Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΛΑΚΟΥΣ, Ο ΟΜΦΑΛΙΟΣ ΛΩΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΩΕΜΒΡΥΪΚΟΙ ΥΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΛΑΚΟΥΣ, Ο ΟΜΦΑΛΙΟΣ ΛΩΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΩΕΜΒΡΥΪΚΟΙ ΥΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ"

Transcript

1 ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΛΑΚΟΥΣ, Ο ΟΜΦΑΛΙΟΣ ΛΩΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΩΕΜΒΡΥΪΚΟΙ ΥΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Συμβολή στη Δημώδη Μαιευτική κατά τα Μεταβυζαντινά χρόνια του Νέου Ελληνισμού ( ) (Β Μέρος) Χρίστος Θ. Οικονομόπουλος 1, Αλεξάνδρα Χρ. Οικονομοπούλου 2 Εισαγωγή Όπως αναφέραμε και στο Α Μέρος, η παρούσα μελέτη στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην Ελληνική Λαϊκή Ιατρική Παράδοση, την οποία προσεγγίζουμε επιστημονικά. Η προσπάθειά μας αυτή αποσκοπεί στην προβολή της Δημώδους Μαιευτικής κατά τα Μεταβυζαντινά χρόνια του Νέου Ελληνισμού ( ). Το πρωτογενές αυτό αθησαύριστο υλικό, το συγκεντρώσαμε από επιτόπια έρευνα στον ηπειρωτικό και στο νησιωτικό Ελληνικό χώρο, κατά το χρονικό διάστημα Στην έρευνά μας αυτή φωτίζεται μια άγνωστη μέχρι σήμερα πτυχή της Νεοελληνικής Λαϊκής Ιατρικής, στον τομέα της Εμπειρικής Μαιευτικής, όπως έχει επιζήσει στον προφορικό λόγο του απλού Έλληνα και αποτελεί το χρυσάφι του Νεοελληνικού Λαϊκού Πολιτισμού μας. Όπως αναφέραμε στο πρώτο μέρος, το «καθαρό» ή μη «πρόσωπο» του πλακούντα (υστέρου) είναι καθοριστικό για τη μοίρα και το πεπρωμένο του παιδιού, είτε αυτό είναι αγόρι ή κορίτσι. Οι εμπειρικές μαμές πίστευαν ότι ο καθρέφτης της υγείας ενός παιδιού φαίνεται καθαρά από τη μορφή και τη φυσιολογική όψη της μητρικής επιφάνειας του πλακούντα (εικόνες 1, 2, 3). Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΨΗ, ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΟΤΟΚΙΑ Η τελετουργία, ως γενική έννοια, αποτελεί μια ιδιαίτερη πλευρά της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα Ελληνικά έθιμα της Γέννας, δηλαδή οι πράξεις και ενέργειες οι τυποποιημένες από την κοινότητα και όχι από το ίδιο το άτομο που τις τελεί, αποτελούν ιδιαίτερο είδος μηνυμάτων που μεταβιβάζονταν στον Ελλαδικό χώρο από γενιά σε γενιά, από τη Μυκηναϊκή εποχή μέχρι σήμερα, ως λαϊκές επιβιώσεις Από τα βασικά γνωρίσματα της τελετουργίας της Γέννας, θα ασχοληθούμε μόνο με αυτά που αφορούν το τρίτο στάδιο του τοκετού, δηλαδή την περίοδο της υστεροτοκίας, ήτοι την έξοδο του πλακούντα, του ομφάλιου λώρου και των εξωεμβρυϊκών υμένων. Θα αναφερθούμε σε τελετουργίες που έχουν επιβιώσει στην Ελληνική Ιατρική Παράδοση, από τους αρχαιοτάτους χρόνους μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες. Πιστεύουμε ότι οι νομοτελειακά ιατρικές τελετουργίες μας στέλνουν μηνύματα από το απώτερο παρελθόν, που εκφράζονται με συμβολικούς τρόπους, όπως κινήσεις, νεύματα, λέξεις, «ήχους» και συμβολικές πράξεις. Η Γέννα (Εγκυμοσύνη, Τοκετός, Λοχεία) συγκινούσε ανέκαθεν τους Έλληνες, οι οποίοι, λόγω του πλούσιου συναισθηματικού κόσμου τους, είχαν ταυτίσει τη γυναίκα με τη ζωή. Για την Ελληνίδα, η Γέννα εξακολουθεί να αποτελεί ένα μεγάλο θαύμα, που δίνει νόημα στη φύση και την αποστολή της ως γυναίκα μέσα στον Κόσμο. Η Ελληνική Ιστορία μας διδάσκει ότι από τους αρχαιοτάτους χρόνους ο τοκετός ήταν για τις Ελληνίδες το ωραιότερο γεγονός της γυναικείας τους υπόστασης και η εκτέλεση της ιερότερης αποστολής τους. Αναφορικά με τα βασικά στάδια της ζωής, οι Ελληνίδες, ως πρωταρχικού ενδιαφέροντος θέματα, είχαν το Γάμο και τη Γέννηση Σε προηγούμενες μελέτες μας στο έγκριτο αυτό Επιστημονικό Περιοδικό «Θέματα Μαιευτικής Γυναικολογίας», επίσημο όργανο της Ενώσεως Μαιευτήρων Γυναικολόγων Ελλάδος, έχουμε εκτενώς αναφερθεί σε πολύ ενδιαφέροντα θέματα της Δημώδους Μαιευτικής Γυναικολογίας και της Παιδιατρικής. Σύμφωνα με τη γενική ομολογία των συναδέλφων Χειρουργών - Μαιευτήρων - Γυναικολόγων και Παιδιάτρων, η Λαϊκή Ιατρική Παράδοση της πατρίδας μας έχει γοητεύσει και σαγηνεύσει τους αγαπητούς συναδέλφους, που κατά γενική διαπίστωση και με ενθουσιώδεις λόγους, λαχταρούν πότε θα λάβουν το επόμενο τεύχος για να απολαύσουν την Ελληνική Λαϊκή Ιατρική Σοφία. Θερμώς τους ευχαριστούμε και από τη θέση αυτή. 133

2 Εικόνα 1. Η μητρική επιφάνεια του πλακούντa δηλαδή το «πρόσωπο». Στο μέσο φαίνεται ένα κενό. Από το σημείο αυτό λείπει μια κοτυληδόνα, η οποία αναζητήθηκε και βρέθηκε. Φαίνεται στο άνω δεξιό της εικόνας. Αν έμενε στη μήτρα θα προκαλούσε αιμορραγία ή φλεγμονή. Με την επισκόπηση της μητρικής επιφάνειας του πλακούντα, οι παλιές μαμές, ακολουθώντας την αρχαία παράδοση της Ήρας, εφόσον ο πλακούντας ήταν άρτιος, ονοματοθετούσαν το παιδί με «Αστρονομικά ονόματα», όπως Ήλιος, Αστέρι (αν ήταν αγόρι) και Σελήνη, Αφροδίτη (αν ήταν κορίτσι), ενώ αργότερα μετέπεσαν και σε επώνυμα για να δείξουν το όμορφο γένος της οικογένειας. Έτσι η μαμή, όταν παρέδιδε το νεογνό στη μάνα, έλεγε: «πάρε προβατινίτσα μου το αρνάκι σου, σου δίνω παιδί-αρνί» (3 φορές) και του έδινε το όνομα «αστερούλη» έτσι πολλοί κράτησαν το όνομα που έχει δώσει η μαμή, από το «πρόσωπο» του πλακούντα. Αναφέρω μερικά από την Εύβοια, όπου ζει ακόμα έντονα η παράδοση. Στην Εύβοια, όταν λένε Αστέρι, εννοούνε τον Αυγερινό ως το κατεξοχήν άστρο για τη λαμπρότητά του. Έτσι από το όνομα Αστέριος, Αστέρης, που ονοματοθετούσε η μαμή, προήλθαν τα επώνυμα Αστεριάδης, Αστερίδης και των γυναικών Αστέρω, Αστερούλα και Αστερινή. Σε μεσαιωνικό έγγραφο της Χαλκίδας βρίσκουμε «και έλαμπε το πρόσωπό της ως αυγερινός αστέρας», «είχε και κόρη πάντερπνον αυγερινό αστέρα». Επίσης η μαμή έριχνε δύο σταγόνες πύαρ από το μαστό της μάνας στα ματάκια του παιδιού για να τα καθαρίσει από τις τσίμπλες και το έλεγε Ξαστερούλη, ταυτίζοντάς το με τον ξάστερο ουρανό της Εύβοιας, Ουρανία, Ουράνω κ.λπ. «αστρονομικά ονόματα και να λάμπει σαν το αστέρι την Πούλια και τον Αυγερινό». Από το όνομα Αυγερινός προήλθε και το επώνυμο Αυγερινός, Αυγερινόπουλος και Αυγερινίδης. Από τη Μυκηναϊκή εποχή, ως μεγάλη Ιάτραινα και Μαία θεωρούνταν η Θεά Ήρα (εικόνα 4), που ήταν επίσης προστάτιδα του νόμιμου γάμου και της οικογένειας. Η Γέννηση, από την αυγή της Μυθολογίας και της Ιστορίας, αποτελούσε μία από τις κρισιμότερες στιγμές της ζωής των Ελληνίδων, κατά τα τριάντα δύο (32) χρόνια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας. Οι Ελληνίδες αυτές, όντας συναισθηματικά ευαίσθητες υπάρξεις, λόγω του εύκρατου κλίματος της Πατρίδας μας, είχαν εμπεδώσει στη συνείδησή τους ότι ειδικά η Γέννα περιέκλειε μια «κακή ώρα», μία «αποφράδα στιγμή», ιδιαίτερα στο τρίτο στάδιο του τοκετού, την υστεροτοκία (εικόνες 5, 6). Μη γνωρίζοντας όμως τον πιθανό χρόνο εμφάνισης της αποτρόπαιης εκείνης στιγμής, είχαν πλάσει, για την προστασία τους, ένα πολύπλοκο σύστημα αντιλήψεων, προλήψεων, δεισιδαιμονιών, δοξασιών και συμβολισμών. Επίσης, είχαν πιστέψει ότι το σύνολο των εθιμικών αυτών δρώμενων, θα ήταν ικανό να εξουδετερώσει τις θείες και δαιμονικές υπερφυσικές βλαπτικές δυνάμεις, τις οποίες φοβούνταν ότι θα επιδρούσαν καταστρεπτικά και θα εμπόδιζαν την ευτοκία κατά τη Γέννηση. Συνεπώς, θα τους στερούσαν την ευτυχία να φέρουν μέσα από τα σπλάγχνα τους, ζωντανά και υγιή, τα αξιαγάπητα πλάσματά τους, τα παιδιά τους 58,59,60. Απεναντίας, η Γέννηση χωρίς προβλήματα για τις μητέρες και τα παιδιά τους, τις έκαναν να αισθάνονται ότι συμμετείχαν ως βοηθοί στο έργο του Δημιουργού. Όλες αυτές οι αδιάκοπες τελετουργικές πράξεις τις οποίες είχαν επινοήσει, λόγω της ανωτέρας φυσικής ευφυΐας τους, δηλαδή της υψηλής διανοητικής τους ανάπτυξης, της ωριμότητας αλλά και της ευμετάβλητης, λόγω του κλίματος, ιδιοσυγκρασίας και του χαρακτήρα τους, αποτέλεσαν τον πυρήνα της ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού. Ένα μεγάλο τμήμα αυτού του Πολιτισμού είναι δημιούργημα των Ελληνίδων, παρά την υποτίμηση αυτών και των παιδιών τους, τόσο από τους Πολιτικούς, τους Στρατιωτικούς (βασιλείς, αρχηγούς κ.λπ.), όσο και από τους Νομοθέτες, ακόμα και τους Φιλοσόφους Το πλήθος των εθιμικών πράξεων σχετικά με τη Γέννα μας εδραίωσε την πίστη ότι το κέντρο όλων αυτών των προλήψεων, δηλαδή οι σαράντα (40) ημέρες της λοχείας έκρυβαν μια σοφή Ιατρική νομοτέλεια. Όλα αυτά ευελπιστούμε να τα καταδείξουμε στη συνέχεια της έρευνάς μας, τονίζοντας ότι οι παλιές εμπειρικές Μαμές ήταν αγράμματες μεν, αλλά συναισθηματικά «πλούσιες δεξαμενές» των ιατρικών εθίμων. Αυτές πιθανότατα να εκπροσωπούν τις Αρχαίες Ιέρειες. Τέλος, η μητέρα, με τη Γέννηση, εξυψώνεται ως συνδημιουργός, το δε νέο πλάσμα, το παιδί, εντάσσεται στην Κοινωνία ως οντότητα με υπόσταση ηθική και κοινωνική. Τη μεγάλη αυτή αλλαγή έφερε στην Ελλάδα η Θρησκεία του Θεανθρώπου της Αγάπης με το Σαραντισμό, ο 134

3 Εικόνα 2. Τρεις διαφορετικοί αποκολληθέντες πρόωρα πλακούντες που δεν έχουν καλό πρόσωπο α) πλακούντας εμβρύου 38 εβδομάδων με αιμορραγία, που πέθανε ενδομητρικά και ζύγιζε 3120 γρ. και ο πλακούντας 1310 γρ. β) Νεκρωμένες επιφάνειες πλακούντα σε μεγάλη έκταση και κακή πρόσφυση. Το πρόσωπο του πλακούντα είναι ωχροκίτρινο. γ) Το μισό του πλακούντα είναι νεκρωμένο από σοβαρή αιμορραγία. Εικόνα 3. Ανθρώπινο έμβρυο 14 εβδομάδων κύησης. Το έμβρυο βρίσκεται εντός της αμνιακής κοιλότητας και συνδέεται με τον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα (R. Rugh). οποίος τα δύο αυτά πρόσωπα - τη Μητέρα και το Παιδί - τα ενέταξε επίσημα στην Ελληνική Κοινωνία, ως νέα σεβάσμια και αξιολάτρευτα μέλη της. Η έννοια του Σαραντισμού, εδώ, είναι ταυτόσημη με την Κοινωνική Γέννηση. Έτσι ο Χριστιανισμός εξύψωσε τη Γυναίκα και το Παιδί, μία πράξη αναγκαία που δεν την είχε κάνει τόσους αιώνες πριν το Ιερατείο των Ολυμπίων, ούτε και η τάξη των Προσωκρατικών και των μετέπειτα Φιλοσόφων, αλλά ούτε και οι σοφοί Νομοθέτες, ακόμα και οι Θρησκειολόγοι των Ελληνιστικών Χρόνων σε όλη την επικράτεια της Αρχαίας Ελλάδας και των αποικιών της Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑΣ, Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΩΣ ΟΡΓΑΝΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ ΚΑΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ Είναι γνωστό ότι πέρα από τα μαρσιποφόρα ζώα, όλα τα άλλα θηλαστικά έχουν πλακούντα. Το χαρακτηριστικό του πλακούντα αυτού είναι ότι το έμβρυο, σε αυτά, παραμένει για ένα αρκετό χρονικό διάστημα εντός της μήτρας της μητέρας και τρέφεται, λαμβάνοντας και το αναγκαίο για τη ζωή του οξυγόνο, από τον πλακούντα, δηλαδή από ένα όργανο που η σύστασή του έχει διαμορφωθεί κατά ένα μέρος του από το βλεννογόνο της μητέρας του και κατά το υπόλοιπο από ιστούς τους οποίους προμηθεύεται από το ίδιο το έμβρυο, αλλά με μία μεγάλη διαφορά, ότι το τροφικό και το αναπνευστικό δε συμπεριλαμβάνονται μέσα στο ίδιο το σώμα του εμβρύου. Αυτός λοιπόν «λακωνικά» είναι ο ανθρώπινος πλακούντας, που αποτελείται μορφοπλαστικά από ιστούς της μητέρας και του εμβρύου. Τα τριχοειδή - τόσο από τη μητέρα όσο και από το έμβρυο - συνυφαίνονται αρμονικά, χωρίς όμως και να ενώνονται, ανάμεσα στη μητέρα και το έμβρυο, διαδικασία που γίνεται μέσα από ειδικές μεμβράνες. Για να προβεί κάποιος σε μια γενικότερη θεώρηση του πλακούντα, πρέπει 135

4 Eικόνα 4. Η θεά Ήρα. να ασχοληθεί με τη Φυσιολογία, με την Ανοσολογία και την Ιστοχημεία και να μελετήσει τις διάφορες εμφανείς και αφανείς λειτουργίες του Η ΛΑΪΚΗ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΜΑΜΕΣ Ο Τοκετός ολοκληρώνεται με την τρίτη πράξη, δηλαδή την υστεροτοκία, που ως κύριο χαρακτηριστικό έχει την πλήρη αποκόλληση του πλακούντα και την έξοδό του ακέραιου, μαζί με τον ομφάλιο λώρο και τους εξωεμβρυϊκούς υμένες. Ας θυμίσουμε τις δύο προηγούμενες πράξεις: Όπως είναι γνωστό, κάθε επιμελημένο έργο περιλαμβάνει τρεις πράξεις. Έτσι και το καλοσχεδιασμένο από τον μέγα Πλαστουργό Δημιουργό Θεό, που πάντα γεωμετρεί και φροντίζει τα πλάσματά του, το μεγαλειώδες αυτό έργο, το πλέον τέλειο της Δημιουργίας του, δηλαδή ο ερχομός στη Μάνα Γη του Νέου Ανθρώπου από τη βοηθό του Γυναίκα, στη Δημιουργία το έχει χωρίσει σε τρεις πράξεις, οι οποίες, ενώ χρονικά είναι άνισες, κρύβουν την Πανσοφία του Πλαστουργού Θεού Στο πρώτο μέρος του τοκετού, της λεγόμενης διαστολής του τραχήλου της μήτρας, οι ωδίνες συνεχώς δυναμώνουν. Παρά ταύτα η γυναίκα αισθάνεται μια ενδόμυχη ευχαρίστηση. Γενικώς όμως, το πρώτο στάδιο της διαστολής του τραχήλου της μήτρας είναι πολύ επώδυνο και μάλιστα σε πρωτοτόκους. Το στάδιο αυτό μπορεί να διαρκέσει και ένα ολόκληρο 24ωρο. Λόγω του ότι είναι πολύ επώδυνο δύνανται οι ωδίνες να εξαντλήσουν τη Εικόνα 5. Μία από τις σοβαρότερες αιμορραγίες στον τοκετό ήταν η αιμορραγία της υστεροτοκίας. Ήταν ο φόβος των γυναικών που είχε στείλει εκατοντάδες γυναίκες τα παλιά χρόνια στον Άδη. Από Γκραβούρα του 1773 (από το βιβλίο Ανατομίας του F. Weinder 1908). νεαρή επίτοκο που δεν είχε ποτέ φανταστεί αυτούς τους πόνους και την έντασή τους. Οι παλιές Μαμές συνεχώς άκουγαν τα «σκουσμάρια» και τις φράσεις «απελπισίας», σαν τις παρακάτω: «Αχ Γιώργη μου τι μούκανες, δεν 136

5 Eικόνα 7 Eικόνα 6. Η πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα είναι από τις πολύ σοβαρές επιπλοκές. Παλαιότερα ήταν 100% θανατηφόρος, σήμερα εξακολουθεί να είναι για τη μητέρα 10% και για το έμβρυο 60% θανατηφόρος. Γκραβούρα του 1400 (από το βιβλίο Ανατομίας του F. Weinder 1908). Eικόνα 8 το ματακάνω!» ή ένα ευτράπελο τραγουδάκι με το οποίο απαντούν οι Γριές Μαμές: «Όταν έπιανες τα χέλια με χαρές και με τα γέλια κι όταν τα βαζες στην κούπα, δε σκεφτόσουνα και τούτα;». Το πρώτο αυτό, το μακράς διάρκειας στάδιο της διαστολής, συνήθως φέρνει εξάντληση στις «πρωτάρες». Το δεύτερο, της εξωθήσεως, μπορεί να διαρκέσει περίπου μισή ώρα. Έχει όμως, το στάδιο αυτό της εξωθήσεως, εκρηκτικό χαρακτήρα, αλλά εδώ, όπως αναφέραμε, όλα τελειώνουν γρήγορα, σε σχέση με την πρώτη πράξη του τοκετού, που είναι κατά πολύ επώδυνη και μακράς διάρκειας. Γι αυτό πρέπει πάντοτε να δίνει η Μαμή, όπως και το έπραττε, ενθάρρυνση, δίνοντας κουράγιο και ζητώντας περισσότερο υπομονή παρ ό,τι η επίτοκος φαίνεται εξαντλημένη, στο πρώτο στάδιο, από τη διαστολή που έχει κρατήσει πολλές ώρες. Τότε, όπως λένε οι παλιές Μαμές, έρχεται η Θεία Χάρις της Παναγίας και των Προστατών Αγίων (εικόνες 7, 8, 9, 10, 11, 12) και ξαφνικά βλέπουμε την εξαντλημένη επίτοκο να λάμπουν τα μάτια της και από «μισοπεθαμένη» να ανασηκώνεται, οι δε μέχρι τώρα αναστεναγμοί της να γίνονται βαθειά επώδυνοι, αλλά ταυτόχρονα να αισθάνεται ευτυχισμένη. Τώρα παίρνει μια βαθειά αναπνοή με σφρύγος και ασυνήθιστη δύναμη. Τι ακριβώς συνέβη; Απλούστατα η επίκληση προς τους Αγίους της ενδυνάμωσε την πίστη (εικόνες 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14) και αυτομάτως κινητοποιήθηκαν οι νευροχημικοί και ενδοκρινικοί μηχανισμοί των νευρομεταβιβαστών του υποθαλάμου. Έτσι, το σπουδαίο αυτό μορφοπλαστικό όργανο του εγκεφάλου πλημμύρισε την κυκλοφορία του αίματος με νευροχημικές ουσίες και νευρομεταδότες όπως ντοπαμίνη, στιμουλίνες, Β-ενδορφίνες και πολυπεπτίδια ευεξίας

6 Eικόνα 9. Eικόνα 11. Eικόνα 10. Eικόνες 7, 8, 9, 10, 11, 12. Προστάτες Άγιοι της Υστεροτοκίας που έδιναν καλή λευτεριά. Ο λαός και η εμπειρική μαμή πίστευαν ότι πρώτη η Παναγία και ο Χριστός είχαν μεγάλη δύναμη κατά την περίοδο της υστεροτοκίας να ελευθερώσουν τη γυναίκα χωρίς μεγάλα προβλήματα, δηλαδή χωρίς σοβαρές αιμορραγίες. Οι μαμές έδιναν μεγάλη σημασία στους φτωχούς αγίους. Έτσι λ.χ. παρακαλούν τον Άγιο Φανούριο να φανερώσει το ύστερο ή την Αγία Μαρίνα να μην επιτρέψει στο ύστερο να πνίξει τη γυναίκα. Στην εικόνα, η Αγία Μαρίνα πατάει το δαιμόνιο που κρατάει τον πλακούντα. Ο Άγιος Ρηγίνος και οι Άγιοι Σαράντα Μάρτυρες είναι προστάτες από τις καθ έξιν αποβολές (αραχνόγκαστρη γυναίκα), ενώ ο Άγιος Ελευθέριος ελευθερώνει τη γυναίκα με την έξοδο του πλακούντα. Όταν δεν έβγαινε ο πλακούντας, τότε έρχονταν οι επιτυχημένες μητέρες της γειτονιάς με ένα εικονάκι του Αγ. Ελευθερίου και το ακουμπούσε η καθεμία πάνω στην κοιλιά της λεχώνας, ώστε να βγει το ύστερο χωρίς αιμορραγία. Αξιοσημείωτη είναι η εικόνα 12. Μέσα σε ένα χάλκινο πιάτο η μαμή έριχνε νερό και εμβάπτιζε τη χάρτινη εικόνα του Αγ. Ελευθερίου, μετά διάβαζε την Αγ. Επιστολή και 3 «Πάτερ Ημών» και η γυναίκα έπινε το νερό, που είχε πάρει τη χάρη του Αγ. Ελευθερίου και έτσι πίστευαν ότι αποκολλούνταν ο πλακούντας και η γυναίκα απελευθερωνόταν. Eικόνα 12. Το τρίτο και τελευταίο στάδιο του τοκετού είναι αυτό της υστεροτοκίας. Η πράξη αυτή κλείνει με την αποβολή του πλακούντα και τη σύσπαση της κενής πλέον περιεχομένου μήτρας. Μόνον όταν αυτός ο τελευταίος χρόνος θα έχει συμπληρωθεί, η γυναίκα θα είναι τελικά προστατευμένη από τη Μοίρα της και από τα κακά Δαιμόνια, τις αρχαίες Ερινύες. Το στάδιο αυτό - στην περίπτωσή μας - για να είναι φυσιολογικό, η διάρκειά του θα πρέπει να 138

7 Εικόνα 13. Διαγραμματική παράσταση της στενής σχέσης που έχει η μητρική και η εμβρυϊκή κυκλοφορία. Ο πλακούντας προσφέρει συνεχώς επί εννέα μήνες το ζωογόνο οξυγόνο και τη φιλτραρισμένη τροφή, ώστε η πνευματική όσο και η σωματική διάπλαση του εμβρύου να είναι αρμονική (De Lee). Εικόνα 14. Αγιασματάρια με ευχή και χειρόγραφο ευχολόγιο για την ανώδυνη αποβολή του πλακούντα. Εικόνα 15. Οι τρεις αρετές που έπρεπε να θυμάται και να έχει συνειδητοποιήσει μια παλιά παραδοσιακή μαμή για να χαρακτηρισθεί ως «πετυχημένη μαμή» ήταν: α) να θυμάται ότι η πιο φοβερή επιπλοκή κατά την τρίτη φάση του τοκετού ήταν η αιμορραγία της υστεροτοκίας. Αυτή η αιμορραγία να θυμάται ότι μπορούσε να αποβεί μοιραία για τη γυναίκα μέσα σε λίγα λεπτά. Ήταν ο μεγάλος δολοφόνος των γυναικών που πέθαιναν πάνω στη γέννα. β) Να θυμάται ότι η αιμορραγία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι ο πλακούντας δεν καταφέρνει να αποκολληθεί τελείως και έτσι εμποδίζει τη μήτρα να επανέλθει στο φυσιολογικό της και να σταματήσει η αιμορραγία. γ) Να θυμάται να βρίσκεται ανά πάσα στιγμή σε εγρήγορση, να μη χάσει την ψυχραιμία της και να δράσει ταχύτατα για τη θεραπεία, που είναι πολύ απλή - η αποκόλληση του πλακούντα με το χέρι, βάζοντάς το μέσα στη μήτρα. είναι λεπτά, αλλά ο χρόνος αυτός είναι πολύ κρίσιμος για αιμορραγία. Ο τοκετός ολοκληρώνεται με την αποκόλληση του πλακούντα από το ενδομήτριο και με την έξοδό του από το αιδοίο, μαζί με τους εξωεμβρυϊκούς υμένες και τον ομφάλιο λώρο. Μόνο όταν η έξοδος του πλακούντα και των εξαρτημάτων του είναι ακέραια θεωρείται ότι η γυναίκα είναι ελεύθερη. Η μη πλήρης και ολοκληρωτική αποκόλληση του πλακούντα συνεπάγεται, τις περισσότερες φορές, σοβαρή αιμορραγία κατά την υστεροτοκία. Γι αυτό, η πλέον κοινή λαϊκή ονομασία του πλακούντα είναι «λευτέρι», γιατί με την έξοδό του ελευθερώνεται η γυναίκα Επειδή δε ο πλακούντας ακολουθεί τη γέννηση του εμβρύου λέγεται «ακόλουθο», «ακλούθι», «συνακόλουθο», 139

8 Εικόνα 16. Διάφοροι αιματοστάτες. Τα παλιά χρόνια η έγκυος γυναίκα ήταν επιρρεπής στο να πιστεύει κάθε τι που ήταν υπερφυσικό, λόγω του φόβου για μια πιθανή κακή έκβαση του τοκετού. Κάτω από αυτές τις ψυχαναγκαστικές επιδράσεις, πίστευαν ότι ορισμένοι ημιπολύτιμοι και πολύτιμοι λίθοι, όπως ο αιματίτης, το ρουμπίνι λόγω του κόκκινου χρώματος, είχαν την ιδιότητα να σταματούν την αιμορραγία του τοκετού γι αυτό οι παλιές μαμές τους λέγανε «καληγεννητήργια πετράδια», «καλομανίτες» ή «πετράδια της Λευτεριάς». Εικόνα 17. α) Ο κατά τα άλλα σοφός καθηγητής της Ανατομικής Γεώργιος Λ. Σκλαβούνος είχε ισχυριστεί το 1919 και έκανε σχετική ανακοίνωση στις 23/2/1919 στην Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, σε Ελληνικά Ιατρικά Περιοδικά καθώς και σε Ξένα Γυναικολογικά Περιοδικά ότι είχε επινοήσει ο ίδιος μέθοδο που την ονόμασε «Υδραυλική μέθοδος ταχείας αποκολλήσεως του πλακούντα». Τη μέθοδο αυτή, πίεσε να εφαρμόσει ο Τρύφων Αντριανάκος, ένας σεμνός και λαμπρός επιστήμων ο οποίος, όπως μου ανέφερε ο αείμνηστος Χαρ. Γαλανόπουλος, Υφηγητής της Ιατρικής, που μου είχε γνωρίσει τον Αντριανάκο στη βιβλιοθήκη του «Αγ. Σάββα», είχε μετανιώσει (λόγω ρήξης μήτρας, κόλπου, εμβολή αέρος και θρομβώσεων) γι αυτό και η μέθοδος αυτή ξεχάστηκε εντελώς. β) Εδώ είναι οι πρώτες σύριγγες του Γ. Σκλαβούνου τις οποίες ο υποφαινόμενος, αγόρασα μαζί με μερικά βιβλία από δημοπρατήριο, τα οποία είχε εγχωρήσει ο Θεμ. Σκλαβούνος σε μια ανιψιά του με τη μεσολάβηση του παλαιοπώλη Χ. και ανήκουν σήμερα, μαζί με τα βιβλία, στην περιουσία του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής. γ) Τρύφων Αντριανάκος, ένας σεμνός αφιλοχρήματος επιστήμων, υπόδειγμα ιπποκρατικού γιατρού. «στερνό», «κατά πόδας», ακολουθώντας το βρέφος. Επίσης, αφού είναι το τελευταίο μόρφωμα του τοκετού, λέγεται «ύστερο», «υστέρι», «υστέρα», «δευτέριο», ίσως και από το όνομα της μήτρας που λέγεται και υστέρα. Κατά μία άλλη άποψη, η ονομασία «συντρόφι», «ντίμα», «αδέρφι» ή «αδέλφι» δηλώνει την συντροφικότητα του πλακούντα με το αρτιγέννητο. Επίσης, άλλη ονομασία είναι το «κτάρρ», «κυττάρι», «κτάρι» από το κύτταρο. Ακόμη, ο υμένας που περιβάλλει προστατευτικά το έμβρυο, υπό μορφή σάκου λέγεται «ασπίδα», «ντύμμα», «μπόλια», «προσωπίδα», «φιλοπροσωπίδα», «διπλοπροσωπίδα», «τσίπα» ή «στρώμα». Τέλος, το λένε και «οχτρό» δηλαδή εχθρό, αφού συμπεριφέρεται εχθρικά - με τη σοβαρή και κατακλυσμιαία αιμορραγία - ως ο εχθρός με την οποία πνίγει τη γυναίκα. Τότε το λέγανε και «παλιοτσέτταρο»

9 Εικόνα 18 Εικόνα 19 Εικόνες 18, 19. Μαγικές τελετουργίες της μαμής, ο βελονισμός του ομφαλίου λώρου με τις «Νιζές» (Νυξιές), δηλαδή βελόνες κομμώσεως για τις αρχόντισσες και με άγγιστρα μεταλλικών αδρακτιών για να φοβερίσουν το ύστερο, προκαλώντας την αποκόλληση του πλακούντα. Εκ του Μουσείου της Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής. Η ΑΤΕΛΗΣ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ ΚΑΙ Η ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΟΤΟΚΙΑΣ Το σκηνικό του μέχρι τώρα φυσιολογικού - κατά τα άλλα - τοκετού μπορεί στις πρώτες δύο ώρες του τρίτου σταδίου της υστεροτοκίας να αλλάξει άρδην και να δημιουργήσει μεγάλους και φοβερούς κινδύνους απειλητικούς για τη ζωή της γυναίκας, η οποία μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας μπορεί να κινδυνεύσει να πεθάνει από αιμορραγική καταπληξία. Όταν, μετά τη γέννηση του παιδιού, ο πλακούντας δεν αποκολλάται ή αδυνατεί να αποκολληθεί ολοκληρωτικά και να «πέσει», τότε η φοβερή αιμορραγία της υστεροτοκίας ερχόταν στο προσκήνιο και ήταν άμεσα απειλητική για τη μητέρα. Τότε, ο Κακός Δαίμονας της τρομερής, κατακλυσμιαίας αιμορραγίας απέβαινε, για τη μόλις προ δεκαπέντε περίπου λεπτών «ευτυχισμένη» μητέρα, να έρχεται με τη μαύρη και θανατηφόρα μορφή του Χάρου να την πάρει μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας. Στο σημείο αυτό, δε θα αναλύσουμε τις σοβαρές επιπλοκές του δεύτερου σταδίου του τοκετού, αλλά πιστεύουμε ότι είναι πολύ αναγκαίο, παρά το ότι η μελέτη μας είναι ιστορική, να παραμείνουμε στο θέμα της υστεροτοκίας γιατί ακόμα και σήμερα παρά την άριστη οργάνωση της Αιμοδοσίας εφιστάται η προσοχή και του σύγχρονου Μαιευτήρα, 141

10 Εικόνα 20. Αργυρό τετράδραχμο της Ερέτριας, κοπής του π.χ. Εμπροσθότυπος με κεφαλή της Αρτέμιδος και οπισθότυπος με βόδι και τη λέξη ΕΡΕΤΡΙΕΩΝ. Όλα τα νομίσματα της Εύβοιας είχαν ως οπισθότυπο το βόδιαγελάδα. Το νησί, τα πολύ παλιά χρόνια λεγόταν Αβαντίς και κατόπιν επονομάσθηκε Μάκρις, από την επιμήκη μορφή του. Μετά λεγόταν Ελλοπία. Η τροφός της Ήρας, εκτός από την Προσύμνη, ήταν και η Ασωπίς, που είχε το παρωνύμιο Εύβοια, γιατί φρόντιζε ώστε η Ήρα να έχει τις καλύτερες αγελάδες. Στο «πολυδίψειον Άργος» είχε γίνει επιζωοτία και η θεά Ήρα θρήνησε την πρώτη εκατόμβη, απέπεμψε δε τις Προιτίδες ως ανίκανες - που έπαθαν μανιοκατάθλιψη - και τις έκλεισε στο σημερινό σπήλαιο των Καστριών. Τις θεράπευσε τελικά ο Μελάμπους, γιος του Ασκληπιού. Τότε, λόγω των πολλών απιστιών του Δία και της ζηλοτυπίας της Ήρας, που ήταν η Τρίτη σύζυγος του Δία, ανέλαβε να τους συμφιλιώσει η Ασωπίς (Εύβοια), που ήταν εντωμεταξύ η υπεύθυνη των βοοστασίων της Ήρας στην Εύβοια. Ο Δίας τότε χάρισε στην Ήρα το νησί Μάκρις και η Ήρα για να τιμήσει την Ασωπίδα (Εύβοια) για τη συμφιλίωσή τους και τη θεραπεία των βοδιών της, μετονόμασε το νησί με το παρωνύμιο της Ασωπίδας που ήταν γνωστή ως Εύβοια, που σημαίνει αυτή που φροντίζει ώστε τα βόδια και οι αγελάδες να είναι υγιή και εύρωστα. Η Εύβοια (εκ του Ευ και Βους) είχε επινοήσει (όπως διασώζει η μυθική παράδοση) την έγχυση από τον ομφάλιο λώρο θαλασσίου ύδατος με «καλαμοκάνη», σερβιτσάρι προκειμένου να αποκολληθεί ο πλακούντας των αγελάδων. Ο πλακούντας της αγελάδας έχει κοτυληδόνες και η κατακράτηση του πλακούντα ήταν και τότε και τώρα ακόμα πολύ συχνή στις αγελάδες τη μέθοδο αυτή εφάρμοσε και ο Δημόκριτος τον 5ο αιώνα π.χ. ώστε να βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση. Αφορμή μας έδωσε ένα πρόσφατο ιατρικό δημοσίευμα από το Michigan των Η.Π.Α. όπου επί 57 ασθενών με αιμορραγία της υστεροτοκίας οι εννέα γυναίκες πέθαναν διότι οι θεράποντες Γιατροί δεν αξιολόγησαν τη σοβαρότητα της περίπτωσης (εικόνες 5, 6). Η φοβερή αυτή μορφή της αιμορραγίας της υστεροτοκίας είναι κάτι παρόμοιο όπως ένας τρομερός σεισμός, τον οποίο ακολουθεί ένα τσουνάμι Ασιατικό με ισχυρότατο παλιρροιακό κύμα, που μπορεί να αποβεί μοιραίο για τη γυναίκα μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας. Το είδος αυτής της τρομερής αιμορραγίας θεωρούνταν τα παλιά χρόνια ως ο μεγαλύτερος δολοφόνος των γυναικών που πέθαιναν επάνω στη Γέννα (εικόνα 16). Στην πορεία της Ανθρωπότητας όχι μόνο χιλιάδες, αλλά και εκατομμύρια γυναικών-μητέρων έχουν χαθεί δια μέσου των αιώνων, από την κατακλυσμιαία αιμορραγία της υστεροτοκίας. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι αν το πνεύμα του Μαιευτήρα, που συνήθως είναι ξύπνιο, βρίσκεται ανά πάσα στιγμή σε εγρήγορση και αντιληφθεί εγκαίρως την αιτία και αν και τότε δε χάσει την ψυχραιμία του και δράσει ταχύτατα, μη επιτρέποντας στον εαυτό του να χαθεί ούτε ένα λεπτό της ώρας και με ταχύτητα όχι την τυχούσα, αλλά με την αποφασιστικότητα μυθικού ήρωα, να προβεί αμέσως στη θεραπεία - η οποία είναι πολύ απλή - δηλαδή να προβεί στην πλήρη αποκόλληση του πλακούντα με το χέρι του, που θα φέρει ένα αποστειρωμένο γάντι, να εισχωρήσει απαλά στην κοιλότητα της μήτρας και να αποκολλήσει τον ατελώς αποκολληθέντα πλακούντα ολοκληρωτικά Γι αυτό, η παραμικρή χρονοτριβή σε κάθε περίπτωση αιμορραγίας της υστεροτοκίας είναι δυνατόν να αποβεί καταστροφική. Ποτέ άλλοτε ο Μαιευτήρας δε θα δοκιμάσει την ικανότητα ταχείας δράσεως, παρά μόνο σε μια τόσο τραγική και δραματική δυνατότητα πάλης του, βλέποντας κατάματα το Χάρο. Ας μη λησμονούμε επίσης ότι όχι μόνο η κατακλυσμιαία αιμορραγία της υστεροτοκίας, αλλά ακόμα και μια μικρή αιμορραγία, αλλά παρατεταμένη, καταλήγει και αυτή τόσο τραγικά ώστε να αποβεί κι αυτή μοιραία για τη μάνα-λεχωίδα. Γι αυτό φύλακες γρηγορείτε! Κάθε Έλληνας Μαιευτήρας ας ενθυμείται τη Θεά Ήρα που πρώτη εφάρμοσε τη δακτυλική αποκόλληση του αιμορραγούντος πλακούντα πριν από 142

11 Εικόνα 21. Η έγερση του Λαζάρου από το Χριστό «Λάζαρε δεύρω έξω». Ψηφιδωτό Μονής Αγίου Λουκά Καρδίτσας. Η Ανάσταση του Χριστού. Εικόνα 22. Η πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα έφερνε συνήθως κατακλυσμιαία αιμορραγία που ή- ταν θανατηφόρα για τη μάνα και το παιδί και ακόμα και σήμερα είναι πολύ σοβαρή. Την παλιά εποχή, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας (ιδίως του Πόντου και της Καπαδοκκίας) την αιμορραγία αυτή την ονόμαζαν «Άλυ», «Την πάτησε ο Άλυς» που ονομάστηκε έτσι από το ορμητικό κόκκινο ποτάμι, το μεγαλύτερο της Μικράς Ασίας, που ονομάζεται ακόμα μέχρι σήμερα «Κιγίλ Ιρμάκ», δηλαδή κόκκινο ποτάμι της Σινωπίας Γης από το κόκκινο - αργυλώδες χώμα (έπαιρνε το χρώμα αυτό από τους ορμητικούς χειμάρους που παρέσυραν το κόκκινο χώμα της Σινωπίας Γης). Εικόνα 23. Διάφορες λόγχες για να τρυπούν τον ομφάλιο λώρο και να τον φοβερίζουν όπως στις εικόνες 18 και χρόνια στο Ηραίον του Άργους. Η Θεά Ήρα (εικόνα 4) είχε μετατρέψει τον οπισθόδομο του Ηραίου του Άργους σε πρότυπο Μαιευτήριο. Η μυθική παράδοση έχει διασώσει κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή την πίστη ότι η αιμορραγία της υστεροτοκίας οφείλονταν σε κακό Πνεύμα που το λέγανε «Ολού» ή «Ολοού». Τη μεγάλη αυτή αιμορραγία, που ερχόταν απροσδόκητα, την παρομοίαζαν με τον όλεθρο, το Χάρο. Επίσης, την ονόμαζαν «Ολέσα». Ίσως είναι γλωσσικό κατάλοιπο και προσωποποίηση του ολέθρου από το όλλυμι, ολέσω, όλωκα και ολλύω = καταστρέφομαι, χάνομαι, απόλλυμαι. Η Ήρα πίστευε ότι το πνεύμα του Ολοού προξενούσε στη λεχώνα την αιμορραγία αυτή, δηλαδή ο κακούργος και καταστρεπτικός Δαίμονας που πίστευαν ότι ήταν ζωντανός και κατοικούσε μέσα στον πλακούντα!! Κατά τη Μυκηναϊκή εποχή, επίσης, πίστευαν ότι η κατακλυσμιαία αιμορραγία της υστεροτοκίας οφειλόταν και σε ένα άλλο δαιμονικό πνεύμα που το ονόμαζαν Λευγαλέω και ήταν συνώνυμο επίσης με το ύστερο (πλακούντα). Η Ήρα, σαν Ιάτραινα του τοκετού, προέβαινε ρηξικέλευθα και αποφασιστικά με ψυχραιμία στην εκρίζωση του δαιμονίου αυτού, δηλαδή του ατελώς αποκολληθέντος πλακούντα. Εισχωρούσε ήπια το χέρι της στον πυθμένα της μήτρας και ξερίζωνε το Δαιμόνιο. Ακόμη και σήμερα, οι παλιές παραδοσιακές μαμές το ύστερο το αποκαλούν οχτρό (εχθρό) και πιστεύουν ότι είναι ζωντανό πράγμα που πνίγει τη γυναίκα, γι αυτό το τεμάχιζαν ή το καίγανε ή το καταπερόνιζαν

12 Εικόνα 24. Παλαιά βρώμικα μεταχειρισμένα τσαρούχια του συζύγου, στα οποία έριχνε η μαμή ένα κλούβιο αυγό και υποχρέωνε τη γυναίκα να το πιει για να αναγουλιάσει με ένταση και από το σπαρτάρισμα των κοιλιακών τοιχωμάτων και την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, να αποβληθεί ο πλακούντας. Αν δεν αποβαλλόταν ο πλακούντας η γυναίκα ήταν καταδικασμένη. Εικόνα 25. Το ξεκλείδωμα του υστέρου (πλακούντας). Παραταύτα, αν δεν αποβαλλόταν ο πλακούντας, τότε η μαμή έδενε τρία κλειδιά, κατά προτίμηση από εκκλησία, με ένα κόκκινο κορδονάκι στην άκρη του ομφάλιου λώρου και σήκωνε τη γυναίκα και της έκανε την κατακόρυφο σείση για να ξεκλειδωθεί ο πλακούντας. «ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ» ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ Επειδή ο λόγος περί της ατελούς αποκολλήσεως του πλακούντα και της κατακλυσμιαίας αιμορραγίας, κρίνουμε σκόπιμο, για ιστορικούς και μόνο λόγους, να αναφέρουμε για την παραπάνω μέθοδο, την οποία ισχυρίζεται ο καθηγητής της Ανατομικής Γεώργιος Λ. Σκλαβούνος ότι την είχε επινοήσει ο ίδιος. Την είχε ανακοινώσει στις 23 Φεβρουαρίου του 1919 στην Ιατρική Εταιρεία Αθηνών καθώς και σε όλα τα ξένα Μαιευτικά Περιοδικά (Η.Π.Α., Γαλλίας και Γερμανίας) χωρίς να αναφέρεται σε βιβλιογραφικά στοιχεία. Αποδείχθηκε όμως ότι τη μέθοδο αυτή την είχαν προ εκατό ετών και μετέπειτα χρησιμοποιήσει και άλλοι επιστήμονες, όπως ο Ιταλός καθηγητής της Ανατομίας Mojon, καθώς και Αργεντινοί και τελευταίως το 1950 ένας Αμερικανός Bradley ως νέα μέθοδο Η μέθοδος αυτή, που συνίστατο στο να εισάγει ζεστό αλατούχο ορό στην ομφαλική φλέβα για να βαρύνει ο πλακούντας και να αποκολληθεί, ξένισε. Μη έχοντας τους ασθενείς να πειραματιστεί, παρακάλεσε τον φίλο του Τρύφωνα Ανδριανάκο, έναν σεμνό και άριστο Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, ο οποίος πειραματίστηκε και απέδειξε ότι ήταν «χρήσιμη» η μέθοδος Σκλαβούνου, αφιέρωσε δε και 144 σελίδες του δεύτερου τόμου του συγγράματός του για την ιστορία της Μαιευτικής και Γυναικολογίας στην Ελλάδα. Αλλά, επειδή ουδέν κρυπτόν υπό τον Ήλιον, και επειδή είχαν πεθάνει νέες γυναίκες από ρήξη της μήτρας, από ρήξη του τραχήλου, από εμβολή αέρος και από θρομβώσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ιταλία και στην Αργεντινή, εγκαταλείφθηκε και ξεχάστηκε τελείως η μέθοδος αυτή. Όπως δε μου ανέφερε και ο αείμνηστος φίλος μου Χαράλαμπος Γαλανόπουλος, υφηγητής της Μαιευτικής και Γυναικολογίας, ο Τρύφων Ανδριανάκος, που είχε αναλάβει τα πειράματα σε επίτοκες για λογαριασμό του Γεωργίου Σκλαβούνου, είχε πιεστεί πολύ από τον Σκλαβούνο (εικόνα 17). Εμείς, αναδιφώντας για τη μέθοδο αυτή, βρήκαμε ότι η μέθοδος αυτή είναι Ελληνικοτάτη, Μυκηναϊκή, για αγελάδες και όχι ανθρώπους και την είχε επινοήσει η τροφός της θεάς Ήρας Ασωπίς, που έφερε το παρωνύμιο Εύβοια, διότι ήταν καταπληκτική γιατρός των αγελάδων. Ως γνωστόν, η τροφός της Ήρας συμφιλίωσε το ζευγάρι του Δία - Ήρας και ο Ζεύς χάρισε το νησί της Εύβοιας στην Ήρα, η οποία για να τιμήσει την τροφό της ονόμασε το νησί Εύβοια και διότι επινόησε τη μέθοδο να ρίχνει μέσα από τον ομφάλιο λώρο μία μικρή ποσότητα θαλασσίου ύδατος, προκειμένου να αποκολληθούν οι κοτυληδόνες της αγελάδας, οι οποίες, προ της Ευβοίας, πέθαιναν από αιμορραγίες. Τη μέθοδο αυτή εφάρμοσε ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος, ο οποίος ήταν και βιολόγος και αγελαδοτρόφος στη Θράκη και είχε γράψει δύο βιβλία, το ένα για την αποκόλληση του πλακούντα στις αγελάδες και το άλλο για τη λύσσα των σκύ- 144

13 Εικόνα 26. Λευτερομπούκαλα. Η μαμή υποχρέωνε τη γυναίκα να φυσά στο άδειο αυτό μπουκάλι προκειμένου να αποβληθεί και να ξεκολλήσει ο πλακούντας. Εκ του Μουσείου της Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής. Εικόνα 27. Ξύλινες σφραγίδες «επιπωματικές του κόλπου» για την αιμορραγία. Συνήθως ήταν ξύλινες σφραγίδες από Οικογενειακές Βιοτεχνίες Παραγωγής Σάπωνος και χρησίμευαν στη Μαμική Τέχνη για επιπωματισμό σε ατελή αποκόλληση του πλακούντα και για να γλυστρίσει o πλακούντας όπως το σαπούνι (τοπικό έθιμο των εμπειρικών μαιών από τη Μυτιλήνη και τη Χίο). Τις είχα αγοράσει από τη γριά Μαμή Αγόρω από το Πλωμάρι. Εκ του Μουσείου της Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής. λων. Ο Δημόκριτος είναι ο πρώτος στον κόσμο που ονοματοθέτησε τη λέξη κοτυλιδόνα και κατά τη γνώμη μας η μέθοδος αυτή της αποκόλλησης του πλακούντα είναι ελληνική και πρέπει να φέρει το όνομα Ήρας-Εύβοιας- Δημόκριτου μόνο για τα βοοειδή. ΤΟ «ΠΡΟΣΩΠΟ» ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ Μετά την έξοδο του πλακούντα, η μαμή με ιδιαίτερη προσοχή και σοβαρότητα εξέταζε την ακεραιότητα του υστέρου, μη τυχόν είχε μείνει κάποιο τμήμα μέσα στη μήτρα, αφού αυτό και μόνο θα δημιουργούσε σοβαρά προ- 145

14 Εικόνα 28. Άλλη μέθοδος που έχει επιβιώσει από τη Μυκηναϊκή Εποχή της Ήρας με βαρίδια των κανταριών - «Μυκηναϊκοί Μόλυβοι». Έδενε η μαμή με γαϊτάνι 1-3 βαρίδια από τον ομφάλιο λώρο και σήκωνε τη γυναίκα και της έκανε κατακόρυφο σείση για να αποκολληθεί σιγά σιγά με το βάρος ο πλακούντας. Η μέθοδος αυτή εφαρμοζόταν 15 λεπτά περίπου μετά την ομφαλοτομή. Η ανάγνωση της Αγίας Επιστολής λειτουργούσε σαν «θρησκευτικό χρονόμετρο» για την εμπειρική μαμή. Εικόνα 29. Πλεγμένη κόκκινη φασκιά. Τη χρησιμοποιούσε η μαμή ως «ωκυτόκιο για τον πλακούντα» και ως προληπτικό μέσο για την αποφυγή της εν τω βάθει θρομβοφλεβίτιδας. Της έδενε την κλωστή στον αριστερό αστράγαλο του ποδιού και τη δίδασκε να κλωτσήσει κάθε λίγο και λιγάκι για να διώξει το «κουτσοδαιμονάκι», ενώ ταυτόχρονα αποκολλούνταν και ο πλακούντας. Μετά την έξοδο του πλακούντα, έδενε το γαϊτάνι (κόκκινη κλωστή) στην ξύλινη στεφάνη της ανέμης και την υποχρέωνε για 3 μέρες να κλωτσά και να περιστρέφει την ανέμη, όπου και η αρχή του παραμυθιού «κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη». βλήματα, όπως αιμορραγία, φλεγμονή κ.λπ. Κατά την επισκόπηση του υστέρου, εκτός από το ότι έπρεπε οι κοτυληδόνες να ήταν άρτιες, με ομαλά τα χείλη του πλακούντα, επιπλέον έπρεπε η σπαργή, το χρώμα και η δομή τους να ήταν συμμετρικές και στιλπνές δηλαδή κατά τη λαϊκή έκφραση να είχαν «γειά». Τότε και μόνο η μαμή θεωρούσε ότι το έμβρυο τρεφόταν επαρκώς. Στην περίπτωση όμως που κατά την επισκόπηση του υστέρου οι κοτυληδόνες δεν ήταν αιματώδεις και ροδοκόκκινες, αλλά αναιμικές, «πανιασμένες», αυτό αποτελούσε ένδειξη φλεγμονής ή εμφράγματος ή ατελούς προσφύσεως στο ενδομήτριο και η διατροφή του εμβρύου γινόταν πλημμελώς 118,119,120. Γενικα, όταν η διαμόρφωση της μητρικής επιφάνειας του πλακούντα παρουσίαζε ανωμαλίες και άλλα «λοβά» σημάδια και στίγματα ήταν ενδεικτικό ότι η ενδομήτρια ανάπτυξη του εμβρύου υπολείπονταν του φυσιολογικού. Μια τέτοια εικόνα κατά την επισκόπηση του «προσώπου» του πλακούντα, δηλαδή της μητρικής επιφάνειας, κατά την οποία το ύστερο (πλακούς) δεν ήταν καθαρό, να λάμπει σαν «αστέρι», συνήθως κατέληγε με το αρτιγέννητο να είναι «σκασμένο» ή «νεκροπατημένο», θα ήταν δηλαδή «άσωστο» (πρόωρο). Σε παρόμοια νεογέννητα, η υγεία τους ήταν επισφαλής τουλάχιστον για τον πρώτο χρόνο της ζωής τους. Ένας «καθαροπρόσωπος» πλακούντας, κατά κανόνα αποτελούσε εγγύηση για την ομαλή ανάπτυξη του βρέφους, ώστε το νεογνό να πορευθεί χωρίς πολλά 146

15 Εικόνα 30. Διάφορες ξύλινες σφραγίδες προσφόρων. Τις χρησιμοποιούσε η μαμή μετά την αποβολή του πλακούντα. Τις τοποθετούσε, 1-3 από αυτές, στο υπογάστριο της γυναίκας πιο πάνω από την ηβική σύμφυση και τις έδενε σφιχτά με το ζωνάρι του ανδρός της, ώστε να βοηθηθεί η μήτρα να επανέλθει στη φυσιολογική της μορφή. Κάτι παρόμοιο κάνουν σήμερα και οι Μαιευτήρες, τοποθετώντας ένα μεγάλο τολύπιο γάζας με πιεστικό επίδεσμο. Επιπλέον οι γιατροί κάνουν και συσπαστικές ενέσεις. Εκ του Μουσείου της Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής. και σοβαρά προβλήματα υγείας μέχρι να συμπληρώσει ηλικιακά τον πρώτο χρόνο της ζωής του Το «Χρόνιασμα» του βρέφους αποτελούσε τα παλιά χρόνια ένα ορόσημο, ένα σημάδι, το «τρόπαιο», δηλαδή το σημείο τροπής για ασφαλέστερη μελλοντική πνευματική και σωματική ανάπτυξη. Το «αχρόνιαγο» παιδί ήταν η μόνη αγχογόνος αιτία, στην ψυχή και το νου της μητέρας του. Από εδώ και η σχετική παροιμία «Θεέ μου μη δώσεις του παιδιού όσα βάζει ο νους της μάνας». Ένα τέτοιο παιδί, το να εορτάσει τα πρώτα του γενέθλια με υγεία ήταν η μόνη σκέψη των οικείων του. Ένδειξη του άγχους της για το «αχρόνιαγο» ήταν και οι πολλές κατάρες που εκστομούσε η μάνα για να φοβίσει το βρέφος και να το αποτρέψει από κάποιο ατύχημα. Κατά συνέπεια, τα πρώτα γενέθλια ενός παρόμοιου βρέφους ήταν καθοριστικά για τη μελλοντική ανάπτυξή του με υγεία. Γι αυτό τα πρώτα γενέθλια ενός τέτοιου παιδιού τα γιόρταζαν με λαμπρότητα, κάνοντας και τη δοκιμασία της εκλογής του μέλλοντος επαγγέλματός του. Προς τούτο, με φροντίδα έστρωναν ένα χαμηλό σοφρά και τοποθετούσαν επάνω διάφορα μικροτεχνήματα, όπως λ.χ. ξύλινο αλετράκι, σπαθί, πλάκα και κοντύλι, όπλο, γκλίτσα, βιβλίο, ψαλτήρι, δίχτυ, κλαρίνο. Συνήθως τα αντικείμενα αυτά ήταν αντιπροσωπευτικά ενός από τα πλέον γνωστά επαγγέλματα των ενηλίκων της παραδοσιακής κοινωνίας. Άφηναν λοιπόν το βρέφος, είτε μπουσουλώντας, είτε περπατώντας, να πλησιάσει το σοφρά και παρατηρούσαν τι αυτό θα πρωτοπιάσει με τα χεράκια του κι από αυτό μάντευαν το επάγγελμα που θα ακολουθούσε στο μέλλον. Αν λ.χ. έπιανε το αλετράκι θα γινόταν γεωργός, αν έπιανε πρώτο το σπαθί θα διάλεγε αργότερα το επάγγελμα του αξιωματικού, αν την πλάκα με το κοντύλι θα γινόταν γραμματικός, αν τη γκλίτσα θα γινόταν τσοπάνης, αν το ψαλτήρι θα γινόταν αναγνώστης, αν το δίχτυ θα γινόταν ψαράς, οργανοπαίκτης κ.λπ Τέλος, η εθιμική αυτή πράξη της μαμής να ελέγχει την ακεραιότητα του πλακούντα είχε ύψιστη σημασία και για την άμεσο υγεία της λεχώνας, όπως το φόβο αιμορραγίας της υστεροτοκίας στην περίπτωση που κάποια κοτυληδόνα είχε παραμείνει στη μήτρα. ΜΑΓΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΜΑΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΒΟΛΗ ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ Για την αποβολή του πλακούντα γινόταν βελονισμός του ομφαλίου λώρου με τις «Νύξεις», ήτοι μικρές βελόνες κομμώσεως, καθώς και ο περωνισμός με τα άγκιστρα των μεταλλικών αδραχτιών. Ο πλακούντας έπρεπε πάση θυσία να βγει. Στην περίπτωση που η αιμορραγία ήταν μεν μικρή αλλά παρατεταμένη, η μαμή κατέφευγε στο «Μαύλισμα» και στο «Φοβέρισμα» του υστέρου. Αφού προηγουμένως είχε διαβάσει την Αγία Επιστολή και είχε ψιθυρίσει μερικά Πατεριμά (Πάτερ Ημών) - αυτά θεωρούνταν ως αγιωτικά «χρονόμετρα» - κρατούσε τον ομφάλιο λώρο, αλλά χωρίς να τον έλκει και πύρωνε στο καντήλι τις λεγόμενες «Νυξιές». Αν η λεχώνα ήταν αρχόντισσα και η μαμή αρχοντομαμή (εικόνες 18, 19) τότε τρυπούσε σε διάφορα μέρη τον ομφάλιο 147

16 Εικόνα 31. Διάφορα μαχαιρίδια τα οποία χρησιμοποιούσαν οι μαμές για την τομή του ομφάλιου λώρου, δηλαδή «φαλοτόμοι» ή «αφαλοτόμοι» (ομφαλοτόμοι), αφού πρώτα τα καψάλιζαν πάνω από τη φλόγα του καντηλιού που έκαιγε πλάι στην ετοιμόγεννη. Εκ του Μουσείου της Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής. λώρο, για να φοβερίσει το ύστερο και να το αναγκάσει να βγει Αν ήταν φτωχούλα η λεχώνα, η μαμή τρυπούσε με τα άγκιστρα των μεταλλικών αδραχτιών αυτή τη φορά (εικόνες 18, 19) τον ομφάλιο λώρο, «φοβερίζοντας» το ύστερο (πλακούντα) για να βγει. Πριν εφαρμόσει το φοβέρισμα, προτιμούσε να καλοπιάσει το ύστερο, το οποίο θεωρούσε ζωντανό και παρακαλούσε να βγει και έλεγε «έβγα ύστερο, σε περιμένει η Παναγία με τον Άη Γιάννη τον Πρόδρομο, όπως βγήκε ο Προφήτης Ιωνάς από την κοιλία του κύτους και ο Λάζαρος από τον τάφο» (εικόνα 21) Από το 1825, πρώτα ο Home είχε περιγράψει την παρουσία νευρικών ινών που περιβάλλουν τον ομφάλιο λώρο, κυρίως στην περιφέρεια με τον πλακούντα. Το 1923 ο Aurgund απέδειξε με ειδική χρωστική την παρουσία νευρικών ινών στον ομφάλιο λώρο και το 1955 ο Kenbach, επίσης το 1963 ο Jacobson και τέλος ο Page το Επομένως είχαν βάσεις οι Νυξιές που έκαναν οι μαμές, διότι το νευρικό ερέθισμα μεταδίδονταν από τον ομφάλιο λώρο στον πλακούντα και από εκεί στα τοιχώματα της μήτρας, με αποτέλεσμα να αποκολληθεί ο πλακούντας και να ελευθερωθεί η γυναίκα. ΟΙ ΤΕΛΕΣΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΤΗΣ ΜΑΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΤΟΥ Σε περίπτωση αγοριού: 1. Έθαβαν τον πλακούντα στις τέσσερις γωνίες του σπιτιού για να ριζώσει το παιδί και να γίνει νοικοκύρης ή το τοποθετούσαν στο πάτερο της στέγης ή κάτω από μια ριζιμιά πέτρα. 2. Το θάβανε στο γονολίθι, δηλαδή κοντά στο τζάκι. 3. Το δίπλωναν με ένα τουλουπάνι, το λιβανίζανε και το θάβανε σε ένα απάτητο μέρος ή το θάβανε σε περιβόλι ή στην αυλή του σπιτιού ή στο κοιμητήριο Αν ήταν κορίτσι: 1. Τον τεμαχίζανε τον πλακούντα και τον ρίχνανε να τον φάει μια μαύρη σκύλα και λέγανε «Πάρε εσύ τα κορίτσια και δως μας τα αρσενικά». 2. Επίσης τον έριχναν για να τον φάει ένας μαύρος κόκορας. 3. Επίσης θάβανε τον πλακούντα στην εξώπορτα του σπιτιού για να μην παραστρατήσει το κορίτσι. ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 80 ΧΡΟΝΩΝ ΤΩΝ ΜΗΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΒΡΥΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ ΣΥΝΕΤΕΙΝΑΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗΣ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Ο πρώτος από τους συγγραφείς της παρούσας μελέτης γεννήθηκε στις 14 Απριλίου του 1928 στον Πάο Καλαβρύτων, σε ένα περιβάλλον ακμής της φιλάνθρωπης, παραδοσιακής Μαμικής Τέχνης, από την προγιαγιά του Δροσούλα και τη γιαγιά του Αικατερίνη που, λόγω των επιτυχιών τους, ο λαός τις αποκαλούσε «Τρανή Μαμή» και «Πέτυχη Μαμή» αντιστοίχως. Αυτές οι ευσεβείς Μαμές είχαν φέρει στο φως της ζωής εκατοντάδες φτωχά Καλαβρυτινόπουλα, σε χρόνους χαλεπούς για την πατρίδα μας. Πριν από λίγους μήνες, στις 14 Απριλίου 2009, αναπόλησα στοχαστικά στα 80ά γενέθλιά μου, το θείο Περικλή Αθ. Οικονομόπουλο, το «στερνοπούλι» της Τρανής Μαμής προγιαγιάς μου Δροσούλας, που τελείωσε την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1885 με βαθμό «Λίαν Καλώς» και αναγορεύθηκε ο πρώτος Διδάκτωρ της Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1886 με επιβλέποντα Καθηγητή της Παιδιατρικής και Κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής τον αείμνηστο Αναστάσιο Ζίννη και με θέμα «Η πρόληψις 148

17 εκ της φυματιώσεως των Παίδων» με τον βαθμό «Καλώς». Ο Περικλής Αθ. Οικονομόπουλος μετεκπαιδεύθηκε επί μία τριετία στην Κλινική MARFAN του Παρισίου και το 1894 ήταν ο πρώτος Παιδίατρος που εγκαταστάθηκε στην Πάτρα. Εκεί εργάστηκε ως Παιδίατρος και Παθολόγος επί τεσσαρακονταετία ( ) και συνέβαλε στη μείωση της βρεφικής νοσηρότητας και θνησιμότητας. O Νικόλαος Μπεράτης Ομότ. Καθηγητής της Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, επίσημος προσκεκλημένος ομιλητής στην 4η Ημερίδα Ιστορίας της Παιδιατρικής με θέμα «Ιστορία της Παιδιατρικής στην Πάτρα» στο αμφιθέατρο του Χωρεμείου Ερευνητικού Εργαστηρίου της Α Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» το Σάββατο 28 Μαρτίου 2009 ανέφερε ότι ο Περικλής Αθ. Οικονομόπουλος ήταν ο πρώτος παιδίατρος, διδάκτωρ Παιδιατρικής, που εγκαταστάθηκε στην Πάτρα το Προ του 1900 ουδείς άλλος Παιδίατρος είχε εγκατασταθεί στην Πάτρα. Πέθανε σε ηλικία 96 ετών με πλήρη πνευματική διαύγεια. Με είχε δε παροτρύνει εμένα και την αδελφή μου Ελένη Οικονομοπούλου-Κοντούλη, να σπουδάσουμε Παιδιατρική, όπως και εγένετο και του οφείλουμε την υϊκή μας ευγνωμοσύνη. Την εποχή εκείνη, η μητρική θνησιμότητα από την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τη λοχεία ήταν πολύ υψηλή. Το ίδιο και η περιγεννητική θνησιμότητα των βρεφών. Μετά από 80 χρόνια η μείωση ήταν καταπληκτικά χαμηλή. Στο ερώτημα τι συνέτεινε για να γίνει αυτό η απάντηση δεν είναι τόσο εύκολη, σε αυτό βέβαια ευνόησε αποτελεσματικά η χρήση των ευρέως φάσματος αντιβιοτικών, η καλύτερη και επαρκής διατροφή της εγκύου, η επιμελής περιγεννητική φροντίδα, η καλύτερη επίγνωση της αποτελεσματικής οργάνωσης των Νοσοκομείων, η αντιμετώπιση της τοξιναιμίας της κυήσεως, η αντιμετώπιση του επιλόχειου πυρετού, οι αιμορραγίες της υστεροτοκίας και τέλος η Καισαρική τομή. Ασφαλώς οι παραπάνω μνημονευθέντες παράγοντες έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο για την καταπληκτική πρόοδο της μείωσης της μητρικής και περιγεννητικής θνησιμότητας, αλλά πιστεύουμε ότι αυτό το μεγάλο ποσοστό επιτυχίας προέκυψε και από την άρτια εκπαίδευση των σύγχρονων συναδέλφων Χειρουργών Μαιευτήρων-Γυναικολόγων, οι οποίοι με την πολυμέρεια των γνώσεων και την άριστη εκπαίδευσή τους έχουν εξυψώσει πολύ τη σύγχρονη Μαιευτική-Γυναικολογία και Νεογνολογία στην Ελλάδα Μεγάλο μέρος της επιτυχίας έχουν ασφαλώς διαδραματίσει, με τις άοκνες προσπάθειές τους και οι Αναισθησιολόγοι, οι Παιδίατροι, οι Παιδοχειρουργοί και τα Υπερσύγχρονα Εργαστήρια και το άξιο νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και η σύγχρονη υποδομή, κυρίως των ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων για τη Μάνα και το Παιδί, με τη συμπαράσταση των Επιστημόνων Μαιών-Μαιευτών. Πιστεύουμε με αυτή την αναδρομή ότι θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθούμε στις πρόσφατες έρευνες δεκάδων εκατοντάδων ερευνητών του ανθρώπινου πλακούντα, όπως λ.χ. των Potter, Bapterls, Bloch, Thordike, Page κ.ά. οι οποίοι απέδειξαν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος προς το έμβρυο αποδίδεται στην ανεπαρκή παροχή οξυγόνου, δεδομένου ότι ο πλακούντας είναι το απόλυτο όργανο που παρέχει το αναγκαίο οξυγόνο για τη ζωή του βρέφους από τους πρώτους εννέα μήνες, γι αυτό θα πρέπει να κατανοήσουμε την ενιαία ανατομολειτουργική σημασία του πλακούντα. Ο πλακούντας είναι ένα πολυδύναμο και πολύπλοκο όργανο με υψηλή Φυσιολογική, Ανοσοβιολογική και Ιστοχημική δομή. Τέλος, πιστεύουμε ότι ο φυσιολογικός πλακούντας αποτελεί για τον άνθρωπο ιερό σύμβολο ζωής, αφού αναδείχθηκε ο αφανής ευεργέτης του ανθρώπου, που κατά την εμβρυϊκή του ζωή, όταν ο άνθρωπος είναι ένα άμορφο και αβέβαιο άθροισμα κυττάρων, χωρίς μορφή και συνείδηση, ο πλακούντας είναι ο τροφοδότης που χορηγεί επί εννέα συνεχούς μήνες το ζωογόνο οξυγόνο και τη φιλτραρισμένη τροφή προς το έμβρυο και έτσι αναπτύσσεται με θαλπωρή και ζεστασιά κάτω από την καρδιά της μάνας. Γι αυτό, θεωρούμε τον πλακούντα ως το Φύλακα Άγγελο του ανθρώπου κατά την ενδομήτριο ζωή του. 1 Dr Χρίστος Θ. Οικονομόπουλος Παιδοχειρουργός, Τακτικό Μέλος του Αμερικανικού Κολλεγίου των Χειρουργών (F.A.C.S.), τ. Επιμελητής των Πανεπιστημίων HARVARD, TUFTS, BOSTON και Mc GILL. Πρόεδρος της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας. 2 Αλεξάνδρα Χρ. Οικονομοπούλου, Ιατρός, Υπεύθυνη του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής, Υποψήφια Διδάκτωρ της Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ειδικευομένη Χειρουργός στη Β Χειρουργική Κλινική του Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά και Τακτικό μέλος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας, της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών και της Ελληνικής Εταιρείας Ιστορίας της Παιδιατρικής. 149

Γράφει: Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, Χειρουργός Μαιευτήρας Γυναικολόγος

Γράφει: Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, Χειρουργός Μαιευτήρας Γυναικολόγος Γράφει: Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, Χειρουργός Μαιευτήρας Γυναικολόγος Η πρόκληση τοκετού αποτελεί μία προσπάθεια ενάρξεώς του σε περιπτώσεις που η συνέχιση της κύησης δεν είναι επιθυμητή για λόγους απειλούμενης

Διαβάστε περισσότερα

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο)

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) 18 Ιουνίου 2019 Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) Θεοτόκος / Θαύματα της Θεοτόκου 12. Παντελώς αδύνατο γιατί ήταν????????????????? Λευκωσία «Παντρεύτηκα το 1981 και μετά παρέλευση τεσσάρων χρόνων διεπίστωσα

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Στη διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF) μεταφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1 1 a) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Τμήμα ΒΥ2 Υπεύθυνοι Καθηγητές Λεβέτσιου Αικατερίνη-Τριχά Ελισάβετ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Τμήμα ΒΥ2 Υπεύθυνοι Καθηγητές Λεβέτσιου Αικατερίνη-Τριχά Ελισάβετ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τμήμα ΒΥ2 Υπεύθυνοι Καθηγητές Λεβέτσιου Αικατερίνη-Τριχά Ελισάβετ Ερευνητική Εργασία: Μαιευτήρια Φιλικά προς τα Βρέφη. Υπογραφή συμβολαίου Γνωριμία των μαθητών μέσα στην ομάδα Σκοπός-Στόχοι-Θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Τζιορντάνο Μπρούνο

Τζιορντάνο Μπρούνο http://hallofpeople.com/gr/bio/bruno.php Τζιορντάνο Μπρούνο Αποσπάσματα από έργα του (Την εποχή που εκκλησία και επιστήμη θεωρούσε υποδεέστερο το γυναικείο φύλο, ο Μπρούνο έγραψε): Εξετάστε λίγο την αλήθεια,

Διαβάστε περισσότερα

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Χριστούγεννα (μέσα από ιστορίες και χριστουγεννιάτικα παιχνίδια) 1 Στόχοι: Μέσα από διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ. Δεύτερος μύθος: Πίστευαν πως ο θεός Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στη γη

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ. Δεύτερος μύθος: Πίστευαν πως ο θεός Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στη γη ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ Στην Αρχαία Ελλάδα οι άνθρωποι για να εξηγήσουν τα φαινόμενα της γης έφτιαχναν μύθους. Για το σεισμό είχαν σκεφτεί πολλούς που κάποιοι είχαν σχέση με γίγαντες και θεούς. Πρώτος μύθος: Πίστευαν

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΑΥΛΑΚΩΣΗ Αυλάκωση ονομάζεται η διαίρεση του ζυγωτού Η πρώτη μιτωτική διαίρεση σε 2 κύτταρα γίνεται 30 ώρες μετά τη γονιμοποίηση Ακολουθούν πολλές μιτωτικές διαιρέσεις και 5 7 μέρες

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός:

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο 2009-2010 Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Φοιτητής/ρια:.. Μάθημα: ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Σχολείο:11 ο Δημοτικό Τάξη: Γ Διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμητικά Δεδομένα Στα Μαιευτήρια των Δημόσιων Νοσηλευτηρίων για το έτος 2007

Αριθμητικά Δεδομένα Στα Μαιευτήρια των Δημόσιων Νοσηλευτηρίων για το έτος 2007 Αριθμητικά Δεδομένα Στα Μαιευτήρια των Δημόσιων Νοσηλευτηρίων για το έτος 2007 Η φύση έχει προικίσει τη γυναίκα με ένα θείο δώρο: να μπορεί να φέρνει στον κόσμο τα παιδιά της. Είναι έτσι φτιαγμένη για

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟΓΝΟ 7ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ Δρ. Μαρία Τζητηρίδου- Χατζοπούλου Παιδίατρος Νεογνολόγος-Αναπτυξιολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Π.Ο.Υ

Διαβάστε περισσότερα

Πλησιάζει η στιγμή, που τόσον καιρό περιμένατε.

Πλησιάζει η στιγμή, που τόσον καιρό περιμένατε. Πλησιάζει η στιγμή, που τόσον καιρό περιμένατε. Μόλις αντικρύσετε πρώτη φορά το πλασματάκι που φροντίζατε όλους αυτούς τους μήνες, θα καταλάβετε γιατί άξιζε να κάνετε υπομονή και να μην το βάζετε κάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία Ευαγγελισμός Ευαγγελισμός είναι η ανακοίνωση στην Παναγία της καλής είδησης ότι θα γεννήσει τον Μεσσία, αυτόν που υποσχέθηκε ο Θεός και περίμενε

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ!

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ! ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ! (There is only one God) Πού μπορείς να πάς ώστε να απομακρυνθείς από το Θεό; Ο Θεός γεμίζει κάθετόπο και χρόνο. Δεν υπάρχει τόπος χωρίς να είναι εκεί ο Θεός. Ο Θεός μίλησε μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές Ενότητα 1 Σελίδα 1 Διάλογος 1: Αρχική επικοινωνία με την οικογένεια για πρόσληψη Διάλογος 2: Προετοιμασία υποδοχής ασθενούς Διάλογος 3: Η επικοινωνία με τον ασθενή Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Κειμένων Α Λυκείου

Εργασία Κειμένων Α Λυκείου Εργασία Κειμένων Α Λυκείου Οικογενειακές Σχέσεις Κείμενα που μελετήθηκαν: «Του νεκρού αδελφού», «Η λυγερή στον Άδη» Ομάδα Γ : Δημήτρης Κουμαράς, Μανούρα Ελένη, Μαργαρίτης Νίκος, Μωραΐτου Έλλη Οι σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 6ο)

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 6ο) 20 Ιουνίου 2019 Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 6ο) Θεοτόκος / Θαύματα της Θεοτόκου 26. Ευχαριστήριος επιστολή 12-3-1999 Μόσχα Ευχαριστήριος επιστολή από ζεύγος Ρώσων, το οποίο μετά από έξι χρόνια απέκτησε

Διαβάστε περισσότερα

Η νηστεία των Χριστουγέννων

Η νηστεία των Χριστουγέννων 15 Νοεμβρίου 2018 Η νηστεία των Χριστουγέννων Θρησκεία / Θρησκευτική ζωή Γεώργιος Αραμπατζόγλου, Αναγνώστης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Ιερός Ναός Αγίου Λουκά Πατησίων Μία ακόμη ευλογημένη περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14 Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος Διδ. Εν. 14 Σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς Με την Ανάληψη, επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

«Η μάνα Ηπειρώτισσα» - Γράφει η Πρόεδρος του Συλλόγου Ηπειρωτών Νομού Τρικάλων Νίκη Χύτα

«Η μάνα Ηπειρώτισσα» - Γράφει η Πρόεδρος του Συλλόγου Ηπειρωτών Νομού Τρικάλων Νίκη Χύτα Τις μέρες του καλοκαιριού είχα την τύχη να βρεθώ τόσο εγώ όσο και άλλα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ηπειρωτών Τρικάλων στην όμορφη περιοχή της Ηπείρου με την παρθένα φύση, με την πλούσια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΡΙΝΑ ΤΣΑΝΤΑΛΗ. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΕΝΑΝ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΜΑΓΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΖΩΑ

ΚΑΤΡΙΝΑ ΤΣΑΝΤΑΛΗ. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΕΝΑΝ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΜΑΓΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΖΩΑ Ημερομηνία 16/3/2017 Μέσο Συντάκτης Link www.talcmag.gr Πελιώ Παπαδιά http://www.talcmag.gr/sinenteyxeis/katrina-tsantali/ ΚΑΤΡΙΝΑ ΤΣΑΝΤΑΛΗ. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΕΝΑΝ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΜΑΓΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενος επεμβατικός έλεγχος στη Μαιευτική Νικόλαος Δ. Βραχνής Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Εμβρυομητρικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Αρεταίειο Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Όμορφος κόσμος Φροντίζουμε όλα τα πλάσματα Η Αγία Μελανγκέλ: η προστάτιδα του περιβάλλοντος Εξακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, γεννήθηκε στα καταπράσινα δάση της Ιρλανδίας μια

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

το κεφάλι ενός μωρού

το κεφάλι ενός μωρού γέννηση Η στιγμή του τοκετού έρχεται σαν ένα μεγάλο σοκ για το μωρό. Η ζωή μέσα στη μήτρα είναι άνετη ζέστη, σκοτάδι, ησυχία, απαλότητα, υγρασία και όλα γύρω το αγκαλιάζουν. Ξαφνικά, έπειτα από μερικά

Διαβάστε περισσότερα

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Επιμέλεια: Βασιλική Σωτηριάδη Θεού πλάσμα είναι η γυναίκα. Με την αποστροφή σου δεν προσβάλλεις εκείνην, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2011-2012 ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1:30 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:...

Διαβάστε περισσότερα

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με ΜΑΘΗΜΑ 21 Ο ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

Επιλόχειος κατάθλιψη

Επιλόχειος κατάθλιψη ΕΠΙΛΟΧΕΙΟΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Επιλόχειος κατάθλιψη «Γιατί νιώθω έτσι; Τι μου συμβαίνει;» Είναι η σκέψη που, πολύ συχνά, βασανίζει τη νέα μαμά, η οποία λίγες μέρες μετά τη γέννηση του μωρού της αρχίζει να έχει κακή

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία Εισαγωγή «Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα. Και όποιος έχει ελπίδα, έχει τα πάντα.» Τόμας Κάρλαϊλ Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο Ο πατέρας μου είναι γιατρός, ένας από τους καλύτερους παθολόγους που

Διαβάστε περισσότερα

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo!

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo! Σε παρακαλούμε, Κύριε, χάρη στη μεσιτεία της Αειπαρθένου Θεοτόκου Μαρίας και του Αγίου Ιωσήφ, να διατηρείς σταθερά τις οικογένειές μας στην αγάπη και στην ειρήνη σου. Από αγνή Παρθένο, μια νύχτα μυστική

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου!

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! 12/11/2018 Katerina Christou Student Εφημερίδα Λεμεσός Στις 9 Νοεμβρίου είχα την τιμή και τη χαρά να γνωρίσω από κοντά την αγαπημένη ψυχολόγο,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα»

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα» Ημερομηνία 27/11/2015 Μέσο trikalakids.gr Συντάκτης Link http://www.trikalakids.gr/bookcorner/%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%b9%ce%bd %CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B7-%CE%B7- %CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AF%CE%B1-

Διαβάστε περισσότερα

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Πόσο συχνή είναι; Ο αριθμός των μητέρων που γεννούν με καισαρική έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Περίπου ένα στα τέσσερα μωρά που γεννήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11 Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος 2017-11:11 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει περίπου

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία 3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία Εισαγωγή Και οι τρεις γεννήθηκαν τον 4ο αιώνα μ.χ., στα Βυζαντινά Χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Ο ωοθηκικός κύκλος και

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Πριν πολλά χρόνια, ζούσε σε μια πόλη της Ναζαρέτ μια νέα και καλή γυναίκα που την

Διαβάστε περισσότερα

Η δημιουργία του ανθρώπου

Η δημιουργία του ανθρώπου Η δημιουργία του ανθρώπου Στο τέλος της έκτης ημέρας, ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο, ο οποίος υπήρξε το τελευταίο και το τελειότερο δημιούργημα του Θεού. Ψηφιδωτό από το Μονρεάλε της Σικελίας, 13ος αι.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΙΙ Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΙΙ Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΙΙ Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Προγεννητική ανάπτυξη Πολλά στοιχεία της ανάπτυξης, άρα και της προγεννητικής ανάπτυξης, καθορίζονται από περίπλοκες γενετικές οδηγίες. Όμως και

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ιόλη. Πως σας ήρθε η ιδέα;

Ιόλη. Πως σας ήρθε η ιδέα; Ιόλη Πως σας ήρθε η ιδέα; Μ.Τ.: Όπως γράφω και στο τέλος του βιβλίου, είχα γνωρίσει την κυρ Αγγέλω, την έζησα για αρκετά χρόνια και μου γεννήθηκε η επιθυμία να γράψω ένα μυθιστόρημα με εκείνην ως πρωταγωνίστρια.

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η ΠΡΟΣΩΠΑ Μέγας Βασίλειος Γρηγόριος ο Θεολόγος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Μαυρόπους Ιωάννης Βασιλίτης 1 ος Βασιλίτης 2 ος Βασιλίτης 3 ος Γρηγορίτης 1 ος Γρηγορίτης 2 ος Γρηγορίτης 3 ος Ιωαννίτης 1 ος Ιωαννίτης

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα - για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -  για περισσότερη εκπαίδευση 1 Έβδομο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-5 Ώρα για δράση... 6-15 Σημειώσεις... 16 2 Μάθημα Έβδομο - Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθουμε τη δύναμη της αντίληψης. Θα ανακαλύψουμε

Διαβάστε περισσότερα

"Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde

Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι. Oscar Wilde 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde Θα ήθελα να σε καλωσορίσω σε αυτό το σεμινάριο. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα να ξέρεις πώς δεσμεύομαι με το πέρας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια. Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ

Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια. Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ Στόχοι Οι μαθητές να: αναφέρουν και επεξηγούν ανάγκες που ικανοποιούνται μέσα από το γάμο. δικαιολογούν τη σημασία που έχει ο γάμος ως κοινωνικός

Διαβάστε περισσότερα

Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της

Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της Η δημιουργία του ανθρώπου Θεϊκή προέλευση του ανθρώπου Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της θάλασσας,

Διαβάστε περισσότερα

Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών

Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΛ: 2310892819

Διαβάστε περισσότερα

Λένα Μαντά: Εξηγεί γιατί αναθεώρησε και δίνει βιβλίο της να μεταφερθεί στην τηλεόραση Ημερομηνία: 16/05/2016

Λένα Μαντά: Εξηγεί γιατί αναθεώρησε και δίνει βιβλίο της να μεταφερθεί στην τηλεόραση Ημερομηνία: 16/05/2016 Λένα Μαντά: Εξηγεί γιατί αναθεώρησε και δίνει βιβλίο της να μεταφερθεί στην τηλεόραση Ημερομηνία: 16/05/2016 Λίγες μέρες πριν την παρουσίαση του νέου της βιβλίου στην Κύπρο, η συγγραφέας των Best Seller

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ. Η Αίθουσα Τοκετών - Επείγοντα Προβλήματα και η Επίλυσή τους. σημεία δυσαναλογίας (προκεφαλή, εφίππευση)

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ. Η Αίθουσα Τοκετών - Επείγοντα Προβλήματα και η Επίλυσή τους. σημεία δυσαναλογίας (προκεφαλή, εφίππευση) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ 1 Η αντιμετώπιση που αναφέρεται παρακάτω αφορά κυήσεις χαμηλού κινδύνου Εάν ο τοκετός δεν έχει μπει στην ενεργό φάση ( διαστολή < 3 cm ): έχει σημασία η καλή θρέψη, ενυδάτωση, ξεκούραση,

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις της καισαρικής τοµής στη µητέρα

Επιπτώσεις της καισαρικής τοµής στη µητέρα Επιπτώσεις της καισαρικής τοµής στη µητέρα Μιχαήλ Σύνδος Μαιευτήρας Γυναικολόγος Διευθυντής ΕΣΥ Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Νοσοκοµείο Αλεξάνδρα Εισαγωγή Καισαρική τοµή είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ. Το Σκλαβί. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της

ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ. Το Σκλαβί. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ Το Σκλαβί ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της Το Σκλαβί ξεκινήσαμε να το γράφουμε μαζί με τον Θωμά Μοσχόπουλο. Γρήγορα

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» Δ. Σολωμός Δελτίο τύπου 1) Το Σάββατο 15-03-08 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τέχνης από το 1 ο ΓΕΛ και υπό την αιγίδα του Δήμου Κοζάνης παράσταση με θέμα: «Ελεύθεροι πολιορκημένοι»

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητέ γονέα / κηδεμόνα,

Αγαπητέ γονέα / κηδεμόνα, A Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Moνάδα Αναπτυξιακής & Συμπεριφορικής Παιδιατρικής Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Χωρέμειο Ερευνητικό Εργαστήριο ιευθυντής-καθηγητής: Γ. Χρούσος Αγαπητέ γονέα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου Συλλογή Περιστέρια 148 Εικονογράφηση εξωφύλλου: Εύη Τσακνιά 1. Το σωστό γράψιμο Έχεις προσέξει πως κάποια βιβλία παρακαλούμε να μην τελειώσουν ποτέ κι άλλα, πάλι, από την πρώτη κιόλας σελίδα τα βαριόμαστε;

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Ο Ηλίας ανεβαίνει Ψηλά Ψηλότερα Κάθε Μάρτιο, σε μια Χώρα Κοντινή, γινόταν μια Γιορτή! Η Γιορτή των Χαρταετών. Για πρώτη φορά,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχάγγελος Ζακχιήλ. Ανάγκη για Κάθαρση. Προετοιμασία για Εκλογές 17/06/12.

Αρχάγγελος Ζακχιήλ. Ανάγκη για Κάθαρση. Προετοιμασία για Εκλογές 17/06/12. 13/06/12. Αρχάγγελος Ζακχιήλ. Ανάγκη για Κάθαρση. Προετοιμασία για Εκλογές 17/06/12. Υπό την καθοδήγηση και αιγίδα του Άγιου Γερμανού. Εκδόσεις: ΤΟ ΜΩΒ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ Copyright 2012 Εκδόσεις Το

Διαβάστε περισσότερα

T: Έλενα Περικλέους

T: Έλενα Περικλέους T: 7000 0090 www.greendot.com.cy Έλενα Περικλέους Ο πρασινομπαλίτσας επιστρέφει... γιατί τα παραμύθια λένε πάντα την ΑΛΗΘΕΙΑ Συγγραφή: Έλενα Περικλέους Εποπτεία: Άρτεμις Παλαιογιάννη / Σάκης Θεοδοσίου

Διαβάστε περισσότερα

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια Εξάντας Ελλήνων Οικογένεια Ο έρωτας είναι τυφλός και τυφλώνει. Γάμος είναι πόλεμος και ειρήνη μαζί. Η ανάγκη πολλές φορές ορίζει τον γάμο. Φοβερή δοκιμασία η δυσκολία για μια σχέση. Η σταθερή εργασία βοηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγία: Διαβάστε προσεκτικά τα σενάρια που ακολουθούν και προσπαθήστε να βρείτε τη λύση. Χρησιμοποιήστε πληροφορίες από το υλικό μελέτης.

Οδηγία: Διαβάστε προσεκτικά τα σενάρια που ακολουθούν και προσπαθήστε να βρείτε τη λύση. Χρησιμοποιήστε πληροφορίες από το υλικό μελέτης. Worksheet σενάρια Οδηγία: Διαβάστε προσεκτικά τα σενάρια που ακολουθούν και προσπαθήστε να βρείτε τη λύση. Χρησιμοποιήστε πληροφορίες από το υλικό μελέτης. ΘΕΜΑ: ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Γυναίκα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1o ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Κεφαλαίου Αρχική Σελίδα Περιεχόμενα CD Rom Θέματα 1ου Τι είναι τα κριτήρια αξιολόγησης Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι μια σειρά από πρακτικές γνώσεις και ικανότητες που

Διαβάστε περισσότερα

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας»

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» Τετάρτη, 04/10/2017 Συνεντεύξεις Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» «Η αρμονική συμβίωση των λαών είναι εφικτή.» «Έχω μάθει να

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με Λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Δημητριάννα Σκουρτσή Γ2 Σχολικό έτος 2014-15 Τάξη Γ Γυμνασίου Λογοτεχνικό Εξωσχολικό

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;»

«Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;» «Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;» ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΛΙΛΙΑΝ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗ ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ: Γ2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2015-2016 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Χειρομαντεία. Συντάχθηκε απο τον/την Αστάρτη

Χειρομαντεία. Συντάχθηκε απο τον/την Αστάρτη Κοιτάζοντας τον τίτλο του άρθρου, οι περισσότεροι από εσάς, μαντεύω, κοιτάξατε την παλάμη σας για όχι περισσότερο από 30 δευτερόλεπτα, έτσι δεν είναι; Τι παρατηρήσατε λοιπόν; Γραμμές σε συγκεκριμένα για

Διαβάστε περισσότερα

Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας μυθιστόρημα; Ήταν εξαρχής στα σχέδιά σας να πορευθείτε από κοινού ή ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία;

Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας μυθιστόρημα; Ήταν εξαρχής στα σχέδιά σας να πορευθείτε από κοινού ή ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία; Δευτέρα, Ιουνίου 23, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΛΙΑ ΖΩΤΟΥ ΚΑΙ ΘΟΔΩΡΗ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Η Λία Ζώτου και ο Θοδωρής Καραγεωργίου γεννήθηκαν σε δύο γειτονικά χωριά της Καβάλας. Η Λία σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) Αφηγητής 2 Αφηγητής 3 Παπα-Λάζαρος Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) Παιδί 2

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) Αφηγητής 2 Αφηγητής 3 Παπα-Λάζαρος Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) Παιδί 2 ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: 1. Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) 2. Αφηγητής 2 3. Αφηγητής 3 4. Παπα-Λάζαρος 5. Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) 6. Παιδί 2 7. Παιδί 3 8. Παιδί 4 9. Παιδί 5 10. Μητέρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΠΙΟΝ ΚΑΘΕ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ - ΔΗΛΩΣΗ

ΕΝΩΠΙΟΝ ΚΑΘΕ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ - ΔΗΛΩΣΗ ΕΝΩΠΙΟΝ ΚΑΘΕ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ - ΔΗΛΩΣΗ Σου Συλλόγου Μαιών ευτών Αθηνών (ΣΕΜΜΑ), Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), με έδρα στην Αθήνα, περιφέρειας Αττικής,

Διαβάστε περισσότερα

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει Κύριε των Δυνάμεων «Κύριε των δυνάμεων μεθ ημών γενού». Πώς ο Κύριος θα είναι μαζί μας. Ο Χριστός είναι δύναμη. «Κύριε των δυνάμεων μεθ ημών γενού». Άραγε τί θέλουν να πουν αυτά τα λόγια; Κάτι καλό όμως

Διαβάστε περισσότερα

Μαιευτική Πτελεμαιδας 662

Μαιευτική Πτελεμαιδας 662 http://sep4u.gr Μαιευτική Πτελεμαιδας 662 Επαγγελματική Προοπτική Πτυχιούχοι του τμήματος Μαιευτικής της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας 1.Οι πτυχιούχοι του τμήματος Μαιευτικής της Σχολής Επαγγελμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα