Πολλά τα οφέλη από την πώληση της ΣΕΚΑΠ

Transcript

1 ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 29 n ΣΑΒΒΑΤΟ 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 Πολλά τα οφέλη από την πώληση της ΣΕΚΑΠ «Πολλαπλή συμμόρφωση» το διαβατήριο για τα προϊόντα Σελ. 6-7 «Κόκκινη γραμμή» η προστασία των εργαζομένων Σελ. 3 Στην παγκόσμια πρωτοπορία η ελληνική κομπόστα Σελ. 11 Τα άγρια χόρτα αποδίδουν κέρδη Σελ. 9 IOΣ: Ένα δημοτικό τυροκομείο-πρότυπο Σελ. 10 ΕΠΙΣΗΣ: uτο λαθούρι είναι εδώ uφάρμες-κιβωτοί σπάνιων φυλών uειδήσεις uαυτοκίνητο uαγροτουρισμός

2 2 ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ To πράσινο σκουλήκι συνεχίζει να απειλεί το βαμβάκι. Οι ελιές απειλούνται από τη «μαργαρόνια». Τα εσπεριδοειδή απειλούνται από την κόκκινη ψώρα. Γενικώς αυτή την εποχή χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για το σύνολο της παραγωγής και αντιμετώπιση των όποιων ασθενειών με τα κατάλληλα σκευάσματα και μετά από συνεννόηση με τους γεωπόνους. Γράφουν οι Γεωπόνοι: ΑΓΓ. ΚΟΥΤΡΟΥ-ΑΥΓΟΥΛΑ ΗΛΙΑΣ ΤΡΑΥΛΟΣ 29/9-5/10/2012 λ ΗΜΕΡΟ ΟΓΙΟ KAΛ ΙΕΡΓΗΤΗ Ειδικό ένθετο της εφημερίδας «ΧΡΗΜΑ plus» για την αγορά και την οικονομία της υπαίθρου Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 35, Τ.Κ ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: , FAX: info@xrimaonline.gr ΒΑΜΒΑΚΙ Προσοχή χρειάζεται για το πράσινο σκουλήκι στις φυτείες που έγιναν επεμβάσεις με εντομοκτόνα τον Αύγουστο, επειδή τα ωφέλιμα έντομα έχουν εξοντωθεί, αλλά και στις όψιμες φυτείες που έχουν ακόμα λουλούδια και χτένια στην κορυφή (κυρίως στη βόρεια Ελλάδα - Θράκη). ΕΛΙΑ Στις περιπτώσεις που σε ελαιώνες διαπιστωθούν φαγώματα στη βλάστηση και στους καρπούς από μαργαρόνια, πρέπει να γίνονται άμεσα επεμβάσεις για την αντιμετώπισή της. Συνιστάται μεγαλύτερη προστασία στα φυτώρια, στα δέντρα νεαρής ηλικίας και στα αυστηρά κλαδεμένα δέντρα. ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ Απαιτείται άμεση συνδυασμένη καταπολέμηση για τoν ψευδόκοκκο και την κόκκινη ψώρα μόνο στα δενδροκομεία που αποδεδειγμένα σημειώνονται προσβολές. Συνιστάται να χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα, εγκεκριμένα εντομοκτόνα ή θερινοί πολτοί είτε μόνοι τους ή θερινοί πολτοί σε συνδυασμό με κάποιο εντομοκτόνο. Χρήσιμο είναι οι θερινοί πολτοί να χρησιμοποιούνται μόνοι τους στη βιολογική καταπολέμηση. Ενδείκνυται, τέλος, παράλληλα με τη χημική καταπολέμηση να γίνεται και κλάδεμα έτσι ώστε να ενισχύεται η άμυνα των δέντρων με την εξασφάλιση καλύτερου αερισμού και φωτισμού. ΜΗΛΙΑ Με βάση παρατηρήσεις της τελευταίας 15ετίας των Εργαστηρίων Ποιοτικού Ελέγχου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων η συγκομιδή των μήλων κυρίως της ποικιλίας Στάρκιν πραγματοποιείται από τις 14/9 έως τις 10/10/2012. Η συγκομιδή τον κατάλληλο χρόνο στον κανονικό βαθμό εμπορικής ωρίμανσης (σακχαροπεριεκτικότητα και αντοχή της σάρκας στην πίεση ή όπως αλλιώς λέγεται σκληρότητα) βοηθά ιδιαίτερα στην καλή ποιότητα των μήλων κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης και στην αποφυγή εμφάνισης μετασυλλεκτικών ασθενειών. ΑΜΠΕΛΙ Συνιστάται η σήμανση των άρρωστων πρέμνων από την ίσκα αυτή την εποχή, έτσι ώστε να εκριζωθούν και να καούν, κατά τη διάρκεια του χειμώνα και οπωσδήποτε πριν από τα κλαδέματα. ΠΑΤΑΤΑ Για την αντιμετώπιση της φθοριμαίας, ενδείκνυνται ψεκασμός στις καλλιέργειες της πατάτας που έχουν ακόμα φυλλική επιφάνεια, με εγκεκριμένα εντομοκτόνα μικρής υπολειμματικής δράσης. Η παραπάνω αντιμετώπιση δεν επιτρέπει τη μεταφορά του εντόμου στις αποθήκες, κατά τη συγκομιδή που ξεκινά σιγά-σιγά. Ιδιοκτησία: MEDIHOLD A.E. Εκδότης: Γιώργος Τασσιόπουλος Διευθυντής: Γιάννης Λιάρος Αρχισυντάκτης: Πάνος Μπαΐλης Επιστημονικός σύμβουλος: Χρήστος Αυγουλάς Επιμέλεια ύλης: Χριστίνα Χρήστου Συντακτική ομάδα: Άννα Αραμπατζή, Κώστας Αδαμόπουλος Creative director:καίτη Αυγουστάκη Ατελιέ:Μαρία Παπαδέα Εμπορική διεύθυνση: Γιώργος Τασσιόπουλος Εκτύπωση: NEWSPRESS HOLD Περί φορολογίας των αγροτεμαχίων Η πλειοψηφία των παραγωγών έχει περιέλθει σε απόγνωση λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανείων, αλλά και του αυξημένου κόστους για προμήθειες φυτοφαρμάκων, σπόρων, λιπασμάτων, ζωοτροφών και καυσίμων. ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΜΠΑΪΛΗ pbailis@yahoo.gr Oι αγρότες είναι ίσως η μόνη κοινωνική ομάδα με την οποία ασχολούνται όλο και λιγότερο τα Μέσα Ενημέρωσης και ακόμη λιγότερο όλοι εκείνοι που έχουν «τάξει» τον εαυτό τους στην υπηρεσία της σωτηρίας της χώρας. Για το λόγο αυτό πέρασε στα «ψιλά» η πρόθεση του υπουργείου Οικονομικών να φορολογήσει τα αγροκτήματα, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει έσοδα. Το μέτρο, όπως και να εφαρμοστεί, αναμένεται να προκαλέσει «σοκ» στους αγρότες, οι οποίοι τα τρία τελευταία χρόνια βλέπουν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται επικίνδυνα και παράλληλα όλες τις κοινωνικές παροχές να «εξατμίζονται» υπό το βάρος των απειλών της Τρόικας: Τα νοσοκομεία στην επαρχία υπολειτουργούν, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των ασθενών. Τα Κέντρα Υγείας ακόμη χειρότερα. Τα σχολεία αφημένα στην τύχη τους από άποψη συντήρησης, με τους μαθητές των περισσότερων χωριών που είναι υποχρεωμένοι να μετακινούνται καθημερινά, να μη γνωρίζουν αν θα «έρθει το λεωφορείο» ή θα πρέπει να βολευτούν στις καρότσες των αγροτικών για χάρη της μόρφωσης. Τα έργα υποδομής (μικρά αρδευτικά, αγροτικοί δρόμοι κ.λπ.) να έχουν «παγώσει», λόγω έλλειψης πιστώσεων. Τα προϊόντα τους να μένουν στις αποθήκες ή στην καλύτερη περίπτωση να πωλούνται σε τιμές κόστους. Με τους δικαστικούς επιμελητές να περιφέρονται με τα κατασχετήρια ανά χείρας Και μέσα σε αυτό το «μουντό» τοπίο έρχονται και τα μέτρα περί φορολόγησης των κτημάτων να αποτελειώσουν έναν χώρο που δοκιμάζεται σκληρά. Ας υποθέσουμε ότι κάποιοι μεγαλοκτηματίες με βάση το εισόδημά τους θα πρέπει να πληρώσουν, οι άλλοι; Eκείνοι δηλαδή που βρέθηκαν με κάποια κτήματα χέρσα, ή αποκομμένα, ή ορεινά, τα οποία δεν παράγουν τίποτε, γιατί θα πρέπει να πληρώσουν; Γιατί θα πρέπει να φορολογηθούν ηλικιωμένοι, οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει τις καλλιέργειες εδώ και χρόνια, και πλέον δεν εισπράττουν ούτε ένα ευρώ; Και όσοι από τους οικονομικούς εγκεφάλους της χώρας εκτιμούν ότι τα κτήματα αυτά ενοικιάζονται σε ενεργούς αγρότες, σαφώς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το τίμημα είναι ελάχιστο και πολλές φορές «συμψηφίζεται» με ένα αρνί ή ένα δοχείο λάδι! Αυτή είναι η πραγματικότητα στις περισσότερες περιοχές της χώρας, την οποία σκοπίμως αγνοεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Αν βεβαίως υπάρχουν στοιχεία για σημαντικά έσοδα, ας πάει και το παλιάμπελο, όταν όμως δεν υπάρχουν τότε γιατί αυτά τα σχέδια; Και αν υποθέσουμε ότι λόγω της κρίσης καταγράφεται μία σαφής τάση για επιστροφή των νέων προς την ύπαιθρο και τη γεωργία, αυτού του είδους οι αποφάσεις ποιον εξυπηρετούν; Τους νέους που θέλουν να επιστρέψουν; Την ανάγκη της χώρας για πραγματική ανάπτυξη ή τη δημιουργία ανταγωνιστικών προϊόντων; Τίποτε από αυτά. Απλώς εξυπηρετούν την ανάγκη διεύρυνσης της φορολογικής βάσης σε βάρος των παραγωγών, οι οποίοι σύντομα θα βρεθούν με την πλάτη στον τοίχο. Το γεγονός δε ότι η πλειοψηφία των παραγωγών έχει περιέλθει σε απόγνωση λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανείων, του αυξημένου κόστους για προμήθειες φυτοφαρμάκων, σπόρων, λιπασμάτων, ζωοτροφών και καυσίμων οδηγεί και τους αγρότες σε πλήρη αδιέξοδο με συνέπειες και για τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων που στηρίζονταν έμμεσα ή άμεσα από την επαρχία.βεβαίως όλα αυτά, ελάχιστα απασχολούν τους αρμόδιους, αλλά τουλάχιστον ας προβληματίσουν τους βουλευτές τους προερχόμενους από την επαρχία, οι οποίοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι την κατάσταση.

3 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ τ ο θ έ μ α 3 Ικανοποίηση επικρατεί στις τάξεις της ΣΕΚΕ (Συνεταιριστική Ένωση Καπνοπαραγωγών Ελλάδος) μετά το ενδιαφέρον που έχει προκύψει για την αγορά του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών της Καπνοβιομηχανίας ΣΕΚΑΠ της Ξάνθης. Μετά το πρόβλημα που είχε προκύψει πριν από λίγους μήνες όταν παρατηρήθηκε εμπλοκή στην πρώτη απόπειρα πώλησης της βιομηχανίας η οποία απειλούνταν με λουκέτο, τελικά προέκυψε ουσιαστικό ενδιαφέρον από Έλληνες ιδιώτες και εταιρείες από τη Βουλγαρία και την Τουρκία. «Πρόκειται για μια θετική εξέλιξη, η οποία θα έχει οφέλη για την περιοχή, για τις Ενώσεις που έχουν μετοχές στην ΣΕΚΑΠ, αλλά κυρίως για τους εργαζόμενους οι οποίοι θα συνεχίζουν να εργάζονται», δήλωσε στην «Παραγωγή» ο πρόεδρος της ΣΕΚΕ, Παναγιώτης Ταρενίδης. Όπως είπε «η ΣΕΚΕ από την πλευρά της έχει θέσει ως όρους για την ιδιωτικοποίηση της ΣΕΚΑΠ την εξασφάλιση των εργαζομένων σε αυτή, αλλά και την ανάπτυξη της εταιρείας προς το συμφέρον όλης της περιοχής». Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι τις 15 Οκτωβρίου θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες υποβολής προσφορών και στη συνέχεια θα γίνει η αξιολόγηση. Το μεγάλο πρόβλημα είναι τα χρέη της εταιρείας, για τα οποία όμως προβλέπεται διακανονισμός. Πέντε οι ενδιαφερόμενοι Πέντε είναι οι ενδιαφερόμενοι για την εξαγορά του συνολικού ποσοστού μετοχών (50,36%) που κατέχει στην εταιρεία Συνεταιριστική Καπνοβιομηχανία Ελλάδος «ΣΕΚΑΠ Α.Ε.», η ATE bank, σύμφωνα με ανακοίνωσή της. Οι τρεις ενδιαφερόμενοι είναι από την Ελλάδα Πολλά τα οφέλη από την πώληση της ΣΕΚΑΠ Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι τις 15 Οκτωβρίου θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες υποβολής προσφορών και στη συνέχεια θα γίνει η αξιολόγηση και οι τρεις είναι αλλοδαπές επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι εταιρείες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον είναι οι εξής: Alfa Finance Holding AD (Βουλγαρία) σε 1 συνεργασία με την εταιρεία Openmark Ltd. (Ην. Βασίλειο). Εταιρεία συμμετοχών με αξία ενεργητικού άνω των 350 εκατ. ευρώ. Για την συγκεκριμένη επένδυση θα συνεργαστεί με την εταιρεία Openmark Ltd., που διαθέτει στελέχη με σημαντική εμπειρία στον κλάδο παραγωγής τσιγάρων. Damco Energy Α.Ε., εταιρεία του Ομίλου 2 Κοπελούζου, επιχειρηματικού Ομίλου με σημαντική δραστηριότητα σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Ηλίας Δ. Παπαδόπουλος Α.Ε. Εταιρεία 3 επεξεργασίας καπνών με έδρα στο Κιλκίς. Έχει μακροχρόνια συνεργασία με τη ΣΕΚΑΠ, ενώ συμμετείχε και στην προηγούμενη διαδικασία πώλησης. Seba Dis Ticaret Ve Nakliyat A.S. (Τουρκία). 4 Έχει μακροχρόνια συνεργασία με τη ΣΕΚΑΠ, η οποία παράγει για λογαριασμό της σειρά σημάτων. Συμμετείχε και στην προηγούμενη διαδικασία πώλησης, ενώ δήλωσε ότι προτίθεται να συνεργαστεί με Έλληνα επενδυτή στη συγκεκριμένη επένδυση, εφόσον προκριθεί στην επόμενη φάση. York Capital Management Global Advisors 5 LLC (ΗΠΑ). Εταιρεία Επενδυτικών Κεφαλαίων παγκοσμίου βεληνεκούς που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία, ύψους 14,5 δισ. δολ. Ο Ειδικός Εκκαθαριστής της υπό εκκαθάριση Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος A.E., με τη βοήθεια του συμβούλου πώλησης Deloitte και της αρμόδιας Ειδικής Επιτροπής, προχώρησε στην αξιολόγηση των εκδηλώσεων ενδιαφέροντος που υποβλήθηκαν και προκρίνονται για να συμμετάσχουν στην επόμενη φάση της διαδικασίας οι υποψήφιοι 1 μέχρι 5. Σχετικά με τα δύο Σωματεία των εργαζομένων, δεν ανταποκρίθηκαν όσον αφορά στην προσκόμιση στοιχείων όπου να διαπιστώνεται η οικονομική τους δυνατότητα να διεκπεραιώσουν τη συναλλαγή και να εξασφαλίσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια κίνησης για τη βιωσιμότητα της εταιρείας. ΣΕΚΕ: Aπό το 1890 στην πρωτοπορία To 1890 στη Ξάνθη συρρέουν καπνέμποροι από όλη την περιοχή, μεταφέροντας τα καπνά με καμήλες! Η περιοχή ζει και αναπτύσσεται, ακολουθώντας τους δρόμους του καπνού. Την περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, όλα ακολουθούν μια πορεία διάλυσης. Το Νοέμβριο του 1945, μετά την απελευθέρωση, γίνεται στην Ξάνθη το πρώτο Συνέδριο Καπνοπαραγωγών και κατά τη διάρκεια των εργασιών ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής ρίχνει την ιδέα της ίδρυσης της ΣΕΚΕ. Διαβλέποντας τη δυναμική της σιγαρετοβιομηχανίας, η ΣΕΚΕ λόγω έλλειψης υποδομών νοικιάζει τις εγκαταστάσεις «Ματσάγγου». Το 1974 η ΣΕΚΕ αποφασίζει την ίδρυση της Συνεταιριστικής Καπνοβιομηχανίας Ελλάδος την ΣΕΚΑΠ Α.Ε. Ένα χρόνο αργότερα ιδρύεται η ΣΕΚΑΠ, διεκδικώντας ένα σημαντικό μερίδιο της ελληνικής αγοράς. Το 1980 η εταιρεία ρίχνει στην αγορά τα τσιγάρα «ΣΕΚΑΠ» και το ιστορικό kiretsiler. Το 1986 η ΣΕΚΑΠ λανσάρει στην αγορά το πρώτο ελληνικό blend το Cooper. Δέκα χρόνια αργότερα επανατοποθετεί στην αγορά το ιστορικό σήμα «Άριστα». Το 1997 η ΣΕΚΑΠ αλλάζει την ιστορία στο κάπνισμα, λανσάροντας το BF. Λίγο αργότερα εισάγει στην αγορά το biofitler, μια ανακάλυψη Ελλήνων επιστημόνων. Το 2003 λανσάρει το GR Ιnternational. Όλο αυτό το διάστημα η εταιρεία δραστηριοποιείται σε Ευρώπη, Αφρική, Μέση Ανατολή, Ασία και Αμερική.

4 4 σ υ ν ε τ α ι ρ ι σ τ ι κ ά ν έ α Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Τέσσερις οι «ζώνες» δικαιούχων επιδόματος θέρμανσης Οριστικοποιήθηκαν τα κριτήρια βάσει των οποίων οι καταναλωτές θα λαμβάνουν πλέον το «επίδομα» πετρελαίου θέρμανσης. Το «επίδομα» θα έχει τη μορφή επιστροφής μέρους του ειδικού φόρου κατανάλωσης προκειμένου να καλυφθεί η διαφορά από την εξίσωση των φόρων. Η εξίσωση των φόρων στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης θα γίνει στο 80% του ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) που ισχύει σήμερα στο πετρέλαιο κίνησης. Κάτι που σημαίνει λιανική τιμή πετρελαίου θέρμανσης μεταξύ 1,40 και 1,50 ευρώ ανά λίτρο. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, η χώρα θα χωρίζεται σε 4 ζώνες. Αυτές είναι: Α' Zώνη: Oι Nομοί Γρεβενών, Κοζάνης, Φλώρινας, Καστοριάς, Δράμας κ.ά. Β' Zώνη: Oι Nομοί Αρκαδίας, Ιωαννίνων, Πέλλας, Έβρου, Σερρών, Ροδόπης κ.ά. Γ' Zώνη: Οι περιοχές όπως η Αττική, η Κέρκυρα, η Λευκάδα, η Θεσπρωτία, η Πρέβεζα κ.ά. Δ' Zώνη: Η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα κ.ά. Πιο συγκεκριμένα: n Α' Ζώνη με μέση κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης ορίζεται στις λίτρα και μέγιστη επιστροφή φόρου στα 900 ευρώ. n Β' Ζώνη με μέση κατανάλωση ορίζεται στα λίτρα και μέγιστη επιστροφή φόρου στα 540 ευρώ. n Γ' Ζώνη με μέση κατανάλωση να ορίζεται στα λίτρα και μέγιστη επιστροφή φόρου στα 300 ευρώ. n Δ Ζώνη με μέση κατανάλωση να ορίζεται στα 600 λίτρα και μέγιστη επιστροφή φόρου στα 180 ως 190 ευρώ. Πλαφόν επιφάνειας θα ισχύει στα 120 τ.μ., αλλά διευκρινίζεται ότι όσοι υπερβαίνουν αυτά τα τετραγωνικά δεν θα χάνουν τελείως το δικαίωμα επιστροφής, αλλά μόνο στο ποσό που αντιστοιχεί στη πάνω των 120 τετραγωνικών επιφάνεια της κατοικίας. Το εισοδηματικό όριο για την επιστροφή αυτού του φόρου είναι για τον άγαμο φορολογούμενο τα ευρώ ετησίως και για τους έγγαμους ευρώ, ποσό που θα προσαυξάνεται κατά ή ευρώ για κάθε παιδί. Για να καταστεί κάποιος δικαιούχος της επιστροφής φόρου θα συνυπολογίζεται η αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας. Έτσι επιστροφή φόρου θα δικαιούνται μόνο οι άγαμοι με ακίνητη περιουσία αξίας έως ευρώ και οι έγγαμοι με περιουσιακή αξία ως ευρώ. Με βάση τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια υπολογίζεται ότι περίπου καταναλωτές πετρελαίου θέρμανσης δεν θα λάβουν επιστροφή φόρου και θα πληρώσουν κανονικά την τιμή. Πώς θα γίνεται η επιστροφή του φόρου Μέσα από το site του ΚΕΠΥΟ, ο καταναλωτής θα συμπληρώνει την ειδική ηλεκτρονική φόρμα και θα λαμβάνει έναν μοναδικό κωδικό με τον οποίο θα πηγαίνει στον πρατηριούχο απ όπου προμηθεύτηκε το πετρέλαιο θέρμανσης και ο πρατηριούχος μέσα σε μία εβδομάδα μαζί με τον αριθμό του τιμολογίου αγοράς θα τα καταθέτει στο σύστημα Ήφαιστος, ώστε στη συνέχεια να πιστώνεται ο τραπεζικός λογαριασμός του καταναλωτή με την επιστροφή φόρου. Σε ό,τι αφορά στις πολυκατοικίες όπου λειτουργεί κεντρικό σύστημα θέρμανσης, οι καταναλωτές θα πρέπει να συμπληρώνουν στην ειδική φόρμα τα χιλιοστά συμμετοχής τους στα κοινόχρηστα, έτσι ώστε να υπολογίζεται η αναλογούσα επιστροφή φόρου. Επίδομα ακραίας φτώχειας Επίσης ορίστηκε να δοθεί και ένα επιπλέον κονδύλι στα 300 ευρώ, για οικογένειες που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και αφορά οικογένειες με το δημοσιονομικό κόστος να ανέρχεται περίπου στα 300 εκατ. ευρώ. ΑΤΖΕΝΤΑ Ελεγχόμενο το κυνήγι στη Χίο Αλλαγές, μείωση του χρόνου κυνηγιού, αλλά και μείωση έως και 50% του αριθμού των θηραμάτων περιλαμβάνονται στην ειδική ρυθμιστική διάταξη για το κυνήγι που εκδόθηκε για τη Χίο, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά της 18ης Αυγούστου. Χαρακτηριστικό είναι ότι στη Χίο το κυνήγι του λαγού ξεκινά από την 1η Οκτωβρίου και θα λήξει 23 Δεκεμβρίου και επιτρέπεται μόνο κάθε Σαββατοκύριακο, μέρες κατά τις οποίες οι κυνηγοί στους προκαθορισμένους χώρους μπορούν να εκγυμνάζουν και τα σκυλιά τους. Προμήθεια υλικών παρακολούθησης εντόμων Στη προμήθεια υλικού παρακολούθησης/παγίδευσης εντόμων εχθρών των καλλιεργειών μέχρι του ποσού των ευρώ (με Φ.Π.Α.) θα προβεί το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Αχαΐας, στο πλαίσιο της εφαρμογής του προγράμματος γεωργικών των καλλιεργειών. Οι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές θα πρέπει να υποβάλλουν σε κλειστό φάκελο τις αναλυτικές προσφορές τους, μέχρι και την Τρίτη, 25/09/2012, στη διεύθυνση της υπηρεσίας. Οι προσφορές πρέπει να περιλαμβάνουν την ακριβή εμπορική ονομασία του τύπου παγίδας, την επωνυμία του κατασκευαστικού οίκου, το κόστος ανά μονάδα ή ανά συσκευασία υλικού και το ποσοστό ΦΠΑ. Προώθηση γεωργικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά Υπέρ της ενίσχυσης των Ενωσιακών εργαλείων για την προώθηση των γεωργικών προϊόντων τάχθηκε η Επιτροπή Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ειδικότερα, για την προώθηση των γεύσεων της Ευρώπης, προτείνεται η διενέργεια ευρειών εκστρατειών ενημέρωσης των καταναλωτών, εντός της Ε.Ε. και στην εξωτερική αγορά, σχετικά με τα ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής των προϊόντων και τα συστήματα πιστοποίησης. Παράλληλα, επισημαίνεται η αναγκαιότητα διασφάλισης αποτελεσματικότερης προστασίας των προϊόντων που υπάγονται σε συστήματα ποιότητας έναντι των εμπορικών εταίρων της Ε.Ε., ενώ ζητούνται η πλήρης συμπερίληψη και η επέκταση της προστασίας των γεωγραφικών ενδείξεων στο πλαίσιο των διμερών και διαπεριφερειακών εμπορικών συμφωνιών, καθώς και σε επίπεδο Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου, ενώ τονίζεται η ανάγκη προώθησης των τοπικών προϊόντων ορεινών ή νησιωτικών περιοχών, καθώς και αυξημένου ποσοστού χρηματοδοτικής συμμετοχής της Ε.Ε. υπέρ των προϊόντων αυτών. Μας «καίνε» αμέλεια και έλλειψη σχεδιασμού Τουλάχιστον στρέμματα δασικής και γεωργικής γης έγιναν στάχτη μέχρι στιγμής- το φετινό καλοκαίρι, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS). Μάλιστα, ο συνολικός απολογισμός αναμένεται να προσεγγίσει ή και να ξεπεράσει τον υψηλό ετήσιο μέσο όρο της Ελλάδας ( στρ.), καθιστώντας για ακόμη μια χρονιά την χώρα μας θεατή του ίδιου έργου. Το «τρίπτυχο της καταστροφής» που συνθέτουν οι δυσμενείς κλιματικές συνθήκες με μακρά διαστήματα υψηλής θερμοκρασίας και ανομβρίας, οι χρόνιες παθογένειες του εθνικού συστήματος δασοπροστασίας και η αμέλεια των πολιτών, οδήγησε για ακόμη μια χρονιά σε εκτεταμένες καμένες εκτάσεις. Τη μερίδα του λέοντος κατέχουν 15 μεγάλες πυρκαγιές, οι οποίες ευθύνονται για στρέμματα καμένων εκτάσεων, με εκείνη της Χίου να κατέχει τα θλιβερά πρωτεία με περίπου στρέμματα. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας για το φετινό καλοκαίρι, σύμφωνα με τα οποία, μέχρι τα τέλη Αυγούστου, σε σύνολο 250 δικογραφιών για πρόκληση εμπρησμού, οι 224 αφορούσαν σε αμέλεια και μόλις οι 26 σε πρόθεση. 8Εντατικοί έλεγχοι για την παράνομη υλοτόμηση: Όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των ελληνικών δασών από φαινόμενα λαθροϋλοτομίας, τα οποία μάλιστα βρίσκονται σε έξαρση το τελευταίο διάστημα ενόψει του χειμώνα και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, πρόκειται να λάβει το προσεχές διάστημα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Όπως γνωστοποίησε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σταύρος Καλαφάτης, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση της ΔΗΜ.ΑΡ. στη Βουλή, ήδη έχει αποσταλεί στους γενικούς γραμματείς των αποκεντρωμένων διοικήσεων και τους γενικούς διευθυντές δασών η σχετική εγκύκλιος, με την οποία ζητείται να ενταθούν οι έλεγχοι για παράνομες υλοτομίες και διακινήσεις δασικών προϊόντων. Σε αυτή την κατεύθυνση θα υπάρξει στενή συνεργασία των δασικών υπηρεσιών με την αστυνομία και το ΣΔΟΕ, ενώ ενισχύονται και οι περιπολίες στα δάση με τη συμμετοχή και εθελοντικών ομάδων. 8Ανακύκλωση φωτοβολταϊκών: Στις αρχές του 2014 τα εθνικά Κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποχρεούνται να ενσωματώσουν στην εθνική τους νομοθεσία την οδηγία για τα Απόβλητα των Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Συσκευών (WEEE- Waste Electronic and Electric Equipment Directive), η οποία προβλέπει και ανακύκλωση φωτοβολταϊκών από τους παραγωγούς. Το 2010 συγκεντρώθηκαν 80 τόνοι, το τόνοι και το πρώτο εξάμηνο του τόνοι, ενώ τα σημεία ανακύκλωσης αυξήθηκαν σε 270 το 2012, έναντι 185 το Μειωμένη παραγωγή, αυξημένες εξαγωγές: Μει-

5 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Η «Επιλογή» πάει Ηράκλειο Στην αγορά των Βορείων Προαστίων στρέφονται οι ιθύνοντες των συνεταιριστικών σούπερ μάρκετ «Επιλογή», προσφέροντας μια ακόμη λύση σε χιλιάδες νοικοκυριά. Από τις αρχές του μήνα η «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑ- ΤΡΟΦΗ» άνοιξε νέο κατάστημα με συνεταιριστικά προϊόντα στο Ηράκλειο Αττικής, στην οδό Αυγής 51. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ Α.Ε. είναι μια αλυσίδα καταστημάτων λιανικής πώλησης με το διακριτικό τίτλο «Επιλογή», η οποία συστάθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2010 και δημιουργήθηκε από την «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» σε συνεργασία με την ΠΑΣΕΓΕΣ. Ο κεντρικός στόχος της, είναι η προώθηση προϊόντων που παράγονται από τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς και τις μικρές παραγωγικές μονάδες. Οι φορείς που συμμετείχαν είναι: n Η Ελληνική Διατροφή Coop Α.Ε. n Η ΠΑΣΕΓΕΣ. n Πρωτοβάθμιοι και δευτεροβάθμιοι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί. n Μεγάλες εταιρείες από τον χώρο του τροφίμου και τον χώρο των ασφαλειών. Η αλυσίδα αυτή προμηθεύεται το σύνολο των επωνύμων προϊόντων σε όλες τις κατηγορίες με ένα βασικό κριτήριο που την διαφοροποιεί από τις υπόλοιπες και ταυτόχρονα εξυπηρετεί τον βασικό σκοπό της δημιουργίας της που είναι η είσοδος συνεταιριστικών προϊόντων, καθώς και προϊόντων μικρομεσαίων παραγωγικών μονάδων στην ελληνική αγορά. Ήδη η πρώτη περίοδος λειτουργίας των καταστημάτων «Επιλογή» θεωρείται επιτυχημένη. Αναδείχτηκαν στα ράφια των καταστημάτων προϊόντα συνεταιριστικά και μικρών παραγωγών που δεν μπορούσαν να μπουν στα ράφια των μεγάλων αλυσίδων. Αυτά τα προϊόντα ήδη έχουν αποκτήσει ένα ενθουσιώδες καταναλωτικό κοινό και με αυτό τον τρόπο το σύνθημα «από το χωράφι στο ράφι» παίρνει σάρκα και οστά. σ υ ν ε τ α ι ρ ι σ τ ι κ ά ν έ α 5 Σε ειδικό καθεστώς η τευτλοκαλλιέργεια Από την 1η Οκτωβρίου επιτρέπεται και το κυνήγι της πέρδικας, με τρεις εξόδους την εβδομάδα και μείωση των θηραμάτων σε δύο πουλιά, ενώ από τις 15 Σεπτεμβρίου έχει επιτραπεί το κυνήγι για ορτύκια, τρυγόνια με μειωμένα επίσης τα θηράματα στο μισό, αλλά και για τσίχλες, μπεκάτσες, σιταρήθρες και άλλα είδη. Με απόφαση των υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Αθ. Τσαυτάρη, Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Κ. Χατζηδάκη και του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Χ. Σταϊκούρα, η τευτλοκαλλιέργεια υπάγεται σε καθεστώς Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, γεγονός το οποίο θα επιφέρει στους τευτλοκαλλιεργητές πρόσθετο εισόδημα 30 ευρώ ανά στρέμμα. Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση, η εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης εκτός από τη βελτίωση στο εισόδημα των παραγωγών, θα έχει και θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ θα βελτιώσει και τη λειτουργία της Ε.Β.Ζ. σε όφελος της εγχώριας κατανάλωσης σε ένα βασικό είδος διατροφής όπως η ζάχαρη. Η Ε.Β.Ζ. θα εποπτεύσει την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης με τη συνδρομή κατάλληλων φορέων πιστοποίησης. Οι διαδικασίες για την οργάνωση του συστήματος παρακολούθησης εφαρμογής της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης θα κινηθούν άμεσα. Πρόστιμο για παράνομα φυτοφάρμακα Πρόστιμο συνολικού ύψους ευρώ επέβαλε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σε 30 εμπόρους και παραγωγούς της χώρας. Οι κυρώσεις επιβλήθηκαν για «παράνομη διακίνηση και χρήση μη εγκεκριμένων ή ληγμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Τα πρόστιμα επιβλήθηκαν μετά από ελέγχους που έγιναν από τις Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειών της χώρας. Από την πλευρά του ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάξιμος Χαρακόπουλος δήλωσε: «Είμαστε αποφασισμένοι να πατάξουμε και θα πατάξουμε την παράνομη διακίνηση και χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων για τη δημόσια υγεία, την υγεία παραγωγών και καταναλωτών, αλλά και το περιβάλλον». Αναγνωρίζονται οι Οργανώσεις Παραγωγών οπωροκηπευτικών Οορισμός και οι απαιτήσεις για την αναγνώριση των Οργανώσεων Παραγωγών οπωροκηπευτικών περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, σε κοινή απόφαση των υπουργών Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης. Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο, ως Οργάνωση Παραγωγών (Ο.Π.), αναγνωρίζεται κάθε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) ή σαφώς οριζόμενο μέρος ενός νομικού προσώπου με εμπορική ιδιότητα, το οποίο έχει συσταθεί νόμιμα με πρωτοβουλία των γεωργών. Οργανώσεις Παραγωγών, οι οποίες αναγνωρίζονται αποκλειστικά για προϊόντα τα οποία προορίζονται για μεταποίηση, θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα αυτά παραδίδονται πράγματι για μεταποίηση ως εξής: n Με ετήσιες συμβάσεις, σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν. 4015/2011, μεταξύ της Οργάνωσης Παραγωγών και των μεταποιητικών μονάδων ή με δέσμευση προμήθειας στην περίπτωση που η Ο.Π. είναι και μεταποιητής, οι οποίες θεωρούνται από την Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας, που έχει την έδρα της η Οργάνωση Παραγωγών. n Με την τήρηση εκ μέρους της Ο.Π., αρχείου παραστατικών για τις ποσότητες των προϊόντων που παρέδωσαν τα μέλη της, σε εκτέλεση των παραπάνω συμβάσεων και με τον αριθμό της σχετικής σύμβασης αφ ενός και αφ ετέρου τήρηση αρχείου με τα παραστατικά πώλησης των αντίστοιχων ποσοτήτων προς τις μεταποιητικές μονάδες με τις οποίες η Ο.Π. έχει υπογράψει τις παραπάνω συμβάσεις. Κάθε γεωργός θα πρέπει να είναι μέλος μόνο σε μια ΟΠ για τα προϊόντα που παράγονται στην εκμετάλλευσή του και καλύπτονται από την απόφαση αναγνώρισης της Ο.Π. Η ελάχιστη διάρκεια συμμετοχής ενός παραγωγού σαν μέλος σε μια Ο.Π. καθορίζεται στο καταστατικό του νομικού προσώπου και στον ειδικό κανονισμό λειτουργίας της Ο.Π. και δεν δύναται να είναι κατώτερη από ένα έτος. Στις περιπτώσεις που η Ο.Π. υλοποιεί επιχειρησιακό πρόγραμμα ή έχει δεσμευτεί με υπογραφή συμβάσεων μεταποίησης, ή έχουν υλοποιηθεί επενδύσεις δυνάμει του επιχειρησιακού προγράμματος σε επιμέρους εκμεταλλεύσεις μελών της Ο.Π. ή υπάρχουν άλλες δεσμεύσεις, κανένα μέλος δεν είναι δυνατόν να απαλλαχθεί από τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει, εκτός αν η Ο.Π. του χορηγήσει σχετική άδεια. Στην περίπτωση που επενδύσεις έχουν υλοποιηθεί δυνάμει του επιχειρησιακού προγράμματος σε επιμέρους εκμεταλλεύσεις μελών της Οργάνωσης Παραγωγών, το μέλος μπορεί να αποχωρήσει από την Ο.Π. όταν θα έχει αποσβεστεί η επένδυση. Στην περίπτωση που η αποχώρηση γίνει νωρίτερα θα πρέπει να επιστραφεί στην Ο.Π. η απομένουσα αξία της επένδυσης. Μέλος που επιθυμεί να αποχωρήσει από την Οργάνωση Παραγωγών στην οποία ανήκει, υποβάλλει σχετική αίτηση διαγραφής και εντός χρονικού διαστήματος έξι μηνών από την υποβολή της αίτησης, η Ο.Π. υποχρεούται να έχει εκδώσει την σχετική απόφαση διαγραφής. ωμένη σοδειά, αλλά αυξημένες εξαγωγές, εκτιμάται ότι θα αποδώσει φέτος ο βορειοελλαδικός αμπελώνας, που αν και επηρεάστηκε αρνητικά από τις καιρικές συνθήκες -ως προς τις συγκομιζόμενες ποσότητες σταφυλιών- συνεχίζει να τοποθετεί με αξιώσεις τα κρασιά του στις ξένες αγορές, παρουσιάζοντας διψήφια αύξηση πωλήσεων στο εξωτερικό. Η παρατεταμένη ανομβρία το φετινό καλοκαίρι, σε συνδυασμό με τις βροχές την εποχή της καρπόδεσης, εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε μείωση της σοδειάς μέχρι και 20%-25% σε σχέση με πέρσι. 8Τεργέστη - Ελλάδα, ένας ελπιδοφόρος άξονας: Τουριστικά οφέλη από τη λειτουργία του οδικού άξονα που θα συνδέει την Τεργέστη με την Ελλάδα μέσω Σλοβενίας, Κροατίας, Μαυροβουνίου και Αλβανίας και αναμένεται να φέρει τουρίστες από τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη και τα Βαλκάνια στη χώρα μας, προσδοκούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ηπείρου. Με αυτό το πνεύμα οι δύο Περιφέρειες επιχειρούν την πρώτη σε πανελλαδικό επίπεδο διαπεριφερειακή συνεργασία με σημείο αιχμής τον τουρισμό. Ο οδικός αυτός άξονας που θα καταλήγει σε τέσσερις συνοριακούς σταθμούς στην Ελλάδα (Μαυρομάτι Θεσπρωτίας, Κακαβιά Ιωαννίνων, Κόνιτσα Ιωαννίνων και Κρυσταλλοπηγή Φλώρινας) κατασκευάζεται, ενώ το τμήμα του στην Αλβανία λειτουργεί. Θα αποτελέσει εναλλακτική διαδρομή για τον Ευρωπαίο τουρίστα όταν σήμερα για να φτάσει μέχρι τη χώρα μας πρέπει να διασχίσει οδικώς την Ιταλία και να ξοδέψει σε περίοδο αιχμής ευρώ μόνο για τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια μιας οικογένειας με αυτοκίνητο από το Μπάρι ως την Ηγουμενίτσα.

6 6 θ έ μ α Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ «ΠOΛΛΑΠΛΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ»: Το «διαβατή Όλες οι «απαιτήσεις» της «πολλαπλής συμμόρφωσης» που θα πρέπει να τηρούν οι γεωργοί για να εισπράττουν τις κοινοτικές επιδοτήσεις και να μπορούν να διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά. Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΠΑΝΤΗΣ (athanasios_bantis@hotmail.com) Ο Αθανάσιος Μπαντής (γεωπόνος ΑΠΘ) γεννήθηκε στις Σέρρες το Στέλεχος επιχειρήσεων του αγροτοδιατροφικού τομέα από το Έχει διατελέσει πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Αν. Μακεδονίας, μέλος Δ.Σ. σε επιχειρήσεις του γεωργικού τομέα και έχει εργαστεί ως εκπαιδευτής σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και σε ερευνητικά προγράμματα. Διετέλεσε μέλος γνωμοδοτικών επιτρόπων του ΥπΑΑΤ ως εκπρόσωπος του ΓΕΩΤΕΕ, αλλά και μέλος της ΤΕΑΜ EUROPE της Κομισιόν. Αρθρογραφεί συστηματικά για θέματα αγροτικής πολιτικής, ήταν συντάκτης και παρουσιαστής της τηλεοπτικής εκπομπής αγροτικής ενημέρωσης «Αγροτικές ανα-λύσεις» για 12 συναπτά έτη και ήταν εισηγητής/ομιλητής σε πλήθος ενημερωτικών εκδηλώσεων και συνεδρίων. Είναι πλέον σε όλους γνωστή η «μετάφραση» του όρου «πολλαπλή συμμόρφωση», ως το σύνολο των απαιτήσεων διαχείρισης (που πρέπει να εφαρμόζει κατά την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του), αλλά και την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση (που οφείλει να τηρεί στη γεωργική του εκμετάλλευση) ο κάθε γεωργός ως προϋπόθεση (δηλ. προαπαιτούμενο) χορήγησης των -κάθε είδους και μορφής- κοινοτικών ενισχύσεων. Αυτές οι «απαιτήσεις διαχείρισης» σχετίζονται με τους τομείς: του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και υγείας των ζώων και των φυτών, της καλής μεταχείρισης των ζώων και της κοινοποίησης των ασθενειών. Οι παραπάνω «απαιτήσεις διαχείρισης» στην πράξη ενσωματώνουν τέσσερις Κοινοτικούς Κανονισμούς και δεκατέσσερις Κοινοτικές Οδηγίες. Α) Απαιτήσεις διαχείρισης του περιβάλλοντος 1) Οδηγία 79/409 «περί διατήρησης των άγριων πτηνών» Αφορά τη λήψη μέτρων προστασίας, διατήρησης ή αποκατάστασης των πτηνών καθώς και των βιοτόπων και οικοτόπων τους (μέσω της δημιουργίας ζωνών προστασίας, διευθέτησης οικοτόπων αποκατάστασης και δημιουργίας βιοτόπων). Μέτρα επιβίωσης και αναπαραγωγής των πτηνών. Μέτρα αποφυγής ρύπανσης ή φθοράς των οικοτόπων. Μέτρα προστασίας των πτηνών. Ελεγχόμενη θήρα ως μέτρο διατήρησης των πτηνών κ.ά. 2) Οδηγία 80/68 «περί προστασίας των υπόγειων υδάτων» Αφορά την απαγόρευση απόρριψης συγκεκριμένων ουσιών και σχέδιο διαχείρισης αυτών. 3) Οδηγία 86/278 «σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και ιδίως του εδάφους κατά τη χρησιμοποίηση της ιλύος καθαρισμού λυμάτων στη γεωργία». Θεσπίζονται οριακές τιμές συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων στο έδαφος, στην ιλύ που χρησιμοποιείται στη γεωργία. 4) Οδηγία 91/676 «για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης» Θέσπιση και εφαρμογή μέτρων με σκοπό τη μείωση της νιτρορρύπανσης, μέσω επιμόρφωσης και ενημέρωσης των αγροτών. Θέσπιση λεπτομερών κανόνων χρήσης, τρόπου και προϋποθέσεις εφαρμογής λιπασμάτων. Διαχείριση και χρήση της γης, κατάρτιση σχεδίων λίπανσης και τήρηση αρχείου χρήσης και λοιπών εφαρμογών. Σε κάθε περίπτωση το σχέδιο διαχείρισης θα πρέπει να αποτυπώνεται και να αποδεικνύεται εγγράφως. 5) Οδηγία 92/43 «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας» Μέτρα προστασίας και διατήρησης των φυσικών οικοτόπων («Natura 2000») και μέτρα προστασίας και διατήρησης συγκεκριμένων φυτικών και ζωικών ειδών. Β) Απαιτήσεις διαχείρισης της δημόσιας υγείας και της υγείας των ζώων 6) Οδηγία 2008/71/ΕΚ «για την αναγνώριση και την καταγραφή των χοίρων» Ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά την αναγνώριση και καταγραφή των χοίρων και των εκμεταλλεύσεών τους. 7) Κανονισμός 1760/2000 «για τη θέσπιση συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των βοοειδών και την επισήμανση του βοείου κρέατος και των προϊόντων με βάση το βόειο κρέας» Βασική αρχή του παραπάνω κανονισμού είναι η απόλυτη αναγνώριση του κάθε ζώου, μέσω της πλήρης και απόλυτης ταύτισης των πληροφοριών του μητρώου με αυτές του διαβατηρίου κάθε ζώου και η ακόλουθη «αποτύπωσή» τους στα επόμενα στάδια εμπορίας του σε ένα πλήρως μηχανογραφημένο αρχείο, αποτυπώνοντας μετακινήσεις, γεννήσεις, θανάτους, εμπορία των ζώων του. 8) Κανονισμός 21/2004 «για τη θέσπιση συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των αιγοπροβάτων» Ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά την αναγνώριση και καταγραφή των αιγοπροβάτων και των εκμεταλλεύσεών τους. Γ) Απαιτήσεις διαχείρισης της δημόσιας υγείας, της υγείας των ζώων και των φυτών 9) Οδηγία 91/414 σχετικά με τη «διάθεση στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων» Σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να ορίσουν τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που μπορούν να διατεθούν στην αγορά, για ποιά χρήση και για ποιά καλλιέργεια. Επίσης τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ορίζουν τη «σωστή χρησιμοποίησή» τους, δηλ. ότι το συγκεκριμένο φυτοπροστατευτικό προϊόν: α) είναι αποτελεσματικό, β) δεν έχει ανεπιθύμητη επίδραση στα φυτά ή στα φυτικά προϊόντα, γ) δεν έχει ανεπιθύμητη επίδραση στα καταπολεμητέα σπονδυλωτά, δ) δεν έχει επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων, και ε) δεν έχει ανεπιθύμητη υπολειμματικότητα στο περιβάλλον. Στις αρχές του 2009 ψηφίστηκαν από την Ε.Ε. τόσο ο νέος κανονισμός 1107/2009 που αφορά στην έγκριση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων (και ο οποίος ουσιαστικά αντικατέστησε την Οδηγία 91/414), αλλά και η Οδηγία-πλαίσιο 128/2009 για τον «καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη ορθολογικής χρήσης των γεωργικών φαρμάκων» βάσει της οποίας μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου 2012 η Ελλάδα, όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, οφείλουν να αποστείλουν στην Ε.Ε. τα Εθνικά Σχέδια Δράσης τους, τα οποία θα περιλαμβάνουν δράσεις σχετικά με τα παρακάτω: Εκπαίδευση των εμπλεκομένων στη φυτοπροστασία Απαιτήσεις για την πώληση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων Διαδικασίες για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού Διαδικασίες για τον έλεγχο του εξοπλισμού εφαρμογής (ψεκαστικών μηχανημάτων) Διαδικασίες για την κατ εξαίρεση εφαρμογή αεροψεκασμών με φυτοπροστατευτικά προϊόντα Διαδικασίες για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος Καθορισμός των προστατευόμενων περιοχών Κατευθυντήριες οδηγίες για το χειρισμό, την αποθήκευση και την επεξεργασία των κενών συσκευασιών και Κατευθυντήριες οδηγίες για την ολοκληρωμένη διαχείριση αντιμετώπισης εχθρών H EQA Hellas είναι ελληνικός ανεξάρτητος Φορέας Πιστοποίησης (Independent Certification Body) που δραστηριοποιείται στον κλάδο των επιθεωρήσεων, αξιολόγησης της συμμόρφωσης και πιστοποίησης συστημάτων διαχείρισης και προϊόντων, παρέχοντας διαπιστευμένες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας σε επιχειρήσεις και οργανισμούς τόσο του Ιδιωτικού, όσο και του Δημόσιου & ευρύτερου Δημόσιου Τομέα. Αθήνα, Χαλάνδρι, Καλαμά Ποτ. 30, Τ , eqa@eqa.gr Λάρισα, Σωκράτους 111, Τ , info@eqa.gr

7 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ θ έ μ α 7 ριο» των γεωργικών προϊόντων μας και ασθενειών των καλλιεργειών (IPM) με ταυτόχρονο καθορισμό προτεραιοτήτων - από τις παραπάνω απαιτήσεις- σε επίπεδο χώρας, Νομού ή ακόμα χωραφιού. 10) Οδηγία 96/22 «για την απαγόρευση της χρησιμοποίησης ορισμένων ουσιών με ορμονική ή θυρεοστατική δράση και των β-ανταγωνιστικών ουσιών στη ζωική παραγωγή για κερδοσκοπικούς λόγους» Σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. απαγορεύουν: α) τη χορήγηση σε ζώα εκμετάλλευσης ή υδατοκαλλιέργειας ουσιών με θυρεοστατική, οιστρογόνο, ανδρογόνο ή γεσταγόνο δράση, καθώς και β-ανταγωνιστών, β) την εμπορία ή τη σφαγή με σκοπό την κατανάλωση ζώων στα οποία περιέχονται οι παραπάνω αναφερόμενες ουσίες, γ) την εμπορία ή και μεταποίηση κρέατος ζώων στα οποία περιέχονται οι παραπάνω αναφερόμενες ουσίες. 11) Κανονισμός 178/2002 «για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα». ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Σύμφωνα με τον κανονισμό: α) Τα τρόφιμα τα οποία είναι μη ασφαλή δεν διατίθενται στην αγορά. β) Τα τρόφιμα θεωρούνται ως μη ασφαλή όταν εκτιμάται ότι είναι: Επιβλαβή στην υγεία Ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση. γ) Προκειμένου να καθοριστεί εάν ένα τρόφιμο είναι επιβλαβές για την υγεία, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εξής: Όχι μόνο οι πιθανές άμεσες ή βραχυπρόθεσμες ή και μακροπρόθεσμες συνέπειες του τροφίμου αυτού στην υγεία του ατόμου που το καταναλώνει, αλλά επίσης στις επερχόμενες γενεές Οι πιθανές σωρευτικές τοξικές συνέπειες Οι ιδιαίτερες ευαισθησίες όσον αφορά την υγεία συγκεκριμένης κατηγορίας καταναλωτών, όταν το τρόφιμο προορίζεται για την εν λόγω κατηγορία καταναλωτών. δ) Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στο κατά πόσο το εν λόγω τρόφιμο δεν μπορεί να γίνει δεκτό για ανθρώπινη κατανάλωση λόγω μόλυνσης προερχόμενης είτε από ξένες ουσίες είτε από άλλον παράγοντα, ή λόγω σήψης, αλλοίωσης ή αποσύνθεσης. ε) Όταν ένα τρόφιμο που είναι μη ασφαλές αποτελεί μέρος στοίβας, παρτίδας ή αποστελλόμενου φορτίου τροφίμων της ίδιας κατηγορίας ή περιγραφής, θεωρείται ότι όλα τα τρόφιμα στην εν λόγω στοίβα, παρτίδα ή στο φορτίο είναι επίσης μη ασφαλή εκτός κι αν ύστερα από λεπτομερή αξιολόγηση δεν βρεθούν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι και το υπόλοιπο της στοίβας, της παρτίδας ή του φορτίου είναι μη ασφαλές. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩOΤΡΟΦΩΝ Σύμφωνα με τον ίδιο κανονισμό: α) Ζωοτροφές οι οποίες είναι μη ασφαλείς δεν διατίθενται στην αγορά ούτε χορηγούνται ως τροφή σε οποιοιδήποτε ζώο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων. β) Οι ζωοτροφές θεωρούνται ως μη ασφαλείς όταν εκτιμάται ότι: Έχουν αρνητικές συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων ή των ζώων Καθιστούν τα τρόφιμα που προέρχονται από τροφοπαραγωγικά ζώα μη ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση. γ) Όταν μία ζωοτροφή, για την οποία αναγνωρίστηκε ότι δεν πληροί τις απαιτήσεις ασφάλειας των ζωοτροφών, αποτελεί μέρος στοίβας, παρτίδας ή αποστελλόμενου φορτίου ζωοτροφών της ίδιας κατηγορίας ή περιγραφής, θεωρείται ότι όλες οι ζωοτροφές στην εν λόγω στοίβα, παρτίδα ή στο φορτίο δεν πληρούν τις απαιτήσεις ασφάλειας των ζωοτροφών, εκτός κι αν ύστερα από λεπτομερή αξιολόγηση δεν βρεθούν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι και το υπόλοιπο της στοίβας, της παρτίδας ή του φορτίου δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις αυτές. Σε κάθε περίπτωση οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων και ζωοτροφών εξασφαλίζουν ότι τα παραγόμενα προϊόντα τους, σε όλα τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης ή διανομής ικανοποιούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Επίσης, η ιχνηλασιμότητα των τροφίμων, των ζωοτροφών, των ζώων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων και οποιαδήποτε άλλης ουσίας που προορίζεται για ενσωμάτωση σε ένα τρόφιμο ή σε μία ζωοτροφή ή αναμένεται ότι θα ενσωματωθεί σε αυτά, διασφαλίζεται σε όλα τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης και διανομής. 12) Κανονισμός 999/2001 «για τη θέσπιση κανόνων πρόληψης, καταπολέμησης και εξάλειψης ορισμένων μεταδοτικών σπογγωδών εγκεφαλοπαθειών (ΜΣΕ)» Στη διατροφή των μηρυκαστικών, απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται μεταποιημένες πρωτεΐνες που προέρχονται από θηλαστικά. Κοινοποίηση οποιασδήποτε υπόνοιας μολυσμένου ζώου με ΜΣΕ. Λήψη μέτρων έναντι των ύποπτων ζώων, των προσβεβλημένων από ΜΣΕ. Μέτρα διαπίστωσης ΜΣΕ. (σ.σ.: Σε κάθε περίπτωση η σπουδαιότητα λεπτομερούς και σχολαστικής εφαρμογής του παρόντος κανονισμού είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την μικρή έκτασης αναφορά στο σημερινό μας άρθρο). Δ) Απαιτήσεις διαχείρισης για την κοινοποίηση των ασθενειών 13) Οδηγία 85/511 «για τη θέσπιση κοινοτικών μέτρων για την καταπολέμηση του αφθώδους πυρετού» Τα κράτη-μέλη μεριμνούν ώστε η υπόνοια ή η ύπαρξη αφθώδους πυρετού να κοινοποιούνται υποχρεωτικά και αμέσως στην αρμόδια Αρχή. 14) Οδηγία 92/119 «για τη θέσπιση γενικών κοινοτικών μέτρων καταπολέμησης ορισμένων ασθενειών των ζώων, καθώς και ειδικών μέτρων για τη φυσαλιδώδη νόσο των χοίρων» Τα κράτη-μέλη μεριμνούν ώστε η υπόνοια ύπαρξης μιας από τις ασθένειες (επιζωοτική αιμοραγική νόσος των ελαφιών, ευλογιά αιγοπροβάτων (capripox), καταρροϊκός πυρετός, νόσος της κοιλάδας Rift, οζώδης δερματίτιδα, πανώλη των βοοειδών και των μικρών μηρυκαστικών, πολιοεγκεφαλίτιδα του χοίρου, φυσαλιδώδης νόσος των χοίρων και στοματίτιδα), θα πρέπει να γνωστοποιείται υποχρεωτικά και αμέσως στην αρμόδια Αρχή. 15) Οδηγία 2000/75 «για τη θέσπιση ειδικών διατάξεων σχετικών με μέτρα καταπολέμησης και εξάλειψης του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου» Τα κράτη-μέλη μεριμνούν ώστε η υπόνοια ή η επιβεβαίωση της κυκλοφορίας του ιού του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου να γνωστοποιείται υποχρεωτικά και αμέσως στην αρμόδια αρχή. Ε) Απαιτήσεις διαχείρισης για την καλή μεταχείριση των ζώων 16) Οδηγία 91/629 «για τη θέσπιση στοιχειωδών κανόνων για την προστασία των μόσχων» Σε ό,τι αφορά την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση, οι γεωργοί οφείλουν να διατηρούν σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κάθε γεωργική γη, ακόμα και αυτή που δεν χρησιμοποιείται για παραγωγικούς σκοπούς, λαμβάνοντας υπόψη τους τις απαιτήσεις που έχουν καθορίσει τα κράτη-μέλη, αναλόγως των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε περιοχής. ΤΟΜΕΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ Διάβρωση του εδάφους: Προστασία του εδάφους μέσω καταλλήλων μέτρων Οργανική ύλη του εδάφους: Διατήρηση των επιπέδων της οργανικής ύλης του εδάφους μέσω καταλλήλων μεθόδων Δομή του εδάφους: Διατήρηση της δομής του εδάφους μέσω καταλλήλων μέτρων Στοιχειώδες επίπεδο συντήρησης: Εξασφάλιση στοιχειώδους επιπέδου συντήρησης και αποφυγή της υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων Προστασία και διαχείριση των υδάτων: Προστασία των υδάτων από τη ρύπανση και τις επιφανειακές απορροές, και διαχείριση της χρήσης των υδάτων Ελάχιστη εδαφοκάλυψη Ελάχιστη διαχείριση γαιών αντικατοπτρίζουσα ειδικές για το χώρο συνθήκες Διαχείριση υπολειμμάτων καλλιεργειών Διατήρηση χαρακτηριστικών του τοπίου, συμπεριλαμβανομένων, ανάλογα με την περίπτωση, των φυτικών φρακτών, λιμνών, τάφρων, σειρών δένδρων, ομαδικών ή μεμονωμένων, και περιθωρίου αγροτεμαχίων Αποφυγή της επέκτασης ανεπιθύμητης βλάστησης στη γεωργική γη Προστασία των μόνιμων βοσκότοπων Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά μήκος υδατορευμάτων Τήρηση των διαδικασιών έγκρισης για τη χρήση των υδάτων για άρδευση, εφόσον προβλέπεται Οι παραπάνω απαιτήσεις της «πολλαπλής συμμόρφωσης» αποτελούν το «διαβατήριο» στις κοινοτικές ενισχύσεις (επιδοτήσεις). Απαιτούν δράση και οργάνωση για την ενημέρωση, την επιμόρφωση και την κατάρτιση των αγροτών μας. Οι Έλληνες αγρότες δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν ούτε ένα ευρώ από παραβάσεις Τα κράτη-μέλη μεριμνούν, όπως όλες οι εκμεταλλεύσεις εκτροφής μόσχων, να πληρούν συγκεκριμένες απαιτήσεις για την ευζωία τους. 17) Οδηγία 91/630 «για τους στοιχειώδεις κανόνες για την προστασία των χοίρων» Τα κράτη-μέλη μεριμνούν, όπως όλες οι εκμεταλλεύσεις εκτροφής χοίρων, να πληρούν συγκεκριμένες απαιτήσεις για την ευζωία τους. 18) Οδηγία 98/58 «σχετικά με την προστασία των ζώων στα εκτροφεία» Τα κράτη-μέλη μεριμνούν ώστε οι συνθήκες εκτροφής ή κατοχής των ζώων να εξασφαλίζουν την ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων. Διατήρηση αναβαθμίδων Πρότυπα για αμειψισπορές Κατάλληλη χρήση γεωργικών μηχανών Ελάχιστα όρια πυκνότητας ζωικού πληθυσμού ή/και κατάλληλα καθεστώτα Δημιουργία και ή διατήρηση οικοτόπων Απαγόρευση της εκρίζωσης ελαιοδέντρων Διατήρηση των ελαιώνων και των αμπελώνων σε καλή βλαστική κατάσταση στην «πολλαπλή συμμόρφωση» αλλά και στο συνεχές, επίπονο και απαιτητικό «ταξίδι στις παγκόσμιες αγορές» το «διαβατήριο» των ελληνικών αγροτικών προϊόντων να μην είναι «θεωρημένο»! Χωρίς τη «θεώρηση-σφραγίδα» της πολλαπλής συμμόρφωσης, κανένα προϊόν δεν θα φτάνει στον «προορισμό» του, δηλ. στις «αγορές»!

8 8 ρ ε π ο ρ τ ά ζ Φάρμες-κιβωτοί Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Ο κ. Δημήτρης Παπαγεωργίου αφού εργάστηκε ως ελεύθερος επαγγελματίας στην Αμερική επί δέκα χρόνια, επέστρεψε στην Ελλάδα και δημιούργησε μια μικρή «κιβωτό» στην οποία τα τελευταία χρόνια προστατεύει σπάνιες φυλές ζώων. σπάνιων φυλών Στον Ορχομενό ο κ. Παπαγεωργίου ζει πλέον το δικό του μύθο με τη δημιουργία μιας μικρής αλλά ουσιαστικής φάρμας, στην οποία έδωσε το συμβολικό όνομα «Χρυσόμαλλο δέρας», έχοντας ως επιστημονικό συνεργάτη του έναν γνώστη του αντικειμένου, τον κ. Ιωσήφ Μπιζέλη, αναπληρωτή καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η φάρμα, που βρίσκεται έξω από το χωριό, στεγάζεται σε ένα κτίριο-φυλάκιο του 19ου αιώνα στην Κωπαΐδα, όπου εκτρέφει περίπου 70 πρόβατα από τρεις φυλές, οι οποίες τείνουν να εξαφανιστούν. Πρόκειται για τις φυλές καραγκούνικο, ορεινό της Ηπείρου (μπούτσικο) και αργείτικο. Στόχος, όπως και ο ίδιος λέει, είναι η διάσωση και η αναπαραγωγή τους μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της «προστασίας των ελληνικών αγροτικών και οικόσιτων ζώων». Ο κ. Παπαγεωργίου, όπως και όσοι ασχολούνται με ανάλογες επενδύσεις, ταλαιπωρήθηκε για αρκετά χρόνια ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες άδειες για την ίδρυση της μονάδας, αλλά τελικά τα κατάφερε και με τη βοήθεια του δικτύου διατήρησης και προστασίας για τα ελληνικά αγροτικά και οικόσιτα ζώα «Αμάλθεια». Πρόκειται για ένα δίκτυο, το οποίο αποτελεί τον ελληνικό εταίρο της διεθνούς οργάνωσης «save foundation», η οποία δραστηριοποιείται σε όλη την Ευρώπη για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της ευζωίας της πανίδας. Όπως προβλέπεται και από το Καταστατικό της, η «Αμάλθεια» ασχολείται με τη διάσωση των φυλών που απειλούνται με εξαφάνιση. Αφού εντοπίζει ζώα των φυλών που απειλούνται, τα συγκεντρώνει σε μικρές ομάδες, Οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν απαραίτητες στη σημερινή οικονομική συγκυρία δημιουργώντας πυρήνες αναπαραγωγής. Παράλληλα προστατεύει τις φυλές που απειλούνται, βελτιώνοντας τις συνθήκες εκτροφής και αναπαραγωγής σε συνεργασία με σωματεία ή και μεμονωμένους κτηνοτρόφους, παρέχοντάς τους χρήσιμες πληροφορίες. Σε αυτό το δίκτυο έχει πλέον ενταχθεί και η φάρμα «Χρυσόμαλλο δέρας», η οποία βήμα-βήμα αναπτύσσεται σε ένα μοναδικό περιβάλλον. Το κακό είναι ότι σε αυτή την προσπάθεια δεν υπάρχουν υποστηρικτές και κυρίως δεν υπάρχει το κατάλληλο νομικό καθεστώς που να ευνοεί ανάλογες δράσεις χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες. Το πόσο σημαντική είναι η πρωτοβουλία του κ. Παπαγεωργίου αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τα τελευταία 40 χρόνια έχουν χαθεί ή απειλούνται με εξαφάνιση οι περισσότερες φυλές. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 32 φυλές προβάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα έχουν εξαφανιστεί 6, ενώ 21 φυλές βρίσκονται σε κατάσταση εξαφάνισης ή επισφαλή και μόνο 5 δεν φαίνεται να διατρέχουν κίνδυνο. Από τις 6 φυλές βοοειδών, οι 2 έχουν εξαφανιστεί και οι υπόλοιπες απειλούνται με εξαφάνιση. Η ίδια κατάσταση επικρατεί στις περισσότερες χώρες, γεγονός που έχει οδηγήσει τους υπευθύνους να αναγνωρίσουν τη σημασία της διατήρησης των εγχώριων φυλών και να θεσμοθετήσουν μέτρα προστασίας των σπάνιων φυλών. Η προστασία των συγκεκριμένων φυλών δεν είναι απλώς «μια υποχρέωση προς τη φύση και την παράδοση, αλλά μια κίνηση ουσίας», αφού σύμφωνα με τον κ. Μπιζέλη «οι ελληνικές φυλές είναι άριστα προσαρμοσμένες στις περιβαλλοντικές συνθήκες του τόπου μας και έχουν μικρότερο κόστος διατροφής και διαβίωσης». Οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά, που τις καθιστούν απαραίτητες στη σημερινή οικονομική συγκυρία. Τα πλεονεκτήματά τους είναι η ανθεκτικότητα τόσο σε ξηροθερμικό περιβάλλον, όσο και στις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα, η ικανότητα αξιοποίησης της φτωχής βλάστησης, η ανθεκτικότητα στις ασθένειες και η ικανότητα επιβίωσης με λίγους πόρους τροφής και νερού. Αυτά τα πλεονεκτήματα είναι που καθορίζουν και την ποιότητα στα προϊόντα που παράγονται από τα συγκεκριμένα ζώα. Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο έχουν δημιουργηθεί αρκετές φάρμες, οι οποίες συμμετέχουν στο δίκτυο προστασίας «Αμάλθεια», όλες επισκέψιμες, και στις οποίες γίνεται προσπάθεια για διασωθούν και να αναπαραχθούν σπάνιες φυλές ζώων, όπως το αλογάκι της Σκύρου, ο μαύρος χοίρος ή οι αγελάδες Κατερίνης. Οι επισκέψιμες φάρμες του δικτύου (arkfarms) είναι: n Αγρόκτημα Γεωπονικής Σχολής Αθηνών στην Ιερά Οδό στην οποία υπάρχουν πρόβατα: μπούτσικο, καραγκούνικο και χιώτικο. ( n «Χρυσόμαλλο Δέρας» στον Ορχομενό, όπου εκτρέφονται πρόβατα Άργους, ορεινό Ηπείρου, καραγκούνικο και ελληνικές γαλοπούλες. ( luebeth@ yahoo.com). n Ένωση Μικρόσωμης Φυλής Αλόγου Σκύρου στη Σκύρο ( mail.com). n«αμφίκαια» στην Αμφίκλεια. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά άλογα Θεσσαλίας και Σκύρου ( info@ amfikaia.gr). n«iππόλυτος» στη Φαλάνη Λάρισας. Τα άλογα Σκύρου προστατεύονται σε ένα μοναδικό περιβάλλον. ( ippolitos@ mail.gr). n Aγρόκτημα Τ.Ε.Ι. Λάρισας. Σε αυτό εκτρέφονται πρόβατα: καραγκούνικο, Χίου, Λέσβου, Κύμης, Σερρών, Ζακύνθου και Καλαρίτικο. ( n«αύρα» στα Τρίκαλα, όπου εκτρέφονται και αναπαράγονται αγελάδες Κατερίνης, μαύρος χοίρος και άλογα Θεσσαλίας και Σκύρου. ( arkdim.dimos@mail.gr). n«δούρειος» στα Καταράχια Τρικάλων. Εκτρέφονται αγελάδες Συκιάς και μαύρος ελληνικός χοίρος. n«the silvaproject» στην Κέρκυρα. Και εδώ υπάρχουν άλογα Σκύρου και αίγες ουλόκερος. ( n«φαέθων», στο Φιλιό Κλουτσαντώνη στη Ρόδο. Εδώ προστατεύεται το αλογάκι της Ρόδου. ( Eκτός των παραπάνω οργανωμένων μονάδων, υπάρχουν και δεκάδες άλλοι εκτροφείς αυτοχθόνων ζώων: στην Κερκίνη, την Λεπενού Αιτωλοακαρνανίας, το Ακρωτήρι Χανίων, την Παραβόλα Αιτωλοακαρνανίας, την Ιθάκη, στο Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας, στον Πύργο, στην Καλαμπάκα και στις Φέρρες.

9 8 ρ ε π ο ρ τ ά ζ Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α 9 Φάρμες-κιβωτοί Ο κ. Δημήτρης Παπαγεωργίου αφού εργάστηκε ως ελεύθερος επαγγελματίας στην Αμερική επί δέκα χρόνια, επέστρεψε στην Ελλάδα και δημιούργησε μια μικρή «κιβωτό» στην οποία τα τελευταία χρόνια προστατεύει σπάνιες φυλές ζώων. σπάνιων φυλών Η ελληνική χλωρίδα είναι πλούσια σε πολλά είδη που λαχανεύονται και αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια μέρος της μεσογειακής ή πιο ειδικά της κρητικής διατροφής που είναι γνωστό ότι αποτελεί παράδειγμα υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής για τον άνθρωπο. Γράφει ο: ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΚΟΥΜΙΑΝΑΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ορχομενό ο κ. Παπαγεωργίου ζει πλέον το δικό του μύθο με τη δημιουργία μιας μικρής αλλά ουσιαστικής φάρμας, στην οποία έδωσε το συμβολικό όνομα «Χρυσόμαλλο δέρας», έχοντας ως επιστημονικό συνεργάτη του έναν γνώστη του αντικειμένου, τον κ. Ιωσήφ Μπιζέλη, αναπληρωτή καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η φάρμα, που βρίσκεται έξω από το χωριό, στεγάζεται σε ένα κτίριο-φυλάκιο του 19ου αιώνα στην Κωπαΐδα, όπου εκτρέφει περίπου 70 πρόβατα από τρεις φυλές, οι οποίες τείνουν να εξαφανιστούν. Πρόκειται για τις φυλές καραγκούνικο, ορεινό της Ηπείρου (μπούτσικο) και αργείτικο. Στόχος, όπως και ο ίδιος λέει, είναι η διάσωση και η αναπαραγωγή τους μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της «προστασίας των ελληνικών αγροτικών και οικόσιτων ζώων». Ο κ. Παπαγεωργίου, όπως και όσοι ασχολούνται με ανάλογες επενδύσεις, ταλαιπωρήθηκε για αρκετά χρόνια ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες άδειες για την ίδρυση της μονάδας, αλλά τελικά τα κατάφερε και με τη βοήθεια του δικτύου διατήρησης και προστασίας για τα ελληνικά αγροτικά και οικόσιτα ζώα «Αμάλθεια». Πρόκειται για ένα δίκτυο, το οποίο αποτελεί τον ελληνικό εταίρο της διεθνούς οργάνωσης «save foundation», η οποία δραστηριοποιείται σε όλη την Ευρώπη για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της ευζωίας της πανίδας. Όπως προβλέπεται και από το Καταστατικό της, η «Αμάλθεια» ασχολείται με τη διάσωση των φυλών που απειλούνται με εξαφάνιση. Αφού εντοπίζει ζώα των φυλών που απειλούνται, τα συγκεντρώνει σε μικρές ομάδες, Οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν απαραίτητες στη σημερινή οικονομική συγκυρία δημιουργώντας πυρήνες αναπαραγωγής. Παράλληλα προστατεύει τις φυλές που απειλούνται, βελτιώνοντας τις συνθήκες εκτροφής και αναπαραγωγής σε συνεργασία με σωματεία ή και μεμονωμένους κτηνοτρόφους, παρέχοντάς τους χρήσιμες πληροφορίες. Σε αυτό το δίκτυο έχει πλέον ενταχθεί και η φάρμα «Χρυσόμαλλο δέρας», η οποία βήμα-βήμα αναπτύσσεται σε ένα μοναδικό περιβάλλον. Το κακό είναι ότι σε αυτή την προσπάθεια δεν υπάρχουν υποστηρικτές και κυρίως δεν υπάρχει το κατάλληλο νομικό καθεστώς που να ευνοεί ανάλογες δράσεις χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες. Το πόσο σημαντική είναι η πρωτοβουλία του κ. Παπαγεωργίου αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τα τελευταία 40 χρόνια έχουν χαθεί ή απειλούνται με εξαφάνιση οι περισσότερες φυλές. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 32 φυλές προβάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα έχουν εξαφανιστεί 6, ενώ 21 φυλές βρίσκονται σε κατάσταση εξαφάνισης ή επισφαλή και μόνο 5 δεν φαίνεται να διατρέχουν κίνδυνο. Από τις 6 φυλές βοοειδών, οι 2 έχουν εξαφανιστεί και οι υπόλοιπες απειλούνται με εξαφάνιση. Η ίδια κατάσταση επικρατεί στις περισσότερες χώρες, γεγονός που έχει οδηγήσει τους υπευθύνους να αναγνωρίσουν τη σημασία της διατήρησης των εγχώριων φυλών και να θεσμοθετήσουν μέτρα προστασίας των σπάνιων φυλών. Η προστασία των συγκεκριμένων φυλών δεν είναι απλώς «μια υποχρέωση προς τη φύση και την παράδοση, αλλά μια κίνηση ουσίας», αφού σύμφωνα με τον κ. Μπιζέλη «οι ελληνικές φυλές είναι άριστα προσαρμοσμένες στις περιβαλλοντικές συνθήκες του τόπου μας και έχουν μικρότερο κόστος διατροφής και διαβίωσης». Οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά, που τις καθιστούν απαραίτητες στη σημερινή οικονομική συγκυρία. Τα πλεονεκτήματά τους είναι η ανθεκτικότητα τόσο σε ξηροθερμικό περιβάλλον, όσο και στις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα, η ικανότητα αξιοποίησης της φτωχής βλάστησης, η ανθεκτικότητα στις ασθένειες και η ικανότητα επιβίωσης με λίγους πόρους τροφής και νερού. Αυτά τα πλεονεκτήματα είναι που καθορίζουν και την ποιότητα στα προϊόντα που παράγονται από τα συγκεκριμένα ζώα. Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο έχουν δημιουργηθεί αρκετές φάρμες, οι οποίες συμμετέχουν στο δίκτυο προστασίας «Αμάλθεια», όλες επισκέψιμες, και στις οποίες γίνεται προσπάθεια για διασωθούν και να αναπαραχθούν σπάνιες φυλές ζώων, όπως το αλογάκι της Σκύρου, ο μαύρος χοίρος ή οι αγελάδες Κατερίνης. Οι επισκέψιμες φάρμες του δικτύου (arkfarms) είναι: n Αγρόκτημα Γεωπονικής Σχολής Αθηνών στην Ιερά Οδό στην οποία υπάρχουν πρόβατα: μπούτσικο, καραγκούνικο και χιώτικο. ( n «Χρυσόμαλλο Δέρας» στον Ορχομενό, όπου εκτρέφονται πρόβατα Άργους, ορεινό Ηπείρου, καραγκούνικο και ελληνικές γαλοπούλες. ( luebeth@ yahoo.com). n Ένωση Μικρόσωμης Φυλής Αλόγου Σκύρου στη Σκύρο ( mail.com). n«αμφίκαια» στην Αμφίκλεια. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά άλογα Θεσσαλίας και Σκύρου ( info@ amfikaia.gr). n«iππόλυτος» στη Φαλάνη Λάρισας. Τα άλογα Σκύρου προστατεύονται σε ένα μοναδικό περιβάλλον. ( ippolitos@ mail.gr). n Aγρόκτημα Τ.Ε.Ι. Λάρισας. Σε αυτό εκτρέφονται πρόβατα: καραγκούνικο, Χίου, Λέσβου, Κύμης, Σερρών, Ζακύνθου και Καλαρίτικο. ( n«αύρα» στα Τρίκαλα, όπου εκτρέφονται και αναπαράγονται αγελάδες Κατερίνης, μαύρος χοίρος και άλογα Θεσσαλίας και Σκύρου. ( arkdim.dimos@mail.gr). n«δούρειος» στα Καταράχια Τρικάλων. Εκτρέφονται αγελάδες Συκιάς και μαύρος ελληνικός χοίρος. n«the silvaproject» στην Κέρκυρα. Και εδώ υπάρχουν άλογα Σκύρου και αίγες ουλόκερος. ( n«φαέθων», στο Φιλιό Κλουτσαντώνη στη Ρόδο. Εδώ προστατεύεται το αλογάκι της Ρόδου. ( Eκτός των παραπάνω οργανωμένων μονάδων, υπάρχουν και δεκάδες άλλοι εκτροφείς αυτοχθόνων ζώων: στην Κερκίνη, την Λεπενού Αιτωλοακαρνανίας, το Ακρωτήρι Χανίων, την Παραβόλα Αιτωλοακαρνανίας, την Ιθάκη, στο Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας, στον Πύργο, στην Καλαμπάκα και στις Φέρρες. Aπό ένα πολύ μεγάλο αριθμό φυτών που συμπεριλαμβάνει ο όρος "λαχανευόμενα" ωστόσο, μόνο ένας μικρός αριθμός έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης με την έννοια της συστηματικής καλλιέργειάς τους από τους παραγωγούς και εντάσσεται στην κατηγορία των εναλλακτικών καλλιεργειών. Τα άγρια χόρτα ή αλλιώς τα λαχανευόμενα φυτά είναι όλα εκείνα τα φυτικά είδη που αυτοφύονται σε όλη την ελληνική επικράτεια και γίνονται αντικείμενο συλλογής και εκμετάλλευσης για τις ανάγκες της ανθρώπινης διατροφής. Η μεγάλη σπουδαιότητα των λαχανευόμενων εντοπίζεται κυρίως στην υψηλή θρεπτική αξία που έχουν και στο γεγονός της προσαρμογής τους συχνά σε αντίξοες συνθήκες. Εκατοντάδες έρευνες έχουν δείξει την υψηλή διατροφική τους αξία, με μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και χρήσιμα ανόργανα στοιχεία. Είναι εντυπωσιακό ότι ένα ταπεινό άγριο ραδίκι όπως το σταμναγκάθι, περιέχει εκτός των άλλων και Ω-3 λιπαρά οξέα. Το δεύτερο χαρακτηριστικό δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης εδαφών που για κάποιο λόγο έχουν υποβαθμιστεί και δύσκολα θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι φυσικές και χημικές ιδιότητές τους ώστε να χρησιμοποιηθούν σε μια συστηματική καλλιέργεια ενός άλλου απαιτητικού φυτού. Μερικά παραδείγματα που δείχνουν το πλεονέκτημα του ΕΝΑλλΑΚτΙΚΕΣ ΚΑλλΙΕρΓΕΙΕΣ ΚΗπΕΥτΙΚΩΝ Η περίπτωση των άγριων χόρτων Η μεγάλη σπουδαιότητα των λαχανευόμενων εντοπίζεται κυρίως στην υψηλή θρεπτική αξία που έχουν και στο γεγονός της προσαρμογής τους συχνά σε αντίξοες συνθήκες δεύτερου αυτού χαρακτηριστικού των λαχανευόμενων είναι ο ζοχός που προσαρμόζεται σε βαριά εδάφη κακώς στραγγιζόμενα, η αλμύρα και το σταμναγκάθι που αντέχουν στη μεγάλη αλατότητα τόσο του εδάφους όσο και του νερού, η κάπαρη και η γαλατσίδα που προσαρμόζονται σε εδάφη με υψηλό ποσοστό ασβεστίου κ.ά. Η προσπάθεια συστηματικής καλλιέργειας αρκετών λαχανευόμενων έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και σε αυτό συνετέλεσε η υψηλή τιμή που έχουν και βέβαια η αντίστοιχη ζήτηση από τη μεριά των καταναλωτών, που αναζητούν υγιεινότερες διατροφικές συνήθειες μετά την «καταιγίδα» των έτοιμων φαγητών μικρής διατροφικής αξίας που έχουν εισέλθει στην καθημερινή διατροφή μας σαν αποτέλεσμα της αλλαγής του τρόπου ζωής κυρίως στις μεγάλες πόλεις. Ένας άλλος λόγος που οδήγησε στη συστηματική καλλιέργεια είναι και το γεγονός ότι ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι στις πόλεις τουλάχιστον, αναζητούν στη φύση να συλλέξουν αυτοφυή φυτά που θα συμπληρώσουν τη διατροφή τους. Στα πλαίσια της βιολογικής καλλιέργειας κηπευτικών, τα λαχανευόμενα αποτελούν μια σπουδαία λύση, δεδομένου ότι μπορεί να χρησιμοποιούνται: nως φυτά εδαφοκάλυψης με στόχο την προστασία του εδάφους από διάβρωση. nμπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα αμειψισποράς αυξάνοντας δυναμικά την προοπτική σχεδιασμού συστημάτων αποτελεσματικών, αφού η πλειάδα των ειδών και οικογενειών που ανήκουν, εξασφαλίζουν το μεγάλο ζητούμενο στην άσκηση της βιολογικής καλλιέργειας που είναι η βιοποικιλότητα. nμπορούν να αποτελέσουν μέρος της αντιμετώπισης ανεπιθύμητων ζιζανίων σε ένα αγρό ως φυτά ανθεκτικά και συνεπώς ανταγωνιστικά τους. nτο σπουδαιότερο όμως πλεονέκτημα που έχουν είναι μια φυσική ανθεκτικότητα σε προσβολές εχθρών και ασθενειών που έχει αποκτηθεί με την προσπάθεια επιβίωσής τους στη φύση, αλλά και το σημαντικό γεγονός της προσαρμογής τους σε αντίξοες εδαφικές συνθήκες. Μια άλλη προσφορά των ειδών αυτών είναι στην παράδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού ευρύτερα. Σε αυτό βοηθούν Με επιστολή του προς την εφημερίδα ο καθηγητής του ΑΠΘ κ. Αθανάσιος Γείτονας αναφέρει ότι δεν είναι αυτός ο συντάκτης του κειμένου «Γαιοσκώληκες: ένα σημαντικό εδαφοβελτιωτικό προϊόν», όπως από λάθος αναφέρθηκε στο προηγούμενο φύλλο μας. Ο κ. Γείτονας σημειώνει επίσης ότι δεν είχε ο ίδιος καμία επικοινωνία με την εφημερίδα για το συγκεκριμένο άρθρο. Για την αποκατάσταση της αλήθειας θα πρέπει να πούμε πράγματι ότι χωρίς την ευθύνη της εφημερίδας αναφέρθηκε ο κ. Γείτονας. Συντάκτης του άρθρου ήταν ο κ. Θεόδωρος Ευθυμιάδης. οι τοπικές ονομασίες που έχουν. Για παράδειγμα το σταμναγκάθι προήλθε από τη συνήθεια των Κρητικών να σκεπάζουν με το φυτό τις πήλινες στάμνες του νερού για προστασία από τη σκόνη και τα έντομα. Στις Κυκλάδες που επίσης αυτοφύεται ονομάζεται αλιφόνι, λέξη που προέρχεται από το λήμμα αλς (η θάλασσα του Ομήρου) και το λήμμα «φόνος» που υποδηλώνει στην αρχαία διάλεκτο ότι είναι στρογγυλό και το παρασύρει ο αέρας στην άμμο ή στα βράχια. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια συστηματική προσπάθεια -στο Εργαστήριο των Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών- μελέτης της καλλιεργητικής συμπεριφοράς ενός σημαντικού αριθμού λαχανευόμενων, με στόχο να γίνει πιο προσιτή η συστηματική και γιατί όχι η βιολογική καλλιέργειά τους και να δειχθεί η προσαρμοστικότητά τους σε αντίξοες συνθήκες. Τα αποτελέσματα είναι άκρως ενθαρρυντικά και η έρευνα συνεχίζεται.

10 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α 9 Η ελληνική χλωρίδα είναι πλούσια σε πολλά είδη που λαχανεύονται και αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια μέρος της μεσογειακής ή πιο ειδικά της κρητικής διατροφής που είναι γνωστό ότι αποτελεί παράδειγμα υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής για τον άνθρωπο. Γράφει ο: ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΚΟΥΜΙΑΝΑΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών ΕΝΑλλΑΚτΙΚΕΣ ΚΑλλΙΕρΓΕΙΕΣ ΚΗπΕΥτΙΚΩΝ Η περίπτωση των άγριων χόρτων Aπό ένα πολύ μεγάλο αριθμό φυτών που συμπεριλαμβάνει ο όρος "λαχανευόμενα" ωστόσο, μόνο ένας μικρός αριθμός έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης με την έννοια της συστηματικής καλλιέργειάς τους από τους παραγωγούς και εντάσσεται στην κατηγορία των εναλλακτικών καλλιεργειών. Τα άγρια χόρτα ή αλλιώς τα λαχανευόμενα φυτά είναι όλα εκείνα τα φυτικά είδη που αυτοφύονται σε όλη την ελληνική επικράτεια και γίνονται αντικείμενο συλλογής και εκμετάλλευσης για τις ανάγκες της ανθρώπινης διατροφής. Η μεγάλη σπουδαιότητα των λαχανευόμενων εντοπίζεται κυρίως στην υψηλή θρεπτική αξία που έχουν και στο γεγονός της προσαρμογής τους συχνά σε αντίξοες συνθήκες. Εκατοντάδες έρευνες έχουν δείξει την υψηλή διατροφική τους αξία, με μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και χρήσιμα ανόργανα στοιχεία. Είναι εντυπωσιακό ότι ένα ταπεινό άγριο ραδίκι όπως το σταμναγκάθι, περιέχει εκτός των άλλων και Ω-3 λιπαρά οξέα. Το δεύτερο χαρακτηριστικό δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης εδαφών που για κάποιο λόγο έχουν υποβαθμιστεί και δύσκολα θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι φυσικές και χημικές ιδιότητές τους ώστε να χρησιμοποιηθούν σε μια συστηματική καλλιέργεια ενός άλλου απαιτητικού φυτού. Μερικά παραδείγματα που δείχνουν το πλεονέκτημα του Η μεγάλη σπουδαιότητα των λαχανευόμενων εντοπίζεται κυρίως στην υψηλή θρεπτική αξία που έχουν και στο γεγονός της προσαρμογής τους συχνά σε αντίξοες συνθήκες δεύτερου αυτού χαρακτηριστικού των λαχανευόμενων είναι ο ζοχός που προσαρμόζεται σε βαριά εδάφη κακώς στραγγιζόμενα, η αλμύρα και το σταμναγκάθι που αντέχουν στη μεγάλη αλατότητα τόσο του εδάφους όσο και του νερού, η κάπαρη και η γαλατσίδα που προσαρμόζονται σε εδάφη με υψηλό ποσοστό ασβεστίου κ.ά. Η προσπάθεια συστηματικής καλλιέργειας αρκετών λαχανευόμενων έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και σε αυτό συνετέλεσε η υψηλή τιμή που έχουν και βέβαια η αντίστοιχη ζήτηση από τη μεριά των καταναλωτών, που αναζητούν υγιεινότερες διατροφικές συνήθειες μετά την «καταιγίδα» των έτοιμων φαγητών μικρής διατροφικής αξίας που έχουν εισέλθει στην καθημερινή διατροφή μας σαν αποτέλεσμα της αλλαγής του τρόπου ζωής κυρίως στις μεγάλες πόλεις. Ένας άλλος λόγος που οδήγησε στη συστηματική καλλιέργεια είναι και το γεγονός ότι ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι στις πόλεις τουλάχιστον, αναζητούν στη φύση να συλλέξουν αυτοφυή φυτά που θα συμπληρώσουν τη διατροφή τους. Στα πλαίσια της βιολογικής καλλιέργειας κηπευτικών, τα λαχανευόμενα αποτελούν μια σπουδαία λύση, δεδομένου ότι μπορεί να χρησιμοποιούνται: nως φυτά εδαφοκάλυψης με στόχο την προστασία του εδάφους από διάβρωση. nμπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα αμειψισποράς αυξάνοντας δυναμικά την προοπτική σχεδιασμού συστημάτων αποτελεσματικών, αφού η πλειάδα των ειδών και οικογενειών που ανήκουν, εξασφαλίζουν το μεγάλο ζητούμενο στην άσκηση της βιολογικής καλλιέργειας που είναι η βιοποικιλότητα. nμπορούν να αποτελέσουν μέρος της αντιμετώπισης ανεπιθύμητων ζιζανίων σε ένα αγρό ως φυτά ανθεκτικά και συνεπώς ανταγωνιστικά τους. nτο σπουδαιότερο όμως πλεονέκτημα που έχουν είναι μια φυσική ανθεκτικότητα σε προσβολές εχθρών και ασθενειών που έχει αποκτηθεί με την προσπάθεια επιβίωσής τους στη φύση, αλλά και το σημαντικό γεγονός της προσαρμογής τους σε αντίξοες εδαφικές συνθήκες. Μια άλλη προσφορά των ειδών αυτών είναι στην παράδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού ευρύτερα. Σε αυτό βοηθούν Με επιστολή του προς την εφημερίδα ο καθηγητής του ΑΠΘ κ. Αθανάσιος Γείτονας αναφέρει ότι δεν είναι αυτός ο συντάκτης του κειμένου «Γαιοσκώληκες: ένα σημαντικό εδαφοβελτιωτικό προϊόν», όπως από λάθος αναφέρθηκε στο προηγούμενο φύλλο μας. Ο κ. Γείτονας σημειώνει επίσης ότι δεν είχε ο ίδιος καμία επικοινωνία με την εφημερίδα για το συγκεκριμένο άρθρο. Για την αποκατάσταση της αλήθειας θα πρέπει να πούμε πράγματι ότι χωρίς την ευθύνη της εφημερίδας αναφέρθηκε ο κ. Γείτονας. Συντάκτης του άρθρου ήταν ο κ. Θεόδωρος Ευθυμιάδης. οι τοπικές ονομασίες που έχουν. Για παράδειγμα το σταμναγκάθι προήλθε από τη συνήθεια των Κρητικών να σκεπάζουν με το φυτό τις πήλινες στάμνες του νερού για προστασία από τη σκόνη και τα έντομα. Στις Κυκλάδες που επίσης αυτοφύεται ονομάζεται αλιφόνι, λέξη που προέρχεται από το λήμμα αλς (η θάλασσα του Ομήρου) και το λήμμα «φόνος» που υποδηλώνει στην αρχαία διάλεκτο ότι είναι στρογγυλό και το παρασύρει ο αέρας στην άμμο ή στα βράχια. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια συστηματική προσπάθεια -στο Εργαστήριο των Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών- μελέτης της καλλιεργητικής συμπεριφοράς ενός σημαντικού αριθμού λαχανευόμενων, με στόχο να γίνει πιο προσιτή η συστηματική και γιατί όχι η βιολογική καλλιέργειά τους και να δειχθεί η προσαρμοστικότητά τους σε αντίξοες συνθήκες. Τα αποτελέσματα είναι άκρως ενθαρρυντικά και η έρευνα συνεχίζεται.

11 10 ρ ε π ο ρ τ ά ζ Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Ένα τυροκομείο πρότυπο στην Ίο Δεν αξίζει να κλαις πάνω απ το χυμένο γάλα, λένε οι Άγγλοι. Αυτήν την παροιμία είχαν μάλλον κατά νου στην Ίο και πήραν την απόφαση να στήσουν το δημοτικό τυροκομείο στο νησί. ΤΗΣ AΝΝΑΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖH arampatzi@xrimaonline.gr Tο 2007 τα πράγματα είχαν γίνει δύσκολα για τους κτηνοτρόφους. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν τους επέτρεπε να συνεχίσουν να φτιάχνουν τυρί, με τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο, έπρεπε να υπάρχει σύγχρονη μονάδα παραγωγής που να πληροί ορισμένων προϋποθέσεων. Για να μην αναγκαστούν να στραφούν αλλού οι κτηνοτρόφοι και χαθούν τα κοπάδια του νησιού, στήθηκε το δημοτικό τυροκομείο στην Ίο. «Ίδιες συνταγές, αλλά εκσυγχρονισμένη διαδικασία», τόνισε στην «Παραγωγή» ο Κυριάκος Βενιός, δημοτικός σύμβουλος που έχει υπό την εποπτεία του το τυροκομείο. Με βάση αυτές τις παλιές συνταγές παράγονται τα τέσσερα τυριά που τους κάνουν περήφανους στους διαγωνισμούς που συμμετέχουν. Κεφαλοτύρι, ξινό, μυζήθρα και το περίφημο σκοτύρι παράγονται από το γάλα που φέρνουν οι δεκαπέντε οικογένειες κτηνοτρόφων. Το γάλα ανέρχεται στους 180 τόνους και παράγονται 30 τόνοι τυρί το χρόνο. Το πρόβειο γάλα αγοράζεται από τους παραγωγούς προς ένα ευρώ, το κατσικίσιο προς 0,60 λεπτά και το αγελαδινό προς 0,47. Το δημοτικό τυροκομείο έχει αξιόλογη διαδρομή σε διαγωνισμούς. Κέρδισε το Χρυσό Βραβείο στο 1ο Φεστιβάλ Ελληνικού Τυριού και Αλλαντικού Αναγνωρίστηκε από την οργάνωση Slow Food και καταχωρήθηκε στον κατάλογό της. Διακρίθηκε ως επιχείρηση από το υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας στο πλαίσιο των European Enterprise Awards 2010 και έφτασε μέχρι την επίσημη απονομή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Μαδρίτη στην κατηγορία Improving the Business Environment Award, όπου έλαβε τη δεύτερη θέση. Η επιχείρηση Οι εγκαταστάσεις της τυροκομικής μονάδας βρίσκονται στη θέση Διασέλια, πάνω από την Αγία Θεοδότη και δίπλα στον κεντρικό δρόμο προς Ψάθη και Μαγγανάρι (λίγο πριν την διασταύρωση για Μαγγανάρι). Η θέση επιλέχτηκε ώστε να είναι κοντά στα κοπάδια των αιγοπροβάτων και να μοιράζονται οι διαδρομές για τους κτηνοτρόφους που παραδίδουν το γάλα τους στο τυροκομείο (όσο γίνεται πιο άμεση παράδοση του γάλακτος από την άμελξη για να μην μειώνεται η ποιότητα του γάλακτος). Ταυτόχρονα πωλητήριο του τυροκομείου βρίσκεται στο λιμάνι, στην Χρυσή Ακτή. Το προσωπικό αποτελείται από δύο άτομα και το υπουργείο Εσωτερικών αργεί να εγκρίνει εποχιακό προσωπικό. Όπως οι σημερινές επιχειρήσεις, στην πλειονότητά τους, έχουν πρόβλημα με το κεφάλαιο κίνησης. Όπως τονίζει ο κ. Βενιός, η επιχείρηση είναι εποχιακή, δουλεύει καλύτερα το καλοκαίρι. Παίρνουν σήμερα το γάλα και σε τρεις μήνες γίνεται τυρί. Το πουλάνε και πληρώνονται με επιταγές, οι οποίες εξαργυρώνονται σε εννέα μήνες. Κεφάλαια δεν υπάρχουν, ούτε και μπορούν να πάρουν δάνειο για κεφάλαιο κίνησης. Και δυστυχώς, έτσι καθυστερούν οι πληρωμές προς τους κτηνοτρόφους. Η διάθεση των τυριών γίνεται στο πωλητήριο στην Αθήνα και στα γύρω νησιά που καταλαμβάνουν το 90% του μεριδίου αγοράς. Φέτος, η αγορά ήταν δύσκολη. Εύκολο να το καταλάβει κανείς, αφού είναι συνδεδεμένη κυρίως με τον τουρισμό. Ως τον Ιούλιο η κίνηση ήταν πεσμένη στα νησιά. Εστιατόρια, τουριστικά καταστήματα, τυροκομικά και φυσικά τα εποχιακά δουλεύουν κυρίως το Στην Ίο στήθηκε ένα δημοτικό τυροκομείο πρότυπο, με γάλα από τους κτηνοτρόφους του νησιού και τυριά που κερδίζουν διαγωνισμούς ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο καλοκαίρι και το φετινό, τουλάχιστον μέχρι να εκλεγεί κυβέρνηση, ήταν δύσκολο. Θέλοντας να επεκτείνουν την επιχείρηση, αποφάσισαν πέρσι να προσπαθήσουν να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ, κάτι που δεν έγινε εν τέλει. Ο δήμος δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει τις αλλαγές που χρειάζονται. Σχέδια για νέα προϊόντα υπάρχουν, αλλά θα πρέπει πρώτα να υπάρξει επέκταση και περαιτέρω εκσυγχρονισμός του τυροκομείου. Φέτος, ακόμα δεν έχει ανακοινωθεί κάποιο πρόγραμμα, αλλά θα συνεχίσουν να προσπαθούν. Τα τυριά 8Το Σκοτύρι: Είναι ένα αλειφώδες ανακατασκευασμένο τυρί με πικάντικη γεύση. Προέρχεται από μείγμα μυζήθρας και κεφαλοτυριού Ίου με προσθήκη διάφορων αρωματικών όπως θρούμπη και ξύδι. Ο τρόπος παρασκευής του είναι ο τρόπος συντήρησης της μυζήθρας που δεν καταναλώνεται άμεσα. 8Το Ξινό Ίου: Είναι και αυτό αλοιφώδες άσπρο τυρί με ελαφριά υπόξινη γεύση. Παράγεται από αιγοπρόβειο και αγελαδινό γάλα. Διαφέρει από παρόμοια τυριά και γευστικά και σε υφή. 8Το Νιώτικο κεφαλοτύρι: Είναι σκληρό τυρί από αιγοπρόβειο και λίγο αγελαδινό γάλα και παράγεται με συνταγή χιλίων ετών. 8Μυζήθρα Ίου: Μαλακό τυρί που αποτελεί μέρος της τυροκόμησης του νιώτικου κεφαλοτυριού. Προέρχεται από το τυρόγαλα με προσθήκη μικρής ποσότητας γάλακτος. Διατίθεται φρέσκια, είναι αφράτη και σχετικά ανάλατη.

12 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς11 Η Κρόνος που κερδίζει τον κόσμο Δεν είναι πολλές οι εταιρείες στη χώρα μας οι οποίες ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα και διαπρέπουν παραδίνοντας μαθήματα πρωτοποριακών επιλογών με εντυπωσιακά αποτελέσματα εν μέσω κρίσης. Η εταιρεία παραγωγής κομπόστας Κρόνος Α.Ε., είναι η μοναδική στον χώρο, η οποία όχι μόνο δεν επηρεάστηκε από την κρίση, αλλά λειτούργησε δυναμικά και αποτελεσματικά εξασφαλίζοντας έσοδα,θέσεις εργασίας και αξιοπρεπείς μισθούς για τους εργαζόμενους σε αυτήν. εσείς ρωτάτε εμείς απαντάμε Εξ αιτίας αυτής της δυναμικής η Κρόνος είναι σήμερα η τέταρτη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής κομπόστας στον κόσμο, η οποία έδωσε αυξήσεις στους εργαζόμενους κοντά στο 2%, ενώ επένδυσε 9 εκατ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό του εργοστασίου. Η Κρόνος σήμερα εξάγει το σύνολο της παραγωγής σε περισσότερες από 80 χώρες του πλανήτη και στην Κίνα, η οποία κάποια στιγμή «απείλησε» τις ελληνικές εξαγωγές κομπόστας! Την περασμένη χρονιά η μακεδονική εταιρεία (έδρα Μαυροβούνι Σκύδρας στην Πέλλα) πέτυχε εξ αιτίας της επιθετικής της πολιτικής να αυξήσει την παραγωγής της κατά 40% και να πολλαπλασιάσει τον κύκλο εργασιών. Σήμερα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της βιομηχανίας, οι πωλήσεις σε κομπόστες ροδάκινου, βερίκοκου και αχλαδιού αναμένεται να αγγίξουν τα 50 εκατομμύρια ευρώ από εξαγωγές σε Ευρώπη, Αμερική, Μέση Ανατολή, Αφρική και Αυστραλία. Η Κρόνος επεξεργάζεται κάθε χρόνο περί τους τόνους ροδάκινα, βερίκοκα και αχλάδια, τους οποίους προμηθεύεται από περίπου παραγωγούς των Νομών Πέλλας, Ημαθίας, Λάρισας, Κορίνθου και Αργολίδας. Εκτός από το εξασφαλισμένο εισόδημα για τους παραγωγούς για επτά μήνες, από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο, απασχολεί περί τους 800 εργαζόμενους της περιοχής. Επειδή όμως ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και οι αγορές χάνονται και κερδίζονται εύκολα (τη δεκαετία του 1990 οι ελληνικές εταιρείες παραγωγής κομπόστας είχαν φτάσει σε σημείο να ελέγχουν το 70% των εξαγωγών σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ τώρα έχει πέσει στο 50%), η εταιρεία έχει φροντίσει να ανανεώνεται συνεχώς προκειμένου να διατηρήσει την πρωτιά της. Εν μέσω βαθειάς ύφεσης και κρίσης την περίοδο η Κρόνος και η θυγατρική Kronos Sun Energy, επένδυσαν 9 εκατομμύρια ευρώ για τον εκσυγχρονισμό της μονάδας, την παραγωγή νέων προϊόντων, την ασφάλεια και την υγιεινή των εργαζομένων, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Η Κronos Sun Energy πριν από δύο χρόνια κατασκεύασε το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στην Πέλλα, ισχύος 1,5 μεγαβάτ, ενώ σχεδιάζει και την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στην στέγη του εργοστασίου στη Σκύδρα. Η Κρόνος ιδρύθηκε το 1970 με καθαρά εξαγωγικό προσανατολισμό. Η πρώτη χώρα προορισμού των προϊόντων της ήταν η Γερμανία. Μέχρι το 1980 η εταιρεία προσπάθησε αρκετά προκειμένου να ανταγωνιστεί μεγάλες παραγωγικές μονάδες της διεθνούς αγοράς, με βασικούς αυτούς της Καλιφόρνιας. Μετά τη Γερμανία, τα προϊόντα κομπόστας κερδίζουν τις αγορές της Αγγλίας, του Καναδά, των ΗΠΑ, της Νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Το μυστικό της επιτυχίας ήταν η επεξεργασία του συμπύρηνου ροδάκινου, αντί του παραδοσιακού γιαρμά, παρασέρνοντας και χιλιάδες παραγωγούς να στραφούν προς την συγκεκριμένη ποικιλία. Το 1988 οι κομπόστες Κρόνος ταξιδεύουν στην Ιαπωνία. Η Καλιφόρνια υποχωρεί και οι ελληνικές εξαγωγές φτάνουν το 70%. Ήταν η χρυσή εποχή της κομπόστας H «Παραγωγή» ανοίγει διάλογο με τους παραγωγούς Η «Παραγωγή» σε μια προσπάθεια να φέρει πιο κοντά αγρότες και επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα αλλά και ειδικούς επιστήμονες, ανοίγει μέσα από τις στήλες της ένα πρωτοποριακό διάλογο: Αναλαμβάνει να συγκεντρώνει τις απορίεςερωτήσεις των παραγωγών για θέματα που έχουν σχέση με το σύνολο των δραστηριοτήτων των αγροτών και στις οποίες θα απαντούν πανεπιστημιακοί, γεωπόνοι, κτηνοτρόφοι οικονομολόγοι, φοροτεχνικοί και συνεταιριστές με εξειδικευμένες γνώσεις. Στο pbailis@yahoo.gr, στα τηλέφωνα: και , ή με επιστολές στη διεύθυνση Λ.Συγγρού 35, , Αθήνα, κάθε παραγωγός μπορεί να στέλνει ερωτήματα που έχουν σχέση με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, την μελισσοκομία, τους συνεταιρισμούς, τις ομάδες παραγωγών... Μια ισχυρή ομάδα ειδικών θα δίνουν άμεσες απαντήσεις για όλα τα προβλήματα που σας απασχολούν.

13 12α γ ρ ο τ ι κ ή ο ι κ ο ν ο μ ί α Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Κίνδυνος για τους οινοπαραγωγούς και η μείωση της κατανάλωσης Σε πτωτική τροχιά κινείται το τελευταίο διάστημα η αγορά του κρασιού στην Ελλάδα, προκαλώντας ανησυχία κυρίως στους μικρούς παραγωγούς, οι οποίοι αδυνατούν να αντέξουν τον ανταγωνισμό σε διεθνές και τοπικό επίπεδο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΙCAP, η συνολική παραγωγή οίνου υποχώρησε την περίοδο 2009/10 κατά 13%, ενώ την περίοδο 2010/11 επήλθε μείωση της τάξης του 9%. Η πτωτική τάση στην εγχώρια κατανάλωση άρχισε να καταγράφεται την τελευταία διετία με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 2,9%. Το κακό είναι ότι ο κλάδος της οινοποιίας αποτελείται κατά κύριο λόγο από παραγωγικές επιχειρήσεις. Η εγχώρια παραγωγή είναι κατακερματισμένη σε μεγάλο πλήθος οινοποιητικών μονάδων. Στην πλειοψηφία πρόκειται για μικρομεσαίες παραγωγικές μονάδες που ασχολούνται αποκλειστικά με την οινοποίηση. Οι μεγάλες οινοβιομηχανίες αν και ολιγάριθμες, καλύπτουν σημαντικό μέρος της παραγωγής, διαθέτοντας στην πλειοψηφία τους σύγχρονες εγκαταστάσεις και ποικιλία προϊόντων. Επιπλέον, σημαντική είναι η παρουσία στον κλάδο των Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών. Οι εισαγωγές οίνου καλύπτουν πολύ μικρό μέρος της εγχώριας αγοράς, ως εκ τούτου είναι περιορισμένος ο αριθμός των εισαγωγικών επιχειρήσεων. Η αρνητική οικονομική συγκυρία, πέραν της υποχώρησης της ζήτησης που αναπόφευκτα προκαλεί, παράλληλα ευνοεί την υποκατάσταση των εμφιαλωμένων κρασιών από το χύμα κρασί, η ζήτηση του οποίου έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία διετία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της κλαδικής μελέτης, η εξέλιξη της παραγωγής οίνου διαχρονικά δεν ακολουθεί σταθερή πορεία. Την προηγούμενη πενταετία (περίοδοι έως και ), η εγχώρια παραγωγή κινήθηκε γενικά ανοδικά, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 3,75%. Ωστόσο, την τελευταία πενταετία (περίοδοι έως ) η παραγωγή κινήθηκε πτωτικά με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης -6,7%. Παράλληλα, τα αποθέματα οίνου κινήθηκαν πτωτικά την τελευταία τριετία. Αναφορικά με τις εισαγωγές, τα κρασιά εγχώριας παραγωγής καλύπτουν την εγχώρια ζήτηση σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που διαμορφώνει σε χαμηλά επίπεδα το βαθμό εισαγωγικής διείσδυσης, ο οποίος κυμάνθηκε μεταξύ 4,5% και 5% την τελευταία διετία. Από την άλλη πλευρά, παρατηρείται ανάκαμψη στις εξαγωγές οίνου, με το βαθμό εξαγωγικής επίδοσης να ανέρχεται σε 12,3% για την τελευταία οινική περίοδο (2010/2011). Στο πλαίσιο της μελέτης πραγματοποιήθηκε και χρηματοοικονομική ανάλυση των παραγωγικών επιχειρήσεων οινοποιίας βάσει επιλεγμένων αριθμοδεικτών. Επιπλέον, συνετάχθη ομαδοποιημένος ισολογισμός βάσει αντιπροσωπευτικού δείγματος 54 παραγωγικών επιχειρήσεων, για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία ισολογισμών των χρήσεων 2009 και Όπως προκύπτει από τα δεδομένα αυτά, οι συνολικές πωλήσεις των 54 επιχειρήσεων του δείγματος το 2010 μειώθηκαν κατά 8% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ η αδυναμία των εταιρειών να συμπιέσουν το κόστος τους οδήγησε σε σημαντική μείωση του μικτού κέρδους (κατά 10,8%). Οι αρνητικές αυτές εξελίξεις, είχαν σαν αποτέλεσμα τη σοβαρή επιδείνωση των λειτουργικών Η αρνητική οικονομική συγκυρία, πέραν της υποχώρησης της ζήτησης που αναπόφευκτα προκαλεί, παράλληλα ευνοεί την υποκατάσταση των εμφιαλωμένων κρασιών από το χύμα κρασί αποτελεσμάτων. Το καθαρό αποτέλεσμα (προ φόρου εισοδήματος) μετατράπηκε σε ζημιογόνο το Τα κέρδη EBITDA επίσης μειώθηκαν κατά 19,4% την ίδια περίοδο. Ευρωπαϊκό μέτωπο για την προστασία των οινοπαραγωγών Στο μεταξύ το σύνολο των αγροτοσυνεταιριστικών οργανώσεων είδαν θετικά την προσπάθεια του Ευρωκοινοβουλίου να εισάγει μεγαλύτερη ευελιξία στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους κανόνες που διέπουν τον αμπελοοινικό τομέα, ιδίως όσον αφορά το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης και την στήριξη στους αμπελοκαλλιεργητές. Η «ευελιξία», η οποία έχει σχέση με την στήριξη των παραγωγών μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα, αναμένεται να δώσει στα κράτημέλη τη δυνατότητα να αποφασίσουν σε προσωρινή βάση -μέχρι την 1η Δεκεμβρίου σχετικά με το αν θα διαθέσουν τις άμεσες πληρωμές προς τους αμπελοκαλλιεργητές το 2014 με τη μεταφορά πόρων από εθνικά προγράμματα στήριξης του αμπελοοινικού τομέα. Η επιλογή αυτή, που ουσιαστικά αναβάλλει μέχρι την 1 Αυγούστου 2013 την τελική απόφαση για τη στήριξη των αμπελοκαλλιεργητών, από το 2015 και μετά θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να προβούν σε μια συνειδητή επιλογή, η οποία είναι σύμφωνη με την έκβαση της διαδικασίας για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, δεδομένου ότι τα αποτελέσματα δεν θα γίνουν γνωστά πριν από το τέλος του 2012». Ο πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας των Copa-Cogeca για το κρασί, Thierry Coste, τόνισε ότι τα εθνικά προγράμματα στήριξης του αμπελοοινικού τομέα περιέχουν πολλά θετικά μέτρα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών κρασιών που έχουν αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικά και έχουν εκτιμηθεί πολύ από τον αμπελοοινικό κλάδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάντως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους Έλληνες αμπελοκαλλιεργητές είναι η κατάργηση των δικαιωμάτων φύτευσης, γεγονός που θα σημαίνει και την πλήρη απελευθέρωση του κλάδου με αρνητικές συνέπειες ως προς τη διάθεση, την τιμή αλλά και το ύψος της παραγωγής. Οι Έλληνες αμπελουργοί εκτιμούν ότι η κατάργηση των δικαιωμάτων θα ανοίξει έναν επικίνδυνο δρόμο στον τομέα της οινοποιίας, περιορίζοντας τα κέρδη για εκατοντάδες παραγωγούς.

14 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ π ρ ο ϊ ό ν τ α13 ΛΑΘΟΥΡΙ: «Φάβα με...ονοματεπώνυμο» Με το όνομα λαθούρι ή λάθυρος είναι γνωστά διάφορα είδη φυτών του γένους Lathyrus της οικογένειας των ψυχανθών. Από τα 200 περίπου είδη που περιλαμβάνει το γένος αυτό, πολύ λίγα καλλιεργούνται. Γράφει ο: ΧΡΗΣΤΟΣ Ε. ΑΥΓΟΥΛΑΣ Καθηγητής Γεωργίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Το πιο σημαντικό από αυτά είναι το βρώσιμο λαθούρι (Lathyrus sativus) και αμέσως μετά το κλυμένο λαθούρι (Lathyrus clymenum). Άλλα καλλιεργούμενα λαθούρια είναι το αδρότριχο λαθούρι (Lathyrus hirsutus), το λαθούρι ερέβινθος (Lathyrus cicera) και το ώχρος λαθούρι (Lathyrus ochrus). Κάποια λαθούρια καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά φυτά, όπως το μυρωδάτο λαθούρι ή μοσχομπίζελο (Lathyrus odoratus), που αυτοφύεται και στη χώρα μας. Οικονομική σημασία Τα λαθούρια καλλιεργούνται κυρίως στην Ινδία, στις νότιες περιοχές της Ρωσίας, στις παραμεσόγειες χώρες, στη νοτιοδυτική Ασία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται κυρίως για την παραγωγή φάβας (το βρώσιμο λαθούρι) και δευτερευόντως για την παραγωγή καρπού για τα ζώα, για την παραγωγή σανού και για βόσκηση. Ιδιαίτερης σημασίας για τη χώρα μας είναι η καλλιέργεια του βρώσιμου λαθουριού για την παραγωγή φάβας στη Σαντορίνη (προϊόν ΠΟΠ) και στην Καρυά της Λευκάδας (πρόκειται να ξεκινήσει η διαδικασία αναγνώρισής της ως ΠΟΠ). Η μέση στρεμματική απόδοση για την παραγωγή καρπού είναι κιλά, ενώ για την παραγωγή σανού περίπου 300 κιλά. Καταγωγή και διάδοση Τα λαθούρια είναι φυτά ιθαγενή των παραμεσογείων χωρών της Ευρώπης και της νοτιοδυτικής Ασίας. Το βρώσιμο λαθούρι κατάγεται από την κεντρική Ασία και την Αιθιοπία. Κάποια από τα είδη του λαθουριού ήταν γνωστά και στους Αρχαίους Έλληνες. Ο λάθυρος του Θεοφράστου αναφέρεται στο βρώσιμο λαθούρι, ο ώχρος στο ώχρος - λαθούρι και ο οροβιαίος ερέβινθος στο ερέβινθος - λαθούρι. Προσαρμοστικότητα Είναι φυτό ανθεκτικό στην ξηρασία και τη ζέστη. Σε χρονιές με μεγάλη ξηρασία συμπεριφέρεται πολύ καλύτερα από πολλά άλλα ψυχανθή, όπως το μπιζέλι (θα αναφερθούμε σ αυτό προσεχώς) ο βίκος και η φακή και συναγωνίζεται τη ρόβη (δες το τεύχος 26 της Παραγωγής). Τα νεαρά φυτά αντέχουν την έκθεσή τους σε θερμοκρασίες μέχρι 10οC κάτω από το μηδέν, όταν όμως βρίσκονται στην άνθηση η αντοχή τους είναι πολύ μικρότερη και θερμοκρασίες 1-3οC κάτω από το μηδέν, μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές. Σε υγρό και δροσερό περιβάλλον προσβάλλεται από σκωριάσεις, ενώ ευνοείται η παραγωγή φυτικής μάζας και όχι καρπού. Σε έδαφος έχει ελάχιστες απαιτήσεις. Μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε είδος εδάφους αρκεί να μην είναι πολύ βαρύ, να μη συγκρατεί πολλή υγρασία και να μην έχει υψηλή υπόγεια στάθμη. Το λαθούρι κατά κανόνα σπέρνεται σε αυχμηρά αποπλυμένα εδάφη εξαιτίας της αξιοσημείωτης αντοχής του στην ξηρασία και της ικανότητάς του να αναπτύσσεται και να καρποφορεί σε συνθήκες πτωχείας του εδάφους. Τεχνική καλλιέργεια Η τεχνική καλλιέργειας του λαθουριού είναι παρόμοια με εκείνη του βίκου (δες το τεύχος 23). Στη χώρα μας η σπορά γίνεται συνήθως το φθινόπωρο και πραγματοποιείται με το χέρι στα πεταχτά ή με σπαρτικές μηχανές σε γραμμές. Στην Καρυά της Λευκάδας η σπορά γίνεται στο τέλος του χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης, γεγονός που συνιστά μια ασυνήθιστη, σημαντική ιδιαιτερότητα της καλλιέργειας του λαθουριού στην περιοχή. Για τη σπορά ενός στρέμματος και ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο καλλιεργείται απαιτούνται 8-15 χιλιόγραμμα σπόρου. Από πλευράς θρεπτικών στοιχείων, το λαθούρι συνήθως αντιδρά ευνοϊκά στη χορήγηση φωσφόρου και σε σπάνιες περιπτώσεις που τα εδάφη είναι φτωχά σε κάλι ωφελείται και από τη λίπανση με κάλι. Σε εδάφη φτωχά, όπου και καλλιεργείται συνήθως, συνιστάται η χορήγηση μικρών ποσοτήτων αζώτου στην αρχή της ζωής του φυτού για τη βέβαιη δραστηριοποίηση των αζωτοβακτηρίων, εφόσον το έδαφος διαθέτει τους κατάλληλους τύπους. Η ανταγωνιστικότητά του έναντι των ζιζανίων είναι μικρή και γι αυτό τα χωράφια πρέπει να είναι καθαρά από αγριόχορτα. Αυτό γίνεται κατορθωτό με την ένταξη του λαθουριού σε σύστημα αμειψισποράς, στην οποία το λαθούρι τοποθετείται μετά από σκαλιστικές καλλιέργειες που αφήνουν το χωράφι με λιγότερα ζιζάνια. Η καλλιέργεια του λαθουριού που προορίζεται για την παραγωγή σανού συγκομίζεται στο στάδιο της άνθησης των φυτών, ενώ οι καλλιέργειες που προορίζονται για παραγωγή καρπού συγκομίζονται όταν ωριμάσουν οι λοβοί μετά το κιτρίνισμα των φυτών. Η συγκομιδή του λαθουριού, επειδή είναι μικρό το ύψος των φυτών, γίνεται πολλές φορές με εκρίζωση ή με θερισμό με δρεπάνι ή κοσιά. Επίλογος gourmet Τα ξερά σπέρματα του βρώσιμου λαθουριού είναι δύσπεπτα και κακόβραστα και γι αυτό στη χώρα μας αλλά και σε άλλες χώρες τα κάνουν αλεύρι και τα τρώνε υπό μορφή φάβας που είναι εύπεπτη και αβλαβής γιατί με το βρασμό εξουδετερώνεται η λαθυρίνη που περιέχουν τα σπέρματα, ενώ με την αλευροποίηση απομακρύνεται η δύσπεπτη φλούδα. Συχνή κατανάλωση φάβας πρέπει να αποφεύγεται γιατί προκαλεί νευρικές διαταραχές. Σε χώρες κυρίως της Ανατολής, για ανθρώπινη κατανάλωση χρησιμοποιούνται τα χλωρά σπέρματά του. Στην Κύπρο το βρώσιμο λαθούρι είναι γνωστό με το όνομα χαβέττα ή φαβέτα, στη Σαντορίνη με το όνομα αρακάς και στην Καρυά της Λευκάδας με το όνομα λαθύρι. Στην Κρήτη από το ώχρος - λαθούρι τρώνε τις κορυφές του σαν σαλάτα και είναι οι λεγόμενες «ψάρες» ή «παππούδες». Στη χώρα μας ονομαστή είναι η φάβα της Σαντορίνης που τελευταία καταχωρίστηκε στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προϊόν ΠΟΠ, με αποτέλεσμα να κατοχυρωθεί η ξεχωριστή ποιότητά της και να αυξηθεί η εμπορική της αξία. Με την τυποποίηση και την καλαίσθητη συσκευασία αυξάνεται η προστιθέμενη αξία του προϊόντος, την οποία καρπούνται οι παραγωγοί, οι μεταποιητές, οι διακινητές του προϊόντος κ.ο.κ. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με την φάβα της Καρυάς Λευκάδας, που επίσης αναμένεται να αναγνωριστεί ως προϊόν ΠΟΠ, λόγω του ιδιαίτερου τρόπου καλλιέργειάς της και της υψηλής της ποιότητας.

15 14 α υ τ ο κ ί ν η τ ο Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Ξεκίνησε επίσημα και στην ελληνική αγορά η διάθεση του νέου Vanette της Mercedes- Benz. Το Citan θα προσφέρεται σε εκδόσεις Van και Crewbus επιβατικό, με κόστος από ευρώ και ευρώ αντίστοιχα. Επιμέλεια: ΚΩΣΤΑΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ adamopoulos@xrimaonline.gr Στην Ελλάδα τοcitan τηςmercedes-benz Tο νέο ελαφρύ επαγγελματικό που συμπληρώνει την γκάμα της Mercedes-Benz, ξεκίνησε ήδη την εμπορική του πορεία και στην ελληνική αγορά. Σύμφωνα με τα όσα έχει ανακοινώσει η Mercedes-Benz Ελλάς, το Citan θα διατίθεται σε εκδόσεις Van, αλλά και επιβατικές με την ονομασία Crewbus. Πιο συγκεκριμένα, το κόστος αγοράς των εκδόσεων Van -συμπεριλαμβανομένου του οφέλους λόγω απόσυρσης- διαμορφώνεται ως εξής: n108 CDI Compact με κόστος από ευρώ n108 CDI Long με κόστος από ευρώ n109 CDI Compact με κόστος από ευρώ n109 CDI Long με κόστος από ευρώ n109 CDI Extra Long με κόστος από ευρώ n111 CDI Long* με κόστος από ευρώ n111 CDI Extra Long* με κόστος από ευρώ n112 Long (Βενζίνη)* με κόστος από ευρώ *(διαθέσιμο από το β 3μηνο του 2013). Το Citan υιοθετεί πρώτο τη νέα σχεδιαστική φιλοσοφία των ελαφρών επαγγελματικών της Mercedes-Benz Ο βασικός εξοπλισμός του Citan Van περιλαμβάνει: Μηχανικό κιβώτιο 5 σχέσεων (108 CDI & 109 C- DI), μηχανικό κιβώτιο 6 σχέσεων (111 CDI & 112), ασύμμετρη δίφυλλη πίσω πόρτα με παράθυρο και καθαριστήρες, συρόμενη δεξιά πόρτα (για Long & Extra Long), χώρισμα χώρου φόρτωσης με παράθυρο, πλαστικό πάτωμα φόρτωσης, ηλεκτρικά παράθυρα εμπρός, Air Condition, Radio-CD MP3 με 2 ηχεία, αυτόματα φώτα ημέρας, μονό κάθισμα συνοδηγού, τιμόνι ηλεκτρικά υποβοηθούμενο και ρυθμιζόμενο σε ύψος, αερόσακο οδηγού, παροχή 12V, ατσάλινες ζάντες 15" (14" για Compact), εφεδρικό τροχό ανάγκης, φίλτρο πετρελαίου, προφυλακτήρες και καθρέπτες με σκούρα γκρι αντιχαρακτική επιφάνεια, Adaptive ESP, ABS, ASR, BAS, EBV, σύστημα υποβοήθησης εκκίνησης AAS και κεντρικό κλείδωμα. Αντίστοιχα το κόστος αγοράς -με απόσυρση- των επιβατικών εκδόσεων Crewbus του Citan διαμορφώνεται ως εξής: n108 CDI Long με κόστος από ευρώ n109 CDI Long με κόστος από ευρώ n111 CDI Long* με κόστος από ευρώ n112 Long (Βενζίνη)* με κόστος από ευρώ *(διαθέσιμο από το β 3μηνο του 2013). Ο βασικός εξοπλισμός του Citan Crewbus περιλαμβάνει: Μηχανικό κιβώτιο 5 σχέσεων (108 CDI &109 CDI), μηχανικό κιβώτιο 6 σχέσεων (111 CDI & 112), ECO start&stop (112), ενιαία πίσω πόρτα με παράθυρο και καθαριστήρες, συρόμενη δεξιά πόρτα επιβατών με παράθυρο, 5 θέσεις επιβατών, ηλεκτρικά παράθυρα εμπρός, A/C, radio-cd MP3 με 2 ηχεία, αυτόματα φώτα ημέρας, τιμόνι ηλεκτρικά υποβοηθούμενο και ρυθμιζόμενο σε ύψος, αερόσακος οδηγού-συνοδηγού, παροχή 12V, ατσάλινες ζάντες 15", εφεδρικό τροχό ανάγκης, φίλτρο πετρελαίου, προφυλακτήρες και καθρέπτες με σκούρα γκρι αντιχαρακτική επιφάνεια, Adaptive ESP, ABS, ASR, BAS, EBV, σύστημα υποβοήθησης εκκίνησης AAS και κεντρικό κλείδωμα. Ηλεκτροκίνητο επαγγελματικό από τη Citroen Όπως και το δίδυμο Partner της Peugeot, έτσι και το Citroen Berlingo αναμένεται να παρουσιαστεί σε μια αμιγώς ηλεκτροκίνητη έκδοση στη προσεχή Διεθνή Έκθεση Επαγγελματικών του Ανοβέρου. Κατά τη διάρκεια της φετινής ΙΑΑ του Ανοβέρου, η Citroen αναμένεται να παρουσιάσει μια πλήρως ηλεκτροκίνητη έκδοση του νέου Berlingo με ωφέλιμο όγκο έως και 4,1 κ.μ. και δυνατότητα υποστήριξης φορτίων βάρους έως και 675 κιλών. Έχοντας να επιδείξει μια μακρά παράδοση στην εξέλιξη και παραγωγή ηλεκτροκίνητων επαγγελματικών οχημάτων με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρώτη γενιά του Berlingo που παρουσιάστηκε το 2005, η Citroen αποφάσισε να προσφέρει ένα νέο εκπρόσωπο με μηδενικές εκπομπές ρύπων. Το νέο Citroen Berlingo Electric θα εφοδιάζεται με δύο μπαταρίες ιόντων λιθίου με χωρητικότητα 22,5 kw/h, οι οποίες μπορούν να φορτιστούν με δύο τρόπους: Η πρώτη είναι και η κανονική, με διάρκεια από 6-8 ώρες, ενώ η δεύτερη αφορά στη ταχεία φόρτισή τους και διαρκεί μόλις 30 λεπτά της ώρας για τη φόρτιση του 80% της χωρητικότητας των μπαταριών. Ο κινητήρας του Berlingo Electric, έχει εξελιχθεί από τη Citroen σε συνεργασία με την Mitsubishi Motors Co. και αποδίδει μέγιστη ισχύ 67 ίππων και ροπή 200 Nm, ενώ η αυτονομία του ανέρχεται έως και τα 170 χλμ.

16 Σ Α Β Β Α Τ Ο 2 9 Σ Ε Π Τ Ε Μ B Ρ Ι Ο Υ π ρ ο ο ρ ι σ μ ό ς15 Μ Ε Σ Σ Η Ν Ι Α Δ Η Μ Ο Σ Τ Ρ Ι Φ Υ Λ Ι Α Σ Κυπαρισσία: Η νύφη του Ιονίου Η Μεσσηνία αποτελεί έναν από τους ομορφότερους Νομούς της Ελλάδας. Με αμέτρητα χιλιόμετρα παράκτιας γραμμής και με επιβλητικά βουνά να συνθέτουν το τοπίο της είναι σίγουρο ότι σας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις, αρκεί να έχετε τη διάθεση και το χρόνο να την εξερευνήσετε. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ adamopoulos@xrimaonline.gr HΜεσσηνία προσφέρει μία τεράστια ποικιλία προορισμών, ικανοποιώντας όλα τα είδη τουρισμού: παραθεριστικό, αθλητικό, αγροτικό, ορεινό, εκκλησιαστικό και άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού. Σήμερα «επισκεπτόμαστε» τη Βορειοδυτική Μεσσηνία, το Δήμο Τριφυλίας και την έδρα του δήμου, την Κυπαρισσία. «Αντίκρισα το πιο όμορφο ηλιοβασίλεμα των ταξιδιών μου», ανέφερε ο Γάλλος πολιτικός Ζορζ Κλεμανσό, όταν επισκέφτηκε την Κυπαρισσία στις αρχές του 20ού αιώνα για να εγκαινιάσει τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης. Και σήμερα, όμως, όποιος έχει την τύχη να βρεθεί στο κάστρο ή σε κάποιο στενάκι της Παλιάς Πόλης θα αντικρίσει και θα θαυμάσει κυριολεκτικά μια πανέμορφη εικόνα, τον ήλιο να «χάνεται» στα νερά του Ιονίου. Η βόλτα στα καλντερίμια, η επίσκεψη στην Αγία Τριάδα -στα θεμέλια της οποίας λέγεται ότι βρίσκεται ο Ναός της Αθηνάς της Κυπαρισσίας-, στο λαογραφικό μουσείο, στην Παζαρόβρυση και φυσικά στο κάστρο. Η Κυπαρισσία είναι μία παραθαλάσσια πόλη στο νοτιοδυτικό μέρος της Πελοποννήσου. Είναι μια πόλη που κουβαλάει μια ιστορία 4000 χρόνων. Είναι κτισμένη στους πρόποδες του όρους Αιγάλεω και απλώνει τα πόδια της μέχρι τα κύματα του πανέμορφου Ιονίου πελάγους. Η θέα από την Κυπαρισσία στο πέλαγος είναι μαγευτική και το κλίμα της είναι ιδανικό όλο το χρόνο, με αποτέλεσμα να κερδίζει όλο και περισσότερους ανθρώπους, για να γίνουν μόνιμοι κάτοικοί της. Η πόλη διαθέτει αρκετά ξενοδοχεία. Παράλληλα, είναι η έδρα της Ιεράς Μητρόπολης Τριφυλίας και Ολυμπίας. Είναι χτισμένη στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Ψυχρού, στους πρόποδες του όρους Αιγάλεω. Είναι χωρισμένη στην παλαιά Άνω Πόλη, η οποία είναι ένας διατηρητέος οικισμός και ταυτόχρονα αγροτικό και εμπορικό κέντρο της Τριφυλίας και στη Νέα (ή Κάτω) Πόλη, μία πρόσφατα χτισμένη περιοχή που φθάνει μέχρι την ακτή. Η Άνω Πόλη είναι κτισμένη στους πρόποδες ενός μικρού λόφου 150 μέτρων, στην κορυφή του οποίου σώζονται τα «Αντίκρισα το πιο όμορφο ηλιοβασίλεμα των ταξιδιών μου» Ζορζ Κλεμανσό ερείπια του Ενετικού κάστρου. Το κάστρο κτίστηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους και επεκτάθηκε την περίοδο της Ενετοκρατίας. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας αποτέλεσε για την ευρύτερη περιοχή το προπύργιο των αγώνων των κατοίκων απέναντι στους κατακτητές. Η περιοχή της Κυπαρισσίας είναι πλούσια σε πράσινο και διαθέτει απέραντες αμμώδεις παραλίες, όπου ακόμα και σήμερα, οι χελώνες καρέτα-καρέτα επιλέγουν να δημιουργήσουν τις φωλιές τους. Η Κυπαρισσία λέγεται ότι κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους και αναπτύχθηκε σε κύριο εμπορικό κέντρο, κυρίως κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα π.χ. Στα μεσαιωνικά χρόνια ονομαζόταν Αρκαδιά, ίσως από τους πολλούς Αρκάδες που κατέφυγαν. Βρίσκεται 104 χλμ. χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλαμάτας και 267 χλμ. νότια - νοτιοδυτικά της Αθήνας. Info Αρχαιολογικός χώρος Περιστεριάς: Στην περιοχή της Περιστεριάς (5 χιλιόμετρα βόρεια της Κυπαρισσίας) βρέθηκαν τρεις θολωτοί τάφοι, που αποδίδονται στον Νέστορα. Ο ένας από αυτούς, που χρονολογείται από το 16ο αιώνα π.χ., διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Κάστρο Κυπαρισσίας: Αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα φράγκικα κάστρα που διασώζονται μέχρι σήμερα. Υπολογίζεται ότι είναι κτίσμα των αρχών του 13ου αιώνα. Παραλία ωοτοκίας Καρέτα-καρέτα: Ένα μεγάλο μέρος της παραλίας του Κυπαρισσιακού κόλπου αποτελεί σημείο ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας καρέτα-καρέτα. Στον σιδηροδρομικό σταθμό του Αγιαννάκη λειτουργεί περιβαλλοντικό κέντρο, στο οποίο μπορεί κανείς να παρακολουθήσει όλη την πορεία της χελώνας και να γνωρίσει τους κινδύνους που αντιμετωπίζει (Τηλ.: , kyparissia@archelon.gr). Το κάστρο του Παραμυθιού στην Αγρίλη

17