στοιχεία. Έτσι µε τα σύνθετα λιπάσµατα σε ένα προϊόν περιέχονται περισσότερα από ένα θρεπτικά στοιχεία. Είναι δυνατοί µεγάλου εύρους συνδυασµοί, ώστε

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "στοιχεία. Έτσι µε τα σύνθετα λιπάσµατα σε ένα προϊόν περιέχονται περισσότερα από ένα θρεπτικά στοιχεία. Είναι δυνατοί µεγάλου εύρους συνδυασµοί, ώστε"

Transcript

1 1 1.1 Εισαγωγή Τα χηµικά λιπάσµατα που χρησιµοποιούνται στη γεωργία είναι ευρέως γνωστό ότι επιβαρύνουν το περιβάλλον και ιδιαίτερα τα υπόγεια και τα επιφανειακά νερά προκαλώντας το φαινόµενο του ευτροφισµού και άλλες δυσάρεστες καταστάσεις. Αυτό είναι αποτέλεσµα της αδυναµίας των εδαφών να συγκρατούν τα λιπάσµατα στη µάζα τους είτε λόγω των φυσικοχηµικών ιδιοτήτων τους (σύσταση, δοµή κ.τ.λ) τους είτε λόγω της διάβρωσης τους. Μια καλή λύση για το παραπάνω πρόβληµα είναι η συγκράτηση ή η ενθυλάκωση του λιπάσµατος σε ένα πολυµερές υλικό το οποίο θα επιτρέπει τη σταδιακή απελευθέρωση των ενεργών συστατικών του. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται και η αποτελεσµατικότητα των λιπασµάτων, αφού γίνεται καλύτερη και µεγαλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τα φυτά. Το όφελος είναι διπλό όταν γίνει χρήση βιοαποικοδοµήσιµων πολυµερών. Τα πολυµερή αυτά διασπώνται, µέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστηµα, στα µόρια από τα οποία αποτελούνται µε φυσικές διαδικασίες (συχνά µικροβιακή πέψη, φωτοδιάσπαση, οξείδωση, υδρόλυση κ.λ.π.). Φυσικά ο ι µεταβολίτες που απελευθερώνονται από την αποικοδόµηση δεν πρέπει να είναι τοξικοί στο περιβάλλον και να ανακατανέµονται µέσω των κύκλων άνθρακα, αζώτου και θείου. Στην παρούσα εργασία γίνεται σύνθεση του βιοαποικοδοµήσιµου πολυµερούς της πολυκαπρολακτόνης (Polycaprolactone / PCL) και µελέτη της συγκράτησης του χλωριούχου καλίου, KCl και του νιτρικού αµµωνίου, NH 4 NO 3 (βασικά συστατικά λιπασµάτων) τα οποία έχουν ενσωµατωθεί σε σύστηµα ελεγχόµενης απελευθέρωσης που αποτελείται α πό πολυκαπρολακτόνη PCL και χαρτί (κυτταρίνη). Η χρήση του χαρτιού προσδίδει στο σύστηµα µια υδρόφιλη συµπεριφορά και πόρους (πορώδες υλικό). Η πολυκαπρολακτόνη (Polycaprolactone / PCL) επιλέχθηκε όχι µόνο επειδή είναι βιοαποικοδοµήσιµο υλικό αλλά επειδή δ ιέπεται και κατά η σύνθεση της από τις Αρχές της Πράσινης Χηµείας. Η σύνθεση της πολυκαπρολακτόνης (PCL) γίνεται µε πολυµερισµό διάνοιξης δακτυλίου της καπρολακτόνης (CL) µε καταλύτη τον µη τοξικό οκτανοϊκό κασσίτερο (stannous octanoate) και τη χρήση φούρνου µικροκυµάτων (ακτινοβόληση για µόνο 2min). Κατά τη σύνθεση αυτή δεν γίνεται χρήση οργανικών διαλυτών, ακραίων συνθηκών θερµοκρασίας και πίεσης και το προϊόν που προκύπτει µετά το τέλος της

2 2 εφαρµογής του δεν παραµένει στο περιβάλλον και αποικοδοµείται σ ε αβλαβή προϊόντα. Για τον καθαρισµό του πολυµερούς γίνεται διαλυτοποίηση µε διχλωροµεθάνιο (CH 2 Cl 2 ) και επανακαταβάθηση µε αιθανόλη (EtOH). Και οι δύο διαλύτες είναι µη τοξικοί όπως προκύπτει από τα φύλλα δεδοµένων ασφαλείας τους (MSDS). 1.2 Λιπάσµατα Ως λίπασµα χαρακτηρίζεται κάθε υλικό οργανικό ή ανόργανο, φυσικό ή συνθετικό που εφοδιάζει τα φυτά µε ένα ή περισσότερα χηµικά στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του. Από τα 103 γνωστά στοιχεία, η χηµική ανάλυση έδειξε ότι περίπου 25 στοιχεία συµµετέχουν στη σύσταση της ξηρής ουσίας των φυτών. Ανάλογα µε την ποσοτική αναλογία τους, τα θρεπτικά στοιχεία που λαµβάνονται από τα φυτά για την ανάπτυξη τους χωρίζονται σε µακροστοιχεία (µακροθρεπτικά) και µικροστοιχεία (µικροθρεπτικά). Ο άνθρακας, το οξυγόνο και το υδρογόνο παρέχονται στο φυτό από τον αέρα και το νερό και έτσι δεν απαιτείτε να γίνουν διαθέσιµα στο φυτό και κατά την λίπανση. Ο κύριος σκοπός της εφαρµογής των λιπασµάτων είναι για να εξασφαλίσουν στο φυτό τα κύρια και δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για την επιβίωση και την πρόοδοo του. Τα κύρια θρεπτικά συστατικά είναι το άζωτο, ο φωσφόρος και το κάλλιο. Οι συγκεντρώσεις αυτών στα χηµικά λιπάσµατα εκφράζεται ως ποσοστό του συνολικού αζώτου (Ν), ποσοστό του διαθέσιµου φωσφόρου (P 2 O 5 ) και ποσοστό του διαλυτού καλίου (Κ 2 Ο). Τα διαδεδοµένα λιπάσµατα είναι διαφόρων µορφών αζωτούχα, φωσφορικά, καλιούχα και ιχνοστοιχείων (Fe, Zn, Mn, Cu, Mo, Cl). Βέβαια κατά την εκτέλεση των λιπάνσεων επιδιώκουµε µε λιγότερες εφαρµογές να προσθέτουµε περισσότερα

3 3 στοιχεία. Έτσι µε τα σύνθετα λιπάσµατα σε ένα προϊόν περιέχονται περισσότερα από ένα θρεπτικά στοιχεία. Είναι δυνατοί µεγάλου εύρους συνδυασµοί, ώστε να διαµορφώνεται µετά την ανάµειξη η ποικιλία των τύπων των λιπασµάτων που συναντά κανείς σήµερα στο εµπόριο. Τα λιπάσµατα φέρονται στο εµπόριο µε τρεις αριθµούς, π.χ , που σηµαίνουν την περιεκτικότητά τους σε άζωτο, φωσφόρο και κάλιο, µε αυτή τη σειρά. Παρακάτω δίνονται κάποιες επιπλέον πληροφορίες για τα πιο σηµαντικά θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών. ² Το Άζωτο Τα αζωτούχα λιπάσµατα είναι στην πραγµατικότητα απαραίτητα σε µεγαλύτερες ποσότητες από τα φωσφορικά, επειδή τα φυτά χρειάζονται περισσότερο άζωτο από φωσφόρο για να συνθέσουν τις πρωτεΐνες τους, που περιέχουν άζωτο σε αναλογία 15%. Στο έδαφος δεν υπάρχουν αζωτούχα ορυκτά, αλλά βρίσκεται αποθηκευµένο αρκετό άζωτο, δεσµευµένο στο χούµο. Ένα µέρος αυτού του αζώτου µετατρέπεται µε βραδείς ρυθµούς σε νιτρικά άλατα, τα οποία αξιοποιούν τα φυτά. Αυτές οι ποσότητες θα ήταν ανεπαρκείς, αν δεν υπήρχαν δύο ακόµη οδοί εµπλουτισµού του εδάφους σε άζωτο, που προέρχεται από την ατµόσφαιρα. Η µια οδός είναι γενική, αν και η συµβολή της είναι σχετικά µικρή: κατ αυτήν, από τις ηλεκτρικές εκκενώσεις και τις καύσεις που λαµβάνουν χώρα στην ατµόσφαιρα σχηµατίζονται οξείδια του αζώτου, τα οποία µε το νερό µετατρέπονται σε νιτρικό οξύ. Η άλλη οδός περιορίζεται στα αζωτολόγα βακτήρια, που συµβιώνουν µε τα ψυχανθή στις ρίζες τους: τα βακτήρια αυτά έχουν την ικανότητα να σχηµατίζουν αµµωνία, την οποία παραλαµβάνουν οι ξενιστές (παρ.σελ.91) τους. (Αυτοί οι τρόποι αξιοποίησης του ατµοσφαιρικού αζώτου ήταν εµπειρικά γνωστοί στους γεωργούς, γι αυτό τα χωράφια έπρεπε να «αναπαύονται» για έναν χρόνο ή να εναλλάσσονται οι καλλιέργειες δηµητριακών µε ψυχανθή, κυρίως όσπρια). Στα σηµερινά λιπάσµατα η αµµωνία φέρεται ως άλας µε θειικό οξύ. Εναλλακτικά, ένα µέρος της αµµωνίας οξειδώνεται προς νιτρικό οξύ, το οποίο χρησιµοποιείται µε τη µορφή νιτρικής αµµωνίας, η οποία αξιοποιείται καλύτερα από τα φυτά. Η πρόσληψη του αζώτου από τα φυτά γίνεται πάντα από την αµµωνία, οπότε όταν το λίπασµα είναι νιτρικό χρειάζεται η επέµβαση βακτηρίων που έχουν την ικανότητα να µετατρέπουν τα νιτρικά σε αµµωνία. Σε αντίθεση µε τα φωσφορικά, τα αζωτούχα λιπάσµατα δεν συγκρατούνται από το έδαφος. Επειδή τόσο τα νιτρικά όσο και τα αµµωνιακά είναι ευδιάλυτα στο νερό,

4 4 παρασύρονται εύκολα και καταλήγουν όχι µόνο σε θάλασσες και λίµνες, αλλά επίσης και στα υπόγεια νερά. Είναι λοιπόν ενδεχόµενο, το νερό από αρτεσιανά πηγάδια που βρίσκονται κοντά σε καλλιέργειες ή κάποιο µαντρί να περιέχει νιτρικά κυρίως άλατα, αφού τα αµµωνιακά άλατα οξειδώνονται από βακτήρια αρχικά προς νιτρώδη και στη συνέχεια προς νιτρικά. Γι αυτό είναι απαραίτητο να γίνονται σε τακτά διαστήµατα αναλύσεις του πόσιµου νερού για νιτρικά και νιτρώδη, που είναι επικίνδυνα για την υγεία. ² Ο Φωσφόρος Η πρόσληψη του φυσικού διαθέσιµου φωσφόρου από τα φυτά γίνεται µε έναν ανάλογο µε τον παραπάνω τρόπο: οργανικά οξέα που εκκρίνονται από τις ρίζες των φυτών, όπως το κιτρικό οξύ, µετατρέπουν τον φωσφόρο στην πιο ευδιάλυτη µορφή του, προσφέροντας τα απαραίτητα όξινα υδρογόνα, όπως συµβαίνει µε το θειικό οξύ στη βιοµηχανία. Όταν η καλλιέργεια δεν είναι εντατική, τα φυτά ικανοποιούν τις ανάγκες τους µε αυτόν τον τρόπο. Αλλιώς, είναι φανερό ότι επιβάλλεται η λίπανση, ιδιαίτερα για καλλιέργειες απαιτητικές σε φωσφόρο, όπως είναι τα όσπρια. Πραγµατικά, τα φασόλια κι οι πατάτες αφαιρούν από κάθε στρέµµα 1 περίπου κιλό φωσφόρου, το σιτάρι 700 γραµµάρια, ενώ το χορτάρι και τα δέντρα µόνο 150 γραµµάρια. ² Το Κάλιο Ένα τρίτο στοιχείο, απαραίτητο σε αρκετά µεγάλες ποσότητες για την ανάπτυξη των φυτών, είναι το κάλιο. Ο ρόλος του δεν είναι επακριβώς γνωστός, φαίνεται όµως ότι χρειάζεται για την ανάπτυξη του ριζικού συστήµατος. Το κάλιο συγκεντρώνεται κυρίως στον κορµό και στους βλαστούς των φυτών. Τα βιοµηχανικά λιπάσµατα του καλίου παρασκευάζονται από διάφορα ορυκτά, κυρίως το διπλό χλωριούχο άλας καλίου-µαγνησίου. Το κάλιο φέρεται µε τη µορφή του θειϊκού του άλατος, το οποίο πλεονεκτεί σε σχέση µε το ανθρακικό, επειδή βελτιώνει την οξύτητα του εδάφους, βοηθώντας στην απελευθέρωση του φωσφόρου. Παράλληλα, ένα µέρος του θείου παραλαµβάνεται από τα φυτά, τα οποία το αξιοποιούν για να συνθέσουν τα θειούχα αµινοξέα των πρωτεϊνών τους. Σε µερικά φυτά, όπως το σκόρδο, το κρεµµύδι και το πράσο, το θείο χρησιµοποιείται επίσης για να φτιάξουν τις πτητικές τους ενώσεις µε τη χαρακτηριστική µυρωδιά. ² Τα Ιχνοστοιχείa. Τα φυτά χρειάζονται τουλάχιστον άλλα δέκα στοιχεία για τη σωστή τους ανάπτυξη, όπως τα γνωστά και πανταχού παρόντα νάτριο, ασβέστιο και µαγνήσιο, καθώς και

5 5 άλλα λιγότερο οικεία, όπως το βόριο, το σελήνιο και το µολυβδαίνιο. Επειδή οι απαιτούµενες ποσότητες είναι ελάχιστες, τα στοιχεία αυτά χαρακτηρίζονται ως ιχνοστοιχεία ή, ορθότερα, ως µικροθρεπτικά συστατικά, όρος που έχει επεκταθεί και στις τροφές. Κανονικά, όλα τα ιχνοστοιχεία βρίσκονται στο έδαφος σε αφοµοιώσιµη µορφή, αλλά µερικές φορές παρατηρείται κάποια έλλειψη. Τότε, εκδηλώνεται καχεξία ή ασθένεια του φυτού, που ονοµάζεται τροφοπενία ως προς το συγκεκριµένο στοιχείο, π.χ. σιδηροπενία. Τα λιπάσµατα εποµένως προστιθέµενα στο χώµα ή σε άλλο µέσο, παρέχουν τις θρεπτικές ουσίες στα φυτά τις οποίες έχουν χάσει µε φυσικό τρόπο ή που έχει αφαιρεθεί µε τη συγκοµιδή ή τη βοσκή ή µε φυσικές διαδικασίες όπως τη διύλιση ή τη διάβρωση. Τα οργανικά λιπάσµατα περιλαµβάνουν τη ζωική και την πράσινη (χλωρή) κοπριά, χοντρό αλεύρι ψαριών και κοκάλων (fish and bone meal) και τα λίπασµα από τα φύλλα. Οι µικροοργανισµοί στο χώµα αποσυνθέτουν το οργανικό υλικό, καθιστώντας τα στοιχεία του διαθέσιµα προς χρήση στα φυτά. Ανόργανα ή τεχνητά λιπάσµατα (γνωστά και ως χηµικά ή ορυκτά λιπάσµατα) κατασκευάζονται στις κατάλληλες συγκεντρώσεις και µε τους κατάλληλους συνδυασµούς για τις διάφορες καλλιέργειες και συνθήκες ανάπτυξης. Τα πιο γνωστά ανόργανα λιπάσµατα περιλαµβάνουν: άνυδρη αµµωνία, ένα αέριο που περιέχει κατά 82% άζωτο, ουρία, µια στερεά ένωση το υπερφωσφορικό άλας που περιέχει 46% άζωτο και φωσφορικό άλας διαµµωνίου (diammonium phosphate), που περιέχει 18% άζωτο και 46% φωσφορικό άλας (phosphate). Τα στερεά λιπάσµατα διανέµονται µε µηχανές διαφόρων τύπων (φυγόκεντρες κ.λ.π). για τα υγρά λιπάσµατα οι λιπασµατοδιανοµείς είναι εφοδιασµένοι µε ειδικούς εκτοξευτήρες ή εγχυτήρες. Όσον αφορά την τοποθέτηση του λιπάσµατος στο έδαφος αυτή µπορεί να γίνει κατά διάφορους τρόπους: Στα πεταχτά Πριν από το όργωµα το λίπασµα διασπείρεται σε όλη την επιφάνεια του εδάφους και το όργωµα που ακολουθεί ενσωµατώνει το λίπασµα στο έδαφος. Οδηγεί σε

6 6 εφαρµογή µεγάλων δόσεων και εξυπηρετεί κυρίως καλλιέργειες πυκνών σπόρων, γιατί εφοδιάζει µε λίπασµα όλη την επιφάνεια του εδάφους. Κατά γραµµές Με τον τρόπο αυτό λιπαίνονται οι γραµµές σποράς από τη µία ή και τις δύο πλευρές της γραµµής σποράς. Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στη σωστή ρύθµιση του λιπασµατοδιανοµέα ώστε να τοποθετήσει κατάλληλα το λίπασµα σε σχέση µε τη θέση του σπόρου (δίπλα και κάτω) προς αποφυγή τοξικής επιδράσεως. Σπορά και λίπανση Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην ποσότητα του λιπάσµατος, διότι το λίπασµα που είναι σε στενή επαφή µε το νεαρό φυτάριο, µπορεί να έχει τοξική επίδραση. Επιφανειακή λίπανση Εφαρµόζεται κατά τη φάση της εξέλιξης της καλλιέργειας σε περίοδο αιχµής των αναγκών της σε θρεπτικά συστατικά. Επιλέγονται διαλυτά και µε µεγάλη κινητικότητα λιπάσµατα. Υδρολίπανση Συνδυασµένη εφαρµογή λίπανσης και άρδευσης σε τακτά χρονικά χρονικά διαστήµατα, σύµφωνα µε τις ανάγκες της καλλιέργειας. 1.3 Λίγα λόγια για το έδαφος Δοµή & υγρασία του εδάφους Η δοµή διαµορφώνει τις συνθήκες του εδάφους ώστε συγχρόνως µε τη στερέωση και συγκρότηση των φυτών να διευκολύνεται η εξάπλωση και ανάπτυξη του ριζικού συστήµατος, η παρουσία του αναγκαίου πορώδους και η κυκλοφορία του αέρα και της υγρασίας στο έδαφος. Η δηµιουργία κοκκώδους συσσωµάτωσης διασφαλίζει µια ικανοποιητική κατανοµή σε µικρούς και µεγάλους πόρους των οποίων το ρόλο χρειάζονται τα φυτά. Κοκκώδη συσσωµατώµατα διαστάσεων mm δηµιουργούν άριστη δοµή. Τ ο είδος του συσσωµατώµατος του εδάφους αξιολογείται συνήθως µε εξέταση της µορφολογίας της δοµής. Διακρίνουµε δοµή πεπλατυσµένη, πρισµατική, κυβική και κοκκώδη. Η κατάσταση της δοµής του εδάφους αφορά ιδιότητες του εδάφους που επιδρούν στην

7 7 παραγωγή και στη λίπανση. Οι κυριότερες από αυτές τις ιδιότητες είναι το πορώδες, η συνεκτικότητα και η υδατοικανότητα. Πεπλατυσµένη (φυλλώδης) Πρισµατική (στήλες) Κυβική µε στρογγυλευµένες γωνίες Κοκκώδης (πορώδης) Χαρακτηρίζει τα εδάφη που αποτελούνται από υλικά του µητρικού πετρώµατος Μπορεί να συναντάται σε όλα τα βάθη του εδαφικού προφίλ Χαρακτηρίζει υποεπιφανειακές στρώσεις: Ξηρά εδάφη Νατριωµένα εδάφη Χαρακτηρίζει υποεπιφανειακές στρώσεις: Ειδικότερα υγρών περιοχών Συσσωµατώµατα < 2,5 cm Συναντάται σε επιφανειακές στρώσεις πλούσιες σε οργανική ουσία που ευνοούν τη συσσωµάτωση. Συνήθως στα εδάφη συναντώνται πόροι όλων των κατηγοριών µεγέθους. Τα χονδρόκοκκα εδάφη (αµµώδη) χαρακτηρίζονται από αυξηµένο αριθµό µεγάλων πόρων και συνεπώς περιορισµένη εµφάνιση τριχοειδών φαινόµενων. Το αντίθετο ισχύει για τα λεπτόκοκκα εδάφη (αργιλώδη). Αυτός ο χαρακτήρας συνεπάγεται και µια σειρά από αντίστοιχες ιδιότητες. Έτσι στα χονδρόκοκκα εδάφη το νερό της βροχής και άρδευσης διηθείται ταχύτατα, αντίθετα τα λεπτόκοκκα εδάφη µε τους τριχοειδείς πόρους ευνοούν τη συγκράτηση της υγρασίας Πως τα λιπάσµατα µπορούν να εισαχθούν στα επιφανειακά και στα υπόγεια νερά; Όταν τα λιπάσµατα εισαχθούν στο νερό είτε διατρέχουν την επιφάνεια του εδάφους, είτε απορροφούνται εξαιτίας της διάβρωσης. Τα νερά που ρέουν κατά µήκος της επιφάνειας του εδάφους είτε προέρχονται από βροχόπτωση, είτε από το πότισµα (άρδευση), είτε από λιωµένα χιόνια ή άλλες πηγές και πάντα ρέουν µε

8 8 φορά προς τα κάτω µέχρι να συναντήσουν κάποιο φράγµα, κάποιο άλλο ρ εύµα νερού (οπότε και ενώνονται ) ή να αρχίσουν να απορροφώνται από το έδαφος. Όταν τα λιπάσµατα εισαχθούν στα επιφανειακά νερά διατρέχουν µαζί µε το νερό την επιφάνεια του εδάφους Υποβάθµιση των εδαφών Η εδαφολογική υποβάθµιση είναι ένα έντονο κα ι ποσοτικά προσδιορίσιµο φαινόµενο. Το χώµα υποβιβάζεται ως αποτέλεσµα των διαδικασιών που µειώνουν την παραγωγικότητά του. Τέτοιες διαδικασίες προκύπτουν συνήθως από τη φτωχή διαχείριση των εδαφών. Τα χώµατα υποβιβάζονται πρώτιστα από τη διάβρωση, την απώλεια οργανικής ουσίας, την αλατότητα και τον οξύνιση Οι πρώτες δύο διαδικασίες είναι αλληλένδετες. Η οξύνιση δεν είναι ένα σηµαντικό πρόβληµα εκτός από στις περιοχές όπου η καλλιέργεια έχει επεκταθεί στις προηγουµένως δασικές περιοχές. Η αλατότητα είναι πιο επικρατούσα Εδαφολογική διάβρωση Ο αέρας και το νερό µπορούν να διαβρώσουν το έδαφος. Η εδαφολογική διάβρωση µειώνει την εδαφολογική παραγωγικότητα µέσω των απωλειών θρεπτικών ουσιών, ικανότητας αποθήκευσης ύδατος και οργανικής ουσίας. Οι απώλειες από την άποψη της παραγωγικής ικανότητας είναι σηµαντικές και προς το παρόν επισκιάζονται από την εφαρµογή των λιπασµάτων. 1.4 Ευτροφισµός Άνθηση του νερού Είναι γνωστό ότι οι αυτότροφοι οργανισµοί (παραγωγοί) µετατρέπουν απ λές ανόργανες ενώσεις όπως CO 2, NO 3 - και PO 3-3 σε διάφορες οργανικές ενώσεις π.χ.

9 9 πρωτεΐνες. χαρακτηριστικοί αυτότροφοι οργανισµοί είναι τα άλγη που υπάρχουν στα νερά (φυτοπλαγκτόν, φύκη κ.ά.). Οι ετερότροφοι οργανισµοί (καταναλωτές) καταναλώνουν οργανικές ουσίες που παράγουν οι αυτότροφοι και παράγουν δικές τους πολύπλοκες ενώσεις που αποτελούν τη βιοµάζα τους (ζωοπλαγκτόν, µικρά ψάρια κ.ά.). Οι αποσυνθετές είναι υποδιαίρεση ετερότροφων οργανισµών που αποσυνθέτουν πολύπλοκες ενώσεις σε απλές ανόργανες ενώσεις. Οι οργανισµοί αυτοί (βακτήρια και µύκητες) παίζουν και το ρόλο του φυσικού καθαριστή των νερών. Η παραγωγικότητα της παραπάνω τροφικής αλυσίδας ρυθµίζεται από τα θρεπτικά συστατικά (ενώσεις του C, N, P, S κ.ά.). Ανάµεσα σ` αυτά καθοριστικό ρόλο παίζ ουν τα άλατα του αζώτου και του φωσφόρου µιας και βρίσκονται σε µικρές ποσότητες στα νερά. Ο εµπλουτισµός των νερών σε θρεπτικά συστατικά αζώτου και φωσφόρου ανατρέπει τη φυσιολογική ροή της τροφικής αλυσίδας και δηµιουργεί εκρηκτική αύξηση των αλγών. Το φ αινόµενο αυτό ονοµάζεται ευτροφισµός. Τα είδη των αλγών (κυανοφύκη) που κατά κανόνα σχηµατίζονται είναι ακατάλληλα ως τροφή του ζωοπλαγκτού και παράλληλα καταπνίγουν την ανάπτυξη άλλων οργανισµών. Η εµφάνιση του νερού είναι θολή, φαιοπράσινη και γενικά δίν ει την εικόνα βρώµικου. Τα νεκρά φύκη κατατάσσονται στον πυθµένα, όπου αποικοδοµούνται και προκαλούν ελάττωση του διαλυµένου οξυγόνου. Αυτό έχει ως άµεση συνέπεια την επικράτηση των αναερόβιων διασπάσεων που οδηγούν στη δηµιουργία δυσοσµίας (µυρωδιά H 2 S). Η απότοµη αύξηση των φυτικών οργανισµών σε µια λίµνη, λόγω µεγάλης προσφοράς θρεπτικών συστατικών, ονοµάζεται και άνθηση του νερού. Ο ευτροφισµός εµφανίζεται συχνότερα σε στάσιµα νερά, όπως οι λίµνες, και όχι σε κινούµενα (ποτάµια και εκβολές ). Στα νερά των ποταµών και λιµνών εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τα άλατα του φωσφόρου. Αντίθετα, στη θάλασσα, ως περιοριστικός παράγοντας θεωρούνται οι ενώσεις του αζώτου. Ανάλογα µε τη συγκέντρωση των θρεπτικών συστατικών οι λίµνες κατατάσσονται σε 4 βαθµίδες τροφισµού. i) Ολιγοτροφικές: Είναι καθαρές λίµνες, φτωχές σε θρεπτικά συστατικά και ελάχιστη παραγωγή φυτοπλαγκτού. Στο τέλος της θερµικής στρωµατοποίησης ο βαθµός κορεσµού του διαλυµένου Ο 2 στον πυθµένα ανέρχεται στο 70%.

10 10 ii) Μεσοτροφικές: Είναι λίµνες µε µικρή προσφορά σε θρεπτικά συστατικά και µέτρια παραγωγή φυτοπλαγκτού. Ο βαθµός κορεσµού του διαλυµένου Ο 2 κυµαίνεται µεταξύ 30-70%. iii) Ευτροφικές: Είναι λίµνες πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Η παραγωγή του φυτοπλαγκτού είναι µεγάλη και η ορατότητα µικρή. Ο βαθµός κορεσµού του διαλυµένου Ο 2 στον πυθµένα κυµαίνεται από 0-30%. iv) Πολυτροφικές: Είναι λίµνες µε πολύ µεγάλη και συνεχή προσφορά σε θρεπτικά συστατικά. Το καλοκαίρι παρατηρείται παντελής έλλειψη Ο 2 και κατά διαστήµατα εκλύεται Η 2 S ή άλλες δύσοσµες ουσίες. Η ορατότητα είναι ελάχιστη Αιτία - Πηγές θρεπτικών συστατικών Οι κυριότερες αιτίες του συνεχώς αυξανόµενου εµπλουτισµού των νερών σε θρεπτικά συστατικά αζώτου και φωσφόρου είναι οι αγροτικές, οι βιοµηχανικές δραστηριότητες και τα οικιακά απόβλητα. Πι ο συγκεκριµένα, ο ευτροφισµός επιταχύνεται από τη χρήση λιπασµάτων και απορρυπαντικών και ακόµη τη διάθεση λυµάτων και αποβλήτων που περιέχουν µεγάλες ποσότητες νιτρικών και φωσφορικών αλάτων. Αναλυτικότερα: Μπορούµε να κάνουµε τη διάκριση µεταξύ

11 11 ² ² σηµειακών και µη σηµειακών πηγών Συγκεκριµένα, το φορτίο του φωσφόρου έχει σχεδόν διπλασιαστεί σαν αποτέλεσµα της χρήσης απορρυπαντικών πλούσιων σε φωσφορικά άλατα. Επιπλέον, αυξήθηκε το περιεχόµενο σε φωσφόρο των φυτικών και ζωικών τροφών, προερχόµενο από τα υψηλά επίπεδα λίπανσης, καθώς επίσης λόγω της χρήσης ενώσεων του φωσφόρου στην επεξεργασία των τροφών. Η αναστροφή αυτής της τάσης µπορεί να επιτευχθεί µε τη χρήση απορρυπαντικών ελευθέρων σε φωσφορικά άλατα. Παράλληλα, αν εφαρµοστεί σωστά η εδαφική επεξεργασία των λυµάτων µπορεί να συνεισφέρει στην αποµάκρυνση των φωσφορικών. Μεγάλη συνεισφορά στην ελάττωση του φωσφόρου µπορεί να δοθεί από τη γεωργία µε τη µείωση της υπερβολικής χρήσης φωσφορικών λιπασµάτων. Ακόµη, ταυτόχρονα µε τη χρήση προηγµένης τεχνολογίας στην επεξεργασία των βιοµηχανικών αποβλήτων, πρέπει να εξεταστεί η χρήση του φωσφόρου από το ευρύ κοινό. Ως τώρα, οι σηµαντικότερες εισαγωγές φωσφόρου προέρχονται από σηµειακές πηγές. Έτσι, µια στρατηγική µείωσης του θα πρέπει να στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των εισαγωγών από σηµειακές πηγές. Οι εισαγωγές αζώτου προέρχονται σε µεγάλο βαθµό από µη σηµειακές πηγές και είναι αποτέλεσµα της συνεχώς αυξανόµενης χρήσης νιτρικών λιπασµάτων στη γεωργία. Η προσθήκη NO - 3 στο έδαφος σε συνδυασµό µε ικανοποιητικά επίπεδα θερµοκρασίας, υγρασίας και υψηλά επίπεδα βροχοπτώσεων ή αρδευτικού νερού αυξάνουν σηµαντικά τη συγκέντρωση NO - 3 στα υπόγεια νερά και την απορροή του εδάφους που καταλήγει στις λίµνες Συνέπειες του ευτροφισµού Διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τις οικολογικές και τις οικονοµικές. Οι οικολογικές συνέπειες στους υδρόβιους οργανισµούς είναι οι εξής: Αυξηµένη πρωτογενής παραγωγικότητα φυτοπλαγκτού. Αυξηµένη δευτερογενής παραγωγικότητα οργανισµών, που χρησιµοποιούνται ως τροφή για τα ψάρια σε περιπτώσεις χαµηλών επιπέδων ευτροφισµού και µια ταυτόχρονη µείωση των πιο σπανίων ειδών ψαριών. Εµποδίζεται η εξάλειψη των επιβλαβών ουσιών λόγω βιοσυσσώρευσης και

12 12 µεταφοράς τους στον πυθµένα. Αύξηση των βακτηρίων. Μείωση διαπερατότητας και συνθήκες ελλειπούς φωτισµού λόγω εκρηκτικής αύξησης των αλγών. Ελάττωση του διαλυµένου Ο 2 και ανάπτυξη αναερόβιων ζωνών και παραγωγή Η 2 S στο νερό και τον πυθµένα. Εµφανίζονται θάνατοι ψαριών. Μείωση του χώρου ανάπτυξης των ψαριών και των οργανισµών που χρησιµοποιούνται για την τροφή τους. Τα είδη των αλγών (κυανοφύκη0 που αναπτύσσονται είναι ακατάλληλα ως τροφή του ζωοπλαγκτού και παράλληλα καταπνίγουν την ανάπτυξη άλλων οργανισµών. Εξαφανίζονται πολλά είδη άγριων πουλιών. Οι οικονοµικές συνέπειες είναι οι ακόλουθες. Το νερό είναι ακατάλληλο για πόση, παρασκευή ποτών και ψάρεµα. Η κατανάλωση νερού πλούσιου σε ΝΟ3 προκαλεί καρκίνο και έλκος. Αύξηση των δαπανών για τον καθαρισµό της πλούσιας σε άλγη επιφάνειας του νερού ώστε να γίνει πόσιµο. Το νερό γίνεται ακατάλληλο για µπάνιο λ όγω θολερότητας, φυκιών που επιπλέουν και ανάπτυξης µικροοργανισµών και καλµιών. Παράλληλα, δηµιουργούνται προβλήµατα υγείας αλλεργικής φύσης ενώ η εικόνα που παρουσιάζει το νερό είναι πλέον χαµηλής αισθητικής Μείωση παραγωγής ψαριών. Εµπόδια στη ροή των αρδευτικών και αποχετευτικών καναλιών. Αυξηµένος κίνδυνος καταστροφών από πληµµύρες λόγω υπερχείλισης. Εµποδίζεται η ναυσιπλοΐα. Απώλεια νερού λόγω αυξηµένης εξάτµισης. Προβλήµατα στις υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Εάν ο ευτροφισµός δεν διακοπεί, είναι δυνατό µετά από πολλά χρόνια µια λίµνη να µετατραπεί σε έλος και στη συνέχεια σε στεριά.

13 Βασικές Έννοιες του Πολυµερισµού Ο Πολυµερισµός είναι η χηµική αντίδραση κατά την οποία από τα µονοµερή που είναι απλά µόρια λαµβάνονται τ α πολυµερή ή αλλιώς µακροµόρια µε πολλαπλάσιο µοριακό βάρος και τα οποία σχηµατίζονται από την επανάληψη µιας σχετικά απλής δοµικής µονάδας. Πολυµερή: Μόρια µεγάλου µοριακού βάρους (ΜΒ) ² µικρά πολυµερή: ΜΒ = g mol 1 ² µεγάλα πολυµερή: ΜΒ = g mol 1 Μονοµερή: Μόρια που µπορούν να µετατραπούν σε πολυµερή Ολιγοµερή (διµερή, τριµερή κλπ): Πρώτα προϊόντα πολυµερισµού µονοµερών Οι αντιδράσεις πολυµερισµού (ή πιο απλά ο πολυµερισµός) µε βάση το µηχανισµό και την κινητική τους διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: ² Σταδιακός πολυµερισµός ή αλλιώς πολυµερισµός συµπύκνωσης ² Αλυσιδωτός πολυµερισµός ή αλλιώς πολυµερισµός ελευθέρων ριζών. ² Πολυµερισµούς διάνοιξης δακτυλίου. Ως σταδιακός χαρακτηρίζεται ο πολυµερισµός εκείνος στον οποίο το µοριακό βάρος των µακροµορίων αυξάνεται αργά και σταθερά µε το πέρασµα του χρόνου. Το µονοµερές εξαντλείται σχεδόν µόλις αρχίσει ο πολυµερισµός µε σύγχρονο σχηµατισµό διµερών, τριµερών, τετραµερών και ούτω κάθε εξής προϊόντων που συνεχίζουν να αντιδρούν µεταξύ τους µε αποτέλεσµα η αύξηση του µεγέθους όλων των µακροµορίων να είναι σχεδόν ταυτόχρονη.

14 14 Ως αλυσιδωτός πολυµερισµός χαρακτηρίζεται ο πολυµερισµός, ο οποίος για να ξεκινήσει χρειάζεται απαραίτητα την παρουσία ενός εκκινητή, που µπορεί να είναι µία ελεύθερη ρίζα, ένα κατιόν ή µια σύµπλοκη ένωση. Χαρακτηριστικό γνώρισµα αυτού του πολυµερισµού είναι η δηµιουργία µακροµορίων µεγάλου µοριακού βάρους αµέσως µετά την έναρξη του πολυµερισµού, ενώ ακόµα δεν έχει αντιδράσει το µεγαλύτερο µέρος του µονοµερούς. Σε αντίθεση µε το σταδιακό πολυµερισµό, µπορούν να υπάρχουν µονοµερή µέχρι το τέλος του πολυµερισµού. Ο πολυµερισµός διάνοιξης δακτυλίου αποτελεί µια αρκετή συνήθη µέθοδο παρασκευής αλειφατικών πολυεστέρων. Σε αυτές το άκρο της αναπτυσσόµενης αλυσίδας δρα ως ενεργό κέντρο για τα άλλα µονοµερή τα οποία θα συµπληρώσουν την αλυσίδα. Στον πολυµερισµό διάνοιξης δακτυλίου τα µονοµερή είναι κυκλικές ενώσεις. Ο πολυµερισµός διάνοιξης δακτυλίου µπορεί να είναι ανιονικός ή κατιονικός ή να βασίζεται στη µετάθεση ολεφινών οπότε να χρησιµοποιείται καταλύτης Αρχιτεκτονική των πολυµερών Τα πολυµερή ή µακροµόρια που λαµβάνονται µε τον πολυµερισµό από ένα µονοµερές στοιχείο διακρίνονται σε τρία είδη : (α) Γραµµικά πολυµερή (linear polymers). (β) Τα διακλαδωµένα (branched polymers). (γ) Τα διασταυρωµένα (crosslinked polymers).

15 Χαρακτηρισµός πολυµερών Μετά την σύνθεση ενός πολυµερούς, ένα πολύ σηµαντικό στάδιο είναι ο χαρακτηρισµός τους. Αυτός αποσκοπεί όχι µόνο στην ταυτοποίηση του τελικού προϊόντος αλλά και στην µελέτη ορισµένων χαρακτηριστικών ιδιοτήτων των πολυµερών. Ο χαρακτηρισµός των πολυµερών παρουσιάζει ορισµένα προβλήµατα σε σχέση µε τις απλές οργανικές ή ανόργανες κρυσταλλικές χηµικές ενώσεις εξαιτίας του µεγάλου µοριακού βάρους των µακροµορίων και της διαφορετικής τιµής αυτού από µόριο σε µόριο. Για το λόγο αυτό για τον χαρακτηρισµό των πολυµερών χρησιµοποιούνται πολλές τεχνικές, που είναι από τις πιο βασικές όπως στοιχειακή ανάλυση, προσδιορισµός µοριακού βάρους και των µηχανικών αντοχών µέχρι και τη δοµή µορφολογία των πολυµερών. Παρακάτω αναφέρονται µερικές από τις τεχνικές που εφαρµόζονται: Για τον προσδιορισµό του µοριακού βάρους Ä σκέδαση φωτός Ä οσµωµετρία Ä ιξωδοµετρία Ä χρωµατογραφία Για τον την σύσταση των µακροµορίων των πολυµερών Ä φασµατοσκοπία NMR Ä στοιχειακή ανάλυση Για την δοµή-µορφολογία Ä ηλεκτρονική µικροσκοπία Ä διαφορική θερµιδοµετρία (DSC) Ä περίθλαση ακτίνων Χ Ä σκέδαση SAXS και SANS

16 16 Για την µηχανική αντοχή Ä καµπύλες δύναµης-επιµήκυνσης Ä δοκιµασία κρούσης Ä δοκιµασία κάµψης 1.6 Βιοαποικοδοµήσιµα πολυµερή Βιοαποικοδόµηση ορίζεται ως το φαινόµενο το οποίο διαδραµατίζεται µέσω της δράσης των ενζύµων ή αλλιώς η χηµική αποσύνθεση που σχετίζεται µε ζωντανούς οργανισµούς (βακτήρια, µύκητες κ.τ.λ) και τις εκκρίσεις τους. Είναι επίσης απαραίτητο να αναφέρουµε και τις αβιοτικές αντιδράσεις όπως η φωτοαποικοδόµηση, η οξείδωση και η υδρόλυση οι οποίες µπορούν επίσης να τροποποιήσουν τα πολυµερή, πριν ή κατά τη διάρκεια της βιοαποικοδόµησης, εξαιτίας περιβαλλοντικών παραγόντων. Εάν ένα νέο πλαστικό µπορεί να χαρακτηριστεί ως βιοδιασπάσιµο εξαρτάται επίσης από το χρονοδιάγραµµα πέρα από το οποίο αποικοδοµήται. Τα ευρωπαϊκά προϊόντα πρέπει να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις που θέτει το γερµανικό ίδρυµα για την τυποποίηση (DIN) ή το ευρωπαϊκό Συµβούλιο για τα πρότυπα τυποποίησης (CEN). Αυτοί εξετάζουν την περιβαλλοντική επίδραση καθώς επίσης και την

17 17 αποδοτικότητα και τη διάρκεια της υποβάθµισης. Εντούτοις, η βιοδιασπασιµότητα των νέων υλικών είναι συχνά ασαφής λόγω της διαφωνίας σχετικά µε τα πρότυπα που θεσπίζονται και τα διάφορα τεστ που σχετίζονται µε αυτά.. Οποιοδήποτε και αν είναι το σύστηµα ταξινόµησης, οι επιστήµονες πρέπει ακόµα να παραγάγουν µια πλήρως βιοδιασπάσιµη εναλλακτική λύση στα συµβατικά πετροχηµικά παραγόµενα πλαστικά, χωρίς συµβιβασµό ως προς τις ιδιότητες και το κόστος Κατηγορίες βιοαποικοδοµήσιµων πολυµερών ² Φυσικά βιοαποικοδοµήσιµα πολυµερή Τα φυσικά πολυµερή όπως οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα νουκλειϊκά οξέα περιέχουν στην κύρια αλυσίδα άτοµα οξυγόνου ή αζώτου. Πολυσακχαρίτες Οι βασικές µονάδες σακχάρων ενωµένες µε γλυκοζιτικούς δεσµούς υδρολύονται αβιοτικά και από ένζυµα.

18 18 Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι είναι το άµυλο, η κυτταρίνη, η ξανθάνη, υαλουρονικό οξύ κ.τ.λ το Πρωτεΐνες Οι πρωτεΐνες είναι φυσικά σχηµατισµένα πολυαµίδια που περιέχουν µονάδες αµινοξέων -(-C(R)H-CO-NH-) n όπου R διαφορετική ο µάδα και µε διαφορετικό µήκος αλυσίδας. Μερικές χαρακτηριστικές πρωτεΐνες είναι το µαλλί, το µετάξι, το κολλαγόνο κ.τ.λ. ² Συνθετικά Βιοαποικοδοµήσιµα πολυµερή Τα φυσικά πολυµερή όπως φαίνεται παραπάνω περιέχουν στην κύρια αλυσίδα άτοµα οξυγόνου ή αζώτου. Σκεπτόµενοι ότι αν αυτά τα άτοµα υπάρχουν και στα συνθετικά πολυµερή είναι πιο εύκολα για αυτά να αποικοδοµηθούν. Ένας διπλός δεσµός άνθρακα οξυγόνου C=Ο (καρβονυλική ο µάδα) που απορροφά φωτεινή ενέργεια µπορεί να µετατρέψει µια ένωση σε αποικοδοµήσηµη. Μερικά βιοαποικοδοµήσιµα πολυµερή είναι: Πολυγλυκίδια (polyglycolide) Αυτά έχουν υψηλή ικανότητα κρυστάλλωσης, χαµηλή διαλυτότητα, υψηλή ικανότητα αποικοδόµησης

19 19 Πολυλακτίδια Τα πολυλακτίδια έχουν χαµηλή ικανότητα κρυστάλλωσης σε σχέση µε τα polyglycolide, υψηλή διαλυτότητα, χαµηλή ικανότητα αποικοδόµησης Το Πολυλακτικό οξύ (Polylactic acid). Είναι ένα πολύπλευρο, αδιάλυτο στο νερό βιοαποικοδοµήσιµο πολυµερές (πολυλακτίδιο) το οποίο µπορεί να παραχθεί µε παρόµοιο τρόπο µε τα πετροχηµικά πολυµερή όπως για παράδειγµα το πολυαιθυλένιο. Χρησιµοποιείται για σακούλες απορριµµάτων, ως υλικό συσκευασίας, ως υλικό παρασκευής µαγειρικών σκευών µιας χρήσης και για ιατρικές εφαρµογές όπως π,χ τα εσωτερικά ράµµατα. Πολυκαπρολακτόνη (Polycaprolactone, PLC) Αυτή είναι εν µέρει κρυσταλλικός πολυεστέρας µε Τ m =63 o C και T g =-60 o C. Χρησιµοποιείται για την ελεγχόµενη απελευθέρωση λιπασµάτων, εντοµοκτόνων και ζιζανιοκτόνων και ως υλικό συσκευασίας (συχνά σε συνδυασµό και µε άλλα πολυµερή).

20 20 Πολυδιοξανόνη περισσότερο ελαστικό από τη polyglycolide Βιοαποικοδοµήσιµοι αλειφατικοί πολυεστέρες σχηµατίζονται µε συµπύκνωση, πολυµερισµό διάνοιξης δακτυλίου ή σύνθεση µε βακτήρια. Πολυδυδροξυβουτυρικό οξύ (Polyhydroxybutyrate, PHB). Ένα πολυµερές από την ο µάδα των πολυυδροξυαλκανίων, το οποίο χρησιµοποιείται σε ιατρικές εφαρµογές κυρίως για µεταφορά δραστικών ουσιών των φαρµάκων. g - Πολυγλουταµικοί εστέρες (g-polyglutamate ester )

21 21 Πολυεστεραµίδια (Polyesteramide) Πολυεστερουρεθάνες (Polyesterurethane) Αποικοδόµηση βιοαποικοδοµήσιµων πολυµερών 1 ο Παράδειγµα

22 22 2 ο Παράδειγµα Εφαρµογές βιοαποικοδοµήσιµων πολυµερών Τα βιαποικοδοµήσιµα πολυµερή παρουσιάζουν επιστηµονικό και βιοµηχανικό ενδιαφέρον και βρίσκουν πολλές εφαρµογές. Χρησιµοποιούνται για την παραγωγή πλαστικών όπως προϊόντων συσκευασίας αλλά και διάφορων πλαστικών αντικείµενων. Βρίσκουν σπουδαίες εφαρµογές στην ιατρική τόσο ως χειρουργικά νήµατα αλλά και ως βιοκόλλες και άλλα βιοϊατρικά πολυµερή. Πολύ σηµαντική εφαρµογή σ τον τοµέα της ιατρικής είναι ως συστήµατα ελεγχόµενης απελευθέρωσης των φαρµάκων στον οργανισµό (στις κάψουλες φαρµάκων). Ένας άλλος τοµέας όπου έχουµε εφαρµογή των υλικών αυτών είναι στην γεωργία. Χρησιµοποιούνται όπως και στην περίπτωση των φαρµάκων για τη σταδιακή απελευθέρωση των αγροχηµικών όπως εντοµοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και λιπασµάτων. Επίσης µε τα βιοαποικοδοµήσιµα πολυµερή όπως την πολυκαπρολακτόνη φτιάχνονται φιλµ µε τα οποία σκεπάζουν το χώµα γύρω από την ρίζα του φυτού ώστε να αποτρέπεται η ανάπτυξη των ζιζανίων. Φιλικά προς το περιβάλλον µονωτικά υλικά και υλικά συσκευασίας (Environmental friendly materials)

Άσκηση 4η. Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής

Άσκηση 4η. Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής Άσκηση 4η Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής 2 Θεωρητικό μέρος Αναλυτική Χημεία ονομάζεται ο κλάδος της Χημείας που αναπτύσσει και εφαρμόζει μεθόδους, όργανα και στρατηγικές για να δώσει πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ 1 Ονομ/μο φοιτήτριας: Κουκουλιάντα Στυλιανή Αριθμός μητρώου: 7533 Υπεύθυνος καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: Φυσικά Χηµικά Βιολογικά. Πολλές από τις παραµέτρους που ανήκουν στις κατηγορίες αυτές αλληλεξαρτώνται π.χ. η θερµοκρασία που

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Οργανική ουσία είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα

Διαβάστε περισσότερα

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Αποφλοίωση και καθαρισμός Πολλά φυτικά προϊόντα π.χ, μήλα, πατάτες χρειάζονται αποφλοίωση ή καθαρισμό μερικών τμημάτων τους πριν από την κατεργασία.

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός το. φλψ Στάδια επεξεργασίας λυμάτων ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ?

Ορισμός το. φλψ Στάδια επεξεργασίας λυμάτων ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ? ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ? Ο βιολογικος καθαρισμος αφορα την επεξεργασια λυματων, δηλαδη τη διαδικασια μεσω της οποιας διαχωριζονται οι μολυσματικες ουσιες από

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη του καλίου, γενικά Προάγει την φωτοσύνθεση Επιταχύνει την μεταφορά των προϊόντων μεταβολισμού Ενισχύει την

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

All from a Single Source

All from a Single Source All from a Single Source Το PeKacid TM είναι μια νέα, καινοτόμος λύση για τον φώσφορο σε ασβεστούχα εδάφη και νερά με μεγάλη σκληρότητα. Στερεό φωσφορικό οξύ σε σάκους Μονοκρυσταλλικό, με χαμηλό ph (2.2)

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ Κεφάλαιο 7: Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας 1. Η βιοτεχνολογία άρχισε να εφαρμόζεται α. μετά τη βιομηχανική επανάσταση (18ος αιώνας) β. μετά την ανακάλυψη της δομής του μορίου του DNA από τους Watson και

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 Η ύλη συναντάται σε τρεις φυσικές καταστάσεις: Στερεή: έχει καθορισμένη μάζα, σχήμα και όγκο. Υγρή: έχει καθορισμένη μάζα και όγκο, ενώ σχήμα κάθε φορά παίρνει το σχήμα του δοχείου που το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως:

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: Το νερό (Η 2 Ο) Το οξυγόνο (Ο 2 ) Ο άνθρακας (C) Το άζωτο (N 2 ) Το θείο (S) Οφώσφορος(P) κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Μάθημα 6 6.1. SOS: Τι ονομάζεται διάλυμα, Διάλυμα είναι ένα ομογενές μίγμα δύο ή περισσοτέρων καθαρών ουσιών. Παράδειγμα: Ο ατμοσφαιρικός αέρας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Aγίων Αναργύρων Υπεύθυνος Εργαστηρίου : Χαρακόπουλος Καλλίνικος Επιµέλεια Παρουσίαση : Καραγιάννης Πέτρος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Χημική Τεχνολογία Εργαστηριακό Μέρος Ενότητα 8.2: Χημικώς Απαιτούμενο Οξυγόνο (Chemical Oxygen Demand, COD) Ευάγγελος Φουντουκίδης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. ιαχείριση Αποβλήτων

ΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. ιαχείριση Αποβλήτων ΕΚΤΟ ΚΕΦΛΙΟ ιαχείριση ποβλήτων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο γράµµα.

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη περιγραφή του πειράματος. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος

Σύντομη περιγραφή του πειράματος. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος Σύντομη περιγραφή του πειράματος Μεταθετικές αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης οι οποίες οδηγούν σε σχηματισμό ιζήματος. Το ίζημα σε πολλές περιπτώσεις επιτρέπει την ταυτοποίηση ενός αντιδρώντος σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ CO 2, CO, CH 4, NMHC Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn Διοξείδιο του άνθρακα CO 2 : Άχρωμο και άοσμο αέριο Πηγές: Καύσεις Παραγωγή τσιμέντου Βιολογικές διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: 1. Οι εδαφικές ιδιότητες μεταβάλλονται: Α. Κατά μήκος των τριών αξόνων (x, y, z) Β. Με το πέρασμα του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία.

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία. 7. Βιοτεχνολογία Εισαγωγή Τι είναι η Βιοτεχνολογία; Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό επιστήμης και τεχνολογίας. Ειδικότερα εφαρμόζει τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί για τις βιολογικές λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή ΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1 Θρεπτικές ύλες Τι καλούµε θρεπτικές ύλες; Ποιες είναι; Τρόφιµα Τι καλούµε τρόφιµο; Χηµεία Τροφίµων Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή Προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα προϊόν τρόφιµο; 2

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα

Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα 23-1. Τι εκφράζουν οι συντελεστές μιας χημικής αντίδρασης; Οι συντελεστές σε μία χημική εξίσωση καθορίζουν την αναλογία mol των αντιδρώντων και προϊόντων στην αντίδραση.

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη περιγραφή του πειράματος

Σύντομη περιγραφή του πειράματος Σύντομη περιγραφή του πειράματος Παρασκευή διαλυμάτων ορισμένης περιεκτικότητας και συγκέντρωσης, καθώς επίσης και παρασκευή διαλυμάτων συγκεκριμένης συγκέντρωσης από διαλύματα μεγαλύτερης συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό κάθε µίας από τις ερωτήσεις A1 έως A5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Το ιόν 56 Fe +2 περιέχει:

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου.

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου. Σύντομη περιγραφή του πειράματος Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος Στο τέλος αυτού του πειράματος θα πρέπει ο μαθητής: Να περιγράφει τον τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

FeCl 3(aq) + 6NH 4 SCN (aq) (NH 4 ) 3 [Fe(SCN) 6 ] (aq) +3NH 4 Cl (aq) (1) ή FeCl 4

FeCl 3(aq) + 6NH 4 SCN (aq) (NH 4 ) 3 [Fe(SCN) 6 ] (aq) +3NH 4 Cl (aq) (1) ή FeCl 4 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΧΗΜΕΙΑ» για τους ΦΟΙΤΗΤΕΣ του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Οι διδάσκοντες Αικατερίνη

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη περιγραφή του πειράματος

Σύντομη περιγραφή του πειράματος Σύντομη περιγραφή του πειράματος Μέρος Ι: Μέτρηση του ΡΗ της βροχής από τρεις διαφορετικές περιοχές (βιομηχανική περιοχή, κέντρο αστικής πόλης, βουνό) και επίδραση των νερών αυτών σε μάρμαρο και μέταλλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ροή του νερού μεταξύ των άλλων καθορίζει τη ζωή και τις λειτουργίες των έμβιων οργανισμών στο ποτάμι. Διαμορφώνει το σχήμα του σώματός τους, τους

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 6 η BOD-COD. Θεωρητικό υπόβαθρο. Αποσύνθεση υπό αερόβιες συνθήκες Ο 2. Οξείδωση Ενέργεια. Τελικά προϊόντα Η 2 Ο, CO 2, SO 4, NO 3, ενέργεια

ΑΣΚΗΣΗ 6 η BOD-COD. Θεωρητικό υπόβαθρο. Αποσύνθεση υπό αερόβιες συνθήκες Ο 2. Οξείδωση Ενέργεια. Τελικά προϊόντα Η 2 Ο, CO 2, SO 4, NO 3, ενέργεια ΑΣΚΗΣΗ 6 η BOD-COD Θεωρητικό υπόβαθρο Αποσύνθεση υπό αερόβιες συνθήκες Ο 2 Οργανικά απόβλητα και µικροργανισµοί Οξείδωση Ενέργεια Τελικά προϊόντα Η 2 Ο, CO 2, SO 4, NO 3, ενέργεια οξείδωση Νέα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Aγίων Αναργύρων Υπεύθυνος Εργ. Κέντρου : Χαρακόπουλος Καλλίνικος Επιµέλεια Παρουσίαση : Καραγιάννης Πέτρος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

1. Δομή του μορίου : (δεσμοί υδρογόνου)

1. Δομή του μορίου : (δεσμοί υδρογόνου) 8 Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1. Δομή του μορίου : (δεσμοί υδρογόνου) 2. Καταστάσεις του νερού : το νερό είναι η μοναδική ουσία στη γη που βρίσκεται στη φύση και με τις τρεις μορφές τις (υγρή στερεά

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισµός βιταµίνης C σε χυµούς φρούτων και λαχανικών και µελέτη διάφορων παραγόντων που επιδρούν στη ποσότητα της

Προσδιορισµός βιταµίνης C σε χυµούς φρούτων και λαχανικών και µελέτη διάφορων παραγόντων που επιδρούν στη ποσότητα της ΕΚΦΕ Εύβοιας Προσδιορισµός βιταµίνης C σε χυµούς φρούτων και λαχανικών και µελέτη διάφορων παραγόντων που επιδρούν στη ποσότητα της Απαραίτητα όργανα Προχοϊδα Σιφώνι Κωνική φιάλη Απαραίτητα υλικά 10 ml

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Μ. ΤΕΤΑΡΤΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο : 1 Γ, 2 Β, 3 Α, 4 Γ, 5 Β. ΘΕΜΑ 2 Ο : 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΜΟΝΟΣΘΕΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛΕΣ

ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΜΟΝΟΣΘΕΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛΕΣ ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΜΟΝΟΣΘΕΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛΕΣ Πρόκειται για αλκοόλες που διαθέτουν µόνο ένα υδροξύλιο και η ανθρακική τους αλυσίδα είναι κορεσµένη (µόνο απλοί δεσµοί). Ο γενικός τους τύπος είναι C ν ν+1 H ή R-H (όπου

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Οικολογία: η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών, και φυσικά του ανθρώπου, με τους βιοτικούς (ζωντανούς οργανισμούς του ίδιου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ηµεροµηνία: Τετάρτη 23 Απριλίου 2014 ιάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ηµεροµηνία: Τετάρτη 23 Απριλίου 2014 ιάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Α ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ Α Ηµεροµηνία: Τετάρτη 23 Απριλίου 2014 ιάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό κάθε µίας από τις ερωτήσεις A1 έως A4 και δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Βασική λίπανση Η βασική λίπανση διενεργείται κατά το στάδιο της προετοιµασίας του εδάφους και πριν την εγκατάσταση των φυτών σε αυτό. Οι ποσότητες των λιπασµάτων καθορίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Γονιμότητα Εδάφους Γονιµότητα εδάφους ονοµάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του Έδαφος Οι ιδιότητες και η σημασία του ΕΔΑΦΟΣ : Είναι το χαλαρό επιφανειακό στρώμα του στερεού φλοιού της γης. ΕΔΑΦΟΓΕΝΕΣΗ: Το έδαφος σχηματίζεται από την αποσάθρωση των μητρικών πετρωμάτων με την επίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα

Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα Εισαγωγή Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα Η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και των εδαφών από βιομηχανικά απόβλητα είναι ένα από τα καίρια περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής μας. Ειδικά η απόρριψη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ Α. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚO ΔΙΑΛΥΜΑ Λίγα λόγια πριν από το πείραμα. Η σόδα περιέχει διαλυμένο αέριο διοξείδιο του άνθρακα το οποίο προστίθεται κατά την

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια.

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. Οι μεταξύ τους μεταβολές εξαρτώνται από τη θερμοκρασία και την πίεση και είναι οι παρακάτω: ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΞΗΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-14 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ:.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 04/06/14 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ (Βιολογία Χημεία) Αριθμός σελίδων γραπτού:7

Διαβάστε περισσότερα

Η λίπανση της ελιάς μπορεί να εφαρμοστεί είτε με ανόργανα λιπάσματα, είτε με οργανικά υλικά (ζωική κοπριά, κομπόστα ή χλωρή λίπανση).

Η λίπανση της ελιάς μπορεί να εφαρμοστεί είτε με ανόργανα λιπάσματα, είτε με οργανικά υλικά (ζωική κοπριά, κομπόστα ή χλωρή λίπανση). Λίπανση της Ελιάς Η ελιά γενικά δεν θεωρείται απαιτητικό είδος και μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλη ποικιλία εδαφικών τύπων. Η λίπανση αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της διαχείρισης του ελαιώνα και στοχεύει

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση υγρών α οβλήτων

ιαχείριση υγρών α οβλήτων ιαχείριση υγρών α οβλήτων Χαρακτηριστικά αποβλήτων και λυµάτων Α όβλητα & Λύµατα Υγρά α όβλητα: τα υγρά και οι λάσπες που ρέουν εύκολα και αποβάλλονται από κατοικίες, βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, µεταφορικά

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Κεφάλαιο: Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες

2 ο Κεφάλαιο: Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες 2 ο Κεφάλαιο: Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες Δημήτρης Παπαδόπουλος, χημικός Βύρωνας, 2015 Καύσιμα - καύση Τα καύσιμα είναι υλικά που, όταν καίγονται, αποδίδουν σημαντικά και εκμεταλλεύσιμα ποσά θερμότητας.

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη περιγραφή του πειράματος

Σύντομη περιγραφή του πειράματος Σύντομη περιγραφή του πειράματος Παρασκευή νάυλον 6-10 από το διχλωρίδιο του δεκανοδιικού οξέος και την εξαμεθυλενοδιαμίνη. Σύγκριση του νάυλον με φυσικές υφάνσιμες ίνες όπως το μαλλί και το βαμβάκι. Διδακτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΞΕΩΝ Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. Αντιδρούν με μέταλλα και παράγουν αέριο υδρογόνο (δες απλή αντικατάσταση) Αντιδρούν με ανθρακικά άλατα και παράγουν αέριο CO2. Έχουν όξινη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26 04 2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο H XHΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Χημεία της ζωής 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο H XHΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Χημεία της ζωής 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο H XHΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Χημεία της ζωής 1 2.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Η Βιολογία μπορεί να μελετηθεί μέσα από πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Οι βιοχημικοί, για παράδειγμα, ενδιαφέρονται περισσότερο

Διαβάστε περισσότερα

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2 78 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (μακροφύκη φυτοπλαγκτόν) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠAΡΑΓΩΓΟΙ ( μετατρέπουν ανόργανα συστατικά σε οργανικές ενώσεις ) φωτοσύνθεση 6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / A ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 16 / 02 / 2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / A ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 16 / 02 / 2014 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / A ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 16 / 02 / 2014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α.1 έως Α.5 να γράψετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση δίπλα στον αριθμό της ερώτησης.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 ο Στις επόµενες ερωτήσεις να επιλέξετε την σωστή απάντηση : 1. Το µικρότερο σωµατίδιο ενός στοιχείου που µπορεί να πάρει µέρος στον σχηµατισµό χηµικών

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση :

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση : Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Επιμέλεια διαγωνίσματος: Αξιολόγηση : Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση Τσικριτζή Αθανασία Θέμα Α 1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟΧΟΙ Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ Στο τέλος του πειράματος αυτού θα πρέπει να μπορείς : 1. Να αναγνωρίζεις ότι το φαινόμενο της διάλυσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Αθανάσιος Κουκουνάρας Λέκτορας Εργαστήριο Λαχανοκομίας Τμήμα Γεωπονίας ΑΠΘ thankou@agro.auth.gr 9 Μαρτίου 2015, Λάρισα Κύρια σημεία Η ανάγκη για λίπανση Οργανική

Διαβάστε περισσότερα

3. Όταν χλωριούχο νάτριο πυρωθεί στο λύχνο Bunsen, η φλόγα θα πάρει χρώμα: Α. Κόκκινο Β. Κίτρινο Γ. Μπλε Δ. Πράσινο Ε. Ιώδες

3. Όταν χλωριούχο νάτριο πυρωθεί στο λύχνο Bunsen, η φλόγα θα πάρει χρώμα: Α. Κόκκινο Β. Κίτρινο Γ. Μπλε Δ. Πράσινο Ε. Ιώδες Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από οκτώ (8) σελίδες Ερωτήσεις 1-22: Για κάθε μια από τις ερωτήσεις που ακολουθούν δίνονται πέντε πιθανές απαντήσεις. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση. Για κάθε ερώτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Εργαστήριο Εδαφολογίας. Υπεύθυνη Εργαστηρίου: Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Εργαστήριο Εδαφολογίας. Υπεύθυνη Εργαστηρίου: Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου Για την κανονική ανάπτυξη των φυτών είναι απαραίτητα ορισμένα θρεπτικά στοιχεία, τα οποία προσλαμβάνονται είτε από το έδαφος είτε από την ατμόσφαιρα. Τα μακροστοιχεία είναι: C,H, O,N, P, K, Ca, Mg, S Ιχνοστοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΥΛΟ Ζελατινοποίηση αμύλου. Άσκηση 4 η Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων

ΑΜΥΛΟ Ζελατινοποίηση αμύλου. Άσκηση 4 η Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων ΑΜΥΛΟ Ζελατινοποίηση αμύλου Άσκηση 4 η Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων Θεωρητικό μέρος Υδατάνθρακες Άμυλο Ζελατινοποίηση αμύλου Υδατάνθρακες Αποτελούνται από: Άνθρακα (C) Οξυγόνο (O) Υδρογόνο

Διαβάστε περισσότερα

Α ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Α ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 23/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας το γράµµα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Κύκλος του άνθρακα Φαινόμενο του θερμοκηπίου Υπερθέρμανση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Η αποσάθρωση ορίζεται σαν η διάσπαση και η εξαλλοίωση των υλικών κοντά στην επιφάνεια της Γης, µε τοσχηµατισµό προιόντων που είναι σχεδόν σε ισορροπία µε τηνατµόσφαιρα, την υδρόσφαιρα και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης ΡΥΠΑΝΣΗ 91 είναι η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς ( ο ορισμός της ρύπανσης από τον ΟΗΕ ) Ρύποι Φυσικοί (εκρήξεις

Διαβάστε περισσότερα

Ταχύτητα χημικής αντίδρασης και παράγοντες που την επηρεάζουν

Ταχύτητα χημικής αντίδρασης και παράγοντες που την επηρεάζουν ΕΚΦΕ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, Επιμέλεια Καγιάρας Νικόλαος Φυσικός Ταχύτητα χημικής αντίδρασης και παράγοντες που την επηρεάζουν Η ταχύτητα μιας αντίδρασης εξαρτάται από τον αριθμό των αποτελεσματικών συγκρούσεων μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Στην συγκεκριµένη εργαστηριακή δραστηριότητα θα µετρήσουµε 3 παραµέτρους για την ποιότητα του νερού που προέρχεται από το δίκτυο του σχολείου µας,

Στην συγκεκριµένη εργαστηριακή δραστηριότητα θα µετρήσουµε 3 παραµέτρους για την ποιότητα του νερού που προέρχεται από το δίκτυο του σχολείου µας, 8η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών- EUSO 2010 Τοπικός ιαγωνισµός Νοµού Μαγνησίας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΦΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ Σχολείο: Φύλλο Εργασίας Ονοµ/υµα: Έλεγχος της Ποιότητας του Πόσιµου Νερού

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΤΑΞΗ Β. Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:...

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΤΑΞΗ Β. Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΤΑΞΗ Β Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:... Τμήμα:... :... Βαθμός/Ολογράφως:... Χρόνος: 2 ώρες Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Χημεία Γ Γυμνασίου: Απαντήσεις των ασκήσεων και ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου

Χημεία Γ Γυμνασίου: Απαντήσεις των ασκήσεων και ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου Χημεία Γ Γυμνασίου: Απαντήσεις των ασκήσεων και ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου Βρέντζου Τίνα Φυσικός Μεταπτυχιακός τίτλος: «Σπουδές στην εκπαίδευση» ΜEd ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Οξέα - Βάσεις Άλατα Σελίδα 15 1. Τι ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com

Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com 1 1.2 Καταστάσεις των υλικών 1. Συμπληρώστε το παρακάτω σχεδιάγραμμα 2. Πώς ονομάζονται οι παρακάτω μετατροπές της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΖΩΤΟΥΧΟΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ. Δρ. Γιάννης Ασημακόπουλος Πρώην Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών

ΑΖΩΤΟΥΧΟΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ. Δρ. Γιάννης Ασημακόπουλος Πρώην Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών ΑΖΩΤΟΥΧΟΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Δρ. Γιάννης Ασημακόπουλος Πρώην Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ. Με την κλασσική έννοια, ως λίπασμα ορίζεται κάθε ουσία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ 1.1 Τα οξέα ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα Ιδιότητες είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Ποιες χηµικές ενώσεις ονοµάζονται οξέα; Με ποιόν χηµικό τύπο παριστάνουµε γενικά τα οξέα; Οξέα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2003 2004 στο μάθημα «Το πείραμα στη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ Τρικάλων. Πειραματική Δοκιμασία στη Χημεία. Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός. Τρίκαλα, Σάββατο, 8 Δεκεμβρίου 2012

ΕΚΦΕ Τρικάλων. Πειραματική Δοκιμασία στη Χημεία. Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός. Τρίκαλα, Σάββατο, 8 Δεκεμβρίου 2012 1 Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός 11η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2013 11Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2013 ΕΚΦΕ Τρικάλων Πειραματική Δοκιμασία στη Χημεία Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός Τρίκαλα,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ

ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΠΟKIOY ΓΕΝΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ To καλαμπόκι ευδοκιμεί σε εδάφη μέσης σύστασης, βαθιά, καλώς αποστραγγιζόμενα, με υψηλ περιεκτικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Χημικές αντιδράσεις καταλυμένες από στερεούς καταλύτες

Χημικές αντιδράσεις καταλυμένες από στερεούς καταλύτες Χημικές αντιδράσεις καταλυμένες από στερεούς καταλύτες Σε πολλές χημικές αντιδράσεις, οι ταχύτητές τους επηρεάζονται από κάποια συστατικά τα οποία δεν είναι ούτε αντιδρώντα ούτε προϊόντα. Αυτά τα υλικά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΘΕΜΑ 1ο Για τις παρακάτω ερωτήσεις Α1-Α3 να μεταφέρετε στο φύλλο απαντήσεων τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα μόνο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 12 1. Παράδειγµα κριτηρίου κλειστού τύπου - ανοικτού τύπου - κρίσης (µάθηµα ηµέρας) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΕΠΩΝΥΜΟ. ΟΝΟΜΑ ΤΑΞΗ ΤΜΗΜΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ Σκοπός εξέτασης: Η διαπίστωση

Διαβάστε περισσότερα

Xημεία β γυμνασίου. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

Xημεία β γυμνασίου. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Xημεία β γυμνασίου Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Ένα υγρό βρέθηκε με τη βοήθεια του ζυγού ότι έχει μάζα 22g και με τη βοήθεια ογκομετρικού κυλίνδρου ότι έχει όγκο 20 ml. Η πυκνότητά του είναι: α. 1,1

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΦΩΣΦΟΡΟΥ από υγρά βιομηχανικά απόβλητα

ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΦΩΣΦΟΡΟΥ από υγρά βιομηχανικά απόβλητα ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΦΩΣΦΟΡΟΥ από υγρά βιομηχανικά απόβλητα Βλυσίδης Απόστολος Καθηγητής ΕΜΠ Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή.

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή. 5ο ΓΕΛ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Μ. ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΑ 2/4/2014 Β 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα καυσίμου σελ.1

Παράρτημα καυσίμου σελ.1 Παράρτημα καυσίμου σελ.1 Περιγραφές της σύστασης καύσιμης βιομάζας Η βιομάζα που χρησιμοποιείται σε ενεργειακές εφαρμογές μπορεί να προέρχεται εν γένει από δέντρα ή θάμνους (ξυλώδης ή λιγνο-κυτταρινούχος

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές Ασκήσεις

Επαναληπτικές Ασκήσεις Επαναληπτικές Ασκήσεις Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Χημεία 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα σημεία ζέσης διαφόρων υλικών. Υλικό Σημείο Tήξης ( ο C) Σημείο Zέσης ( ο C) Α 0 100 Β 62 760

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων (DO - BOD - COD - TOC) Χ. Βασιλάτος Οργανική ύλη Αποξυγόνωση επιφανειακών και υπογείων υδάτων Οι οργανικές ύλες αποτελούν πολύ σοβαρό ρύπο,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ

ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Η πατάτα είναι καλλιέργεια πολύ απαιτητική ως προς τις εδαφικές συνθήκες ανάπτυξης. Ευδοκιμεί σε εδάφη βαθιά,

Διαβάστε περισσότερα