Σο πλαίσιο εξέλιξης των μικρών οικισμών στην Ελλάδα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σο πλαίσιο εξέλιξης των μικρών οικισμών στην Ελλάδα"

Transcript

1 Σο πλαίσιο εξέλιξης των μικρών οικισμών στην Ελλάδα Αναστάσιος Γιώτης Τοπογράφος, Υποψ. Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου-Τμήμα Γεωγραφίας, MSc Διαχείριση Πληροφοριών Γης & Χαρτογράφηση Περίληψη Για τον ελλαδικό χώρο όπως και διεθνώς η μελέτη των οικισμών αποτελεί ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο για τις έρευνες μεγάλης κλίμακας. Απλοί οικισμοί, ανώνυμοι οικισμοί, μικροί οικισμοί είναι μερικές από τις διάφορες εκφράσεις του ζητήματος. Η μελέτη των οικισμών παρουσιάζει ιδιαίτερη σημασία, εξαιτίας του γεγονότος ότι η εξέλιξη αυτών εξαρτάται τόσο από το παρελθόν όσο και από το παρόν, καθώς και από τις επικρατούσες τάσεις της κοινωνίας σε σχέση με την επιβίωση τους ως ζώντες οργανισμοί και την μετεξέλιξη ορισμένων από αυτών σε πόλεις. Μέσα από την εργασία αναμένεται να διερευνηθούν διεξοδικά ερωτήματα που σχετίζονται με τα οικονομικο-κοινωνικά χαρακτηριστικά των οικισμών και ιδιαίτερα των μικρών, τα οποία θα μας δώσουν τη δυνατότητα να εξετάσουμε τις τάσεις που αναπτύχτηκαν μέσα στο χρόνο. Επίσης θα μελετηθούν οι μηχανισμοί που κάνουν τους οικισμούς (μεμονωμένα ή ως συστήματα), ικανούς να διαφυλάξουν την μορφολογική τους ιδιαιτερότητα, σε συνδυασμό πάντοτε με τα οικονομικά δεδομένα που κυριαρχούν στην περιοχή. Η παρούσα μελέτη θα καταγράψει την διαχρονική πορεία τους από το 1940 έως σήμερα κάνοντας τομές στην ιστορία του νέο-ελληνικού κράτους. Το πεδίο έρευνας αφορά την μελέτη του κελύφους των ελληνικών οικισμών, την επιβίωση τους, και την μετεξέλιξη τους στο παρελθόν όσο και στο παρόν. Σε πρώτη φάση γίνεται καταγραφεί των τάσεων που επικράτησαν σε διεθνές επίπεδο αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάστηκαν οι οικισμοί καθώς και την πολιτική που ακολούθησε το Ελληνικό κράτος συνυφασμένη πάντοτε με τα επιμέρους ιστορικά γεγονότα που κυριάρχησαν στη χώρα κατά το 20 ο αιώνα. Η έρευνα αφορά την περιοχή του νομού Ιωαννίνων, όπου θα εξεταστούν τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά των οικισμών, σε συνάρτηση με την κοινωνική και οικονομική δομή τους ώστε να αναδειχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι ιδιαιτερότητας τους. Λέξεις-Κλειδιά Οικισμοί, Μικροί Οικισμοί, Πόλη, Κηπούπολη 1

2 1. Εισαγωγή Οι οικισμοί αποτελούν το κύτταρο μέσα από το οποίο αναπτύχθηκαν οι σημερινές πόλεις τόσο σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο όσο και σε σχέση με τον αστικό χώρο. κοπός της εργασίας είναι η μελέτη του κελύφους των οικισμών, την επιβίωσή τους, την βιωσιμότητα τους και την μετεξέλιξή τους στο παρελθόν όσο στο παρόν. Σο πεδίο έρευνας αφορά την διερεύνηση της αναπτυξιακής πορείας των οικισμών και των πολιτικών που εφαρμόσθηκαν στους οικισμούς του Νεοελληνικού Κράτους καθώς και στους παράγοντες που συντέλεσαν στη μετατροπή μέρους των οικισμών με πόλεις. Πιο συγκεκριμένα τα ερωτήματα στα οποία καλείται να απαντήσει η εργασία σχετίζονται με την διερεύνηση του ευρύτερου οικονομικο-κοινωνικού πλαισίου που επιτρέπει την συνέχειά τους στον χρόνο και τη διερεύνηση των μηχανισμών που τους κάνουν (μεμονωμένα ή ως συστήματα), ικανούς να διαφυλάττουν την μορφολογική τους ιδιαιτερότητα. τους ορισμούς που δίνονται για την πόλη, κοινός τόπος είναι η σπουδαιότητα της οικονομικής λειτουργίας. Εάν αυτή δεν ισχύει, πολύ δύσκολα ένας οικισμός θα μπορέσει να συνεχίσει να εξελίσσεται. Η παρούσα μελέτη θα ακολουθήσει την εξέλιξη τους μετά την δεκαετία του Θα προσδιοριστούν οι θεωρητικές έννοιες των βασικών οντοτήτων της υπό μελέτη έρευνας. Ακολούθως θα γίνει αναφορά στις τάσεις που επικρατούν σε διεθνές επίπεδο σε σχέση με τα ρεύματα που επηρέασαν την Ελλάδα και τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν. Η έρευνα εν τέλει θα εστιάσει στην περιοχή του νομού Ιωαννίνων, όπου θα εξεταστούν τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά των οικισμών, σε συνάρτηση με την κοινωνική και οικονομική δομή τους ώστε να αναδειχθεί η μορφολογική ιδιαιτερότητα τους. 2. Οι οικισμοί στα πλαίσια της χωροταξική πολιτικής Αρχικά θα γίνει καταγραφή των ρευμάτων που κυριάρχησαν σε διεθνές επίπεδο σε σχέση με τον τρόπο σχεδίασης, κατασκευής και εξέλιξης των οικισμών. Σαυτόχρονα θα διερευνηθεί η πολιτική που ακολουθήθηκε από την ελληνική πολιτεία στο θέμα των οικισμών, λαμβάνοντας υπόψη κάθε φορά τις πολιτικοοικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικράτησαν στον ελλαδικό χώρο αλλά και στην ευρύτερη περιοχή μας. την Ευρώπη ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιλογή της συγκέντρωσης της δόμησης σε νέους οικισμούς. Από τα τέλη του 19 ου αιώνα εμφανίστηκαν σχέδια οργανωμένης δόμησης σε συνάρτηση με παράγοντες όπως είναι η αγροτική παραγωγή, η εκβιομηχάνιση των περιοχών και η τεράστια πληθυσμιακή αύξηση σε σχέση με την αστικοποίηση. Μεγάλο μέρος των οικισμών αυτού του είδους σχεδιάστηκαν για να στεγάσουν κατά κύριο λόγο κατοίκους που δούλευαν ως εργάτες σε περιοχές αγροτικής και βιομηχανικής ανάπτυξης. Έτσι στους αγροτικούς οικισμούς κυριαρχεί το στοιχείο της κατοικίας (μονοκατοικία) ενώ στο κέντρο αναπτύσσονται απλές χρήσεις αναψυχής και διοίκησης καθώς η εργασία βρισκότανε εκτός του ορίων του οικισμού. Αντιθέτως τους αστικούς οικισμούς εμφανίζονται εκτός από την κατοικία (πολυώροφα συγκροτήματα) και λειτουργίες όπως είναι η εργασία, το εμπόριο, η διοίκηση και η περίθαλψη (Πάτση 2002). Βασικό στοιχείο μελέτης αποτελεί η ιδέα της «Κηπούπολης (Garden City)» που αναπτύχθηκε από τον Howard το 1898) και η οποία εξέφραζε μια ιδεατή ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα σε μια μικρή παραδοσιακή πόλη και την κοινότητα μέσα στη φύση, που συμβολίζεται με την κυριαρχία του τοπογραφικού στοιχείου στην οργάνωση του δομημένου χώρου. Αποτέλεσε οικιστικό πρότυπο οργανωμένης δόμησης στις αναπτυσσόμενες χώρες της Ευρώπης καθώς και στην Αμερική, παρά το γεγονός ότι μεγάλο μέρος από τους οικισμούς που σχεδιαστήκαν και αναπτύχθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, έγιναν αργότερα επεκτάσεις μητροπολιτικών περιοχών και δεν χρησιμοποιούνται σήμερα 2

3 για το λόγο για τον οποίο σχεδιάστηκαν. Είναι οικισμοί δορυφόροι των αστικών κέντρων με χαρακτηριστικά στοιχεία το μικρό τους μέγεθος και το φυσικό περιβάλλον που τους περικλείει. Αυτό το είδος του οικισμού εφαρμόστηκε κυρίως στην Αγγλία και αποτέλεσε πρότυπο για την Αγγλική Πολεοδομία μέχρι το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αρχική σχεδιαστική αντίληψη της «Garden City», στηρίζεται στην ιδέα του αγγλοαμερικανικού αγροτικού οικισμού με κυκλικό ή τετραγωνικό κοινόχρηστο πράσινο για τη βοσκή των ζώων, που αποτέλεσε σε ορισμένες περιπτώσεις και τον αρχικό πυρήνα αστικής ανάπτυξης την εποχή της εμπορικής και βιομηχανικής επανάστασης Η Κοσμάκη (1991) αναφέρει, ότι τα αρχικά σχέδια των πρώτων εφαρμογών της κηπούπολης ήταν αποτέλεσμα συγκερασμού και εξορθολογισμού δύο παράλληλων σχεδιαστικών θεωριών που κυριάρχησαν στον τομέα της πολεοδομίας κατά το δεύτερο μισό του 19 ου αιώνα, του νεοκλασικισμού (διαγώνιες λεωφόρους, κυκλικές πλατείες στην τομή των δρόμων, πράσινος δακτύλιος, τριγωνικές πλατείες στην τομή των διαγωνίων αξόνων) και της τοπιογραφικής προσέγγισης (προβολή τοπίου, χαμηλή πυκνότητα και μεμονομένη κατοικία, πρότυποι αγροτικοί οικισμοί). Διακρίνονται δύο κατηγορίες σχεδίων αναφορικά με τις κηπουπόλεις: α) εκείνα που έχουν σαν βάση ένα ακτινωτό σύστημα αξόνων που καταλήγουν σε μια κεντρική κυκλική ή ημικυκλική πλατεία και σε καμπύλες συνδετήριων αξόνων, και β) σε εκείνα που περιέχουν ένα χαλαρό σύστημα κανάβου δρόμων, οι οποίοι εμφανίζουν ελαφριά καμπυλότητα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι πρώτες εφαρμογές των κηπουπόλεων ήταν στα πρότυπα βιομηχανικά χωριά. Σο συγκεκριμένο είδος χωριών εμφάνιζαν επάρκεια κοινόχρηστων χώρων και εξυπηρετήσεων (π.χ. σχολεία, εκκλησίες, χώροι εκδηλώσεων, δημόσια λουτρά κλπ.). Αναπτύχθηκαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την διαχείριση του χώρου και κατά συνέπεια την οργάνωση του δομημένου χώρου. την πρώτη περίπτωση τα τετράγωνα των κατοικιών οργανώνονταν συνεκτικά γύρω από το κέντρο του οικισμού. Οι κατοικίες ήταν διατεταγμένες σε σειρές στην περίμετρο του κάθε τετραγώνου, στο εσωτερικού του οποίου βρίσκονταν ένας μεγάλος υπαίθριος χώρος. Αντίθετα η δεύτερη περίπτωση εμφάνιζε χαρακτηριστικά ενός τυπικού μεσοαστικού προαστίου παρά ενός οικισμού. Η σύνδεση των τετραγώνων στο κέντρο, στο οποίο απουσίαζαν τα κοινόχρηστα κτίρια ήταν χαλαρή. Δόθηκε κυρίως έμφαση στη διαμόρφωση του τοπίου, στο οποίο εντάχθηκε η κατοικία και στην εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου. ε σχέση με τη μορφή των οικισμών ο Max Derrauau (1991), διαπιστώνει την άποψη ότι αυτή εξαρτάται κυρίως από την τοποθεσία και προσαρμόζεται ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους, την ύπαρξη ή μη οδικού άξονα κατά μήκος αυτού ή κατά μήκος κάθετων προς τον οδικό άξονα δρόμων. Εντούτοις θα πρέπει να ληφθεί κάθε φορά υπόψη και ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκε ένας οικισμός. Έτσι ο οικισμός που δημιουργήθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα είχε πιο γεωμετρικό σχήμα σε σχέση με έναν οικισμό ο οποίος αναπτύχθηκε σε βάθος χρόνου και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, για τις οποίες ίσχυαν διαφορετικές οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές καθώς και αμυντικές συνθήκες. τον Ελλαδικό χώρο, τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής και η μεγάλη εισροή προσφύγων στην Ελλάδα, είχαν σαν συνέπεια το σχεδιασμό και τη δόμηση του αγροτικού χώρου εκ νέου μετά το Αυτό συντελέστηκε κυρίως μέσω της ομαδοποίησης των αγροτικών σπιτιών, που ήταν κυρίως μονοκατοικίες, σε οικισμούς που δημιουργήθηκαν στις πεδινές περιοχές και σε απόσταση μεταξύ τους που κυμαίνονταν από 4 έως 6 χιλιόμετρα. Ο τρόπος με τον οποίο ήταν κατανεμημένοι οι αγροτικοί οικισμοί μέχρι τις αρχές του 20ουαιώνα είχε σχέση με τη φυσική διευθέτηση κάθε περιοχής. Με το τέλος του Α Παγκοσμίου πολέμου και τα γεγονότα που ακολούθησαν την Μικρασιατική Καταστροφή, 3

4 στον Ελλαδικό χώρο δημιουργήθηκαν περίπου 2000 νέοι αγροτικοί οικισμοί, το μεγαλύτερο μέρος αυτών βρίσκονταν στη Βόρεια Ελλάδα (1700). Οι οικισμοί αυτοί ακολούθησαν τη συστηματική οργάνωση της αγροτικής παραγωγής. Η γεωμετρική χάραξη (οικόπεδα, και δρόμοι) των οικισμών ακολούθησε το συστηματικό σχέδιο, λαμβάνονταν υπόψη την μηχανοποίηση και άρδευση της γεωργίας. Μετά το πέρας του Β Παγκοσμίου πολέμου και έχοντας σαν βάση το σχέδιο Marshall, ο Δοξιάδης (υπό την εποπτεία του Τπουργείου Οικισμού και Ανοικοδομήσεως) μελέτησε και σχεδίασε νέους αγροτικούς οικισμούς σε νέες θέσεις, οι οποίοι αντικατέστησαν παλιούς κατεστραμμένους. Κατά τις δεκαετίες 60 και 70 τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα και η αστυφιλία αποδεκατίζουν και ερημώνουν μεγάλο μέρος των οικισμών οδηγώντας σε περιφερειακές ανισότητες. τη δεκαετία το 80 ο επαναπατρισμός ομογενών από τις χώρες του πρώην υπαρκτού Κουμμουνισμού, η αποκέντρωση αστικού πληθυσμού και τα πρώτα μεταναστευτικά ρεύματα που κατακλύζουν την Ελλάδα από χώρες της Αφρικής και της Ασίας φέρνουν νέους κατοίκους στους ερημωμένους οικισμούς, οι οποίοι και ανοικοδομούνται. Οι περισσότεροι αγροτικοί οικισμοί χωροθετούνται στις πεδιάδες και σε ημιορεινές περιοχές γύρω από αυτούς. Γύρω τους συνήθως υπάρχουν χωράφια, δέντρα, δάση καθώς επίσης έχει δημιουργηθεί και ένα δίκτυο από τεχνικά και υδραυλικά έργα που στηρίζουν τη γεωργία. Αποτελούνται κυρίως από μονώροφες ή διώροφες οικοδομές, ενώ είναι εμφανείς η θέση της εκκλησίας, του σχολείου και τυχών αποθηκών (Πάτση 1997, 2002). Οι οικισμοί που αφορούν τις προσφυγικές κατοικίες εντάσσονται στα προγράμματα, αποκατάστασης μέσω στέγης του προσφυγικού πληθυσμού, διαδικασία για την οποία είναι υπεύθυνο το κράτος. χετικά με τα σχέδια που εφαρμόστηκαν, κυρίως σε οικισμούς που βρίσκονταν κοντά σε πόλης, διακρίνουμε δύο κατηγορίες οικισμών, τους προσφυγικούς συνοικισμούς και τους οικισμούς τύπου κηπούπολης. την πρώτη κατηγορία οι οικισμοί οργανώνονται σε ένα κάνναβο ορθογώνιων οικοδομικών τετραγώνων (συνήθως ενιαίο), ενώ στη δεύτερη κατηγορία οι οικισμοί τύπου κηπούπολης έχουν σαν σχεδιαστικό πρότυπο τα κηποπροάστια και χωρίζονται στα μη προσφυγικά κηποπροάστια και στα προσφυγικά. Η σχεδίαση των οικισμών εξαρτάται από το φορέα οργάνωσης και ανάπτυξης αυτών (κράτος, εταιρείες, συνεταιρισμοί) καθώς και από την κοινωνικό υπόβαθρο των κατοίκων που θα διαμείνουν σε αυτούς. Έτσι στο πρότυπο σχεδίασης του οικισμού με συνεκτικό ιστού που βασίζεται στο ενιαίο οικοδομικό τετράγωνο σχεδιάστηκε να διαμείνουν στην περιοχή της πρωτεύουσας και των άλλων πόλεων οικονομικά ασθενέστεροι πρόσφυγες, ενώ αντίθετα στον οικισμό του χαλαρού ιστού του κηποπροαστίου με κέντρο σχεδιάστηκαν να διαμείνουν οι οικονομικά εύρωστοι πρόσφυγες και τα μεσαία και ανώτερα αστικά στρώματα (Κοσμάκη, 1991). Η εικόνα των οικισμών εμφανίζει ποικιλομορφία από περιοχή σε περιοχή. Οι οικισμοί που σχηματίστηκαν μέχρι τα τέλη του 19 ου αιώνα (βρίσκονται σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές) μοιάζουν με «ιστό αράχνης». Σα σπίτια είναι κτισμένα στο κέντρο του οικισμού με την ύπαρξη αυλής για επιμέρους εργασίες και ακολουθούν διάσπαρτες κατοικίες στα όρια αυτού και σε ακτίνα που δεν είναι μεγαλύτερη των 500 μέτρων. Οι οικισμοί που δημιουργήθηκαν μετά την Μικρασιατική Καταστροφή είναι πεδινοί έχουν σχεδιαστεί σε ορθογωνικό κάνναβο και η δόμηση τους είναι οργανωμένη. Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου αρκετοί οικισμοί καταστράφηκαν ή εγκαταλείφθηκαν, ενώ άλλοι μετακινήθηκαν από τα ορεινά προς τα πεδινά. Αποτέλεσμα είναι η κατασκευή νέων οικισμών για τους οποίους σχεδιάστηκε ζώνη πρασίνου μεταξύ αυτών και του οδικού άξονα που διέρχεται κοντά από αυτούς. 4

5 ε σχέση με το όριο της πληθυσμιακή βάσης, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το Διεθνές Ινστιτούτο τατιστικής το 1887 έκανε μια πρώτη προσπάθεια να εντάξει στην κατηγορία της πόλης εκείνους τους οικισμούς που είχαν πληθυσμό πάνω από 2000 κατοίκους (Αραβαντινός, 1997). μως ένας τέτοιος διαχωρισμός δεν είναι εφικτός καθώς κάθε χώρα έχει τα δικά της πληθυσμιακά κριτήρια πάνω στα οποία στηρίζεται ο διαχωρισμός του οικισμού από την πόλη. Έτσι για παράδειγμα αναφέρουμε ότι στις κανδιναβικές και τις Κάτω χώρες οικισμοί μεγαλύτεροι των 200 κατοίκων θεωρούνται πόλεις. Αντίθετα στην Ελλάδα, με βάση τις παραμέτρους που έχει θέσει η Εθνική τατιστική Τπηρεσία της Ελλάδος (ΕΤΕ), χωρία είναι όσοι οικισμοί έχουν κάτω 2000 κατοίκους, οικισμοί με πληθυσμό από 2000 έως κατοίκους ονομάζονται κωμοπόλεις ή ημιαστικά κέντρα, ενώ αστικά κέντρα με κατοίκους και πάνω ονομάζονται πόλεις. τον Καναδά η βάση για το χαρακτηρισμό του οικισμούς σαν πόλη είναι οι 1000 κάτοικοι και στις ΗΠΑ είναι οι 2500 κάτοικοι. Σέλος στην Ινδία δεν αρκεί μόνο το πληθυσμιακό όριο των 5000 κατοίκων για το χαρακτηρισμό της πόλης, αλλά απαιτούνται και άλλα κριτήρια, όπως είναι η πληθυσμιακή πυκνότητα καθώς και η απασχόληση του ανδρικού πληθυσμού (Μαρμαράς, 2002). Με βάση τη νομοθεσία (ΥΕΚ-181/Δ/3-5-85, Άρθρο 2) έχουμε τις παρακάτω κατηγορίες οικισμών σε σχέση με τους κατοίκους που διαμένουν σε αυτούς: Μικρός οικισμός: ο οικισμός που κατά την τελευταία απογράφη είχε πραγματικό πληθυσμό μέχρι και 200 κατοίκους (πληθυσμός < = 200 κάτοικοι) ή μέχρι 100 οικοδομές. Μεσαίος οικισμός: ο οικισμός που κατά την τελευταία απογράφη είχε πραγματικό πληθυσμό από κατοίκους ή μέχρι 500 οικοδομές. Μεγάλος οικισμός: ο οικισμός που κατά την τελευταία απογράφη είχε πραγματικό πληθυσμό από κατοίκους. Πολύ μεγάλος οικισμός. Κατά την κατηγοριοποίηση των οικισμών, με βάση των πληθυσμό τους, εμφανίζονται οικισμοί με πληθυσμό άνω των 2000 κατοίκων. 3. Μεθοδολογία Έρευνας Πεδίου θα γίνει καταγραφή των θεωριών πού αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν σε σχέση με τους οικισμούς σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. τη συνέχεια θα γίνει καταγραφή και απεικόνιση του συνόλου των Οικισμών στον υπό μελέτη νομό Ιωαννίνων. Για τους μικρούς οικισμούς θα εξεταστεί η φυσιογνωμία τους βάσει χωρικών κριτηρίων και στατιστικών δεδομένων (πληθυσμός, οικονομικά στοιχεία, υψόμετρο και οδικό δίκτυο). Θα ακολουθήσουν ταξινομήσεις (μικροί, μεσαίοι, μεγάλοι και πολλοί μεγάλοι οικισμοί, πεδινοί, ορεινοί και ημιορεινοί οικισμοί) και ομαδοποιήσεις (στατιστική χωρική και μη χωρική ανάλυση). Θα αναλυθούν διεξοδικά οι προαναφερόμενοι παράγοντες ώστε να εντοπιστούν διαφοροποιήσεις, συσχετισμοί και αναλογίες που εμφανίζονται. Οι πληροφορίες που θα χρησιμοποιηθούν στη εργασία είναι δύο ειδών. Α. τατιστικά δεδομένα: Απογραφές πληθυσμός ανά δεκαετία για τα έτη από 1940 έως το 2001, η απασχόληση ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας και η ανεργία από τα στοιχεία της απογραφής του 2001, το μέσο υψόμετρο των οικισμών και ο χαρακτηρισμός αυτών σε πεδινούς, ημιορεινούς και ορεινούς. Σα στοιχεία αυτά προέρχονται από τις επίσημες απογραφές και έχουν αποκτηθεί από την Εθνικής τατιστικής Τπηρεσίας της Ελλάδος. Β. Φαρτογραφικά δεδομένα. Θα χρησιμοποιηθούν για τη περιοχή μελέτης υπόβαθρα κλίμακας 1:50.000, τα οποία περιέχουν: τα όρια των νομών και των δήμων/κοινοτήτων, 5

6 τη θέση των οικισμών, το βασικό και το δευτερεύον οδικό δίκτυο. Επίσης θα κατασκευαστεί ψηφιακό μοντέλο εδάφους, ώστε να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων και στην σαφέστερη εξαγωγή συμπερασμάτων. Σέλος σε ορισμένους από τους οικισμούς χρησιμοποιήθηκαν και δορυφορικές εικόνες για την πληρέστερη ενημέρωση των υπαρχόντων γεωγραφικών δεδομένων με σύγχρονες πληροφορίες. Αναφορικά με τα προβλήματα που προέκυψαν κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, θα πρέπει αρχικά να τονίσουμε ότι η έρευνα στην περιοχή του νομού Ιωαννίνων πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο που διενεργείται από την ΕΤΕ η νέα απογραφή για τη δεκαετία , με αποτέλεσμα τη μη χρησιμοποίηση των νέων στατιστικών δεδομένα που συλλέγονται αυτή την περίοδο. Για την δεκαετία που διανύουμε, χρησιμοποιήθηκαν συμπεράσματα από επιμέρους επιστημονικές μελέτες και έρευνες. Ακόμη στις απογραφές που έγιναν από το 1940 έως και το 1991 δεν συλλέγονταν δεδομένα που σχετίζονταν με οικονομικά στοιχεία σε επίπεδο οικισμού, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να εξαχθούν διαχρονικά ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με την ανεργία, τον αριθμό των οικονομικά ενεργών κατοίκων, την απασχόληση στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Επίσης θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αρκετοί από τους οικισμούς του εμφανίζονται στην ερευνά για τα έτη 1940, 1951 και 1961 δεν υφίστανται σήμερα και αυτό διότι είτε έχουν συνενωθεί με άλλους οικισμούς και έχουν μετονομαστεί, είτε αποτελούν πλέον μέρος κάποιας πόλης, με αποτέλεσμα την ύπαρξη δυσκολιών στην εύρεση και κατανομή των δεδομένων. Κατά συνέπεια είναι απαραίτητη η καλή γνώση των δεδομένων καθώς και των αλλαγών που έχουν πραγματοποιηθεί σε διοικητικό επίπεδο σε επίπεδο νομού. Επιπροσθέτως οφείλουμε να επισημάνουμε την δυσκολία καταγραφής σε σχέση με το οδικό δίκτυο στο διάστημα της ερευνάς μας. Αυτό οφείλεται κυρίως είτε στην έλλειψη ενημέρωσης των αναλογικών και ψηφιακών δεδομένων που κρατάν οι αρμόδιοι φορείς, είτα στην εμπλοκή πολλών υπηρεσιών, λόγω αρμοδιότητας. την χάραξη του οδικού δικτύου δεν συμπεριλαμβάνονται η Εγνατία Οδός (ολοκλήρωση κατασκευής στα τέλη του 2009), ούτε και η χάραξη της Νέα Ιόνιας οδού ( ξεκίνησε το 2010). Επίσης για να την συμπλήρωση των απαραίτητων πληροφοριών απαιτείται η εμπλοκή και των κατοίκων της περιοχής. 4. Ανάλυση των δεδομένων 4.1. Σο Γενικότερο Πλαίσιο Μεταβολών στο νομό Ιωαννίνων Αντικείμενο της εργασίας είναι η μελέτη των μικρών οικισμών στο νομό Ιωαννίνων. τη συνείδηση των πολλών η περιοχή του νομού Ιωαννίνων και γενικότερα της Ηπείρου είναι ένας άγονος απομακρυσμένος και απρόσιτος ορεινός όγκος. Αυτή η αντίληψη έχει τις ρίζες της σε σχετικά πρόσφατα ιστορικά γεγονότα και συγκεκριμένες πολιτικές και διοικητικές εξελίξεις που καθόρισαν το αναπτυξιακό πρότυπο της σύγχρονης Ελλάδας. Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι ο χώρος του νομού Ιωαννίνων δεν ευνοήθηκε αρκετά από τη φύση. ε αυτό συνέβαλαν το έντονο ανάγλυφο του, οι δυσκολίες πρόσβασης και οι ξεχωριστές κλιματολογικές συνθήκες. Ωστόσο μια βαθύτερη ανθρωπογεωγραφική ανάγνωση του χώρου μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικές εκτιμήσεις για την περιοχή. Ο νομός Ιωαννίνων υπήρξε ιστορικά και παραγωγικός και επικοινωνούσε με τις όμορες και μακρινές γεωγραφικά περιοχές και ασκούσε εμπόριο μακρινών αποστάσεων. Σις προηγούμενες δεκαετίες υπήρχε ένας συγκεκριμένος προσανατολισμός που αντιστοιχούσε στο ορεινό στην κατηγορία «άγονο» και συνεπώς «εχθρικό» για έναν παραγωγικό άνθρωπο που ταυτίζει επιπλέον το αγροτικό με το γεωγραφικό (γεωγραφικό με πεδινό) που καταδίκαζε σε παρακμή τις ορεινές περιοχές (Νιτσιάκος, 1998). Ο φυσικός 6

7 γεωγραφικός χώρος του νομού οργανώνεται σε οικισμούς που έχουν ως κέντρο την πόλη των Ιωαννίνων. Μελετώντας διεξοδικά τις απογραφές πληθυσμού από το 1940 έως και σήμερα διαπιστώνουμε αρχικά ότι την πρώτη δεκαετία ( ) παρατηρείται μείωση του πληθυσμού που οφείλεται κυρίως στο ότι η περιοχή ήταν πεδίο πολεμικών συγκρούσεων τόσο κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, όσο και στη συνέχεια και κατά τον εμφύλιο. το διάστημα που ακολουθεί από 1951 έως το 1961 εμφανίζεται μικρή αύξηση του πληθυσμού κατά 1%, ενώ την επόμενη δεκαετία λόγω του μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματος, που επικρατεί σχεδόν σε όλον τον Ελλαδικό χώρο, ο πληθυσμός μειώνεται σημαντικά κατά 13%. Ακολουθεί από κει και πέρα γενικότερη αύξηση του πληθυσμού με άνοδο 9,5% κατά τη δεκαετία και 7,5% από το 1981 έως το 1991 που απορρέει κυρίως από το ρόλο που αρχίζει να διαδραματίζει στην Ήπειρο και στην ευρύτερη περιοχή της Βορειοδυτικής Ελλάδας η πόλη των Ιωαννίνων. Σην δεκαετία που ακολουθεί ( ) ο πληθυσμός του νομού αυξάνεται περίπου κατά 10%, ενώ την δεκαετία που διανύουμε η εκτιμώμενη αύξηση αναμένεται να προσεγγίσει επιπλέον 10%. Η δομή της απασχόλησης παρουσιάζει μια πολύ διαφορετική εικόνα σε σχέση με τους υπόλοιπους νομούς της Ηπείρου αλλά και της Ελλάδας. Οι κλάδοι της απασχόλησης που παρουσίαζαν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι η οικοδομική δραστηριότητα, τα δημόσια έργα και ο δημόσιος τομέας. Η οικοδομή είναι ο κατεξοχήν τομέας επένδυσης του μεταναστευτικού κεφαλαίου την περίοδο , δημιουργώντας παράλληλα ένα μεγάλο κύκλωμα απασχολούμενων. Ο νομός εμφανίζει την μικρότερη συγκέντρωση απασχολούμενων στη γεωργία στην Ήπειρο, σε αντίθεση με το αντίστοιχο δείκτη στο τομέα υπηρεσιών που είναι από τους υψηλότερους σε επίπεδο χώρας Μέγεθος Οικισμών το νομό Ιωαννίνων υπάρχουν συνολικά 313 οικισμοί, οι οποίοι κατανέμονται σε όλο γεωγραφικό εύρος. Από τα στατιστικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα προκύπτει ότι ο αριθμός των μικρών οικισμών αυξάνεται σταδιακά από το 1940 μέχρι το Έτσι ενώ το 1940, οι μικροί οικισμοί καταλάμβαναν το 14% (44) του συνόλου των οικισμών στο νομό, το 1951 το ποσοστό αυτό αυξάνει σε 27% (86), το 1961 σε 30% (93), το 1971 σε 51% (159), το 1981 ελαττώνεται ελάχιστα σε 47% (146) και στη συνέχεια αυξάνεται το 1991 σε 54%, ποσοστό το οποίο παραμένει το ίδιο και το

8 Οι οικισμοί σε επίπεδο πληθυσμού παρουσιάζουν την ακόλουθη εικόνα. Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι ο αριθμός των μεσαίων οικισμών ενώ το 1940 ήταν 253, το χρονικό διάστημα από το ελαττώνεται συνεχώς (βλέπε πίνακα 1, που ακολουθεί), το 1981 αυξάνεται σε 151 και τα έτη 1991 και 2001 μειώνεται στου 127. Επίσης οι μεγάλοι οικισμοί παρουσιάζουν μικρές αυξομειώσεις κατά την περίοδο μελέτης (βλέπε πίνακα 1). Σέλος οι πολύ μεγάλοι οικισμοί το 1940 ήταν τέσσερις (Ιωάννινα, Μέτσοβο, Κόνιτσα, Πράμαντα), τα έτη 1951 και 1961 γίνονται τρείς (Ιωάννινα, Μέτσοβο, Κόνιτσα), το 1971 είναι πέντε (οι τρείς προηγούμενοι, μαζί με την Ανατολή και το Πέραμα), το 1981 είναι επτά (στους οικισμούς του 1971 προστίθενται ο Κατσικάς και το ταυράκι), το 1991 γίνονται οκτώ (στους προηγούμενους του 1981 περιλαμβάνεται ποια και η Ελεούσα) και το 2001 ο αριθμός τους γίνεται δέκα (περιλαμβάνονται επίσης η Πεδινή και τα Μάρμαρα). Από τη μελέτη των χαρτών διαπιστώνουμε ότι το 1940 οι μικροί οικισμοί ήταν διάσπαρτοι σε όλο το εύρος του νομού, μεγαλύτερη όμως συγκέντρωση εμφανίζεται στις περιοχές του Πωγωνίου και των Δωδωνοχωρίων. Σο 1951 οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μικρών οικισμών βρίσκονται στην επαρχία της Κόνιτσας και στην περιοχή του Πωγωνίου, ενώ το 1961 η διασπορά τους είναι κατανεμημένη ομοιόμορφα σε όλο τον νομό. Σις επόμενες δεκαετίες από το 1971 έως το 2001ο αριθμός τους αυξάνει συνεχώς (με εξαίρεση το 1981 που μειώνεται οριακά) και η κατανομή τους εξακολουθεί να είναι ομοιόμορφη. Οι πολύ μεγάλοι οικισμοί από το 1971 και έπειτα συγκεντρώνονται κυρίως γύρω από το πολεοδομικό συγκρότημα των Ιωαννίνων (ταυράκι, Πεδινή, Κατσικάς, Ελεούσα, Μάρμαρα, Πέραμα, Ανατολή), με ταυτόχρονη συγκέντρωση τόσο μεσαίων, όσο και μεγάλων οικισμών, μετατρέποντας την περιοχή του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων σε μεγάλο αναπτυξιακό και εμπορικό κέντρο στη Βορειοανατολική Ελλάδα. 8

9 Πίνακας 1. Αριθμός οικισμών ανά κατηγορία υσχετίζοντας τα παραπάνω αποτελέσματα με το χαρακτηρισμό των οικισμών σε πεδινούς, ημιορεινούς και ορεινούς (με βάση την ΕΤΕ) διαπιστώνουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των μικρών οικισμών σε όλη τη χρονική διάρκεια της ερευνάς μας είναι και ορεινοί οικισμοί. Οι πολύ μεγάλοι οικισμοί είναι και πεδινοί οικισμοί με εξαίρεση το Μέτσοβο και την Κόνιτσα που χαρακτηρίζονται ως ορεινοί. Από το 1971 έως το 2001 οι ημιορεινοί οικισμοί είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό μεσαίοι και κατά ένα μικρότερο ποσοστό μικροί οικισμοί. Άλλη μία παράμετρος που πρέπει να εξεταστεί είναι ο αριθμός των κατοίκων που διέμενε στους μικρούς οικισμούς κατά το χρονικό διάστημα της έρευνας μας και πώς σχετίζεται η μεταβλητή αυτή, τόσο με τον πληθυσμό των άλλων κατηγοριών οικισμών, όσο και με τις μεταβολές του πληθυσμού στο νομό. Πίνακας 2. Αριθμός κατοίκων ανά οικισμό. ΑΡΙΘΜΟ ΟΙΚΙΜΩΝ (ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΑ ΚΡΙΣΗΡΙΑ) ΕΣΗ ΜΙΚΡΟΙ ΜΕΑΙΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΟΛΤ ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΣΗ ΜΙΚΡΟΙ ΟΙΚΙΜΟΙ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΣΟΙΚΩΝ ΜΕΑΙΟΙ ΟΙΚΙΜΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΟΙΚΙΜΟΙ ΠΟΛΤ ΜΕΓΑΛΟΙ ΟΙΚΙΜΟΙ Αρχικά την δεκαετία , ο αριθμός των κατοίκων που διαμένουν σε μικρούς οικισμούς σχεδόν διπλασιάστηκε (4% το 1940 και 7,3% το 1951). τους μεσαίους οικισμούς ενώ το 1940 διέμενε 67% των κατοίκων, το 1951 το ποσοστό μειώνεται στο 55,3%. τους μεγάλους οικισμούς το 1940 κατοικούσε το 11%του πληθυσμού, ενώ το 1951 το 12,2% και τέλος στους πολύ μεγάλους το 1940 το ποσοστό ήταν 18%, ενώ το 1951 αυξάνεται σε 25,2%. Αν αναλογιστούμε ότι ο πληθυσμός των μεσαίων οικισμών ελαττώνεται κατά εικοσιπέντε χιλιάδες περίπου, 40% αυτού μετακινείται εκτός νομού και το άλλο 60% κατανέμεται 9

10 κυρίως στους μικρούς και τους πολύ μεγάλους οικισμούς. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο αριθμός των μικρών οικισμών διπλασιάζεται με ταυτόχρονη μείωση μεσαίων οικισμών. Οι πολύ μεγάλοι οικισμοί μειώνονται. υνεπώς την αύξηση τους απορροφά στο σύνολο της η πόλη των Ιωαννίνων. τη επόμενη δεκαετία ( ) έχουμε μικρή αύξηση στον αριθμό των κατοίκων που διαμένουν στου μικρούς και στους πολύ μεγάλους οικισμούς, ενώ εμφανίζεται μείωση σε αυτούς που διαμένουν στις υπόλοιπες κατηγορίες οικισμών. Έχοντας σαν δεδομένο ότι ο αριθμός των μικρών οικισμών αυξάνει και των πολύ μεγάλων παραμένει σταθερός (όπως αναφέραμε παραπάνω) συμπεραίνουμε ότι το ποσοστό των κατοίκων που εγκατέλειψαν τους μεσαίους και μεγάλους οικισμούς το 1951, μεταφέρθηκε κατά ένα μέρος στους μικρούς και πολύ μεγάλους οικισμούς του Επίσης θα πρέπει να τονίσουμε ότι η αύξηση του πληθυσμού μόνο στην πόλη των Ιωαννίνων υπερκαλύπτει την γενικότερη αύξηση του πληθυσμού στους μεγάλους οικισμούς στη δεκαετία μελέτης. υνεπώς συμπεραίνουμε ότι ο αριθμός των κατοίκων στην Κόνιτσα και το Μέτσοβο μειώνεται. Έτσι το θετικό ισοζύγιο που προκύπτει από τις παραπάνω μεταβολές, οφείλεται κατά κύριο λόγο στο σημαντικό ρόλο που αρχίζει να διαδραματίζει η πόλη των Ιωαννίνων στην περιοχή της Βορειοδυτικής Ελλάδας. Κατά το χρονικό διάστημα από το 1961 έως το 1971, εμφανίζεται σημαντική μείωση (περίπου κατά τριάντα επτά χιλιάδες κάτοικοι) του πληθυσμού των μεσαίων και μεγάλων οικισμών και αύξηση του πληθυσμού των κατοίκων των μικρών και πολύ μεγάλων οικισμών. Θα πρέπει εδώ να τονιστεί ότι ο αριθμός των μικρών οικισμών το 1971 σχεδόν αυξάνεται κατά 50% σε σχέση με το 1961, με ταυτόχρονη αύξηση του πληθυσμού κατά 30% σε σχέση με το Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ενώ ο πληθυσμός του νομού ελαττώνεται περίπου κατά 13% ο αριθμός των κατοίκων στους μεγάλους οικισμούς αυξάνεται κατά 16% (αυξήθηκαν από τρείς το 1961, σε πέντε το 1961) και ο πληθυσμός της πόλης των Ιωαννίνων αυξάνεται κατά 10% περίπου. Κατά τη δεκαετία , εμφανίζεται μικρή μείωση στον πληθυσμό των μικρών οικισμών και αύξηση των πληθυσμών στις υπόλοιπες κατηγορίες οικισμών. Σην μεγαλύτερη αύξηση έχει η κατηγορία των πολύ μεγάλων οικισμών κατά 18,5%. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η περαιτέρω φυγή των κατοίκων από τους μικρούς και ορεινούς οικισμούς και η ταυτόχρονη αύξηση του πληθυσμού στην πόλη των Ιωαννίνων σε ποσοστό 14% καθώς και η αύξηση των μεγάλων οικισμών με την προσθήκη του Κατσικά και του ταυρακίου, περιοχές που σήμερα ανήκουν στον ευρύτερο πολεοδομικό ιστό της πόλης. Σο χρονικό διάστημα από το 1981 έως το 1991, ο πληθυσμός στους μικρούς οικισμούς (ο αριθμός τους αυξάνεται από 146 το 1981 σε 169 το 1991) εμφανίζει θετικά ποσοστά κατά 25% σε σχέση με το Οι μεσαίοι οικισμοί χάνουν 15% των κατοίκων τους, ενώ οι μεγάλοι και οι πολύ μεγάλοι οικισμοί αυξάνουν κατά 5% και 3% αντίστοιχα τον πληθυσμό τους. Επειδή ο πληθυσμός στην πόλη των Ιωαννίνων αυξάνεται συνολικά κατά 21% και η αύξηση του πληθυσμού στο νομό κυμαίνεται στο 7,5% συμπεραίνουμε ότι μέρος του πληθυσμού που βρίσκεται στους οικισμούς γύρω από την πόλη των Ιωαννίνων συγκεντρώνεται σε αυτή και συγχρόνως πληθυσμός από άλλες περιοχές εκτός του νομού έρχεται σε αυτή. Σέλος κατά την τελευταία δεκαετία της έρευνας ( ), ο αριθμός των κατοίκων στους μικρούς οικισμούς μειώνεται κατά 21,5% (σε σχέση με το 1991), στους μεγάλους κατά 16%, ενώ αντίθετα στους μεσαίους αυξάνεται κατά 3% και στους πολύ μεγάλους κατά 30,5%. Άλλος ένας παράγοντας που θα εξετάσουμε διεξοδικά είναι οι πληθυσμιακές μεταβολές που εμφανίζονται για τα χρονικά διαστήματα των επιμέρους δεκαετιών από το 1940 έως το 10

11 2001. Η μελέτη των χαρτογραφικών δεδομένων και η εξαγωγή συμπερασμάτων θα γίνει σε επίπεδο επαρχίας. Αρχικά στην επαρχία της Κόνιτσας ο πληθυσμός κατά τη δεκαετία του 40 παρουσιάζει μείωση καθώς η περιοχή υπήρξε θέρετρο πολεμικών συγκρούσεων τόσο κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, όσο και κατά τον εμφύλιο. τη δεκαετία του 1950 εμφανίζεται αύξηση κατά 3,5%, την οποία διαδέχεται μείωση 30% και πάνω κατά την επόμενη δεκαετία. Η μείωση αυτή σχετίζεται κυρίως με το μεγάλο μεταναστευτικό κύμα εξόδου που χαρακτηρίζει την περιοχή της Ηπείρου τη συγκεκριμένη περίοδο. Σην επόμενη δεκαετία ο πληθυσμός της επαρχίας σταθεροποιείται, ενώ την δεκαετία από την ανάγνωση των χαρτών είναι εμφανής η μείωση του πληθυσμού. Σέλος από το 1991 έως το 2001 έχουμε μικρή αύξηση του πληθυσμού γεγονός που οφείλεται κυρίως στην καλυτέρευση του οδικού δικτύου καθώς και των υποδομών στην ευρύτερη περιοχή. Η συγκεκριμένη επαρχία χαρακτηρίζεται ορεινή με εξαίρεση τον κάμπο της. Σο 88% των εκτάσεων είναι δάση και βοσκοτόπια και 11

12 μόνο το 4% ανήκει στην κατηγορία των καλλιεργήσιμων γαιών. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία ενώ παράλειψη είναι να μην αναφέρουμε τους υπό ανάπτυξη κλάδους πεστροφοκαλλιέργιας, πτηνοτροφία και υλοτομία. Δεσπόζουσα θέση καταλαμβάνει η πόλη της Κόνιτσα. Αναφορικά με την απασχόληση ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας (απογραφή 2001) διαπιστώνουμε ότι στον πρωτογενή κυμαίνεται από 10% έως 60%, στον δευτερογενή από 5% έως 60% και στον τριτογενή από 10% έως 60%. Η πόλη της Κόνιτσα εμφανίζει ποσοστό στον τριτογενή τομέα της τάξης του 58%. Σο συνολικό ποσοστό απασχόλησης είναι από 50% έως 95%. Η επαρχία Πωγωνίου κατά την δεκαετία του , ακολουθεί την ίδια πορεία με αυτή της Κόνιτσας, χάνοντας σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της. Κατά την περίοδο το κύμα μετανάστευσης μετατρέπεται σε μεγάλη έξοδο του πληθυσμού, τα ποσοστά μείωσης κυμαίνονται από 30% έως 60%. Σην δεκαετία , η περιοχή υπήρξε το κυριότερο σημείο εισόδου της χώρας από παράνομους και μόνιμούς μετανάστες που προέρχονταν από τη γειτονική Αλβανία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία, πολλών προβλημάτων καθώς στην περιοχή, κατά την πρώτη περίοδο της δεκαετίας ( ), δεν υπήρχαν οι κατάλληλες υποδομές για να υποδεχθούν ένα τόσο μεγάλο αριθμό μεταναστών που κατέκλυζε καθημερινά τα σύνορα και εισέρχονταν στη χώρα, με αποτέλεσμα την μείωση του πληθυσμού. Εξαίρεση αποτελεί η περιοχή γύρω από το Δελβινάκι, όπου ο αριθμός των μεγάλων οικισμών αυξάνεται, με ταυτόχρονη μείωση του πληθυσμού των μικρών οικισμών. Κατά το διάστημα αυτό παρά την ποσοστιαία αύξηση των βοσκοτόπων το ζωικό κεφάλαιο στην περιοχή μειώνεται, πράγμα που συνδέεται κυρίως με την ερήμωση του τόπου, ενώ οι δασικές εκτάσεις παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Σο συνολικό ποσοστό απασχόλησης είναι στα ίδια επίπεδα με αυτό της επαρχίας της Κόνιτσας. τον πρωτογενή κυμαίνεται από 5% έως 50%, στον δευτερογενή από 5% έως 40% και στον τριτογενή από 10% έως 80%. Σο Δελβινάκι εμφανίζει ποσοστό στον τριτογενή τομέα της τάξης του 60% και συνολικό ποσοστό απασχόλησης 87%. τα Δωδωνοχώρια κατοικεί το μεγαλύτερο κομμάτι του αγροτικού πληθυσμού, καθώς εκεί εμφανίζεται το σύνολό των πεδινών και ημιορεινών περιοχών του νομού. Ο πληθυσμός μειώνεται καθ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών με εξαίρεση τις δεκαετίες κατά την οποία υπάρχει μια υπερεκτίμηση πληθυσμού λόγω της κινητοποίησης των Ηπειρωτών να ενισχύσουν τα χωριά τους στην απογραφή του 1981 και τη δεκαετία , όπου το ξεκίνημα των εργασιών της Εγνατίας οδού στην περιοχή, προσελκύει πληθυσμό, για την απόκτηση κατοικία και την περαιτέρω καλλιέργεια εκτάσεων. Από τις υπόλοιπες δεκαετίες η μεγαλύτερη πτώση εμφανίζεται το χρονικό διάστημα (περίοδος μεταναστευτικού ρεύματος) και κυμαίνεται από 5% έως 60%. Φαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι ενώ η μείωση του πληθυσμού της δεκαετία και είναι αντίστοιχα 7% και 17%, ενώ ο συνολικό πληθυσμός του νομού Ιωαννίνων αυξάνεται 1% και 7% για τα ίδια χρονικά διαστήματα. Σο ποσοστό απασχόλησης κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα από 60% έως 95% και αυτό οφείλεται κυρίως ότι μεγάλο μέρος της περιοχής συνορεύει με την πόλη των Ιωαννίνων. Γενικότερα οι δημογραφικές εξελίξεις στην περιοχή του Μετσόβου είναι ανάλογες με εκείνες του νομού, διατηρώντας το πληθυσμιακό μέγεθος τους στο ίδιο περίπου επίπεδο χωρίς σημαντικές διακυμάνσεις. Οι αυξομειώσεις που εμφανίζονται στον πληθυσμό οφείλονται κυρίως στο δημογραφικό πρόβλημα που εμφανίζει η περιοχή. Είναι φανερό ότι οι κάτοικοι δεν εγκαταλείπουν τις εστίες τους, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας τους, αυξάνεται. Αυτό φαίνεται καλύτερα από τη μελέτη των χαρτογραφικών δεδομένων, όπου τη δεκαετία έχουμε οριακή μείωση του πληθυσμού (εμφύλιος πόλεμος, ορεινό περιοχής πρώτα σημάδια τάσης για μετανάστευση), ενώ την επόμενη δεκαετία ( ) η αύξηση του πληθυσμού κυμαίνεται από 5% έως 30% (ίδρυση βιοτεχνιών κρασιού 12

13 και τυροκομικών, βελτίωση οδικού δικτύου Ιωαννίνων Σρικάλων, ανάπτυξη του τομέα της υλοτομίας), ακολουθεί η δεκαετία στην οποία η μείωση του πληθυσμού είναι μικρότερη (-5% έως 30%) σε σχέση με τον υπόλοιπο νομό, αφού αρχίζουν να αποδίδουν οικονομικά οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες αναπτύχθηκαν στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. το διάστημα επικρατούν σταθεροποιητικές τάσεις που οφείλονται στην κομβική θέση που κατέχει το Μέτσοβο (ανάπτυξη εμπορίου, δημιουργία ξενοδοχειακών μονάδων, υδροηλεκτρικού εργοστάσιο Αώου, σχεδιασμός και βελτίωση οδικού δικτύου, δεσπόζουσα συγκοινωνιακή θέση που ενώνει την Ήπειρο με την Θεσσαλία και τη Μακεδονία), σε αντίθεση με την τάση που επικρατεί για φυγή από τα ορεινά (η περιοχή χαρακτηρίζεται 100% ορεινή). Σέλος την τελευταία δεκαετία από το 1991 έως το 2001 η αύξηση του πληθυσμού είναι σημαντική, αφού η κατασκευή της Εγνατίας Οδού στην περιοχή καθώς και η μεγάλη πολιτιστική και τουριστική προβολή, μετατρέπουν την πόλη του Μετσόβου σε κομβικό σημείο της ευρύτερης περιοχής. Η ορεινή γεωμορφολογία σε συνδυασμό με το υψόμετρο αλλά και την ποιότητα του εδάφους εξηγούν μερικώς τη μεγάλη συγκέντρωση των χρήσεων γης στους βοσκότοπους και τα δάση. Σα ποσοστά απασχόλησης στην περιοχή αγγίζουν το 90%, με μεγαλύτερο ποσοστό 60% στον τριτογενή τομέα σε σχέση με τους άλλους δύο τομείς (δευτερογενής 30% και πρωτογενής 7%). Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων διότι αυτή επηρεάζει τις πληθυσμιακές μετακινήσεις σε όλη την Ήπειρο. Οι οικισμοί στο οροπέδιο των Ιωαννίνων αυξάνουν σταθερά τον πληθυσμό τους έως και σήμερα με αποτέλεσμα μερικοί από αυτούς να έχουν ενοποιηθεί με τον δήμο αποτελώντας την ευρύτερη ζώνη της πόλης. Σο μεγαλύτερο μέρος του ημιαστικού πληθυσμού βρίσκεται στην περιφέρεια της πόλης των Ιωαννίνων, πράγμα που συντελεί στη μεγάλη άνοδο του ημιαστικού πληθυσμού από το 1950 μέχρι σήμερα. Εξετάζοντας τα χαρτογραφικά δεδομένα καθώς και την κατανομή των οικισμών με βάση των πληθυσμό τους, είναι εμφανής η ανάπτυξη που παρατηρείται σε αυτή την περιοχή από το 1940 μέχρι και σήμερα, καθώς διαθέτει όλους εκείνους τους παράγοντες που συντελούν στη συγκράτηση και άνοδο του πληθυσμού. Η άνοδος αυτή, κυμαίνεται ανάλογα με την περίοδο που εξετάζουμε από 5% έως 60%. Κατά τη δεκαετία , παρουσιάζεται η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση του πληθυσμού που οφείλεται κυρίως στην τάση για μετακίνηση των κατοίκων περιοχών που επλήγησαν περισσότερο από τους πολέμους, στην κάμψη του πρωτογενούς τομέα παραγωγής (εγκατάλειψη υπαίθρου, ανάδειξη αστικού τρόπου ζωής και μείωση των αγροτικών εισοδημάτων) και στο αίσθημα ασφάλειας στις δύσκολες εποχές που παρείχε η πόλη. το διάστημα που ακολουθεί από το 1951 έως το 1961, η άνοδος του πληθυσμού συνεχίζεται με μεγαλύτερους ρυθμούς σε σχέση με όλο το νομό (ενώ η αύξηση στο νομό είναι 1%, στην περιοχή που εξετάζουμε είναι 10%). Η κατάλληλη αξιοποίηση των γεωργικών εκτάσεων στο λεκανοπέδιο της πόλης, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, η επέκταση του οδικού δικτύου που συνδέει τα Ιωάννινα με τους όμορους νομούς και η αναβάθμιση του νοσοκομείου των Ιωαννίνων είναι παράγοντες του συμβάλλουν στην αύξηση του πληθυσμού τη συγκεκριμένη δεκαετία. Σην περίοδο αυτή, στο δευτερογενή τομέα παραγωγής παρατηρείται μία πορεία που διαφοροποιεί την περιοχή από την υπόλοιπη Ήπειρο. Κοντά στην παραδοσιακή βιοτεχνία που διατηρείται, εγκαταστάθηκαν νέες μονάδες με αποτέλεσμα ο χαρακτήρας της απασχόλησης στο δευτερογενή τομέα αλλά και ο τρόπος παραγωγής να βρίσκεται σε μία ικανοποιητική πορεία για την πλήρως υποβαθμισμένη στον τομέα αυτό Ήπειρο. Η συγκέντρωση των βιομηχανικών μονάδων που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους βρίσκονται 13

14 στα Ιωάννινα, εξασφαλίζουν ένα αξιόλογο εργατικό δυναμικό, αλλά και μία διαρκώς επεκτεινόμενη αγορά. Ση δεκαετία , ενώ σε όλη σχεδόν την Ήπειρο ο πληθυσμός μειώνεται κατά 15% στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων έχουμε αύξηση κατά 13%. Σο παραπάνω αντιφατικό φαινόμενο είναι αποτέλεσμα πολλών παραμέτρων. Η ανάπτυξη στο χώρο σύγχρονων πτηνοτροφικών, κτηνοτροφικών και ιχθυοτροφικών μονάδων σε συνδυασμό με τις ανάλογες νέες γεωργικές καλλιέργειες αρχίζει να μετατρέπει το χαρακτήρα της τοπικής οικονομίας και να μεταμορφώνει το αγροτικό τοπίο. Παράλληλα, η άνοδος της οικονομικής δραστηριότητας οδηγεί στην εκμετάλλευση πρώτων υλών που παράγονται από την ευρύτερη περιοχή. Επιπροσθέτως μέρος του μεταναστευτικού ρεύματος που σχηματίστηκε στην Ηπείρου, εγκαταστάθηκε στην περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων. Η μετακίνηση αυτή οφείλεται στις νέες θέσεις εργασίας που αρχίζουν να δημιουργούνται λόγω της ανάπτυξης του δευτερογενή και τριτογενή τομέα, καθώς επίσης και στην ίδρυση του Πανεπιστημίου και στην εγκατάσταση νέων στρατιωτικών μονάδων γύρω από την πόλη. Σην περίοδο η άνοδος του πληθυσμού στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων είναι σε διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με την άνοδο σε όλο το νομό. Σο ετήσιο ποσοστό μεταβολής του πληθυσμού της πόλης είναι 1,88%. Οι συνθήκες διαβίωσης συνεχώς βελτιώνονται με την αποξήρανση εκτάσεων και τη δημιουργία αποστραγγιστικών έργων που βοηθούν στην ανάπτυξη εύφορων γεωργικών εκτάσεων. Παράλληλα, η οικοδόμηση συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς στηριζόμενη κυρίως στο μεταναστευτικό συνάλλαγμα που εισρέει από τους Ηπειρώτες του εξωτερικού. Παρατηρείται εντυπωσιακή συγκέντρωση υπηρεσιών κυρίως στην πόλη των Ιωαννίνων, έλκοντας έτσι μεγάλο αριθμό εργατικού δυναμικού. Δημιουργούνται επιχειρήσεις που μετατρέπουν τα Ιωάννινα σε έναν από τους βασικότερους σταθμούς του αθηναϊκού εμπορίου σε ολόκληρη τη βορειοδυτική Ελλάδα. Η οικονομική παρουσία της πόλης ισχυροποιείται με τη δημιουργία καταστημάτων, τραπεζών και νέων ξενοδοχειακών μονάδων. Η λίμνη Παμβώτιδα, δεν τροφοδοτεί μόνο την γεωργία της περιοχής, αλλά είναι και σημαντικός πόλος έλξης τουριστών για τους παραλίμνιους οικισμούς και το νησί. Μετά το 1981 η αύξηση του πληθυσμού είναι αλματώδης, κυμαίνεται σε ποσοστό 26% και είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη από το ποσοστό αύξηση πληθυσμού του νομού. Η δημιουργία της Πανεπιστημιούπολης με το αντίστοιχο Νοσοκομείο, η διαμόρφωση βιομηχανικής ζώνης και η εισροή μεγάλου αριθμού κοινοτικών χρημάτων για την εκτέλεση δημοσίων έργων, έβαλαν την δική τους σφραγίδα στις εξελίξεις κατά την δεκαετία τόσο στον οικονομικό τομέα όσο και στην ίδια την κοινωνία. Η εγκατάσταση της έδρας της Περιφέρειας, η βελτίωση του αεροδρομίου η ανάπτυξη συνεταιριστικών βιομηχανιών γάλακτος, συνέβαλλαν στην οικονομική ευρωστία της περιοχής του λεκανοπέδιο σε αντίθεση με τις ορεινές περιοχές που ερημώνουν πλήρως. Νέες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν από την αύξηση και μετεξέλιξη του δημοσίου τομέα. Σέλος, το άνοιγμα των συνόρων με την Αλβανία στο τέλος της δεκαετίας, βοήθησε στην παραπέρα ανάπτυξη του εμπορίου. Από το 1991 έως το 2001 η αύξηση του πληθυσμού κυμαίνεται γύρω στο 8%. Η ανάπτυξη της περιοχής του λεκανοπεδίου συνεχίζει με γοργούς ρυθμούς. Η Εγνατία Οδός αρχίζει να κατασκευάζεται, το λιμάνι της Ηγουμενίτσας αναβαθμίζεται, το οδικό δίκτυο της περιοχής επεκτείνεται και βελτιώνεται, προάγεται περιβαλλοντικά η παραλίμνια περιοχή, η πόλη γίνεται τουριστικός δημοφιλής προορισμός, αναδεικνύεται η αρχαιολογική κληρονομία, το πανεπιστήμιο και τα δύο νοσοκομεία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες εισροής κατοίκων, το εμπόριο αναπτύσσεται. Κυριαρχεί ο τριτογενής τομέας απασχόλησης με ποσοστό 88%. 14

15 Σέλος την τρέχουσα δεκαετία η πόλη των Ιωαννίνων αναδεικνύεται σε Περιφερειακό Κέντρο στα δυτικά Βαλκάνια με την ενσωμάτωση της νότιας Αλβανίας στον διασυνοριακό χώρο Ελλάδας- Αλβανίας και πύλη εισόδου στην ευρύτερη περιοχή του Αδριατικού διαδρόμου. Για την λειτουργία της ως πύλη, τα Ιωάννινα υποστηρίζονται στο επίπεδο των θαλάσσιων μεταφορών από την Ηγουμενίτσα (διεθνή πύλη), με την ταυτόχρονη αξιοποίηση και εκμετάλλευση του άξονα της Εγνατίας και αργότερα όταν κατασκευαστεί της Ιόνιας Οδού. Σο πληθυσμιακό μέγεθος και ο χαρακτήρας της πόλης ως πανεπιστημιακή με ισχυρά περιβαλλοντικά στοιχεία και πλούσια ιστορική κληρονομιά, προδιαγράφουν υψηλή ποιότητα ζωής και ελκυστικότητα, αναπτυγμένες δραστηριότητες του δευτερογενή και τριτογενή τομέα δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην Έρευνα, την Εκπαίδευση και την Τγεία. λα τα παραπάνω διαμορφώνουν την πόλη των Ιωαννίνων ένα ισχυρό διαπεριφερειακό/ διακρατικό προφίλ για«αστικό κέντρο πόλο» με ισχυρές προδιαγραφές επίτευξης υψηλής ποιότητας ζωής και μεγάλη εμβέλεια επιρροής. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι το 80% της έκτασης των Ιωαννίνων, ανήκει στην κατηγορία των αστικών εκτάσεων. υγκρίνοντας τα αποτελέσματα εμφανίζεται μια αύξηση του συνόλου των εκτάσεων της πόλης. Σο ποσοστό των εκτάσεων που καταλαμβάνουν οι οικισμοί αυξήθηκε κατά περίπου 50% μεταξύ των ετών Άλλος ένας παράγοντας που θα μελετηθεί είναι η εξάρτηση των οικισμών από το οδικό δίκτυο, καθώς η προσβασιμότητα αλλά και η αλληλεξάρτηση των οικισμών από τα μεγάλα αστικά κέντρα της περιοχής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την οικονομική ευημερία αυτών. τους χάρτες που ακολουθούν παρουσιάζεται το πρωτεύον εθνικό δίκτυο του νομού (πριν την ολοκλήρωση της Εγνατίας οδού). Έχει σχηματιστεί ζώνη 5 χιλιομέτρων γύρω από τον άξονα της οδού και παρουσιάζονται οι κατηγορίες οικισμών που μελετάμε για τα έτη 1981 και Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η μορφή του οδικού δικτύου στην περιοχή παραμένει η ίδια για το χρονικό διάστημα της έρευνας. Από την εξέταση των χαρτογραφικών δεδομένων συμπεραίνουμε ότι οι μεγάλοι οικισμοί βρίσκονται πάνω στο σταυροδρόμι που συνδέει τον οδικό άξονα Ηγουμενίτσας Σρικάλων με τον οδικό άξονα Ιωαννίνων Αλβανίας. Σο 1981 το σύνολό σχεδόν των οικισμών γύρω από τους δύο βασικούς άξονες ήταν μεσαίοι, μεγάλοι και πολύ μεγάλοι οικισμοί και ελάχιστοι μικροί. Αντίθετα το 2001 έχει αυξηθεί ο αριθμός των μικρών και πολύ μεγάλων οικισμών και έχει ελαττωθεί ο αριθμός των μεσαίων και μεγάλων οικισμών σε μικρό όμως ποσοστό σε σχέση με το Γύρω από την πόλη των Ιωαννίνων υπάρχει το σύνολό σχεδόν των πολύ μεγάλων οικισμών (εξαίρεση η Κόνιτσα και το Μέτσοβο) καθώς και πλήθος μεσαίων οικισμών σε όλη τη διάρκεια της έρευνας. 15

16 5. ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ τη συγκεκριμένη εργασία αρχικά μελετήθηκαν οι τάσεις που επικράτησαν σε διεθνές επίπεδο αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκαν οι οικισμοί καθώς και οι πολιτικές που ακολούθησε το Ελληνικό κράτος συνυφασμένες πάντοτε με τα επιμέρους ιστορικά γεγονότα που κυριάρχησαν στη χώρα μας κατά το 20 ο αιώνα. Ακολούθησε η έρευνα στην περιοχή του νομού Ιωαννίνων, με τη χρήση στατιστικών και γεωγραφικών δεδομένων, για την κατασκευή ψηφιακών θεματικών χαρτών. Σα κυριότερα συμπεράσματα που προέκυψαν από το θεωρητικό πλαίσιο των οικισμών και την πιλοτική έρευνα που διεξήχθει είναι τα ακόλουθα: 1. Σο πρότυπο που ακολουθήθηκε στη σχεδίαση μεγάλου αριθμού οικισμών σε διεθνές επίπεδο ήταν η ιδέα της «Κηπούπολης (Garden City)» με τις εκάστοτε τροποποιήσεις. 2. τον Ελλαδικό χώρο στις αρχές του 20 ου αιώνα λόγω εθνικών ανακατατάξεων (Μικρασιατική καταστροφή) δημιουργήθηκε μεγάλος αριθμός αγροτικών οικισμών στις πεδινές περιοχές και αναπτύχθηκαν οικισμοί τύπου Κηπουπόλεων στην περίμετρο των μεγάλων πόλεων. 3. Εμφανίστηκαν προβλήματα κατά την καταχώρηση των δεδομένων στην έρευνα που έγινε, καθώς αρκετοί από τους οικισμούς του εμφανίζονται στη έρευνα μας από το 1940 έως το 1961 δεν υφίστανται σήμερα και αυτό διότι είτε έχουν συνενωθεί με άλλους οικισμούς ή πόλεις, είτε έχουν μετονομαστεί. 4. Ο αριθμός των μικρών οικισμών από το 1940 έως το 1971 συνεχώς αυξάνεται, ενώ από το 1971 έως σήμερα παρουσιάζει μικρές αυξομειώσεις. Επίσης το ποσοστό μεταβολής του πληθυσμός που διαμένει στους μικρούς οικισμούς από το 1940 έως το 1991 έχει θετικό πρόσημο. Σο ίδιο συμβαίνει και στους πολύ μεγάλους οικισμούς από το 1940 έως και σήμερα. 5. Ο νομός Ιωαννίνων κατά την περίοδο μελέτης, με εξαίρεση τις δεκαετίες και , παρουσιάζει αυξητικές πληθυσμιακές τάσεις. Αντίθετα στην πόλη των Ιωαννίνων οι πληθυσμιακές μεταβολές είναι θετικές για όλες τις δεκαετίες που εξετάζουμε, απορροφώντας μέρος των κατοίκων που έφευγαν από τους ορεινούς οικισμούς. 6. Η πόλη των Ιωαννίνων έχει μετατραπεί στο σημαντικότερο οικονομικό κέντρο σε ολόκληρη τη βορειοδυτική Ελλάδα και κατέχει δεσπόζουσα θέση στα Δυτικά Βαλκάνια. 7. Γύρω από τους δύο βασικούς άξονες του νομού αναπτύσσονται κυρίως μεσαίοι οικισμοί που εξελίσσονται με την πάροδο των ετών σε μικρούς (αστικοποίηση, μετανάστευση). το κόμβο των δυο οδικών αξόνων που είναι η περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων βρίσκεται το σύνολό σχεδόν των πολύ μεγάλων οικισμών εξαίρεση αποτελεί η Κόνιτσα και το Μέτσοβο. 16

17 Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Bunce, M.(1984) Rural settlement in an urban world. Journal of Historical Geography. No 10, Issue 1, pp 115. Harold C., (1990), Urban and rural settlements, London: Longman. Karaman T. Z., (2009). Participation to the public life and becoming organized at local level in Romani settlements in Izmir. Land Use Policy. No 26, pp Kazimierz D., (2004), IGU commission on National Settlement Systems. GeoJournal. pp Lagopoulos A., Social Formation and Settlement Network in Greece, Geoforum, Vol. 17, No.1, pp Marjanne Sevenant, Marc Antrop, (2007), Settlement models, land use and visibility in rural landscapes: Two case studies in Greece, Landscape and Urban Planning, Volume 80, Pages Rapoport Amos, (1983), Environmental quality, metropolitan areas and traditional settlements. Habitat International.No 7, pp Vissilia, A.M. (2009) Evaluation of a sustainable Greek vernacular settlement and its landscape: Architectural typology and building physics. Building and Environment. No 44, Issue 6, pp Ελληνόγλωσση Αραβαντινός, Α. (1997) Πολεοδομικός σχεδιασμός για μια βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου. Αθήνα: υμμετρία. Βασενχοβεν, Λ. (1979). Ανάπτυξη και συστήματα οικισμών: Μια θεωρία στη συμβολή, ύγχρονα Θέματα. No 6, pp Bernard, K. (1968) Ανθρωπογεωγραφία της Ελλάδος», Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών. Γκιζέλη, Β.Δ. (1984) Κοινωνικοί μετασχηματισμοί και προέλευση της κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα ( ). Αθήνα: Επικαιρότητα. Derruau, Max. (2001) Ανθρωπογεωγραφία, ελλην. μτφρ. Γ. Πρεβελάκης, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Σράπεζας. Ζωγράφος, Β. (1981) Ήπειρος: οι περιφερειακές ανισότητες και η δομή του χώρου, Ιωάννινα: Δήμος Ιωαννίνων. Θεοδωράκη Πάτση, Σ. (2000) Αρχιτεκτονική Αναγνώριση και Σαξινόμηση Αγροτικών Οικισμών Νήσου Φίου, Αθήνα: Ε.Μ.Π.. Θεοδωράκη Πάτση, Σ. (2003). «Nεο-παραδοσιακό χέδιο» Οικισμού: Μετά τις «Ανοικτές Πόλεις», Σεχν. Φρον. Επιστ. Έκδ. ΣΕΕ, II, τεύχ Hall, T. (2006) Αστική Γεωγραφία, Αθήνα: Κριτική. Μαρμαράς, Ε. (2002) χεδιασμός και Οικιστικός Φώρος. Θεωρητικές Προσεγγίσεις και ψεις της Ελληνικής Αστικής Γεωγραφίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Νιτσιακός, Β. (1998), Νομός Ιωαννίνων ύγχρονη Πολιτισμική Γεωγραφία, Ιωάννινα: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Νιτσιακός, Β. (2003), Φτίζοντας το Φώρο Και το Φρόνο, Αθήνα: Οδυσσέας. ιδηρόπουλος, Γ. (2006) Εισαγωγή στη Γραφική ημειολογία Θεματική Φαρτογραφία. Αθήνα: Παπαζήση 17

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και

Διαβάστε περισσότερα

Η πόλη και οι λειτουργίες της.

Η πόλη και οι λειτουργίες της. Η πόλη και οι λειτουργίες της. Η έννοια του οικισµού. Τον αστικό χώρο χαρακτηρίζουν τα εξής δύο κύρια στοιχεία: 1. Το «κέλυφος», το οποίο αποτελείται από οικοδομικούς όγκους και τεχνικό εξοπλισμό συσσωρευμένους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01. ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01. ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01 ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο 2 0 1 3-2014 1 Α. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Δίκτυο οικισμών και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Οι πόλεις δεν έχουν το ίδιο μέγεθος, αλλά όσο αυξάνεται ο πληθυσμός των πόλεων τόσο μειώνεται ο αριθμός τους. Οι οικισμοί βρίσκονται σε συνεχείς σχέσεις αλληλεξάρτησης, οι οποίες μεταβάλλονται με το χρόνο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ «Το φαινόμενο της αστικοποίησης στο Δήμο Ζωγράφου»

ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ «Το φαινόμενο της αστικοποίησης στο Δήμο Ζωγράφου» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Δ.Π.Μ.Σ. «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: «ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ-ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ» ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Το δίκτυο των οικισμών της Ελλάδας.

Το δίκτυο των οικισμών της Ελλάδας. Το δίκτυο των οικισμών της Ελλάδας. Καταγραφή τάσεων και διαπίστωση προοπτικών. ΔΙΜΕΛΛΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ. Εντεταλμένη διδασκαλίας Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης. Περίληψη Οι συνεχείς πληθυσμιακές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Επιστημονικός υπεύθυνος: καθ. Χ. Κοκκώσης Εργαστήριο Περιβάλλοντος και Χωρικού

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας είναι αρκετά χαμηλή, παρότι είναι μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 1ο ερώτημα Γιατί και με ποιους όρους η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ενός

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

ο εκτοπισμός της κατοικίας από το Γκαζοχώρι

ο εκτοπισμός της κατοικίας από το Γκαζοχώρι Δ.Π.Μ.Σ. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β : ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ και ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ και ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ο εκτοπισμός της κατοικίας από το Γκαζοχώρι φοιτήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον

Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Επιλέξετε τη σωστή από τις παρακάτω προτάσεις, θέτοντάς την σε κύκλο. 1. Το περιβάλλον γίνεται ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ α) όταν µέσα

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Επιστήμη.

Η Περιφερειακή Επιστήμη. VII. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η Περιφερειακή Επιστήμη. Τι είναι; Τι την συνέθεσε; ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δυνατότητες της περιφερειακής οικονομικής ανάλυσης είναι περιορισμένες. Η φύση των προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ TOY ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ TOY ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ TOY ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Ι. ΤΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Οι κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές επηρεάζουν τον χώρο. Ο Χώρος

Διαβάστε περισσότερα

«γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος

«γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος «γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 «ηοργανωμένηδόμησηστοελληνικόαστικότοπίο» φοιτήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

στον αστικό ιστό Το παράδειγμα του Δήμου Αρτέμιδος Αττικής» ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ι. ΠΟΛΥΖΟΣ, Τζ. ΚΟΣΜΑΚΗ, Σ. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ Αθήνα, Μάρτιος 2009

στον αστικό ιστό Το παράδειγμα του Δήμου Αρτέμιδος Αττικής» ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ι. ΠΟΛΥΖΟΣ, Τζ. ΚΟΣΜΑΚΗ, Σ. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ Αθήνα, Μάρτιος 2009 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΠΜΣ: Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου Κατεύθυνση: Πολεοδομία Χωροταξία Μάθημα:Περιβαλλοντικές συνιστώσες του σχεδιασμού και της οικιστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 13.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Μορφολογία - Γενικά Ο νοµός Καβάλας είναι ο µόνος µη συνοριακός νοµός της Περιφέρειας και ο νοµός µε το µεγαλύτερο ανάπτυγµα θαλάσσιου µετώπου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9. "Χαλκίδα - Ιστορική Εξέλιξη και Σύγχρονα Ζητήματα Σχεδιασμού"

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9. Χαλκίδα - Ιστορική Εξέλιξη και Σύγχρονα Ζητήματα Σχεδιασμού ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9 "Χαλκίδα - Ιστορική Εξέλιξη και Σύγχρονα Ζητήματα Σχεδιασμού" Περιοχές αρχαιοτήτων κλασική περίοδος ελληνιστική ρωμαϊκή περιόδος μεσαιωνική περίοδος νεοκλασσική περίοδος Η θέση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ: «Το φαινόµενο της αστικοποίησης στο ήµο Ζωγράφου» ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ: αστικοποίηση, φυσιογνωµία, µηχανισµοί, αλληλεπίδραση, υποβάθµιση

ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ: «Το φαινόµενο της αστικοποίησης στο ήµο Ζωγράφου» ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ: αστικοποίηση, φυσιογνωµία, µηχανισµοί, αλληλεπίδραση, υποβάθµιση ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ: «Το φαινόµενο της αστικοποίησης στο ήµο Ζωγράφου» ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ηµήτριος Στουρνάρας ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Σοφία Αυγερινού Κολώνια ΑΘΗΝΑ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ: αστικοποίηση, φυσιογνωµία,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ -Η κάθε αστική ή αγροτική τοποθεσία που µαρτυρεί πολιτισµό έχει µνηµειακή αξία -Το ενδιαφέρον δεν περιορίζεται µόνο στην υψηλή αρχιτεκτονική αλλά και στα

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση με θέμα: "Στρατηγικές ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια ΑΜ Θ Δυνατότητες αξιοποίησης των νέων εργαλείων του ΕΣΠΑ"

Εισήγηση με θέμα: Στρατηγικές ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια ΑΜ Θ Δυνατότητες αξιοποίησης των νέων εργαλείων του ΕΣΠΑ Εισήγηση με θέμα: "Στρατηγικές ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια ΑΜ Θ Δυνατότητες αξιοποίησης των νέων εργαλείων του ΕΣΠΑ" Νίκος Μίχος, Συντονιστής θεματικής ομάδας σχεδιασμού προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΠΑΑ )

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΠΑΑ ) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η Ευρώπη επενδύει στις Αγροτικές περιοχές ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2014-2020 (ΠΑΑ 2014-2020) ΜΕΤΡΟ

Διαβάστε περισσότερα

Παρατηρητήριο ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ & ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Παρατηρητήριο ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ & ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Παρατηρητήριο ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ & ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΩΝ ΓΗΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α τική δ τική ιάχυση ιάχ

Α τική δ τική ιάχυση ιάχ Αστική διάχυση Δρ. Δέσποινα Διμέλλη Ορισμοί Ως αστική διάχυση ορίζεται η διαδικασία της μεταβολής των ορίων μιας αστικής περιοχής με κύριο χαρακτηριστικό τη χαμηλή πυκνότητα των νέων περιοχών που δημιουργούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ- ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ- ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ- ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟ 5 ο Ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Συνδυασμένα Συστήματα Μεταφορών στον Τουρισμό

Συνδυασμένα Συστήματα Μεταφορών στον Τουρισμό Έξυπνες λύσεις για την προώθηση του θεματικού τουρισμού στην περιοχή της Ηπείρου Ιωάννινα, 29 Μαρτίου 2016 Συνδυασμένα Συστήματα Μεταφορών στον Τουρισμό Γιώργος Γιαννής, Καθηγητής ΕΜΠ, www.nrso.ntua.gr/geyannis

Διαβάστε περισσότερα

Απογραφές Γεωμετρικό μοντέλο Γραμμικό μοντέλο

Απογραφές Γεωμετρικό μοντέλο Γραμμικό μοντέλο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τομέας Υδατικών Πόρων Μάθημα: Αστικά Υδραυλικά Έργα Μέρος Α: Υδρευτικά έργα Άσκηση ΔΕ1: Εκτίμηση παροχών σχεδιασμού έργων υδροδότησης οικισμού Σύνταξη

Διαβάστε περισσότερα

Φλώρινα, Δεκέμβριος 2012 Η εξωτερική μετανάστευση από και προς τη Δυτική Μακεδονία στην περίοδο 1990-2009 και οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας

Φλώρινα, Δεκέμβριος 2012 Η εξωτερική μετανάστευση από και προς τη Δυτική Μακεδονία στην περίοδο 1990-2009 και οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας Φλώρινα, Δεκέμβριος 2012 Η εξωτερική μετανάστευση από και προς τη Δυτική Μακεδονία στην περίοδο 1990-2009 και οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας Χρήστος Νίκας Εισαγωγή Η εισροή μεταναστών στην Ελλάδα και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Ταχ. Δ/νση : 1ο χλμ Μυτιλήνης - Λουτρών Μυτιλήνη Ταχ.Κώδικας : 81100 Πληροφορίες : ΣΤΡΑΤΗΣ ΒΛΑΣΤΑΡΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Διαχειριστή Τετάρτη, 20 Ιανουάριος :17 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 20 Ιανουάριος :08

Συντάχθηκε απο τον/την Διαχειριστή Τετάρτη, 20 Ιανουάριος :17 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 20 Ιανουάριος :08 Η Φλώρινα είναι ένας από τους τέσσερις Νομούς που συγκροτούν την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Προσδιορίζεται βόρεια από τη γείτονα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και δυτικά από την Αλβανία.

Διαβάστε περισσότερα

Η χωρική διασπορά και η θέση των οικισμών

Η χωρική διασπορά και η θέση των οικισμών Η χωρική διασπορά και η θέση των οικισμών Η κατανομή των πόλεων στο γεωγραφικό χώρο έχει ορισμένα χαρακτηριστικά Μέγεθος πόλεων Αριθμός πόλεων Σχέση αριθμού και μεγέθους πόλεων Κυρίαρχη πόλη 1 ο επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000)

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000) Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / 11 Φεβρουαρίου 2010 Λουδοβίκος Κ. Βασενχόβεν Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Π. Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την περιοχή του Ελαιώνα (δεκαετία του 1990)

Διαβάστε περισσότερα

H Μητροπολιτική Αθήνα αντιμετωπίζει ριζικές αλλαγές και σύνθετα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα

H Μητροπολιτική Αθήνα αντιμετωπίζει ριζικές αλλαγές και σύνθετα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα 1 2 H Μητροπολιτική Αθήνα αντιμετωπίζει ριζικές αλλαγές και σύνθετα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα 3 Περιβαλλοντική υποβάθμιση 4 Σε αναζήτηση της σύγχρονης ταυτότητας 5 Ανεργία -

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1,

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Ιούνιος 2008 Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) έχει τον μεγαλύτερο μόνιμο πληθυσμό (το 2001: 1.874.597 κατ.) και τον υψηλότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα διπλωµατική εργασία µε τίτλο «Η πόλη της Καστοριάς ως τουριστικός προορισµός», µελετάται η σχέση τουρισµού και πόλης, εξετάζοντας αν η αλλαγή που παρατηρείται σήµερα στη φυσιογνωµία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ 3.1 Πληθυσµιακά στοιχεία σε επίπεδο Ν. ΡΑΜΑΣ Πίνακας 3.1.1 : Πληθυσµός του Νοµού ράµας (1961-1991) ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΑΜΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ \ ΕΤΗ 1961 1971 1981

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Νίκος Μποµπόλιας Πληθυσµός: ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Α.Μ.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 1. ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1.1 Πληθυσµός Κατά την εκπόνηση του

Διαβάστε περισσότερα

EC - EIE Programme - SEIPLED Project. WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

EC - EIE Programme - SEIPLED Project. WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: EC - EIE Programme - SEIPLED Project WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Προσέγγιση σε τοπικό επίπεδο Τοπικές συνθήκες Εμπόδια Συμβουλευτική Επιτροπή Στάδιο Σχεδιασμού Πρόγραμμα εργασίας 1. Προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 6 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Οικιστική ανάπτυξη και Κατοικία Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 6 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Οικιστική ανάπτυξη και Κατοικία Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 6 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Οικιστική ανάπτυξη και Κατοικία

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ 1 Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 2 Τα εργαλεία ανάγνωσης της ταυτότητας της πόλης. Τα εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η μικρότερη πληθυσμιακά Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού (μόνιμος πληθυσμός 2001: 294.317

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΜΠ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Πρόγραμμα Διατμηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Νέες Πολιτείες ΙΙΙ : Λαχανόκηποι Μενεμένης Στα ενδιάμεσα όρια της πόλης Στην περιοχή Λαχανόκηποι, που ανήκει στα διοικητικά όρια του Δήμου Μενεμένης, εντοπίστηκε ένας τρίτος, εντελώς νέος για τα δεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΠΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑΚΙ

ΡΑΠΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑΚΙ ΡΑΠΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑΚΙ προς Λιβαδάκι ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ Η Σύσταση του Οικισμού: Ο οικισμός είναι ορεινός, αγροτικός και αποτελείται από: -13 κατοικίες, (μόνιμα διαμένουν σε 6 από αυτές,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Υπόγειο δίκτυο πρόσβασης Ένα νέο έδαφος

Υπόγειο δίκτυο πρόσβασης Ένα νέο έδαφος Ένα νέο έδαφος Το ελληνικό τοπίο υπομένει για περισσότερα από 40 χρόνια μια παρατεταμένη διαδικασία «προ-αστικοποίησης». Στην ανάπτυξη των παραθεριστικών οικισμών κυριαρχούν τα γνώριμα μοντέλα της πανταχόθεν

Διαβάστε περισσότερα

Προστασία και αειφόρος ανάπτυξη ορεινών οικισμών. Η περίπτωση του αγίου Λαυρεντίου

Προστασία και αειφόρος ανάπτυξη ορεινών οικισμών. Η περίπτωση του αγίου Λαυρεντίου Προστασία και αειφόρος ανάπτυξη ορεινών οικισμών. Η περίπτωση του αγίου Λαυρεντίου Ελένη Μαΐστρου, αρχιτέκτων, ομ. καθηγήτρια ΕΜΠ Προστασία και αειφόρος ανάπτυξη ορεινών οικισμών. Τα στοιχεία που συγκροτούν

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1 Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1 Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) έχει τον μεγαλύτερο μόνιμο πληθυσμό (το 2001: 1.874.597 κατ.) και τον υψηλότερο ρυθμό αύξησής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Αυγερινού-Κολώνια Καθηγήτρια ΕΜΠ

Σοφία Αυγερινού-Κολώνια Καθηγήτρια ΕΜΠ ΕΜΠ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Πρόγραμμα Διατμηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ.

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1,

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Ιούνιος 2009 Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) έχει τον μεγαλύτερο μόνιμο πληθυσμό (το 2001: 1.874.597 κατ.) και τον υψηλότερο

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα)

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 4.1 Απασχόληση σε επίπεδο Περιφέρειας ΑΜΘ Το συνολικό εργατικό δυναµικό της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. το 1991 ανέρχεται σε 217.828 άτοµα εκ των οποίων 17.111 είναι άνεργοι, ποσοστό 7,85%

Διαβάστε περισσότερα

5000 Γεωµετρικό µοντέλο 4500 Γραµµικό µοντέλο 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1991 2001 2011 2021 2031 2041 2051

5000 Γεωµετρικό µοντέλο 4500 Γραµµικό µοντέλο 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1991 2001 2011 2021 2031 2041 2051 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τοµέας Υδατικών Πόρων Μάθηµα: Αστικά Υδραυλικά Έργα Μέρος Α: Υδρευτικά έργα Άσκηση Ε1: Εκτίµηση παροχών σχεδιασµού έργων υδροδότησης οικισµού Σύνταξη

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον Προγράμματα αστικής αναγέννησης και βιώσιμη ανάπτυξη. Ελληνικές και Βρετανικές εμπειρίες ΤΕΕ / ΤΚΜ ΣΕΜΠΧΠΑ Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Η ΗΑΒΙΤΑΤ AGENDA ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τον Ιούνιο του 1996, στη Δεύτερη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (HABITAT II) που πραγματοποιήθηκε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό και ΟΤΑ. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό που δυνητικά ωφελείται από τον άξονα. Ο ωφελούμενος πληθυσμός εκτιμάται σε συνάρτηση, πρώτον, με την απόσταση επί του

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η μικρότερη πληθυσμιακά Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού (μόνιμος πληθυσμός 2001: 294.317

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΡΕΜΑ ΤΟΥ ΚΗΦΙΣΟΥ. Περίληψη. Ε.Θ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ 7 ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΥΠ.ΚΑΘ. :Τ. ΚΟΣΜΑΚΗ. ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΟΥ.

ΤΟ ΡΕΜΑ ΤΟΥ ΚΗΦΙΣΟΥ. Περίληψη. Ε.Θ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ 7 ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΥΠ.ΚΑΘ. :Τ. ΚΟΣΜΑΚΗ. ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΟΥ. ΤΟ ΡΕΜΑ ΤΟΥ ΚΗΦΙΣΟΥ Περίληψη Ε.Θ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ 7 ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΥΠ.ΚΑΘ. :Τ. ΚΟΣΜΑΚΗ. ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΟΥ. : ΖΙΟΥΝΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 1 Το νερό, ως βασικό στοιχείο της ζωής, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 2009-2012 Ιούνιος 2014

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 2009-2012 Ιούνιος 2014 Το παρόν κείμενο εργασίας παρουσιάζει τα αποτελέσματα επεξεργασίας δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ για την εξέλιξη της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας στις Περιφέρειες διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των καθέτων

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος 14

Περιεχόμενα. Πρόλογος 14 Περιεχόμενα Πρόλογος 14 Κεφάλαιο 1 Ιστορική εξέλιξη των πόλεων 17 1.1 Ορισμός της πόλης και βασικές έννοιες.................... 17 1.2 Η εξέλιξη των πόλεων............................... 21 1.3 Βασικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Μέρος Α

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Μέρος Α ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 2020 Γεν. Διευθυντής Αναπτυξιακού Κώστας Καλούδης Αναπτυξιακού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 1 ΗΣ ΙΑΛΕΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ι. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τουρισµός είναι η επίσκεψη ενός τόπου της ηµεδαπής ή αλλοδαπής µε σκοπό την ξεκούραση ή ψυχαγωγία

Διαβάστε περισσότερα

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δημογραφία Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση Μιχάλης Αγοραστάκης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας &

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας.

Πίνακας 1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας. Τοπικό πρόγραμμα Leader Η ΑΝΦΛΩ, ολοκλήρωσε με επιτυχία τις Δράσεις στο πλαίσιο του Άξονα 4 του ΠΑΑ 2007-2013. Θα πρέπει να σημειωθεί πως ολοκλήρωσε επιτυχώς το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο των Δράσεων

Διαβάστε περισσότερα

Το Οικιστικό Δίκτυο της Κρήτης στον Χώρο και τον Χρόνο

Το Οικιστικό Δίκτυο της Κρήτης στον Χώρο και τον Χρόνο Το Οικιστικό Δίκτυο της Κρήτης στον Χώρο και τον Χρόνο Λαφαζάνη Πέρυ Επικ. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Τ.Θ. 439, 54124 Θεσσαλονίκη, lafazani@topo.auth.gr, Τηλ. 2310/996144, Fax 2310/996415 Περίληψη Η Διαχρονική

Διαβάστε περισσότερα

Η παραθεριστική κατοικία. στην Ελλάδα

Η παραθεριστική κατοικία. στην Ελλάδα 1 Η παραθεριστική κατοικία Λόγοι ανάπτυξης: Οικογενειακοί δεσμοί. στην Ελλάδα Κοινωνικοί φιλικοί δεσμοί. Ανάγκη εύκολης και οικονομικής εργασιακής ανάπαυλας και τουριστικής χαλάρωσης. Επιθυμία οικείου

Διαβάστε περισσότερα

1η Ελληνο - Γαλλική & Διεθνής Συνάντηση, SD-MED:

1η Ελληνο - Γαλλική & Διεθνής Συνάντηση, SD-MED: Ε ΘΝΙΚΟ Μ ΕΤΣΟΒΙΟ Π ΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 1η Ελληνο - Γαλλική & Διεθνής Συνάντηση, SD-MED: «Πολιτικές χωρικού σχεδιασμού και διευθέτησης

Διαβάστε περισσότερα

Συνθετικές αρχές. Αστικός σχεδιασμός

Συνθετικές αρχές. Αστικός σχεδιασμός Συνθετικές αρχές Το προτεινόμενο συγκρότημα κατοικιών στην Καρδία αποτελεί έναν πυρήνα που έχει άμεση επικοινωνία με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Λειτουργεί ως υποδοχή κινήσεων, ως ένας οργανισμός που απορροφά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ. Κωνσταντίνος Λιαρίκος. Κωνσταντίνος Λιαρίκος, Κατανοώντας το ζήτημα των αλλαγών χρήσεων γης

ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ. Κωνσταντίνος Λιαρίκος. Κωνσταντίνος Λιαρίκος, Κατανοώντας το ζήτημα των αλλαγών χρήσεων γης ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Κωνσταντίνος Λιαρίκος Δείκτης ζωντανού πλανήτη Οικολογική αστοχία Δείκτης ζωντανού πλανήτη Αειφορία Πλανητικά όρια Το αποτύπωμα στις χρήσεις γης Αλλαγές στις

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ Λ. Κ. Βασενχόβεν, καθηγητή Ε.Μ.Π.

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ Λ. Κ. Βασενχόβεν, καθηγητή Ε.Μ.Π. ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ Λ. Κ. Βασενχόβεν, καθηγητή Ε.Μ.Π.. στο Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, 1997, σελ. 180-201 Ο γεωγραφικός χώρος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΣΥΕ) ΤΙΤΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΟΣ

ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΣΥΕ) ΤΙΤΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΣΥΕ) ΤΙΤΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΟΣ 1 Γλώσσα ελληνική και αγγλική γαλλική * Εξαντλημένο Γλώσσα που αποδίδεται το δημοσίευμα - Γλώσσα που δε χρησιμοποιήθηκε το δημοσίευμα ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΟΙΚΟΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ «ΠΥΛΗΣ ΑΞΙΟΥ»

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΟΙΚΟΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ «ΠΥΛΗΣ ΑΞΙΟΥ» Ομάδα Εργασίας: Κόντου Χριστίνα, Λαζαρίδης Χριστόφορος, Μπουλταδάκη Άννα, Πάσχου Μαρία, Παυλίδου Ιωάννα, Τσιολάκη Φανή ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΟΙΚΟΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ «ΠΥΛΗΣ ΑΞΙΟΥ» Η περιοχή μελέτης ανήκει

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 1η Διάλεξη Α. Τέσσερα Σχέδια για τη Θεσσαλονίκη Χωροταξική Μελέτη (1966-1968)

Διαβάστε περισσότερα

Η εξέλιξη στις καμπύλες ενοικίου μετά την αναβάθμιση της κεντρικής υποβαθμισμένης περιοχής στην πόλη

Η εξέλιξη στις καμπύλες ενοικίου μετά την αναβάθμιση της κεντρικής υποβαθμισμένης περιοχής στην πόλη Η εξέλιξη στις καμπύλες ενοικίου μετά την αναβάθμιση της κεντρικής υποβαθμισμένης περιοχής στην πόλη Ενοίκιο r ανά m 2 Μ Α Κέντρο της πόλης Καμπύλη ενοικίου των νέων σε ηλικία με υψηλά εισοδήματα Β d 2

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δρ. Ράλλης Γκέκας Επιστημονικός Συνεργάτης ΚΕΔΕ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Δημάρχων & Δημοτικών Συμβούλων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 : Γενικά χαρακτηριστικά στοιχεία του Νοµού

Κεφάλαιο 2 : Γενικά χαρακτηριστικά στοιχεία του Νοµού VII σελίδα Πρόλογος - Ευχαριστίες Περιεχόµενα V VII 0. Εισαγωγή 1 Κεφάλαιο 1 : Ιστορική Εξέλιξη 1.1 Αρχαίοι χρόνοι 5 1.2 Βυζαντινή Περίοδος 6 1.3 Οθωµανική Κυριαρχία 7 1.4 Αφετηρία της σύγχρονης περιόδου

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την. Προτάσεις για το μέλλον

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την. Προτάσεις για το μέλλον Προγράμματα αστικής αναγέννησης και βιώσιμη ανάπτυξη. Ελληνικές και Βρετανικές εμπειρίες ΤΕΕ / ΤΚΜ ΣΕΜΠΧΠΑ Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧ ΟΛΗ Α Ρ Χ ΙΤ Ε Κ Τ Ο Ν ΩΝ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ ΩΝ Τ Ο Μ Ε Α Σ Ι Ι Ι Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ι Κ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α - Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Κ Α Ι Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Μ Ο Σ

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη Περιφέρεια στη Χώρα με βάση τον μόνιμο πληθυσμό (2001: 740.115 κάτοικοι) και η τρίτη μεγαλύτερη στη Ζώνης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET01: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET01: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό που δυνητικά ωφελείται από τον άξονα. Ο ωφελούμενος πληθυσμός εκτιμάται σε συνάρτηση, πρώτον, με την απόσταση επί του

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων

Εργαστήριο Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΣΥΕ) ΤΙΤΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΟΣ Γλώσσα ελληνική και αγγλική γαλλική * Εξαντλημένο Γλώσσα που αποδίδεται το δημοσίευμα - Γλώσσα που δε χρησιμοποιήθηκε το δημοσίευμα ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2018 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Σχολικό βιβλίο σελ. 54 «Στο εξωτερικό εμπόριο θετικά στοιχεία» και ως χωροχρονικό πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ. ενοικίου μια επιχείρησης η οποία βρίσκεται εγκατεστημένη σε μια αστική περιοχή. ΑΣΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ. Σελ. 1

ΑΣΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ. ενοικίου μια επιχείρησης η οποία βρίσκεται εγκατεστημένη σε μια αστική περιοχή. ΑΣΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ. Σελ. 1 Θα εξετασθούν οι παράγοντες που επιδρούν και διαμορφώνουν τις χρήσεις γης σε μια μονοκεντρική πόλη, δηλαδή σε μια πόλη που έχει ένα κέντρο. Το «κέντρο της πόλης» ταυτίζεται με το γεωγραφικό της κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (G.I.S.), επιτυγχάνουν με τη βοήθεια υπολογιστών την ανάπτυξη και τον

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση. Περιοχών Κατοικίας. 1. Εισαγωγή: Βασικές έννοιες και ζητήματα. Χρήστος Θ. Κουσιδώνης

Οργάνωση. Περιοχών Κατοικίας. 1. Εισαγωγή: Βασικές έννοιες και ζητήματα. Χρήστος Θ. Κουσιδώνης Οργάνωση Περιοχών Κατοικίας 1. Εισαγωγή: Βασικές έννοιες και ζητήματα Χρήστος Θ. Κουσιδώνης Φεβρουάριος 2016 Εισαγωγή από την ευρύτερη κλίμακα: Οι χρήσεις και οι σχέσεις τους οι κινήσεις Δύο βασικά πολεοδομικά

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ.

Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ. Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ Βασιλένα Πετκόβα ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 1: Θεωρητική συγκρότηση της Αγροτικής Κοινωνιολογίας 1/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ 1 Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου δεικτών για την παρακολούθηση (monitoring) της εξέλιξης των οικιστικών δικτύων

Διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου δεικτών για την παρακολούθηση (monitoring) της εξέλιξης των οικιστικών δικτύων Διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου δεικτών για την παρακολούθηση (monitoring) της εξέλιξης των οικιστικών δικτύων Καραΐσκος Περικλής Υποψήφιος Διδάκτορας ΣΑΤΜ/ΕΜΠ Msc Γεωπληροφορικής Επιστημονικά - Γνωστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET01: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET01: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό που δυνητικά ωφελείται από τον άξονα. Ο ωφελούμενος πληθυσμός εκτιμάται σε συνάρτηση, πρώτον, με την απόσταση επί του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Μ.Ν. Ντυκέν, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Μ.Χ.Π.Π.Α. Ε. Αναστασίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Μ.Χ.Π.Π.Α. ΔΙΑΛΕΞΗ 02 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Βόλος, 2016-2017 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ (Descriptive)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 4 ης ΙΑΛΕΞΗΣ

ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 4 ης ΙΑΛΕΞΗΣ ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 4 ης ΙΑΛΕΞΗΣ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τα τελευταία χρόνια η ενδογενής ανάπτυξη, η αξιοποίηση δηλαδή του ενδογενούς φυσικού και πολιτιστικού πλούτου καθώς και του ανθρώπινου δυναµικού του κάθε τόπου,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ, ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ, ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ, ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Ιαν. 2016 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Χωρική διάρθρωση και εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας στη Ζώνη Επιρροής της Εγνατίας Οδού, 2004-2014 ΓΕΩΧΩΡΟΣ Α.Ε., Σύμβαση: Παροχή υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα