θέμα για την εργασία σχετικά με την Δημοκρατία, έπεσα σε τοίχο. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα, τις σημειώσεις μου και δεν έφτανα πουθενά. Στο μυαλό, μου έρχονταν διάφορες ιδέες:

Διαβάστε περισσότερα

Στην ζωή πρέπει να ξέρεις θα σε κάνουν να υποφέρεις. Μην λυγίσεις να σταθείς ψηλά! Εκεί που δεν θα μπορούν να σε φτάσουν.

Στην ζωή πρέπει να ξέρεις θα σε κάνουν να υποφέρεις. Μην λυγίσεις να σταθείς ψηλά! Εκεί που δεν θα μπορούν να σε φτάσουν. Αποστόλη Λαμπρινή (brines39@ymail.com) ΔΥΝΑΜΗ ΨΥΧΗΣ Στην ζωή πρέπει να ξέρεις θα σε κάνουν να υποφέρεις Μην λυγίσεις να σταθείς ψηλά! Εκεί που δεν θα μπορούν να σε φτάσουν. Θα σε χτυπάνε, θα σε πονάνε,

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής: Σιγκμουντ Φρουντ (1856-1939) Αυστριακός Ιατρός, ψυχίατρος. Το έργο και οι θεωρίες του είχαν μεγάλη επίδραση στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία,

Διαβάστε περισσότερα

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr Συνέντευξη της Ναταλί Σαμπά στη Βάλια Κουρκουμέλη. (Από το babyspace.gr. Ημερομηνία online έκδοσης: 22/07/2010) Η παιγνιοθεραπεία για τη Ναταλί Σαμπά ήταν η ευκαιρία να

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική υποστήριξη σε προβλήματα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού

Θεραπευτική υποστήριξη σε προβλήματα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού 1 / 8 1.) Η Οικογένεια «Η οικογένεια είναι ένας ζώντας οργανισμός ο οποίος όπως κάθε άλλος οργανισμός γεννιέται, ενηλικιώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Παρεμβάσεις στην ΣΤ τάξη» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΘΕΜΑ: «Παρεμβάσεις στην ΣΤ τάξη» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΘΕΜΑ: «Παρεμβάσεις στην ΣΤ τάξη» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ Το Κέντρο Πρόληψης του Δήμου Γλυφάδας σε συνεργασία με το διευθυντή του 1 ου δημοτικού κο Κασσέρη, υλοποίησε

Διαβάστε περισσότερα

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες.

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες. Όταν οι γονείς χωρίζουν-οι συνέπειες ενός διαζυγίου στα παιδιά. Ο χωρισμός των δύο γονέων, θεωρείται ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα για όλα τα μέλη που αποτελούν μια οικογένεια. Τα παιδιά βιώνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΟΓΥΝΟ: Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΑΝΔΡΟΓΥΝΟ: Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το ερωτικό παιχνίδι του άντρα και της γυναίκας είναι μια μικρή εκδήλωση του παιχνιδιού όλης της ζωής. Το ζευγάρι γνωρίζει και ζει τους κραδασμούς που το διαπερνούν, συμμετέχοντας έτσι στις δονήσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Ιστορίες που ζεις δυνατά Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Στο τώρα Έχω δώσει τόσες υποσχέσεις που νομίζω ότι έχω χάσει το μέτρημα. Δεν είναι που λέω ψέματα όταν δεν τις τηρώ, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Co-funded by the European Union Quest. Quest

Co-funded by the European Union Quest. Quest 1 Καλωσορίσατε στο παιχνίδι "Δώσε το στον επόμενο!" Co-funded by the European Union Ένα εργαλείο για να σας βοηθήσει να γνωρίσετε μια δικαιοσύνη φιλική προς το παιδί Παίκτες Ηλικία 14-18 4-6 2 Χρονών Βάλτε

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1 1 a) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Η ζωή είναι αλλού. < <Ηλέκτρα>> Το διαδίκτυο είναι γλυκό. Προκαλεί όμως εθισμό. Γι αυτό πρέπει τα παιδιά. Να το χρησιμοποιούν σωστά

Η ζωή είναι αλλού. < <Ηλέκτρα>> Το διαδίκτυο είναι γλυκό. Προκαλεί όμως εθισμό. Γι αυτό πρέπει τα παιδιά. Να το χρησιμοποιούν σωστά Δράση 2 Σκοπός: Η αποτελεσματικότερη ενημέρωση των μαθητών σχετικά με όλα τα είδη συμπεριφορικού εθισμού και τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή! Οι μαθητές εντοπίζουν και παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο,

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ. 72 73 σχολικού βιβλίου) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ. 72 73 σχολικού βιβλίου) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ. 72 73 σχολικού βιβλίου) Μαρία Πολυδούρη ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Το ποίηµα υπερασπίζεται µια ορισµένη ποιητική επιλογή. Ποια είναι αυτή και σε ποιο είδος

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ

ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Το έργο ξεκινά με το διάλογο Αθηνάς και Ποσειδώνα όπου

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία 2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία Α Μέρος: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Τα επίπεδα συνείδησης Ύπνος Μισοξύπνιο Αφύπνιση Ελάχιστη εργασία των εξωτερικών αισθήσεων Με εικόνες

Διαβάστε περισσότερα

[Ένας φίλος που...τρώγεται]

[Ένας φίλος που...τρώγεται] A Κείμενο [Ένας φίλος που...τρώγεται] Αγαπητό μου παιδί, Θέλω να σου μιλήσω για ένα φίλο που... τρώγεται! Ένα φίλο που, όσο παράξενο κι αν σου φανεί, τον λένε βιβλίο. «Αυτός είναι σωστός βιβλιοφάγος» δε

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων Θεματική Ενότητα 4 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχαναλυτική θεωρία και, κυρίως, σε εκείνο το τμήμα της θεωρίας που αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Μέχρι το άπειρο κι ακόμα παραπέρα» Συγγραφέας: Άννα Κοντολέων Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1. Ένας έφηβος, όπως είσαι εσύ, προσπαθεί

Διαβάστε περισσότερα

Πρόωρότητα κ Μητρικός Θηλασμός

Πρόωρότητα κ Μητρικός Θηλασμός Πρόωρότητα κ Μητρικός Θηλασμός Αντιγόνη Συμεωνίδου, Ψυχολόγoς Ma,PgD- Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια. Προγεννητική Ψυχολόγος υπό Πιστοποίηση ΕΚΠΑ Προωρότητα Πρώτες στιγμές μετά τον τοκετό Mε την γέννηση μας,

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης;

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης; Ολοι κάποιες φορές νιώθουμε μελαγχολία ή θλίψη, αλλά αυτά τα συναισθήματα συνήθως περνούν μετά από λίγες μέρες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, η διαταραχή αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή, τη φυσιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους

Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Όταν είμαστε παιδιά, στο ξεκίνημα της ζωής μας, έχουμε έντονη σύγχυση σχετικά με τα συναισθήματά μας, νοιώθοντας την ανάγκη να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 7. πίνακας του Γιώργου Ιακωβίδη

Ενότητα 7. πίνακας του Γιώργου Ιακωβίδη Ενότητα 7 πίνακας του Γιώργου Ιακωβίδη Αφηγούμαστε πώς περάσαμε σε μια συναυλία Περιγράφουμε μουσικά όργανα και πώς κατασκευάζονται Απαγγέλλουμε και τραγουδάμε στίχους Περιγράφουμε έργα τέχνης Αναγνωρίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΟΤΑΝ ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΜΙΛΟΥΝ Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη σε μια εποικοδομητική συνέντευξη στο

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Γαληνού: Τους ήρωες μου ποτέ δεν τους ξεχνώ

Ελένη Γαληνού: Τους ήρωες μου ποτέ δεν τους ξεχνώ Ημερομηνία 22/11/2016 Μέσο Συντάκτης Link lionnews.gr Τίνα Πανωρίου https://lionnews.gr/%ce%b5%ce%bb%ce%ad%ce%bd%ce%b7- %ce%b3%ce%b1%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%bf%cf%8d- %cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%ae%cf%81%cf%89%ce%b5%cf%82-

Διαβάστε περισσότερα

Έξι ερευνητικά ερωτηµατικά: ποιος, που, πότε, πως, τι και γιατί. Για ερασιτέχνες ιστορικούς που αγαπούν και σέβονται την ιστορία. Τασούλα Βερβενιώτη

Έξι ερευνητικά ερωτηµατικά: ποιος, που, πότε, πως, τι και γιατί. Για ερασιτέχνες ιστορικούς που αγαπούν και σέβονται την ιστορία. Τασούλα Βερβενιώτη Έξι ερευνητικά ερωτηµατικά: ποιος, που, πότε, πως, τι και γιατί. Για ερασιτέχνες ιστορικούς που αγαπούν και σέβονται την ιστορία Τασούλα Βερβενιώτη Γενικές παρατηρήσεις Είµαστε ερευνητές: δεν είµαστε ούτε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

2 - µεταδιηγητικό ή υποδιηγητικό επίπεδο = δευτερεύουσα αφήγηση που εγκιβωτίζεται στη κύρια αφήγηση, π.χ η αφήγηση του Οδυσσέα στους Φαίακες για τις π

2 - µεταδιηγητικό ή υποδιηγητικό επίπεδο = δευτερεύουσα αφήγηση που εγκιβωτίζεται στη κύρια αφήγηση, π.χ η αφήγηση του Οδυσσέα στους Φαίακες για τις π 1 ΟΡΟΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Εστίαση (πρόκειται για τη σχέση του αφηγητή µε τα πρόσωπα της ιστορίας). Μηδενική = όταν έχουµε αφηγητή έξω από τη δράση (αφηγητής παντογνώστης). Εξωτερική = ο αφηγητής γνωρίζει

Διαβάστε περισσότερα

μακέτα δημοτικό τραγουδι.qxp_layout 1 5/12/16 11:22 π.μ. Page 3 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

μακέτα δημοτικό τραγουδι.qxp_layout 1 5/12/16 11:22 π.μ. Page 3 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΙΟΡΔΑΝΗΣ Λ. ΚΟΥΖHΝΟΠΟΥΛΟΣ Δημοτικό Τραγούδι O AΠΟΗΧΟΣ ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Εκδόσεις Κολοκοτρώνη 49, Αθήνα 105 60 Τηλ.: 210 3226343 - Fax: 210 3221238 e-mail: info@enploeditions.gr www.enploeditions.gr

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργης Παυλόπουλος. Τι είναι ποίηση...

Γιώργης Παυλόπουλος. Τι είναι ποίηση... Γιώργης Παυλόπουλος Τι είναι ποίηση... "Αν ένα πουλί μπορούσε να πει με ακρίβεια τι τραγουδάει, γιατί τραγουδάει, και τι είναι αυτό που το κάνει να τραγουδάει, δεν θα τραγούδαγε". Κυρίες και Κύριοι Φίλες

Διαβάστε περισσότερα

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της Α. Ποταμιάνου στον σύγχρονο προβληματισμό που αφορά τις ψυχικές καθηλώσεις και τις σωματικές προσδέσεις μέσα

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της Α. Ποταμιάνου στον σύγχρονο προβληματισμό που αφορά τις ψυχικές καθηλώσεις και τις σωματικές προσδέσεις μέσα ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ Η Α. Ποταμιάνου στο βιβλίο της «Το τραυματικό» πραγματεύεται ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο. H προβληματική του τραυματικού είναι παρούσα στην καθημερινότητα του υποκειμένου, μέσα από επώδυνα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ 1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΛΑΤΥΚΑΜΠΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΙΔΟΝΩΝ σε βιβλίο με εικόνες. LET S SHARE OUR CULTURE (ΑΣ ΜΟΙΡΑΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΜΑΣ) Αυτό το πρόγραμμα πραγματοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Όλοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορα συναισθήματα και διαθέσεις. Ορισμένες φορές νιώθουμε ευτυχισμένοι και ενθουσιασμένοι.

Όλοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορα συναισθήματα και διαθέσεις. Ορισμένες φορές νιώθουμε ευτυχισμένοι και ενθουσιασμένοι. Μελαγχολία Το φυλλάδιο θα σου φανεί χρήσιμο στην περίπτωση που νιώθεις θλίψη ή μελαγχολία. Θα σε βοηθήσει να καταλάβεις αν έχεις συμπτώματα κατάθλιψης και πώς μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου ή κάποιον

Διαβάστε περισσότερα

ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ. Το Σκλαβί. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της

ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ. Το Σκλαβί. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ Το Σκλαβί ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της Το Σκλαβί ξεκινήσαμε να το γράφουμε μαζί με τον Θωμά Μοσχόπουλο. Γρήγορα

Διαβάστε περισσότερα

T: F: E:

T: F: E: 19.10.2016 Και τα παιδιά πενθούν Το πένθος κατά την παιδική ηλικία ορίζεται ως διαδικασία διαμέσου της οποίας το άτομο βιώνει την απώλεια ενός σημαντικού προσώπου ή αντικειμένου. Βέβαια, η κατανόηση του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα Έχουν δύο φωνές: την ενεργητική και την παθητική Ενεργητική φωνή: ω. Παθητική φωνή: -μαι. Οι καταλήξεις των ρημάτων, ω, -άβω

ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα Έχουν δύο φωνές: την ενεργητική και την παθητική Ενεργητική φωνή: ω. Παθητική φωνή: -μαι. Οι καταλήξεις των ρημάτων, ω, -άβω 1 ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ Τα ρήματα ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου και φανερώνουν ότι κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα κάνει κάτι (κάποια ενέργεια), ή παθαίνει κάτι από κάποιον άλλον, ή από τον εαυτό του ή βρίσκεται σε

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21 Ημερομηνία 12/12/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://now24.gr/ Μαίρη Γκαζιάνη http://now24.gr/i-singrafeas-giota-gouveli-ke-i-proti-kiria/ Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Βιώνουμε αλλαγές στην οικογένειά μας, όπως το διαζύγιο των γονιών μας. Μας απογοητεύουν ή απογοητεύουμε τον εαυτό μας.

Βιώνουμε αλλαγές στην οικογένειά μας, όπως το διαζύγιο των γονιών μας. Μας απογοητεύουν ή απογοητεύουμε τον εαυτό μας. Νοιώθεις θυμωμένος Το φυλλάδιο θα σε βοηθήσει στην περίπτωση που νιώθεις ότι ο θυμός σου δυσκολεύει τη ζωή σου και θα σου προτείνει λύσεις για να αντιμετωπίζεις και να ελέγχεις τα έντονα συναισθήματα θυμού...

Διαβάστε περισσότερα

[Ήλιε µου και τρισήλιε µου] (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 101)

[Ήλιε µου και τρισήλιε µου] (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 101) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ: [Ήλιε µου και τρισήλιε µου] (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 101) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. Γιατί η µάνα απευθύνεται στον ήλιο για να της πει πού βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ... αχινό! Εκπαιδευτικός σχεδιασμός παιχνιδιού: Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Βασιλική Νίκα.

Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ... αχινό! Εκπαιδευτικός σχεδιασμός παιχνιδιού: Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Βασιλική Νίκα. Ήρθε ένας νέος μαθητής στην τάξη. Όλοι τον αποκαλούν ο «καινούριος». Συμφωνείς; 1 Δεν είναι σωστό να μη φωνάζουμε κάποιον με το όνομά του. Είναι σαν να μην τον αναγνωρίζουμε. Σωστά. Έχει όνομα και με αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Η αυτοκτονική συµπεριφορά ορίζεται ως η συµπεριφορά, κατά την οποία το άτοµο θέλει να κάνει κακό στον εαυτό του µε σκοπό να δώσει ένα τέλος στη ζωή του. ιαχωρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου!

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! 12/11/2018 Katerina Christou Student Εφημερίδα Λεμεσός Στις 9 Νοεμβρίου είχα την τιμή και τη χαρά να γνωρίσω από κοντά την αγαπημένη ψυχολόγο,

Διαβάστε περισσότερα

Ά κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας µε θέµα: «Άγχος και Κατάθλιψη στην Εκπαίδευση και στην Εργασία»

Ά κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας µε θέµα: «Άγχος και Κατάθλιψη στην Εκπαίδευση και στην Εργασία» Περίληψη εισήγησης µε θέµα: Τι είναι άγχος και τι κατάθλιψη. Πώς εµφανίζονται στον εκπαιδευτικό και στον επαγγελµατικό χώρο. Το Άγχος και η Κατάθλιψη αποτελούν ίσως δύο από τις πιο πολυσυζητηµένες έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11 Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος 2017-11:11 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει περίπου

Διαβάστε περισσότερα